Duurzaam Toerisme op b i van natuur? basis t ? Natuur als hefboom voor economische ontwikkeling Think globally, Act locally and Change personally
IIgnace Schops S h Koetshuis Antwerpen 12 september 2011
…wie is wie… • Directeur ‐ Regionaal Landschap Kempen en Maasland (RLKM)
• International Ambassador Countdown 2010 ‐ IUCN
• ASHOKA fellow – World leading Social Entrepreneur g p
• Goldman Prize Winner 2008 – Green Nobel Prize
• Vice‐President Natuurpunt Vlaanderen
• Doctor Honoris Causa – U Hasselt
• Associated Member Club of Rome
Inhoud De kracht van taal Een globaal overzicht N t Natuur en Bi Biodiversiteit di it it … Wat te doen Welke waarde heeft natuur Nieuwe modellen en oplossingen – Duurzaam toerisme Wanneer eenvoud terug bijzonder wordt
Communicatie & Educatie … De resultaten van het MEA en het IPCC bevestigen dat de VRG en de HRG ontoereikend zullen zijn (Natura 2000) 2000). Voor Nederland betekent dit dat – naast een meer ambitieus soortenbeleid (cf. Göteborg doelstellingen & Countdown 2010) – er een op subsidiariteit gebaseerde verantwoordelijkheid met een gericht doelgroepenbeleid wenselijk is en onverwijld ijld het h t gebiedsgericht bi d i ht natuurbeleid t b l id (EHS) te evalueren, bij te sturen en te integreren met het ruimtelijk beleid …
(1+2+3+4)*hv² + (1+2+3+4)*hvp
A Global view – something wrong?
• Australië: • •
Droogte – jaarlijks tekort van 231 miljard liter water Orkaan Yasi
• Groenland: G l d •
Jaarlijks verlies van 200 km³ ijs
• Duitsland: •
Overstroming Elbe: schade > 2 miljard euro
• Verenigde Staten: • •
•…
Orkaan Katrina 2007: schade > 70 miljard euro - 1836 doden BP Olieramp Golf van Mexico – dagelijks ontsnapt 800.000 liter olie
A Global view Globale grondoppervlak - temperatuur (°C) 1860-2000
A Global view CO2 Concentratie (ppm) 400
380
360
340
320
300
280 1954
1969
Source: Keeling and Whorf, 2005.
1983
1998
2012
Source: Johan Rockström Stcokhom University - 2009
V Vergelijking lijki 3de en 4de IPCC rapportt 3de IPCC rapport – 2001
Gletsjers zullen smelten in de 22ste eeuw In de golf van Mexico zullen meer orkanen tot ontwikkeling komen in de 22ste eeuw De Noordpoolgebieden zullen ijsvrij zijn in de 22ste eeuw
4de IPCC rapport – 2007 60% van alle gletsjers zullen wegsmelten g in de komende 30-50 jjaar 1/6 van de wereldbevolking is afhankelijk van gletsjers
Nu al een verdubbeling van de zware orkanen (categorie 3/4/5) Katrina/Rita/Gustav/Ike
De Noordpool zal ‘s zomers ijsvrij zijn in de komende 20 jaar! 3 miljoen jaar geleden Permafrost in Siberië ? Geen cijfers in 2007 Nu wel! Schrikbarend. Siberië ontdooit 6 keer sneller dan verwacht!
… Ook mensen zijn de oorzaak van onze klimaatsverandering! …. En maar goed ook!!!!??
