Forum MOW-LNE 28-10-2010
Pieter Claeys Coördinator duurzaamheid
Duurzaam mobiel in Vlaanderen
Dia 1
Inhoud
1. Duurzaam openbaar vervoer 2. Duurzame interne werking 3. Duurzaam mobiliteitsbeleid 4. Enkele conclusies
28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 2
1. Duurzaam openbaar vervoer
a. b. c. d.
28/10/2010
Economisch Ecologisch Sociaal Conclusie
OPGELET: rudimentaire vergelijking
forum MOW-LNE
Dia 3
1a. Economisch - vervoersefficiëntie Bundeling van mobiliteitsvraag, Schaalniveau daarop aanpassen: tram (gemiddeld 60 inzittenden) > (gelede) bus (gemiddeld 21 / 14) > belbus (zeer variabel, gemiddeld 3) > taxi / individueel vervoer (gemidd. 1,4) (co-modaliteit)
28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 4
1a. Economisch – kostenefficiëntie Indien efficiënt ingezet, is OV kostenbesparend op individueel en maatschappelijk niveau
28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 5
1a. Economisch – energie-efficiëntie
‘Steden met een goed uitgebouwd OV besparen 500 tot 600 liter brandstof per jaar per inwoner.’ 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 6
1a. Economisch – ruimtegebruik Een bediende die met de auto gaat werken gebruikt evenveel parkeer- als kantoorruimte
Om in 2 richtingen 10.000 mensen per uur te vervoeren heb je nodig: een 35 m brede autoweg of een 7 m brede busbaan of een 2 m breed metrospoor 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 7
1a. Economisch – externe kosten Kosten veroorzaakt door verkeer … … waarvoor de gebruiker niet zelf betaalt => marktfaling: er worden méér kilometers gereden Totale externe kosten (euro / 100 vkm):
Bus: 14 inzittenden
Auto: 1,4 inzittenden 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 8
1a. Economisch – economische groei Tewerkstelling: Directe tewerkstelling van 63.000 jobs in overheidsdienst + 10.000 jobs privé Indirecte tewerkstelling: x2 à 2,5 Jobs niet delocaliseerbaar Investeringen: Terugverdieneffect van 1,3 à 1,6 (regionaal inkomen) Boost voor leefbaarheid, stadsvernieuwing & bedrijvigheid Bronnen: TRANSECON & UITP 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 9
1b. Ecologisch – klimaatwijziging vervoersmodus
g CO2 pppk bron
Gemiddelde auto
130
Diesel, 7l/100km, 1,4 inzittenden
Elektrische auto
37
15kWh/100km, 1,4 inzitt
Gemiddelde bus
66
35l/100km, 14 inzitt
Hybride bus
53
Idem, met 20% brandstofreductie
Gemiddelde tram
23
400kWh/km, 60 inzitt, standaard elektriciteitsmix BE
Gemiddelde tram – groene stroom
2
Idem, met 100% groene stroom
Trein
28
Bron: NMBS
Zie ook www.delijn.be/milieu Transport is de enige sector in de EU waarvan de CO2uitstoot tijdens de Kyoto-periode is gestegen 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 10
1b. Ecologisch – luchtverontreiniging Foto milieusatelliet Envisat (01/2003 06/2004)
Vlaanderen bevindt zich in de top-3 van de meest vervuilde regio’s ter wereld
28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 11
1b. Ecologisch – luchtverontreiniging
Gemiddelde uitstoot per reizigerskilometer – auto & bus (bron: ADEME) 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 12
1b. Ecologisch - ongevallen Aard risico Vervoermiddel
Dood Zwaar gewond Licht gewond
Risico per 100 Risico per 100 Risicomiljoen miljoen ratio auto voertuig-km personen-km bus
Personenwagen
0,90
0,64
Stads- of reisbus Personenwagen
0,58
0,04
5,83
4,16
3,78
0,27
53,01
37,86
117,55
8,40
Stads- of reisbus Personenwagen Stads- of reisbus
16 / 1
15,4 / 1
4,5 / 1
Bron: VMM – MIRA Achtergronddocument 2004 - Transport 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 13
1b. Ecologisch - files
Toenemende mobiliteitsbehoefte 2005 – 2030: + 23 %
Aantal trips (miljoen) - federaal planbureau
‘Economische schade 2007: 1,74 miljoen euro per werkdag’ (Voka) ‘Aantal verliesuren zal tegen 2020 met 35% toenemen’ (FPB) 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 14
1c. Sociaal – maatschappelijke participatie Verhoging mobiliteit en integratie van elke burger. Specifiek voor: 19,4% van de Vlaamse huishoudens (meestal met een laag inkomen) heeft geen wagen bij niet-beroepsactieven: (gebrekkige) mobiliteit is belangrijke drempel bij aanwervingen scholen, gezondheidscentra, winkels, … Verhoging fysieke conditie van de inwoners Verhoging leefbaarheid en levenskwaliteit Impact moeilijk te becijferen …
28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 15
1c. Sociaal – gezondheid
28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 16
1c. Sociaal – gezondheid Emissie fijn stof per personenkilometer - mg/pkm 49
50 45 40
38
39
35 30
25
25
20
20
16
15
10
10 5 0 Trein
Auto (gemiddeld)
Dieselauto
Benzineauto
Dieselauto Euro 5
Bus (gemiddeld)
Dieselbus Euro 5
Bron: Transport & Mobility Leuven, Auto en Gezondheid, januari 2008 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 17
1d. Conclusie Moeilijke vergelijking OV is al duurzaam, en wordt steeds duurzamer (zie 2.2) OV moet ook aantrekkelijk worden: Vervoeraanbod uitbouwen i.f.v. de vraag Efficiënt voor- en natransport Comfort (incl. stiptheid, frequentie, capaciteit, doorstroming) Informatie voor, tijdens en na de rit, en via diverse kanalen Co-modaliteit: investeren in OV komt ook de toekomst van individueel vervoer ten goede Onderzoek toont aan: investering < opbrengst MKBA om dit ook in Vlaanderen te bewijzen!
