Dyslexiebeleid De Savornin Lohman
1. Inleiding 2. Visie en missie 3. Definitie dyslexie 4. Signalering 5. Diagnostiek 6. Begeleiding en ondersteuning 7. Samenwerking met ouders 8. Extra hulp en faciliteiten voor leerlingen met dyslexie 9. Overdracht PO naar VO en doorgaande lijn 10. Organisatie en communicatie 11. Professionalisering 12. Kwaliteitsbeleid en evaluatie
1. Inleiding Dit beleid is geschreven voor ouders, leerlingen, docenten, directie en begeleiding van de Savornin Lohman. In dit beleid wordt beschreven wat onze visie is betreft dyslexie. Wat is dyslexie en hoe gaan we op de Savornin Lohman om met leerlingen met dyslexie. Wat is het beleid betreft signalering en diagnostiek. Wat doen we op onze school aan begeleiding en ondersteuning van leerlingen die uitvallen op technisch lezen en/of spelling. Hoe is de samenwerking met ouders en op welke manier wordt gecommuniceerd rondom het beleid. Wat kunnen wij als school bieden aan faciliteiten voor leerlingen met dyslexie. Tot slot bespreken we hoe wij als school ons kunnen blijven professionaliseren.
2. Visie en missie Onze missie De Savornin Lohman biedt een professionele, eigentijdse en zich ontwikkelende leer- en leef gemeenschap vanuit een christelijk levensvisie. Wij zien het als een boeiende opdracht onze leerlingen te helpen kennis en inzicht te verwerven en vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten te ontwikkelen om uit te groeien tot zelfstandige, zelfbewuste en kansrijke studenten en tot burgers met verantwoordelijkheid voor zichzelf, de ander en de omgeving. Kansrijk de wereld in! Onze visie Met ons veelzijdige schoolprofiel biedt de SAV maatwerk aan de leerling, zowel bij het leren als zijn/haar ontwikkeling. Dat vinden wij belangrijk, omdat leerlingen juist in de periode dat zij bij ons op school zitten, veel (persoonlijke) ontwikkeling doormaken. In onze visie is de betrokkenheid van docenten cruciaal. Niet alleen de leerlingen maken een belangrijke groei door, ook de samenleving verandert. Ook die veranderingen betrekken wij bij ons onderwijs. Wij zoeken steeds weer naar samenhang tussen de leerstof en maatschappelijke thema’s. Thema’s uit onze samenleving, maar ook uit andere samenlevingen worden aangeboden. Onze docenten stimuleren de prestatiemotivatie van leerlingen, door het beter benutten van hun leermogelijkheden en -vermogen. Daarmee halen we het beste uit elke leerling! Dit vertaalt zich in uitstekende slagingspercentages en doorstroomcijfers.
3. Definitie dyslexie Een dyslectische leerling is een leerling bij wie officieel dyslexie is vastgesteld. Er is over hem/haar een rapport gemaakt waarin door een erkend deskundige (een psycholoog of orthopedagoog met minimaal BIG-registratie1) wordt verklaard dat de betreffende leerling in aanmerking komt voor tegemoetkomingen. Een kopie van dit rapport dient in het leerlingdossier te zijn opgenomen. De volgende definitie van dyslexie is inmiddels algemeen aanvaard:
Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau2.
Dit betekent dat het gaat om een ernstige lees- en /of spellingachterstand die hardnekkig is (automatiseringstekort), ondanks voldoende gelegenheid tot leren. Dit tekort uit zich in het Voortgezet Onderwijs vooral bij complexe taken (lange teksten, functionele schrijfopdrachten) en in de moderne talen. Dyslectische leerlingen in het voortgezet onderwijs hebben problemen met:
Lezen en/of spellen op woordniveau in het Nederlands en in de moderne vreemde talen (nieuwe klank-tekenkoppelingen, ingewikkelde spellingsafspraken);
Het snel en accuraat lezen (decoderen) van teksten bij alle vakken; |
Het snel en accuraat spellen (coderen) bij functioneel schrijven bij alle vakken.
