E buki aki ta di:
i b r i k s & a s Le ku
k n a r F Anne
Pa mucha di 9 pa 12 aña
Kon ta? Den e buki akí bo ta bai siña hopi di Anne Frank. Anne Frank ta un mucha muhé hudiu. Dia el a hasi diestres aña el a haña un diario di regalo. Anne gusta lesa i skirbi. E tin idea di bai skirbi tur kos ku e ta haña importante den e diario. Bo ke sa mas di su bida? Lesa mas di su bida na e eksposishon. Traha tur e tareanan den e buki akí, pasobra tin un sorpresa na final.
Eksito!
Ora bo weta e buki akí bo mester lesa algu. Den e buki di trabou akí tin un plachi na kada tarea. Kada plachi tin un nifikashon, pa bo sa kiko bo mester hasi. Semper e plachi ta
Esaki ke men ku bo mester skirbi o pinta algu.
ariba na bo man robes.
Aki bo mester usa internet pa haña sa mas. Bo por hasi esaki na kas o na skol. Awor bo tin ku bai e eksposishon pa haña e kontesta.
1
Start Kiko bo sa kaba di Anne? Skirbi algun palabra den e blòki bashinan.
Skirbi aki un par di palabra over di bo mes.
Anne
Bo mes
Kiko bo gusta hasi? Kua buki bo gusta lesa? Ki deporte bo ta hasi? Na ki aña bo a nase?
Bida di Anne Frank Anne i Margot tin un bida dushi. Nan no sa ku nan mayornan tin hopi preokupashon. Kos no ta bai bon na Alemania. Tin hopi pobresa i hopi hende ta sin trabou.
Dia 12 yüni 1929 Anne Frank ta nase na Frankfurt am Main. E siudat akí ta na Alemania. Famia Frank ta un famia hudiu.
Tempu ku Anne tabatin kasi kuater aña, Adolf Hitler ta bini na poder na Alemania. E ta tira falta di e gran desempleo i pobresa riba e hudiunan. Mayornan di Anne ta preokupá, pasobra Hitler ta un diktador. Otto i Edith no ta sinti nan safe mas i ta disidí di bandoná Alemania i bai Hulanda.
19
31
38
1939
19
1941
1937
Anne ta bai ku su diario na e lugá di skonde.
1932
40
e ir ba aki de nsá e i o d um b k ne el i o P ap p
19
1930
19
Dia 6 yüli nan ta bai skonde na Prinsengracht. Einan tata di Anne tin su negoshi, e yama Opekta. Parti di patras di e ofisina no ta wòrdu usá. Ei Otto den sekreto a traha un lugá di skonde. E ta haña yudansa di algun di su empleadonan.
29
2
3
193
19
3 19
6
42
19
34
1935
Ta mei 1940 i tin guera na Hulanda tambe. Ehérsito aleman a okupá Hulanda. Anne i su famia awor no ta safe mas ei tampoko. Ta kasi imposibel pa hui.
Alemania ta invadí Polonia. Inglatera i Fransia ta deklará Hitler guera. Esaki ta komienso di Di Dos Guera Mundial.
Emigrá
Pinta un flecha di Alemania pa Hulanda. Skirbi aki na kua pais bo a nase.
3
Dos aña di biba skondí den e kas patras.
4
Despues di tres dia den e kas patras Anne ta sigui skirbi den su diario. E tin hopi kos di konta i e ta skirbi:
Tin un famia mas ku ta buska un lugá safe pa skonde. Nan ta Hermann i Auguste van Pels ku nan yu Peter.
Esaki ta Fritz Pfeffer. E ta un konosí di famia Frank i Van Pels. E tambe tin ku skonde. E ta kompartí un kamber chikitu ku Anne. Anne no ta gusta esaki mashá. Pa e mes e espasio ta mashá chikí!
‘A pasa asina tantu kos ku ta manera mundu a bòltu di repente [...].’ Kiko abo lo hasi si bo sa ku den dia bo mester ta ketu ketu? Si bo tin ku papia masha pokopoko i kasi bo no mag di kana? Pinta o skirbi den e vaknan tres kos ku abo lo bai e kas patras kuné.
Lesa i skirbi den e kas patras Miep Gies E hendenan skondí den e kas patras ta haña yudansa di kuater empleado di Otto. Nan ta hiba kuminda i tin be tambe buki i revista pa nan.
Johannes Kleiman
5
Bep Voskuijl
Victor Kugler
Anne gusta lesa. E ta lesa hopi buki den e kas patras. Tin be e ta skirbi kon e ta haña e bukinan den su diario.
Durante zomer di 1943 Anne ta gosa mas i mas di su skirbimentu. E ta kuminsá skirbi kuenta. Tin be e ta inventá nan, pero e ta skirbi kuenta tambe ku a pasa di bèrdè den e kas patras.
Anne ta skirbi te yena su diario. E ta sigui skirbi den dos otro skref. Otto ta konsehá Anne pa kopia frase bunita for di buki. Anne ta gusta e idea i e ta kuminsá ku un Buki di Frase Bunita.
?
Den hèrfst di 1943 hopi be Anne ta sin ánimo. Ki dia guera ta kaba pa kaba?
Dia 4 o ug polis ta ùstùs 1944 hasi un r i ta are stá nan edada tur ku ta skon dí den ek patras. Un hen as de a re nan. Nu da nka no a sali n kla ta k a en a re da nan .
!
6
Kon ta para ku nan? Polis ta arestá tur e personanan skondí. E diario di Anne ta keda atras. Miep Gies ta warda e diario pa Anne. nan Ta hiba tur es s ka e n skondí de po m ka patras Westerbork, na Hulanda.
1
Sigui e ruta siguiendo e flechanan di 1 pa 3.
di Anne ta muri edat rm fe en tifùs, un n kontagioso, de na Bergen-Belsen man ru Su . 45 mart 19 be m ta a am m i su ta muri. e úniko Otto Frank ta ondí entre esnan sk ku as tr den e kas pa a. er gu e í iv a sobrev
3 Despues ta ku manda Anne po m ka e Margot n ho as tr en ns di ko na n Bergen-Belse Alemania.
2
ortá nan Djei ta transp mpo ka pa ku trein n ho as tr en ns di ko au en irk Auschwitz-B n na ki A a. na Poloni r di fo o tt O rá pa ta se t i Edith. Anne, Margo
761 dia den e kas patras,... Anne ta biba 761 dia den e kas patras. Ta mas ku dos aña! Durante tur e tempu ei e ta skirbi den su diario, su buki di kuenta i su Buki di Frase Bunita. P’esei nos sa kiko el a pasa aden, kiko su sintimentunan tabata i kiko e ker a bira.
Dia 5 mei 1945 ehérsito aleman ta kapitulá. Hulanda ta liber atrobe. Ora Otto Frank yega Amsterdam bèk, Miep Gies ta dun’é e diario di Anne. Dos aña despues Otto ta publiká e diario.