28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 18
2. Duurzame interne werking (focus vergroening)
1. 2. 3. 4. 5. 6. 28/10/2010
Beheersstructuur Groenere voertuigen Groenere nieuwbouw Groenere bestaande gebouwen Groenere inkopen Groenere bedrijfscultuur forum MOW-LNE
Dia 19
2.1 Beheersstructuur duurzaamheid Missie: “(…) De Lijn draagt bij tot een bereikbaar Vlaanderen waar het aangenaam om leven is.” + KSF: “MVO (= duurzaamheid) vertaald in ons handelen” Basiswaarde “zorgzaam ondernemen” + competentieprofiel Beleidsplan “groen OV 2015” => Duurzaamheidsactieplan => 17 projecten + stuurgroep Nieuwe beheersovereenkomst + indicator: ecologische voetafdruk + focus op eco-efficiëntie Externe communicatie (2015: GRI) + marketing 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 20
2.2 Groenere voertuigen Nieuwe aandrijvingen in onderzoek (bv. elektrisch, H2) Voorlopige focus op hybridisatie Brandstofverbruik: Investering meetsysteem Opleiding ecodriving Technische ingrepen Gunningscriterium bij aankoop Geluidshinder: hybride bus en stille tram Luchtverontreiniging: roetfilters + NOx-reductie Biobrandstoffen: voorlopig niet duurzaam!, dus: beperkte toepassing Sterke evolutie, bv. 2de generatie (afval + lokaal) 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 21
Voertuigenpark De Lijn Voertuigen De Lijn
Vlaams wagenpark
% roetfilters (tov # diesels)
72%
Nieuwe diesels: 25% (studie VAB?) Retrofit: 66 dossiers 2009 + 10 dossiers 2010
% hybride
3%
0,1% (statbel, aug. 2009)
13,5%
0,0%
% elektrisch
Verdere vergroening voorzien
28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 22
2.3 Groenere nieuwbouw Project Groene stelplaats => standaarden, met 3 basisvereisten: functionaliteit, duurzaamheid en budget Trias energetica: 1. Energiebesparing en efficiëntie 2. 100% groene stroom (25% lokaal geproduceerd) 3. Fossiele technieken efficiënt gebruiken Hergebruik regenwater + biologische zuivering Geluidshinder: lokalisatie + geluidsschermen Ruimtegebruik optimaliseren Groen: 20% oppervlakte + 100% pesticidenvrij onderhoud Continue update nodig, bv. wanneer eerste passiefkantoor? 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 23
2.4 Groenere bestaande gebouwen Update verouderde technieken: tank- en wasinstallatie, busparking, verharding, waterzuivering, gevaarlijke prod. Investeringsprogramma bodemsanering: alle saneringen uitgevoerd of in uitvoering tegen 2015 Energiebesparing: 1. Meten 2. Aanpak verlichting + HVAC 3. Alle maatregelen met voldoende TVT en ROI (te bepalen door RVD en minister) => tot -15% in 2015 & -30% in 2020: afhankelijk van budget! Lokale productie van groene stroom: volop PV, WKK, warmtepompen e.a. Onderzoek wind-turbines 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 24
2.5 Groenere inkopen Actieplan duurzame overheidsopdrachten (Vl. Overheid): Doelstelling 100% duurzaam tegen 2020 Ad hoc samenwerking (dmv aankoopcentrale) Doelstellingen De Lijn: Schaalvoordelen & raamovereenk. 2011: Monitoring 2015: bij elke nieuwe aankoop min. 1 duurzaam criterium óók sociale criteria T.a.v. exploitanten: Verplicht voor nieuwe voertuigen Aanmoedigingsbeleid voor andere aspecten 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 25
2.6 Groenere bedrijfscultuur 4E-model: Enable Encourage Exemplify Engage Gefaseerde sensibiliseringscampagne: Bewustwording
Activatie
Resultaten
Herhaling actie
3 prioriteiten: energiebesparing, kostenbewustzijn en eigen duurzame mobiliteit 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 26
3. Duurzaam mobiliteitsbeleid
• Mobiliteitsvisie 2020 • Oproep tot actief transitiemanagement
28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 27
3.1 Mobiliteitsvisie De Lijn 2020
28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 28
www.delijn.be/mobiliteitsvisie2020
Mobiliteitsvisie voor heel Vlaanderen tot 2020 Tegemoet komen aan de vervoersvraag Kwaliteit van het openbaar vervoer garanderen Meer reizigers aantrekken op het openbaar vervoer Modale verschuiving van de auto naar openbaar vervoer Positieve bijdrage aan het milieu 2 uitgangspunten: Interregionaal OV aanpakken Provinciaal en stedelijk OV optimaliseren MKBA vult deze info aan Input voor dialoog met stakeholders en overheden
Bedieningsniveau
Resultaat: Trein
28/10/2010
Omschrijving
vervoerssysteem IC / IR treinen.
