Dyslexie Beleid. Het Kwadrant Weert. Het Kwadrant, school voor VMBO Thornstraat JP Weert Telefoon:

Dyslexie Beleid Het Kwadrant Weert

Het Kwadrant, school voor VMBO Thornstraat 7 6004 JP Weert Telefoon: 0495 513 666

_____________________________________________________________Dyslexiebeleid Het Kwadrant, Weert

Inhoudsopgave Inleiding __________________________________________________________ 3 Deel I: Diagnose en begeleiding van leerlingen met het vermoeden van dyslexie. _________________________________________________________ 5 De signalering ____________________________________________________ 5 Intakefase _______________________________________________________ 6 Deel II: de begeleiding van leerlingen met een officiële dyslexieverklaring.___ 9 Begeleiding leerlingen met een officiële dyslexieverklaring _________________ 9 Dyslexiepas_____________________________________________________ 10 Lotgenotencontact en een dyslexiespreekuur ___________________________ 12 Externe begeleiding ______________________________________________ 13 Dyslexie en eindexamens __________________________________________ 13 Waar ligt de verantwoordelijkheid? ___________________________________ 13 Bijlage 1: externe instanties RT _____________________________________ 17 Bijlage 2: Overzicht praktijken in Weert voor het afgeven van een officiële dyslexieverklaring ________________________________________________ 18

_________________________________________ 2 _____________________________________KlC, mei 2010


Inleiding “Dyslexie” betekent letterlijk “ niet goed kunnen lezen. Op Het Kwadrant zitten in de Basisberoepsgerichte en Kaderberoepsgerichte leerweg ongeveer 100? leerlingen met een officiële dyslexieverklaring. Het Kwadrant in Weert hanteert de definitie zoals deze is geformuleerd door de Stichting Dyslexie Nederland (SDN) en onderschrijft daarmee ook de uitgangspunten die hebben geleid tot deze definitie: “Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau.” Een omvangrijke doelgroep die bijzondere aandacht nodig heeft, want dyslexie is een complex probleem. Dyslectische leerlingen zijn niet dom of lui, hun falen is geen onwil. Deze leerlingen doen vaak extra hun best, besteden vele uren aan huiswerk en behalen dan nog een onvoldoende. Veel leerlingen verliezen hun zelfvertrouwen, worden gespannen en faalangstig of geven het op. Ze vermijden tenslotte, zoals iedere gezonde volwassene, datgene waar ze moeite mee hebben. Dyslexie is een handicap die niet te verhelpen is. Ook niet met extra hulp en aandacht. Wel kunnen we de gevolgen van dyslexie beperken door de leerlingen met dyslexie extra faciliteiten aan te bieden. Hulp en ondersteuning zijn gedurende de hele schooltijd noodzakelijk, want een leerling met een handicap heeft recht het onderwijs te doorlopen op een manier die aangepast is aan zijn of haar mogelijkheden. Natuurlijk gebeurt er al het een en ander op het gebied van dyslexie bij ons op school. Toch is het goed om alle activiteiten omtrent de signalering en begeleiding van dyslectische leerlingen in kaart te brengen. Dit dyslexiebeleid1 beschrijft wat zowel leerlingen met dyslexie of leerlingen waarbij het vermoeden is van dyslexie op een zo optimaal mogelijke manier begeleid worden op Het Kwadrant, dit om op een zo succesvol mogelijke manier de schoolloopbaan te kunnen doorlopen. Het dyslexiebeleid van Het Kwadrant is opgebouwd uit twee delen: Deel I: Diagnose en begeleiding van leerlingen met het vermoeden van dyslexie. Het komt voor dat bij leerlingen pas op de middelbare school dyslexie wordt vermoed. Vaak gaat het hierbij om leerlingen die hun zwakke technische leesen spellingsvaardigheden hebben kunnen compenseren met goede verbale vaardigheden en een goede algemene kennis van de wereld. In dit gedeelte wordt beschreven welk traject van toetsing en begeleiding aangeboden wordt

1

Dit dyslexiebeleid is beschreven aan de hand van de kaders van Het Protocol Dyslexie Voortgezet Onderwijs (2004).