O Onze ecologische l i h voetafdruk t fd k
BIODIVERSITEIT
Charles Darwin 12/2/1809 - 19/4/1882 On the Origin of species by means of natural selection - 1859
A Global view – red list
Met uitsterven bedreigd • • • • •
1 op p 8 vogelsoorten g 1 op 4 zoogdiersoorten 1 of 4 conifeersoorten 1 op 3 amfibiesoorten 6 op de zeven zeeschildpadden
•
ZESDE UITSTERVINGSGOLF
Hoeveel soorten verliezen we? Laagste aanname Aantal soorten: ~ 2.000.000
Hoogste aanname Aantal soorten: ~ 100.000.000
Uitstervingsgraad: 0,01 % – 0,1%
Uitstervingsgraad: 0,01% – 0,1%
200 – 2.000 uitgestorven g soorten per jaar
10.000 – 100.000 uitgestorven g soorten per jaar
0 0,5 5 – 5,4 5 4 uitgestorven soorten per dag
27 – 274 uitgestorven soorten per dag
Bedreigd met uitsterven Bron: IUCN 2009
75% van de genetische diversiteit van landbouwgewassen is verdwenen 75% van de visgebieden is overbevist 70% van de gekende soorten op aarde dreigen te verdwijnen bij een temperatuurstijging van 3,5°C 33% van de koralen zijn bedreigd met uitsterven Elke seconde verdwijnt er een stuk regenwoud ter grootte van een voetbalveld 350 miljoen mensen leiden aan watertekort
Oorzaken Groei wereldbevolking Habitatverlies – habitatfragmentatie Overexploitatie populaties wilde soorten (vissen) – varkens eten meer vissen dan alle haaien te samen in de zee
Vervuiling V ili Klimaatverandering Exoten
Biodiversity & Climate Change: twins
E nu …? En ?
Wat is de i impact t van onze beslissingen?
1976 – 7,2% 7 2%
Natuur is schaars - Elk dag afname van de open ruimte met 9ha!
1988– 12%
- Gemiddelde natuurreservaat in Vlaanderen is 34 ha! - Evolutie o ut e BAU U
2000 – 18%
2050 – 41,5%
Bron: KU-Leuven
Seriousness of biodiversity loss ‐ 2010 (%)
Don't know/no answer Not a problem at all
264 211 In country
12 8 3
Not a serious problem Not a serious problem
In Europe A fairly serious problem p
47
43
37
A very serious problem 0
Source: EU – Flash Eurobarometer N° 290
42 50
Globally
30 63 100
150
Familiarity with the term biodiversity (%)
1 1
Don't know/no answer
34
Never heard of it
35
Heard of it but does not know what it mean Heard of it and knows what it means
2007 38 35
0 Source: EU – Flash Eurobarometer N° 290
2010
28 30
20
40
Awareness of the Natura 2000 network (%)
1 1
Don't know/no answer
78 80
Never heard of it
2010 13 12
Heard of it and does not know what it is
8 6
Heard of it and knows what it is
0 Source: EU – Flash Eurobarometer N° 290
2007
20
40
60
80
Most important EU issues (%) ‐ EU 27 (2009)
Unimployment Economic situation 4 7
54
Crime 32
Rising Prices/inflation Rising Prices/inflation 51
8
Heathcare system Immigration
9
Pensions
9
Taxation
14
Educational System Housing 40
19 19
Terrorism Environment Energy Defence/Foreign affairs
Source: EU ‐ Standard Eurobarometer N° 72
VALUE IS IN THE EYE OF THE BEHOLDER
Welke waarde heeft Natuur ergoed & Landschap? Ook een “economische waarde” ???
Het economische spel van vraag en aanbod? Wetenschappelijke economie - verhouding tussen vraag en aanbod - behoeftebevrediging en schaarste Als mensen behoefte hebben aan natuur en die is schaars, ontstaat er een waarde Maar die waarde is voor iedereen anders Het is niet verstandig deze enkel om te zetten in “geld” De emotionele waarde is onmogelijk in geld om te zetten (ze is voor iedereen anders) Vele economen zien natuur natuur, landschap landschap, … als een “productiefactor” productiefactor
Het economische spel van vraag en aanbod? Ruime R i welvaartsbegrip l t b i - Professor P f Hennepman H (NL) “alles alles wat mensen nodig hebben om zich prettig te voelen. Niet alleen materiële spullen, maar ook cultuur, natuur, landschap, … zijn economische factoren die meespelen” “Toevoeging” - Professor emeritus Heertje (NL) “reproduceerbare reproduceerbare en niet-reproduceerbare niet reproduceerbare goederen” goederen
Hoe kan je natuur & landschapswaarden, cultuurwaarden ((…)) inpassen p in het economische spel p van vraag g en aanbod?
Reproduceerbare goederen Niet reproduceerbare goederen
Nieuwe Modellen?
