Noord-Brabant
Het beleidsplan Weert
België
Nederland
Limburg
Inhoud Introductie van de stad
2
3
Introductie van de stad Weert is een middelgrote stad in de provincie Limburg en telt ongeveer vijftigduizend inwoners. Gelegen op de grens met de provincie Noord-Brabant en België, is Weert een mooie uitvalsbasis naar het nationale park De Hoge Kempen en het transnationale landschap de Groote Heide.
1. Ruimtelijke strategie, ontwikkelingen en plannen 2. Duurzaamheid en milieu 3. Natuur- en landschap 4. Cultuurhistorisch erfgoed 5. Cultuurgroen en buiteninrichting 6. Educatie, communicatie en participatie
Met ons. In Weert.
Economisch gezien maakt Weert deel uit van de Europese innovatiegerichte ‘Brainport-regio’ en richt zich vooral op de maakindustrie.
Geniet van het groen!
7. Recreatie en toerisme
Verkregen waarderingen
Volgens Elsevier Weekblad (2009) is Weert de beste woonstad van Limburg. Datzelfde jaar was Weert genomineerd voor de titel ‘Beste Binnenstad’ en werd Kampershoek uitgeroepen tot beste bedrijventerrein. In 2012 werd Weert bekroond als ‘Groenste Stad van Nederland’ en als ‘Sportgemeente van het jaar’. Dat is niet voor niets. Groenste stad, beste Woonstad, Sportgemeente, Beste Binnenstad of bedrijventerrein word je niet door extreem goed te zijn op enkele onderdelen maar door te excelleren op het geheel.
Sterke bestuurlijke schouders
Al decennia lang ondersteunt het gemeentebestuur de groene ambities van Weert. Dit is te herkennen aan de ambities van het gemeentelijk coalitieakkoord 2010 – 2014: • Geen straat zonder boom • Het groen zo dicht mogelijk bij de inwoners brengen • Mensen maken de stad • Interactie in beleid
Leeswijzer
In de beleidssamenvatting staan het gemeentelijk beleid en de ambities bondig beschreven. Deze samenvatting bevat verwijzingen naar een uitgebreid pakket van beleidsnota’s, visies en monitoren. De aanvullende beleidsdocumenten en nota’s zijn ter beschikking via de gemeentelijke site www.weert.nl/ groenstestad en liggen op de jurydag ter inzage. Tijdens de juryroute worden de ‘Parels van Weert’ in woord en beeld uitgelegd. Dit zijn de voorbeelden waaraan de kwaliteit en de duurzame ontwikkeling van Weert kan worden afgelezen. Het is aan u deze informatie te absorberen en op 20 juli vooral te genieten van al het moois dat Weert te bieden heeft.
Met ons. In Weert.
5
Geniet van het groen!
4
Weert biedt haar huidige en ook toekomstige inwoners een prachtige woonplaats. Hoge woonkwaliteit, goede bereikbaarheid, rijke variatie in maatschappelijke voorzieningen, een levendige en gezellige binnenstad en een geweldig gevarieerd buitengebied. Weert is daarmee ‘groots’ in een stedelijke omgeving, maar ook landelijk zeer divers én met een menselijke maat! Weert profileert zich al dertig jaar terecht als: ‘Weert, stad in het groen!’ De stad kent een uitgebreid areaal aan prachtige straat- en parkbomen en uitmuntende groenvoorzieningen. In vergelijking met de dertig grootste steden van Nederland scoort Weert beter op het totale areaal stedelijk groen, het areaal bos en natuur bedraagt 52 m² per inwoner (landelijk gemiddelde 50m²). Kortom, de titel ‘Stad in het groen’ waardig.
1
De gedachte van de ‘compacte stad’ legt de nadruk op inbreiding en herstructurering van het stedelijke gebied. De regionale taakstelling op het gebied van wonen, werken en voorzieningen wordt door de gemeente Weert opgevangen in herontwikkeling en beperkte stadsuitlegzones. Daarbij wordt ingezet op compacte verstedelijking die, zoveel als mogelijk, rekening houdt met het behoud van waardevolle groen- en cultuurhistorische elementen.
6
7
Weert steunt niet alleen op haar huidige kwaliteiten en cultuurhistorisch verleden. De stad heeft krachtige ambities om zich in de toekomst sterker te profileren en doet dat vanuit een duidelijke houding. • Leidend en innovatief in de ruimere regio Het leven speelt zich niet alleen af binnen gemeentegrenzen, maar regionaal en internationaal. Willen we die kansen benutten, is een open, proactieve en innovatieve houding noodzakelijk. Dit vraagt de stad ook van haar inwoners, de verenigingen, organisaties en bedrijven. • Lef en trots Weert handelt met lef en trots. Dit geldt voor haar manier van handelen, haar uitstraling en voor de ruimtelijke ingrepen inde stad. Voorbeelden zijn het kanaalfront met de Wertha Boulevard, het nieuwe stadhuis en het Stationskwartier. • Mensenstad, met de focus op woongemeente voor jonge gezinnen Weert is aantrekkelijk voor jonge gezinnen. Zij vormen een belangrijke basis voor de toekomst van de stad. • Vitale en klimaatbestendige stad Aandacht voor verdroging, fijnstof, temperatuurstijging, behoud waterkwaliteit, eindigheid van fossiele brandstoffen en grondstoffen, allemaal aspecten die doorklinken in het gemeentelijk beleid. Antwoorden op deze vraagstukken zijn o.a. vergroenen van wijken, bomen in stedelijke gebieden, infiltreren van hemelwater, vergroten van biodiversiteit, ecologische verbindingszones, gebruik van duurzame energiebronnen en recreatie in en om de stad.
