Dubbelklik: Yo! Kaapstad Raps in Zuid-Afrika en Nederland Onderbouw voortgezet onderwijs, met name het VMBO

Docentenhandleiding Hiphopproject voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs

Project: Onderwerp: Doelgroep: Secties: Samenwerkende instellingen: Materiaal:

Opdrachtgever: Contactpersonen:

Dubbelklik: Yo! Kaapstad Raps in Zuid-Afrika en Nederland Onderbouw voortgezet onderwijs, met name het VMBO Muziek, Nederlands Stichting Kunstzinnige Vorming in uw regio Lokale radiozender Het lespakket Dubbelklik: Yo! Kaapstad bestaat uit een docentenhandleiding, de video Dubbelklik: Yo! Kaapstad en een cd met beats en raps uit Zuid-Afrika Nederlands instituut voor Zuidelijk Afrika NiZA: Sanna Jansen, telefoon: (020) 520 62 10 Kunstweb: Gerrie Kok, telefoon: (020) 520 55 85 / (020) 520 53 80

DUBBELKLIK: YO! KAAPSTAD

Korte projectinformatie


Inhoudsopgave

Inleiding 5 Projectopbouw 6 Doelstellingen van het project 7 Praktische punten 8

Les 1. Documentaire Dubbelklik: Yo! Kaapstad 9 Les 2. Voorbereiding en workshop rap schrijven 11 Les 3. Opnemen raps en informatie zoeken over raps 13 Les 4. Radio-uitzending 15

Bijlagen Bijlage 1. Kopieerblad met kijkvragen voor de leerlingen 17 Bijlage 2. Korte geschiedenis van rap en hiphop 18 Bijlage 3. Kopieerblad met internetopdrachten 19 Bijlage 4. Planning voor Amsterdamse scholen / Voorbeeldplanning SKV’s 20 Bijlage 5. Lessuggesties Dubbelklik: En garde Mamelodi 23 Bijlage 6. Lessuggesties Dubbelklik: www.ghana.nl 25

Bijlage 8. Overzicht Stichtingen Kunstzinnige Vorming 29 Bijlage 9. Overzicht lokale radiostations 32


Bijlage 7. Lessuggesties Dubbelklik: Is love a tender thing? 27


Inleiding

Het Nederlands Instituut voor Zuidelijk Afrika heeft in samenwerking met Kunstweb een lespakket ontwikkeld rond de AVRO-documentaire Dubbelklik: Yo! Kaapstad over hiphop in Zuid-Afrika en Nederland. Dubbelklik: Yo! Kaapstad is een prachtdocumentaire voor de doelgroep van dit project: jongeren van twaalf tot en met vijftien jaar (En trouwens ook boven de 15). Zowel het thema – hiphop – als de hoofdpersonen, Pamela en Paul, spreken jongeren aan. Thema van de documentaire is hiphop. Twee Nederlandse rappers, Paul Faverus (alias Don P) en Pamela Galdey, ontmoeten in Kaapstad de Zuid-Afrikaanse hiphoppers Khalil en Steel. Tijdens de ontmoeting komt er een KLIK tot stand met de rappers. Hiphop, rap is een internationale taal en schept een band. Pamela en Paul logeren thuis bij hun Zuid-Afrikaanse vrienden en krijgen zo veel mee over de leefomstandigheden in Kaapstad. Als besluit maken ze voor de radiozender Bush Radio gezamenlijk een hiphopuitzending over de dingen die hen bezighouden. Hiphoppers in Zuid-Afrika zijn zich meer bewust van hun leefsituatie dan jongeren in Nederland. Of is dat schijn? De Zuid-Afrikaanse rappers zijn zich in ieder geval zeer bewust van de grootste bedreiging van hun generatie: hiv en aids. Thema’s die in hun rapteksten opduiken zijn: recht op gezondheid, drugsgebruik en hoe buiten de bende te blijven. Vooral dat laatste is moeilijk in een arm land met niet veel hoop op een betere toekomst. Deze zelfbewuste jongeren willen hun eigen lot bepalen door middel van rap en waarschuwen hun leeftijdgenoten waar het kwaad steekt. In Nederland zijn jongeren over het algemeen minder zelfbewust, hoewel Raymzter, de Nederlandse Marokkaan met zijn rapsingle ‘Kutmarokkanen’, zich ook bewust is van zijn rol in de maatschappij. Zijn hit vond weerklank bij velen. Het project bestaat uit vier gevarieerde lessen, waarbij de leerlingen zelf actief aan de slag gaan. Ze leren van alles over hiphop en de jongerencultuur in Zuid-Afrika, zoeken op internet om vragen over hiphop en Zuid-Afrika te beantwoorden, volgen een workshop rapteksten schrijven en maken hun eigen radio-uitzending. De beste en mooiste raps, afgewisseld met informatieblokjes, worden bij het lokale radiostation uitgezonden. Afrikaanse raps zijn in dit pakket op cd beschikbaar om te mixen. Twee leerlingen begeleiden de live-uitzending terwijl de overige leerlingen aan de radio gekluisterd zitten.

We wensen docenten en leerlingen veel plezier met de uitvoering van dit project.

De samenstellers


De opzet van dit lespakket is jongeren zelf een stem op de radio te geven. Door middel van een zelfgeschreven rap, uitgezonden op een lokaal radiostation. In de hoop dat het bijdraagt aan hun zelfbewustzijn.

