Dyscalculieprotocol Cluster Jenaplan Eerste versie 2015-2016
Het volgen van - en begeleiding bij ernstige rekenproblemen en dyscalculie
Stappenplan bij (ernstige ) rekenproblemen en dyscalculie
De vier fasen vanuit het protocol ERWD Wij hanteren het protocol ERWD ( Ernstige RekenWiskunde problemen en dyscalculie ). De fasen ( zie hieronder ) en stappen uit dit protocol volgen wij en gebruiken wij voor de kinderen met rekenproblematiek bij ons op school. In ons schoolprotocol geven wij nauwgezet de stappen die wij zetten voor kinderen die grote problemen hebben met rekenen. Hieronder zijn de 4 fasen van rekenproblemen op de basisschool afgebeeld.
Stappenplan Rekenproblemen en dyscalculie
Cluster Jenaplan Stap 1
Stap 2 Stap 3
Stap 4 Stap 5
Stap 6
Stap 7
Vanuit de methodetoetsen en de Cito toetsen komt naar voren dat het kind onvoldoende scores behaald op de toetsen voor het rekenen. Het kind wordt aangemeld bij de intern begeleider voor een kindgesprek. Er wordt bekeken in welke fase het kind zit. Zie afbeelding 1. Het leerlingrapport wordt aangemaakt voor het kind en de gegevens die reeds in te vullen zijn, worden ingevuld door de stamgroepleider. Ouders worden hiervan op de hoogte gesteld.
Er wordt een Individueel handelingsplan voor het kind geschreven of het kind gaat mee met de intensief groep van het groepsplan voor het rekenonderwijs in de groep. Er wordt een gerichte interventie ingezet. Bij vermoeden dyscalculie hoort er 30 minuten RT buiten de groep te worden ingezet. Hoe dit vormgegeven kan worden wordt met ouders overlegd. De hoofd en tussenmetingen, zoals beschreven in dit protocol, worden nauwgezet gevolgd en de uitkomsten van de metingen worden in het leerlingrapport vastgelegd.
Naar aanleiding van de metingen worden de interventies elke keer bijgesteld. Dat wil zeggen dat het plan wordt aangepast met nieuwe doelen en een nieuw beoogd resultaat. Als er een groot vermoeden van dyscalculie is, dan nemen wij de NDS ( Nederlandse Dyscalculie Screening ) af. Deze geeft het risico op dyscalculie weer. Na 4 metingen met een ( lage ) V score kan de informatie uit het leerlingrapport gebruikt worden voor het aanmeldingsformulier voor de aanvraag van een dyscalculieonderzoek. Dit onderzoek wordt nog niet vergoed. Ook kan besloten worden om eerst een intern rekenonderzoek te laten uitvoeren door de Intern begeleider of rekenspecialist. Kinderen met een dyscalculieverklaring kunnen compenserende middelen krijgen. Hiervoor wordt met ouders, intern begeleider, stamgroepleider en kind een afspraak gemaakt.
Groep 1/2
Meetmomenten en toets afname Beginsituatie vaststellen
( September )
Observaties van het kind van het tellen ( akoestisch tellen, synchroon tellen, receptief tellen ). Eventueel bij kinderen waar meer informatie over verzameld dient te worden alvast het afnemen van een eerste keer van de UGT-R.
Hoofdmeting 1 Vaardigheid
( januari – februari )
Toets
A Bij alle leerlingen Bewerkingen van Cito Rekenen en rekenen wiskunde
Bron
Streefdoel
Cito
Min. III-niveau
Afname MIDDEN A Bij kinderen die als risicoleerling voor rekenen zijn doorgegeven ( uitvallen op de laatste Cito versie EIND ) Rekenvaardighede n in beeld krijgen Getalbegrip
UGT-R Utrechte Getalbegrip Toets Revised
Graviant
Op niveau van groep 1 of groep 2 C – score
Hoofdmeting 2 Vaardigheid
Toets
A Bij alle leerlingen Bewerkingen van Cito Rekenen en rekenen wiskunde
( mei – juni ) Bron
Streefdoel
Cito
Min. III-niveau
Afname EIND A Bij kinderen die als risicoleerling voor rekenen zijn doorgegeven ( uitvallen op de laatste Cito versie EIND ) Rekenvaardighede n in beeld krijgen Getalbegrip
UGT-R Utrechte Getalbegrip Toets Revised
Graviant
Op niveau van groep 1 of groep 2 C – score
N.B. Deze metingen worden allemaal bijgehouden in parnassys als ook het leerling rapport rekenen bij kinderen met ernstige rekenproblemen die in aanmerkingen zouden kunnen komen voor eventueel onderzoek
GROEP 3 t/m 8
Meetmomenten en toets afname Beginsituatie vaststellen
( September )
Vanuit de kleutergroepen worden de kinderen warm overgedragen aan de nieuwe stamgroepleiders. Er wordt direct bij aanvang van het nieuwe schooljaar extra ondersteuning geboden aan de leerlingen die extra hulp nodig hebben op het gebied van rekenen.