Anne Frank ker a bira eskritor. Bo ta kere ku su deseo a keda kumplí? Skirbi bo kontesta akibou. ................................................................. ................................................................. ................................................................. ................................................................. ................................................................. .................................................................
Anne no tabata e úniko,...
Tabatin hopi mucha hudiu mas manera Anne. No ta tur hende por a skonde. No ta tur hende a skirbi un diario. A mata 6 mion hudiu den Di Dos Guera Mundial, entre nan 1,5 mion mucha.
7
Bishitá kamber di Anne Frank
8
E kas patras a bira un museo. Mas ku un mion hende pa aña ta bishit’é! Bo por bishitá e kas patras online tambe.
Bo tin kòmpiuter? Bishitá e kas patras riba website di Fundashon Anne Frank. Ora bo ta riba dje, kontestá e siguiente pregunta.
Anne i Fritz tur dos ta gusta sinta skirbi i traha na e mesa. Pero tur dos ta haña mes chèns? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bishitá e otro kambernan di e kas patras tambe! 1 2 3 4 5
Bai www.annefrank.org Klek riba Het achterhuis online. Klek riba Ga direct naar binnen. Klek riba e kashi di buki. Sigui klek bai riba e portanan den e kas patras te ora bo yega na e kamber di Anne Frank. 6 Klek riba e mesita di Anne. Lo bo tende historia di un pleitu formal.
Kana bai parti di pafó di e eksposishon
‘... mi tin gana di skirbi i esei mas ainda pa aliviá mi kurason profundamente i kompletamente.’
9 Esaki Anne a skirbi 20 yüni 1942.
Anne su pertenensia preferí
‘E kos k uk mas dus etubai mi ta hañ hi a por skirb ta ku a lo méno s mi i loke m i ta pens sinti, sin ai o lo mi a stek.’
Esaki A
nne a sk
irbi 16 m
10
art 1944
.
Anne su pertenensia preferí ta su diario. Skirbi ta masha importante p’e. Si bo mester ta ketu tur ora bai i bo no mag di sali pafó, bo por aliviá bo kurason dor di skirbi.
Imaginá bo mes ku bo ta sinti bo hopi fèrdrit. Kiko bo ta hasi den e kaso ei? Skirbié den e vak akí.
....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... .......................................................................
isen E hterhu c a t e s rehuiH oteerp nnt oapcnrhd e e e p e H e E r o a r a op een N aar dE chool e s s N i e t l r i a e a m l d anfa schuilp e arerondm aeen dre g raN Naoan Z n nladats p e l a i e l s u r aa socuohilt h N D e i c l s n i i m infa chool nisom d s orTgheu n d Z a n l r a l e e i s Nueidt rainl k in D am liefF nd eanmoim n a g i l F r r s o e i d Z d u n Th e nidtasrlaNne u hnukis i anN T edinrlDana a d r F l e i r FamilNedeNreladned naar 1 Marka un di e siguiente palabranan ku un rònchi: t Margo n ne en hu rd. An rd va n rim inee ezonde gedi sc erda m, afg joden st worden ceum in Am nd rla Nede odse Ly . Ook in naar het Jo en enot n moete se leeftijdg od niet-jo
Buska palabra t Margo n ne en hu rd. An rd va n rim inee ezonde getdi sc erda m, afg argo Men n st enenjod Am ne rd hu in n An wo va rd. rdum eend dece inrla onLy se rimde Ne ez od sc in afg Jo di k , mt ge enOo naerardahe jdgenoten. ten st rden jod ummin oeAm fti nd wo ce odse lee Nederla odse Ly . niet-jo Ook in naar het Jo enoten n moete se leeftijdg od r gle Ku niet-jo tor
Vic to
r Kugle
nk voo ilie Fra De fam eplein. Mer wed
r
r hun
huis aan
1
ustu s
t de tr en me ng skam p word ga door uikers derd nd se De on t Nederla oerd . he afg ev na ar bork Wester
8 aug
Opekta n van s van mag azij die niet In het men sen weten. werken erd uikers de ond
het
Opekta n van s van mag azij die niet In het men sen weten. werken erd uikers de ond
bij van
de gea
llieerde
leg ers
11
in Fra
nkrijk.
Op dit
kaa rtje
hield
Otto
Joodse
de
bij opm ars
van de
gea lliee
kind ere
rde leg
n in kam
p We
sterbor
k.
44 ijk. er 19 Fra nkr tem b moetenarm 3 seonpderduikers rt na ns po
ers in
gs ht tra etigin De ac t laatste rd verni to wo met he tratie - en len . Ot rgot en en conc in Po hwitz n Edith , Ma Au sc n va scheide
lijk de werke e dan nu naderen, d u o ‘Z de ing ee erkelijk d(… bevrijd aarover zov ) w e u n , w n ch an ‘Zou d jding nadere vebeelvrijding maar die to n om 19 42 ilig beslu ite 5 juli ).bEeevnri waarover zo hsptéroken is, okjesachertig Fran k, niet meer ve (… 19 Ed ith h met e c d 2 ro g g ob k u n 4 Ot to en voelen zic et zo goed p to e kt s in 19 rs, o tt ie de li 1 Ze jd t m aa r d t ni ou t. n. 5 ju ntze evriat dais An nes d te verlate ien gaat he Ot to werk s in oi, is, té elijkheid te 4 , ar nd h thui timgois hrok o n webet w h c n Du itslannazi’s. Bove e Fran k, wa ar de c s elen zic met hu n e 4 rk na a vo k k e 9 s t st n ijf ili ‘I 1 ui go ro n e dr de w e gesp kamp prookje fa m be verh door en Mar d. Ze spele met hu n va n de d geen Fran k An ne unonoeitn Zou dit jaar, enk s lan vaak okm ! Iedere n Ot to j mag als joo or Kugler de ba nk atie is, té euwe ct en gaan dr ijf va Hi an n om hu n ni oproep . Concentrmoogi ik heid te Het be