5

Projectopbouw

Les 1: Documentaire Dubbelklik: Yo! Kaapstad (45 minuten) Met kijkvragen in de hand bekijken de leerlingen de documentaire Dubbelklik: Yo! Kaapstad en houden hierna een kringgesprek over raps in Nederland en in Zuid-Afrika. Les 2: Workshop raps schrijven (90 minuten) De leerlingen krijgen een korte inleiding in de geschiedenis van raps en de betekenis van raps. Hierna schrijven ze onder begeleiding van een gespecialiseerde rapdocent zelf raps. Les 3: Opnemen raps en informatie zoeken over raps (30 minuten) Een aantal zelfgemaakte raps wordt opgenomen voor de radio-uitzending. De overige leerlingen verdiepen zich verder in raps uit Zuid-Afrika en Nederland. Ze maken hier korte informatieblokjes van voor in de uitzending. Les 4: Radio-uitzending Twee leerlingen per klas presenteren bij het lokale radiostation het radioprogramma. Zij draaien raps uit Nederland en uit Zuid-Afrika en vertellen tussendoor iets over de geschiedenis en de betekenis van raps (informatieblokjes uit les 3). Na afloop krijgt de docent een cd mee met een opname van de uitzending. Van deze cd kunt u zelf kopieën maken voor de leerlingen. Les 4 speelt zich af in de studio van de lokale radiozender in uw regio. Alleen de twee presenterende leerlingen zijn bij de uitzending aanwezig. Omdat dit veelal ’s avonds zal zijn, is het aan te raden om een docent of ouder hen te laten begeleiden. De overige leerlingen luisteren natuurlijk thuis naar de radio. Deze les kan ook beschouwd worden als een huiswerkopdracht.


6

Doelstellingen van het project

Muziek – De leerlingen zijn in staat om zelf een raptekst te schrijven en deze ritmisch uit te voeren met gebruikmaking van een begeleiding op cd. – De leerlingen luisteren naar hiphopmuziek en praten over hiphopmuziek. – De leerlingen kunnen, aan de hand van de achtergrondinformatie die ze hebben gekregen of op internet hebben opgezocht, een korte samenvatting geven van de geschiedenis van de hiphop. Nederlands – De leerlingen kunnen gericht naar een documentaire kijken en daaruit relevante informatie destilleren. – De leerlingen leren woordassociaties maken. – De leerlingen kunnen een raptekst schrijven en deze mondeling aan de groep laten horen (houden een monoloog). – De leerlingen maken een maatschappijkritische rap. – De leerlingen kunnen informatie van internet verwerken tot korte informatieve teksten. – De leerlingen leren meer over het medium radio. – De leerlingen maken zelf een radioprogramma. Wereldoriëntatie – De leerlingen leren meer over Zuid-Afrika. – De leerlingen leren dat jongeren in Zuid-Afrika zelfbewust en maatschappijkritisch zijn en dat de inhoud van de raps gaan over voor hun generatie dreigende gevaren zoals hiv, aids, drugs en bendes (gangs).


7

Praktische punten

Projectplanning Het project kan in drie lesweken gegeven worden, maar ook op een dagdeel achter elkaar gevolgd worden bij de Stichting voor Kunstzinnige Vorming of een Stichting Jongerenwerk. Les 1. De video De documentaire Dubbelklik: Yo! Kaapstad kan in videovorm op school bekeken worden. Les 2. De workshop rap schrijven De rapworkshop kan ook op school gegeven worden. Dit moet door een gespecialiseerde muziekconsulent of rapper gebeuren die over kennis en vaardigheden beschikt op het gebied van raps schrijven. Informeert u hiervoor bij de Stichting Kunstzinnige Vorming (SKV) in uw regio, zie bijlage 8. Les 3. De radio-opname De radio-opname kan meestal niet op school zelf plaatsvinden, hiervoor moet men naar een studio, evenals voor de presentatie van de uitzending. Informeer hiervoor bij een lokale radiozender, zie bijlage 9. Les 4. De uitzending De uitzending vindt plaats bij dezelfde radiozender als les 3. Zie hiervoor het overzicht van lokale radiozenders, bijlage 9. Planning voor Amsterdamse scholen Voor Amsterdamse scholen is een aparte bijlage ingevoegd, zie bijlage 4. Amsterdamse scholen kunnen het gehele project volgen bij The Site, infoc@fé voor jongeren. Voor hen wordt de documentaire vertoond op een groot scherm en wordt de workshop geregeld, evenals de opname en radio-uitzending. Lokale Stichtingen voor Kunstzinnige Vorming Lokale SKV’s kunnen de ‘Planning voor Amsterdamse scholen’, bijlage 4, gebruiken als voorbeeldplanning voor scholen in hun regio.


8

Les 1. Documentaire Dubbelklik: Yo! Kaapstad Leerdoelen • De leerlingen leren dat Zuid-Afrikaanse raps maatschappijkritisch zijn en over onderwerpen gaan als hiv, aids, drugs en bendes. • De leerlingen kunnen gericht kijken naar een documentaire en daar relevante informatie uit halen.

Duur: Materiaal:

45 minuten. Videorecorder en monitor. Video Dubbelklik: Yo! Kaapstad. Kopieën bijlage 1 en 2. Voorbereiding docent: Vooraf bekijken video Dubbelklik: Yo! Kaapstad. Kopiëren kijkvragen voor de leerlingen, zie bijlage 1. Het is handig als u de kijkvragen op gekleurd papier kopieert. Gemiddeld vier kopieën per klas. Daarna kunt u de kopieën in kaartjes knippen. Elke leerling krijgt twee vragen. Bijlage 2, ‘Korte geschiedenis van rap en hiphop’, lezen en kopiëren.

LESOPZET Introductie project (5 minuten) U vertelt de leerlingen in het kort dat de komende lessen over Zuid-Afrikaanse en Nederlandse rap gaan, dat ze een film gaan bekijken, zelf raps gaan schrijven en een radio-uitzending gaan maken met deze raps. Bekijken Dubbelklik: Yo! Kaapstad (25 minuten) U deelt de kijkvragen, twee per leerling, uit aan de leerlingen. De leerlingen bekijken de documentaire Dubbelklik:Yo! Kaapstad. Kringgesprek (10 minuten) De leerlingen vertellen aan de hand van onderstaande kijkvragen wat hen is opgevallen aan de documentaire. DUBBELKLIK: YO! KAAPSTAD

Kijkvragen 1 Wat valt je op aan de townships rondom Kaapstad? 2 Wat is Bush Radio? 3 Hoe is de opkomst van hiphop te verklaren? 4 Wat is de betekenis van hiphop in Zuid-Afrika? 5 Hoe is de woonsituatie van Pamela en Paul bij Khalil en Steel thuis in Kaapstad? 6 In wat voor soort kleding gaan de jongeren naar school? 7 Welke kleding dragen ze als ze uitgaan? 8 Hoe wordt de dag van de mensenrechten op school gevierd? 9 Wat zie je buiten de school van deze viering? 10 Waar gaan de hiphopteksten over? 11 Wat is echte hiphop volgens de Afrikaanse jongeren? 12 Wat is het beeld dat de rappers van Afrika hebben? 13 Wat leren Pamela en Don P in de hiphopworkshop? 14 Wat hebben Pamela en Don P van hun bezoek aan Kaapstad geleerd?