Startmeting 1 Vaardigheid
( oktober – november ) Toets
Bron
Streefdoel
A Bij kinderen die als risicoleerling voor rekenen zijn doorgegeven ( uitvallen op de laatste Cito versie EIND ) Automatisering/ Hoofdrekenen van optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen
Tempo Test Rekenen
Pearson ( T. de Vos )
DLE op niveau
Technisch rekenen en bewerkingen
DLE test rekenen
T. de Vos
DLE op niveau
Hoofdmeting 2 Vaardigheid
( januari – februari )
Toets
A Bij alle leerlingen Bewerkingen van Cito Rekenen en rekenen wiskunde
Bron
Streefdoel
Cito
Min. III-niveau
Afname MIDDEN B Bij leerlingen met zwakke technische rekenvaardigheid bij de startmeting / meting 1 Bewerkingen van Diagnostisch gesprek In gesprek met de intern rekenen n.a.v. de cito rekenen en begeleider worden hier de wiskunde juiste middelen voor beschikbaar gesteld Analyse van de CITO C Bij leerlingen met onvoldoende automatiseringsproblematiek bij de startmeting / meting 1 Automatisering / TTR Pearson hoofdrekenen van optellen, aftrekken, Tempo Test Rekenen T. de Vos vermenigvuldigen en delen
Tussenmeting Vaardigheid
( april ) Toets
Bron
Geen toets
Geen toets
Streefdoel
A Bij alle leerlingen Geen toets
B Bij leerlingen met zwakke technische rekenvaardigheid bij meting 1 Technische rekenvaardigheden en bewerkingen
DLE test Rekenen
T. de Vos
C Bij leerlingen met onvoldoende automatiseringsproblematiek bij meting 1 Automatisering / TTR Pearson hoofdrekenen van optellen, aftrekken, Tempo Test Rekenen T. de Vos vermenigvuldigen en delen
DLE op niveau DLE op niveau
Hoofdmeting 3 Vaardigheid
Toets
A Bij alle leerlingen Bewerkingen van Cito Rekenen en rekenen wiskunde
( mei – juni ) Bron
Streefdoel
Cito
Min. III-niveau
Pearson
DLE op niveau
Afname MIDDEN Automatisering / hoofdrekenen van optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen
TTR T. de Vos Tempo Test Rekenen
B Bij leerlingen met zwakke technische rekenvaardigheid bij hoofdmeting 3 Bewerkingen van Diagnostisch gesprek In gesprek met de intern rekenen n.a.v. de cito rekenen en begeleider worden hier de wiskunde juiste middelen voor beschikbaar gesteld Analyse van de CITO
N.B. Deze metingen worden allemaal bijgehouden in parnassys als ook het leerling rapport rekenen bij kinderen met ernstige rekenproblemen die in aanmerkingen zouden kunnen komen voor eventueel onderzoek
Interventies bij (ernstige) rekenproblemen en dyscalculie Elke week
Interventie1
1 uur per week extra automatiseringsoefeningen voor kinderen met automatiseringsproblemen
4x 15 min rekensprint met een rekentutor
40 minuten per week extra instructie voor kinderen met algemene rekenproblemen
Verlengde- of extra instructie van 10 minuten 4x in de week
Kinderen met problematiek bij het toepassen van strategieën bij het rekenen
2x in de week 10 tot 15 minuten extra instructie op een strategie die toegepast kan worden op de sommen passend bij de leerlijn van het kind Deze 2x heeft dit kind geen verlangde instructie Deze strategieën worden in de vorm van spiekkaarten in een map voor het kind bewaard om terug te kunnen zoeken.