racht 263. t over aa n Vi heet voor ta al in nnet jes nd. ilig beslu ite onesn? inning sch ng he vr iendi ar het st ra dr ijf Fran k, niet meer ve Pr inse en draagt e’rkelijk ar, 194w4o, rd na Ed ith kend h . Het be met en en zaooit(.w E te ll ouders erw . e e zit ten es Kleiman Ot to en voelen zic et zo goed v ja ). n d c b be o rs, ’ .. ee n it e , ? de nn t ni ou t. n. Ze om en ek ta ette t za m ou d aken. nkednie An nes d te verlate ien gaat he Ot to werk en Joha . pt Op in co ar nd verkoo zelf jam te m ekn ontz thui s wat da en edeann est opdoewmorden? Z ning sche Du itslannazi’s. Bove e Fran k, wa Gies & n Ot to de n zich et hu n ili dr ijf va dig hebt om eknsdc.hEro deareten weet in t voele st naar n ijf m rm’n ge ‘I tt e door de va n de fa m laat. e Het be rw e p n om e n verhui geen bedr Margo Ze spelen t je no e ite k tz hu m m v da en an k te nk l an slu n et a g o d ne k d m d. s in joo at ilie Fr is niet be k, be de ba m idde r veili Ot to Fr gler ! Ie dien om te rok o h thuiAn nnieuwe lan gaan vaak ar e oo atiek t de fa m ith Fran h niet mee met deva n 3. Hij mag alsn Victor Ku taan eetpw ar ijf hun elen zic methu nadr wro mt voor verraden. He resteerd 26 to en Ed et jes en n zic . ‘I k sch dereenop uwt m Hestt be ooit na goed got vo n voor enncentr er aa zijn pla es Kleiman chdrt ijf ing ko ar verhui ik alrein enrabe ienndi nn ar het st ra nd ders, Ot ten. Ze voele het niet zo rk t. het ov bedr ijf heet en Mar d. Ze spele met vrhu geng rtrouwt bevr ijd kers worden worden ge d se Fran k ha nn dstip dt abnena an dat we n n erg nkda.mCpo ellen zag m nes ou Pr in r aagt An ne e Ie e gledr ti ! to we Ot to ve toe aa n Jo een later tij laat.De k e en n Ot to j mag als joo . Het we lan gaan vaak rdui . Ze ‘H te verla nd ien gaat a ders na n p Ku Ot e te va eu an d de n an r. te te k ou e or ar tr ni ijf n on ee e ue da ’ lan zit nd ct an n eim n , n en ve dr Hi ts an Vi ba ke ge hu k, wa be hu ile r. Op ek ta estaKl ilie Fr opro aa n zij et beDe Het be racht 263. t over aa n be nnor nceb zi’s. Bo aleinct meeomoekn (...).zneagagren k nnet jes nd. t heeft Josef Si lber aken. e Fran havo pt Op Joet ikam t pla n p voor de fa m n. Het is ni ng he enhe rl ijf Bemt wiore da or de na n de fa m ili vr iendi ar het st ra do , en ik orden scen Victlt orOtKuto gle verkoo zelf jam te m over he Gies en nd. Co Pr inse en draagt w o t bedr es & co. oikit na va kote rrade steerd SS-officier Ka n Ot to n ezaegnbzena..u n ing gt an. He ba nk Gi ouders M iep mogen rden ve rden gear re dr ijf va dig hebt om tw verte ).t’ opd et eenno wojk’ beteke ame cellaea‘H bezit te nnes Kleim bevrtoijdvraake stersDe rs rli , no Het be wo et’n nm Otderduiat uu engeee(.oenpskjoadnednawt wot. benbeurgiten t we ontdek n. Dat is werkneuiem l dat je an. Ze neer on en Joha . . : ‘N gedaloo bauer. endz en wijog emlg m idde jl. Wan De 5 m ei e co o Gies ij en d ar sefpt heeft Si lber n d n sk ik t vr iep a g va e p k e Vo h M da d Gies & g ge e e Jo te n t Ka rl st aa oze vr? elt zic kt zo’nu geeseten,wweataik r kers pla n om Kleim baenng e kogel k rijg prettig helpeijln, zezegtdaarmwiSSee-on gronffioocie an k vo , maa r maa zeoegrtrreoubnwt, zijente oanrd , een waarm derdui ilie Fr rkest w m do n Opek ta maken. nm oh r De fa m Am sterda enn terw n va Joha tijdstip iterd nnstd te rkoopt agnilehne,t gebleve Ot to veod an d ainu in bplauw t helpe n later n n ch oaagle toee jh nnee‘Jr, zen vsri peteid achter Ot to ve om zelf jam atdis minde ij g ‘S a 0 veilig ilene to Op he st ra ffen. n om te esc D e n 4 w w n w huJ r. Op ee n e . n zij an e 9 en om bt ijf va n t n aa n n rg 1 e ..) dr he e e eim a d. e zij (. zo g Ku i e be Kl d t di wt ete jg Bep tu ijk t pla zich itslan uhenri st reng end, e eonn rtrouem Victor novh t je no dstip tijen e in Du bhaannnnnesglaterdm arazomue wheeottese,d h ‘N euagilaoer? a ig url ooruitzicht.’ ddel da aa noJo cnw Ot oemtogsteererls MkiepeGitonesvreaaenrgtpterentt fa m ili schuil Ottondveile to in nn zein en, wa jo dvenoperterkeltknete r. Op ee e n zij v aan Ot d at uu rlijk’, Kugle jo rltoga,an geksteJoscenohu oergin ndeeaenfr,m pla dnesan ig erg oacoteh m m ; het d an ne ‘Schuil ed Victor eov en edp Wn pt. en Bewede t.sdeto es: ‘N jl.e e owpban h vr ij iep Gi t ge endnotIk vaar loo n ra dil:beeeennekors rlt Otgemtostenererns eMn ksklpe,uien,n Vo iep Gi n t, (.n..) te lg elt zic r de ik ;gtrljo kt ij e tun e n rte o o e e oot.’ , e zegt M ee grh ved v o aa b w e st aa r d il u e an k vo , maa r maa vr t e m v n rs n rd u Fr ti e to h e ic e e tu e jk’ e ke o p m a h h ). he la ili rli dc fgOta m ea-zrpin itzn onderdui nsw daar werk nee rdtiszcjd e ovenerg itduain zeru ven r wo ananeern es: ‘Nat uu aloo De fa m sterda et mptijl.o(… vh aar ik odpejo n t. aieaen socte r jl.onWm Gi ui ejhen netorlw vbd loedve- ilig in Am achtergeble rde jaa dtegevatrartestvrwaaohent hestlperaffen van. aekcid gt M iepin olgde‘J nzseele ging h erss, m geef mfiVoeheskets gdJeaokndsedte vrri daarnd lpen, ze gmeuijeitnnsta ijn vie aar wij volb in zich ilizoerginenDuomitsland. earntm.’een gronooderduikersOp e gte i 1940 n‘Jgaooaderednewet v we‘O ndaie nz eIk ik rk udnnedr D st reng ijl ze dnaoin or, onr edeein D uitn ete elab in srd ‘Tot mh vrijfu terwju 19 4 4 g ahemt eal gaeut w ahsrsh om w tovnasn, er fam id ord od ‘N lpen va e m te e a r en rt . D ij ik p d e in d m n e d d o n n p a r g a o jh o ie o e het he ffen. s e v in a 6 ju ni m d J il v ri 0 tt a m k o Op zic e n n , v 4 m o n e n n e ezrlog elt n kt in w 19 fanm eeJ levenn ig ingeaf e osnovollu e st ra dse,nm jodeeenen 41 ahnettnd an k voF ra r maa g mij lloegeneedr erinnn.’.’neringe joden st reng fem ilie Fr in m, maa ari 19 r al le werd ‘Na mei et de‘I kgogbeedrg STER ne ijhn;ujota nijn, g in berategm dcem hrst ddvec ooodned,en moeten md rs gd em d ij ik ve De fa m Am sterda t n o le ro e jo ble H e e Feb ru ik e z bezette een GE LE 4nnen rs rk g it ; g h ge o . d , e m o er de n n e 25 in d ju te H n n ht b p g e e ku : a ’ ht perluoegn, rijgetevvna ac f.nd n Zo4 veili eito-ul,vlaJtioe iele llan se jod.d ).oem af m n93v8deen der om agni en .19 lede(… verplic dooofg r woo hepors rgen om lan ecarg bm ajo ; joden neie 19 42 s jaar en ou eren6drju erlakotidojd ei or zich zo e its aar Ho e Nederland b. erg f smdo kl 42 dtsetennmsagpespedarieanrd tr rde jaa ij volbloedgean naer ebvscro sdnsesod,ori e in Du Vaits rsgen even; fijo . n ze od’ op hun detra eitilto g jdnesn:le‘Ievne1rstindtw dfvuik 6li 19 ndjkva fa m ili sig 1933 n van d neD eroa,m n n de Du gde rlaili , edoeantiaodte is. ijn vie gM 1963ju sbdla en aa Ne moe oord ‘Jo joods er reeidin ti‘O hneie).ritnin eleern anitrdd uaruw naarrjam gnesn afg bdeig in ‘Tot m furt. Daar w vader in ontkom aurs is heel onetd.het w el zien w ie mcd’napituillaie ets te in w eDala am (… D in d c g p b . o tr o u n e e o e g sn r e eren te DU IK EN r de grm n n o e r n fi s ir l e d e m d e rs o ob o e e zi’ a tt d d k s e b e n pr o ’n n o ER n de n g ezer,uitsin joderieja de na deor fam e v s.’ niet in s do naw,r,emto 42 . O ND de ik hut on erjo el M 190 n en itsin hvvtteaetnndgd in dee-cem ri, dablers in Fra ijn, ging mij ij werd pijoc.lm li 4 vm deVe . iken ilt in een ‘I k ginpekvrs du joDu 19 41 ie doeerdDijit ilijk soddneesekllaendbteij koon 6 ju19 volu n la ER r te etarlcsh r woon r alnlede LE deoe m ru ari schu H gST tteaa z O rem zeen rom om H eozrsn el eron m ilie be en doeverg ’ emrsbeg .’ o-A voeugnte faen heGE ot god detk 25 Feb vnle rde jaa ij volbloedis n zenn februa inma doeonNrdom ku al,in ht on d. joden ar Holland. rlanrdgost zijen het knple eord De sedele licte EN ee adrg on r om en in . Zo dkew rp ner deIK engr adtt df.eean ve 41 DU ob seacrsahrovd ik ‘Oncnh ,ri ),sM ijn vie r de ll 42 jo prde goro adaebrrle drag ERou enenenaMaar zijn do.l an a nto len jo 1939 stlainndscadeauenndieetein erd v8lu n 3 (… d ERen a e ar n b al in onde ari 19 de19 o 9 it r ei s e jaND ert en p O jo d .’ s 1 3 ru s.ST ik u fm kl s s hu 5 tte N el m 3 n ze n LE n tm en n in e te na D eb ze ‘Tot m furt. Daar w vader in o ig Ve 9 n w m a ‘I e ro ik en An o g ik t hu F ee g n 6 Va GE be 1 llnlevin Ze in pog va d Voaoru kige jarre inen en op pnw oie ooo aarm eefil aardeattgen 25 ’nn pa rk ar he en.id nd tendu 193 kuilt ed od nade rlaree de rsht Zohu r om de sc ens is. enrobeg kelic e. ‘Jo rd deon nk Ne rs evoeaM en deredg n.goe‘Pa veuirp jood ea adrileb luk bea ur vagn al rgja ooili w g rd gezet.’ jodg n faadH m ie nd wag pa derd fa ’netw en ou et wra 44 on42 vueeddnrjeegnin n st g mhijant van rd he zetdr bro al le re19 ,m in Fra ijn, gin Deen lsto deei s jaar hun m fm kler ‘I k gijin. vors o1nl9vanv3kade8nr,nevedinm el zie ar, hu o chgeop rtelle naan directe ber 19 39 snnd svdbeeen.laaDnar ik beefteorAnom ne s ‘Ionm ojo nig rs desrla Va dr ie va n ze l we zbeilele e Nezi’ le ’n ze liefstellsacnd. Hoijetwe e r, fe ptem v in na a it ber 19 c m n. e rla he ale is. nde ls. nd rd ‘Jood’ oporod e men er Nende se n e n e ja ta ar M m te H , s n’ rh 0 d de Pe de d ko e 5 e ’ w d a ha u r ve jo ite e 4 te .’ e p f. ek d d le ing sin t orul,tw 19 jo r, d ar Hoit ontm rlands .’ s ilie Va het woo In n sp w iewjo bied voor dzeoesoridk arg 1 sep oijtte ar nhewe 19 n 41 hzijo’n o (19 naee etm a.t30nri) in,belanmdo ’n Opekdtae krg obonleksela mc ie rsNa de fa m ge met g el zie ijdntem -A nou rs a ik oo e Nedn sheeet nm aeaebrd rd rdui ke achterhu is: bij de zi’s sn verboden n va1d9e33dnie fezehrbefotevru 193 4 ene saepm r,to ooredM a ot ssonri ik laterin re onde de na zije a,Nmoo ik ing. got z oegeefscdik ie ande 1903 6 94 um agumerikin le .’evar akgrw (…) MMollnate e b m e-A l ereid alb adercteuVororavAnsanenoenpdenMz.ar’n 19319 en er dr Pels. n dob zijm ij onesdn Ze ek kom en vd btm gesoncoard er b er Va n gdin osden. dDaaarardatoN ens de o ja d H ed r m e iruewde geplukijkig ro een we de fa m ilie ’ e jar palgrken go r o a o g g t. a o Na en Vo er e e w m a v e or . t demr, di’n llen. ‘Pa n z als veerjjaar,in rd ge.’ezder k pa aa n. hu is: n’ en