9

U laat ook de volgende aspecten aan de orde komen: – Kennen de leerlingen al raps? – Welke raps kennen zij? De meeste leerlingen kennen wel de rap van Raymzter, ‘Kutmarokkanen’. – Wat zijn de belangrijkste onderwerpen van rap in Nederland en in Zuid-Afrika? – Is de situatie in Zuid-Afrika te vergelijken met de situatie in Nederland? – Wat is het doel voor de Zuid-Afrikaanse jongeren en wat voor de Nederlandse (Surinaamse, Marokkaanse, etc)? Lezen ‘Korte geschiedenis van rap en hiphop’ (5 minuten) De leerlingen lezen individueel deze bijlage als voorbereiding op de workshop. Eventueel kunnen ze vragen hierover stellen.


10

Les 2. Workshop rap schrijven

Leerdoelen • De leerlingen leren meer over de geschiedenis van hiphop. • De leerlingen leren dat er verschillende soorten raps zijn. • De leerlingen schrijven aan de hand van woordassociaties een maatschappijkritische rap.

Duur: Materiaal:

90 minuten. Cd-speler. Cd met rapvoorbeelden en beats om zelf op te oefenen. Pen en papier. Voorbereiding docent: (Eventueel) regelen van een gespecialiseerde rapdocent via SKV in uw regio, zie bijlage 8. Lezen bijlage 2, ‘Korte geschiedenis van rap en hiphop’.

LESOPZET Introductie (15 minuten) De rapper (de workshopdocent) stelt zich voor en vertelt, soms rappend, over zijn ervaringen. Hij geeft een korte uitleg over welke uitingsvormen er allemaal onder hiphop vallen: graffiti, breakdance en electric boogie, rap en dj-ing. Zie bijlage 2. De rapdocent peilt de leerlingen: wat weten ze al over de geschiedenis en achtergrond van de hiphopcultuur? Ook speelt de docent in op wat er momenteel populair is op televisie (MTV, TMF, the BOX). Hij vertelt meer over de achtergronden en hoe de commercie de hiphop, en dus ook rap, eenzijdig belicht, waardoor er verkeerde voorstellingen en stereotype opvattingen over rap ontstaan. Vaak wordt er gedacht dat rap alleen over ‘money, cars and bitches’ gaat. De docent verwijst terug naar de video waarin de onderwerpen van de rap maatschappijkritisch zijn.

Taalgebruik (5 minuten) Veel bekende schrijvers uit de geschiedenis hebben met hun fantasie en schrijfkunst een kleurrijk palet van de taal gemaakt. Shakespeare bijvoorbeeld gebruikte hele bloemrijke taal om de misstanden in zijn tijd duidelijk te maken. Rappers als Tupac, Nas, Biggie Smalls, Brainpower of Eminem doen dit door middel van krachtig taalgebruik.


Voorbeeldfragmenten raps (10 minuten) De workshopdocent laat een viertal muziekfragmenten horen waarin gerapt wordt in het Engels en in het Nederlands. Deze raps kunnen de leerlingen inspireren wanneer zij zelf een rap gaan schrijven. De fragmenten zijn afwisselend van karakter: Een humor-rap: bijvoorbeeld van Redman. Een gangsta-rap: bijvoorbeeld van Scarface. Een politieke rap: bijvoorbeeld van Tupac of van Brand Nubian, ‘Consciousness Protest’.

De rapdocent informeert naar persoonlijk taalgebruik onder de leerlingen. De volgende vragen kunnen hierbij helpen: – Goede muziek noem je: gaaf of … – Een leuke jongen noem je: een stuk of … – Een stomme docent noem je: …

11

Woordassociaties (10 minuten) De docent deelt pen en papier uit. Alle leerlingen schrijven mee. De rapdocent maakt samen met de leerlingen een woordspin, bijvoorbeeld: liefde - zoenen - aandacht - vriendschap - warmte - ruzie - romantiek - sex - samen - enz. Herhaal deze opdracht met een ander woord, bijvoorbeeld: muziek, oorlog, aids, school. De woordspinnen kunnen voor de volgende opdracht gebruikt worden. Raps schrijven (20 minuten) De leerlingen schrijven een raptekst met behulp van de gemaakte woordspinnen, aangevuld met eigen woorden. Denk er ook aan dat de rap maatschappijkritisch moet zijn. Tip Veel leerlingen schrijven makkelijker wanneer zij zich voorstellen dat de ik-persoon een ander is. Je bent een junk en leeft op straat, je hebt aids, of je bent lid van een straatbende en je wilt uit de bende stappen. De rapdocent loopt ondertussen rond en stimuleert de leerlingen. Elke leerling heeft weer andere tips nodig, bijvoorbeeld: zeg je tekst zachtjes op; tik ritmisch mee met je voet; gebruik een ander woord voor…; laat deze zin terugkomen. De schooldocent kan hierbij ook assisteren. Presentatie van de raps (25 minuten) Elke leerling rapt eenmaal zijn rap zonder beat van de cd. Hierna kunnen de andere leerlingen opmerkingen maken ter verbetering van de rap. De rapdocent kiest een achtergrondbeat. Vervolgens presenteert de leerling nog eenmaal de rap met beat. Keuze raps voor uitzending (5 minuten) Aan het eind van de les bepalen de docent van de school en de workshopdocent welke raps in aanmerking komen voor de uitzending.