4. Signalering In september wordt de Citovas toets 0 afgenomen bij de leerlingen van leerjaar 1 door de vakdocenten. Deze toets bevat o.a. taalverzorging, (spelling, werkwoordspelling en grammatica) leesvaardigheid en woordenschat. De resultaten van deze toets worden in oktober bekend gemaakt. De mentor informeert de ouders over de uitslag van Citovas. De resultaten van taalverzorging en leesvaardigheid worden met de remedial teacher en docent Nederlands besproken. Samen met de tot dan toe behaalde resultaten in de klas en informatie van de basisschool (indien aanwezig in dossier) wordt gekeken welke leerlingen in aanmerking komen voor verdere screening. Dit zijn de leerlingen die uitvallen op de onderdelen van taalverzorging en/of leesvaardigheid en (nog) geen dyslexieverklaring hebben. De mentor neemt contact op met de ouders over de verdere screening en noteert dit in Magister. 1
Wie in het BIG-register staat ingeschreven, valt onder het in de wet BIG geregelde tuchtrecht. De Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG) regelt de zorgverlening door beroepsbeoefenaren. 2 Protocol Dyslexie Voortgezet Onderwijs. ‘s-Hertogenbosch, KPC Groep/ Nijmegen, Expertisecentrum Nederlands/Tilburg, Werkverband Opleidingen Speciaal Onderwijs, 2004
5. Diagnostiek De leerlingen die uitvallen op de Citovas en door de remedial teacher en docent Nederlands zijn besproken, worden aangemeld voor verder onderzoek. De ouders van de leerling worden op de hoogte gebracht door de mentor van het onderzoek. Dit onderzoek (0-meting) zal in de periode oktober/november worden afgenomen. Het onderzoek zal bestaan uit de volgende toetsen: -
Dictee ‘Het wonderlijke weer’ PI dictee versie A Tekenbeet Brus versie A Klepel versie A
De remedial teacher maakt een analyse van de resultaten en bespreekt deze met de zorgcoördinator. De leerlingen die uitvallen op deze toetsen komen in aanmerking voor 9 weken rt voor technisch lezen en/of spelling. De leerlingen zullen in kleine groepjes (maximaal 4 leerlingen) onder schooltijd door de remedial teacher begeleid worden. De remedial teacher brengt de ouders op de hoogte van indien rt noodzakelijk is. Na de periode van 9 weken zal opnieuw worden getoetst. De volgende toetsen worden afgenomen: -
PI dictee versie B Brus versie B Klepel versie B
De resultaten van deze toetsen worden besproken met de remedial teacher en de zorgcoördinator. Bij onvoldoende vooruitgang wordt gekeken of er misschien sprake is van dyslexie. Bij twijfel kan de DST (Dyslexie Screening Test) worden afgenomen door de remedial teacher. Bij een PLQ score tussen de 55 en 84 (grijze gebied) kan worden doorverwezen voor een dyslexieonderzoek. Het dyslexie onderzoek zal worden afgenomen door een extern bureau. De keuze voor dit bureau is vrij. Wel kan worden gekozen om de NIO (intelligentieonderzoek) via school af te nemen. Deze wordt rond april afgenomen op het Comenius College. Tevens hebben wij een samenwerking met PIOS. Tegen gereduceerd tarief kan het dyslexieonderzoek door PIOS afgenomen worden. De kosten van het onderzoek worden niet door school betaald. Wel kunnen ouders kijken of de zorgverzekeraar een vergoeding kan geven voor het onderzoek.