Sustainable development
Profit People People
Planet
Equivalent q
Profit
Planet
Planet = Pillar
ECOSYSTEEM DIENSTEN SUPPORTING SERVICES
PROVISIONING SURVICES
ONDERSTEUNE NDE DIENSTEN
BEVOORRADENDE DIENSTEN
(diensten noodzakelijk voor de productie van ander ecosysteemdiensten)
(goederen geproduceerd of voorzien door ecosystemen) - Voedsel // zuiver water // brandhout // natuurlijke vezels // genetische variatie // …
- Nutriëntenringloop - Waterkringloop - Bodem formatie - Primaire productie - Bestuiving -…
REGULATING SURVICES REGULERENDE DIENSTEN
BESTANDDELEN VAN ONS WELZIJN SECURITY // VEILIGHEID - Persoonlijke veiligheid // beveiliging van natuurlijke bronnen // beveiliging tegen rampen
BASIC MATERIAL FOR GOOD LIFE // BASIS VOOR EEN GOED LEVEN - Geschikt levensonderhoud // voldoende voedsel nutriënten // bescherming // toegang tot goederen
FREEDOM OF CHOISE AND ACTION VRIJHEID VAN KEUZE EN HANDELEN
Kansen om de individuele waarden van zijn en doen te bereiken
(voordelen van de regulering van ecosysteem processen) - Klimaatregulatie// ziekteregeling // bescherming overstromingen // luchtzuivering // waterzuivering // ...
HEALTH // GEZONDHEID - Veerkracht // goed voelen // toegang tot propere lucht en water //
CULTURAL SURVICES CULTURELE DIENSTEN (niet-materiële voordelen van ecosystemen) Voordelen voor de mens zijn indirect
- Spiritueel // toerisme // ethische waarden // inspirerend // educatief // symbolisch // …
BIODIVERSITY = LIFE ON EARTH
GOOD SOCIAL RELATIONS // GOEDE SOCIALE RELATIES - Sociale samenhang // wederzijds respect // vermogen om anderen te helpen
Source: Millennium Ecosystem Assessment// verwerking RLKM ©
TEEB – report The Economics of Ecosystems and Biodiversity
toerisme en recreatie
ECOSYSTEEM DIENSTEN ONDERSTEUNENDE DIENSTEN
BEVOORRADENDE DIENSTEN
diensten noodzakelijk voor de productie van ander ecosysteemdiensten
goederen geproduceerd of voorzien door ecosystemen
kringloop van voedingsstoffen & water vorming van bodems primaire productie bestuiving
indirecte voordelen voor de mens
VEILIGHEID persoonlijke veiligheid - beveiliging van natuurlijke bronnen - beveiliging tegen rampen
voedsel - zuiver water brandhout - natuurlijke j vezels - genetische variatie - …
BASIS VOOR EEN GOED LEVEN REGULERENDE DIENSTEN voordelen van de regulering van ecosysteem processen klimaatregulatie ziekteregeling i kt li - bescherming b h i overstromingen luchtzuivering - waterzuivering - ...
…
BESTANDDELEN VAN ONS WELZIJN VRIJHEID VAN KEUZE EN HANDELEN
kansen om de individuele waarden van zijn en doen te bereiken
geschikt levensonderhoud - voldoende voedsel nutriënten - bescherming toegang tot goederen
GEZONDHEID veerkracht - goed voelen - toegang tot zuivere lucht en water
CULTURELE DIENSTEN niet-materiële voordelen van ecosystemen spiritueel - toerisme ethische waarden inspirerend - educatief symbolisch - …
BIODIVERSITEIT = leven op aarde
GOEDE SOCIALE RELATIES sociale samenhang - wederzijds respect - vermogen om anderen te helpen
bron: Millennium Ecosystem Assessment// verwerking RLKM ©
Vermindering welvaart als gevolg van biodiversiteitverlies in de Europese Unie 1.
Naar schatting 50 miljard euro per jaar (~ 1% van BBP)
2.
Naar schatting 14 biljoen euro of 7% van het geschatte BBP in 2050 ??? Moeten we niet van BBP (Bruto Binnenlands Product) naar BBG (Bruto Binnenlands Geluk) Welzijn & Welvaart
(Bron: TEEB)
Op zoek naar oplossingen
Kent u dit?
Velcro – grte klis
Vlinder displays
Gecko tape
Passieve Koeling
Grass carpet over Melbourne Utopia forerver: visions of architecture and urbanism John Wardle & Stefano Boscutti
- Electric Cars - Smart grids - Solar Panels - Veggie Days - C2C - Waste managment -…
- Yes we can?
