Dus gebruik oordoppen

Dus gebruik oordoppen

AFSTUDEERVERSLAG LUUK SIMONSE

Auteur Luuk Simonse Studentnummer 5157410 Academisch jaar 2014-2015 Periode van afstuderen Periode A Opleiding Communicatie en Media Design Naam schoolbegeleider Rob van den Idsert Namen bedrijfsbegeleiders Sander Hermsen, Judith Meinetten

“The best way to predict the future is to design it”

Richard Buckminster Fuller uitvinder, architect, ontwerper en dichter

INHOUDSOPGAVE VOORWOORD SAMENVATTING

6 7

Hoofdstuk 1 9 INTRODUCTIE 1.1 Inleiding 9 1.2 Publab 9 1.3 nationale hoorstichting 9 1.4 de opdrachtgevers 10 1.5 Persoonlijke motivatie 10 1.6 Het probleem 10 1.7 Doelgroep 11 1.8 onderzoeksvraag 11 Hoofdstuk 2 13 Theoretisch kader Onderzoeken en begrijpen Hoofdstuk 3 14 ONDERZOEKSMETHODEN 3.1 Literatuuronderzoek 14 3.2 Cultural probe 14 3.3 diepte-interviews 15 3.4 gedragsanalyse 15 3.5 persona’s 15 Hoofdstuk 4 GEwenst gedrag 17 4.1 Inleiding 17 4.2 gehoorschade 17 4.3 gevolgen VAN gehoorschade 17 4.4 preventieve maatregelen 17 4.5 huidig gedrag 18 4.6 gewenst gedrag 18 4.7 conclusie 19

Hoofdstuk 5 20 GEDRAGSVERANDERING 5.1 inleiding 20 5.2 gedrag 20 5.3 determinanten 20 5.4 gedragsbeïnvloeding 21 5.5 methoden 22 5.6 conclusie 23 Hoofdstuk 6 24 DETERMINANTEN HUIDIG GEDRAG 6.1 inleiding 24 6.2 gedragsanalyse 24 6.3 resultaten 24 6.4 conclusie 25 Hoofdstuk 7 26 INTERVENTIE 7.1 inleiding 26 7.2 resultaten 26 7.3 conclusie 26 Hoofdstuk 8 27 DOELGROEPOMSCHRIJVING 8.1 inleiding 27 8.2 omschrijving 27 hoofdstuk 9 28 GUIDING PRINCIPLES

INHOUDSOPGAVE (vervolg) conceptualiseren Hoofdstuk 10 29 VERGELIJKBARE INTERVENTIES 10.1 inleiding 29 10.2 analyse 29 10.3 resultaten 29

verantwoording en aanbevelingen Hoofdstuk 14 39 VERANTWOORDING Inleiding 39 terugblik 39 aanbevelingen 39

Hoofdstuk 11 30 CONCEPTGENERATIE 11.1 inleiding 30 11.2 het proces 30 11.3 conclusie 30

REFERENTIELIJST 40 BIJLAGEN 42

Hoofdstuk 12 31 HET CONCEPT 12.1 inleiding 31 12.2 communicatieconcept 32 12.3 interactieve website 33 12.4 radio en spotify 33 12.5 facebookadvertenties 33 12.6 banners muziekwebsites 33 12.7 context trigger 34 Verbeelden & realiseren Hoofdstuk 13 35 VERBEELDEN & REALISEREN 13.1 inleiding 35 13.2 interactieve website 35 13.3 radio en spotify 36 13.4 facebookadvertenties 37 13.5 banners muziekwebsites 37 13.6 context trigger 38

Voorwoord De afstudeeropdracht die ik heb uitgevoerd had betrekking op het thema gehoorschade. Het was de bedoeling dat ik een interventie zou ontwikkelen die jongeren aan zou zetten om hun gehoor te beschermen van schade door harde muziek. De opdracht is uitgevoerd bij het Lectoraat crossmediale communicatie in het publieke domein (PubLab) aan de Hogeschool Utrecht en de Nationale Hoorstichting. Gehoorschade bij jongeren is een groeiend probleem. Al ruim 275.000 jongeren hebben al een permanente gehoorschade opgelopen en daar komen jaarlijks nog eens 22.000 jongeren bij. Ondanks dat er zoveel jongeren last ondervinden van gehoorschade, zijn er relatief weinig jongeren die hun gehoor bewust beschermen tegen schade. Bij deze wil ik graag iedereen bedanken die een bijdrage heeft geleverd aan de totstandkoming van dit eindresultaat. Mijn begeleiders, de Nationale Hoorstichting, het PubLab, de respondenten van de interviews, de deelnemers aan de cultural probe, de testpersonen in de focusgroepen en iedereen die op wat voor manier dan ook een bijdrage heeft geleverd. Ik wil tenslotte Renee de Jong bedanken voor alle tips, hulp en kritische noten. Zonder haar steun was het niet gelukt. Ik wens alle lezers veel plezier met het doornemen van dit document. Ik heb mijn uiterste best gedaan om alles zo goed mogelijk te verhelderen.

- Luuk Simonse (auteur)

6

Samenvatting In deze samenvatting wordt het onderzoek dat centraal staat in dit document kort beschreven. De Nationale Hoorstichting en het lectoraat crossmediale communicatie in het publieke domein zijn de opdrachtgevers van dit project. Het doel van dit onderzoek is het ontwerpen van een interventie om gehoorschade bij jongeren te voorkomen of het risico daarop te verkleinen. Hierbij is het de bedoeling dat er theorie over gedragsverandering wordt verwerkt in het uiteindelijke concept.

worden verbeterd en dat het schort aan de intentie om het gewenste gedrag uit te voeren bij de doelgroep. De verschillende factoren die bepalend zijn voor het niet uitvoeren van het gewenste gedrag blijken sterk uiteen te lopen per individu. Daarom is er een specifiekere doelgroep vastgesteld, die al een positieve houding heeft ten aanzien van gehoorschade, maar waarbij met name op het vlak van risicoperceptie en/of sociale norm er veel valt te verbeteren. In de conceptfase zijn er verschillende concepten voorgelegd aan de Nationale Hoorstichting en de beoogde doelgroep. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in de keuze voor één concept: Dus gebruik gehoorbescherming. Een crossmediale campagne die de doelgroep dient aan te zetten tot het gebruik van oordoppen door in te spelen op de gebrekkige risicoperceptie. In dit concept worden (als zodanig herkenbare) festivalbezoekers gebruikt om de boodschap uit te dragen. Zij communiceren enkele relatief onbekende indirecte gevolgen van gehoorschade in relatie tot het bezoeken van festivals. De ongenuanceerde uitspraken zorgen ervoor dat de aandacht van de doelgroep wordt getrokken en hun nieuwsgierigheid wordt gewekt.

Studenten tussen de 20 en 26 jaar zijn in het beginstadium als de doelgroep voor de nieuwe interventie bepaald. De interventie moet ervoor zorgen dat deze groep wordt aangezet om hun gedrag te veranderen, om zo minder risicovol gedrag te vertonen met betrekking tot gehoorschade. Het gewenste gedrag dat uiteindelijk bereikt dient te worden door middel van gedragsverandering is het consequent gebruik van oordoppen. Dit is de meest veilige en effectieve manier gebleken om het gehoor te beschermen tegen harde muziek. Daarnaast is bepaald dat de interventie zich richt op festivalbezoekers. Aangezien festivals en grote muziek gerelateerde evenementen de situaties zijn waardoor de grootste last aan het gehoor wordt veroorzaakt bij de doelgroep.

De campagne maakt gebruik van diverse communicatiemiddelen: Radiocommercials, Spotifyadvertenties, Facebookadvertenties en banners op muziekwebsites. Deze uitingen verwijzen allen naar een interactieve website, waarmee de risicoperceptie van de doelgroep wordt beïnvloed. Daarnaast wordt er ook ingespeeld op de context van het risicovolle gedrag. Een flessendopje wordt gebruikt om de bezoekers van festivals te verleiden tot het aankopen van oordoppen.

Door dieper in te gaan op gedrag en gedragsbeïnvloeding-methoden, is er een aantal persuasieve technieken vastgesteld die geschikt worden geacht om de interventie op te baseren. Vervolgens is er onderzocht welke bepalende factoren de grootste invloed hebben op het feit dat het gewenste gedrag nog niet wordt uitgevoerd. Hieruit is gebleken dat de toegankelijkheid van gehoorbescherming verbeterd kan worden, dat de sociale norm nog te wensen overlaat, dat er een gebrek aan kennis bestaat over gehoorschade, dat de houding tegenover gehoorbescherming kan

Uiteindelijk is er een interventie ontstaan, in de vorm van een crossmediale campagne. Deze campagne toont aan hoe een interventie

7

kan bijdragen om de doelgroep aan te zetten tot het gewenste gedrag om gehoorschade te voorkomen of het risico daarop te verkleinen. Gedurende de mogelijke realisatie is het kansrijk om een samenwerking met grote evenementenorganisaties aan te gaan. Deze zouden kunnen fungeren als afzender van de communicatiemiddelen. In het vervolg van dit document zal verder uitgeweid worden over het onderzoek, de inzichten, de conclusies en het gehele ontwerpproces.

8

hoofdstuk 1

Introductie 1.1 Inleiding

Nationale Hoorstichting ben ik met dit probleem aan de slag gegaan.

“Maar liefst 40 procent van de jongeren heeft last van gehoorbeschadigingen, aldus de Nationale Hoorstichting, een percentage dat ook nog eens flink stijgt. … Persoonlijk vind ik dit nieuwsfeit zo ernstig dat het voorpaginanieuws had mogen zijn. Een 15-jarige, die bijna de gehele dag oordopjes in heeft, maakt zich net als veel generatiegenoten niet druk over gehoorschade. Jongeren liggen er bij wijze van spreken niet wakker van, tenzij piepende oren hen het slapen onmogelijk maken. Navraag bij mijn leerlinwavond stappen de gewoonste zaak van de wereld zijn. Dat hiermee reeds schade is ontstaan, is bij hen niet bekend.” 1

1.2 Publab Het lectoraat Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein, ook wel PubLab genoemd is de directe opdrachtgever van mijn afstudeeropdracht. Het PubLab onderzoekt hoe (crossmediale) communicatie strategisch kan worden gebruikt om een leefbare en duurzamere samenleving te bevorderen. Met name op het gebied van gezondheid, veiligheid, welvaart, duurzaamheid en mobiliteit wordt er door middel van diverse projecten gepoogd om gedrag van burgers, werknemers of werkgevers positief te beïnvloeden.

Dit bovenstaande citaat is afkomstig van een docent natuurkunde, die zijn onvrede uit in het dagblad Trouw, naar aanleiding van een eerder gepubliceerd artikel. In de toon van zijn bericht is een zekere schrikreactie waarneembaar. En geef hem eens ongelijk. Dat veertig procent van de jongeren gehoorschade heeft opgelopen en hier last van ondervindt, is niet niks. Een groeiend maatschappelijk probleem, waar tot op de dag van vandaag nog geen effectieve oplossing voor is gevonden. De aandacht voor dit onderwerp laat nogal te wensen over. Er is weinig aandacht voor het probleem op de politieke agenda en het is ook nog niet voldoende verwerkt in het onderwijs van jongeren.

Het PubLab is een lectoraat en onderdeel van de Hogeschool Utrecht. In totaal zijn er 11 verschillende onderzoekers betrokken binnen de organisatie, met aan het hoofd lector Reint Jan Renes. De diverse onderzoekers werken over het algemeen op parttime basis aan projecten en onderzoeken die worden uitgevoerd onder de vlag van het PubLab. Het unieke aan dit lectoraat is dat het een samenkomst is van kennis en expertise op het gebied van communicatiewetenschap, beroepspraktijk en onderwijs.

1.3 Nationale hoorstichting De Nationale Hoorstichting is een door de overheid erkende Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI)2, die in het kort gezegd gehoorschade bij mensen in Nederland als gevolg van harde muziek en lawaai wil terugdringen. De Nationale Hoorstichting is een relatief kleine organisatie, met een platte organisatiestructuur, wat wil zeggen dat er geen tussenliggende management lagen bestaan binnen de stichting. In totaal zijn er zes vaste medewerkers actief voor de Hoorstichting, daarnaast worden er ook soms zzp’ers ingehuurd voor specifieke expertise.

De afgelopen weken ben ik bezig geweest om mijn steentje bij te dragen aan een oplossing voor dit probleem. Gedurende het proces ben ik ook in steeds grotere mate in gaan zien dat het oplossen van deze complexe kwestie van groot belang is voor toekomstige generaties. Het gehoor is essentieel in het communiceren met elkaar en gehoorschade kan ook in allerlei andere vervelende symptomen resulteren die een zeer grote stempel kunnen drukken op het dagelijks leven van een individu. In opdracht van de 1 2

“Ten strijde voor behoud van gehoor .” Trouw. (5 december, 2013) http://www.hoorstichting.nl/over-ons/anbi

9

De Nationale Hoorstichting ziet het als hun taak om het persoonlijk gehoor te beschermen en het risico op gehoorschade te verkleinen. Hier ligt met name de focus op het gebied van preventie, aangezien genezing onmogelijk is. De voornaamste werkzaamheden van de Nationale Hoorstichting bestaan uit: Informeren van kinderen, jongeren en jongvolwassenen over gehoorschade, de wijze waarop deze groep handelend op kan treden en door hen aan te zetten het gehoor ook daadwerkelijk te beschermen. De Nationale Hoorstichting werkt samen met andere organisaties zoals scholen, gemeenten en GGD-en, om hun impact te vergroten. Ook met uitgaansgelegenheden en organisatoren van evenementen wordt in contact getreden om hen te overtuigen van hun taak in het voorkomen van gehoorschade. Tenslotte is de organisatie ook leidend in het doen van onderzoek op het gebied van gehoorschade, door diverse partijen in de Nederlandse hoorsector samen te brengen. Het Nationaal Programma Hooronderzoek is hier het beste voorbeeld van.3

uit het ontwikkelen en onderzoeken van lesmaterialen en interventies en het borgen van het thema gehoorschade binnen bestaande onderwijsprogramma’s, zoals Gezonde School en Testjeleefstijl. Daarnaast begeleidt zij diverse afstudeer en studieopdrachten, omdat de Hoorstichting het belangrijk vindt dat jongeren zelf met het thema aan de slag gaan. Lisanne de Regt heeft Gezondheidspsychologie gestudeerd aan de Universiteit Leiden. Deze masterspecialisatie is er op gericht om gezondheidsgedrag onder mensen te promoten, door gebruik te maken van de meest recente inzichten in menselijk gedrag.

1.5 Persoonlijke motivatie De directe aanleiding voor het kiezen van dit project, was een ‘afstudeervacature’ die bij toeval onder mijn aandacht werd gebracht tijdens mijn zoektocht naar een geschikte afstudeeropdracht. Ik had meerdere opties tot mijn beschikking, maar de opdracht bij het PubLab voor de Nationale Hoorstichting bleef mij het meest boeien. Het leek het mij een zeer uitdagende opdracht om mee aan de slag te gaan. Ten eerste omdat er nog veel winst te behalen valt op het gebied van verantwoordelijk van muziek genieten (er zijn nog veel te weinig mensen die bewust hun gehoor beschermen), ten tweede leek het mij interessant om in de theorie over gedragsverandering te duiken en deze theorie te gebruiken bij het ontwikkelen van een nieuw concept. Dit heb ik nog niet eerder gedaan en dat maakt het een interessant experiment voor mijzelf, waar ik later in de beroepspraktijk ook nog veel aan zal kunnen hebben. Hetgeen wat ik met mijn afstudeeropdracht kan toevoegen aan bestaande onderzoeken, is een nieuwe frisse blik op de problematiek, het verwerken van inzichten over het gedrag van de doelgroep in een nieuw concept en de realisatie hiervan in de vorm van visualisaties.

1.4 De opdrachtgevers

Sander Hermsen Hermsen heeft na zijn studie sociale psychologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, de opleiding Grafisch Ontwerp in Arnhem afgerond. Sinds november 2012 is Hermsen aan de slag gegaan voor het PubLab met het project ‘Touchpoints’. Binnen dit project werkt hij aan de ontwikkeling van een toolkit waarmee communicatieprofessionals producten en diensten kunnen ontwerpen die aanzetten tot duurzaam en gezond gedrag. Deze toolkit wordt gebaseerd op basis van theorieën uit de wetenschap en mijn onderzoek is in principe ook een onderdeel van dit project. In mijn onderzoek heb ik ook gebruik gemaakt van de voorlopige versie van dit model, waardoor Hermsen nieuwe inzichten heeft kunnen verkrijgen in de praktische toepassing van de toolkit.

1.6 het probleem

Lisanne de Regt De Regt werkt sinds 2011 als projectmanager bij de Nationale Hoorstichting. Haar werkzaamheden vallen voornamelijk binnen de programma’s Onderwijs en Vrije Tijd. De projecten in deze programma’s bestaan 3

Eerder onderzoek op het gebied van gehoorschade heeft voornamelijk gebruik gemaakt van kwantitatieve onderzoeksmethoden. Het onderzoek genaamd: ‘Gehoorschade als gevolg van harde muziek: risicogedrag en misconcepties onder uitgaanspubliek’ is hier

http://www.hoorstichting.nl/over-ons/visie---missie

10

het beste en meest recente voorbeeld van. In dit onderzoek is gebruik gemaakt van 130.000 vragenlijsten, die zijn ingevuld door diverse soorten bezoekers van uitgaansgelegenheden in Nederland. Hier is met name in naar voren gekomen dat er nog weinig kennis is over gehoorschade, dat men zich nauwelijks zorgen maakt over de gevolgen en vaak niet weet wie er verantwoordelijk is voor het beschermen van het gehoor van uitgaanspubliek. Door zelf gebruik te maken van kwalitatieve onderzoeksmethoden hoop ik aanvullende inzichten te vergaren, die een toevoeging bieden op al het onderzoek dat in het verleden is uitgevoerd.

interessant om te onderzoeken waarom deze relatief intelligente groep zich niet beschermd tegen de risico’s op gehoorschade. Er is een vergelijkbaar onderzoek verricht naar een jongere en lager opgeleide doelgroep.6 Het onderzoek in dit document kan een interessante aanvulling bieden, met betrekking tot de verschillen tussen bepaalde doelgroepen op het gebied van risicogedrag en de bijbehorende determinanten. Tenslotte speelt ook de bereikbaarheid van de doelgroep een rol, wat praktisch gezien een voordeel biedt, in relatie tot de beperkte tijd die beschikbaar is voor de uitvoering van dit project.

1.8 onderzoeksvraag

Naast gehoorschade door harde muziek in het uitgaansleven, is het luisteren naar muziek door middel van mp3-spelers en mobiele telefoons een andere oorzaak van dit groeiende probleem. De probleemstelling die ten grondslag ligt aan mijn afstudeeropdracht heeft enkel betrekking op harde muziek tijdens het uitgaan, omdat het twee verschillende oorzaken zijn van het probleem. Het is doeltreffender om een gerichte en effectieve oplossing te ontwikkelen die zich focust op slechts één bepaalde oorzaak. De probleemstelling luidt als volgt:

De onderzoeksvraag die in dit document centraal staat, luid als volgt: Hoe kan een interventie op basis van theorie over gedragsverandering, studenten (HBO/ WO) tussen de 20 en 26 jaar aanzetten tot het gewenste gedrag om gehoorschade in het uitgaansleven te voorkomen of het risico daarop te verkleinen? Daarnaast zijn er ook een aantal deelvragen opgesteld, die gezamenlijk zullen resulteren in het antwoord op de hoofdvraag. Deze deelvragen luiden als volgt:

Steeds meer jongeren lopen gehoorschade op door harde muziek in het uitgaansleven.

Wat is het gewenste gedrag voor studenten (HBO/WO) tussen de 20 en 26 jaar om gehoorschade in het uitgaansleven te voorkomen of het risico daarop te verkleinen?

Dit is naast een probleem voor het individu die de schade oploopt, ook een maatschappelijk probleem. Slechthorendheid is op dit moment de vijfde meest voorkomende chronische aandoening in Nederland.4 De grote hoeveelheid aan mensen die door de gevolgen van gehoorschade worden belemmerd in hun dagelijks functioneren, resulteert in aanzienlijke sociale consequenties, maar ook financiële gevolgen voor de gehele samenleving. Gehoorproblemen kunnen mensen beperken in hun communicatie, maar kunnen daarnaast ook leiden tot depressie, sociale isolatie en arbeidsuitval.5

Het is belangrijk om inzicht te krijgen in wat gehoorschade is, hoe het ontstaat, wat de gevolgen zijn en hoe de doelgroep zichzelf in het uitgaansleven kan beschermen tegen gehoorschade. Uit deze informatie zal vastgesteld worden wat het doelgedrag is van de nieuwe interventie. Hoe kunnen gedragsveranderingsmethoden bijdragen om studenten tussen de 20 en 26 jaar aan te zetten tot het gewenste gedrag om gehoorschade te voorkomen of het risico daarop te verkleinen?

1.7 doelgroep De doelgroep op wie het onderzoek zich in eerste instantie richt, zijn studenten (HBO of WO niveau) van 20 tot 26 jaar oud. Het lijkt mij

Gedragsveranderingsmethodes en de theorie

Perenboom, R.J.M. (2003). Slechthorendheid door lawaai: stand van zaken. Leiden: TNO Preventie en Gezondheid. Danermark B. (2005). A review of the psychosocial effects of hearing impairment in the working-age population. 6 Welsing J. (2014). Hoe het heurt: Een concept ter preventie van gehoorschade onder jongeren. 4 5

11

waar deze op gebaseerd zijn, is relatief nieuwe stof voor mij. Het is zaak deze informatie goed te bestuderen en te onderzoeken welke methodes het meest geschikt zijn om te gebruiken bij het ontwikkelen van mijn concept. Welke determinanten van gedrags- en omgevingsfactoren vormen de grootste drempel voor studenten tussen de 20 en 26 jaar om het gewenste gedrag uit te voeren? Het is relevant om te onderzoeken welke determinanten de grootste belemmering vormen voor de doelgroep, in het uitvoeren van het gewenste gedrag. Als duidelijk wordt welke oorzaken bepalend zijn voor het risicogedrag wat de doelgroep vertoont, is het mogelijk een concept te ontwikkelen dat specifiek gericht is op het positief beïnvloeden van deze oorzaken. Wat voor soort interventie is het meest geschikt om studenten tussen de 20 en 26 jaar aan te zetten tot het gewenste gedrag om gehoorschade te voorkomen of het risico daarop te verkleinen? Uiteindelijk dienen de inzichten uit het onderzoek verwerkt te worden tot een interventie die de doelgroep aanzet tot het gewenste gedrag. De factoren waar rekening mee gehouden moet worden in de ontwikkeling van de interventie, komen in dit hoofdstuk aan bod.