Min. com. snelheid
Min. Freq.
80 km/u
2-4 / u
Lighttrain / Lokale trein
Voorstedelijke treinen die snel kunnen optrekken en afremmen.
50 km/u
4/u
Sneltram
Tram die op (inter)regionaal niveau kernen en steden snel verbindt. Deze stopt enkel aan de belangrijkste haltes.
50 km/u
4/u
Regionale Tram
Ontsluit verstedelijkte gebieden en fungeert op regionaal vlak.
35 km/u
2/u
Snelbus
Verbindt op een zo snel mogelijke manier dorpen en gemeenten. Stopt enkel aan de belangrijkste haltes.
50 km/u
4/u
Verbindende streeklijn
Verbindt gemeenten via de snelste/kortste weg, maar stopt wel aan alle haltes.
35 km/u
2/u
Ontsluitende streeklijn
Deze buslijnen bedienen zoveel mogelijk dorpen en attractiepolen onderweg waarbij omwegen kunnen gemaakt worden.
30 km/u
2/u
Grootstedelijke tram
Tram binnen de stedelijke gebieden die ook de randgemeenten kan bedienen.
25 km/u
6/u
Voorstadslijn
Ontsluitende buslijn tussen het voorstedelijk en het stedelijk gebied.
25 km/u
3/u
Andere niveaus
Puur lokale bussen, functionele ritten en belbussen zijn in de Mobiliteitsvisie 2020 niet opgenomen, maar blijven zeker bestaan.
forum MOW-LNE
Dia 29
Voorbeeld Vlaams-Brabant
28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 30
Mobiliteitsvisie De Lijn 2020 Voorstel: 813 km nieuwe spoorinfrastructuur voor (snel)tramlijnen en lighttrains 41 nieuwe snelbussen en verbindende buslijnen Randvoorwaarden: netwerk bussen wordt gereorganiseerd en geoptimaliseerd doorstroming is noodzakelijk ! Complementariteit met andere duurzame vervoersmiddelen 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 31
Doorstroming Snelheidsdoelstellingen + Vf-factor: zie Mobiliteitsplan Vlaanderen Daarom: De Lijn investeert o.a. in voorverkoop, capaciteitsbeheer Daarnaast infrastructuurmaatregelen nodig, bv. uitstulpende haltes, vrije busbanen, verkeerslichtenbeïnvloeding, … NB: extra uitstoot van gemiddelde vrachtwagen in de file (Voka): 30% meer CO2 100% meer fijn stof 100% meer N0x (stikstof) 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 32
Mobiliteitsmanagement Doel:
Vraag naar mobiliteit en modal split beïnvloeden in de richting van duurzame vervoermodi, Multimodale oplossing ikv samenwerking met provinciale mobiliteitspunten
PMP / Slimweg:
Rol als makelaar in duurzame mobiliteit Compleet aanbod van duurzame mobiliteit onder 1 dak Focus op website www.slimweg.be Bereikbaarheidsgidsen voor alle grote attractiepolen
28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 33
3.2 Transitiemanagement duurzame mobiliteit Doel: onze mobiliteit ingrijpend verduurzamen VSDO – voorstel ‘mobiliteitsindustrie’: Langetermijnvisie Concrete acties nu Aanpak dmv ‘governance beyond government’ Maatregelen op diverse vlakken tegelijk: Fiscaal, bv. kilometerheffing Technologisch, bv. elektrisch rijden Ruimtelijke ordening, bv. locatiebeleid Communicatie / sensibilisering, bv. ecoscore Kadering binnen andere plannen (RSV, nieuw Mobiliteitsplan Vlaanderen, VIA, …) Leren van andere transitiesystemen: ISSI 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 34
4. Conclusie Comodaliteit: elk vervoersmiddel heeft eigen sterktes Duurzaamheid tot in elke vezel van het bedrijf krijgen dmv combinatie technische en gedragsmaatregelen Investeren in duurzaam openbaar vervoer brengt de samenleving meer op dan het kost De Lijn is de Vlaamse duurzame mobiliteitsmanager, nu en in de toekomst Om onze mobiliteit te garanderen zijn ingrijpende oplossingen nodig 28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 35
Bedankt voor uw aandacht
Pieter Claeys Tel. 015/40.86.81
[email protected]
28/10/2010
forum MOW-LNE
Dia 36