Voor het inhuren van een rapdocent voor een workshop kunt u terecht bij: DUBBELKLIK: YO! KAAPSTAD

Adeye Tjon Tam Pau Orteliusstraat 139 I 1057 AW Amsterdam Mobiel: 06-26034997 of André Accord De Vleyen 46 2134 ZD Hoofddorp Telefoon: (023) 561 93 73 E-mail: [email protected] Via André Accord is een landelijke pool van rapdocenten beschikbaar.

12

Les 3. Opnemen raps en informatie zoeken over raps Leerdoelen • De leerlingen leren hoe een tekst wordt opgenomen. • De leerlingen rappen hun tekst voor opname. • De leerlingen selecteren relevante informatie van internet en maken hiervan korte informatieve tekstblokjes.

Duur: Materiaal:

45 minuten. Zelfgeschreven raps uit les 2. Opnameapparatuur voor radio-uitzending. Tien computers met internetaansluiting. Pen en papier. Voorbereiding docent: Regelen van opnameapparatuur via lokaal radiostation, zie bijlage 9. Reserveren computerlokaal. Kopiëren van bijlage 3, Internetopdrachten. De klas in twee groepen verdelen: een groep voor opname en een groep voor de internetcomputers.

LESOPZET Opname raps (45 minuten + eventuele reistijd naar opnamestudio) Via het lokale radiostation regelt u de opname van de uitgekozen raps uit les 2. Waarschijnlijk moet deze groep onder begeleiding van een docent naar de opnamestudio komen. In enkele gevallen komen reporters naar de school met opnameapparatuur.

Internetopdrachten Verdeel de volgende websites over de leerlingen: www.africaserver.nl/urbanculture – Klik na de intro op enter. – Klik dan onder Red Stage op Devious (Zuid-Afrika). – Lees de tekst en beantwoord de volgende vragen: 1 Wie is Devious? 2 Waar gaan zijn raps over? – Maak een korte introductietekst van deze informatie voor de radio-uitzending.


Informatie zoeken raps (45 minuten) De overige leerlingen gaan op internet informatie zoeken over Zuid-Afrikaanse en Nederlandse raps, zie bijlage 3. Bij elke website zijn opdrachten geformuleerd. Met behulp van deze opdrachten verwerken ze de gevonden informatie tot kleine blokjes informatie. Deze blokjes worden gebruikt tussen de raps door de presentatoren. De blokjes informatie moeten duidelijk en helder worden opgeschreven. Uit de groep worden twee leerlingen gekozen die de radio-uitzending gaan presenteren in de studio: de presentatoren.

13

www.omroep.nl/avro/dubbelklik – Klik op: hiphop. – Lees de tekst door en stuur een mail naar Bush Radio met je zelfgemaakte rap. – Klik vervolgens nogmaals op: hiphop – Lees deze tekst en beantwoord de volgende vraag: 1 Wat is er nodig om hiphop-muziek te maken? www.raymzter.nl – Klik na de intro op enter. 1 Waarover gaan de raps van Raymzter? 2 Waar woont Raymzter? 3 Hoe belangrijk is de boodschap voor hem? 4 Wat wil hij met zijn hiphop doorbreken? 5 Maak een korte introductietekst van deze informatie voor de radio-uitzending. www.oba.nl/vo/zuid-afrika – Klik op: meer over – Ga naar: feiten en cijfers en beantwoord de volgende vragen (klik af en toe door op een item): 1 Hoe groot is Zuid-Afrika in verhouding tot Nederland? 2 In hoeveel provincies is Nederland verdeeld en in hoeveel provincies Zuid-Afrika? 3 Is er verschil in regenval tussen Nederland en Zuid-Afrika? 4 Waar gaat de rap over in lifestijl? 5 Maak een klein informatieblokje met gegevens over Zuid-Afrika voor de radio-uitzending.


14

Les 4. Radio-uitzending

Leerdoelen • De twee presenterende leerlingen leren hoe radio wordt gemaakt in een studio. • De overige leerlingen leren goed te luisteren. • De leerlingen hebben plezier in het luisteren naar door hen zelf gemaakte raps. • De leerlingen krijgen informatie over rap, zowel uit Nederland als uit Zuid-Afrika via de radio.

Duur: Materiaal:

30 minuten en reistijd naar en van de studio. Opgenomen raps uit les 3. Cd met Zuid-Afrikaanse raps. Informatieve tekstblokjes uit les 3. Voorbereiding docent: Regelen van vervoer van en naar de studio voor twee leerlingen onder begeleiding van een docent of ouder. Informeren van leerlingen, ouders en docenten van de school over de uitzenddatum, het tijdstip en de radiofrequentie. Indien dit ruim van te voren gebeurt is er de meeste kans op veel luisteraars. U kunt de uitvoerende klas dit in ieder geval als huiswerkopdracht meegeven. Regelen van een cd-opname van de uitzending in overleg met het lokale radiostation. Eventueel kunt u deze opname later zelf per leerling kopiëren.

LESOPZET Radiopresentatie (30 minuten) De twee leerlingen presenteren met behulp van iemand van het lokale radiostation de zelfgemaakte raps. Zij wisselen deze af met de informatieve blokjes tekst en met raps uit Zuid-Afrika. Deze laatste staan op de cd uit het lespakket. Denk eraan dat de leerlingen deze materialen meenemen naar de studio.


15

Bijlagen

Bijlage 1. Kopieerblad met kijkvragen voor de leerlingen Bijlage 2. Korte geschiedenis van rap en hiphop Bijlage 3. Kopieerblad met internetopdrachten Bijlage 4. Planning voor Amsterdamse scholen/voorbeeldplanning voor SKV’s Bijlage 5. Lessuggesties Dubbelklik: En garde Mamelodi Bijlage 6. Lessuggesties Dubbelklik: www.ghana.nl Bijlage 7. Lessuggesties Dubbelklik: Is love a tender thing? Bijlage 8. Overzicht Landelijke Stichtingen Kunstzinnige Vorming Bijlage 9. Overzicht lokale radiostations


16

Bijlage 1. Kijkvragen voor de leerlingen

Kopieer dit blad en knip het in handige kaarten voor de leerlingen.