Interventie 2
Kinderen met problematiek rondom het aanleren van de tafelsommen
4x in de week 15 minuten extra oefeningen van tafelsommen 2x flitsen met een tutor 2x op tablet, ipad of computer tafelsommen oefenen met een app of via internet
Interventie 3
Kinderen met problematiek bij het oplossen van sommen in een rijke context ( verhaalsommen )
Gebruik maken van een stappenplan voor het oplossen van een verhaalsom. Stappenplan komt ook op een spiekkaart. Daarnaast 1x in de week een instructie op verhaalsommen uit de methode met het inzetten van de ‘vertaalcirkel’ van Cecile Borghouts.
Compensatie bij een dyscalculieverklaring Voor kinderen met een verklaring voor dyscalculie gaan wij altijd in overleg over compenserende middelen. Wij kunnen de volgende compensaties bieden: ● ● ● ● ●
Extra tijd bij de Citotoetsen en methodetoetsen Vergrote versie van de Cito toetsen Gebruik maken van enkele spiekkaarten bij het LVS cito toetsen en methodetoetsen Gebruik maken van een rekenmachine bij de LVS cito toetsen en methodetoetsen Gebruik maken van kladpapier bij alle delen van de toetsen
Voor de Cito eindtoets in groep 8 gaan wij altijd met leerkracht, intern begeleider, ouders en kind in gesprek om te kijken welke compensatie wij kunnen en mogen bieden hiervoor.
Dit is de basisversie van ons protocol dyscalculie. Gedurende 2016 wordt n.a.v. het protocol ERWD ons protocol dyscalculie verder uitgewerkt.
Bijlagen
Leerlingrapport Rekenen Cluster Jenaplan
Naam
Voorbeeld
Groep Geboortedatum
6
GROEP … Vaardigheid
Toetsen
MM 1**
MM 2**
MM 3**
MM 4**
Technisch rekenen
CITO DLE test
Automatiserin g
TTR Tempo Test Rekenen CITO begrijpend lezen
DLE FN Score DLE
DLE FN Score DLE
DLE FN Score DLE
DLE FN Score DLE
M4 DLE VS
E4 DLE VS
M5 DLE VS
M6 DLE VS
Begrijpend lezen Opmerkingen
Het kind zit nu in fase geel …..
Onderwijsaanbod en extra ondersteuning (volledig(e) handelingplan(nen) toevoegen):
Effecten van onderwijsaanbod en extra ondersteuning :
Advies en aandachtspunten volgend schooljaar:
Eindevaluatie groep 6 Formulier ingevuld op: ……………………………… ……………………………………………………….. Door: …………………………………………………….. ……………………………………………………..
Toetsgegevens Geef hier kort een indicatie van het niveau van de leerling op de verschillende vaardigheden. Technisch rekenen ( CITO en DLE test ) Automatisering ( Tempo Test Rekenen ) Methodetoetsen
Beschrijving rekenproblemen Beheersing vaardigheden
Algemene indruk
Problemen met
Getalbegrip
zwak/matig/voldoende
Automatisering
zwak/matig/voldoende
Meten en meetkunde
zwak/matig/voldoende
Complexe sommen en
langzaam/snel
verhaalsommen
Gebruik strategieën Deze leerling hanteert met name de volgende strategie al op de juiste wijze: Rekenen: foutenanalyse Deze leerling maakt de volgende opvallende fouten:
Bijkomende factoren (observatieformulier toevoegen) Zelfvertrouwen/ faalangst Motivatie
Concentratie Zelfreflectie Uitspraak Geheugen
Thuis Schoolbeleving Didactische aanwijzingen 1. Bij deze leerling moet wel/niet rekening worden gehouden met een korte aandachtsspanne. 2. Bij deze leerling is instructie in kleine stapjes wel/niet noodzakelijk. 3. De begeleiding van deze leerling kan het best gegeven worden binnen de groep/buiten de groep/zowel binnen als buiten de groep. 4.
Deze leerling heeft wel/niet de mogelijkheid om thuis extra te oefenen.
Tegemoet komen aan onderwijsbehoeften