Duurzaam toerisme …
Trend Watchers voorspellen de toekomst - De “Latte” waarden L – Lokaal (Local) A – Authentiek A th ti k (A (Authentic) th ti ) T – Traceerbaar (Traceable) T – Trouwhartig (Trustworthy) E – Ethisch (Ethical)
Rewilding Europe
Win-win-situation: Rewilding Europe & sustainable tourism
Branding biodiversity”
Spot the big Five …
Spot the big Five Spot the big Five …
L Local l solutions l ti ffor global l b l problems bl …
Regionaal Landschap Kempen en Maasland “(Re)connection Model” Ondernemen in natuur & landschap
(Re)connection Model
• • • •
(Re)connect (Re)connect (Re)connect (Re)connect
nature with nature people with nature business with biodiversity policy with practice
pp j Natuur verbinden met de maatschappij
Regionaal Landschap Kempen en Maasland
(Re)connection Model - Model als voorbeeld voor IUCN - Een kans voor duurzame regionale ontwikkeling
Internationale samenwerking: -
IUCN //Europarc //E F d Federation ti // ECNC //Ashoka //A h k // Goldman // … Frankrijk, VK, Nederland, Duitsland, Italië, Letland, VS, Cambodia, …
“The The proof of the pudding is in the eating …”
Economisch effect NPHK
Fietsoute-netwerk – Economische return
Evolutie aantal fietsers RLKM 1996 - 2008
elektronische tellingen
1.000.000 900.000
bevragingen
800 000 800.000 700.000 600.000
van waar komen de fietsers 500.000 400 000 ~ 20% Nederland/Duitsland Nederland/Duitsland…)) 400.000 300.000 ~ 30% Vlaanderen 200.000 ~ 50% Limburg/locaal 100.000 0
uitgave patroon verblijvers – € 76/dag daguitstapper (buiten Limburg) – € 11,8/dag fietser locaal – 9.9 euro/dag
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
RLKM 16,5 miljoen euro per jaar!
N ti Nationaal l Park P k Hoge H K Kempen
23 MAART 2006
Meer dan 6000 verschillende soorten!
SITUERING
“Project” National Park Smart zoning/schematic/involving citizens Project/Impact zone Uitbreiding/ Uitbreiding/ Verbinding
NPhigh value Nationaal Park zone
NP
Hoge kwaliteit zone (kwetsbaar kwetsbaar))
Bezoekersfaciliteiten Concept: © RLKM
Lokale toegangspoorten – uitbreidingsmodel P j t area Project
Kwaliteits Verbetering Natuurreservaat Natuurreservaat
Klassiek Concentrisch Model “Fragmentatie/kwaliteitsv erlies
Nieuw uitbreidingsmodel Nationaal Park “uitbreiding van kwaliteit”
Natuurreservaat
Klassiek Model Toegangspoorten niet verbonden met hoofdzone
Klassiek toerisme
Hoge kwaliteit natuur
Toerisme
Duurzaam toerisme
Kwaliteit natuur daalt
Toeristisch potentieel p natuur daalt
2 keer minder Minder natuur & Minder toerisme
Hoge kwaliteit natuur
Duurzaam toerisme
BRANDING Sterk merk
WANDELEN 2€
2€
2€
10 €
2€
2€
5€
Wandelaars tellen… tellen
FIETSEN
6€
2€
RUITEREN 5€
RANGERS
46 RANGERS STAAN KLAAR! • TE BOEKEN AANBOD: KEUZE UIT 23 VERSCHILLENDE ACTIVITEITEN ONLINE BOEKINGSSYSTEEM
• VAST AANBOD: ELKE1e EN 3e ZONDAG V/D MAAND • IN 2010: 11 207 DEELNEMERS
1 NATIONAAL PARK, 5 KEER ANDERS!
5 Lokale toegangspoorten
DROMEN VAN DE COSMOS • BEZOEKERSONTHAAL • COSMODROME • HORECA • WANDELEN • FIETSEN (FIETSHUUR) • RUITEREN • BLOSO • HEEMPARK • PONYRIJDEN EN HUIFKARTOCHTEN • MINIGOLF • KICKS & FUN
2004
2010
WANDELEN OP GROTE HOOGTE ! • SCHUILHUT MET INFOMUUR • WANDELEN • HORECA • WANDELEN • FIETSEN • RUITEREN 2004
2010
PRINSHEERLIJK SPELEN DOOR DE TIJD ! • BEZOEKERSONTHAAL • WATERBURCHT MET MUSEUM • KINDERBOERDERIJ • SPEELTUIN • HORECA • VERBLIJFSCENTRUM • WANDELEN (KABOUTERPAD) • FIETSEN (FIETSHUUR) • RUITEREN 2004 2010
INSECTENLEVEN OP BLOTE VOET !