_________________________________________ 3 _____________________________________KlC, mei 2010


op Het Kwadrant om deze leerlingen alsnog op een zo optimale manier te begeleiden en eventueel door te verwijzen naar een GZ- psycholoog. Deel II: de begeleiding van leerlingen met een officiële dyslexieverklaring. Natuurlijk gebeurt er al een en ander op het gebied van dyslexie voor de leerlingen met een officiële dyslexieverklaring. In dit gedeelte wordt beschreven op welke faciliteiten en begeleiding een leerling met dyslexie recht heeft gedurende zijn schoolloopbaan op Het Kwadrant. C.Kleuters, mei 2010

_________________________________________ 4 _____________________________________KlC, mei 2010


Deel I: Diagnose en begeleiding van leerlingen met het vermoeden van dyslexie. De signalering Leerjaar 1 Het komt voor dat bij leerlingen pas op de middelbare school dyslexie wordt vermoed. Vaak gaat het hierbij om leerlingen die hun zwakke technische leesen spellingsvaardigheden hebben kunnen compenseren met goede verbale vaardigheden en een goede algemene kennis van de wereld. In dit gedeelte wordt beschreven welk traject van toetsing en begeleiding aangeboden wordt op Het Kwadrant om deze leerlingen alsnog op een zo optimale manier te begeleiden en eventueel door te verwijzen naar een GZ- psycholoog. In leerjaar 1 wordt bij leerlingen die een achterstand op het gebied van technisch lezen en spellen vertonen een test afgenomen met behulp van het programma Muiswerk. Het programma geeft aan wanneer er vermoedens zijn van dyslexie en helpt de dyslexiecoördinator met het signaleren van een mogelijke dyslectische problematiek. Ook kunnen bij de overdracht van leerlingen naar Het Kwadrant of vanuit het onderwijskundig rapport signalen komen dat een leerling problemen heeft met lezen en/of spellen. Wanneer er vanuit uit Muiswerk of vanuit de overdracht signalen komen van leesen of spellingsproblematiek, moet er worden uitgezocht wat die problemen precies inhouden, hoe lang ze al bestaan, hoe ernstig ze zijn, welke hulp de leerling al heeft gehad en wat de resultaten daarvan waren. Omdat verondersteld mag worden dat de afleverende school deze gegevens over de leerling kan verstrekken, kan de afleverende school gevraagd worden om de “ vragenlijst leergeschiedenis leesen spellingsvaardigheden” in te vullen. De Vragenlijst leergeschiedenis leesen spellingvaardigheid omvat niet alleen vragen naar het leesen spellingniveau van de leerling, maar ook naar de wijze waarop en het tempo waarin de vaardigheden zich hebben ontwikkeld. Daarnaast zijn er vragen naar de kwaliteit van het technisch lezen en spellen en naar de duur en de inhoud van extra hulp die binnen en/of buiten klassenverband is geboden. Tot slot worden vragen gesteld over factoren die de leerprocessen positief of negatief hebben beïnvloed. Zo levert de vragenlijst niet alleen informatie op over de criteria achterstand en didactische resistentie, maar ook over de kwaliteit van de vaardigheden. Dit is van belang voor begeleiding en eventueel verder onderzoek. Van ‘problemen’ is in ieder geval sprake als de leerling eind groep 7 van de basisschool AVI 9 niet heeft gehaald. Ook wanneer er te weinig informatie is over dyslectische leerlingen die binnenstromen, kan Het Kwadrant de toeleverende scholen vragen deze vragenlijst in te vullen. Voor dyslectische leerlingen zijn de antwoorden op de vragen van belang voor het opzetten van de begeleiding na de signalering.

_________________________________________ 5 _____________________________________KlC, mei 2010


Leerjaar 2 en 3 Het kan ook voorkomen dat de docenten van Het Kwadrant tijdens hun lessen bij bepaalde leerlingen het vermoeden hebben dat er signalen zijn van een vermoeden van dyslexie. Tijdens de eerste rapportbespreking in leerjaar 2 en 3 wordt er gelet op de volgende signalen:  De leerling kan het werktempo van de klas niet bijhouden, heeft het werk niet of te laat ingeleverd, en heeft minder zorg voor het werk.  De cijfers voor de talen en/ of zaakvakken dalen. Soms gaat dit gepaard met een verminderde of juist extra inzet van de leerling.  De leerling moet onevenredig veel tijd aan huiswerk besteden.  De leerling vertoont teruggetrokken gedrag of juist opvallend storend gedrag in de klas.  De leerling is angstig over zijn studieresultaten, vertoont vermijdingsgedrag en is vaker dan normaal afwezig bij proefwerken en overhoringen. Als uit de binnengekomen informatie duidelijk blijkt dat een leerling ernstige problemen heeft, volgt direct de intakefase bestaande uit het intakegesprek en de toetsing met Muiswerk.