✁ 1 Wat valt je op aan de townships rondom Kaapstad? 2 Wat is Bush Radio?

3 Hoe is de opkomst van hiphop te verklaren? 4 Wat is de betekenis van hiphop in Zuid-Afrika?

5 Hoe is de woonsituatie van Pamela en Paul bij Khalil en Steel thuis in Kaapstad? 6 In wat voor soort kleding gaan de jongeren naar school?

✁

7 Welke kleding dragen ze als ze uitgaan? 8 Hoe wordt de dag van de mensenrechten op school gevierd?

9 Wat zie je buiten de school van de viering van de dag van de mensenrechten? 10 Waar gaan de hiphopteksten over?

12 Wat is het beeld dat de rappers van Afrika hebben?

13 Wat leren Pamela en Don P in de hiphopworkshop? 14 Wat hebben Pamela en Don P van hun bezoek aan Kaapstad geleerd?


11 Wat is echte hiphop volgens de Afrikaanse jongeren?

17

Bijlage 2. Korte geschiedenis van rap en hiphop Hiphop is de naam voor de subcultuur die in de jaren zeventig (dat is ruim dertig jaar geleden) in de zwarte wijken van New York (The Bronx en Harlem) is ontstaan. Deze subcultuur manifesteert zich in: – Zang en muziek, zoals rap en dj-ing. – Beeldende vormen, bijvoorbeeld door middel van graffiti. – Dansvormen, zoals breakdance en electric boogie. – Uiterlijke kenmerken, zoals kleding (baggy trousers, caps, haarbanden), haardracht, sieraden en tatoeages. De muziek Begin jaren zeventig waren de meeste diskjockeys bezig om het ene plaatje zo soepel mogelijk in het andere te laten overgaan. In de Bronx echter stond de ‘break’ in de muziek centraal. De break is het punt waar de melodie wordt overgenomen door de drum (door het ritmische instrumentale gedeelte dus). Een deejay in de Bronx kwam op het idee om twee platen tegelijk te draaien. Door met de hand de platen heen en weer te bewegen (scratching) kon hij passages uit de muziek herhalen. Van elk nummer nam hij de breaks. Door deze breaks te herhalen en ze door elkaar te draaien kon hij een continue stroom van dansbeats laten horen. In de drukke danshallen kreeg de deejay een helper om het danspubliek op te zwepen: de Master of Ceremony ofwel de MC. De MC kondigde de dansnummers aan en zorgde voor de sfeer: het rappen (= kletsen) ontstond. Later is rappen uitgegroeid tot een nieuwe vorm van zingen en noemen sommigen de rap zelfs de nieuwe poëzie. Rappers beschrijven het harde leven in ‘the neighbourhood’ (da hood) en proberen via hun teksten uiting te geven aan hun gevoelens en idealen.

Begin jaren tachtig werd de rapmuziek en daarmee de hiphopcultuur wereldberoemd met nummers als ‘Rapper’s Delight’ van de Sugar Hill Gang en ‘The Message’ van Grand Master Flash and the Furious Five. Vanaf dat moment is de hiphop overgewaaid naar Europa en werd in Nederland onderdeel van de straatcultuur. Tegenwoordig mogen Nederlandse rappers als Brainpower, Def Rhymz, Raymtzer en Extince zich in een grote belangstelling verheugen. De dans De manier waarop op de ‘breaks’ werd gedanst, heet breaking of breakdance. De dansers werden b-boys en b-girls genoemd. Bewegingen werden voornamelijk ontleend aan vechtsporten en acrobatiek. Het dansen had een sterk competitief element: competitie was trouwens in de hele hiphop een centraal gegeven. In een kring proberen de dansers elkaar af te troeven met nieuwe vondsten. Op de latere rapmuziek werd ritmisch gedanst met gebruik van herhalingen van bepaalde bewegingen zoals stotend, wringend, vloeiend, schokkend of golvend. Deze dansstijl heet electric boogie. Tegenwoordig worden beide stijlen door elkaar gebruikt.


Breakdance en electric boogie hebben hun eigen kenmerkende basisvormen, maar worden toch vooral gedragen door de creativiteit van de dansers, die voortdurend bezig zijn met het ontwikkelen van nieuwe bewegingsreeksen (schijnen). Iedere individuele danser ontwikkelt op deze manier haar/zijn eigen stijl. Belangrijkste motivatie hierbij is de wens om uit te blinken. Ook nu nog is de hiphop zeer populair en ontstaan er nieuwe mengvormen met andere dansen muziekstijlen. De laatste jaren heeft de hiphop zelfs zijn entree in de gevestigde theaters gemaakt. Bronnen: David Toop, The Rap Attack Ciska van den Eijnde, Duizend schijnen Documentaire The Twist van Ron Mann (BBC)

18

Bijlage 3. Internetopdrachten

Kopieer dit blad en knip het in handige kaarten voor de leerlingen.

✁ www.africaserver.nl/urbanculture – Klik na de intro op enter. – Klik dan onder Red Stage op Devious (Zuid-Afrika). – Lees de tekst en beantwoord de volgende vragen: 1 Wie is Devious? 2 Waar gaan zijn raps over? – Maak een korte introductietekst van deze informatie voor de radio-uitzending.

www.omroep.nl/avro/dubbelklik – Klik op: hiphop. – Lees de tekst door en stuur een mail naar Bush Radio met je zelfgemaakte rap. – Klik vervolgens nogmaals op: hiphop – Lees deze tekst en beantwoord de volgende vraag: 1 Wat is er nodig om hiphop-muziek te maken?


www.oba.nl/vo/zuid-afrika – Klik op: meer over – Ga naar: feiten en cijfers en beantwoord de volgende vragen: (klik af en toe door op een item) 1 Hoe groot is Zuid-Afrika in verhouding tot Nederland? 2 In hoeveel provincies is Nederland verdeeld en in hoeveel provincies Zuid-Afrika? 3 Is er verschil in regenval tussen Nederland en Zuid-Afrika? 4 Waar gaat de rap over in lifestijl? 5 Maak een klein informatieblokje met gegevens over Zuid-Afrika voor de radiouitzending.