12

hoofdstuk 2

Theoretisch kader Hieronder worden enkele termen uit de hoofden deelvragen nader toegelicht, met als doel het verhelderen van deze begrippen voor het vervolg van het onderzoeksdocument. Interventie interven’tie v [-vensie] (-ties) tussenkomst, bemiddeling 7 Een interventie is een bemiddeling is de breedste zin van het woord. In het geval van deze casus is het de bedoeling om middels een interventie het gedrag van de doelgroep te veranderen. Een interventie kan op allerlei manieren pogen hieraan een bijdrage te leveren, door bijvoorbeeld een nieuw product, een lesprogramma of een campagne in te zetten. Determinanten determinant’ m [-dee] (-en) 1 bepalende factor 8 Determinanten zijn bepalende factoren, zo ook in gedrag. Ze geven richting aan het persoonlijk handelen van mensen. Door te onderzoeken welke determinanten het grootste aandeel leveren in het huidige gedrag, kan er door middel van een interventie op de desbetreffende determinant worden ingespeeld in een poging het gewenste gedrag te bereiken.

t 8

Koenders, H., & Demeersseman, H. (2002). Kramers’ Nederlands woordenboek. Utrecht, Nederland: Spectrum. Koenders, H., & Demeersseman, H. (2002). Kramers’ Nederlands woordenboek. Utrecht, Nederland: Spectrum.

13

hoofdstuk 3

onderzoeksmethoden In dit hoofdstuk volgt een overzicht van de onderzoeksmethoden die zijn gebruikt in de eerste fase van dit onderzoek: Onderzoeken en begrijpen.

Naast twee setjes oordoppen, bevatte het pakket een vragenlijst die met name betrekking had op de avond/nacht die hij of zij had beleeft en hoe hij of zij zich op het moment van invullen voelde. De tweede vragenlijst had betrekking op het gebruik van de oordopjes die het pakket bevatte. Deze oordopjes hebben de deelnemers getest, met het doel om inzichten te verkrijgen over de verschillende voor- en nadelen die het gebruik van gehoorbescherming met zich mee kan brengen. De tweede lijst is onderverdeeld in verschillende categorieën vragen, over de momenten dat men de gehoorbescherming heeft gebruikt, de zichtbaarheid van de gehoorbescherming voor anderen, het comfort, bijwerkingen, effectiviteit, mening ten aanzien van zichtbaarheid, hun totale ervaring en bevat daarnaast ruimte voor eventuele opmerkingen. De probes heb ik na gebruik bij alle drie de deelnemers thuis opgehaald en de antwoorden gezamenlijk doorgesproken, waardoor enkele onduidelijkheden ter plekke verhelderd konden worden.

3.1 Literatuuronderzoek Onderwerpen als sociale psychologie, gedragsverandering, persuasieve technieken, gehoorschade, gezondheidsgedrag, onderzoeksmethoden en reclameconcepten hebben voor veel informatie en inspiratie gezorgd die van pas is gekomen in het ontwerpproces. Bestaande onderzoeken, wetenschappelijke artikelen en allerlei soorten informatie van internet hebben ook een belangrijke bijdrage geleverd in het onderzoek en de onderbouwing van de concepten.

3.2 Cultural probe De cultural probe in dit onderzoek bestond uit een setje oordopjes, twee verschillende soorten vragenlijsten in tweevoud, een pen en enkele versnaperingen voor de deelnemer. Het doel van deze onderzoeksmethode was het verkrijgen van nieuwe inzichten voor het vervolg van het ontwerpproces, door de deelnemers te prikkelen. De probe is door drie deelnemers gebruikt, waarvan twee deelnemers gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid om de probe voor een tweede maal te doorlopen. De resultaten van de cultural probe zijn in een analyse verwerkt tot concrete inzichten. De totale inhoud van de cultural probe en de analyse van de informatie, zijn te raadplegen in bijlage II.

Bij het grootste gedeelte van de vragen, bestaat uit verschillende stellingen waarbij er gebruik is gemaakt van een zogenaamde Likert-schaal. Dit is een beproefde methode om attitudes van mensen in kaart te brengen.9 Er is gekozen voor een 5-puntsschaal, wat doelt op het aantal opties dat de deelnemer tot zijn beschikking heeft ten aanzien van een bepaalde stelling. De stellingen zijn willekeurig positief en negatief afwisselend opgesteld, zodat er geen volledig positieve of negatieve vragenlijst zal ontstaan, die de antwoorden van de deelnemers in totaal zullen beïnvloeden. Het is daarentegen wel mogelijk dat de positieve, dan wel negatieve aard van de vraag, het antwoord op deze vraag op zichzelf zou kunnen beïnvloeden. Door gebruik te maken van meerdere vragen, wordt dit effect echter verkleind. Door de vijf opties die de deelnemer wordt geboden, geven zij gewogen antwoord en

De titel die het pakket heeft gekregen luidde: The Day After, wat betrekking had op het moment dat het pakket geopend diende te worden. Het was de bedoeling dat de deelnemer aan dit deel van het onderzoek, het pakket de dag nadat hij of zij een uitgaansgelegenheid had bezocht opende om zijn of haar bijdrage te leveren.

9

Vonk, R. (2007). Sociale Psychologie. Groningen, Nederland: Noordhoff Uitgeverijen.

14

via Skype. De vragen beginnen met algemene persoonlijke vragen, gevolgd door kennisvragen, opinies en tenslotte vragen over gedrag. Dit is een opbouw die ervoor zorgt dat mensen minder snel gefrustreerd raken of dichtklappen.10

tonen zij daarmee de kracht van hun instemming of afwijzing. Evaluatie Dit was een compleet nieuwe onderzoeksmethode voor mij, wat ook redelijk wat tijd kostte om het goed op te zetten. Het was vooral interessant om te zien dat de respondenten een bepaald product voor de eerste keer echt gebruiken en hoe ze daar mee om zijn gegaan. Juist het gegeven dat het de eerste keer is, geeft informatie over de barrières die de doelgroep zou kunnen ervaren als de interventie hen voor het eerste keer tot het gebruik van gehoorbescherming aanzet.

De informatie uit de interviews met betrekking tot gedrag is verwerkt door middel van een gedragsanalyse, zie hoofdstuk 7. Overige inzichten die relevant zijn voor het ontwikkelen van de interventie zijn verwerkt in hoofdstuk 7. Een toelichting op de uitvoering van de methode en de vragenlijst die als leidraad diende voor elk interview is te raadplegen in bijlage III.

3.3 Diepte interviews

Evaluatie Het afnemen van diepte interviews met de doelgroep bleek een zeer effectieve manier om nieuwe inzichten te verwerven. Door de hoeveelheid en de verschillende soorten respondenten, viel al snel op dat er veel verschillen bestaan tussen individuen. Op het gebied van houding, intentie, maar ook bijvoorbeeld kennis, waren er grote verschillen te herkennen. Dit heeft er ook toe geleid dat uiteindelijk de doelgroep zeer gedetailleerd is beschreven, zodat het concept zich op een specifieke groep jongeren zal richten die bepaalde overeenkomsten met elkaar delen. Resumerend kan gesteld worden dat deze onderzoeksmethode de meest waardevolle en grootste hoeveelheid informatie heeft gegenereerd. Dit is essentieel gebleken in het verdere verloop van het ontwerpproces.

Aangezien er voornamelijk kwantitatief onderzoek is gedaan naar gehoorschade bij jongeren, is ervoor gekozen om diepte-interviews af te nemen met de doelgroep. Naast zes interviews met personen die hun gehoor niet of nauwelijks beschermen, zijn er ook diepteinterviews afgenomen met respondenten die (bijna) altijd gehoorbescherming gebruiken. Zij zijn al bewust bezig met het beschermen van hun gehoor en het is daarom interessant om te onderzoeken waarom zij dat doen en hoe dat gedrag is ontstaan. De respondenten zijn verdeeld in zes mannen en zes vrouwen, in de leeftijd van 19 tot en met 28 jaar. Op de personen met deze twee leeftijden na, bevinden alle respondenten zich in de leeftijdscategorie die aan het begin van het onderzoek is bepaald. De interviews een tot en met zes zijn afgenomen met respondenten die al bewust bezig zijn hun gehoor te beschermen, de interviews zeven tot en met twaalf zijn afgenomen met mensen die hun gehoor niet of nauwelijks beschermen. De verhouding van mannen en vrouwen is over deze twee groepen exact gelijk verdeeld.

3.4 gedragsanalyse De gedragsanalyse is te raadplegen in bijlage IV. Een toelichting op de methode en de resultaten zijn te vinden in hoofdstuk 6 van dit document.

3.5 Persona’s Door het opstellen van persona’s krijgt de doelgroep, die in een later stadium van het onderzoek specifieker wordt bepaald, een persoonlijk karakter. Er wordt een beeld geschapen van de doelgroep waarvoor de interventie ontworpen dient te worden. In de persona’s wordt er ingegaan op het persoonlijk leven van de (fictieve) gebruikers, deze is uitgewerkt in de vorm van een bondige

De interviewvragen zijn van tevoren opgesteld in een gestructureerde lijst, maar er is tijdens het afnemen ook doorgevraagd naar aanleiding van de antwoorden die door de respondenten zijn gegeven. De interviews zijn overwegend in persoon afgenomen, maar er is voor een gedeelte ook gebruik gemaakt van een videoverbinding

http://www.rug.nl/education/other-study-opportunities/hcv/mondelinge-vaardigheden/voor-studenten/interviewen/ vragen

10

15

beschrijving. Daarnaast wordt er verder ingegaan op het uitgaansgedrag van de gebruiker en hoe hij of zij tegen gehoorschade en gehoorbescherming aankijkt. Het is een effectieve manier gebleken om de doelgroep te visualiseren, dit zorgde voor houvast in het proces van conceptualiseren. De persona’s zijn inzichtelijk in bijlage V.

16

hoofdstuk 4

gehoorschade Wat is het gewenste gedrag om gehoorschade in het uitgaansleven te voorkomen of het risico daarop te verkleinen?

op het dagelijks leven van een individu. De schade die men oploopt aan het gehoor is niet of nauwelijks te herstellen en daarom kan er in veel gevallen gesproken worden van een chronische aandoening. Er is in de diverse soorten gevolgen onderscheid te maken tussen directe en indirecte gevolgen. De directe gevolgen hebben betrekking op het gehoor en het vermogen om al dan niet ‘normaal’ te kunnen horen. Gehoorverlies of doofheid is de meest bekende vorm. Tinnitus is een andere aandoening, die wordt gekenmerkt door chronische oorsuizen of een blijvende pieptoon. De indirecte gevolgen zijn problemen die optreden op lange termijn, vaak naar aanleiding van de klachten die de directe gevolgen veroorzaken.

Om de bovenstaande deelvraag te beantwoorden in dit hoofdstuk, heb ik gebruik gemaakt van de onderstaande onderzoeksmethoden: • Literatuuronderzoek • Diepte-interviews • Cultural probe

4.1 Inleiding In dit hoofdstuk zal verder ingegaan worden op gehoorschade, de gevolgen die gehoorschade met zich mee kan brengen en de wijze waarop men zichzelf kan beschermen tegen harde muziek. Vervolgens zal er worden bepaald welk gedrag het doelgedrag zal vormen in het vervolg van deze opdracht.

Overzicht van problemen

4.2 gehoorschade Er zijn simpel gezegd twee factoren die bepalen in hoeverre muziek of hard geluid schade aanricht aan het menselijk gehoor. Ten eerste is dat het volume van de muziek in decibellen en ten tweede de periode in tijd dat het gehoor aan een bepaald volume wordt blootgesteld. Muziek kan schadelijk worden als het een volume heeft rond de 80 tot 85 dB of hoger. Ter vergelijking: Bij een geluidsniveau van 80 dB of hoger moet een werkgever verplicht individuele gehoorbescherming ter beschikking stellen volgens de Arbowetgeving.11 De Nationale Hoorstichting adviseert organisatoren van uitgaansgelegenheden op hun website een maximaal gemiddeld geluidsniveau van 103 dB aan te houden. In de praktijk blijkt het geluidsniveau hier vaak boven te zitten.12 Het uitgaanspubliek loopt dus een groot risico op een gehoorbeschadiging.

Directe problemen

Indirecte problemen

Gehoorverlies Doofheid Tinnitius Hyperacusis Diplacusis Distortie

Slaapproblemen Vermoeidheid Concentratieverlies Verminderde (leer)prestaties Sociaal isolement Depressie Arbeidsongeschiktheid

4.4 Preventie maatregelen

Lager geluidsniveau Het uitgaanspubliek heeft zelf niet of nauwelijks invloed op het volume van muziek als ze een bezoek brengen aan een uitgaansgelegenheid of evenement. De organisatoren, dj’s en geluidstechnici hebben hier de controle over, maar de wetgeving met betrekking tot het geluidsniveau die op dit moment van kracht is, is weinig effectief met betrekking tot het voorkomen van gehoorschade. Deze wetgeving is namelijk met name gericht op het voorkomen van gehoorschade bij werknemers11 en de naaste omgeving van uitgaanssituaties te beschermen tegen geluidsoverlast.13 Deze wetgeving bevat geen intentie om het persoonlijk gehoor van de

4.3 gevolgen gehoorschade Gehoorschade kan een enorme impact hebben

11 http://www.arboportaal.nl/vragen/wanneer-is-gehoorbescherming-verplicht.html?/onderwerpen/veilig-werken/ persoonlijke-beschermingsmiddelen/gehoorbescherming.html 12 http://www.hoorstichting.nl/schade-voorkomen/muziek-en-uitgaan/veilige-uitgaansgelegenheid 13 http://www.lne.be/themas/hinder-en-risicos/geluidshinder/beleid/muziek/BrochureGeluidsnormen.pdf

17

bezoekers te beschermen.

het gebruik van oordoppen is zeer minimaal (4%), waarbij het ook nog eens opvallend is dat er in verhouding minder vrouwen gehoorbescherming gebruiken in vergelijking met mannen. Het nemen van een oorpauze blijkt een maatregel die vaker wordt gebruikt.

Beperken van afstand tot de geluidsinstallatie Het behouden van afstand tot de geluidsinstallatie is voor de doelgroep een maatregel om het risico op gehoorschade te verkleinen. Een minimale afstand van twee meter tot de boxen, verkleind het risico op gehoorschade al aanzienlijk. Daarnaast is het ook een optie om niet in de directe geluidsbaan van de geluidsinstallatie te gaan staan.

Het huidige gedrag vindt plaats op diverse locaties en gelegenheden. Van grote dance festivals tot kleinschalige jazzfestivals en van rockconcerten tot kroegen. In feite overal waar men wordt blootgesteld aan ‘te harde’ muziek, wordt het gedrag vertoond. Zodra het volume van de muziek risico op permanente gehoorbeschadiging met zich meebrengt, kan er gesproken worden van te harde muziek. Dat is praktisch gezien bijna in elke uitgaansgelegenheid waar muziek ten gehore wordt gebracht het geval.

Oorpauze Een andere mogelijke maatregel bestaat uit het beperken van de blootstelling aan harde muziek, door een zogenaamde oorpauze.14 Door regelmatig de blootstelling aan harde muziek op een uitgaanslocatie of evenement, af te wisselen met een periode van rust, krijgt het gehoor de kans om weer tot rust te komen.

4.6 gewenst gedrag

Gehoorbescherming Oordoppen zijn de meest gangbare vorm van gehoorbescherming en er zijn enkele soorten te onderscheiden: Schuimdoppen, universele oordoppen zonder filter (pluggen), universele oordoppen met filter en otoplastieken. Meer informatie over de verschillende soorten is te raadplegen in bijlage VI. Oordoppen worden in de gehoorgang ingebracht en zorgen ervoor dat het geluid van buitenaf gedempt het gehoor bereikt is. Zodoende is de kans vrijwel uitgesloten, mits de bescherming goed is ingebracht, dat de gebruiker gehoorschade oploopt.

Uit de interviews die in het kader van dit onderzoek zijn afgenomen, is gebleken dat er weinig mensen zogenaamde oorpauzes nemen. Er worden wel pauzes genomen, maar slechts 2 van de 12 respondenten gaf aan wel eens pauzes te nemen als preventieve maatregel. Afstand nemen tot de boxen wordt lang niet door iedereen echt als een oplossing gezien. Als het volume van de muziek echt als ondragelijk wordt ervaren, is in veel gevallen afstand nemen van de geluidsinstallatie een optie voor de respondenten. Daarnaast mogen er ook vraagtekens geplaatst worden bij de effectiviteit van dergelijke maatregelen. Als men een meerdaags festival bezoekt wordt men ondanks het nemen van oorpauzes, alsnog diverse periodes aan harde muziek blootgesteld. Het afstand nemen tot de geluidsinstallatie kan in de praktijk vaak ook niet altijd voorkomen worden, bijvoorbeeld als men bepaalde optredens graag van dichtbij wil beleven of als men in groepsverband optredens bezoekt. Het gebruik van gehoorbescherming is uiteindelijk (mits goed gebruikt) de meest effectieve en veilige wijze waarop de doelgroep zelf het gehoor kan beschermen tegen harde muziek. Dat zal daarom ook gezien worden als het gewenste gedrag in dit vraagstuk. Daarnaast is het ook nog de meest bekende wijze om het

4.5 huidig gedrag In oktober 2012 verscheen het onderzoek Gehoorschade als gevolg van harde muziek: risicogedrag en misconcepties onder uitgaanspubliek (Gorter, 2012). In dit onderzoek, door de Nationale Hoorstichting, werd onder andere onderzocht in hoeverre mensen risico lopen op gehoorschade in het uitgaansleven, het gebruik van gehoorbescherming en de verantwoordelijkheid met betrekking tot gehoorschade van bezoekers van uitgaanslocaties. Hierin viel als eerste op dat het aantal mensen wat risico loopt op permanente gehoorbescherming enorm hoog is (93%). Ook 14

http://www.hoorstichting.nl/schade-voorkomen/muziek-en-uitgaan/veilig-bij-het-uitgaan

18

4.7 conclusie

gehoor te beschermen bij het uitgaanspubliek tussen zestien en dertig jaar.15 Deze methode behoeft daarom ook niet voor iedereen een uitgebreide introductie.

Wat is het gewenste gedrag voor studenten (HBO/WO) tussen de 20 en 26 jaar om gehoorschade in het uitgaansleven te voorkomen of het risico daarop te verkleinen?

Er mag in het geval van dit vraagstuk gesproken worden van een gedragsverandering die blijvend dient op te treden in de situaties dat de doelgroep wordt blootgesteld aan te harde muziek. Uit onderzoek is gebleken dat het niet dragen van gehoorbescherming over het algemeen geen bewuste keuze is van de bezoekers. Ze zijn niet op de hoogte van de risico’s op gehoorschade door harde muziek of hebben een vals gevoel van veiligheid, omdat ze erop vertrouwen dat de organisatie (56%) of de overheid (26%)16 het publiek beschermt tegen gehoorschade. Het is belangrijk dat de doelgroep oordoppen bezit en meeneemt naar de risicovolle situatie of deze ter plekke aanschaft. Dit zal uiteindelijk ook moeten resulteren in het daadwerkelijk gebruiken van de gehoorbescherming. Resumerend is het doel van de nieuwe interventie om de doelgroep aan te zetten tot het consequent gebruik van gehoorbescherming.

Deze deelvraag is al min of meer beantwoord in de rationale van het doelgedrag dat in de nieuwe interventie als het zogenaamde gewenste gedrag zal worden gezien. Kort gezegd is het gewenste gedrag voor de doelgroep om gehoorschade te voorkomen, het gebruiken van gehoorbescherming. Dit is de enige manier die (bijna) altijd complete bescherming biedt en dit is dan ook het uiteindelijke doel in het veranderen van het gedrag van de doelgroep. Deze gedragsverandering dient van blijvende aard te zijn. Het gewenste gedrag draait om het consequent gebruik van gehoorbescherming op festivals en andere grote muziek gerelateerde evenementen, aangezien dit als de meest risicovolle situaties mogen worden gezien.

Uit de diepte-interviews die in het kader van dit onderzoek zijn afgenomen is gebleken dat een overgroot deel van de respondenten van mening is dat met name bij grote festivals en indoor feesten men aan de hardste muziek wordt blootgesteld. Dit komt overeen met een de resultaten uit onderzoek van Passchier-Vermeer & Steenbekkers uit 2001.17 Daarnaast geeft een meerderheid van de respondenten aan na afloop van een groot festival of indoorevenement de meeste last aan het gehoor te ervaren. Daarom zal in het vervolg van het onderzoek de focus liggen op het ontwikkelen van een interventie voor festivals en andere grote muziek gerelateerde evenementen.

Rijs, K., Meeuwse, J., Jurg, M., & Bouman, M. (2007, 3 mei). Sound effects: Formatief onderzoek, deelrapport 1. Gorter, A. F. (2012, 3 oktober). Gehoorschade als gevolg van harde muziek: risicogedrag en misconcepties onder uitgaanspubliek. 17 Passchier Vermeer, W., & Steenbekkers, J. H. M. (2001, 19 september). Gehoorschade door popmuziek. 15

16

19

hoofdstuk 5

Gedragsverandering Hoe kunnen gedragsveranderingsmethoden bijdragen om studenten tussen 20 en 26 jaar aan te zetten tot het gewenste gedrag om gehoorschade te voorkomen of het risico daarop te verkleinen?

nauwelijks automatisch wordt uitgevoerd en dus min of meer gecontroleerd tot stand komt.20

5.3 Determinanten Determinanten die gezondheidsgedrag en gedragsverandering bepalen zijn te categoriseren in twee soorten: omgevingsdeterminanten (gelegen buiten het individu) en persoonlijke determinanten (gelegen binnen het individu). Hieronder volgt een lijst van de verschillende determinanten van gedrag.