Intakefase De intakefase voor leerlingen met vermoeden tot dyslexie bestaat uit een gesprek tussen de dyslexiecoördinator, de RT- er en de leerling. In de intakefase worden tevens een aantal testen afgenomen om eventuele kenmerken van dyslexie aan te tonen. Intakegesprek Gedurende dit gesprek wordt er gesproken over de volgende onderwerpen: 1. Leergeschiedenis tot nu toe. 2. Inventarisatie van de problemen waar de leerling tegenaan loopt in de klas. 3. Inventarisatie leervragen van de leerling. 4. Kwaliteiten van de leerling op het gebied van taal, rekenen en het oplossend vermogen. 5. Visualisatie van concrete denkwijzen met betrekking tot instructies/ opdrachten bij verschillende schoolvakken. 6. Grove en fijne motoriek, lichaamsbewustzijn en expressiviteit. Toetsing Met behulp van het programma Muiswerk worden een aantal testen afgenomen om eventuele signalen van dyslexie aan te tonen. Muiswerk richt zich voornamelijk op taal en biedt programma's voor onder andere het oefenen van spelling, grammatica, interpunctie, lezen, formuleren en argumenteren, maar ook voor het leren van schooltaalwoorden. Het programma geeft aan wanneer er sprake kan zijn van dyslexie en helpt de dyslexiecoördinator vooral met het signaleren van mogelijke dyslectische problematiek.

_________________________________________ 6 _____________________________________KlC, mei 2010


De dyslexiescreening van Het Kwadrant bestaat uit de volgende onderdelen (Muiswerk Testprogramma’s profiel Nederlands en Dyslexie) 1. Spellingtoets 2. Technisch lezen toets 3. Flitswoordentoets Remedial teaching voor leerlingen met een vermoeden van dyslexie Nadat het intakegesprek en de toetsen hebben plaatsgevonden, bespreken de dyslexiecoördinator en de RT- er de resultaten. De uitslag wordt ook doorgesproken met de mentor van de leerling en de dyslexiecoach van de sector. Op basis van deze gegevens wordt gekeken of extra remedial teaching voor een periode van 20 weken worden ingezet om op deze manier hardnekkigheid aan te tonen en de leerling eventueel door te verwijzen naar een GZ psycholoog voor de afgifte van een officiële dyslexieverklaring. De remedial teaching zal worden verzorgd door de remedial teacher van Het Kwadrant. Inhoud remedial teaching. Leerlingen waarbij er vermoeden is van dyslexie worden gedurende een periode van 20 weken ondersteund met de interventiemethode Nederlands voor het Voortgezet Onderwijs. Tijdens de ondersteuning worden verschillende interventies toegepast waaronder leesvloeiendheidstraining door middel van RALFI – lezen, functionele inzet van compenserende software (Daisyspeler, Claroread), sociaalemotionele ondersteuning en lees-, schrijf- en spellingstrategieën. De taken die leerlingen moeten uitvoeren tijdens de RT sluiten nauw aan bij de taken uit de les. De strategieën die worden aangeleerd zijn o.a. bedoeld om toe te passen tijdens de lessen. Verder krijgt de leerling gedurende deze periode van intensieve begeleiding een leespas. Een leespas is hetzelfde als een dyslexiepas; er staan compenserende/ dispenserende maatregelen op vermeld waar de leerling tijdens de periode van 20 weken recht op heeft. Op deze manier kunnen de RT- er en de dyslexiecoördinator kijken of de faciliteiten de leerling tijdens de lessen op Het Kwadrant ten goede komen. Toetsing einde periode remedial teaching Aan het eind van de periode van remedial teaching worden dezelfde testen afgenomen als tijdens de intakefase. Dit om eventuele hardnekkigheid van dyslexie aan te tonen. Aan het eind van de begeleidingsperiode worden de resultaten eerst besproken door de RT- er en de dyslexiecoördinator. Vervolgens volgt er een gesprek met de dyslexiecoach, de mentor en eventuele vakdocenten. Tijdens deze gesprekken wordt besproken of de vermoedens van kenmerken van dyslexie gegrond zijn en volgt er eventuele doorverwijzing voor verder onderzoek. De dyslexiecoördinator neemt dan contact op met de ouders van de leerling (zie bijlage 2: Overzicht praktijken in Weert voor het afgeven van een officiële dyslexieverklaring). Een dyslexieverklaring kan alleen worden afgegeven door een klinisch (kinder- of jeugd)psycholoog of orthopedagoog met een erkende bekwaamheidsregistratie in

_________________________________________ 7 _____________________________________KlC, mei 2010


de psychodiagnostiek, minimaal op het niveau van de BIG-registratie gezondheidszorgpsycholoog (GZ-psycholoog). In afwachting van het onderzoek van de GZ psycholoog blijft de leespas gedurende alle lessen geldig voor de leerling. Indien er daadwerkelijk dyslexie wordt vastgesteld door de leespas vervangen door de dyslexiepas. De dispenserende/ compenserende maatregelen welke beschreven zijn uit de handelingsgerichte adviezen van de GZ psycholoog zijn dan bindend. Verdere begeleiding en compenserende/ dispenserende maatregelen voor leerlingen worden beschreven in deel 2 van dit dyslexiebeleid; de begeleiding van leerlingen met een officiële dyslexieverklaring.