Structuurvisie en kadernota Groen
Deze ambities worden in de Structuurvisie 2013, de toekomstvisie voor de gemeente Weert, omgezet naar concrete initiatieven en projecten. De komende jaren wordt een forse impuls gegeven aan het vergroenen van de binnenstad, het inrichten van meer gebruiksgroen in de woonbuurten en er wordt gezocht naar een betere verbinding tussen stad en land.
Met ons. In Weert.
Weert is te verbeelden als een kern of pit met daaromheen schillen die doorsneden worden door historisch bepaalde lineaire structuren. Samen laten die ruimtelijke structuurdragers een concentrische opbouw zien. De schillen onderscheiden zich niet alleen in verschijningsvorm, maar ook op basis van hun maatschappelijke belang en de daaraan gekoppelde gebruiksen bebouwingstypologie. Het centrumgebied bezit hierbij het dichtste bebouwingspatroon met de hoogste dichtheid aan historische verwijzingen, de rijkste variatie aan stedelijke functies en werkt bovendien als maatschappelijk brandpunt.
Ambities 2025
Geniet van het groen!
Ruimtelijke strategie, ontwikkelingen en plannen
In de Kadernota Groen 2009 is het richtinggevende beleid voor groen, natuur en landschap omschreven. Hierin zijn de kwaliteiten van Weert vastgelegd maar ook grootse groene ambities. Weert wil de stad van groen, natuur, rust en ruimte blijven. Hiervoor is het noodzakelijk om te blijven investeren in behouden en versterking van onze grootste kwaliteiten. Bijzonder waardevol zijn de diversiteit aan landschapstypen, de agrarische cultuurlandschappen en de cultuurhistorische objecten. De de beekdalen, de kransakkers en het samenspel tussen historische objecten en monumentaal groen worden als parels benoemd. De beekdalen vormen, samen met de bijzondere akkerranden, het fijnmazige ecologische netwerk dat van onschatbare waarde is voor de biodiversiteit en de toeristisch-recreatieve kwaliteit van Weert.
2 8
9
Duurzaamheid en milieu Duurzame strategie
Weert handelt met een speciaal oog voor alle onderlinge verbanden. Een complexe benadering waarbij de samenhang centraal staat. De methodiek voor duurzame ontwikkeling (SiD: Symbiosis in Design) is van belang om onze ambities waar te maken, visies te ontwikkelen, juiste afwegingen te maken en deze in de praktijk om te zetten. Groen en gezondheid, Groen en economie, Groen en biodiversiteit, Groen en energie, Groen en grondstoffenbeheer passen naadloos in de genoemde methodiek voor duurzame ontwikkeling.
Het actieprogramma van de Kadernota kent projecten als: o Ontwikkeling blauwe ader o Bomenbeleid en Bomenregister o Spoorzone o Stadspark Het belang van duurzaamheid neemt toe. Het is méér dan een ecologisch vraagstuk. De eindigheid van energie, grondstoffen, schoon water, schone lucht, schone bodem en schone oceanen roept de mensheid op om te handelen vanuit goed rentmeesterschap. Weert volgt een integrale aanpak van duurzame ontwikkeling in plaats van
Met ons. In Weert.
Ook andere spelers in de stad voeren projecten uit: o Vergroenen binnenstad door ondernemers o Sponsoproject boomaanplant o Combinaties van maatschappelijke projecten en nieuwe huurders
Geniet van het groen!
Duurzame aanpak
een aanpak op onderdelen. Duurzaamheid is een vast thema bij het ontwikkelen van nieuw beleid, het realiseren van projecten en bij het beheren van gebouwen en terreinen. Een bijzondere vorm van duurzaamheid wordt gezien in de intensieve vorm van participatie met burgers bij de inrichting en beheer van de openbare ruimte. Door bewoners zelf hun leefomgeving te laten bedenken en in te richten worden zij onbewust medeverantwoordelijk. Dit resulteert in meer respect voor het openbare gebied, minder vandalisme en minder overlast: een duurzame leefomgeving. Weert staat achter het standpunt van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten om tegen 2015 te streven naar 100% duurzame inkoop. Begin 2013 is het inkoopbeleid hierop aangepast. Hierin worden zowel milieucriteria als sociale criteria getoetst bij de aankoop van producten, diensten of werken. Ook inwoners en bedrijven van Weert vinden duurzaamheid belangrijk. Dat blijkt uit het initiatief WeertEnergie (www.weertenergie.nl) om een coöperatieve vereniging op te richten speciaal gericht op het samenwerken tussen leden en het behartigen van hun belangen met als doel betaalbare, eigen en duurzame energie te realiseren.