De onderstaande onderzoeksmethoden zijn gebruikt bij het beantwoorden van de bovenstaande deelvraag: • Literatuur onderzoek

5.1 Inleiding

Omgevingsdeterminanten De fysieke omgeving, draait om de mogelijkheden en beschikbaarheid van tools om een bepaald gezond of ongezond gedrag te vertonen in de omgeving. De sociale omgeving, doelt op de sociale en culturele context waarin een bepaald gedrag wordt uitgevoerd. Dit kan bijvoorbeeld te maken hebben met de hechtheid van een vriendengroep of iemands opvoeding

In dit hoofdstuk zal er dieper ingegaan worden op gedrag en hoe dit beïnvloed kan worden. Aan het einde van dit hoofdstuk wordt er geconcludeerd op welke wijze het gedrag van de doelgroep

5.2 gedrag Het menselijk gedrag is op diverse manieren te definiëren. De definitie die in dit document gehanteerd dient te worden is als volgt: Gedrag bestaat uit waarneembare handelingen (direct waarneembaar voor anderen en jezelf), niet-waarneembare handelingen (innerlijk gedrag) of onbewuste (reflexmatige) handelingen.18

Persoonlijke determinanten Kennis en bewustzijn Kennis kan gekoppeld zijn aan de uitkomstverwachting, zoals van harde muziek krijg je gehoorschade, maar kan ook te maken hebben met kennis over eigen vaardigheden. Als mensen kennis en inzicht hebben in hun eigen ongezonde gedrag, wordt dat bewustzijn genoemd.

Automatisch en reflectief gedrag Bij het ontwerpen van interventies en campagnes, met als doelstelling om het gedrag van een bepaalde doelgroep te veranderen, kan er onderscheid gemaakt worden tussen twee soorten gedrag: Automatisch gedrag en reflectief gedrag. Automatismen in ons dagelijks leven zijn noodzakelijk om te kunnen functioneren. Ze stellen ons namelijk in staat om acties uit te voeren zonder daar bewust aandacht aan te besteden. Schrijven, lezen, fietsen of lopen zouden bijvoorbeeld enorm ingewikkelde taken worden als alles constant met bewuste aandacht en planning uitgevoerd zou worden.19 Reflectief gedrag, is al het menselijk gedrag wat niet of

Risicoperceptie Het besluit van mensen om een bepaald gedrag uit te voeren wordt mede bepaald door de ervaren gezondheidsdreiging en de inschatting die mensen maken van hun eigen kans op de mogelijke gevolgen. Mensen willen in veel gevallen zoveel mogelijk ernstige risico’s vermijden, hoe ernstiger men de consequenties van bepaald gedrag inziet, hoe groter de kans dat men het risico wil vermijden.

Wiekens, C. (2012). Beïnvloeden en veranderen van gedrag. Amsterdam, Nederland: Peason Benelux. Tiemeijer, W. A., Thomas, C. A., & Prast, H. M. (2009). De menselijke beïnvloeder: Over de psychologie van keuze en gedrag. Amsterdam, Nederland: Amsterdam University Press. 20 Hermsen, S., & Renes, R. (2014). Ontwerpen voor gedragsverandering. Utrecht, Nederland: Hogeschool Utrecht. 18 19

20

bewust scheiden, omdat hij of zij zich geroepen voelt om een steentje bij te dragen aan het milieu.

Houding Houdingen worden gevormd door zowel kennis gedreven- (cognitieve) opvattingen en gewoonten of irrationele overtuigingen. De voor- en nadelen die een persoon koppelt aan een bepaald gedrag worden ook uitkomstverwachtingen genoemd. Daarbij is het ook belangrijk om onderscheid te maken tussen de verschillen tussen korte- en lange termijn voor- en nadelen.

Persoonlijkheidskenmerken Er zijn ook innerlijke kenmerken die bepaald gedrag kunnen veroorzaken, zonder dat deze direct verbonden zijn met het gedrag. Het is niet eenvoudig om iemands persoonlijkheidskenmerken te veranderen of bij te stellen, wat deze zijn veel sterker met iemands karakter verbonden dan bijvoorbeeld een houding of intentie.21

Effectiviteitsverwachting Eigen effectiviteitsverwachting (ook wel selfefficacy genoemd) is de mate waarin men zichzelf acht om het gezondheidsgedrag uit te voeren. Dit kan te maken hebben met de moeilijkheidsgraad van bepaalde vaardigheden, de hoeveelheid problemen die het gedrag kan veroorzaken en in hoeverre iemand vertrouwen bezit in zichzelf om het gedrag uit te kunnen voeren.

5.4 gedragsbeïnvloeding

Zelfregulatie Zelfregulatie is een proces waarbij mensen invloed uitoefenen op hun gedachten, gevoelens en gedrag.22 Het draait om reflectief gedrag waarbij het eigen gedrag wordt vergelijken met het door zichzelf gestelde doelen. Om doelen te bereiken is het vaak nodig om zelfregulatie toe te passen. Dat kan zijn om te stoppen met roken, af te vallen, maar het kan ook gaan om het voorkomen van gehoorschade. Het consequent gebruik van oordoppen kan dan het middel vormen om het doel te bereiken. Vaardigheden in het proces van zelfregulatie ontstaan niet vanzelf, maar moeten ontwikkeld worden.

Intentie In het kort gezegd is intentie de mate waarin een persoon van plan is om een bepaald gedrag uit te voeren. De intentie wordt gevormd door persoonlijke inzichten in de voordelen die het uitvoeren van bepaald gedrag oplevert. Sociale invloed De subjectieve norm wordt gevormd door de wijze waarop (belangrijke) anderen tegen bepaald gedrag aankijken en in hoeverre dit consequenties op kan leveren voor de persoon in kwestie. Daarbij is het zaak om te weten hoe de persoon denkt dat anderen tegen het gedrag aankijken, maar ook in hoeverre hij of zij van plan is om zijn gedrag daarop aan te passen.

De start van zelfregulatie is het stellen van een concreet doel. Door het doel zo concreet mogelijk te stellen, weet iemand precies wat er van hem of haar verwacht wordt. Het is wel belangrijk dat het een realistisch doel betreft, dat maakt de kans groter dat het doel uiteindelijk behaald wordt. Vervolgens is het belangrijk om een planning op te stellen, in welk tijdsbestek en hoe het doel gerealiseerd zal worden. Het is belangrijk om hierbij na te gaan hoe bijvoorbeeld vergelijkbare situaties in het verleden zijn verlopen of hoe een ‘gemiddeld’ persoon in staat zou zijn een bepaalde planning te behalen. Daarnaast is het belangrijk om te beseffen in hoeverre andere mensen moeite hebben om het gewenste gedrag uit te voeren, zodat je kan bepalen hoe groot de kans is om zelf het doel te bereiken. Als een planning is opgesteld is het tijd om in actie te komen. Het is dan belangrijk dat je goed kunt oordelen in hoeverre je gedrag aan je planning voldoet. Vervolgens kan dit inzicht verwerkt

Geanticipeerde spijt Gevoelens van spijt of schuld kunnen optreden als een persoon nalaat om het beoogde gedrag uit te voeren. Zo kan iemand willen stoppen met roken, maar als degene toch in verleiding komt een sigaret op te steken, zich beseffen dat hij of zij zich achteraf schuldig zal voelen. Dat kan een reden zijn om geen sigaret op te steken. Morele verplichting Mensen voelen soms een persoonlijke verplichting of verantwoordelijkheid om bepaald gedrag uit te voeren. Zo kan iemand zijn afval

Vonk, R. (2007). Sociale Psychologie. Groningen, Nederland: Noordhoff Uitgeverijen. Tiemeijer, W. A., Thomas, C. A., & Prast, H. M. (2009). De menselijke beïnvloeder: Over de psychologie van keuze en gedrag. Amsterdam, Nederland: Amsterdam University Press.

21

22

21

worden in aanpassingen van het gedrag om het doel te bereiken, kan het doel eventueel aangepast worden, maar het kan ook leiden tot een verminderd beeld over het eigen handelen en afname van de motivatie. Hieronder is een afbeelding te zijn van de zelfregulatiecyclus, zoals deze is ontwikkeld door Hermsen en Renes.23

nieuwe interventie in te zetten, met als doel de doelgroep aan te zetten tot het gewenste gedrag. Hieronder volgt een toelichting op de meest kansrijke technieken, gebaseerd op de inzichten eerder uit dit hoofdstuk en de beïnvloedingtechnieken uit Hidden Persuasion. Foot-in-the-door In deze techniek wordt de doelgroep om een kleine gunst gevraagd. Een korte tijd na het eerste verzoek, vraag je om een grotere gunst die in lijn ligt met het eerste verzoek. Het is gebleken dat mensen die je eerst om een kleine gunst vraagt, veel sneller geneigd zijn om een grotere gunst te doen, in vergelijking met een situatie waarbij vooraf niet om een kleine gunst wordt gevraagd. Deze techniek kan kansrijk zijn in het benaderen van de doelgroep. Een klein verzoek kan misschien wel de basis vormen in een concept, om vervolgens tot een groter verzoek over te gaan.

Visualisatie van de zelfregulatiecyclus

Self-persuasion Uit onderzoek is gebleken dat mensen veel sneller overtuigd worden door argumenten die zij zelf verzinnen of denken zelf te verzinnen. Als mensen redenen krijgen opgelegd om hun gedrag te veranderen, roept dit vaak weerstand op of wegen deze redenen veel minder zwaar in vergelijking met argumenten die men zelf bedenkt. Door de doelgroep zelf redenen te laten bedenken voor het gebruik van gehoorbescherming, kunnen ze sneller overtuigd worden.

Landscaping Landscaping-ingrepen zijn een vorm van manipulatie van de aanwezigheid, de zichtbaarheid en/of de aantrekkelijkheid van keuzemogelijkheden. Door middel van landscaping kan een ontwerper ervoor zorgen dat de omstandigheden die een rol spelen bij het uitvoeren van een bepaald doelgedrag, eenvoudiger te bewerkstelligen zijn voor de beoogde doelgroep. Er bestaan diverse technieken die onder de term landscaping gebruikt kunnen worden en die in de ontwikkeling van een interventie of campagne toepasbaar zijn om bij te dragen aan het veranderen van gedrag. Landscapingtechnieken zijn met name geschikt om onbewust automatisch gedrag te beïnvloeden.23

Social proof We zijn gemiddeld genomen veel vatbaarder voor sociale invloed dan we zelf denken. Deze techniek is vrij eenvoudig toe te passen, door bijvoorbeeld simpelweg te communiceren dat een bepaald percentage of aantal mensen ook het doelgedrag uitvoert. Een andere manier is om het te visualiseren door middel van een grote groep die het gewenste gedrag uitvoert of een bepaald product aanschaft. Door in de nieuwe interventie te communiceren dat een grote groep al gehoorbescherming gebruikt, kunnen anderen ook overtuigd worden.

5.5 methoden Er zijn talloze technieken waarmee mensen psychologisch beïnvloed kunnen worden. Het boek Hidden Persuasion (Andrews, Van Leeuwen & Van Baaren, 2013) geeft een overzicht van drieëndertig verschillende technieken die gebruikt kunnen worden in reclame. Deze drieëndertig technieken zijn bestudeerd en er is vervolgens gekeken welke van de technieken het meest kansrijk zouden kunnen zijn om in de

23 Hermsen, S., & Renes, R. (2014). Ontwerpen voor gedragsverandering. Utrecht, Nederland: Hogeschool Utrecht.

22

Guarantees Door mensen het gevoel te geven dat ze hoe dan ook niet kunnen verliezen, worden twijfels over de aanschaf van een product weggenomen. De potentiële koper ziet minder gevaar voor een eventuele miskoop, omdat er bijvoorbeeld vijf jaar garantie op het product zit. Deze techniek zou gebruikt kunnen worden om de twijfels van de doelgroep over het aankopen van gehoorbescherming te verminderen.

De bovenstaande technieken zullen een belangrijke rol spelen in de conceptfase. Ik ga met deze technieken experimenteren tijdens het genereren van ideeën, die als basis dienen voor mogelijke concepten.

5.6 Conclusie Hoe kunnen gedragsveranderingsmethoden bijdragen om studenten tussen 20 en 26 jaar aan te zetten tot het gewenste gedrag om gehoorschade te voorkomen of het risico daarop te verkleinen?

Anchoring Bij anchoring draait het om het in perspectief zetten van een bepaald gedrag of product. Vergelijk je bijvoorbeeld de aankoop van een product, met een hoeveelheid geld die regelmatig nutteloos wordt besteed, zal het product al sneller in verhouding waardevoller ogen voor de prijs. Anchoring zou ingezet kunnen worden om het gebruik van gehoorbescherming in een goed daglicht te stellen.

Zelfregulatie zal een belangrijke factor vormen in het proces om de doelgroep aan te zetten tot het gewenste gedrag. Het is zaak om te onderzoeken welke determinanten een bepalende invloed hebben op het huidige gedrag, zodat er middels een interventie ingespeeld kan worden op de betreffende determinanten. Het is de bedoeling dat men zich het gewenste gedrag als doel zal stellen en dat middels zelfregulatie dit doel uiteindelijk behaald wordt. Landscaping technieken zijn minder kansrijk in het beginstadium van het ontwikkelen van concepten, aangezien het gewenste gedrag bewust tot stand en niet wordt bepaald door automatisch gedrag. Foot in the door, self-persuasion, social proof, guarantees, anchoring, disrupt & reframe en metaphors zijn technieken die bij het conceptualiseren verder bekeken zullen worden in hoeverre ze geschikt zijn voor het ontwikkelen van een communicatieconcept.

Disrupt & reframe Door een onverwachts element aan de doelgroep te tonen die de aandacht trekt, wordt de kritische houding tegenover een bepaald onderwerp of product tijdelijk uitgeschakeld. Dat zorgt voor een opening waarmee mensen beïnvloed kunnen worden. Het is wel belangrijk dat het onverwachtse element later weer in een logisch perspectief wordt geplaatst, zodat de doelgroep begrijpt waar het onverwachtse element vandaan komt. Door de doelgroep met een ongewone uitspraak, verzoek of beeld hun aandacht te grijpen, staat men vervolgens veel meer open tot het ontvangen van een boodschap. Metaphors Een metafoor stelt dat twee verschillende voorwerpen of gedragingen de zelfde belangrijke kenmerken delen. Dit kan een connectie, een gelijkenis of een tegenstelling zijn tussen de twee zaken die de metafoor vormen. Het is mogelijk om het gebruik van gehoorbescherming of het beschermen van het gehoor in het algemeen te vergelijken met andere handelingen. Een andere optie zou zijn om het verkrijgen van gehoorschade te vergelijken met een andere activiteit die schade berokkend.24

Andrews, M., Leeuwen, M. L. van, & Baaren, R. B. van. (2013). Hidden persuasion : 33 psychological influence techniques in advertising. Amsterdam, Nederland: Bis.

24

23

hoofdstuk 6

Determinanten huidig gedrag Welke determinanten van gedrags- en omgevingsfactoren vormen de grootste drempel voor studenten tussen de 20 en 26 jaar om het gewenste gedrag uit te voeren?

daarom met een zeer solide basis, die veel houvast gaf bij het ontwikkelen van de nieuwe interventie. CASI 3.0 bleek een uiterst effectief middel om het gedrag van de doelgroep te analyseren.

De onderzoeksmethoden die zijn gebruikt bij het beantwoorden van de bovenstaande deelvraag zijn: • Literatuuronderzoek • Diepte-interviews • Cultural probe

6.3 resultaten Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste gedragsbepalers in het huidige gedrag van de doelgroep op basis van de gedragsanalyse.

6.1 Inleiding

Toegankelijkheid Diverse respondenten uit de interviews geven aan dat de toegankelijkheid van oordoppen verbeterd kan worden. Waar men terecht kan voor bescherming is niet altijd duidelijk.

Het is van belang om het gedrag van de doelgroep nauwkeurig in kaart te brengen, door te kijken welke determinanten de meest bepalende rollen spelen in het huidige gedrag van de doelgroep. Vervolgens kan op basis van deze inzichten, de nieuwe interventie zich richten op deze gedragsbepalers.

Sociale norm De sociale norm vormt voor enkelen een drempel. Doordat het gebruik van gehoorbescherming niet door iedereen als normaal wordt beschouwd, vormt dit een barrière in het uitvoeren van het gewenste gedrag.

6.2 Gedragsanalyse Informatie uit de diepte-interviews, cultural probe en bestaande onderzoeken, is verwerkt in een gedragsanalyse om het gedrag van de doelgroep in kaart te brengen. De methode die de basis van de analyse heeft gevormd is CASI 3.0, wat oorspronkelijk is ontwikkeld als een campagnestrategie-instrument voor overheidscampagnes gericht op gedragsverandering.25 Niet het gehele, maar een gedeelte van het CASI 3.0 proces is doorlopen: de gedragsanalyse. De gedragsanalyse en een toelichting is te raadplegen in bijlage IV.

Kennis Er bestaat een gebrek aan kennis bij de doelgroep met betrekking tot gehoorschade. Met name op het gebied van risico inschatting valt er veel te verbeteren. De doelgroep beseft zich vaak niet welke consequenties hun huidige gedrag kan opleveren. Houding De doelgroep ziet veel nadelen in het uitvoeren van het gewenste gedrag.

Evaluatie De analyse van de resultaten die de verschillende onderzoeksmethoden hebben opgeleverd, vormt min of meer het hart van het onderzoek. Uiteindelijk zijn de conclusies die hier uit voort zijn gevloeid van zeer grote waarde geweest om de volgende stap in het onderzoek te kunnen zetten. De fase van conceptualiseren startte

Intentie Op het gebied van intentie valt er een hoop winst te behalen. De redenen waarom deze intentie bij de respondenten ontbreekt of nog niet heeft geleid tot de gewenste gedragsverandering, lopen sterk uit een.

25 http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-en-publicaties/brochures/2014/07/01/campagne-strategieinstrument/campagne-strategie-instument-casi-3-0.pdf

24

6.4 conclusie Welke determinanten van gedrags- en omgevingsfactoren vormen de grootste drempel voor studenten tussen de 20 en 26 jaar om het gewenste gedrag uit te voeren? De toegankelijkheid van oordoppen en de sociale norm zijn voor verbetering vatbaar op het gebied van gedragsbepalers in de omgeving. Kennis, houding en intentie zijn de belangrijkste individuele gedragsbepalers voor het huidige gedrag. Met het oog op de nieuwe interventie is het belangrijk om op de bovenstaande determinanten in te spelen. Het is onmogelijk om al deze determinanten te beïnvloeden in een enkele interventie. Het is daarom veel effectiever om een specifiekere doelgroep te definiëren en de interventie specifiek op die groep te richten. Zo kan de interventie zich richten op de determinant(en) in het huidige gedrag van die specifieke doelgroep, wat ten goede komt aan de effectiviteit van de interventie.

25

hoofdstuk 7

interventie Wat voor soort interventie is het meest geschikt om studenten tussen de 20 en 26 jaar aan te zetten tot het gewenste gedrag om gehoorschade te voorkomen of het risico daarop te verkleinen?

mate dempen, te veel opvallen of niet gericht op muziek filteren kunnen weerstand oproepen en daarom averechts werken in het proces om de gewenste gedragsverandering te bewerkstelligen.

De onderstaande onderzoeksmethoden zijn gebruikt bij het beantwoorden van de bovenstaande deelvraag: • Diepte-interviews • Cultural probe

7.3 conclusie Wat voor soort interventie is het meest geschikt om studenten tussen de 20 en 26 jaar aan te zetten tot het juiste gedrag om het risico op gehoorschade te voorkomen of het risico daarop te verkleinen?

7.1 inleiding In dit hoofdstuk worden enkele inzichten belicht die belangrijk zijn in de vorm van de interventie en op welke manier deze uitgevoerd zou moeten worden. De inzichten zijn afkomstig uit de resultaten die de diepte-interviews en de cultural probe hebben opgeleverd. Hieronder volgen de belangrijkste resultaten die relevant zijn met betrekking tot de deelvraag die beantwoord wordt in dit hoofdstuk.

Ten eerste is het belangrijk dat de verkoop van gehoorbescherming onder de aandacht wordt gebracht bij de doelgroep en men herinnerd wordt aan het gebruik van bescherming, middels een context gerelateerde trigger. De interventie zal zich gaan richten op festivals waar dance gerelateerde muziekstijlen en onderdeel van het programma vormen. Het overtuigen van groepen die niet openstaan voor communicatie is een zeer zware opgave en brengt een hoop risico’s met zich mee met betrekking tot de effectiviteit. Het is daarom belangrijk om de interventie te richten tot een groep die wel open staat voor gedragsverandering.

7.2 resultaten • Techno (10 van de 12) en house (10 van de 12) zijn de meest populaire muziekgenres van de respondenten van de interviews. Deze muziekstijlen vallen onder het genre ‘dance’, uit eerder verricht onderzoek26 werd geconcludeerd dat deze bezoekers over het algemeen ontvankelijker zijn voor informatie over gehoorschade en gehoorbescherming. • Artiesten worden door enkele respondenten genoemd als een zeer invloedrijke groep. Daarnaast wordt in de interviews de samenwerking met een grote evenementen organisatie genoemd als een kansrijke optie. • Over de invloed op de muziekbeleving en de verstaanbaarheid op de dansvloer, verschillen de meningen, is gebleken uit de inzichten van de cultural probe. Men is er niet unaniem over eens welke voor- en nadelige effecten het gebruik van gehoorbescherming met zich meebrengt. • Soorten gehoorbescherming die in hoge 26

Rijs, K., Meeuwse, J., Jurg, M., & Bouman, M. (2007, 3 mei). Sound effects: Evaluatie, deelrapport 6.

26

hoofdstuk 8

Doelgroepomschrijving 8.1 inleiding

snel op. Ze zijn zich bewust van de waarde van geld, maar sparen niet of nauwelijks. De doelgroep is daarnaast bovengemiddeld actief op sociale media, zoals: Facebook, Twitter en Instagram. De vrije tijd wordt gevuld met een zeer actief sociaal leven. De doelgroep bezit verder een smartphone en een laptop of desktop, maar geen auto en reist daarom voornamelijk met de fiets of openbaar vervoer.