✁

Klik www.raymzter.nl 1 Waarover gaan de raps van Raymzter? 2 Waar woont Raymzter? 3 Hoe belangrijk is de boodschap voor hem? 4 Wat wil hij met zijn hiphop doorbreken? 5 Maak een korte introductietekst van deze informatie voor de radio-uitzending

19

Bijlage 4. Planning voor Amsterdamse scholen / Voorbeeldplanning voor SKV’s De scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam vallen in twee groepen uiteen: A Scholen die meedoen aan het cultuurtraject 12+ van de SKV Kunstweb. B Overige scholen. A Scholen binnen het cultuurtraject 12+ van Kunstweb Aan het einde van het schooljaar bespreken deze scholen de planning met hun contactpersoon bij Kunstweb. Zij krijgen het lespakket van Kunstweb. Kunstweb regelt met jongereninfocafé The Site de planning van het gehele project. B Overige scholen Deze scholen kunnen zich aanmelden bij The Site. Dit kan telefonisch: 020-520 60 80 of via de website www.infocafe.nl De aanmelding moet minimaal een maand voor uitvoering van het project gebeuren. De scholen krijgen het lespakket toegestuurd via NiZA. Kosten (voor A- en B-scholen) De kosten verbonden aan dit project zijn € 7,50 per leerling. Hiervoor krijgt u per klas: – Een lespakket, bestaande uit een docentenhandleiding, de video Dubbelklik: Yo! Kaapstad en de cd met beats. – De documentaire Dubbelklik: Yo! Kaapstad in de filmzaal van jongereninfocafé The Site. – Workshop raps schrijven door een gespecialiseerde rapdocent. – Radio-uitzending bij radio Salto. – Cd met opname van de uitzending.

UITVOERING PROJECT Er zijn twee verschillende mogelijkheden om dit project uit te voeren: 1 Het gehele project op jongereninfocafé The Site. 2 Gedeeltelijk op school en gedeeltelijk op The Site.


20

1 – – –

Het gehele project op de Site Het programma vindt plaats op The Site. Het project is in een dagdeel te volgen. De documentaire wordt vertoond in een filmzaal op groot doek. De opnames kunnen gelijk na de workshop plaatsvinden, terwijl de overige leerlingen op de internetcomputers kunnen werken. – De twee leerlingen die de uitzending presenteren moeten hiervoor naar de studio van Salto komen, onder begeleiding van een ouder of een docent. Let op: de uitzending is op een andere datum dan het dagdeel op the Site. U krijgt de datum ruim van te voren te horen. 2 Gedeeltelijk op school en gedeeltelijk op The Site – U bekijkt de video met de klas op school en de gespecialiseerde docent rap schrijven komt op school de workshop geven. – Voor les drie komt u naar The Site. Het is niet mogelijk om de opname op school te maken. De overige leerlingen zoeken informatie op de computers in The Site. – De twee leerlingen die de uitzending presenteren moeten hiervoor naar de studio van Salto komen onder begeleiding van een ouder of een docent. Let op: de uitzending is op een andere datum dan het dagdeel op the Site. U krijgt de datum ruim van te voren te horen.

In een enkel geval kan het voorkomen dat het project wordt gepland bij jongerencentrum Be at the Media in plaats van bij jongereninfocafe The Site. U krijgt dit bij de planning van het project te horen. Opname raps Jongeren van de Multiculturele Omroep Stichting Amsterdam (MOSA), de eerste multiculturele jongerenzender van Amsterdam, komen op the Site de uitgekozen raps opnemen. Zij mixen deze raps met raps uit Zuid-Afrika. Uitzending Na opname van de uitgekozen raps wordt de uitzenddatum in overleg met u en de jongeren van MOSA afgesproken. Twee leerlingen kunnen deze uitzending presenteren in de studio van radiozender Salto. Zij geven tussen de raps door ook informatie over Zuid-Afrikaanse raps en Nederlandse raps. Deze informatie is in les 3 samengesteld. De twee leerlingen moeten begeleid worden door een docent of ouder. De uitzending vindt meestal plaats aan het begin van de avond. Over MOSA De programma’s van MOSA worden voor en door Amsterdamse jongeren gemaakt. Het uitgangspunt van MOSA is de diversiteit van Amsterdam. De zender is bedoeld voor alle Amsterdamse jongeren, ongeacht hun (etnische) achtergrond. Cultuur, normen, waarden en EIGEN AARDIGHEDEN lopen als een rode draad door de uitzendingen heen. MOSA is een jong initiatief. Bijna een jaar geleden opgericht telt de omroep nu twintig redactieleden met een gemiddelde leeftijd van negentien jaar. Van professionals hebben ze een opleiding radiojournalistiek gekregen. Daarnaast worden de jonge programmamakers bijgestaan door mentoren uit het radiovak. Uitzendtijden van MOSA op radiozender Salto in 2003 Maandag: 17.00 uur - 20.00 uur (97.7 FM op de kabel) Dinsdag t/m Donderdag: 17.00 uur - 19.00 uur (97.7 FM op de kabel) Zaterdag 22.00 uur - 00.00 uur (88.1 FM op de kabel en 106.8 FM in de ether)

Adressen en contactpersonen The Site, infoc@fé voor jongeren, Nieuwezijds Voorburgwal 323, contactpersoon: Clyde Vliet, telefoon: 020-520 60 80 (dinsdag t/m vrijdag). U kunt voor aanmelding van het project bij Clyde terecht of op de website www.infocafe.nl. Be at the Media, Stichting Jongerenwerk Amsterdam, Overtoom 141, contactpersoon: Jean Hitipeuw, telefoon: (020) 670 33 13. Kunstweb, contactpersoon: Gerrie Kok, telefoon: (020) 520 55 83 / (020) 520 53 80. MOSA, contactpersoon: Carmen Fernald, telefoon: (020) 671 38 15.