3 10
11
Natuuren landschap Op verschillende beleidsniveaus (rijk, provincie, gemeenten) wordt in Nederland beleid geformuleerd voor natuur en landschap. Het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL) en het Natuurbeheerplan van de Ecologische Hoofdstructuur zijn de richtinggevende beleidsnota’s voor natuurontwikkeling. De gemeente stelt haar eigen kwaliteitsbeleid voor het buitengebied vast en verankert dit in een structuurvisie. Met landschappelijke inpassing en landschappelijk herstel worden de ontwikkelingsmogelijkheden benut en kwaliteitsverbetering gerealiseerd.
Robuuste natuur
De natuurgebieden rondom Weert verbijzonderen zich van zeer schrale heidegronden tot drassige veengronden met een grote diversiteit aan natuurtypen. Dit maakt de natuur in Weert ecologisch, maar ook toeristischrecreatief, heel bijzonder. Onder het motto ‘natuur is voor iedereen’ wordt gewerkt aan een ruime toegankelijkheid van deze gebieden in de vorm van struinnatuur. Voor het realiseren van robuuste aaneengesloten natuurgebieden is migratie van soorten belangrijk. De aanleg van het ecoduct over de rijksweg A2, tussen de Natura 2000 gebieden Weerterbos en de Weerteren Budelerbergen, is hier een voorbeeld van.
Met ons. In Weert.
In economisch moeilijke tijden zoek Weert naar (groei)kansen voor bedrijven. De gemeente heeft een belangrijke rol in de dialoog tussen bedrijven om hiermee innovatieve product-markt-combinaties te ontwikkelen. Er wordt geïnvesteerd in het delen van kennis en deskundigheid op gebied van duurzame bedrijfsvoering. Door efficiency worden grotere winsten gemaakt, wordt minder uitstoot en afval geproduceerd en krijgen bedrijven een groener imago. Voorbeeld hiervan is o.a. Moonen Packaging dat in 2012 de Lean and Green Award Nederland in de wacht sleepte als meest duurzame logistieke bedrijf van Nederland.
Geniet van het groen!
Duurzaam verbinden
Het versterken en in stand houden van de diverse landschapstypen staat centraal. Hierdoor wordt de aantrekkelijkheid van het landschap als geheel behouden. Kwetsbare en unieke plekken worden beheerd met een ‘Zorgplan voor natuur en landschap’. Er worden werkzaamheden verricht voor het onderhoud en de aanleg van kleine landschapselementen en boerenerven, herstel en bescherming van cultuurhistorische en archeologische elementen, soortenbescherming en het stimuleren van burgerparticipatie en vrijwilligerswerk in natuur en landschap. Scholen worden actief benaderd voor natuureducatie en om natuurprojecten te adopteren.
12
13
Biodiversiteit
Weert heeft begin 2012 een convenant ondertekend ter bevordering van de biodiversiteit. Samen met scholen, wijk- en dorpsraden en natuurgroeperingen worden initiatieven uitgewerkt om de vlinderpopulatie te versterken. In dit verband is een biodiversiteitmeter geplaatst als waardemeter en communicatie-instrument. Door uitgebreide communicatie en het opzetten van acties (plantenmarkt, uitdelen bloemenzaad) wordt de noodzaak van biodiversiteit bij burgers en bedrijven onder de aandacht gebracht.
Monitoren
Het ecologisch bermenbeheer sluit aan bij doelstelling van de gemeente om groen en natuur dichter bij de mensen te brengen. Met verschralingsbeheer, door maatwerk en door goed overleg met natuurverenigingen veranderen bermen in forse en stabiele ecologische zones. Succesvol bermenbeheer maakt het landschap speels en boeiend en vervult zo een belangrijke recreatieve waarde. Decennialang vindt jaarlijkse monitoring plaats en wordt het beheer bijgesteld en verbetert de kwaliteit van de bermen nog steeds. In onderstaande tabel is de toename van het aantal orchideeën weergegeven (bron: Evaluatie bermenbeheerplan in Bedrijvengebied Kampershoek).
Met ons. In Weert.
Landschapsbeheer
Door agrarisch natuurbeheer zetten agrariërs zich, naast de economische, ook in voor de maatschappelijke waarden van het buitengebied. De gemeente is in overleg om beheerstaken over te dragen aan het agrarisch natuurbeheer. Zo worden groene verbindingen gelegd tussen landbouw, recreatie en natuur. Met bloemrijke akkerranden wordt een impuls gegeven aan het landschap en vormen zij een extra biotoop voor een groot aantal insecten, vooral vlindersoorten en bijen.
Geniet van het groen!
In de ontwikkeling van die robuuste structuren is de bijzondere aanpak in Weert opvallend. De provincie Limburg heeft beleid en middelen aangewend en partners bijeen gebracht om tot een doeltreffende aanpak te komen. Op initiatief van de provincie wordt grondverwerving en vrijwillige kavelruil gerealiseerd. Zo komen er gronden vrij die minder geschikt zijn voor landbouw en juist beter geschikt voor natuurontwikkeling en andersom. Hierdoor zijn al honderden hectare van eigenaar en bestemming veranderd. De gemeentelijke inzet richt zich vooral op het bewaken van belangen, het coördineren van procedures en sturing geven aan het dynamische proces. Zo werkt Weert mee aan de Europese natuurdoelstellingen.