esc. em , tend stra sen. Vo he achter 1939 ta M hu neva rte in d d enlewet supermen eb, trOopekja 0 nd laso ssal n veg ropvem lw av isc19 4 39 kain r ik ‘ra Hij en trla de ari w)Aninaneha rk or t teeoktm 1937 eiland. heeft aletn g ro Ne em o’s, Sl ijn zets op etaefe ar er 19 ui ker. rho mits g in ne waam nen g pa ers een so sen, hom 10Du ste Maarg desn. derin en initetin’og onderd joer tem b orge nd n spru wre orits 6 au ra (19 zijtw in 1fe9b2ru ht ste es. strs 41 u ko ertig(… Du 1 sep metn letle 19 ik. 30in te men ek in naziedevo )n vijfe arg al biht en ko Hi j als ac neveen ili dezeefot Mik ndIn noaar d zwar jd pl e n ec r bi 39 d zijge 193 4 er erbi derdui kfam o er derla vena odsen a 19 honger va n 19 44 rd geen Si nti, n o e lat rb zi’ c Ne hr is a v en er s to sc ll in a b itz Pfeff Door w en on r n. guits- et.’ oaalbrgumoget aardaD m pt t n 32 chde die naar H w inte esten v kojmt Fr va n de twee ptem naor w or jode 19 r.r Hi den, Ro geha nd ica de vo se 41 be jo ke in de 1 In m z 19 ed ui . rj is M ve In en en het w tigdu nn nord enbi Inde s de terr ik alskvfuert a/Ml werd .’ge enstge 45 in s in enjod dse ke nlgde ste on odoe rw volken komen 19 u ht 1 ge tw rb joo ve u z Vo te n ac 3 . ve ko en nd ee er n. 19 en rla j als is es ili Voor acht’. In a ran M’n wain n.els Vooral felteten’keaa ze wi tafe de ik Nede er erbi derdui kfam senk lln honger va n 19 44 zi’ws et geheim he n om . rmen de ‘K en jn iscta itz Pfeff Door on en dessna r peen avris epste en n, Fargoit1o9p2 9 volg suer plu mense eden is bi t nd t ‘ra , Sl19 gaan 4an0 als w inte esten va n 38or komt Fr va n de twee ne.n op d em o’sei bouw het di nd nd mm r 19 st ne n so mla 193347 nd in de m ber w itsglan ho msbeee n,ke dseits Durin iten in oorden . Ze ka mpen, geborevoopr 1M 19 grote l meer. veer aat be Inge duize in het noits In nove dse kenn is 0 joo zi-Du re 2 jun beslu chtmstenses 3010 .00na Du tie ope10 19 45 tw intig 1930 joo e na ar te Hitlers va n 9 ht nazi’s te verm doden. entra voedse zw plek in n. nazi’ n.i,Di . Zij rla nd Vooral in is een tionaal0 de en zijn ec nagoSige r en de in Europa t zijn conc te kunnen ht Nede en . mpe macht 37 is ge tleim he en nt19 4kken hoge zi’s land. O j, de Na Vic
Vic to
nk nkF,reaenisnje aie e a l er d tsdm uNie
van Ott 192 5.
de de vijf zit in van Ann e ep 7) chool. klas (gro tessoris de Mon
Bep Vo
de de vijf zit in van Ann e ep 7) chool. klas (gro tessoris de Mon
Bep Vo
skuij
skuij
knie er de l ond tsla nd. l al sne e taa eren uit Dui erla nds dse kind de Ned ere joo krijgt Ann e zitten and de klas
ook Ann e ) mag 9. (3 jaar n, 192 Margoturt am Mai Fra nkf
even
vastho
knie. er de l ond tsla nd. l al sne e taa eren uit Dui erla nds dse kind de Ned ere joo krijgt Ann e zitten and de klas
uden.
ou sc
hit z
Sa ntr Miep ) (G ies
ou sc
ach s, het uilplaat De sch o’s bed rijf. van Ott
hit z
Bij
. Bij Ann
Bij Ann
33 192199 ER, HITsLland F L S O ISDI an Duit CRA baas v
geen bben tsers he . Bovend ien hu la ge gd litZij m nhan gevenDuits . Verenid. ffen. Deacpo Aade d. in zijn ar geldschulden t met lannt em m . ht en hoge d t slech Du its s geno r geijtro e begi nazi’zw aa nlode ssenHi tler uitslan de 29 Eerst ensen zijnaa gaat he isis. Deze pa rt rden ns ka nnop wom 19 maken de 18). he crde mennd r en in kt tij In 14 -19 denHi tlepr oble ve ie n oorlog. nnd wor om isc (19 Bo en aa on le m n. log ld al ee la ec j or do el ge its19eft t hijde jode nen voor 33 ko da t ve Inhe gtin oeoo en k in Du m an ze er en d r pl an len tle scrim heime is. ol f Hi di rs beta waa rd meer iren ge ren. wi nnaa Ad niet s m ilita d dat d verlo met gel ken lan spelen Kin der
n –en van e woo mer appelijk slaa pka een sch ook de Pels. De gem er. Het is van uste eet kam n en Aug Herman
mo n en kind ere er. Joodse gas kam de naa r
en Frit
z
Frit z
die
erd uik l hun de ond in van bij hoevee e jaar het beg Edith Van af Otto en . In die twe tim eter en hou denrs groeien der tien cen eter. dochte Ann e ruim centim groeit zo’n vijf Margot
die
op weg
ertje Het kam(Du ssel). Pfeffer
e en
chwit van Aus kan w wie perron Op het nazi-ar tsen kijken niet . en wie
terh uis
ste foto de laat t is. aak ien wel missch Margot gem Dit is e en van Ann
eders
Fra nk rgot en Ma rg en -B e An ne mp Be jven het ka Edith bli en Ot to
strea di hudiu e van Ann
van Ann ertje Het kam(Du ssel). Pfeffer
tjes Eva ndinne het op r vrie met haaLed erm ann ne speelt Ann e rg en San Goldbe eplein. Mer wed
erd uik l hun de ond in van bij hoevee e jaar het beg Edith Van af Otto en . In die twe tim eter en hou denrs groeien der tien cen eter. dochte Ann e ruim centim groeit zo’n vijf Margot
7. eed e (tw 193 Ann juli
e van
link s)
speelt
het der in – het e ikt on nk du e gedeelt rst ilie Fra va n De fam nd e achte t bedrijf taa n he leegs is – va rhu achte . Fra nk Ot to
tjes Eva ndinne het op r vrie met haaLed erm ann ne speelt Ann e rg en San Goldbe eplein. Mer wed
e (tweed
van link
s) spe
elt met
vriendi
nnetjes
, juli
1937.
met vrie
ndinne
tjes ,
juli 193
7.