_________________________________________ 8 _____________________________________KlC, mei 2010


Deel II: de begeleiding van leerlingen met een officiële dyslexieverklaring. Begeleiding leerlingen met een officiële dyslexieverklaring Een dyslexieverklaring is een document waarop staat dat er bij de betreffende leerling sprake is van dyslexie. Een dyslexieverklaring is gebaseerd op een onderzoek door een psycholoog/orthopedagoog en moet voldoen aan drie voorwaarden die door de Stichting Dyslexie Nederland zijn gesteld. Het gaat om de volgende voorwaarden: 1. Een onderkennende diagnose Er moet aangetoond worden dat er ondanks extra hulp een significante achterstand is op leesen/of spellinggebied ten opzichte van leeftijdgenoten (didactische resistentie) 2. Een verklarende diagnose Welke (cognitieve) factoren roepen de stoornis op of houden deze in stand? 3. Een indicerende diagnose Hierin staat een analyse van de te verwachten onderwijsbelemmeringen als gevolg van dyslexie. Er worden globale richtlijnen gegeven voor de aanpak. Het is een taak van de ouders ervoor te zorgen dat bij aanmelding op het Kwadrant de mentor van hun zoon/ dochter een kopie krijgt van zowel de dyslexieverklaring met het bijbehorende onderzoeksverslag als de kopieën van verslagen/evaluaties van eerder geboden hulp. Elke leerling die een geldige dyslexieverklaring met een bijbehorend onderzoeksverslag kan overhandigen, krijgt een dyslexiepas. Op de dyslexiepas staan de faciliteiten vermeld waar de leerling gebruik van kan maken, zoals tijdverlenging en het gebruik kunnen maken van ingesproken boeken. De leerlingen krijgen de faciliteiten die vermeld zijn op hun dyslexieverklaring en zij mogen zelf bepalen van welke faciliteiten zij gebruik willen maken. De dyslexiepas is een soort ‘contract’ tussen de leerling met dyslexie en Het Kwadrant. Als school vinden wij het belangrijk dat de aanbevelingen opgevolgd worden. Wanneer er onduidelijkheden zijn, neemt de leerling contact op met de dyslexiecoach. Mocht dat niet tot het gewenste resultaat leiden, dan neemt de leerling contact op met de dyslexiecoördinator. Van de dyslectische leerling wordt ook verwacht dat hij zich aan een aantal afspraken houdt. De leerling is zelf verantwoordelijk voor het gebruik van de dyslexiepas en onderneemt zelf actie wanneer het gebruik ervan in de les niet naar wens verloopt. De kaart mag niet misbruikt worden voor het niet of slechts ten dele maken of leren van het huiswerk.

_________________________________________ 9 _____________________________________KlC, mei 2010


Dyslexiepas Op de dyslexiepas van Het Kwadrant staan voor de leerling met dyslexie relevante compenserende en dispenserende maatregelen vermeld waar een leerling met dyslexie gebruik van kan maken tijdens de lessen. De dispenserende/ compenserende maatregelen welke beschreven zijn uit de handelingsgerichte adviezen van de GZ psycholoog zijn bindend. Compenserende en dispenserende maatregelen vergroten de autonomie van dyslectische leerlingen wat betreft hun functionele geletterdheid. Hierdoor zijn leerlingen in staat om geschreven taal te hanteren als middel voor communicatie en informatieverwerving. Hieronder zullen de compenserende en dispenserende factoren die op de kaart vermeld staan nader toegelicht worden. De dyslexiepas is gedurende de hele schoolloopbaan op Het Kwadrant geldig. Hieronder staan de faciliteiten die op de dyslexiepas staan specifiek beschreven. Aangepaste normering voor spelfouten Spelfouten worden niet geteld bij (onderdelen van) vakken waar het om het begrip gaat. Bij de moderne vreemde talen wordt maximaal 2 punten afgetrokken voor fouten in de spelling. Het oorspronkelijke woord moet dan wel herkenbaar zijn - het is alleen fonetisch opgeschreven. (Maatstaf is: bij een mondelinge beurt zou het wél goed zijn) Werkwoordspelling wordt, mits er gebruik wordt gemaakt van een stappenof regelschema, normaal beoordeeld (grammaticale regel). Extra tijd of vermindering van vragen De leerling heeft recht op meer werktijd bij alle onderdelen waarbij veel gelezen en/of geschreven moet worden. De dyslectische leerling mag er dan minstens 10 minuten langer over doen. De leerling krijgt maximaal 25 % extra tijd en maximaal 30 minuten per toets. Of de docent geeft aan welke opgaven of onderdelen van de toets de dyslectische leerling mag overslaan. Mondeling overhoren/mondeling herkansen Indien noodzakelijk (als blijkt dat dyslexie een belemmerende factor is) mag de leerling een proefwerk mondeling doen. De klassensituatie moet zich hier wel voor lenen. De leerling heeft recht op een mondelinge herkansing van onderdelen uit de toets, waarop hij slecht gepresteerd heeft, uiteraard moet wel duidelijk zijn dat de dyslexie een belemmering is geweest in het scoren van een slecht punt en niet het niet voorbereid zijn voor een toets (Tijdstip in overleg. Zowel de docent als de leerling zoeken naar een geschikt moment). Schriftelijk toetsen Proefwerken hebben een duidelijk lay-out en een voldoende groot lettertype: lettertype Arial, lettergrootte 12. Toetsen worden getypt aangeleverd en er is voldoende ruimte tussen de verschillende onderdelen. De vragen staan op papier en worden niet gedicteerd of op het bord geschreven. De docent vergroot teksten waarbij een kleiner lettertype gebruikt is. De docent zorgt voor extra exemplaren van de toets waarop de leerling mag onderstrepen, mag schrijven of markeren.