Adres van Salto Amstel 82, 1017 AC Amsterdam. Ingang is bij restaurant De Kroon op het Rembrandtplein 17-I, de studio zit op de derde verdieping.

21

Overige documentaires Dubbelklik De AVRO heeft in de serie ‘Dubbelklik’ tot nu toe vier afleveringen geproduceerd. Behalve Dubbelklik: Yo! Kaapstad zijn dat: – Dubbelklik: En garde Mamelodi, een uitwisseling waarbij Nederlandse schermers met Zuid-Afrikaanse jongeren schermen. – Dubbelklik: www.ghana.nl, Nederlandse en Ghanese jongeren bouwen een website rondom Dubbelklik, het uitwisselingsprogramma. – Dubbelklik: Is love a gender thing?, over twee Nederlandse jongeren die voorlichting geven over aids in samenwerking met jongeren uit Ghana. De voorlichting is in dramavorm. Deze afleveringen zijn eenmaal uitgezonden en worden vanaf 11 augustus t/m 19 september 2003 herhaald door de AVRO. Deze programma’s zijn ook afzonderlijk te verkrijgen op video. In de volgende bijlagen zijn enkele lessuggesties opgenomen rondom deze afleveringen. 5 Lessuggesties Dubbelklik: En garde Mamelodi 6 Lessuggesties Dubbelklik: www.ghana.nl 7 Lessuggesties Dubbelklik: Is love a tender thing?

Bestellen? U kunt deze VHS-videobanden van de overige afleveringen van AVRO’s Dubbelklikserie rechtstreeks bestellen bij: AVRO, Afdeling Marketing Services, telefoon: (035) 671 72 00 of via [email protected]. U krijgt dan de leveringsvoorwaarden eerst en de wijze van betaling toegestuurd. Als het formulier ondertekend en teruggestuurd is wordt de videoband gemaakt. De levertijd is ongeveer twee tot drie weken. Kostprijs per band ca. € 32,–.


22

Bijlage 5. Lessuggesties Dubbelklik: En garde Mamelodi SCHERMEN IN DE TOWNSHIPS VAN ZUID-AFRIKA Leerdoelen: • De leerlingen zien dat schermen in Zuid-Afrika een andere betekenis voor jongeren heeft dan voor jongeren in Nederland. • De leerlingen leren dat schermen meer is dan alleen een verdedigingssport.

Duur: Materiaal:

45 minuten. Videorecorder en monitor. Video Dubbelklik: En garde Mamelodi. Voorbereiding docent: Vooraf bekijken video Dubbelklik: En garde Mamelodi. Kopiëren kijkvragen voor de leerlingen. Het is handig als je de kijkvragen op gekleurd papier kopieert en in kaartjes knipt. Elke leerling krijgt twee vragen.

LESOPZET Introductie project (5 minuten) U vertelt de leerlingen in het kort dat de komende lessen over schermen in Zuid-Afrika gaan, dat ze een documentaire zullen bekijken, informatie over schermen opzoeken en een proefles zien (doen). Bekijken video (25 minuten) Bas en Vincent, twee zestienjarige schermers uit Delft, gaan voor het programma Dubbelklik een week naar Mamelodi, een township bij Pretoria. Hier is de eerste zwarte schermschool van Zuid-Afrika opgericht. Een week trekt het Nederlandse duo op met hun Zuid-Afrikaanse leeftijdsgenoten. Ze gaan naar schermtrainingen en nemen het tot slot op tegen hun ZuidAfrikaanse vrienden: ‘En garde’. U deelt de kijkvragen uit aan de leerlingen, twee per leerling. De leerlingen bekijken de video Dubbelklik: En garde Mamelodi.

Kijkvragen 1 Waarom is er een schermclub in Mamelodi? 2 Waarom is schermen belangrijk voor de zwarte jongeren? 3 Kun je verder studeren als je de school afgemaakt hebt? 4 Is er verschil in opvatting tussen blanke en zwarte jongeren? 5 Is er verschil in voorbereiding voor een toernooi en gebruik van kleding en uitrusting? 6 Hoe zag de wijk er volgens de trainer tijdens de apartheid uit? 7 Wat wil de trainer met de schermclub bereiken? 8 Wie schermt het meest fanatiek? 9 Waar staat de regenboog voor?


Kringgesprek De leerlingen vertellen aan de hand van onderstaande kijkvragen wat hen is opgevallen aan de documentaire.

23

U laat ook de volgende aspecten aan de orde komen: – Wat weten de jongeren over de schermsport? – Kennen ze iemand die het beoefent? De leerlingen kunnen mailen naar de schermclub in Mamelodi: [email protected]. Wilt u met de leerlingen een workshop schermen volgen, neem dan contact op met de Koninklijke Nederlandse Algemene Schermbond via www.knas.demon.nl. De meeste schermclubs geven een gratis proefles schermen. Achtergrondinformatie over schermen: Koninklijke Nederlandse Algemene Schermbond: www.schermsport.pagina.nl


24

Bijlage 6. Lessuggesties Dubbelklik: www.ghana.nl Leerdoelen: • De leerlingen leren dat Ghana het centrum van de slavenhandel was. • De leerlingen leren dat de slavernij nu nog steeds invloed op het leven van mensen heeft. • De leerlingen leren een website bouwen.

Duur: Materiaal:

45 minuten. Videorecorder en monitor. Video Dubbelklik: www.ghana.nl. Voorbereiding docent: Vooraf bekijken video Dubbelklik: www.ghana.nl. Kopiëren kijkvragen voor de leerlingen. Het is handig als u de kijkvragen op gekleurd papier kopieert en in kaartjes knipt. Elke leerling krijgt twee vragen.