2004 • BEZOEKERSONTHAAL • INSECTENMUSEUM • BLOTEVOETENPAD • HORECA • WANDELEN • FIETSEN
2010
SPOREN EN FIETSEN DOOR MIJN-STREEK ! • BEZOEKERSONTHAAL • UITKIJKTOREN • TOERISTISCHE TREIN • MINI-TREIN • RAILBIKE • HORECA • SLAAPTREIN • WANDELEN • FIETSEN (FIETSHUUR) 2004
2010
HOOFDTOEGANGSPOORT EISDEN – LANKLAAR
UNESCO WERELDERFGOED Het Nationaal Park Hoge Kempen met de aangrenzende mijnsites van Winterslag, Waterschei, Zwartberg en Eisden
Recently started
Partners Partner 1 : Belgium - Regionaal Landschap Kempen en Maasland (LEAD partner) Partner 2 : U.K - Groundwork Wales on behalf of the Valleys Regional Park P t Partner 3: 3 U.K. U K – Welsh W l hA Assembly bl Governement G t Partner 5 : France - Parc Naturel Régional de l’Avesnois Partner 6 : France - Espaces Naturels Régionaux g Scarpe Escaut Partner 7 : France - Parc Naturel Régional Timeframe 2010 – 2013 Budget Total: 4 131 790 Euro 4.131.790 ERDF: 2.065.865 Euro (50%)
TOERISTISCHE STAKEHOLDERS
+/- 120 ondernemingen - 200 ondernemers
WIE ZIJN ZE? Toeristische stakeholders = iedereen die in contact komt met een toerist (dagtoerist/verblijfstoerist) die het Nationaal Park bezoekt. de logiesuitbaters de uitbaters van café/restaurants de uitbaters van café/restaurants gemeentelijke toeristische diensten de toegangspoorten uitbaters van attracties itb t tt ti de provinciale toeristische dienst de provinciale vereniging voor ondernemers de Vlaamse toeristische dienst anderen
WAT DOEN WE? Informeren – Stimuleren – Sensibiliseren Rekening houdend met duurzaam toerisme PEOPLE – PLANET ‐ PROFIT
HOE DOEN WE DIT? 1 contactpersoon toerisme Nieuwsbrief Tipgeversdagen Nationaal Park logies Themagroep toerisme Persoonlijke begeleiding Persoonlijke begeleiding Extra
5 JAAR NATIONAAL PARK
5 JAAR NATIONAAL PARK % stijging aantal aankomsten verblijfstoeristen 2005-2009, Nationaal Park 30%
25%
26%
20%
15% 14% 10% 8%
8%
Vlaams Gewest
België
5%
0% NPHK
Provincie Limburg
5 JAAR NATIONAAL PARK
Nationaal Park Hoge Kempen Kansen voor duurzame ontwikkeling - From NIMBY to PIMBY
Kenmerken • nationaal park = 6.000ha • “project” Nationaal Park = 25.000ha • 6 gemeenten • 6.000 6 000 soorten • duurzaam toerisme • 5 lokale toegangspoorten + 1 hoofdpoort • totale investering> 120.000.000 euro Resultaten • extra draagvlak voor natuurbehoud • soorten beschermingsplannen • aantal bezoekers per jaar: ~ 750.000 750 000 • tewerkstelling (direct & indirect): 400 • Jaarlijkse economische return: 24.000.000 euro
Gouden Vakantiemaker 2009
Have a dream
Mind our footprint!
Be Smart
D t il matter Details tt
Create a network
Lighten up!
Make some hot links
Be sure there’s there s backupp
Stick together, lobby & communicate
Be ready to fly off
Always hang on
Keep on having a good position …
Problems? See it form a different point of view
T th we will Together ill succeed! d!
But know… The value of nature is the value “people” give …
It’s up to ourselves & the future generations …!