4 Cultuurhistorisch erfgoed
Monumenten en beschermde gezichten
14
15
Weert heeft 63 rijksmonumenten, 175 gemeentelijke monumenten en twaalf beschermde stads- en dorpsgezichten. Misschien wel het meest opzienbarende is het urnenveld Boshoverheide. Met een omvang van in totaal 30 hectare en ca. 900 grafheuvels is dit het grootste urnenveld in Noordwest-Europa. Beschermde dorpsgezichten komen vooral voort uit de wegenstructuur met verspreide agrarische clusters en de verkavelingstructuren zoals o.a. kransakkers. Naast de gebouwde monumenten zijn groenstructuren belangrijke dragers van de beschermde gezichten.
De stad Weert is rond 1600 v. Chr. ontstaan op de top van een dekzandrug. Het middeleeuwse stratenpatroon van de binnenstad is nog steeds herkenbaar. Dit is ook duidelijk zichtbaar op de kaart van Jacob van Deventer van circa 1565. In de middeleeuwen neemt Weert in betekenis toe en in 1414 kreeg Weert marktrechten. Tot het begin van de twintigste eeuw groeide de stad heel langzaam en wijzigde er weinig in het stadsbeeld. In 1879 werd het eerste spoor aangelegd en in 1913 kwam de spoorverbinding met Eindhoven tot stand op een spoordijk met tunnels, het begin van de industrialisatie. Weert kent een geleidelijke ontwikkeling waarbij steeds gekozen is voor het concept van ‘de compacte stad’.
Met ons. In Weert.
Geniet van het groen!
Toen ongeveer 150 jaar geleden begonnen werd met de ontginning van de woeste gronden gebeurde dit aanvankelijk vanuit een aantal parallelle wegen. De ontwikkelingsperiode heeft duidelijk een identiteit gegeven aan het landschap. De grootschalige landbouwgebieden ontstonden in het landschap van de jonge ontginningen. Op de drogere plekken zijn typische bolle akkers ontstaan: kransakkers, kampen en velden. Op natte plekken ontstond een kronkelig patroon van hooilanden. Door de ontginningen, maar ook door de ruilverkavelingen, zijn veel van deze historische plekken verdwenen of vervaagd. Ze zijn niet meer zichtbaar in het huidige, open en strakke cultuurlandschap. Alleen de allernatste en allerdroogste gebieden zijn ontzien, de huidige natuurgebieden. Alle waterlopen in Weert zijn gegraven met als doel de natte gebieden te ontwateren. De Weertbeek had een andere functie, deze voerde water vanuit België via een verhoogd ‘aquaduct’ over de Kruispeel naar de kasteelgracht van Weert.
5
Schansen en molens
Schansen zijn de minst bekende verdedigingswerken. Ze zijn veelal in de zeventiende eeuw in tijden van oorlog als vluchtplaats aangelegd door bewoners van een nederzetting. In Limburg zijn er nog ongeveer 35 van bewaard gebleven. De dichtheid hiervan in Midden-Limburg, en in Weert in het bijzonder, is uniek. De best herkenbare zijn de Laarderschans en de Boshoverschans.
16
17
Cultuurgroen en buiteninrichting
Met ons. In Weert.
Weert is zeer rijk aan molens: acht windmolens, één watermolen en één molenromp. De gemeente investeert fors in deze prachtige werktuigen die tevens een baken zijn in het landschap.
Geniet van het groen!
Weert is trots op haar ruime groenvoorziening. Het is het resultaat van ambitie en reëel waardebesef van de aanwezigheid van groen. Het groen speelt een belangrijke rol in de ordening van de stad en vervult functies zoals: omzomen en segmenteren van bedrijventerreinen, verzachten van overgangen tussen wijken, flankeren van infrastructuur (spoorlijn, ringbanen en kanaal), berging van hemelwater, bieden van recreatieve mogelijkheden, vergroten van biodiversiteit, podium voor culturele activiteiten, bijdragen aan een gezond stedelijk klimaat en het dempen van klimaatuitersten. Voortuinen van particuliere woningen en bedrijven dragen ook stevig bij aan de groene identiteit van Weert. Dit geldt ook voor de vele wijksportparken in de stad. Ze leveren de noodzakelijke zuurstof voor sportbeoefening en vormen de groene longen in en rondom de stad. Weert heeft als compacte stad een perfecte aanhaking met grootschalige groene structuren in het buitengebied.
Groen wonen en werken
18
19
Voor de gemeente Weert telt ‘wat goed ontworpen is, is goed te beheren’. De openbare ruimte wordt projectmatig en interactief integraal ingericht en beheerd. Als opdrachtgever is de gemeente regievoerder over het volledige proces: van visie tot en met uitvoering. In de processen bewaakt de gemeente de ontwerp- en inrichtingskwaliteit, de integraliteit en de financiële effecten. Elke processtap (visie, beleid, inrichting, beheer, onderhoud) wordt samen met bewoners vormgegeven en uitgewerkt. Het gemeentelijk woonbeleid is gericht op gezins- en kindvriendelijkheid. Dit om de vergrijzing te verzachten. De woongebieden worden bovengemiddeld voorzien met speelvoorzieningen en spelaanleidingen, 300 tot 400 m2 per hectare woongebied. Om de aantrekkingskracht van pleinen en bijzondere cultuurhistorische objecten te behouden worden deze verbijzonderd met hoogwaardige bestrating, beeldbepalend groen en worden accenten aangebracht met verlichting en parkmeubilair.