In de conclusie van hoofdstuk 6 is besloten om het concept op een specifiekere doelgroep te richten. De reden die hieraan ten grondslag ligt is het grote verschil in determinanten van het huidige gedrag. Daarom wordt in dit hoofdstuk de doelgroep verder gespecificeerd, met als doel het verhogen van de effectiviteit van de nieuwe interventie. De beschrijving van de doelgroep is geïnspireerd op de conclusies die eerder in het onderzoek aan het licht zijn gekomen en het beeld wat is gevormd van de respondenten uit de diepteinterviews. De nieuwe interventie zal gericht zijn op bezoekers van festivals en dance-events, die een positieve houding hebben tegenover gehoorbescherming, maar nog niet zijn overgegaan op het consequent gebruik ervan. Met name het gebrek aan risicoperceptie en/ of invloed van de gepercipieerde sociale norm vormen de reden dat het gewenste gedrag nog niet wordt vertoond door deze groep. De interventie richt zich op hen, omdat deze doelgroep een positieve houding heeft ten opzichte van gehoorbescherming. Hieronder volgt een beschrijving van de doelgroep die bereikt dient te worden middels de interventie.

Domein specifiek niveau De doelgroep is zeer geaffineerd met muziek en dit speelt dan ook een belangrijke rol in hun leven. Dit komt tot uiting in het luisteren van muziek thuis en onderweg, maar ook in het bezoeken van concerten en festivals. Productspecifiek niveau De mogelijkheid tot gebruik van gehoorbescherming is bij de doelgroep bekend. De doelgroep beseft zich onvoldoende aan welke risico’s zij worden blootgesteld en in welke mate zij zelf risico lopen. Het is in hun ogen verstandig om gehoorbescherming te gebruiken en zo zien zij dat ook als anderen in hun omgeving gehoorbescherming gebruiken. Zelf hebben ze niet of nauwelijks ervaring met gehoorbescherming, maar staan er niet negatief tegenover om het zelf ook ooit te gaan gebruiken.

8.2 omschrijving

Algemeen niveau De doelgroep bestaat studenten (WO en HBO niveau) in de leeftijd van 20 tot 26 jaar, die in Nederland wonen. Deze doelgroep is niet meer woonachtig in het ouderlijk huis, maar woont geheel zelfstandig of gedeeltelijk zelfstandig. Het inkomen is vrij stabiel, maar niet erg royaal en wordt bepaald door studiefinanciering en/of parttime bijbaan.

In bijlage 5 zijn er persona’s opgesteld van twee personen die voldoen aan de doelgroepomschrijving die hierboven is opgesteld.

De doelgroep is modegevoelig of in ieder geval in hogere mate bezig met zijn of haar uiterlijke verschijning. Ze volgen trends of pakken trends

27

hoofdstuk 9

guiding principles • Inzetten op consequent gebruik van gehoorbescherming

De hiernaast beschreven zogenaamde guiding principles worden gevormd door de belangrijkste inzichten uit het onderzoek en vormen de basis voor het conceptualiseren. Het is een opsomming van een aantal vertrekpunten die in het vervolg van het ontwerpproces als leidraad dienen.

• Het verhogen van de risicoperceptie en/of positief beïnvloeden sociale norm • Gebruik maken van persuasieve technieken: Foot in the door, selfpersuasion, social proof, guarantees, anchoring, disrupt & reframe en metaphors • Een context gerelateerde trigger inzetten

28

hoofdstuk 10

vergelijkebare interventies 10.1 inleiding

10.3 Resultaten

Bij het ontwikkelen van een nieuwe interventie, is het belangrijk om te kijken naar de interventies die eerder zijn uitgevoerd. Ten eerste, om te voorkomen dat de nieuwe interventie te veel gelijkenissen vertoont met een eerder uitgevoerde. Ten tweede, om te bekijken welke lessen er uit de eerder uitgevoerde interventies kunnen worden getrokken.

• Het is belangrijk om de toegankelijkheid van gehoorbescherming te verbeteren. Daarnaast is ook een contextuele herinnering aan het gebruik van gehoorbescherming een belangrijke ondersteuning in het gebruik van gehoorbescherming gebleken. (Zoals ook al eerder in dit onderzoek werd geconcludeerd) • Schuimdoppen kunnen een bedreiging vormen voor het uitvoeren van het gewenste gedrag. Deze oordoppen kunnen een verkeerd beeld scheppen van de mogelijkheden die filteroordoppen wel kunnen bieden. Het is belangrijk om het publiek aan te zetten tot het gebruik van oordoppen met muziekfilters. • Als er een online middel wordt ingezet om de campagne te ondersteunen, is het belangrijk om de aandacht van de bezoekers vast te houden, zodat ze niet voortijdig de pagina verlaten.

10.2 Analyse In de analyse zijn twee campagnes onderzocht die het voorkomen van gehoorschade als doel hadden. Ten eerste de oorcheck campagne die in 2009 van start ging, ten tweede de Soundeffect campagne die in 2012 werd uitgevoerd. Een uitgebreide beschrijving en evaluatie van beide campagnes is te raadplegen in bijlage VII. Hieronder volgt een lijst met de belangrijkste resultaten uit de analyse, die van belang zijn voor het ontwikkelen van de nieuwe interventie.

29

hoofdstuk 11

Conceptgeneratie 11.1 inleiding

genoteerd, waarna het commentaar gezamenlijk is besproken. Het tweede review-moment was met een viertal personen dat voldeed aan de beschrijving van de vastgestelde doelgroep. Aan hen heb ik eveneens de drie concepten gepresenteerd. Het commentaar wat zij leverden op de concepten heb ik vervolgens genoteerd.

In dit hoofdstuk wordt dieper ingegaan om de wijze waarop de keuze voor het uiteindelijke concept tot stand is gekomen. Uiteindelijk is uit drie concepten een keuze gemaakt, gebaseerd op feedback van de opdrachtgever en de doelgroep.

11.2 het proces

In bijlage VII is te zien welke concepten er zijn voorgelegd, welke feedback hierop is ontvangen en op welke manier de keuze voor het uiteindelijke communicatieconcept tot stand is gekomen.

De persuasieve technieken die zijn benoemd in Hoofdstuk 7 en de guiding principles uit Hoofdstuk 9 hebben de start gevormd in het proces om ideeën te genereren. Met name de strategie, die gericht zal zijn op het verhogen van de risicoperceptie en/of het beïnvloeden van de sociale norm, was hierin van belang. Door te schetsen, brainstormen en het bestuderen van andere campagnes, zijn er allerlei ideeën bedacht die de basis zouden kunnen vormen voor een concept. Gedurende mijn opleiding en met name tijdens de specialisatie Concept, ben ik erachter gekomen dat het verbeelden van ideeën zeer effectief kan werken. Het schetsen kan weer leiden tot de generatie van nieuwe ideeën. Deze methode heb ik dan ook voornamelijk toegepast in de generatie van de concepten.

11.3 conclusie De keuze voor het communicatieconcept, is tot stand gekomen door de hoeveelheid positieve reacties die in de twee sessies naar voren kwamen met betrekking tot dit concept. Deze vorm van communicatie werd als humoristisch en verassend omschreven. In beide sessies werd er opgemerkt dat de opvallende uitspraken de aandacht van de doelgroep met zekerheid zullen trekken, omdat het een originele manier is van het overbrengen van de boodschap. De focus op festivals en het centraal stellen van festivalbezoekers in het concept werden ook gewaardeerd. Het gekozen communicatieconcept zal in het vervolg van dit document uitgebreid worden toegelicht.

Na een periode van het genereren van ideeën, zijn deze verschillende invalshoeken naast elkaar gelegd en zijn er drie invalshoeken geselecteerd die als basis van een concept zouden komen te liggen. De drie ideeën zijn vervolgens omgezet tot drie verschillende communicatieconcepten. Na het bespreken met de waarnemend bedrijfsbegeleider namens het PubLab (Judith Meinetten), zijn deze concepten voorgelegd in twee verschillende review-sessies. De eerste review heeft plaatsgevonden met Lisanne de Regt en Kelly Coenen namens de Nationale Hoorstichting op hun hoofdkantoor in Den Haag. Ik heb de concepten, voorzien van visualisaties, aan hen voorgelegd. Zij hebben vervolgens hun commentaar op post-its

30

hoofdstuk 12

Het concept 12.1 inleiding

Gezien het feit dat de benodigde hoeveelheid informatie niet via elk communicatiemiddel overgebracht kan worden, wordt er in de uitingen verwezen naar een interactieve website die alle benodigde content bevat.

‘Dus gebruik oordoppen.’ Het communicatieconcept waar de keuze op is gevallen, vormt het beginpunt van een autonoom crossmediaal concept. Dit concept vloeit voort uit de strategie die inspeelt op het verhogen van de risicoperceptie bij de doelgroep. De mediamix staat in indexicale relatie tot elkaar, wat wil zeggen dat de middelen verwijzen naar het medium dat de kern vormt van dit concept: een interactieve website. Er is gebruik gemaakt van dit centrale medium, omdat dit een beproefde manier is om bewustwording te creëren. Boodschappen in bewustwordingscampagnes zorgen voor erkenning van het onderwerp bij een groot deel van het algemeen publiek en kunnen doelgroepen die al positief tegenover een onderwerp staan ‘triggeren’ om tot actie over gaan.27 Dat sluit perfect aan op de strategie in deze casus.

In het vervolg van dit hoofdstuk zal er dieper op de executie van het concept worden ingegaan. De mediamix is zorgvuldig samengesteld met als doel de doelgroep zo gericht en efficiënt mogelijk te bereiken. Aan de onderzijde van deze pagina staat een schematische weergave van het concept, inclusief de verschillende media afgebeeld.

Een schematische weergave van het crossmediale concept

27

Renes, R., & Putte, B. van der. (2011, 18 mei). Literatuurstudie gedragsverandering via campagnes.

31

12.2 communicatie concept

Van festivals word je dom, depressief of eenzaam. Dat is de boodschap die in het concept de aandacht van de doelgroep zal trekken. Door gebruik te maken van disrupt&reframe, staat de doelgroep open voor nieuwe informatie die de uitspraken toelichten en zijn bestaande (kritische) houdingen tijdelijk uitgeschakeld.28 Het vervolg op de uitspraken is de zin ‘(Dus) gebruik oordoppen’. Hierin wordt direct een handelingsperspectief geboden aan de doelgroep, als oplossing voor de negatieve gevolgen die in de eerste uitspraak worden gecommuniceerd. Zo is ook een persoon die slechts zeer kort is aan de uiting wordt blootgesteld, al snel geconfronteerd met het gewenste doelgedrag. Per medium verschilt de informatie die er verder is vermeld, het hoofddoel is het prikkelen van de doelgroep om een cross-over te maken naar het centrale medium in de campagne. De persoon die is afgebeeld of te horen is in de communicatie, vervult een functie als boodschapper. De doelgroep kan zich met deze persoon identificeren als festivalbezoeker. Deze zogenaamde gelijksoortigheid heeft een positief effect op de uiteindelijke gedragsverandering, omdat een vergelijkbaar persoon het doelgedrag overbrengt.29 Andrews, M., Leeuwen, M. L. van, & Baaren, R. B. van. (2013). Hidden persuasion : 33 psychological influence techniques in advertising. Amsterdam, Nederland: Bis. 29 Renes, R., & Putte, B. van der. (2011, 18 mei). Literatuurstudie gedragsverandering via campagnes. 28

32

12.3 interactieve website

tekenen dat Skyradio door niet-festivalbezoekers net zoveel wordt beluisterd. Het is daarom effectiever om de overige twee radiostations te gebruiken om de doelgroep te bereiken.

Het centrale medium van het crossmediale concept wordt gevormd door een website. Door de complexiteit van de informatie, is het van belang om de aandacht van de doelgroep niet vroegtijdig te verliezen. Een manier om een relatief grote hoeveelheid informatie aan de doelgroep aan te bieden op een interactieve manier, is het gebruik van een parallax scrolling website.

Het adverteren op Spotify zal bestaan uit korte audiocommercials, met een kleine bijbehorende banner aan de zijkant. Daarnaast wordt er een zogenaamde ‘billboard’ advertentie geplaatst. Deze dient als een soort screensaver wanneer een gebruiker niet actief met Spotify bezig is. Bij vijf minuten van inactiviteit van een gebruiker verschijnt de advertentie en zodra een gebruiker weer actief wordt, zal de advertentie nog twee seconden op het scherm blijven staan. Vervolgens verkleint de advertentie zich tot een klik bare banner in de interface. Deze vorm van adverteren moet net als bij de banners op muziekwebsites het herhalingseffect en de visuele herkenbaarheid van de campagne vergroten. Uit onderzoek is gebleken dat de combinatie van radio- en Spotifycommercials de campagne-effecten verhoogt.32

Parallax scrolling is een bepaalde techniek die kan worden gebruikt in online toepassingen. De techniek draait om content, zoals bijvoorbeeld afbeeldingen of illustraties, die met verschillende snelheden over elkaar heen scrollen. Dat kan met verticale en/of horizontale bewegingen, maar ook met extra toegevoegde animaties. Het effect wat er wordt gecreëerd doet denken aan een 3D effect, terwijl het beeld 2D is. Hierdoor ontstaat een illusie van diepte, die de presentatie een extra dimensie geeft.30 Een goede uitvoering van parallax scrolling, met vloeiende overgangen, animaties, effecten en mooie afbeeldingen of illustraties, geeft een positief effect op de gebruikerservaring. De nieuwsgierigheid van de bezoeker wordt geprikkeld en de spanningsboog met betrekking tot de aandacht wordt vergroot. De bezoeker van een dergelijke website blijft vaak langer op de site om met de interactiviteit te experimenteren en wordt uiteindelijk ook beter tot aankoop verleid.30 Dit is een essentieel voordeel, in relatie tot het gekozen concept. Het aanbieden van gehoorbescherming is een logisch gevolg van de informatie die voorgaand is opgenomen en biedt een direct handelingsperspectief voor de doelgroep.

12.5 Facebookadvertenties Festivalgangers zijn over het algemeen zeer sociale mensen. Ze hebben naast substantieel meer contact met vrienden en collega’s (buiten werktijd), ook een groter vriendennetwerk op social media.31 Facebook wordt het meest gebruikt, maar dat is niet de enige reden om op deze wijze te adverteren. Het is namelijk mogelijk om via Facebook een zeer specifieke doelgroep te bereiken. In het geval van deze casus is het bijvoorbeeld mogelijk om de advertenties op leeftijd, opleidingsniveau en specifieke connecties te richten. Die connectie kan bijvoorbeeld het liken van de Lowlands pagina zijn of het deelnemen aan het Awakenings festival event door een gebruiker. Zo kunnen de advertenties zeer secuur tot de doelgroep worden gericht.

12.4 Radio en spotify Het medium radio en de muziek streaming service Spotify, zijn bij uitstek media waar muziekliefhebbers gebruik van maken. Dat maakt het daarom ook een uitgelezen mogelijkheid om de beoogde doelgroep te bereiken. Meer dan de helft van de festivalbezoekers luistert naar radio (55%), tegenover een aanzienlijk kleiner percentage van niet-festivalbezoekers (38%).31 3fm is de best beluisterde zender door festivalbezoekers (29%), gevolgd door Skyradio (24%) en Radio 538 (24%).31 Daarbij valt aan te

12.6 Banners muziekwebsites Door middel van banners op muziek gerelateerde websites wordt het herhalingseffect van de campagneboodschap vergroot. De populaire websites van 3voor12, DJBroadcast en Kicking the Habit worden voorzien van de banner. Deze websites richten zich respectievelijk op popmuziek, dancemuziek en alternatieve muziekstijlen. Zodoende wordt er een divers

http://www.frankwatching.com/archive/2013/07/01/parallax-scrolling-op-je-website-waarom-niet/ http://www.blauw.com/uploads/press/45_Sponsortribune%20-%20Festivalgangers.pdf 32 http://www.adformatie.nl/nieuws/bericht/inzet-radio-en-spotify-verhoogt-campagne-effect 30 31

33

publiek met verschillende muzieksmaken aangesproken door de advertenties.

12.7 Context trigger In de guiding prinicples was ook beschreven dat er een context gerelateerd trigger diende te worden toegevoegd aan de interventie. Deze aanvulling moet ervoor zorgen dat ook in de context van het mogelijke risicogedrag, de doelgroep eerder geneigd is om het gewenste gedrag uit te voeren. Er zijn verschillende mogelijke communicatievormen overwogen en uiteindelijk is de keuze gevallen op de ‘oordop’. Het afgelopen jaar is de verkrijgbaarheid van drinkwater op festivals een actueel thema geweest. Zo stroomden de klachten binnen van bezoekers aan het festival Amsterdam Open Air, die schande spraken over het verbod op het bijvullen van flesjes met gratis kraanwater.33 Warm weer en het gebruik van alcohol en drugs, maken water tot een essentiële behoefte op festivals om uitdroging te voorkomen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat op grote muziekevenementen veel bezoekers met flesjes water in de weer zijn.

De actualiteit van het onderwerp en het nadelige effect voor de bezoeker van de dop die verwijderd wordt, resulteerde in een nieuw productconcept. Een dopje dat ervoor zorgt dat gebruikers onbezorgd kunnen dansen, maar wat geen gevaar oplevert voor anderen met het oog op mogelijke blessures. Door een eenvoudige toevoeging aan het dopje, klotst het water er niet eenvoudig uit tijdens het bewegen, maar kan de lucht wel ontsnappen als het flesje wordt samengeperst. Het is belangrijk dat de plaats waar gehoorbescherming verkrijgbaar is voor festivalbezoekers, aansluit bij de stijl die in de campagne gevoerd wordt. Als het verkooppunt qua uiterlijk in lijn ligt met de campagne, wordt deze door de doelgroep herkend als zij in aanraking zijn gekomen met één van de uitingen. Het flessendopje opzichzelf is niet sterk gelinkt aan het concept, maar het is een middel om de bezoekers van festivals te verleiden tot de aanschaf van oordoppen. Het is belangrijk dat de campagne ook wordt doorgevoerd op festvals, dat is immers de plaats waar zij het gewenste gedrag moeten gaan vertonen.

Een ander inzicht is het verwijderen van de dop van een flesje water bij aankoop op een festival. Dit is een gebruikelijk fenomeen op grote muziekevenementen. Het zou namelijk gevaarlijk kunnen zijn als bezoekers op met lucht gevulde flesjes gaan staan. Het grote nadeel voor de bezoekers van evenementen is dat er tijdens het dansen voorzichtig met het flesje omgegaan dient te worden, omdat ze anders zichzelf of medebezoekers nat maken.

33

http://www.at5.nl/artikelen/129150/geen-gratis-water-op-snikheet-amsterdam-open-air

34

hoofdstuk 13

Verbeelden & realiseren 13.1 inleiding

Inhoud Het verhaal is opgebouwd in een driedelige verhaalstructuur, met een introductie, de hoofdboodschap en een conclusie/call-to-action. De introductie neemt de gebruiker mee in het festivalseizoen en stelt vervolgens het probleem aan de kaak, voorzien van enkele cijfers die de grootte van het probleem illustreren.

Op basis van het concept en de verschillende uitingen, is er een start gemaakt met het verbeelden en realiseren van de uitingen. Nadat de wijzigingen in de visualisaties zijn doorgevoerd, zijn de uitwerkingen getest. Er is gebruik gemaakt van een focusgroep van zes personen. De feedback van de doelgroep is verwerkt in de uitwerking van de verschillende middelen. Vervolgens zijn de uitingen nogmaals aan de doelgroep voorgelegd, ditmaal door de visualisaties van de uitingen aan diverse personen individueel voor te leggen. Per campagnemedium wordt beschreven hoe de middelen uitgevoerd worden, welke inzichten de focusgroep hebben opgeleverd en welke aanpassingen vervolgens zijn doorgevoerd in de eindvisualisaties. Tenslotte ben ik ook nog in gesprek gegaan met Luc Dirks: een (mede-)festivalorganisator van o.a. OpDreef Festival, De Familietuin en Solar. Die heeft zijn licht laten schijnen over de uitvoering van het concept. Dit is met name in de validatie van het concept en de verschillende communicatiemiddelen van belang geweest. Deze inzichten zijn beschreven bij de uitingen waar dit relevant is.

13.2 interactieve website Op de interactieve website wordt een bezoeker meegenomen in een verhaal, waarin een personage wordt gevolgd. Dit personage loopt als het ware door verschillende stadia van het verhaal en de bezoeker wordt tijdens deze reis geconfronteerd met informatie. De identificatiemogelijkheid met de hoofdpersoon en het verhaal waarin de gebruiker wordt meegezogen, zorgen ervoor dat de gebruiker minder kritisch wordt en minder snel tegenargumenten zal bedenken.34 Dit komt ten goede aan de overtuigingskracht.

34

In het middengedeelte ligt de nadruk op de gevolgen die gehoorschade kan veroorzaken. Allereerst wordt duidelijk gemaakt dat een piep in het gehoor een teken van permanente beschadiging is. Vervolgens wordt er stilgestaan bij de directe gevolgen, de manier hoe gehoorschade zich (vaak onopgemerkt) opbouwt en dat er dan ineens blijvende last kan ontstaan. Nadat er nog een beeld volgt over de hoeveelheid jongeren die nu al dagelijks last ondervindt, komen de indirecte gevolgen uit het communicatieconcept aan de orde. Deze worden geïllustreerd door gebruik te maken van

Renes, R., & Putte, B. van der. (2011, 18 mei). Literatuurstudie gedragsverandering via campagnes.