10 m
din st uk ke ilita iren ge m
en word rua ri en . In feb taking opgepa kt acht . br en brua ris De Fe dse ma nn ka mpen ge en . mens 427 joo ncentratie veel teren co ga an te protes veel am na ar t sterd eg en g me In Am om da art ze sta kin n an de sta ke zi’s sla De na neer. ld gewe
in Ann e
d en gelan g. n. En len aa r de oorlo tle va lt Po lan d rklaren Hi oorlog in enits hij d Du ve va n de zegd dat gelan Fra nk rijk ar vriendi g. n. En begin ge elt met len aa r de oorlo Dit is het tler heeft nvallen , ma or. Po s) spe lt link tle va . Hi l aa e van ng vo lan d rklaren Hi oorlog in ropa (tweed niet za toch ba Duits hij Eu nd Ann e ve t de er rla n n da rijk en zij gin va gezegd ma ar Nede Fra nk mens , eft het be Dit is . Hitler he l aa nvallen voor.veel al jod en . rla nd pa t za ba ng Voor Nede t Eu ro er in nd nie n er toch rla dit nie e leg Nede en zij Duits dat hij eren de mens n het lof te ard veel en . asie va Hitlers be n bomb rd am en Invnd rla al jod ge tte Voor Nede ontda nk s ka–nie en . Na vijf da na va n Ro zich over. pa en er in tiedit zemsya n erica n des de tler en um ar tij, na pt pa rti itse leg er do t hij ntrqu oi. Hij ijVo datra n, Ro dage taalgenen rt Hi t ce nd zonude nc teen n de ch se leg ere en zijn e Arbeidersp en en het Duarbe heMa ssa pa co ha r n ee jo lof nd na n ard n. or ers va ge tle ak de rla zij deaa ien m n. Vo its Ha nsNedelan d. Op nars Hi en enasie ns ze Inn’ Du en tle n bomb rd am rw en Adolf tische Du its j haten de jodlemen in heet et. te tle hetDuits nd s we nk Hi vijf dage ense tte rlog.he jod sten volken Inv en ve dage oe rm de er.eft gehtje en jij ge m: ‘Al Borw n Ro on nazinHi Zi ov ss pe –br jonzic m n. av isc een oo ‘ra ko en in r teg en he kend , kom teen um vaDit er deen en . Na t su tge socia lis em iti sch. va n alle prob pa rtij erem orve 33ne vo Ino’s, Sl la nd. de to ’.or 19 n ht denkjo m geen zou do het centr nd se leg te nelssoan ch rs nen, tis In gtke enwi ho ld woon i een leraa en afg ere fel its erze s na ers s ee rin pl ta lln de zi’ seac hebben nd ien ge zijn an n de schu rs va n Hitle ze derla e ris en Inre Duits itserhe hebb rim . na erin im‘K men ennazi-Du ders keer sc en nd itsers ve en het Ne hu di e Du ge opin antle jod en jod stht plu ar te gaHi oe n als geeft 38 ec zwde plnek rw geven d. Aa nhan Veel Du zijn ar m. Bo chulden 19 ndi,ge n met de beurt .’ lanndde r zij enne kent man tege besve ili beire Si er its men maa tta emd. dsise ge In zi’ lan en lds els keDu n de ve ’. en no In joo na its rk ge te aa a nk st ht no en 0 ge d t m Du ac we fel wi s pt Hij e ch j zi’s lln Ro ze 10 ica 30.00 na nazi’ achtde n, 9 op s nd eta . Zina quoi. een risde tionaalDu itslan ns de Eerst ha enzi’ vaernen jo Massa ge nd ge den.‘KDi opna an en ho wordenn dedmga de Na heeft goge en pen. Ha ns itslan d. Op we ennde naals 18). en kk 1938 plu be nd ar tij, kt tijde pa rtij, lkne heet aaitslan Hitle pa s tieka m Du em voan rtijDu mrber t zekesy ge dsna getje jij gemaa rlog (1914 -19 ld aa n de zijn paIn m: ‘Al en zijn e Arbeidersp en en nazin er ncentra akennove nacht st aa de Dit jon toen in r teg en he kend , kom ge oo da 0 joo Hitler en 30.00 de ienn9mop 10rlon. naar co g. Die Adolf tische Du its j haten de jodlemenein Wereld d moet veel Hi tle ndva her eft woon i een leraa en afg ere nazi’s pe gen ze n oo Zi bb ze obdw ijd j goge len en den. Bove or ee en de taen m enn. e pr keer en he bem socia lis em iti sch. va n allw jo Du itslan19aa 33rsko rtiaa r erelrs vo ze sy na er na pa kk entratiekabr n de pa de jod .’ n t ne tis In n. nn m en ld n ee , re me tle an nc rlo plan beurt sc.hu zijn veer over wi sclan Er isrs va neHi d in rim de dage Staten naar co n dend icus aa n de heime , nnetjes
93 0
opm ars
n –en van e woo mer appelijk slaa pka een sch ook de Pels. De gem er. Het is van uste eet kam n en Aug Herman
biba skondí
terh uis
o de
mei 19 Op 5 jd. bevri
4
.......
e in
Ann e
2 19319
t een tim mer naa r kuijl g Bep Vos de toegan er van . st om De vad e dra aika verbergen special terh uis te het ach
d Ott
e in
tjes Eva ndinne het op r vrie met haaLed erm ann ne speelt Ann e rg en San Goldbe eplein. Mer wed
193 1
het
skuij
Op dit
hiel kaa rtje
19 4 4 W 19 4 4 3 Na kua aña bo a haña bo palabra? NGER ER 1942 TO NH I W R E ER TG SN NO 1943 ODEH J N E E 2 D 11394 DUIK 44 19 19 NDER R 1942 EN O T K I 4 Lesa bon loke tin skirbí den S U N -RED ED N TO 1942 JD SE N D sE N O rO e vak i kontestá e preguntanan. D kJeED E i O 1 u D J 2 5 d 4 r 3 N 4 E 9 119 E De d 19 Deerson WETT 1941 duik r e N d E S n D R Eo 38 DJLeO TEN HNEI-T 191395 ENNWET ODED J E T S T E S E D L A W R AL ETTEN S IST TEW 933 RR N LEEK D T I T 93819315 H , E 1 T HW CN LER ANSA E 1938 F-HIT nd R S SLL la A O R s T N E it D 3 S E u L I A 3 T IT sNvW 19 K HLR anEDT AL TE D SaSaE LKERRI,SNACRHATb E T I D rs H F ndT laH Kiko a pasa ku Anne den e aña ei? rs De helpe uitAsC ADOvLan DN lpe baas De he knie. er de l ond tsla nd. l al sne e taa eren uit Dui erla nds dse kind de Ned ere joo krijgt Ann e zitten and de klas
Edith
huis aan
Bep Vo
razia
l
ste foto de laat t is. aak ien wel missch Margot gem Dit is e en van Ann
nk en
5 juli
ach s, het uilplaat De sch o’s bed rijf. van Ott
Sa ntr Miep ) (G ies
o Fra
r hun
h et zic s . Zij mo nazi’ n brief voor de n d jgt ee sluite ot kri in Duitslan ders be Ma rg ou n om Ha ar melde werken. n. an ike du te ga der te om on
l h et zic s . Zij mo nazi’ n brief voor de n d jgt ee sluite ot kri in Duitslan ders be h rg zicMa ar ou om n. Ha moet slden me rke zi’ Zij . ief de na an we duiken. een br voor te nga r te sluite de krijgt Duitslan d be on ot rs om in Ma rg ou de n om Ha ar melde werken. n. an t een duike te ga tim mer naa r kuijl g der te Bep Vos de toegan om on er van . st om De vad e dra aika verbergen hit z ou sc special terh uis te Sa ntr het ach Miep ) (G ies