In de groene woonomgevingen wordt veel aandacht besteed aan het bewaren van identiteit en karakter. De unieke sfeer en het woongenot worden bepaald door de manier en het soort van beplantingen geënt op de ontwikkelingsperiode van de wijk. Zelfs in tijden van bezuinigingen wordt vervlakking en verarming van het straatbeeld tegengegaan om hiermee de bijzondere kwaliteiten en de waarde van het woongenot te bewaren.
Met ons. In Weert.
Weert benut bomen als een wezenlijk en onmisbaar element in de stad. Functies als ‘temperatuurregelaar, luchtzuiveraar, zuurstofproducent, gezondheidsbevorderaar, rustgever’ dragen bij aan de duurzame ontwikkeling van de stad. In het Bomenbeleidsplan 2012 wordt de nadruk gelegd op het duurzaam behouden, beschermen en het versterken van structuren. Het bomenbeleid is interactief tot stand gekomen en de uitgangspunten van visie, beleid en beheeringrepen zijn samen met belangengroeperingen en wijkraden opgesteld. De monumentale en waardevolle bomen zijn de parels uit de groene historie van de stad. Ze zijn veelal terug te vinden nabij monumentale gebouwen of op cultuurhistorische plekken als een kasteeltuin of kloostertuin. Deze monumentale en waardevolle bomen zijn beschermde objecten. Net als alle bomenrijen en lanen in het openbare gebied. De gemeente stelt zo het belang en het behoud van bomen prioritair. Met de ‘boom in de voortuin-actie’ heeft de gemeente drieduizend bomen ter beschikking gesteld aan haar burgers. Bomen, aangepast aan de grootte en het type van hun voortuinen. Hiermee stimuleert de gemeente inwoners het groen in hun wijk te versterken en wordt de meerwaarde van de groene woonkwaliteit extra vergroot.
Geniet van het groen!
Bomen als structuurdrager
Adopteren van groen
20
21
De inrichting en het beheer van de rotondes wordt sinds begin 2013 door regionale bedrijven geadopteerd en verzorgd. Door de bedrijfswereld actief te betrekken in de aankleding van de openbare ruimte krijgen deze accentpunten een extra kwaliteitsimpuls en kunnen bedrijven zich op een groene manier profileren. De rotondes waren voorheen veelal sober en doelmatig ingericht. Door de participatie van regionale bedrijven is fors geïnvesteerd in de aankleding van de stad in ruil voor bescheiden reclame-uiting.
Groenbeheer
Het onderhoud van groen wordt door marktpartijen uitgevoerd. Tot 2008 op basis van standaardbestekken en daarna op basis van raamovereenkomsten met open posten, beeldposten en frequentieposten. Met deze nieuwe methodiek kan er beter gestuurd worden op kwaliteit en kosten. De norm voor de gemeente Weert is vastgesteld op A-kwaliteit. Dit standaard beheer wordt aangevuld met maatwerk voor kwetsbare en bijzondere plekken of omstandigheden. Onkruidbestrijding in plantsoenen wordt vanzelfsprekend niet chemisch uitgevoerd. Hiervoor worden de plantsoenen met doordachte uitgangspunten aangelegd en onderhouden. Met een stapsgewijze aanpak wordt overgegaan op niet-chemische onkruidbestrijding op verharding. Met een geïntensiveerd veegregime wordt onkruidontwikkeling tegengegaan waardoor minder de nadruk ligt op bestrijding. Mede door de actieve aanpak voor het afkoppelen van hemelwater wordt de onkruidbestrijding op verharding door middel van stomen uitgevoerd.
Met ons. In Weert.
Met seizoensbeplanting, plantenschalen en bloembollen wordt een bijzondere waarde toegekend aan markante plekken rondom de binnenstad maar ook aan de kernen van de kerkdorpen. De bloemenpracht is het hele jaar een bijzonder fleurig visitekaartje. Het is bedoeld om de talloze toeristen, de recreanten maar ook de eigen bevolking kleurrijk en feestelijk welkom te heten in het centrum van de stad. Door de uitbundige en vroege bloei dragen deze beplantingen subtiel bij aan het stimuleren van biodiversiteit in het stadscentrum.
Geniet van het groen!
Benutten van seizoenen
Servicegraad voor burgers
Voor de beleving en de waardering van het openbare gebied is orde en netheid een essentieel gegeven. In het gemeentelijke coalitieprogramma 2008-2012 is de aanpak van kleine ergernissen van inwoners speerpunt van beleid. Gegronde klachten van burgers worden binnen 24 uur opgelost of opgenomen in de onderhoudsplanning. Een voorbeeld is de aanpak overlast hondenpoep. In overleg met wijkraden en bewoners is gekozen om vanaf 1 januari 2014 overal een opruimplicht te laten gelden. Dit geldt voor de woonwijken en ook bij de uitrengebieden voor honden. Dit houdt in dat de hondentoiletten verdwijnen en de afvalbakken beter verspreid komen te staan. Samen met haar burgers gaat Weert vooral investeren in gedragsverandering en gerichte handhaving.