35

zijn aan de desktop-versie. De mobiele website zal hetzelfde verhaal in bondig geschreven tekst aan de gebruiker duidelijk maken, voorzien van enkele statische beelden die gebaseerd zijn op de beelden van de website. Door naar beneden te swipen kan de gebruiker het verhaal doorlopen. De webshop zal hier al aandacht krijgen op het moment dat de gebruiker op de pagina landt en na afloop van het verhaal. In de desktopversie wordt de keuze geboden om bij de start van het verhaal een mannelijk of vrouwelijk personage te kiezen. De techniek en animaties in het verhaal zijn compleet gelijk, enkel de hoofdpersoon heeft een ander uiterlijk. Hierdoor zullen ook vrouwen zich beter kunnen identificeren met het hoofdpersonage. De suggestie van een online hoortest, kan van toegevoegde waarde zijn. Als een gebruiker een positieve uitslag op de test scoort, zou dit een reden kunnen zijn om geen gehoorbescherming aan te schaffen. Dat heeft mij doen besluiten dit element niet aan de website toe te voegen.

slachtoffers die de ernst van de gevolgen tonen, wat de gepercipieerde kwetsbaarheid van de doelgroep dient te vergroten.35

Het verhaal wordt afgesloten met een concreet handelingsperspectief, gevolgd door een vrolijk beeld van een festival. Aan het einde van het verhaal wordt er de mogelijkheid geboden om direct online gehoorbescherming te bestellen. In de uitvoering is er een belangrijke rol voor geluid weggelegd. Met als doel de festivalsfeer, de directe gevolgen van gehoorschade en emoties aan de gebruiker over te brengen. Doordat gehoorschade een onzichtbare vorm van schade is, wordt er enerzijds in beeld (door bijvoorbeeld metaforen) en anderzijds in geluid de schade tastbaar gemaakt. Daarnaast speelt de kadrering van de beeldcompositie een belangrijke rol, deze zoomt gedurende het verhaal meerdere keren in en uit op het hoofdpersonage.

13.3 radio en spotify De radio- en Spotifycommercials zijn vrijwel identiek. Bij de Spotifycommercials is er een callto-action toegevoegd, die de luisteraar aanspoort om op de banner te klikken. De luisteraar wordt met een klik op de banner doorgelinkt naar de interactieve website van de campagne. Hieronder wordt een voorbeeld gegeven van een commercial.

Resultaten gebruikerstesten • Het is belangrijk om de webshop continue toegankelijk te houden. Zo hoeft de gebruiker niet het hele verhaal te doorlopen om oordoppen te kunnen bestellen. • Het verhaal is te lang en ingewikkeld voor mobiel gebruik. • Vrouwelijke gebruikers zullen zich minder goed kunnen identificeren met een mannelijk hoofdpersonage • Een online hoortest zou een goede toevoeging kunnen zijn.

Voorbeeld commercial Omgevingsgeluid: Geluid van een festival met muziek en geroezemoes van bezoekers Stem 1: “Hey. Van festivals word je dom!” Stem 2: “Wat?!..” Stem 1: “Dus gebruik oordoppen!” Voice-over: “Leerproblemen is een van de gevolgen die gehoorschade door harde muziek kan veroorzaken. Benieuwd hoe dit zit? Ga naar www.gebruikoordoppen.nl” (Of klik op de Spotify-banner op je scherm en ontdek het interactieve verhaal. – Spotify)

Verwerking van de feedback De webshop zal op de website een permanente button krijgen, die tijdens het doorlopen van het verhaal ten alle tijden toegankelijk is. De mobiele versie van de website zal niet identiek 35

Renes, R., & Putte, B. van der. (2011, 18 mei). Literatuurstudie gedragsverandering via campagnes.

36

Spotify-billboard Naast de audiocommercial en de bijbehorende banner, wordt dit medium ook nog voorzien van een billboard advertentie (die overigens niet tegelijk zichtbaar zullen zijn, maar afgewisseld worden). Deze advertentie toont als enige medium de visualisatie zoals deze is ontworpen om het communicatieconcept uit te beelden. Als de gebruiker weer actief wordt, blijft het billboard nog twee seconden zichtbaar en verkleind vervolgens tot een langwerpige banner aan de onderzijde van de interface. Hiervoor worden dezelfde banners gebruikt als die op de muziekwebsites zichtbaar zullen zijn, deze worden later in dit hoofdstuk verder omschreven. Resultaten gebruikerstesten • De Facebook advertenties zijn een zeer goed middel is om de doelgroep te verleiden tot het maken van een cross-over naar de website. Zelfs als de gebruiker niet op het bericht klikt, worden de berichten in de tijdlijn wel gescand.

13.4 banners De banners hebben extra functionaliteit in de vorm van animatie. Het is namelijk mogelijk door een .gif bestand te gebruiken voor deze uiting. De animatie zal door beweging meer opvallen voor de bezoekers van de websites. De festivalbezoeker die wordt afgebeeld op de banner, is een van de twee personages die terugkomen in de uitingen van de campagne. Deze beweegt op dezelfde wijze, als dat dit in de animaties op de interactieve website gebeurd. Het personage kijkt richting de tekst die veranderd en kijkt vervolgens de bezoeker vragend in de ogen. De tekst verspringt om de paar seconden, waarbij de eerste uitspraak per cyclus wordt afgewisseld tussen ‘dom’, ‘depressief’ en ‘eenzaam’.

Resultaten gebruikerstesten • De audiocommercials zijn een logisch gevolg van het communicatieconcept. Er viel weinig op aan te merken.

13.4 facebook advertenties De Facebook advertenties worden gevormd door zogenaamd gesponsorde berichten. Dit zijn berichten die tussen de overige berichten op de tijdlijn van de doelgroep worden geplaatst. De afbeelding bestaat uit de beeltenis van de festivalganger in combinatie met de opvallende uitspraak over festivals. In de tekst eronder wordt de uitspraak nader toegelicht en de nieuwsgierigheid opgewekt om door te klikken. Met een klik wordt de doelgroep doorgelinkt naar de campagnewebsite met het interactieve verhaal.

37

Resultaten gebruikerstesten • 3voor12 blijkt de meest bekende website, gevolgd door DJBroadcast en Kicking the Habit was bij slechts een testpersoon bekend.

de aanschaf van de dop, aan het begin van een festivaldag. Het is in hun ogen een dusdanige toevoeging, dat ze verwachten dat dit ook geldt voor andere bezoekers.

Navraag bij andere medestudenten leerde mij dat Kicking the Habit wel een bekend medium is. Daarom is besloten om de drie muziekwebsites te behouden in de uitvoering van de campagne.

Het gebruik van een siliconen dopje, is naar mijn mening een goede vervanging voor de originele uitvoering. Deze optie is minder complex, aangezien er geen speciaal ventiel voor de dop ontwikkeld dient te worden en het lekken van water uit de fles op deze manier helemaal wordt uitgesloten. De manier waarop de oordop aangeboden zou moeten worden, was mij na afloop van de focusgroep nog niet duidelijk. Een later testpersoon kwam met het idee om de dop aan te bieden in combinatie met oordoppen, wat mij om enkele reden een goede oplossing lijkt. Ten eerste geef je zo bezoekers een extra reden om gehoorbescherming aan te schaffen, je beloond ze als het ware met de aankoop. Ten tweede is de dop in dit geval een directe trigger om gehoorbescherming aan te schaffen, in plaats van de kortingsbon waarbij je altijd nog maar moet afwachten hoeveel bezoekers hier gebruik van zullen maken. Ten derde kunnen degene die een dop bemachtigd hebben andere bezoekers informeren over de mogelijkheid om ook een dop in combinatie met gehoorbescherming aan te schaffen.

13.5 context trigger De eerder genoemde ‘oordop’ dient als een trigger om het festivalpubliek aan te zetten tot het gebruik van oordoppen. Het dopje is vergelijkbaar met een standaard hard plastic dopje wat de flesjes oorspronkelijk ook bevatten. Door een soort ventiel aan dit dopje toe te voegen, klotst het water tijdens het dansen niet snel uit de fles en kan er wel lucht uit als er iemand op de fles gaat staan. De bovenzijde bevat een beeltenis van een oorschelp, de binnenzijde is voorzien van een cirkelvormige waardebon die de bezoekers kunnen inwisselen voor korting bij de aanschaf van gehoorbescherming. Zo kan een bezoeker de dop de rest van de dag gewoon gebruiken en wordt hij verleid tot de aankoop van oordoppen.

Het is belangrijk dat rondom een stand waar gehoorbescherming wordt aangeboden, de aandacht van de bezoekers op de oordop wordt gericht. Dit product dient de bezoekers in eerste instantie te triggeren, zodat ze vervolgens ook geïnformeerd kunnen worden over het gebruik van gehoorbescherming. Uiteindelijk moet dit leiden tot aankoop en gebruik. Festivalorganisator Dirks was zeer positief gestemd over de oordop. Met name ook het materiaal was in zijn ogen een goede eigenschap, omdat het verwijderen van hard plastic dopjes een vervelende klus is tijdens het afbreken van een festival. De zacht plastic dopjes worden niet volledig in de grond gestampt, omdat het materiaal meegeeft.

Resultaten gebruikerstesten • Het gebruik van een zacht plastic dopje is ook een mogelijkheid. Het dopje bevat geen ventiel of andere opening, maar als een bezoeker op het flesje gaat staan schiet het dopje van de fles, zodat dit geen gevaar hoeft op te leveren. • Meerdere testpersonen geven aan dat zij best een vergoeding over zouden hebben voor

38

hoofdstuk 14

verantwoording 14.1 inleiding

Het Touchpoints project van de Hogeschool Utrecht houdt zich bezig met ontwerpen voor gedragsverandering. De wijze waarop dit vraagstuk is beantwoord, levert een bijdrage aan de inzichten over ontwerpen voor gedragsverandering. Uiteindelijk is het doel van het Touchpoints project om een toolkit te ontwikkelen voor designers die gedragsverandering willen toepassen in hun ontwerpen. Ik ben content dat het onderzoek in dit project een toevoeging zal zijn op het ontwikkelen van deze toolkit, want dit zal resulteren in een handzame methode om designers te ondersteunen in het ontwerpen voor gedragsverandering.

Nu het onderzoek is afgerond is het van belang om de hoofdvraag die aan de start van dit onderzoek is geformuleerd te beantwoorden. Deze hoofdvraag luidde als volgt: Hoe kan een interventie op basis van theorie over gedragsverandering, studenten (HBO/ WO) tussen de 20 en 26 jaar aanzetten tot het gewenste gedrag om gehoorschade in het uitgaansleven te voorkomen of het risico daarop te verkleinen?

14.2 terugblik De interventie die in het kader van dit onderzoek is ontwikkeld heeft geresulteerd in een crossmediale campagne. Dit is een mogelijke oplossing die bijdraagt aan het doel van de Nationale Hoorstichting om gehoorschade bij jongeren te voorkomen of het risico daarop te verkleinen. Er is niet één perfecte oplossing om dit doel te bereiken middels een interventie, maar de campagne die in dit project is ontwikkeld is een mogelijke variant. Er is door middel van dit onderzoek aangetoond hoe een interventie op basis van gedragsverandering jongeren kan aanzetten om minder risicovol gedrag te vertonen met betrekking tot gehoorschade.

14.3 aanbevelingen Het concept en de communicatie uitingen die zijn ontwikkeld in dit document, zijn niet voorzien van een afzender. Enkel wordt er in de verschillende middelen verwezen naar de interactieve website. Uit een inventarisatie bij de doelgroep bleek dat de Nationale Hoorstichting niet bepaald positieve associaties opriep, dat is de reden dat de afzender blanco is gebleven. Mogelijke afzenders waar de doelgroep wel voor open bleek te staan, zijn festivalorganisaties of een verbond daarvan. Het zou kansrijk zijn om gedurende een mogelijke realisatie van de campagne te onderzoeken of grote evenementenorganisaties bereid zijn om aan dit concept mee te werken. De doelgroep zal eerder een dergelijke boodschap aannemen van een geliefde evenementenorganisatie.

Het veranderen van gedrag is een zeer complex proces gebleken. Gedrag wordt bepaald door diverse factoren en deze kunnen per individu zeer uiteenlopen. Toch is het mogelijk om effectief gedrag te veranderen. Als er maar bepaald wordt op welke groep de interventie zich richt en welke determinant de grootste drempel vormt in het uitvoeren van het gewenste gedrag voor die doelgroep. Op basis daarvan kan een strategie bepaald worden, die middels een concept de doelgroep aanzet tot het gewenste gedrag.

39

Referentielijst geraadpleegde literatuur Andrews, M., Leeuwen, M. L. van, & Baaren, R. B. van. (2013). Hidden persuasion : 33 psychological influence techniques in advertising. Amsterdam, Nederland: Bis. Danermark B. (2005). A review of the psychosocial effects of hearing impairment in the working-age population. Gorter, A. F. (2012, 3 oktober). Gehoorschade als gevolg van harde muziek: risicogedrag en misconcepties onder uitgaanspubliek. Hermsen, S., & Renes, R. (2014). Ontwerpen voor gedragsverandering. Utrecht, Nederland: Hogeschool Utrecht. Koenders, H., & Demeersseman, H. (2002). Kramers’ Nederlands woordenboek. Utrecht, Nederland: Spectrum. Passchier Vermeer, W., & Steenbekkers, J. H. M. (2001, 19 september). Gehoorschade door popmuziek. Perenboom, R.J.M. (2003). Slechthorendheid door lawaai: stand van zaken. Leiden: TNO Preventie en Gezondheid. Renes, R., & Putte, B. van der. (2011, 18 mei). Literatuurstudie gedragsverandering via campagnes. Rijs, K., Meeuwse, J., Jurg, M., & Bouman, M. (2007, 3 mei). Sound effects: Formatief onderzoek, deelrapport 1. Rijs, K., Meeuwse, J., Jurg, M., & Bouman, M. (2007, 3 mei). Sound effects: Evaluatie, deelrapport 6. Tiemeijer, W. A., Thomas, C. A., & Prast, H. M. (2009). De menselijke beïnvloeder: Over de psychologie van keuze en gedrag. Amsterdam, Nederland: Amsterdam University Press. Vonk, R. (2007). Sociale Psychologie. Groningen, Nederland: Noordhoff Uitgeverijen. Welsing J. (2014). Hoe het heurt: Een concept ter preventie van gehoorschade onder jongeren. Wiekens, C. (2012). Beïnvloeden en veranderen van gedrag. Amsterdam, Nederland: Peason Benelux.

geraadpleegde webpagina s Nationale Hoorstichting. Over ons, ANBI. Geraadpleegd op 29 februari 2014 via http://www.hoorstichting.nl/over-ons/anbi Nationale Hoorstichting. Over ons, Visie en missie. Geraadpleegd op 29 februari 2014 via http://www.hoorstichting.nl/overons/visie---missie Rijksuniversiteit Groningen. Interviewen, vragen opstellen. Geraadpleegd op 2 september 2014 via http://www.rug.nl/ education/other-study-opportunities/hcv/mondelinge-vaardigheden/voor-studenten/interviewen/vragen Arboportaal. Wanneer is gehoorbescherming verplicht? Geraadpleegd op 18 februari 2014 via http://www.arboportaal.nl/ vragen/wanneer-is-gehoorbescherming-verplicht.html?/onderwerpen/veilig-werken/persoonlijke-beschermingsmiddelen/ gehoorbescherming.html Nationale Hoorstichting. Veilige uitgaansgelegenheid. Geraadpleegd op 5 juni 2014 via http://www.hoorstichting.nl/schadevoorkomen/muziek-en-uitgaan/veilige-uitgaansgelegenheid Departement Leefmilieu Natuur en Energie. Normen voor muziekactiviteiten. Geraadpleegd op 8 juni 2014 via http://www. lne.be/themas/hinder-en-risicos/geluidshinder/beleid/muziek/BrochureGeluidsnormen.pdf

40

Rijksoverheid. CASI 3.0. Geraadpleegd op 7 maart 2014 via http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-enpublicaties/brochures/2014/07/01/campagne-strategie-instrument/campagne-strategie-instument-casi-3-0.pdf Frankwatching. Parallex scrolling op je website, waarom wel of waarom niet? Geraadpleegd op 18 september 2014 via http://www.frankwatching.com/archive/2013/07/01/parallax-scrolling-op-je-website-waarom-niet/ Blauw onderzoeksbureau. Festivalgangers. Geraadpleegd op 3 september 2014 via http://www.blauw.com/uploads/ press/45_Sponsortribune%20-%20Festivalgangers.pdf Adformatie. Inzet radio en spotify verhoogt campagne effect. Geraadpleegd op 13 september 2014 via http://www. adformatie.nl/nieuws/bericht/inzet-radio-en-spotify-verhoogt-campagne-effect AT5 Amsterdams nieuws. Geen gratis water op snikheet Amsterdam Open Air. Geraadpleegd op 16 september 2014 via http://www.at5.nl/artikelen/129150/geen-gratis-water-op-snikheet-amsterdam-open-air

41

BIJLAGEN bIJLAGE I Stakeholdersmap 43 BIJLAGE II cultural probe 44

Analyse cultural probe

44

Inhoud cultural probe 46 BIJLAGE III Diepte interviews 51

belangrijkste resultaten 51

voorbeeld interview 52 BIJLAGE IV Gedragsanalyse 56 Omgevingsdeterminanten 56

persoonlijke determinanten 57

Resultaten 59 BIJLAGE V Persona’s 60 bijlage vi gehoorbescherming 61 BIJLAGE VIi vergelijkbare interventies 63

oorcheck 63



sound effects 64



resultaten 65

BIJLAGE VIIi Drie concepten 66 Concept 1 66

concept 2 66



concept 3 67

42

BIJLAGEN Resultaten reviews 67 conclusie 68 BIJLAGE ix Eindproducten 69 Storyboard interactieve website

69

spotify advertentie 72

Banners muziekwebsites 73 facebookadvertentie 74 COMMUNICATIECONCEPT 75

43

bijlage I

stakeholdersmap

44

bijlage II

Cultural probe De informatie die de drie deelnemers aan dit onderzoek hebben geleverd, dienen geanalyseerd te worden om concrete inzichten te vergaren, die als inspiratie dienen in het ontwerpproces.

gemaakt van gehoorbescherming. Een van de drie testpersonen had wel tweemaal een piep in het gehoor, maar dit stond in relatie met het relatief beperkte gebruik van de aangereikte bescherming. Deze respondent heeft slechts op enkele momenten gebruik gemaakt van de bescherming, waardoor het gewenste effect met betrekking tot de piep in het gehoor niet is behaald.

Resultaten Het gebruik van gehoorbescherming is bij weten van de drie deelnemers niet opgemerkt door anderen, althans daar hebben zij zelf niets van gemerkt. De oordopjes zaten bijna altijd prettig in het gehoor, al had respondent 1 een minder goede ervaring bij het eerste setje oordopjes dat ze gebruikte. De tweede keer dat ze gebruik maakte van een ander soort oordoppen, zat de gehoorbescherming zeer prettig in haar oren.

De zichtbaarheid van de gehoorbescherming zorgt niet voor een probleem. Alle deelnemers vinden dat de oordoppen al nauwelijks zichtbaar zijn en vinden het ook geen enkel probleem als anderen het wel zouden opmerken. Twee van de drie respondenten waren tevreden over de algehele ervaring met de gehoorbescherming. De andere deelnemer heeft de oordoppen niet als positief ervaren omdat het in zijn ogen teveel invloed had op de muziek en de sfeerbeleving.

De deelnemers zijn zich wel bijna altijd bewust geweest van het feit dat zij gehoorbescherming droegen. Twee van de drie deelnemers verklaarden achteraf dat zij wel gewend raakten aan de gehoorbescherming. De overige deelnemer was constant bewust van het feit dat hij gehoorbescherming droeg. Twee van de drie deelnemers gaven aan dat de oordopjes een negatieve invloed hadden op de muziekbeleving. Ze gaven aan dat sommige tonen minder goed waarneembaar waren en zij zien dit als een nadelige eigenschap. De overige deelnemer gaf aan dat de muziek wel werd gedempt, maar niet zozeer een negatieve invloed had op de muziek.

Inzichten • Het is wel belangrijk dat de gehoorbescherming goed in het gehoor past. Dit kan als een nadeel ervaren worden en negatieve invloed uitoefenen op het gewenste gedrag. • Een van de deelnemers geeft aan dat het inbrengen van gehoorbescherming bij de entree van het festivalterrein zeer goed is bevallen. Deze vorm van gebruik heeft meer een preventief karakter, het gehoor wordt bij voorbaat beschermd voor het harde geluid. In tegenstelling tot het gebruik als een bepaald optreden net begint, daarmee wordt het bestaande geluid door gehoorbescherming gedempt. Daarmee valt het verschil tussen wel en niet gebruik direct op en dat kan voor negatieve ervaringen zorgen. • Alle drie de deelnemers zien het nut in van het gebruik van gehoorbescherming. Ook al is de ervaring niet voor iedereen positief, ze zijn wel overtuigd van de meerwaarde die de bescherming

De verstaanbaarheid van anderen op de dansvloer is niet door iedereen op dezelfde wijze ervaren. Er is een lichte voorkeur voor een betere verstaanbaarheid met gehoorbescherming in, al was er één respondent die een negatieve invloed op de verstaanbaarheid heeft opgemerkt. Hij vond juist dat hij anderen minder goed kon verstaan door het gebruik van gehoorbescherming. Zoals verwacht mocht worden, werd er een piep voorkomen als er consequent gebruik was

45

(op sommige momenten) kan hebben. • De houding van respondent twee was bij voorbaat al licht negatief. Deze houding is niet veranderd na zijn deelname. Het is niet altijd haalbaar om iemand met een zeer sceptische houding ander gedrag te laten vertonen. • Over de invloed op de muziekbeleving en de verstaanbaarheid op de dansvloer, verschillen de meningen. Men is er niet unaniem over eens welke voor- en nadelige effecten het gebruik van gehoorbescherming met zich meebrengt. • Een deelnemer geeft aan dat hij heerlijk heeft kunnen slapen met de gehoorbescherming in zijn oren, op het campingterrein van het festival dat hij bezocht. Dit kan een mogelijk aanknopingspunt zijn in het vervolg van het ontwerpproces. • Oordopjes kunnen invloed hebben op de sfeer die wordt ervaren, met name in negatieve zin. Misschien kan hier in een andere vorm compensatie voor geboden worden. De bovenstaande inzichten zijn geen harde conclusies maar dienen meer als inspiratie voor het vervolg van het ontwerpproces. Het doel van een cultural probe is ook niet om wetenschappelijke data te verzamelen, maar eerder om een stimulans te vormen voor het vervolg van het ontwerpproces.