_________________________________________ 10_____________________________________KlC, mei 2010


Tijdens het examen mogen de leerlingen geen gebruik meer maken van vergrotingen; alle leerlingen maken het examen in lettertype Arial, lettergrootte 12.

Niet onvoorbereid lezen: Nederlands en/of moderne vreemde talen De docent geeft van te voren aan wanneer een leerling een leesbeurt krijgt, zodat de leerling zich kan voorbereiden. Dit geldt ook voor huiswerk op laten lezen tijdens de les. Kopieën van dictaat (aantekeningen bord) De docent geeft een kopie van de aantekeningen die hij op het bord heeft gezet (als blijkt dat de tekst onvolledig in het schrift komt) óf de leerling mag een kopie maken uit het schrift van een medeleerling. Een andere mogelijkheid is dat de leerling het zelf overneemt en dat de docent het schrift bekijkt om te zien of de informatie er correct in staat. De leerling levert dan zelf zijn schrift bij hem in. Gebruik laptop/computer De leerling mag een laptop gebruiken. De voorwaarde hiervoor is dat de leerling met de laptop overweg kan (voldoende typevaardigheid heeft) en zonder de les te storen ermee werkt. De leerling mag gebruik maken van een tekstverwerkingsprogramma (met spellingcontrole) voor opdrachten, brieven, verslagen en werkstukken. Auditieve ondersteuning Modern Vreemde Talen (MVT) Bij de moderne vreemde talen worden teksten of woordjes voorgelezen zodat de leerling de juiste uitspraak hoort en mee kan lezen. Het computerprogramma Wrts ( www.wrts.nl) biedt ook de mogelijkheid om woordjes en zinnen te laten voorlezen (Dit computerprogramma is ook voor leerlingen zonder dyslexie een goede manier MVT te leren). Gebruik Claroread en Daisyspeler Claroread is spraakherkenningsprogramma dat door de middelbare scholen in Weert vanaf augustus 2012 in gebruik is genomen. ClaroRead is een programma dat digitale teksten kan voorlezen en gebruikt kan worden voor het leren en bestuderen van teksten en het maken van teksten. U vindt informatie over het programma op de site http://www.claroread.nu. Op school zijn Claroread USB - sticks aanwezig, waar leerlingen gebruik van kunnen maken. Tevens zijn er op school een aantal Daisyspelers aanwezig waar leerlingen gebruik van kunnen maken. Via www.amis.sf.n kunt u een programma downloaden waarmee u van de pc een Daisyspeler kunt maken. Aangepaste, digitale schoolboeken, die door Claroread (PDF – fotobestand) en de Daisyspeler (Daisy cd-rom) gelezen kunnen worden, worden door school besteld via www.dedicon.nl. Voorwaarden zijn dat de leerling in het bezit is van een dyslexieverklaring en een gedrukt exemplaar van de bestelde, digitale schoolboeken. Dedicon verhuurt de leesvormen per schooljaar en leerling. De digitale schoolboeken dienen op het eind van het schooljaar dan ook samen met de gedrukte exemplaren ingeleverd te worden.