Water en afvalwaterbeleid
22
23
Weert heeft het initiatief genomen voor het opstellen van een gemeenschappelijk en integraal afvalwaterplan (riolering en zuivering) voor de regio en is daarmee (mede)koploper in deze landelijke aanpak. De aanpak brengt kennis en ervaring vanuit diverse regionale overheden samen. Dit leidt tot nieuwe inzichten en draagt bij aan de bescherming van de volksgezondheid, schoon water, een goede en duurzame leefomgeving en aan de zorgen voor droge voeten (geen wateroverlast). Zo wordt afvalwater een potentiële bron voor grondstoffen en energie en worden de negatieve effecten van afvalwater opgelost. Met een goede communicatie over hemelwater en grondwater worden de burgers bewust gemaakt van hun eigen verantwoordelijkheid.
Rioolvervanging en stedelijke vernieuwing
De noodzakelijke vervanging van rioleringen in onze stad is tegelijkertijd het begin van stedelijke vernieuwing en / of vernieuwing van de directe woonomgeving. Door deze integrale aanpak ondergaan stadsdelen een volledige metamorfose waarbij verblijfskwaliteit en duurzaamheid een forse impuls krijgen en waarbij de betrokkenheid van bewoners voorop staat. Naast de functionele aspecten van afkoppelen, infiltreren en klimaatadaptie vervult water een grote rol in de omgeving. In groene gebieden heeft water zowel een grote gebruikswaarde als verbindingswaarde. Water brengt mensen bij elkaar, water verhoogt ecologische potenties en water brengt verkoeling.
Sport en ontspanning
Weert heeft een hoge sportdeelname. Circa 85% van de jeugd doet aan een bepaalde vorm van sport. Weert biedt voorzieningen op hoog niveau voor zowel topsporters, recreatieve sporters en gehandicapte sporters. Sport wordt ook gebruikt om de leefbaarheid te vergroten en criminaliteit buiten de deur te houden. Als voorbeeld geldt het project ‘Campus Servillius’, waar Wonen Limburg woningen aanbiedt in ruil voor de inzet en sociale betrokkenheid van topsporters in de woonomgeving. In vergelijking met de regionale gegevens zijn Weertenaren actiever en halen zij vaker de ‘beweegnorm’. Ook leerlingen uit het voortgezet onderwijs zijn actiever dan hun leeftijdgenoten uit Limburg. De algemene trend dat steeds meer mensen minder gaan bewegen is voor Weert het signaal om nog meer te investeren in uitdagende recreatieve voorzieningen. De wetenschap dat een groene setting kan leiden tot 15 % minder obesitas, is daarbij een belangrijke drijfveer. Het recreatiegebied IJzeren Man is een regionale trekpleister voor sport, natuur, educatie en verblijf. Een belangrijke troef van Weert als het gaat om gezond bewegen in een gezonde natuurlijke omgeving.
Met ons. In Weert.
In 2009 is het ‘Planmatig snoeibeheer van bomen’ in uitvoering gebracht. Met deze aanpak heeft de gemeente Weert haar rijke bomenbestand van circa 33.000 bomen, boomtechnisch in orde gebracht en is voor de komende tien jaar inzichtelijk gemaakt welke beheermaatregelen noodzakelijk zijn om o.a. te voldoen aan de wettelijke zorgplicht. De winst in de planmatige aanpak zit vooral in de organisatie van snoeiwerkzaamheden, heldere communicatie, uitvoering wijk per wijk en afstemming op civieltechnische werkzaamheden. Deze aanpak is een renderende investering gebleken.
Geniet van het groen!
Boombeheer en onderhoud
Natuur- en milieu-educatie.
De IJzeren Man is vanuit Weert de hoofdtoegangspoort van het Kempen~Broek. Deze wordt gevormd door een zeer gevarieerd aanbod aan recreatieve voorzieningen en natuureducatie. Met het actieve Natuur- en Milieucentrum De IJzeren Man (NMC) vervult Weert een Euregionale taak in het uitdragen van kennis over geschiedkundige natuur en de aanwezige natuur. Het NMC vormt met bijna 30.000 bezoekers per jaar een belangrijke aantrekkingspool in de verbinding tussen mens en natuur. Het NMC ontvangt veel (vaak nog zeer jonge) kleuters en kinderen in de basisschoolleeftijd, jeugd en jongeren uit het voortgezet onderwijs, studenten uit het hoger beroepsonderwijs, veel gezinnen en ouderen. Voor kinderen in de basisschoolleeftijd worden jaarlijks zo’n honderd activiteiten georganiseerd: belevingstochten, ‘natuurlijke’ kinderfeestjes en kinderopvang. Ook gehandicapten en ouderen uit zorginstellingen in Nederland en België maken steeds vaker gebruik van de faciliteiten van het NMC.
24
25
Campagne ‘Met Ons. In Weert.’
Weert kiest voor duurzame ontwikkeling en voor een stad van en voor mensen. Een levendige stad met een grote sociale samenhang en kwaliteit. Waar het voor alle groeperingen prettig werken, wonen, leven en recreëren is. Het uitgebreide verenigingsleven en de culturele voorzieningen zijn vooral gebaseerd op de inzet van vrijwilligers met hart voor de stad. Het kwalitatief hoogwaardige onderwijs en het diverse aanbod in sport en accommodaties in een ruim groen kader zijn troeven die Weert sterk maken voor de toekomst. Door de bescheidenheid van de Weertenaren wordt de collectieve rijkdom vaak onderschat en niet onderkend. Om dit imago te verbeteren en de trots uit te dragen heeft de gemeente Weert, samen met ondernemers de campagne ‘Met Ons. In Weert’ opgezet. Deze heeft tot doel de kwaliteiten van Weert beter te etaleren maar vooral om de aantrekkingskracht voor nieuwe bewoners, bedrijven, toeristen en recreanten te vergroten. ‘Geniet van het groen! Met Ons. In Weert.’ is één van de vele uitingen die deze campagne intussen heeft voortgebracht.