6. Begeleiding en ondersteuning De uitgangspunten voor onze school betreft leerlingen met dyslexie zijn: -
de leerlingen met dyslexie het onderwijs te laten volgen waarvoor zij capaciteiten hebben de functionele lees-schrijfvaardigheid te vergroten, zo nodig met (ICT-) hulpmiddelen de leerlingen met dyslexie te leren omgaan met hun problemen en hen te leren opkomen voor hun belangen
Om dit te bewerkstellingen worden de volgende vormen van begeleiding en ondersteuning voor leerlingen met dyslexie op verschillende zorgniveaus aangeboden: Zorgniveau 1: - goede voorbereiding van de les - lesmateriaal is duidelijk leesbaar (regelafstand, lettergrootte, plaatjes) - reflectie op taakaanpak en strategieën - de docent geeft feedback op inspanning (laag cijfer toch hoge inspanning) - huiswerk wordt opgeven via Magister - huiswerk en toetsen worden besproken - visualiseren regels (grammatica) - structuur aanbrengen in teksten (mindmappen) - aanleren van ezelsbruggetjes - voldoende tijd geven - zorgen voor goed pedagogisch klimaat in de klas - aanleren gebruik wrts door vakdocenten moderne vreemde talen Zorgniveau 2: - leerlingen met dyslexie die extra ondersteuning nodig hebben bij lezen en spelling worden geïnventariseerd - gebruik dyslexiepas - gebruik ICT middelen (laptop, ClaroRead, Citovas op computer) - beoordelen toetsen: houd rekening met dyslexie (spelfouten) - meer tijd voor toetsen (maximaal 25 %) - eventueel hulpkaarten in de klas (in ontwikkeling) - begrip voor leesproblemen - niet onverwachts voorlezen in de klas indien niet gewenst - indien gewenst lezen met leesliniaal - indien nodig mondeling overhoren in plaats van schriftelijk
Zorgniveau 3: - leerlingen brugklas krijgen film te zien over dyslexie in VO - 2 momenten in jaar voor overleg (coaching) met remedial teacher (wat gaat goed en waarvoor wil je nog hulp) onder schooltijd - mogelijkheid 3 x rt op maat door remedial teacher (individueel of in groepjes) onder schooltijd - cursus Claroread bij vermoeden dyslexie: - vaststellen leerlingen met ernstige leesproblemen/ spellingproblemen door remedial teacher en zorgcoördinator (zie hoofdstuk signalering) - vaststellen van hardnekkigheid en achterstand door remedial teacher en zorgcoördinator (zie hoofdstuk diagnostiek) Zorgniveau 4: - diagnostiek van dyslexie door zorginstituut - behandeling bij zorginstituut (huiswerkbegeleiding en/of gespecialiseerde dyslexiebehandeling)
7. Samenwerking met ouders Betreft signalering en diagnostiek: - mentor informeert ouders indien extra onderzoek n.a.v. Citovas nodig is - remedial teacher informeert ouders indien leerling voor rt in aanmerking komt - remedial teacher informeert de ouders van de vorderingen na de rt periode - remedial teacher overlegt met ouders of leerling voor extern onderzoek in aanmerking komt
Betreft begeleiding leerlingen dyslexie: - ouders krijgen aan het begin van het schooljaar uitleg over dyslexiebeleid d.m.v. een informatieavond of informatiebrief van remedial teacher en zorgcoördinator - ouders worden op de hoogte gebracht van gebruik Claroread d.m.v. een informatieavond of informatiebrief van remedial teacher zorgcoördinator.