_________________________________________ 11_____________________________________KlC, mei 2010


Voor gewone leesboeken kan iedereen gratis terecht bij www.nlbb.nl. Op www.aangepast-lezen.nl zijn leesboeken te bestellen voor de Daisyspeler. De boeken worden op basis van een vrijwillige bijdrage thuis opgestuurd. Verlenging examentijd De leerling heeft recht op een half uur verlenging van de examentijd. Gebruik spellingkaart In overleg met de docent en dyslexiecoördinator wordt een spiekkaart (regel en spellingskaart) gedurende de RT dyslexiebijeenkomsten gemaakt, die ook bij toetsen gebruikt mag worden. Lotgenotencontact en een dyslexiespreekuur Elke dyslectische leerling ervaart zijn problemen anders en gaat er anders mee om. De een is creatief in het vinden van oplossingen, de ander voelt de problemen als een zware last en weer een ander heeft last van faalangst. Om de leerlingen met dyslexie op Het Kwadrant op een zo adequaat mogelijke manier te bedienen is er per sector op Het Kwadrant een dyslexiecoach aanwezig. De dyslexiecoach is bij problemen met betrekking tot dyslexie het eerste aanspreekpunt voor een leerling met dyslexie. Vooral op het punt van de sociaal-emotionele ondersteuning vervult de dyslexiecoach een belangrijke rol; hij is een constante factor in de begeleiding van dyslectische leerlingen. De dyslexiecoach functioneert als vertrouwenspersoon en coacht en steunt de leerling. Hij zoekt onder meer samen met de leerling naar oplossingen bij sociaal-emotionele en acceptatieproblemen. Dyslectische leerlingen hebben extra ondersteuning nodig bij het accepteren van, en het goed kunnen omgaan met hun dyslexie. Hieraan zal in de begeleiding (binnen en buiten de klas) aandacht moeten worden besteed. Aan het begin van de schoolloopbaan op Het Kwadrant organiseert de dyslexiecoach naast een algemene informatiebijeenkomst voor de leerlingen een aantal lotgenootcontacten binnen zijn sector. Tijdens deze bijeenkomsten gaan de leerlingen met dyslexie en de dyslexiecoach met elkaar in gesprek. Dit kunnen gesprekken zijn met betrekking tot de problemen waar de leerling tegenaan loopt, sterke kanten te benadrukken, samen met de andere leerlingen met dyslexie bespreken wat dyslexie is en tegen welke problemen de leerlingen met dyslexie aanlopen. Verder houdt de dyslexiecoach iedere week een spreekuur voor de leerlingen met dyslexie. Tijdens dit uur kunnen de leerlingen vrijblijvend bij de dyslexiecoach binnen lopen en over hun eventuele problemen praten. De tijden van het spreekuur worden aan het begin van het schooljaar bekend gemaakt bij dyslectische leerlingen.

_________________________________________ 12_____________________________________KlC, mei 2010


Externe begeleiding Externe instanties voor begeleiding leerlingen met dyslexie Voor extra hulp kunnen de ouders ook hulp inschakelen bij externe instanties. Deze extra begeleiding kan zowel betrekking hebben op een stuk ondersteuning bij het huiswerk als ondersteuning bij de acceptatie van hun dyslexie/ leesen spellingsproblematiek. Wanneer een instituut behandeling vanuit het instituut adviseert, is samenwerking tussen onderzoeksinstituut en Het Kwadrant van groot belang. Vrijwel alle dyslectische leerlingen hebben behoefte aan specifieke, op hun probleem afgestemde maatregelen en instructie. Ook deze specifieke interventies vinden hun inbedding in ‘goed’ onderwijs, effectieve instructie, efficiënt klassenmanagement, planmatig handelen bij problemen en goed georganiseerde en planmatige leerlingenbesprekingen. ( zie bijlage 1: externe instanties RT)

Dyslexie en eindexamens Dispensatie Er moeten zeer grondige redenen aanwezig zijn voor vrijstelling van onderwijs in de Moderne Vreemde Talen. Vervolgens dient melding gedaan te worden bij de inspectie. Dit kan echter gevolgen hebben voor vervolgstudies. Besluiten hierover worden altijd genomen in overleg met de leerling, de ouders, zorgcoördinator, dyslexiecoach, dyslexiecoördinator, de orthopedagoog, de voorzitter van de examencommissie en bevoegd gezag. De lestijd die vrijkomt door dispensatie dient gebruikt te worden voor de andere vakken. Faciliteiten eindexamen De volgende faciliteiten mogen bij het examen ingezet worden Verlenging examentijd Voor het centraal examen kan een dyslectische leerling verlenging van examentijd aanvragen. De leerling krijgt maximaal 30 minuten extra tijd om het examen te maken. Claroread en Daisyspeler De leerling mag gebruik maken van auditieve hulpmiddelen. Voorwaarde is echter wel dat de leerlingen voor het ingaan van de examens bekend zijn met het werken met Claroread of de Daisyspeler. Computer De leerling mag gebruik maken van audio-ondersteuning. Examenteksten zijn te zien en te beluisteren via de computer. De genoemde faciliteiten worden door de eindexamensecretaris aan het begin van het vierde leerjaar aangevraagd.