Dialoog met de burger
De gemeente Weert is voortdurend in dialoog met haar bewoners en werkt actief samen met wijken en dorpen, politie, welzijnsorganisatie Punt Welzijn en de woningcorporatie Wonen Limburg. Bewoners worden gemotiveerd om mee te denken over leefbaarheidagenda’s. Ze worden gevraagd om mee te werken aan de uitvoering van ideeën om hun buurt schoner, beter, veiliger en gezelliger te maken. In de leefbaarheidagenda wordt prioriteit gegeven aan initiatieven om de leefbaarheid in de wijk en de burgerzin te verbeteren. Door partijen, groeperingen en burgers te stimuleren en
Met ons. In Weert.
Educatie, communicatie en participatie
Een greep uit de projecten en activiteiten: insectentuin, bijenproject, indianenkist, wandelen met ‘Joop Biotoop’, vette vogelmiddag, vuur, groei, zintuigen, veldwerkkisten, ‘zacht en prikkelend’, het klokje rond, GPS, fossielen zoeken, braakballen uitpluizen, natuurleerpaden, pompoenen, klussen voor mussen, struintochten, boomfeestdag, biotopenles. Docenten uit het voortgezet onderwijs in Weert hebben een nieuwe doelgroep bereikt: studenten van de Fontys lerarenopleiding in Sittard en Tilburg. Zij doen in het NMC deskundigheid en ervaring op in natuur- en milieu educatie. Dit is van groot belang, zij staan immers straks voor de klas. Ook voor ouderen worden activiteiten georganiseerd. Zij beleven het centrum, de tuin en het bezoek aan de kinderboerderij op een hele intense manier.
Geniet van het groen!
6
te faciliteren wordt de betrokkenheid vergroot en de particuliere werking versterkt. Voorbeelden hiervan zijn bewustwordingsacties in het verkeer, opzetten van een eetpunt voor senioren, aanpak hondenpoepoverlast, opknappen van een speeltuin enz. Niet verwonderlijk dat het gemeentelijke project ‘MijnStraatJouwStraat’ in 2010 de landelijke Innovatie-award heeft gewonnen!
Participatie
Weert waardeert de inbreng van haar burgers zeer. Van beleid tot uitvoering, bij beheer en inrichting van het openbare gebied worden burgers betrokken en geïnformeerd. Er wordt gebruik gemaakt van kennis, knelpunten en wensen van burgers. In ieder proces, bij elk project of initiatief worden de burgers benaderd om mee te denken. Deze aanpak kan rekenen op veel succes en waardering. Door het toepassen van interactief beleid hebben burgers, belangengroeperingen en verenigingen directe invloed op de toekomst van Weert. Door maatschappelijk draagvlak te creëren is het voor de gemeente gemakkelijker om beleid uit te voeren. Maar zo wordt het gemeentelijk beleid ook uitgedragen door alle betrokken partijen. De verantwoordelijkheid en de trots wordt gezamenlijk uitgedragen. Bij stedelijke vernieuwing en reconstructies wordt de gehele openbare ruimte door en voor de burgers en belanghebbenden vormgegeven. Bij de start van projecten treedt de gemeente naar belanghebbenden met een blanco blad. Met buurtinterviews, belevingsscans en ontwerpateliers worden knelpunten en wensen geïnventariseerd. Dit wordt vertaald in integrale visies en ontwerpen. Op de website van de gemeente en tijdens informatieavonden zijn de projecten interactief te volgen. Met de deelname aan deze competitie draagt de gemeente Weert haar groene waarde vooral uit voor haar burgers uit. Maar er is ook een hoger doel. Het breed maatschappelijke bewustzijn en belang van ‘groen’ in al haar facetten en verschijningsvormen is essentieel voor het goed functioneren van de samenleving. Dit uit zich in tal van omgevings- en samenlevingsaspecten en zijn per definitie moeilijk in nuchtere cijfers weer te geven.
Waardering burgers
Uit de Burgerpeiling 2010 blijkt dat het merendeel van de inwoners bijzonder tevreden is met het leefklimaat in Weert stad. Men is zeer positief over de omgang met buurtbewoners, het contact tussen allochtonen en autochtonen en de mogelijkheden om elkaar te ontmoeten. De directe woonomgeving wordt door 71% van de mensen als goed of zelfs uitstekend beoordeeld. Factoren die hierbij een rol spelen zijn bijvoorbeeld het onderhoud van de openbare ruimte, de voorzieningen en de veiligheid in de buurt. De gemiddelde score op het gebied van leefbaarheid is een 7,7. Dit resultaat bevestigt dat het goed wonen en leven is in Weert.
Met ons. In Weert.
27
Geniet van het groen!