8. Extra hulp en faciliteiten voor leerlingen met dyslexie Er worden maatregelen getroffen om belemmeringen bij het zwakke lezen en spellen te verminderen. Compenseren - tijdverlenging (maximaal 25%) - aangepaste normering spelfouten (Nederlands: 3 fouten in mindering. Engels, Frans en Duits fonetische fouten ½ rekenen) - gebruik dyslexiesoftware (Claroread, Kurzweil, Sprint) - niet voorlezen voor klas indien gewenst - gebruik laptop - gebruik spellingkaarten (in ontwikkeling) Dispenseren mondeling overhoren i.p.v. schriftelijk (in overleg) - deel van taak hoeft niet te worden uitgevoerd (in overleg) - om aan te geven van welke faciliteiten de leerling gebruik wil maken, wordt gebruik gemaakt van een dyslexiepas. Kan aanspraak maken op de volgende faciliteiten:
Naam: Leerlingnummer: Uitgiftedatum:
X tijdverlenging bij toetsen en overhoringen X voorlezen in de klas in overleg X spelfouten minder zwaar rekenen X gebruik Claroread X gebruik Claroread bij eindexamen
Regels voor leerlingen met dyslexie bij Centraal Schriftelijk Eindexamen. Toegestaan: - gebruik maken van ClaroRead - tijdverlenging (maximaal 25 % is 30 minuten) - lettergrootte 12 Niet toegestaan: - spellingkaarten - digitaal woordenboek - aangepaste normering spelling
9. Overdracht PO naar VO, samenwerking externe behandelaars De basisschool geeft de LVS scores door aan de Savornin Lohman. De basisschool geeft aan welke leerlingen een dyslexieverklaring hebben en welke leerlingen een handelingsplan hebben gehad voor spelling en/of lezen. De leerlingadministratie zet deze gegevens in Magister. De zorgcoördinator neemt contact op met de basisschool indien gewenst door de basisschool. De Savornin Lohman onderhoudt contacten met externe behandelaars indien nodig. De externe behandelaar/ zorginstituut zoekt contact met De Savornin Loham bij afname dyslexieonderzoek. De Savornin Lohman zorgt voor een dossier van de leerling met de gegevens die de behandelaar nodig heeft voor dyslexieonderzoek (toetsgegevens rt, LVS gegevens, functioneren van leerling in de klas).
10. Organisatie en communicatie De zorgcoördinator : - zorgt voor het dyslexiebeleid - stuurt de remedial teacher aan betreft dyslexiebeleid - verzorgt elk jaar de nieuwsbrief of informatieavond voor ouders van leerlingen met dyslexie in samenwerking met de remedial teacher - zorgt voor informatie dyslexiebeleid op Open Dag/avond De remedial teacher: - is het aanspreekpunt betreft ouders, leerlingen, mentoren, docenten en externe instanties betreft leerlingen dyslexie - is betrokken bij de screening en begeleiding van leerlingen met dyslexie - begeleidt en coacht de leerlingen met dyslexie - verzorgt elk jaar de nieuwsbrief of informatieavond voor ouders van leerlingen met dyslexie in samenwerking met de zorgcoördinator - onderhoudt contact met vakdocenten, mentoren, ouders betreft leerlingen die rt nodig hebben voor spelling en of lezen - zorgt dat alle leerlingen met dyslexie cursus Claroread krijgen - zorgt dat alle docenten cursus Claroread krijgen - houdt ouders nieuwe leerlingen op de hoogte van gebruik Claroread - zorgt voor informatie dyslexiebeleid op opendag/ avond - zet informatie in Magister De mentor: - belt de ouders indien nader onderzoek (screening) noodzakelijk is - vermeldt dit in Magister
Docent Nederlands: gebruikt Citovas als diagnostisch instrument - analyseert met de remedial teacher welke leerlingen voor screening in aanmerking komen - stemt met de remedial teacher af welke leerlingen specifieke hulp nodig hebben betreft Nederlands
11. Professionalisering De zorgcoördinator en remedial teacher zorgen ervoor op de hoogte te zijn van de nieuwe ontwikkelingen, materialen, ICT hulpmiddelen en wetgeving rond dyslexie. Indien nodig zullen zij zich bijscholen. Teven zorgen zij ervoor dat de docenten ook op de hoogte blijven van deze ontwikkelingen. Dit zal gebeuren via BAT (intern zorgoverleg) en studiedagen.
12. Kwaliteitsbeleid en evaluatie Het beleid rond dyslexie wordt opgesteld door de zorgcoördinator in samenwerking met de directie. Het beleid wordt jaarlijks geëvalueerd door zorgcoördinator en remedial teacher.