Waar ligt de verantwoordelijkheid? Om dit beleid te laten slagen, wordt er van zowel de school als de leerling en de ouders een bepaalde attitude verwacht. In dit gedeelte wordt precies beschreven wat ieder zijn rol is. _________________________________________ 13_____________________________________KlC, mei 2010


De rol van de dyslexiecoördinator De dyslexiecoördinator is verantwoordelijk voor het interne dyslexiebeleid. Aan het begin van het schooljaar organiseert de dyslexiecoördinator een informatiebijeenkomst voor alle ouders van leerlingen met dyslexie. De dyslexiecoördinator is gedurende de hele schoolloopbaan aanspreekpunt voor de ouders en de leerlingen met betrekking tot dyslexie. De dyslexiecoördinator ondersteunt de dyslexiecoaches en ziet erop toe dat een leerling met dyslexie de compenserende en dispenserende maatregelen krijgt die hij/ zij verdient tijdens de lessen. Voor iedere leerling met dyslexie wordt een dyslexiepas ontwikkeld aan de hand van de handelingsgerichte adviezen. De dyslexiecoördinator bestudeert de dyslexieverklaring en de handelingsgerichte adviezen voor een leerling en stelt een dyslexiepas op. Deze dyslexiepas is leerling gebonden. Hierbij moet gedacht worden aan extra tijd, vergrote exemplaren van toetsen (zie faciliteiten leerlingen met dyslexie). De dyslexiecoördinator bewaart ook de dyslexieverklaringen en verstrekt informatie aan de lesgevende docenten. De dyslexiecoördinator neemt de signaleringstoetsen af in leerjaar 1 of wanneer een leerling in leerjaar 2 en 3 na de eerste rapportbespreking naar voren gebracht is met een vermoeden van dyslexie door de vakdocent/ mentor voor een screening. De dyslexiecoördinator interpreteert vervolgens de screeningsresultaten, bespreekt de remedial teaching met de remedial teacher, houdt ouders op de hoogte en verwijst eventueel de leerlingen door naar een GZ psycholoog voor een officiële verklaring. Verder draagt de dyslexiecoördinator met oog op het eindexamen zorg voor de compenserende/ dispenserende faciliteiten tijdens het examen en licht deze toe tijdens de informatieavonden van het eindexamen. De dyslexiecoördinator evalueert ieder schooljaar het dyslexiebeleid van Het Kwadrant met leerlingen en docenten en stelt waar nodig bij. De rol van de dyslexiecoach Iedere sector heeft een dyslexiecoach. De dyslexiecoach is binnen de sector het eerste aanspreekpunt voor de leerling. De dyslexiecoach organiseert lotgenotencontacten binnen de sector (2 -3 keer per schooljaar) en houdt een inloopspreekuur waar leerlingen naar binnen komen lopen om eventuele problemen in de schoolse situatie te bespreken. De dyslexiecoach probeert de dyslectische leerling op een zo optimaal mogelijke manier te ondersteunen en te stimuleren. Belangrijk hierin is dat de leerling zich fijn voelt. De dyslexiecoach is aanspreekpunt met betrekking tot compenserende software. De rol van de remedial teacher De remedial teacher begeleidt alleen de leerlingen waarbij een vermoeden is tot dyslexie. De remedial teacher voert samen met de dyslexiecoördinator het intakegesprek. Indien uit het intakegesprek en de dyslexiescreening vermoedens tot dyslexie naar voren komen, begeleidt de remedial teacher gedurende een periode van 20 weken de leerling. De remedial teacher overlegt regelmatig met de dyslexiecoördinator over de voortgang van de remedial teaching en bespreekt samen met de dyslexiecoördinator de testresultaten van de leerling. De rol van de vakdocent/ mentor Wij vinden een begripvolle houding van de vakdocent c.q. mentor ten opzichte van de