l
2 Buska e palabra akí den e eksposishon.
n af Ze gaa en de joods. en vier nk is agoge ilie Fra De fam naa r de synn. en toe feestd age joodse
nk voo ilie Fra De fam eplein. Mer wed
de aan het de vijf zit in van hun huis Ann e voor ep 7) chool. Fra nk klas (gro tessoris De fam ilie ein. epl de Mon Mer wed
r r Kugle
19 42
brenge
ei
het der in – het e ikt on rd en nk du e gedeelt ri wo rst ilie Fra va n . In feb rua en kt De fam nd e achte t bedrijf ing . gepa he ua ristak taa va nFe bracht en op leegs is –rd en br e ma nn en ge rhuwo De ds ka mp mensen achte ri nk . rua en . el 427 joo ncentratie Fraen feb ve ter to In es an . Ot . ar co rd am ga en te prot met veel taking opgepa kt achtna br en brua ris Am ste da arteg sta king De Fe dse ma nn ka mpen ge en In om ze ns . ken s sla an de sta en el me 427 joo ncentratie ve ter zi’ an co en otes el na neer. am ga ge na ar tedpr met veDe lan ld sterd n. En eg en g. g gewe aa rlokin In Am len da art ze sta Po n om tle r de oo va ltke Hi an lan d starklna zi’ns sla oorlog in hij are Duits De er. dat nede rijk ve va n ze zegd ma ar weld heten Fra nk gegin , eft ge het be terh uis’ n. t Ach Dit is . Hitler he l aa nvallen voor. In ‘He ilie Van Daa ng pa za de fam niet Eu ro ch ba rla nd n er to Nede en zij mens veel en . rla nd al jod or Vo Nede er in niet itse leg t hij dit de het Du belof te da ard erenAuguste ie va n am en n bomb Invas nk s Hitlers dage man n Ro tte rd f – on da en . Na vij Her va n h over. um zic er do ntr ceoi. Hij se leg zou Peter hetqu ers ssa de n rla nd ee Ma Duits Ne Op tlan d. hij Ha ns he heet Aug uste heet geeft Duits m: ‘Als we jij terh uis’ getje t Ach naziIn ‘He Dussel. n Dit jon toen in r teg en he kend , kom Herman Albert de woon i een leraa en afg ere ze hebb keer jod en .’ met de beurt hij heet aa n de
heten terh uis’ n. t Ach In ‘He ilie Van Daa de fam
op epen . e tro nk rijk ieerd in Fra n geall ing va Norm an dië den va n t La nd n tte lan word st va de ku n de beze Deze dag lle n. Ze wi bevrijde pa Eu ro genoem d. y D- da
op epen . e tro nk rijk ieerd in Fra n geall ing va Norm an dië den va n t La nd n tte lan word st va de ku n de beze Deze dag lle n. wi jde Ze vri pa be Eu ro genoem d. y D- da
eriuit Am en vooral zen bestaan n, Canade troepen , Franse n. llieerde Russen Engelse De gea Engelsen, zie je kanen, Op deze foto Polen.
n en zij ieerd feest, geall g. De t al ge ch en Dinsda era l word rla nd jui aa l de Ov Dolle ma rs. nsen in Ne ga at helem in op g de me bevrijding Deze da t. het ma ar dach eg . De em d: te vro sn el als gedag’ geno blijft niet zo ‘Dolle Dins Nederla nd en . n t nd word e deel va itse ha t zuiden tst he n in Du groo t he an de n later is jl ma ke ter wi r wacht. nog ar we vrijd Een pa derla nd be ba rre winte n va n Ne n nog ee de noor
ze
Peter
terh uis’ t Ach In ‘He Dussel. Albert
n Hi ac ge Da n snel le jode ka mpen. epste n gebr d ha ng t. alen mense ze ka mpe omuw bo het di t hoof n, ings or pen om de iten in oorden . Ze ve ietig mpe ven he naar beslu n.tw tiekarn deon trein hen bo nazi’s te verm iaal entra spen ecdo n per k nood lot en de in Europa t zijn conc te kunn de r or el tle w ht p Hi n el Da deac den es, Be en Jobr ett.en w ng igen haw al le jo gska mpen. mensen sn mpen ge iep Gi erdte kaen ndof t ho . tig in door M ze st zo j zijn de omen n om deOo Frit z holpen Kleiman. Zi dergedok . n he na vern ie ontwor pe ararhet henur bove es rden ge eninna od loge r tre t be en is on pekt vadereciaal dege n pa kers wo r en Joha nn ilie Fran k of k nogaat uijl, de sp dennewnorop m p rdui Bede etelhen een straat n. en n Vosk mw an te w or Kugle n dat de fa De, on Jo et ha m er cten Gies ig Jo n Vi at se de en iep te jl, od , en ert w ui n va wor we n de zijsk wee door M . ZijVo zo den jo sluite d nd ijf .die an va n M iep kers. zocht dren an beok holpen Er wor rd. Nieman kent het af een door m hergt ed inde derdui rden ge ha nnes Kleim k is on r , de te dees n Gi n voor n de on A’ be gestuu Java Jo kers wo Fran jl,kde Oo ui ten va AZZI izen ee derdui or Kugler en de fa m ilie n Vosk n Bep, we t De on Een ‘R rna de hu va aa ten da jl, Vict en Joha Vosk ui dr ijf die we va n M iep, rs. w ijk w sten Oo t be an he ui ke naar in het Gies, de m derden uren . n n de on at gebe pa kt Ook Ja wetenstva n opge met hen ga n straat of Ooneen Bep, t an n ar hem vana w.at er iten va n ee t worden. odse urten n jo beee ch slu dw ktdeen ange paor gew gaat het af een doorzo n em nt of at . Ni he n opEr ke ra rd or ne et te st uu m vo n an m erst eebe een.n ZInA’ ornde odse weet watge ‘R n va ize tw hu n iteAZ den jo slu d dech Ee azo rnor do Er wor rd. Nieman kent het af wnaa an n ijkee te wor Kleim n vo A’ be gestuu nn es Joha AZZI izen ee Een ‘R rna de hu aa w Gies ijk w Miep Frit z
Dolle in op ma a te v niet wo gro no E v n
n om jna ge mense eden is bi st grote l meer. voedse
.......................................................................
n ze
.......................................................................
en
Brande
nde syn
agoge
tijdens
de Kris
tallnach
t. Plaa
ts onb
eke nd,
novemb
er 193
8.
Joha Miep
nn es
Kleim
an n
Polder
Polder
Brande
nde syn
agoge
tijdens
de Kris
tallnach
t. Plaa
8.ens tijd ge193 agoer emb syn nov nde ndend, Braeke ts onb
de Kris
t. tallnach
Plaats
onbeke
nd, nov
ember
weg,
Amster
dam
1943
Gies weg,
Amster
dam
1943
193 8.
gle tor Ku
r
Kiko a pasa den Di Dos Guera Mundial den e aña ei? Vic
Bep Vo
Vic to
Bep Vo
skuij
r Kugle
skuij
l
r
l
....................................................................... .......................................................................