46

Inhoud Cultural probe

GEFELICITEERD! Beste deelnemer aan dit experiment, Dat jij dit pakketje in handen hebt, betekent dat je bent uitverkoren tot testpersoon voor mijn onderzoek naar de preventie van gehoorschade bij jongeren in het uitgaansleven. Dit pakketje biedt mijn onderzoek waardevolle informatie, mits het goed wordt gebruikt, dus lees de onderstaande informatie goed door! Dit pakketje bevat: Een setje oordopjes Dit is een paar oordopjes van een bekende fabrikant van gehoorbescherming. Ze kosten een paar tientjes, dus wees er zuinig op en probeer ze niet te verliezen. Mocht je wel eens spontaan in het uitgaansleven belanden, zorg dan dat je ze altijd bij je hebt! Het is de bedoeling dat je met deze oordopjes gaat experimenteren. Dat wil zeggen: Doe ze in tijdens het uitgaan en ervaar hoe het is om gehoorbescherming te dragen! Let er tijdens het gebruik bijvoorbeeld op; Of je mensen goed kan verstaan, wat voor invloed het heeft op de muziek, of je ze prettig vindt zitten en welke voor- en nadelen er volgens jou bij komen kijken. Een ‘The Day After 1’ envelop Na een wilde avond of nacht stappen in een kroeg, club, festival of discotheek, is het tijd om uit te brakken. Denk die ochtend of middag aan deze envelop. Hier zal je wat zaken aantreffen die je brakheidsleed wat zullen verzachten en een manier om jouw ervaringen te noteren. Vergeet deze envelop niet! Probeer bij het invullen altijd eerlijk antwoord te geven op de vragen en de instructies op te volgen die er staan beschreven. Was je je oordopjes vergeten? Heb je ze niet de gehele avond ingehad? Ook dan mag je deze envelop openen.

47

Een ‘The Day After 2’ envelop Deze envelop biedt je een tweede kans om je ervaringen te documenteren. Heb je de eerste keer de oordopjes niet de hele avond ingehad? Ben je ergens anders geweest? Of gewoon een nieuwe avond met de oordopjes in? Gebruik deze envelop om je nieuwe ervaringen te delen. 2 Extra enveloppen Het doel van deze enveloppen zal je vanzelf te weten komen als je uit bent geweest! Belangrijk: Foto’s maken tijdens en voorafgaand aan het stappen Om een goed beeld te krijgen hoe je avond eruit heeft gezien is het heel belangrijk dat je foto’s maakt. Bijvoorbeeld van de plek waar je bent, de mensen die er zijn, je vrienden en jezelf! Probeer hier af en toe bij stil te staan en maak hier en daar wat foto’s. Het kan gewoon met je mobieltje of met die van iemand anders, heel eenvoudig dus! Bewaar de foto’s goed, zodat je na afloop van dit experiment de foto’s kan verzamelen en aan mij kan laten zien. Veel succes met het pakketje en mocht je vragen of onduidelijkheden hebben, aarzel niet om mij te contacten. De noodlijn: 06 – 12208358 is 24 uur per dag bereikbaar! Mocht er niet opgenomen worden, inspreken na de piep en je krijgt zo spoedig mogelijk een antwoord op al je vragen. Mailen mag natuurlijk ook: [email protected]. Nogmaals veel succes! Luuk

48

THE DAY AFTER De reden dat je deze envelop hebt geopend, is dat je gisteren weer eens bent uit geweest!

THE DAY AFTER

Hopelijk heb je een hele fijne nacht achter de rug. Zet lekker even een kopje thee voor jezelf, het theezakje had je vast al ontdekt, of pak wat anders te drinken. Kom even lekker tot rust. Ondertussen kan je even stilstaan bij de vragen die in dit boekje staan. Deze kun je met het potlood (wat is bijgevoegd in het pakketje) beantwoorden. Wees in ieder geval eerlijk bij het beantwoorden van de vragen. Succes weer met het invullen! _____________________

Vertel eens, hoe zou jij de dag van gisteren omschrijven?

Hoe voel je je nu?

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

Waar ben je allemaal geweest?

Wat kan je zeggen over het volume van de muziek gisteren?

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

_____________________________________

49

Hoe ben jij daarmee om gegaan? Zo nee, waarom niet?

____________________________________ ____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________ ____________________________________

Heb je de oordopjes nog ingedaan gisteren? O

JA

O

NEE

Zo ja, open nu ‘Extra envelop 2’ van het pakket!

50

THE DAY AFTER

________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________

Beantwoord de onderstaande vragen in de ruimte die eronder beschikbaar is. Alvast bedankt voor je tijd!

Hieronder zijn een aantal stellingen te zien. Vul onder iedere stelling het bolletje in, bij het antwoord wat het dichtst in de buurt komt bij jouw mening ten opzichte van deze stelling. Let goed op hoe de stelling is geformuleerd en in hoeverre je het hier mee eens of oneens bent. Succes!

Wanneer heb je de oordopjes voor het eerst ingedaan?

Bijvoorbeeld buiten de uitgaanslocatie of festival, halverwege de avond of dag of pas toen je met harde muziek in aanraking kwam?

Comfort

________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________

De oordopjes zaten prettig in mijn oren

Heb je de oordopjes constant ingehad de rest van de avond?

O

O

O

O

O

Sterk oneens

Oneens

Neutraal

Eens

Sterk eens

Ik ben me er steeds van bewust geweest dat ik de oordopjes in had

Bijvoorbeeld na het inbrengen pas uitgedaan voordat je naar huis ging, af en toe in en uit gedaan of al vrij snel uitgedaan na het inbrengen?

O

Sterk oneens

________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________

O

Oneens

O

Neutraal

O

Eens

O

Sterk eens

Bijwerkingen

Oordopjes hebben een negatieve invloed op de muziekbeleving Is het anderen opgevallen dat je gehoorbescherming gebruikte? O

JA

O

NEE

O

O

O

O

O

Sterk oneens

Oneens

Neutraal

Eens

Sterk eens

Waarom wel/niet? ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________

Zo ja, wat was hun reactie? ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________

Ik kon andere mensen op de dansvloer beter verstaan met oordopjes in dan zonder O

O

O

O

O

Sterk oneens

Oneens

Neutraal

Eens

Sterk eens

Hieronder is nog ruimte om nog verdere opmerkingen of andere noemenswaardigheden te noteren. Hoe meer, hoe beter. ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________

Effectiviteit

Ik heb een piep in mijn oren na gister avond O

O

O

O

O

Sterk oneens

Oneens

Neutraal

Eens

Sterk eens

Uiterlijk

Het maakt me niets uit of anderen de oordopjes hebben gezien O

O

O

O

O

Sterk oneens

Oneens

Neutraal

Eens

Sterk eens

Waarom wel/niet? ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________

Bedankt voor het invullen!

Voor- en Nadelen

De oordopjes hebben een positief effect gehad op mijn gehele dag/avond (inclusief de volgende dag) O

O

O

O

O

Sterk oneens

Oneens

Neutraal

Eens

Sterk eens

Waarom wel/niet? ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________

51

bijlage III

resultaten interviews Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste resultaten die uit de informatie van de diepte-interviews tot stand zijn gekomen.

tie ontbreekt of nog niet heeft geleid tot gewenste gedragsverandering, lopen sterk uit een. • Er bestaan verschillen tussen de diverse soorten gehoorbescherming. Soorten die in hoge mate dempen, te veel opvallen of niet gericht op muziek filteren kunnen weerstand oproepen en daarom averechts werken in het proces om de gewenste gedragsverandering te bewerkstelligen. • Het betrekken van invloedrijke personen uit de muziekindustrie en/of gerespecteerde evenementorganisaties, is een kansrijke benadering. De doelgroep zal eerder advies aannemen van, of openstaan voor kennisoverdracht door een artiest of rolmodel waar zij tegen opkijken.

• Een groot gedeelte (11 van de 12) respondenten geeft aan een toename in het gebruik van gehoorbescherming waar te nemen bij anderen. Daarnaast is het imago van het gebruik van gehoorbescherming in de loop der tijd verbeterd. • Het gebruik van gehoorbescherming is nog niet vanzelfsprekend voor veel mensen in de doelgroep. De sociale norm vormt voor enkelen een drempel. Doordat mensen het gebruik van gehoorbescherming niet door iedereen als normaal beschouwen, vormt dit een barrière in het uitvoeren van het gewenste gedrag. • De meest fanatieke medebezoekers, met betrekking tot frequentie van bezoek, vormen de meest invloedrijke groep. • De toegankelijkheid van oordoppen laat vaak nog te wensen over, daarom is het zaak dat de doelgroep weet waar zij terecht kunnen voor geschikte gehoorbescherming. Daarnaast is het van belang dat het op risicovolle momenten zo eenvoudig mogelijk wordt gemaakt om gehoorbescherming te bemachtigen. • Er bestaat een gebrek aan kennis bij de doelgroep met betrekking tot gehoorschade. Over het ontstaan van schade, de mogelijke gevolgen en de verantwoordelijkheid voor het beschermen van het gehoor, is er weinig bekend. Met name op het gebied van risico inschatting valt er veel te verbeteren. De doelgroep beseft zich vaak niet welke consequenties hun huidige gedrag kan opleveren. • De doelgroep ziet veel nadelen in het uitvoeren van het gewenste gedrag. • Er zijn drie essentiële stappen die doorlopen dienen te worden totdat het gewenste gedrag zal worden uitgevoerd. Het aanschaffen, het meenemen/voorhanden hebben en het daadwerkelijk gebruiken van gehoorbescherming. • Op het gebied van intentie valt er een hoop winst te behalen. De redenen waarom deze inten-

52

bijlage III

diepte interview voorbeeld interview 1: Rowan

Persoonlijke ervaring met betrekking tot harde muziek en de gevolgen daarvan

Algemene gegevens: Leeftijd/ Woonplaats/ Studie/ Studiejaar/ Woonsituatie Rowan Lodder, 24 jaar, Utrecht, CMD, 4e jaars, op kamers

In hoeverre en waar ondervindt men hinder van harde muziek en de gevolgen van gehoorschade Ervaar je wel eens zeer harde muziek tijdens het uitgaan? Ja zeker.

het huidige uitgaansgedrag Hoeveel keer in een maand ga je gemiddeld uit? 1 tot 2 keer gemiddeld.

Op welke locaties ervaar je over het algemeen de hardste muziek? In Tivoli de Helling bijvoorbeeld staat het soms veel te hard. Bij bandjes is dat ook heel vaak zo, omdat ze denken dat harde muziek beter overkomt denk ik. In mijn ogen heeft dat niet echt veel met elkaar te maken, het staat vaak veel te hard.

Wat voor soort feesten en waar? Festival/ discotheek/ danscafé/ café Dat zijn meestal plekken met live muziek. Wat is de verhouding ten opzichte van de verschillende uitgaanslocaties? Lastig te zeggen. Welke muziekstijlen worden er voornamelijk gedraaid? Dat is heel breed, van producers tot bandjes, tot house of dubstep.

Heb je wel eens last van een piep/ ruis/ suizen/ doofheid? Tijdelijke doofheid heb ik wel eens gehad, maar dat duurt meestal maar een uur. Een piep had ik ook wel vaak, ik heb zelfs gewoon op dit moment standaard een lichte pieptoon in mijn gehoor. Als ik uit ben geweest hoor ik dan een hardere piep, maar als ik me nu concentreer hoor ik hem ook. Ik was eens op een feestje met een meisje aan het praten, die zich boven de muziek uit verstaanbaar probeerde te maken, maar sindsdien heb ik last van een piep in mijn oor.Op mijn 16e was ik daar nog niet echt mee bezig.

In wat voor gezelschap ga je meestal uit? Soms met wat vrienden en soms met mijn vriendin. Wat zijn de verschillen in gezelschap met betrekking tot verschillende vormen van uitgaan? Ik ga lang niet altijd met dezelfde groep, maar ik denk dat ik met mijn vriendin eerder naar zangers of sing and songwriters ga, dan met vrienden.

Bij wat voor soort feesten of locaties ervaar je de grootste last tijdens het uitgaan of in de dagen erna? Ik denk dat het meestal in clubs of op podia het ergst is. Harde bassen heb ik niet zo een erge last van, het zijn vooral hoge tonen die pijn doen. Daar ben ik overgevoeliger voor.

53

Persoonlijke kennis over de gevolgen van gehoorschade

ben. Er is een groot verschil de volgende dag als ik wakker wordt. Als ik oordopjes heb gebruikt, dan heb ik gewoon minder herrie aan mijn hoofd gehad en wordt ik fitter wakker. Daarnaast is het gewoon fijn dat je mensen die ook oordopjes hebben goed kan verstaan. Als de ene het wel heeft en de andere niet, lukt communiceren soms heel scheef, heb je ze beiden in dan versta je elkaar gewoon beter. Sommige oordopjes dempen gewoon te veel, dan wordt je afgesloten van de rest van het feest. Je hebt ook van die herriestoppers, maar dat slaat nergens op. Dat is totaal niet fijn om mee te lopen, want dat gaat sowieso ten koste van de muziek. Je moet ze wel in doen voordat je naar een feest ga, anders raak je te snel aan de harde muziek gewend. Als je ze direct al in heb gedaan, dan wen je eraan en als je ze dan nog uit doet is het volume veel te hard. Dan blijf je ze wel dragen. Als ik dronken ben val ik ermee in slaap, omdat ik dan helemaal ben vergeten dat ik ze in heb.

Wat is de huidige kennis op het gebied van de gevolgen die gehoorschade met zich mee kan brengen? Ben je je bewust van de gevolgen die gehoorschade kunnen opleveren? Ja ondertussen wel. Welke gevolgen ben je bekend mee? Ja een blijvende piep dus, aangezien ik dat zelf ook heb. Ik ken ook wat geluidstechnici die geen gehoorbescherming gebruiken om de muziek zo goed mogelijk te kunnen horen. Tegen die gasten moet je bijna schreeuwen om jezelf verstaanbaar te maken. Onze generatie wordt er wel meer op attent gemaakt. Oordopjes zijn steeds vaker verkrijgbaar, ook in kroegen en clubs. Baren die gevolgen waar je over spreekt, je zorgen? Ja ik zou wel het liefst zo goed mogelijk blijven horen. Die piep die ik nu heb is niet heel erg storend, maar ik doe er wel alles aan om verdere schade te voorkomen.

Gedrag in omgeving met betrekking tot beschermen van gehooR

Huidig persoonlijk gedrag met betrekking tot beschermen van gehoor

Het gedrag in de nabije omgeving, de motivatie van anderen, de invloed van omgeving op het eigen gedrag

Wordt het gehoor beschermt? Waarom wel/ niet? Ja ik gebruik bijna altijd oordopjes. Toen die blijvende piep ontstond wist ik eerst nog niet wat er aan de hand was, maar sinds duidelijk werd waardoor die piep is ontstaan gebruik ik standaard gehoorbescherming.

Praat je wel eens over gehoorschade of de gevolgen daarvan? Bijvoorbeeld na afloop van een feest of avond stappen Het is vaak dat mensen naar me toekomen en zeggen dat het echt goed is dat ik oordoppen draag en dan merk ik dat veel mensen zelf ook wel oordoppen willen kopen. Of het dan gebeurd is een tweede, maar als het dan makkelijk verkrijgbaar is, zou dat wel schelen. Als je je tijdens het uitgaan stoort aan harde muziek of je voorneemt om oordoppen aan te schaffen, is dat gevoel misschien de volgende dag alweer weg en worden er dus geen oordoppen aangeschaft. Als het ter plekke verkrijgbaar is in de zaal of tent, dan zou het veel eenvoudiger zijn. Er zit toch nog steeds iets omheen dat oordoppen voor mietjes zijn. Het is hetzelfde als dat je een avond niet drinkt, dan zeggen mensen misschien ook van: ‘Oh dat zou ik ook eens moeten doen’.

Gehoorbescherming/ niet dicht bij boxen staan/ bewust pauzes nemen van harde muziek Ik neem wel af en toe pauzes. Soms wil ik het goed kunnen zien en ver vooraan staan, dan neem ik daarna wel even pauze, in plaats van ook het volgende optreden direct mee te pakken. Als ik soms echt iets goed wil horen, zoals bij Nederlandstalige hiphop, dan wil ik gewoon alles kunnen verstaan. Dat is misschien bij andere soorten muziek minder belangrijk. Een groot voordeel is dat ik minder vermoeid

54

Zo ja, weet je waarom zij dat doen? Omdat zij veel met muziek en hun gehoor bezig zijn, dat vinden ze heel belangrijk.

Het is vooral raar denk ik voor mensen, om bewuste keuzes te gaan maken op een plek waar je jezelf helemaal laat gaan. Qua drank en drugs, als je dat doet, waarom zou je dan wel ineens heel voorzichtig zijn met je gehoor. Mensen denken altijd dat ze harder tegen mij moeten schreeuwen als ik oordopjes in heb. Dat komt omdat ze het zelf niet weten hoe het is om ze te dragen. Eigenlijk zouden mensen dat gewoon een keer vrijblijvend moeten kunnen proberen.

Zie je mensen vaker om je heen gehoorbescherming gebruiken? Vrienden of andere personen tijdens het uitgaan Ja ik zie het wel, maar dat is misschien ook omdat ik ouder wordt, de mensen om mij heen worden ook ouder. Als ik wel eens op evenementen ben met jongere mensen, dan zie ik het amper gebruikt worden.

Het is ook dom om muntjes te vragen op een festival voor oordoppen, dat is letterlijk gewoon een aantal biertjes, wat je niet meer op die manier kan uitgeven. Je moet dan dus sowieso weer extra munten pinnen, om het aantal drankjes wat je je van tevoren had voorgenomen om te drinken, te kunnen kopen. Het zou veel handiger zijn om die oordopjes direct te pinnen of met cash te kunnen betalen, dan is het echt een extra uitgave en dan gaat het niet ten koste van het aantal drankjes. Veel mensen denken ook dat het een eenmalige uitgave is en je ze later moet weggooien. Ze weten niet dat ze herbruikbaar zijn.

Toekomstig gedrag verbeteren

Heb je gebrekkige kennis over de gevolgen van gehoorschade? Ik vertel wel eens aan mensen dat ik een gehoorbeschadiging heb opgelopen, dan krijg ik vaak hele geschokte reacties, alsof ze er nog nooit van hebben gehoord. Ik denk zeker dat veel mensen er te weinig over weten. Ik heb ook het idee dat er een taboe zit op een gehoorbeschadiging, alsof je het uitgaansleven niet aan kan. Ik heb ook wel eens gehad dat er iemand naar me toe kwam die zei: ‘Hey gast, als je het niet leuk vindt, ga je toch lekker naar huis?!’.

Ken jij mensen die bewust bezig zijn met hun gehoor tijdens uitgaan/ hun gehoor beschermen? Vrienden/ kennissen/ familie Het verschilt heel erg per persoon in hoeverre mensen last hebben van harde muziek. Ik heb altijd een piep in mijn oor en een vriend van mij heeft nooit ergens last van. Korte termijn effecten zullen eerder leiden tot het gebruik van gehoorbescherming, dan lange termijn effecten. Als je nooit ergens last van hebt, waarom zou je je dan ergens druk over maken. Veel mensen die ik ken gebruiken gehoorbescherming, maar ik ken ook veel muzikanten en die zijn er heel bewust mee bezig. Diegene die niet met muziek bezig zijn, zijn dat vaak veel minder. Artiesten zouden ook wel wat meer kunnen doen om er aandacht voor te vragen, een kleine hint aan het begin van een optreden kan mensen al triggeren. Waarom geven mensen wel 100 euro uit aan schoenen die binnen een half jaar versleten zijn en niet aan oordopjes waar je jaren mee vooruit kunt.

Dat een piep in je oren een teken is van schade aan je gehoor, schade die onherstelbaar is? Ja. Hoe belangrijk is je gehoor voor jou? Hoe ver zou je willen gaan om dit te beschermen van schade? Heel belangrijk. Op het moment dat je niet goed meer kan horen, dan ga je heel veel prikkels uit het leven missen. Je kan niet goed meer communiceren, je hoort het verkeer niet goed meer aankomen, je verliest een hele dimensie aan je leven. Wat voor soort mensen denk jij dat het meeste invloed hebben op anderen in het uitgaansleven? Dat denk ik zeker. Als je vaste plaatsen hebt, zoals de pop-o-matic avonden in de Tivoli, dan zijn er mensen die er altijd heen gaan. Ik denk dat die veel invloed hebben op het andere publiek

55

Als je zelf oordopjes draagt en dat bevalt je goed, zou het goed zijn om dat bij anderen om je heen uit te dragen. Dat je je ook verantwoordelijk voelt voor je omgeving, omdat zij jou ook dierbaar zijn.

wat er komt. Het is een soort harde kern die een beetje de norm bepaald op zo’n plek. Het zijn vaak figuren die veel liefde hebben voor de muziek op die plaats, maar het zijn ook een soort ambassadeurs van een dergelijke avond. Zo zie je dat ook bij de Kranck feesten op donderdag avond.

 

Zie jij jezelf als innovator, als iemand die een trend snel oppakt of ben je meer een volger van trends? Ik denk dat ik dan een innovator ben. Als ik iets tof vind, dan doe ik dat omdat ik dat vind en niet omdat anderen er zo over denken. Je volgt altijd wel een beetje, maar ik denk dat ik dat wel minder doe dan anderen. Wat is voor jou de grootste reden om wel of geen gehoorbescherming te gebruiken? Ik wil ergere last aan mijn gehoor voorkomen. Heb je zelf ideeën over hoe mensen aangezet kunnen worden om hun gehoor beter te beschermen? Ik heb vroeger op de basisschool wel daklozen en ex verslaafden ontmoet die kwamen vertellen over hun leven. Dat maakte veel indruk en je wordt er al op jonge leeftijd mee geconfronteerd, onbewust vergeet je dat soort dingen niet snel. Een soort piekuur met bier in combinatie met oordopjes. Dan kan je ter plekke voor een gereduceerd tarief oordopjes aankopen en wordt je er nogmaals aan herinnerd. Het aanbod zou ook wel wat groter mogen, want niet iedereen vind die Thunderplugs of Alpine oordopjes fijn. Zo kunnen mensen ook een bewuste keuze maken, op basis van de informatie uit hun vriendenkring en niet gedwongen worden tot een aankoop die tegenstrijdig is met het advies van hun vrienden. Artiesten maken wel reclame voor kleding, producten of bepaalde instrumenten, maar niet voor oordopjes. Als iemand hoort dat een bepaalde gitaar ook door zijn favoriete artiest wordt gebruikt, klinkt dat gelijk wel een stuk aantrekkelijker. Het publiek luistert eerder naar degene die de muziek voor hun verzorgen, dan een andere soort authoriteit.