_________________________________________ 14_____________________________________KlC, mei 2010


dyslectische leerling van groot belang. Fundamenteel is de acceptatie van het probleem: dyslexie is niet tijdelijk maar blijvend. Leerlingen met hardnekkige leesen spellingproblemen worden nooit leerlingen zonder leesen spellingproblemen, ongeacht de maatregelen die genomen worden. Dyslectische leerlingen zijn niet ongeconcentreerd of ongemotiveerd, maar zijn veelal in de loop van de jaren gedemotiveerd geraakt. Wij verwachten daarom van de docent dat hij de nadruk legt op wat de leerling wel kan, concrete bewoordingen gebruikt tijdens het lesgeven en bijvoorbeeld vraagt HOE de leerling zijn werk heeft aangepakt. Belangrijk is ook dat er tijdens de les gebruik gemaakt wordt van de verschillende zintuigen (horen, zien en doen). Daarnaast wijst de vakdocent de leerling op de mogelijkheid gebruik te kunnen maken van digitaal lesmateriaal en andere hulpmiddelen voor het betreffende vak. De vakdocent merkt als eerste wanneer een leerling vast dreigt te lopen bij zijn vak. Hij houdt rekening met datgene waar dyslectische leerlingen tegenaan kunnen lopen, geeft indien nodig extra ondersteuning tijdens de les. Wanneer een vakdocent vindt dat de extra ondersteuning niet heeft geleid tot het gewenste resultaat, geeft hij dat door aan de mentor en eventueel de dyslexiecoördinator. De mentor is de contactpersoon op school. Hij is op de hoogte van het gedrag en de resultaten van de leerling en kan een vraag c.q. probleem inbrengen in het wekelijks teamoverleg. De mentor stelt – eventueel in samenspraak met de dyslexiecoacheen handelingsplan op voor een leerling met dyslexie. Hiervoor maakt de mentor gebruik van het format ‘Dyslexiehandelingsplan’. In dit handelingsplan worden de dispenserende- compenserende maatregelen vermeld waar de leerling recht op heeft. Deze maatregelen staan tevens vermeld op de dyslexiepas. Ouders kunnen met algemene vragen bij de mentor, de dyslexiecoach en de dyslexiecoördinator terecht. De rol van de leerling Van de dyslectische leerling wordt een positieve houding en voldoende inzet verwacht. Er worden 2 – 3 lotgenotencontacten georganiseerd door de dyslexiecoach van de sector. Van de dyslectische leerling wordt verwacht dat hij/ zij op een positieve manier aanwezig is. Verder wordt van de dyslectische leerling verwacht dat hij/ zij meteen vermeldt als de begeleiding naar zijn/ haar gevoel niet goed verloopt en bespreekt dit met de dyslexiecoach. De rol van de ouders Vaak wordt er gevraagd: “wat kan ik als ouder doen om mijn zoon/dochter te ondersteunen?” De belangrijkste taak van ouders is om het kind te blijven bemoedigen en ondersteunen bij het leren omgaan met dyslexie. Niet alle kinderen vinden het prettig om door hun ouders geholpen te worden. Wil een leerling wél geholpen worden, dan kan de ouder een rol spelen bij het oefenen en trainen met lezen. Samen lezen of voorlezen en vooral ervoor zorgen dat de leerling lezen leuk gaat (blijft) vinden. Kies daarom boeken die aansluiten bij de leefwereld van uw kind. Geef veel complimenten ook al verloopt het lezen niet altijd foutloos. Stimuleer uw kind regelmatig te lezen. Een paar keer per week 10 tot 15 minuten heeft meer effect dan 1x per week een uur. Tenslotte is het belangrijk dat u goed luistert naar de

_________________________________________ 15_____________________________________KlC, mei 2010


signalen van uw kind en die doorgeeft aan school. Verder wordt er door de mentor een handelingsplan opgesteld voor de dyslectische leerling. Ouders dienen dit handelingsplan, indien akkoord, te tekenen.

In bijlage 1 worden de externe instanties weergegeven waar ouders ondersteuning kunnen zoeken voor de begeleiding buiten school.

_________________________________________ 16_____________________________________KlC, mei 2010


Bijlage 1: externe instanties RT Voor extra begeleiding kan door de ouders extra hulp ingeschakeld worden. Dit kan zowel individuele hulp of een groepstraining zijn. Individuele remedial teaching voor dyslexie Gerola Bijlmakers, logopediste en dyslexiespecialist Margarethastraat 6/B, 6014 AE Ittervoort Tel: 0495-626877 Groepspraktijk voor logopedie Eilers Praktijk Nederweert Burg. Hobussstraat 56 6031 Va Nederweert Tel: 0495-460010 Stichting RT Weert Campus Servilius Serviliusstraat 234 Weert 06-15833069 www.srtweert.nl Groepstraining voor dyslexie “Dyslexie de baas!” Deze training wordt verzorgd door Orthopedagogenpraktijk “De Hefboom” en “Praktijk PIO”. “Dyslexie de baas!” is een groepstraining , gebaseerd op cognitieve gedragstherapie, voor jongeren van 12 t/m 16 jaar met dyslexie. Het is vooral bedoeld voor jongeren die moeite hebben met de acceptatie van hun dyslexie en/of als gevolg van de leerproblemen last hebben van onzekerheid, somberheid of faalangst. PIO Sint Paulusstraat 2 6001 CN Weert Telefoon: 06 20239231 0495 531451 www.PIO.praktijkinfo.nl

_________________________________________ 17_____________________________________KlC, mei 2010


Bijlage 2: Overzicht praktijken in Weert voor het afgeven van een officiële dyslexieverklaring Een dyslexieverklaring kan alleen worden afgegeven door een klinisch (kinder- of jeugd)psycholoog of orthopedagoog met een erkende bekwaamheidsregistratie in de psychodiagnostiek, minimaal op het niveau van de BIG-registratie gezondheidszorgpsycholoog (GZ-psycholoog). Voorbeelden van praktijken in weert e.o. PIO Sint Paulusstraat 2 6001 CN Weert Telefoon: 06 20239231 0495 531451 www.PIO.praktijkinfo.nl Stichting RT Weert Campus Servilius Serviliusstraat 234 Weert 06-15833069 www.srtweert.nl

_________________________________________ 18_____________________________________KlC, mei 2010

Dyslexie Beleid. Het Kwadrant Weert. Het Kwadrant, school voor VMBO Thornstraat JP Weert Telefoon:

Recommend Documents