Kinder
Kinder
en krij
gen ete
n uit
een gaa
rkeuken
.
en
12
Abo awor! Kaba e siguiente frasenan: Kon bo ta sinti bo ora bo ta lesa un buki ku bo gusta? Ora mi ta lesa un buki ku mi gusta,
......................................
2
....................................................................... ....................................................................... Unda ta bo lugá preferí pa lesa? Mi gusta lesa mi buki
....................................................
....................................................................... ....................................................................... Den mi kama – den un palu – den un stul di sosiegu – den sofá – …
3
i
8
Kana bai parti di paden di e eksposishon
Esaki Anne a skirbi 5 novèmber 1942.
‘E siman akí mi a lesa hopi i traha poko. Ta asina kos meste bai na mundu, i mi ta sigur ku asina nos lo progresá tambe.’
13
No ún buki
14
Anne ta skirbi tantu ku mashá lihé su diario ta yena. Bo tabata sa ku Anne su diario no ta ún buki so, ma ta konsistí tambe di skref i blachi lòs? Anne ta skirbi kuenta tambe den un buki di kuenta. Tin be tambe e ta kopia frase bunita for di buki i skirbi nan den su Buki di Frase Bunita.
Buska i lesa e fragmento tokante e pruga na e eksposishon. Lesa sobrá di e kuenta aki i despues bo ta skirbi fin di e kuenta bo mes!
El a slep pasa dor di mi dedenan, e bestianan ei ta teribel lihé. [ ... ] Mi a ku’é i
......................................................
....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... .......................................................................
Kon abo ta lesa?
15
Ora mi ta lesa, mi ta Mi ta lesa na bos abou pa mi mes – mi ta lesa duru – mi ta lesa sin zonido – mi ta lesa pa mi ruman
....................................................................... .......................................................................
5
Ki ora bo gusta lesa mas? Ora bo tin fakansi – promé ku bo drumi –…
....................................................................... ....................................................................... Anne ta lesa hopi buki den e kas patras. 1 2
Kana bai e parti di paden di e eksposishon. Kontestá e siguiente pregunta:
Ken tabata trese e bukinan e kas patras? I pakiko? ....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... .......................................................................
6
Bai un lugá kaminda bo por skirbi trankil
Esaki Anne a skirbi 21 sèptèmber 1942.
‘… Mi a lesa Een zomerzotheid [...] kuater biaha kaba i te ainda e situashonnan [...] ta pone mi hari.’
16
Un frase bunita Bo tambe ke pensa un frase bunita? Kiko ta un frase bunita, bo ta puntra bo mes. Un frase bunita por ta grasioso, òf nèt kontrali mashá emoshonante.
Ku e wega akí huntu boso por traha un frase bunita over di Anne Frank. 1 2 3
Kon tin ku hasié? Kue un blachi. Un pa un boso ta skirbi un palabra akibou i tapa loke a skirbi ku e blachi. No laga otro mira ainda loke a skirbi. Ora tur a haña bùrt, ta pone algun palabra aserka pa e bira un frase bunita.
Palabra 1 (Skirbi aki loke Anne ta hasi)
. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................
Palabra 2 (Skirbi aki unda Anne ta)
. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............................
Palabra 3 (Skirbi kon Anne ta sintié)
. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............................
Palabra 4 (Skirbi ki ora e ta sosodé)
. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............................
Palabra 5 (Skirbi finalmente pakiko Anne ta hasi e kos akí)
. . . . . . .. . . . . . .............................
Bo no ta haña e frase akí bunita? Wak den un buki ku bo gusta, podisé bo ta haña un bunita frase den dje.
17
Skirbi bo frase nèchi asina den e leshi.
Bo por hasi hopi kos ku e leshi: 1 Bo por kòrta e leshi i kolog’é ku un magnet. ……………………………………………………………………………………
2 Bo por duna un amigu òf un famia di bo e
…………………………………………………………………………………… Seyna hier Plaats
u jij!
t! je kaar
‘Je kan altijd en overal lezen want
je kan je boek gewoon meenemen.’
……………………………………………………………………………………
ka n leest, s boek nage een perso je in e de neer en ho ‘Wan leu k.’ denk d ik lf be t vin je ze n. Da zie t er ui
Doris
…………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… te even st ef eel g h Het li a rn.’ no . ta om apen la n fijn sl za k et ga een dh ik et v in dat sm or ‘I k n vo deken leze de er d on
Na
Marit
‘Ik hou van grappige boeken. Het mooiste boek dat ik ooit heb gelezen, gaat over een muis
Hansel
‘Wa nne er ik lees , dan kom in een fant ik asiewere ld terecht.’
die de hele wereld rondreist.’
N oa
jes en als verhaalt rijf zelf ik ze met ‘Ik sch versier i vind, ik ze moo .’ en glit ters stif ten
l oufa
……………………………………………………………………………………
18
Bo buki preferí
19
Lesa i skirbi ta ruman di otro. Si bo ta lesa hopi, di mes bo ta bai skirbi mihó.
Traha un rònchi rònt di e sorto di buki ku abo ta preferá lesa:
buki prèt buki romántiko
buki di suspenso
buki di deporte buki di bestia kuenta di ada buki di historia
buki di horor
buki di den espasio
Of, mi no ta lesa buki, ma mi gusta lesa: (yena)
....... .................................
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .........................................
E sorpresa! 1 Buska e frasenan ku bo a skirbi kaba den e buki akí. Bo ta haña nan riba pagina 12 i 15. 2 Weta e sifra den e vlèk di enk. 3 Skirbi tur e frasenan akibou. Paga tinu: skirbi nan na e lugá korekto! Sifra 2 riba liña 2, sifra 8 riba liña 8, i asina bo ta sigui bai. 1 Ora mi ta lesa den mi buki
2 3
2
. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...............................
3
. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...............................
4 Ora mi ta lesa den mi buki
5 6
5
. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...............................
6
. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...............................
7 Ora mi ta lesa den mi buki
8
8
. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................... Kerido eskritor, Bo a skirbi un rondel. Rondel ta un poesia di ocho liña. Kopia tur kos riba e siguiente página.
Bon! Bo ta un berdadero poeta!
20
Mi poesia
…… ……………… … ………………
……………
……………
……… ……………… … ………………
…………… ………………
…………
……………
……… ……………… …… ……………… … ………………
…………… ………………
…………… ………………
……………
……… ………………
………………
…………… ………………
……………
…………
……………
……………
………………
…………… ………………
…………… ………………
…………… ………………
…………
…………
……………
………………
…………… ………………
…
……………
Kolofon Teksto Fundashon Anne Frank Lies Schippers Sanne Verstraete Realisashon Josephine de Man Saskia Oldenhof Diseño Joost Luk Fotografia Juul Hondius Tradukshon Chila Bolivar Derecho Portrètnan di famia © Fundashon Anne Frank, Amsterdam/ Fondo Anne Frank, Basel © Juul Hondius fotografie