56

bijlage IV

Gedragsanalyse In dit gedeelte van de bijlage wordt de gedragsanalyse beschreven. De gedragsanalyse uit CASI 3.0 is gebruikt om het huidige gedrag van de doelgroep te analyseren. Per gedragsbepaler wordt beschreven welke informatie uit de diepte-interviews en de cultural probe relevant is met betrekking tot de betreffende gedragsbepaler. Uiteindelijk worden de meest invloedrijke gedragsbepalers geselecteerd, die het gewenste gedrag belemmeren.

daarnaast is het imago van het dragen van deze gehoorbescherming ook verbeterd. Zo geeft respondent 12 het volgende aan: “Een paar jaar geleden vond ik oordoppen echt suf en vond ik dat die mensen watjes waren, net als een helm dragen op de fiets eigenlijk. Nu het gebruik wat toeneemt en het meer in het nieuws is, vind ik dat niet meer.” Toch zijn er ondanks het schijnbaar verbeterde imago ook nog mensen die er anders over denken, bijvoorbeeld respondent negen: “Ik vind oordopjes best wel ‘gay’. Je komt ergens voor de muziek en dan doe je van die plugjes in, dat vind ik gewoon best raar.” Dit is slechts een enkeling, want over het algemeen staan de mensen die nog weinig gebruik maken van gehoorbescherming in de doelgroep, er niet onwelwillend tegenover. Wel wordt de zichtbaarheid van gehoorbescherming bij anderen in enkele gevallen (2 van de 6) als minder positief gezien, het functionele gebruik op zichzelf over het algemeen wel. Een andere interessante opmerking over het ‘mietjes imago’, wat het dragen van oordoppen kan oproepen, werd gemaakt door respondent een: “Het is vooral raar denk ik voor mensen, om bewuste keuzes te maken op een plek waar je jezelf helemaal laat gaan.” Daar lijkt wel enige logica in te zitten, want als je zeer veel drinkt en rookt tijdens het uitgaan, waarvan iedereen weet dat het ongezond is, waarom zou je dan wel ineens gezond doen als het op je gehoor aankomt?

Omgevingsdeterminanten

Sociale gedragsbepalers Uit de afgenomen interviews blijkt dat de respondenten altijd in groepen muziek evenementen bezoeken. Dit fluctueert qua aantal en hoeveelheid per individu, maar men bezoekt in ieder geval met één of meer vrienden een festival. Dit zijn directe vrienden of mensen die indirect via reeds bekende vrienden in contact staan. Meerdere respondenten geven aan wel eens gesprekken te voeren over gehoorbescherming of de symptomen van gehoorschade. In enkele gevallen blijkt het gebruik van gehoorbescherming een aanknopingspunt voor een gesprek. Dit resulteert vaak in relatief positieve reacties van andere feestgangers. Andere onderwerpen voor gesprek zijn zaken als (irritant) harde muziek en een piep in het gehoor. Die tijdelijke piep lijkt niet al te serieus te worden genomen door de mensen die geen gehoorbescherming gebruiken blijkt uit hun antwoorden in de interviews.

Groepsdruk en/of sociale vergelijking zou in veel gevallen volgens de respondenten die geen gehoorbescherming gebruiken, een positief effect kunnen hebben op hun eigen gedrag. Zo geeft bijvoorbeeld respondent acht het volgende aan: “Als je steeds meer mensen ermee ziet lopen, krijg je wel elke keer een reminder dat het misschien zelf ook de moeite waard kan zijn om het te proberen.” Volgens respondent twaalf zou het ook effect hebben: “Als iedereen gehoorbescherming zou dragen, zou ik het ook

Ondanks dat het grootste gedeelte van de bezoekers aan festivals en andere grote muziek evenementen nog geen gehoorbescherming gebruikt, is er volgens een aanzienlijke meerderheid (11 van de 12) van de ondervraagden wel een stijgende lijn in het gebruik. Ze komen steeds vaker mensen tegen die gehoorbescherming gebruiken en

57

dranken op de banners staan vermeld, kan dit ook een positief effect hebben op de algemene acceptatie van gehoorbescherming.

wel eerder doen. Niet omdat het dan ineens cool is, maar als iedereen het gebruikt, dan zal het vast niet zonder reden zijn.” Uit het onderzoek van de cultural probe bleek dat de drie deelnemers niet zoveel geven om de zichtbaarheid van de gehoorbescherming. De diepte-interviews gaven een ander beeld, niet iedereen (3 van de 12) vond het fijn als het gebruik van oordoppen opvallend zou zijn. Een ander opvallend punt is dat de respondenten die wel met regelmaat gehoorbescherming gebruiken, zich meer zijn als innovator zien of in ieder geval vinden dat ze bewuster eigen keuzes maken die niet gebaseerd zijn op trends. De respondenten die nog weinig gebruik maken van gehoorbescherming zijn over het algemeen meer trendvolgers zo geven zij zelf aan. Vaste bezoekers van clubavonden en terugkerende evenementen worden gezien als invloedrijk en bepalend voor de normen die er gelden. De liefde voor de muziek schept ook een band tussen bezoekers onderling, daar zullen zij eerder dingen van aannemen dan een willekeurig ander persoon.

Er is niet alleen op de risicovolle locaties zelf winst te behalen, zo bleek uit het verhaal van respondent vier. Zij had al langere tijd de intentie om haar gehoor te beschermen, maar dat leidde niet tot de aankoop van gehoorbescherming. Wat haar uiteindelijk wel tot aankoop liet overgaan was de mogelijkheid om in combinatie met een ticket voor Lowlands, gehoorbescherming aan te schaffen. Deze oordoppen werden thuisbezorgd voor aanvang van het festival en dit leidde uiteindelijk tot een zeer consequent gebruik van de oordoppen tijdens haar bezoek aan het evenement. Met name het gemak van deze manier van aankoop, bleek in haar geval zeer effectief te zijn.

Persoonlijke determinanten

Kennis Op het gebied van kennis valt er nog veel winst te behalen. De kennis over de risico’s op gehoorschade blijkt uit eerder onderzoek en de afgenomen interviews namelijk nogal beperkt te zijn. Uit onderzoek van Gorter (2012) bleek al dat slecht iets meer dan de helft van de bezoekers (56%) weet dat een piep in het gehoor veroorzaakt kan worden door te harde muziek. Ook viel in dit zelfde onderzoek op dat maar 40% van de geraadpleegde bezoekers weet dat een piep ook blijvend kan zijn. In de diepteinterviews die zijn afgenomen, viel ook op dat de doelgroep over het algemeen weinig kennis bezit over dit onderwerp. Een tijdelijke piep in het gehoor na een avond uitgaan waren alle twaalf respondenten mee bekend uit eigen ervaring. Dat een piep een teken is van onherstelbare schade was bij de helft (3 van de 6) van de respondenten uit de doelgroep bekend. Een blijvende piep als gevolg van gehoorschade werd door de helft van alle respondenten benoemd (6 van de 12). Zonder dat men weet dat harde muziek blijvende schade kan aanrichten en inziet dat zij hier zelf ook slachtoffer van kunnen worden, is er vanzelfsprekend ook geen reden om het gedrag aan te passen. Over het algemeen blijkt uit de antwoorden van de zes niet-bewuste beschermers, dat zij zich nauwelijks zorgen

Fysieke gedragsbepalers Over het algemeen zijn er in de fysieke omgeving op festivals en grote muziekevenementen weinig signalen te herkennen die het gebruik van gehoorbescherming aanmoedigen volgens de respondenten. Qua toegankelijkheid van gehoorbescherming kan er volgens de respondenten nog veel verbeterd worden. Er is op veel festivals wel de mogelijkheid om gehoorbescherming aan te schaffen, maar die mogelijkheid wordt vaak niet geboden op plaatsen waar de bezoekers het meeste risico lopen op gehoorschade, zoals voor bij het podium. Zo werd er bij Op Dreef festival in Roermond de mogelijkheid geboden om enkel gehoorbescherming aan te schaffen bij de kassa’s naast de ingang, wat leidde tot de verkoop van in totaal slechts zeven setjes oordoppen. Op Soenda festival in Utrecht waren bij elk drankverkooppunt oordoppen te verkrijgen, wat enerzijds de toegankelijkheid van gehoorbescherming zal bevorderen, maar ook invloed zal hebben op het imago van gehoorbescherming. Als oordoppen bij elke bar verkrijgbaar zijn en naast bier, fris en andere

58

beschermen, is het feit dat ze op dit moment nog geen of weinig last ondervinden van het huidige gedrag (4 van de 6). Mocht dit wel het geval zijn, zullen zij wel passende maatregelen treffen om verdere schade te voorkomen blijkt uit hun reacties. Het lijstje met nadelen van het gebruik van oordoppen is bijna twee keer zo groot als de genoemde voordelen. Uiteraard is dit per individu verschillend, maar het illustreert wel de grotere hoeveelheid nadelen die er volgens de doelgroep aan het gewenste gedrag kunnen worden gelinkt.

maken. Op het vlak van risicoperceptie bij de doelgroep valt er dus nog winst te behalen. Houding Met name voor mensen die persoonlijk al de nadelen van gehoorschade ondervinden, is het onderwerp zeer relevant. Anderen zonder (merkbare) schade, die wel gehoorbescherming gebruiken, zien het onderwerp ook in veel gevallen als zeer belangrijk. Naast het beschermen van het gehoor op lange termijn, kunnen het voorkomen van verdere gehoorschade en de directe last van harde muziek redenen vormen voor het gebruik van gehoorbescherming. De reacties van de respondenten die geen gehoorbescherming gebruiken zijn wisselend. Over het algemeen wordt het onderwerp wel als belangrijk bestempeld, ondanks dat dit in strijd is met het gedrag wat ze vertonen. Op basis van de diepte-interviews, de cultural probe en eerder uitgevoerd onderzoek zijn er verschillende vooren nadelen van het gebruik en niet-gebruik van oordoppen volgens de doelgroep.

Kunnen Qua vaardigheden ontbreekt het de doelgroep over het algemeen niet om oordoppen te gebruiken. De doelgroep zou wel minder snel tot koop overgaan als zij het op financieel gebied niet erg breed hebben. Studenten hebben over het algemeen niet extreem veel te besteden en dat kan een barrière vormen voor het kopen van gehoorbescherming. Een bedrag van tien tot twintig euro, voor universele oordoppen met filter, al als een behoorlijke uitgave worden ervaren voor deze doelgroep. De respondenten uit eigen onderzoek benoemen de kosten van otoplastieken ook als een grote uitgave, maar in het geval van universele oordoppen met filter, wordt er niet over een onoverbrugbare financiële barrière gesproken.

Niet gebruik van oordoppen Nadelen: • Piep in de oren • Eventueel kans op gehoorschade Voordelen: • Je kan beter dansen op harde muziek • Je kan de muziek goed beleven

Intentie Op het gebied van intentie lopen de respondenten in de doelgroep nogal uit een. Er zijn bijvoorbeeld respondenten (2 van de 6) die oordoppen bezitten, bij zich dragen, maar amper gebruiken. Maar er is ook een respondent die überhaupt niet van plan is om ooit oordoppen te gaan gebruiken. Mensen met een vergelijkbare intentie als de laatstgenoemde respondent zullen moeilijk te overtuigen zijn middels een interventie. De groep uit het eerste bovenstaande voorbeeld is een ander verhaal. Blijkbaar zijn ze wel bewust van het gevaar, zien ze in dat het meenemen van oordoppen nuttig kan zijn, maar dit resulteert niet in het gewenste gedrag. Het is zeer belangrijk dat de doelgroep de intentie bezit om het gewenste gedrag te vertonen, die blijkt nu nog onvoldoende.

Gebruik van oordoppen Nadelen: • Het is suf, voor mietjes, etc. • Ze zitten niet lekker/ passen niet goed • Het gaat ten koste van de muziek • Het kost geld • Je moet er steeds bij stil staan om ze bij je te dragen en in te doen • Ze zijn gemakkelijk kwijt te raken • Het is lastiger om gesprekken te voeren Voordelen: • De piep in de oren ontbreekt of is minder erg • Je wordt niet doof of loopt andere schade op • Geen last van te harde muziek • Je kan mensen even goed of zelfs beter verstaan De grootste reden van respondenten uit de diepte-interviews om hun gehoor niet te

59

Zelfbeeld Het gewenste gedrag kan invloed uitoefenen op het zelfbeeld van de doelgroep. Aan de ene kant kan men een zeer bewuste keuze maken om het huidige gedrag te vertonen, aan de andere kant kan het huidige gedrag ook voortkomen uit onzekerheid met betrekking tot de acceptatie van het gewenste gedrag door anderen. Wat opvalt in de interviews die zijn afgenomen met personen die wel het gewenste gedrag vertonen, is dat zij aangeven vaak uit eigen beweging keuzes te maken zonder daarbij de meningen van (relevante) anderen een bepalende rol te laten spelen. Uiteindelijk zien zij de keuze voor gehoorbescherming als een verstandige keuze, die zij bewust maken uit eigen beweegredenen. Uiteindelijk zal dit voor de doelgroep ook zo kunnen voelen, als zij het gewenste gedrag vertonen.

van geluiddempende maatregelen niet kan rijmen met het genieten van muziek op een evenement. Daarnaast bestaan er ook verschillende meningen met betrekking tot het voeren van een gesprek tijdens blootstelling aan harde muziek. Uit het onderzoek met de cultural probe waren de reacties overwegend positief gestemd op dat punt, maar het is wel afhankelijk wat voor soort oordoppen er worden gebruikt door de doelgroep. Sterk dempende oordoppen kunnen naast een weerslag op de muziek en sfeerbeleving, ook het voeren van gespreken soms negatief beïnvloeden. Uit eerder bestaand onderzoek is gebleken dat mensen die gehoorbescherming met regelmaat gebruiken, positief zijn gestemd oven het voeren van gesprekken ten tijde van harde muziek. Een derde concurrerend doel kan te maken hebben met de zichtbaarheid van oordoppen. Er leuk uitzien kan voor sommigen in strijd zijn met de zichtbaarheid van oordoppen, omdat dit als ‘niet mooi’ kan worden ervaren. Naast (mogelijke) concurrerende doelen, zijn er ook aanknopingspunten die het gewenste gedrag kunnen bevorderen. Respondent zes gaf bijvoorbeeld aan dat het voor haar een gewoonte is geworden om naast zaken als haar toegangsbewijs, portemonnee, sleutels, telefoon, sigaretten en aansteker, ook gehoorbescherming te zien als een onderdeel van dit rijtje. Het is een gewoonte om aan alle andere zaken te denken, het is zaak om ook bij de doelgroep gehoorbescherming te laten opnemen in hetzelfde lijstje.

Emoties Bij het uitvoeren van het gewenste gedrag kunnen diverse emoties een rol spelen. Zo kan schaamte een rol spelen, als men niet zeker is of het gewenste gedrag wel wordt geaccepteerd door (relevante) anderen. Minachting kan dan ook een rol spelen bij personen die het vertonen van het gewenste gedrag bij anderen niet respecteren. Een gevoel van superioriteit kan ook optreden, als men zich door het gebruik van oordoppen beter of verstandiger voelt dan anderen die dit niet doen. Gewoonten en automatismen Gewoonten spelen een belangrijke rol in het gewenste gedrag. Het is namelijk belangrijk dat het een gewoonte wordt om gehoorbescherming mee te nemen naar festivals en de gehoorbescherming ook daadwerkelijk in te brengen ter plekke. In principe zijn er enkele concurrerende doelen die de doelgroep heeft in relatie tot het gewenste gedrag. Uit de afgenomen interviews en bestaand onderzoek komt naar voren dat het gebruik van gehoorbescherming en het genieten van muziek op een evenement als een tegenstrijdigheid kunnen worden ervaren. “Je komt ergens voor de muziek en dan doe je van die plugjes in, dat vind ik gewoon best wel raar.” Dat was een uitspraak van respondent negen, die het gebruik

RESULTATEN Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste gedragsbepalers in het huidige gedrag van de doelgroep op basis van de gedragsanalyse. Toegankelijkheid Diverse respondenten uit de interviews geven aan dat de toegankelijkheid van oordoppen verbeterd kan worden. Waar men terecht kan voor bescherming is niet altijd duidelijk. Sociale norm De sociale norm vormt voor enkelen een drempel. Doordat het gebruik van gehoorbescherming niet door iedereen als normaal wordt beschouwd,

60

vormt dit een barrière in het uitvoeren van het gewenste gedrag. Kennis Er bestaat een gebrek aan kennis bij de doelgroep met betrekking tot gehoorschade. Met name op het gebied van risico inschatting valt er veel te verbeteren. De doelgroep beseft zich vaak niet welke consequenties hun huidige gedrag kan opleveren. Houding De doelgroep ziet veel nadelen in het uitvoeren van het gewenste gedrag. Intentie Op het gebied van intentie valt er een hoop winst te behalen. De redenen waarom deze intentie bij de respondenten ontbreekt of nog niet heeft geleid tot de gewenste gedragsverandering, lopen sterk uit een.

61

bijlage v

Persona’s persona 1

persona 2

Anna is 21 jaar oud en volgt de studie Communicatiemanagement aan de Hogeschool in Utrecht. Ze woont in een studentenhuis in Utrecht, aan de rand van de stad, met vijf andere jonge studentes waar ze veel mee op trekt. Naast haar huisgenoten heeft ze ook een vriendengroep waar ze regelmatig leuke dingen mee doet, zoals samen eten, lunchen of stappen in het centrum. Om haar conditie op peil te houden loopt ze regelmatig hard, haar doel is om binnenkort aan een grote hardloopwedstrijd mee te doen en een scherpe tijd neer te zetten.

Jasper is 25 jaar oud en hij is op dit moment in het laatste jaar van zijn studie Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH) aanbeland. Hij volgt deze studie in Arnhem, maar hij woont zelf al een paar jaar in Nijmegen op kamers door een eerder studie die hij daar korte tijd heeft gevolgd. Zijn vrienden wonen deels in Nijmegen, maar in de rest van Nederland zijn ook enkele vrienden van hem gevestigd. In zijn studentenhuis heeft Jasper goed contact met enkele huisgenoten, maar iedereen gaat een beetje zijn eigen gang in huis. Hij gaat af en toe naar de sportschool, maar dat gebeurd minder vaak dan hij eigenlijk zou willen.

Anna is regelmatig te vinden in het uitgaansleven. Met name in de zomermaanden is ze erg actief en bezoekt ze regelmatig grote muziekevenementen. Qua muziekstijl heeft ze een vrij brede smaak en dat uit zich ook in de festivals die ze bezoekt. Hiphop, Rnb, house, techno, pop, rock en drum&bass zijn muziekstijlen die haar het meest kunnen bekoren. Buiten het festivalseizoen gaat ze ook regelmatig uit en dan vooral indoor technofeesten en RnB clubavonden in het centrum van Utrecht.

Hij bezoekt regelmatig clubavonden in het poppodium van Nijmegen, waar met name techno wordt gedraaid in het weekend. Daarnaast is hij vaak te vinden op grote evenementen die met name aan techno gerelateerd zijn. Zo is hij een vaste bezoeker van Awakenings en het Amsterdam Dance Event (ADE) en is hij in de zomer met enige regelmaat op festivals te vinden. Jasper is een recreatieve gebruiker van extacy en dit middel gebruikt hij dan ook met enige regelmaat op de evenementen die hij bezoekt.

Bij Anna is er vrij weinig bekend over gehoorschade en de mogelijke gevolgen. Ze weet wel dat harde muziek schade kan veroorzaken aan het gehoor, maar dat is eigenlijk het enige. Ze heeft eerder al eens een keer oordoppen gebruikt, wat eigenlijk best wel goed beviel, maar ze is het setje kwijt geraakt en heeft vervolgens geen nieuwe aangeschaft. Ze is best bereid om nog eens gehoorbescherming te gebruiken, maar het is er niet van gekomen om dit ook daadwerkelijk in praktijk te brengen.

Over gehoorschade heeft Jasper enige kennis. Dat het slecht is voor je oren, dat je er doof van kan worden en dat een piep langere tijd kan blijven hangen, is hij bekend mee. Maar de kans dat dat bij hem zal gebeuren acht hij nauwelijks aanwezig. Dat is ook de reden dat hij geen gehoorbescherming gebruikt. Jasper heeft verder geen aversie tegen het onderwerp of gehoorbescherming, maar hij heeft simpelweg nog nooit van gehoorbescherming gebruik gemaakt.

62

bijlage v

Gehoorbescherming Hieronder volgt een toelichting over de verschillende soorten oordoppen die te onderscheiden zijn.

Tenslotte zijn er de otoplastieken. Dit zijn op maat gemaakte oordoppen, die daardoor zeer goed aansluiten in de gehoorgang en het comfort van het gebruik vergroten. Deze otoplastieken bevatten ook een filter dat ervoor zorgt dat de muziek wordt gedempt, maar niet extreem vervormd. Ten opzichte van de universele oordoppen met filter zijn de otoplastieken relatief duur, omdat ze per persoon op maat dienen worden gemaakt. Een nadeel is dat de oordopjes door de omvang, net als de overige oordoppen overigens, eenvoudig te verliezen zijn. Bij otoplastieken, die gemiddeld 120 euro per set kosten, wordt het al snel ‘een duur grapje’ om deze oordoppen te vervangen.

Allereerst zijn er de meest tot de verbeelding sprekende oordoppen: Schuimdoppen. Dit zijn kegelvormige stukjes schuim, die door samenpersen ingebracht kunnen worden en na het uitzetten van het schuim aansluiten in de gehoorgang. Dit is de minst aanbevolen wijze van gehoorbescherming, omdat de kans aanwezig is dat de doppen niet goed aansluiten in de gehoorgang en het gebruik de muziekbeleving zeer negatief beïnvloed. Er bestaan ook universele oordoppen zonder filter, die uit zacht kunststof materiaal zijn geproduceerd. Deze sluiten beter aan in de gehoorgang, maar ook deze gehoorbescherming blokkeert en vervormd de muziek in grote mate. Er bestaan ook universele oordoppen die wel een filter bevatten. Deze filters zorgen ervoor dat het geluid gedempt wordt, maar dat de muziek zelf nog relatief goed waarneembaar is. Dit resulteert in een positief effect met betrekking tot het risico op gehoorschade en een minder groot negatief effect op de muziekbeleving, zoals dat bij de eerder genoemde schuimdoppen het geval is. De filteroordoppen zijn er in verschillende soorten en vormen en ze worden aangeboden door diverse fabrikanten van gehoorbescherming. De oordoppen verschillen zowel in prijs, mate van demping en kwaliteit. Een groot voordeel van de oordoppen is, dat naast de verhoogde muziekwaarneming, ook het communiceren ten tijden van harde muziek wordt vereenvoudigd. Al is niet iedereen het hier over eens, bleek uit het onderzoek met de cultural probe. De filters in de oordoppen moeten ervoor zorgen dat frequenties van stemgeluid beter waarneembaar zijn, waardoor een gesprek voeren op de dansvloer eenvoudiger kan worden.