26
7
Het maatschappelijke en economische belang van recreatie, toerisme en vrije tijd is groot en groeit nog steeds. Weert benut de economische meerwaarde van het gebied door een uitgebreid netwerk van grensoverschrijdende bewegwijzerde recreatieve routestructuren. Wandelaars, fietsers, ruiters, menners en mountainbikers kunnen genieten van het landschap, de natuur, de cultuur, maar vooral ook van de rust.
Grenzeloze natuur
De gemeente Weert zet bij de ontwikkeling van natuur, maar ook van recreatie en toerisme, in op een interregionale en grensoverschrijdende aanpak. Er worden sterke dwarsverbanden gelegd tussen natuur en cultuurhistorie, recreatie en toerisme, infrastructuur en economie. Gemeenten, provincie, private partijen en particulieren werken structureel samen om de gewenste toename van natuurbeleving en recreatie te realiseren. Daarbij is sterk ingezet op de ontwikkeling van het grenspark Kempen~Broek en het gebied de IJzeren Man. Een gebiedsvisie, tal van gerealiseerde projecten en nog uit te voeren projecten, zijn hiervan het resultaat. De gemeente Weert heeft deelgenomen in vier Interregionale programma’s voor de Grensregio Vlaanderen-Nederland. Dit onder het thema ‘Kempen~Broek, duurzaam verbinden’. In de ambitie van de grenzeloze natuur, wordt aanhaking gezocht en gevonden op het transnationale landschap Groote Heide. Twee grootse natuurgebieden, rijkelijk met elkaar verbonden door een lint van cultuurhistorische objecten en recreatieve voorzieningen.
Natuurrecreatie
29
De natuur is ook toegankelijk gemaakt voor o.a. mindervaliden door de recente aanleg van een allemanspad. Samen met recreatieondernemers en VVV Midden-Limburg wordt gewerkt aan de ontwikkeling van arrangementen en gezamenlijke promotieproducten. Dit is een continu proces waarbij recreanten steeds geprikkeld worden met bijzondere faciliteiten. De mooie groene omgeving in samenspel met de recreatieve mogelijkheden speelt bij de totstandkoming van veel promotieproducten een centrale rol. Omdat Weert zich sterk wil profileren met haar prachtige groene omgeving zijn speciale natuurfietsroutes ontwikkeld zoals de groenste route, de bomenbloesemfietstocht en de klimaatfietstocht. Alle recreatieve routestructuren zijn digitaal beschikbaar en te raadplegen via smartphone. Om de kwaliteiten van het landschap, de bijzonderheden en de historische objecten in het landschap beter bekend te maken, wordt de informatie momenteel verzameld. Via de digitale routestructuren wordt deze aanvullende informatie gedeeld.
Met ons. In Weert.
28
Geniet van het groen!
Recreatie en toerisme
Recreatie en toerisme
31
Colofon Gemeente Weert www.weert.nl
Redactie Huub Keijzers Werner Mentens Mathilde Dominikowski
Fotografie Gemeente Weert Smile Fotografie
Concept en realisatie
Herman Litjens Vormgeving – BNO www.hlvw.nl
Met ons. In Weert.
30
Geniet van het groen!
Het is een algemene trend dat toerisme in eigen land aan populariteit wint. In de nota ‘verblijfsrecreatie 2009’ benut Weert deze trend door te investeren op landelijke bekendheid, haar troeven uit te spelen en te versterken. Het accommodatiebeleid biedt een antwoord op de toenemende vraag naar verblijfsrecreatie. Al wordt in Weert vooral ingezet op dagrecreatie. Dit is een bewuste keuze, in Weert gaat het voornamelijk om de beleving en de rust. Daarnaast wordt het belang van actieve beleving van de natuur en groen niet onderschat. Tal van sportverenigingen gebruiken het buitengebied en de natuurgebieden als startpunt voor hun activiteiten. Diverse particuliere initiatieven passen in de toekomstige ontwikkeling van toerisme zoals de plannen voor een klimpark, een zintuigenpad, een trimparcours en dergelijke. Deze actieve natuurbeleving heeft vanuit de gewenste zonering een plek nabij de toegangspoort tot het IJzeren Man gebied. Met de opkomst van elektrische fietsen en het realiseren van oplaadpunten zal het bereik van de wondermooie natuur te vinden in Kempen~Broek en verder in het nationale park de Hoge Kempen en het transnationale landschap Groote Heide voor deze groep recreanten verder worden vergroot. Weert profileert zich als paardenstad, o.a. door de realisatie van een groot grensoverschrijdend ruiterknooppuntensysteem (voor men- en ruitersport). Deze structuren sluiten aan op structuren in Zuidoost-Brabant en Belgisch Limburg. Weert heeft hierbij met succes als pilot gefungeerd. Dit succesverhaal kent intussen navolging in andere delen van Nederland. De meest duurzame vorm van recreatie in Weert is het genot van stilte en rust in de ongerepte natuur. Onder begeleiding van een verkenner is het mogelijk de stilte te ontdekken, een echte spoorzoeker te worden, de wildernis te proeven of op adem te komen in de uitgestrekte natuur van het grenspark.
2012 Groenste stad van Nederland Beekstraat 54 Postbus 950, 6000 AZ Weert Nederland
T +31 (0)495 575 000 F +31 (0)495 575 772
[email protected] www.weert.nl
Weert op de Nederlands - Belgische grens