63

bijlage vi

Vergelijkbare interventies Oorcheck

ook zelf tips beschrijven, waarmee ze een prijs konden verdienen. Verder was er de mogelijkheid om te gokken hoeveel oordoppen er in een glazen vaas zaten, waarbij er voor de beste gokkers oordopjes van bekende fabrikanten te winnen waren. Er was ook de gelegenheid om je eigen mp3 luistergedrag te checken, door deel te nemen aan de mp3check. Door enkele vragen te beantwoorden op een laptop, kreeg een deelnemer een aantal specifieke tips om het risico op gehoorschade, veroorzaakt door persoonlijke elektronica, te verkleinen. Tenslotte was er nog de mogelijkheid om met een stel plastic oren op de foto te gaan en een tijdelijke ‘tatoeage’ aangebracht te krijgen.

De oorcheck campagne is in 2009 van start gegaan met preventieactiviteiten op festivals, met als doel om gehoorschade bij jongeren te reduceren. Er werd gebruik gemaakt van een stand (lees: kraam) en het oorcheckteam: een team van vrijwilligers die de bezoekers van de bezochte festivals voorlichting gaven over gehoorschade, gehoorbescherming en de activiteiten begeleidden. Er werd gedurende de dag ook data verzameld van de doelgroep, door de bezoekers vragenlijsten in te laten vullen. Deze informatie gaf bijvoorbeeld inzichten in de attitude van de bezoekers tegenover gehoorschade, hun huidige gedrag en hun visie op de campagne zelf. Uiteraard was er ook de mogelijkheid om oordoppen aan te schaffen.

Evaluatie De oorcheckcampagne heeft in de vier jaar van uitvoering diverse soorten festivals aangedaan en daarom ook een zeer verschillend publiek bereikt. Het is niet eenvoudig om de effecten van een dergelijke campagne vast te stellen. Uit de resultaten van het onderzoek door middel van vragenlijsten, is wel gebleken dat driekwart van de jongeren de campagne als nuttig hebben ervaren en dat ze van mening zijn dat er altijd aandacht zou moeten worden besteed aan dit onderwerp op festivals.

De activiteiten bestonden uit: De oorchecktwist, een variant op het alom bekende spel Twister. Het verschil met het originele spel is dat de deelnemers die de instructies van degene die aan de wijzer draait dienen op te volgen, voorzien zijn van een koptelefoon met ruis. Door de hoeveelheid ruis in de koptelefoon zijn deze commando’s niet makkelijk te verstaan. Het is een soort interactieve hoortest die met vrienden op een toegankelijke manier uitgevoerd kan worden. Welke spelers geven gehoor aan de instructies en welke verstaan het verkeerd of überhaupt niet? Daarnaast stond er bij de stand een hokje waarop de tekst piepshow te zien was. In deze cabine, die veel gelijkenissen vertoond met een pasfotohokje, krijgt de bezoeker informatie over hoe je zelf een piepshow kan veroorzaken. Hiermee wordt gedoeld op de pieptoon die kan ontstaan na afloop van blootstelling aan harde muziek. Door uit te leggen hoe je deze schade juist wel kan veroorzaken, wordt er gepoogd om de bezoekers door middel van tips aan te zetten tot minder risicovol gedrag met betrekking tot gehoorschade. Daarnaast konden bezoekers

In het laatste jaar (2012) zijn er enkele honderden setjes oordoppen aan de man gebracht, door toedoen van de campagne. Ondanks dat dit als zeer positief beschouwd mag worden, in vergelijking met de voorgaande jaren van de campagne, is dit in relatie tot het aantal bezoekers op de bezochte festivals als zeer gering te bestempelen. Hieruit kan opgemaakt worden dat er nog steeds veel resultaat te behalen valt op festivals, want slecht een klein percentage van de bezoekers geeft aan altijd oordoppen te gebruiken (3,6%). Een belangrijke factor in de eventuele toename van het gebruik, blijkt de eenvoud in de aanschaf en het belang om aan het gebruik van

64

De volgende elementen speelden een rol in de eerste fase van Sound Effects: De campagne had als slogan: GO>OUT PLUG>IN. Met deze slogan wordt bedoeld dat als je uit gaat (GO>OUT), het de bedoeling is dat je gehoorbescherming in doet (PLUG>IN). Door deze slogan worden deze twee zaken met elkaar in verband gebracht. Het logo wat hierbij is ontwikkeld is hieronder afgebeeld. In deze campagne werd tevens gebruik gemaakt van een campagnewebsite, waarop alle informatie en campagneonderdelen te vinden zijn.

gehoorbescherming herinnerd te worden, in de context van plaatsen met een verhoogd risico op gehoorschade. Tenslotte viel er op dat mensen die af en toe schuimdoppen gebruiken, minder snel geneigd zijn om deze regelmatig te gebruiken, omdat het gebrek aan comfort een drempel vormt. Het is dus van belang om de bezoekers goed voor te lichten over de verschillende soorten gehoorbescherming en de voor- en nadelen die deze verschillende soorten met zich meebrengen. Mensen die otoplastieken bezitten, blijken deze namelijk wel zeer regelmatig te gebruiken. Dat is op het eerste gezicht ook begrijpelijk, aangezien er relatief hoge kosten zijn gemaakt voor de bescherming, maar ook de mensen die schuimdoppen gebruiken hebben de goede intentie met betrekking tot het juiste gedrag om de risico’s op gehoorschade te verkleinen. Deze goede intentie zou niet door een gebrekkige kennis over de verschillende soorten gehoorbescherming, moeten leiden tot een negatieve ervaring met gehoorbescherming als middel.

Er werd ook een soapserie ontwikkeld als campagneonderdeel. In deze soap, genaamd soundsoap, worden jongeren gevolgd, die worden gespeeld door acteurs die een grote bekendheid genieten binnen de doelgroep. Het doel van de soap is om op een aantrekkelijke manier informatie over gehoorschade aan de doelgroep over te brengen. Met name het gebruik van gehoorbescherming wordt belicht. Er werd ook een online feedbacktool ontwikkeld voor op de campagnewebsite. In de soundcheck test, wordt men geconfronteerd met de lange termijneffecten van hun risicogedrag met betrekking tot gehoorschade. Aan de start van de test wordt men gevraagd om één van de beschikbare muzieknummers te selecteren. Door vervolgens vragen te beantwoorden over het individuele gedrag met betrekking tot het voorkomen van gehoorschade te beantwoorden, wordt de mate van ruis bepaald die het nummer aan het einde van de test bevat. Hoe risicovoller de deelnemer zich denkt te gedragen, hoe minder goed het gekozen nummer aan het einde te beluisteren zal zijn. Hiermee wordt de (mogelijke) invloed die het gedrag van de participant heeft op hun persoonlijk gehoor op lange termijn gesimuleerd.

Soundeffects Deze interventie is ontwikkeld met als doel gehoorschade bij jongeren in uitgaanssituaties te voorkomen. In vergelijking met andere interventies, was deze onderscheidend doordat er gebruik werd gemaakt van wetenschappelijke theorie, onder andere over gedragsverandering. Sound effects bestaat uit drie verschillende fases, die met een eigen strategie en doelgroep een bijdrage zouden moeten leveren aan de preventie van gehoorschade bij jongeren. De eerste fase was gericht op jongeren tussen de 16 en 30 jaar, de tweede fase richtte zich op eigenaren en organisatoren van uitgaanssituaties en de derde fase was bedoeld om de problematiek hoger op de publieke agenda te posteren. Gezien de aard van de thematiek die centraal staat in dit document, gericht op het veranderen van persoonlijk gedrag, wordt niet uitgebreid ingegaan op de tweede en derde fase van de Soundeffects-campagne. Deze fases waren gericht op organisatoren en eigenaren van uitgaanssituaties en de publieke agenda en zijn daarom minder sterk verbonden met het direct veranderen van het gedrag van de doelgroep.

Een ander onderdeel van de campagne was peer education. Door in uitgaanssituaties een soort ambassadeurs voorlichting te laten, was het de bedoeling dat het publiek op een laagdrempelige wijze benaderd zou worden. De eerder genoemde ambassadeurs waren personen die zelf aansloten bij het bezoekersprofiel van een bepaalde uitgaanslocatie of evenement. Zij gingen in contact met bezoekers over het probleem, wat

65

campagnewebsite. De gebruikers konden via deze check ervaren welke invloed hun gedrag op lange termijn voor gevolgen zou hebben op hun gehoor. Uit de data die de website registreerde bleek dat de gemiddelde tijd die men aan Soundcheck besteedde gemiddeld veel lager lag dan de minimaal benodigde tijd. De gebruikers zijn blijkbaar vaak afgehaakt tijdens de test, waaruit geconcludeerd zou kunnen worden dat het gebruik van de test zelf niet aantrekkelijk genoeg is gebleken om de aandacht van de doelgroep vast te kunnen houden. In de evaluatie over de zogenaamde peer education, valt op dat er een groot verschil is tussen het publiek van bepaalde muziekstijlen en hun interesse tegenover informatie over gehoorschade. Tenslotte viel op dat de decibelborden door het publiek niet altijd werden gewaardeerd. Deze borden gaven op uitgaanslocaties realtime informatie over het volume van de muziek ten gehore gebracht werd. Veel voorkomende geluiden waren dat het publiek zichzelf goed in staat acht om te beoordelen of de muziek te hard staat en dat de aantallen in decibel niet goed op waarde geschat konden worden.

zij zelf kunnen doen om zich te beschermen en waar ze terecht kunnen voor meer informatie. Er zijn ook posters, flyers en gratis kaarten ontworpen om de campagne te ondersteunen. De posters boden de bezoekers een verwijzing naar de campagnewebsite en maakten kenbaar dat er op de desbetreffende locatie oordoppen verkrijgbaar waren. De flyers bevatten extra informatie over bijvoorbeeld hoe gehoorschade ontstaat, hoe men erachter kan komen hoe het er met hun eigen gehoor staat en wat men eraan kan doen om verdere schade te voorkomen. De gratis kaarten, die verkrijgbaar waren in diverse uitgaanssituaties, was voorzien van diverse aandachtstrekkende teksten. Deze teksten waren gebaseerd op de afleveringen van de soundsoap en waren niet in de huisstijl van de campagne vormgegeven om de directe associatie met gehoorschade te voorkomen. Tenslotte was het gebruik van zogenaamde decibelborden een onderdeel van de campagne. Deze borden werden in uitgaansituaties opgehangen en geven door middel van kleur (rood of groen) en een weergave van het aantal decibellen aan, hoe het met het geluidsniveau is gesteld. Door een bord vlakbij de boxen te situeren en er ook een te bevestigen verder van de geluidsinstallatie, kreeg het uitgaanspubliek informatie over het geluidsniveau zelf en het verschil in het geluidsniveau dat er bestaat tussen de twee plaatsen. Dat laatstgenoemde punt geeft het uitgaanspubliek een indruk over de invloed die zij zelf hebben met betrekking tot de blootstelling van hun gehoor aan harde muziek.

Resultaten • Het is belangrijk om het gemakkelijk te maken voor het uitgaanspubliek om gehoorbescherming aan te schaffen. Daarnaast is ook een contextuele herinnering aan het gebruik van gehoorbescherming een belangrijke factor in het gedrag. • Schuimdoppen kunnen een bedreiging vormen voor het uitvoeren van het gewenste gedrag. Deze oordoppen kunnen een verkeerd beeld scheppen van de mogelijkheden die filteroordoppen wel kunnen bieden. Het is belangrijk om het publiek aan te zetten tot het gebruik van bescherming met muziekfilters. • Als er een online middel wordt ingezet om de campagne te ondersteunen, is het belangrijk om de aandacht van de bezoekers vast te houden, zodat ze niet voortijdig de pagina verlaten.

Evaluatie De Soundeffects campagne is zorgvuldig ontwikkeld op basis van wetenschappelijke theorieën, uitvoerig getest en naderhand ook uitgebreid geëvalueerd. Per fase en de bijbehorende campagneonderdelen is gekeken naar het resultaat in de vorm van blootstelling aan de doelgroep, de tevredenheid over de uiting en het bereik. Daarin valt op dat de soundsoap relatief weinig is bekeken door de doelgroep, terwijl daar een zeer groot deel van het budget aan is besteed. Een gebrek aan aandacht die voor de soap is gegenereerd, bleek hiervan de oorzaak te zijn. De feebacktool Soundcheck bleek een gewaardeerde toevoeging aan de

66

bijlage VII

drie concepten Hieronder worden de drie geselecteerde concepten nader toegelicht. Dit betreft een voorlopige versie van de concepten, die op dat moment is gepresenteerd.

perspectief gezet met gedrag wat de doelgroep al uitvoert, waaruit de conclusie getrokken dient te worden dat het normaal is om ook het gehoor te beschermen. De derde techniek die een rol speelt is self-persuasion, in de call to action van de communicatie speelt dit een rol. De doelgroep wordt namelijk aangezet om zelf redenen te bedenken voor het uitvoeren van het gewenste gedrag en dat is veel effectiever dan het opleggen van motivatie in de communicatie zelf.

Concept 1

Concept 2

Persuasieve technieken: Metaphors/Anchoring & Self-persuasion Strategie: Je op de doelgroep richten met als doel om gehoorbescherming ‘normaler’ te maken (sociale norm) Concept: Het vergelijken van gehoorbescherming met andere soorten ‘normale’ bescherming Tagline: ‘Het is niet raar om jezelf te beschermen, bescherm daarom ook je oren tegen de schade door harde muziek.’ Call to action: Wat is jouw reden om je gehoor te beschermen? Ga naar www.beschermjezelf.nl

Persuasieve technieken: Social proof Strategie: De doelgroep overtuigen van het feit dat steeds meer mensen hun gehoor beschermen en dat zij ook bij deze groep kunnen horen Concept: Communiceren van het gebruik van gehoorbescherming door anderen Tagline: ‘Al meer dan 26% van de festivalbezoekers beschermt zijn gehoor tegen harde muziek.’ Call to action: Zorg dat jij een van hen wordt. Kom erachter wat jij kan doen en surf naar www. ikbeschermmijngehoor.nl

Toelichting In dit concept wordt het gebruik van gehoorbescherming vergeleken met andere vormen van bescherming, zodat het de bedoeling is dat de doelgroep zal in zien dat het helemaal niet vreemd is om ook je oren te beschermen. Het beschermgedrag in alledaagse situaties dient als een metafoor voor het beschermen van het gehoor. Daarnaast is dit metafoor ook een vorm van anchoring, het gebruik wordt in

Toelichting In dit concept wordt de descriptieve norm van de doelgroep beïnvloed door aan te geven dat er een hoop anderen zijn die hun in het gewenste gedrag

67

die de aandacht trekt, wordt in de tekst eronder gereframed, waardoor de eerste uitspraak genuanceerd wordt en het kwartje valt bij de doelgroep. Door typische festivalbezoekers af te beelden, althans die als dusdanig herkenbaar zijn, is het eenvoudig voor de doelgroep om zich met deze persoon te identificeren. De persoon in kwestie ziet er op het eerste gezicht niet dom of depressief uit. Ook die ontbrekende bevestiging van de uitspraak ten opzichte van de afgebeelde persoon, moet de doelgroep verleiden tot het opnemen van de boodschap.

al zijn voor gegaan. Dit zal voor de doelgroep een extra motivatie kunnen zijn om het gewenste gedrag ook zelf uit te voeren. De doelgroep ziet wie er al gehoorbescherming (lijken te) gebruiken en kijkt deze mensen recht in de ogen. Het percentage van 26% is niet hoog, maar het moet ook een realistisch percentage blijven. Als het aantal in de communicatie niet overeenkomt met het door de doelgroep waargenomen gebruik, kan de gehele boodschap in gevaar komen, aangezien de doelgroep de communicatie als onwaar zou bestempelen en niet meer ontvankelijk is voor de rest van de inhoud.

Resultaten van de reviews

Concept 3

Hieronder zijn de belangrijkste opmerkingen samengevat en beschreven die de beide review-momenten met de medewerkers van de Nationale Hoorstichting en de doelgroep hebben opgeleverd. De opmerkingen van beide reviews zijn samengevat, aangezien er met de opmerkingen van de eerste sessie geen veranderingen zijn aangebracht in voorbereiding op de tweede sessie. Na afloop van beide momenten is er een keuze gemaakt voor het meest aansprekende concept, na aanleiding van de nieuwe inzichten. Vervolgens zijn de verbeterpunten doorgevoerd in het ontwerp van het concept waarop de keuze is gevallen. Concept 1 • Let op dat je geen twijfelachtig gedrag neemt. Het gebruik van zonnebrand is ook gezondheidsgedrag en wordt ook door lang niet iedereen vertoond. In het geval van het pakken van een hete ovenschaal is de vergelijking voor iedereen direct logisch, niemand pakt een hete ovenschaal bewust met zijn blote handen uit de oven. • Waarom zouden mensen een vervolg geven aan deze boodschap? Denk goed na over vervolgstappen en de motivatie voor de doelgroep om deze stappen te nemen. • Het is belangrijk om de keuze voor de juiste woorden goed te testen, dat kan grote invloed hebben op de boodschap die je wil overbrengen. • De boodschap kan op een belerende wijze geïnterpreteerd worden door de doelgroep, let op dat de doelgroep geen wil opgelegd krijgt. • Het voorbeeld met het oppakken van een hete ovenschaal, zonder bescherming, moet vaker

Persuasieve technieken: Disrupt & Reframe Strategie: Je op de doelgroep richten met als doel om de risicoperceptie met betrekking tot gehoorschade te vergroten Concept: Bestaande indirecte gevolgen van gehoorschade gebruiken door met een generaliserende uitspraak de doelgroep aan te spreken Tagline: ‘Van festivals wordt je.. dom/depressief/ asociaal/etc’ Call to action: Benieuwd hoe groot de kans is dat jij gehoorschade oploopt door harde muziek? Doe de test op www.gehoorschade.nl Toelichting De uitspraken die het concept communiceert zijn opvallend en vragen om een verdere explicatie. Door de generaliserende uitspraak, staat de doelgroep open voor nieuwe informatie die de uitspraak toelichten en zijn bestaande (kritische) houdingen tijdelijk uitgeschakeld. De uitspraak

68

voor een zogenaamde one-shot (een campagne idee met slechts een enkele uitvoering), maar niet voor een crossmediale campagne zoals ik voor ogen heb.

toegepast kunnen worden op andere situaties. Concept 2 • Hoe zorg je ervoor dat jongeren de volgende overstap naar een ander medium maken? Let op de hoeveelheid moeite die het kost en zorg dat er iets te halen valt voor de doelgroep: ‘Whats in it for me?’. Waarom zouden ze bij die groep willen horen? • Let op dat het een realistisch percentage moet zijn. Mocht het percentage niet overeenkomen met de werkelijkheid werkt de boodschap niet of zelfs averechts. • Het zou goed een onderdeel kunnen vormen van een ander concept, door extra overtuiging te geven. Als losstaand concept is het minder kansrijk.

Concept 2 bleek het minste enthousiasme op te roepen. Het communiceren van een bepaalde norm werd wel als kansrijk gezien, maar niet als drager van een geheel communicatieconcept. Daarnaast werden er vraagtekens gezet bij het percentage van 26%. Niet verwonderlijk, aangezien dit percentage uit de lucht was gegrepen, als mogelijk voorbeeld. De communicatie van een absoluut aantal lijkt een beter alternatief te zijn, aangezien het relatief lage percentage van gebruikers minder groot oogt dan een absoluut aantal van de groep gebruikers van gehoorbescherming. Ondanks die mogelijke verbetering, lijkt het beter om deze techniek eventueel later te gebruiken als ondersteuning van het concept waar de keuze wel op is gevallen.

Concept 3 • Zouden festivals dit concept ook ondersteunen? Zouden zij ook medewerking verlenen? • Denk goed na over de content die je onder de statements plaatst. Let op dat het niet te belerend overkomt. • Denk na over de afzender van de communicatie, wie moet deze boodschap naar de jongeren overbrengen? Of moet er überhaupt een afzender zijn?

De keuze voor concept 3 is tot stand gekomen door de hoeveelheid positieve reacties die in de twee sessies naar voren kwamen met betrekking tot dit concept. Deze vorm van communicatie werd als humoristisch en verassend omschreven. In beide sessies werd er opgemerkt dat de opvallende uitspraken de aandacht van de doelgroep met zekerheid zullen trekken, omdat het een originele manier is van het overbrengen van de boodschap. Daarnaast omdat de focus op festivals ligt en de zich door dit thema en de mogelijkheid tot identificatie met de afgebeelde persoon, de doelgroep zich aangesproken zal voelen.

Conclusie Na het voorleggen van de drie geselecteerde concepten aan zowel een afvaardiging van de Nationale Hoorstichting en een viertal personen die voldoen aan de criteria van de doelgroep, is het tijd voor de volgende stap. Het maken van een keuze voor het concept dat na aanleiding van de feedback het meest kansrijk lijkt. Deze keuze is gevallen op concept 3. Concept 1 was de tweede keus, aangezien de reacties op dit concept zeer positief waren. Het grootste probleem bleek dat het voorbeeld van de hete ovenschaal niet eenvoudig reproduceerbaar was, door andere vergelijkbare voorbeelden te genereren. Een concept achter een campagne moet minimaal meer dan één op een verschillende manier uitvoerbaar zijn, idealiter drie keer of meer. In dit geval bleef het steken bij een goede uitvoering, wat een prima idee zou zijn

69

bijlage VIII

Eindproducten storyboard VERHAAL INTERACTIEVE WEBSITE

70

71

72

SPOTIFY ADVERTENTIE

73

BANNERS OP MUZIEKWEBSITES

74

Facebookadvertentie

75

COMMUNICATIECONCEPT

76

COMMUNICATIECONCEPT

77

COMMUNICATIECONCEPT

78