LESBESCHRIJVING Introductie project (5 minuten) U vertelt de leerlingen in het kort dat de komende lessen over Ghana gaan, dat ze een video zullen zien en een website over slavernij gaan bekijken. Ook kunnen ze informatie over slavernij opzoeken. Bekijken video (25 minuten) De Amsterdamse Merel en Zamaney, beiden zeventien jaar, gaan voor ‘Dubbelklik’ naar Ghana. Merel heeft haar eigen website. Zamaney is Surinaamse en wil meer weten over haar Afrikaanse roots. Ghana, of ‘Goudkust’ zoals Ghana jarenlang heette, was het centrum van de slavenhandel. Overal langs de kust van Ghana staan forten vanwaaruit de slaven werden weggevoerd naar Europa en de VS. Tijdens hun bezoek is Seth hun gids. U deelt de kijkvragen aan de leerlingen uit, twee vragen per leerling. De leerlingen bekijken de documentaire Dubbelklik: www.ghana.nl.

Kijkvragen 1 Hoe lang heeft de slavenhandel geduurd? 2 Waarvoor gebruikten de Europeanen het fort of kasteel? 3 Waar liggen de wortels van Zamaney en Merel? 4 Wat betekent de ‘door of return’? 5 Hoe voelen ze zich om daar op die plek te zijn? 6 Wat was er volgens Zamaney gebeurd als men niet tegen de slavernij gevochten had? 7 Hoe heet de plaats waar Portugezen en Nederlanders slavenhandel dreven? 8 Wat komt Zamaney te weten over haar ‘roots’? 9 Wat denkt hun gids Seth over het fort in Axim dat ze bezoeken?


Kringgesprek (15 minuten) De leerlingen vertellen aan de hand van onderstaande kijkvragen wat hen is opgevallen aan de documentaire.

25

Ook laat u de volgende aspecten aan de orde komen: – Afkomst: Zijn er leerlingen in de klas die een Afrikaanse achtergrond hebben? – Wat weet men van slavernij? – Zijn er leerlingen die ervaring hebben met het bouwen van een website? – De leerlingen kunnen de site van Merel en Zamaney op Merel’s site bekijken. – De leerlingen kunnen mailen naar Seth: [email protected] Suggestie U kunt de leerlingen in een volgende lessenserie zelf een website laten bouwen. Achtergrondinformatie over website bouwen – Addo Stuur, Websites maken. Een stap-voor-stap methode voor iedereen. Bruna, MultiMedia, 1999. Met cd-rom met heel veel voorbeeldsites, plaatjes, foto’s, knoppen en animaties. – Victor Peters en Francisca Fouchier, Websites maken voor kinderen, ouders, leerkrachten. Bruna, 2001. Met cd-rom met programma en clipart. Achtergrondinformatie over slavernij – Slaven en slavenschepen: enkele reis, bestemming onbekend. Onder red. van R. Daalder, A. Kieskamp en D. Tang. Leiden, Primavera Pers, 2001. – Informatief boek met veel illustraties en foto’s over de uiteenlopende aspecten van de slavenhandel en de slavernij. Apart hoofdstuk over de slavernij in Zuid-Afrika en de betekenis van Fort Elmina aan de Goudkust in Ghana. – Joyce Pool, Sisa. Lemniscaat, 2002. – Historisch verhaal, spelend in de achttiende eeuw. De blanke dochter van een planter in Suriname komt terecht bij de Marrons, weggelopen slaven. Daar leeft ze als enige blanke temidden van zwarten. Ze krijgt respect en bewondering voor hun manier van leven. Na haar terugkeer naar de blanke ‘beschaafde’ wereld kan ze moeilijk wennen. Omdat ze ook verliefd geworden is op Kwasi, de zwarte slaaf en haar redder, keert ze terug naar het dorp in het oerwoud. Boeiend en mooi verteld verhaal.Vanaf ca. 12 jaar.


26

Bijlage 7. Lessuggesties Dubbelklik: Is love a tender thing? WERKEN AAN EEN THEATERSTUK OVER AIDS IN GHANA Leerdoelen: • De leerlingen leren dat aids een bedreiging is voor jongeren in Afrika en ook voor jongeren in Nederland. • De leerlingen leren dat ‘veilig vrijen’ noodzakelijk is. • De leerlingen leren dat theater ook gebruikt kan worden als middel voor voorlichting.

Duur: Materiaal:

45 minuten. Videorecorder en monitor. Video Dubbelklik: Is love a tender thing? Voorbereiding docent: Vooraf bekijken video Dubbelklik: Is love a tender thing? Kopiëren kijkvragen voor de leerlingen. Het is handig als u de kijkvragen op gekleurd papier kopieert en in kaartjes knipt. Elke leerling krijgt twee vragen.

LESBESCHRIJVING Introductie project (5 minuten) U vertelt de leerlingen in het kort dat de komende lessen over aids gaan, dat ze een video zullen zien en eventueel zelf theater gaan maken. Bekijken video (25 minuten) Juultje (17) en Helmer (15) zijn allebei theatergek. Voor ‘Dubbelklik’ gingen ze een week naar Ghana. Ze draaiden mee met een dramagroep van de Mawuli-school. Aan het eind van de week speelden ze voor een groot, belangrijk publiek mee in een stuk over aids. U deelt de kijkvragen, twee per leerling, uit aan de leerlingen. De leerlingen bekijken de documentaire ‘Theater’.

Kijkvragen 1 Waarom is er gekozen voor een tekstfragment uit Romeo en Julia? 2 Welke scene krijgen Helmer en Juultje als opdracht te spelen? 3 Waardoor krijgen jongeren in Ghana aids? 4 Wat is het verschil in toneel/drama tussen Nederland en Ghana? 5 Wat willen de leerlingen later worden? 6 Hoeveel mensen worden volgens de verpleegkundige elke dag besmet? 7 Hoe kan je volgens de verpleegkundige zien wie hiv-besmet is? 8 Welke rol spelen Juultje en Helmer tot slot?


Kringgesprek (15 minuten) De leerlingen vertellen aan de hand van onderstaande kijkvragen wat hen is opgevallen aan de documentaire.

27

U laat ook de volgende aspecten aan de orde komen: Wat weten de leerlingen over aids in Afrika en de gevolgen? Hoe denken ze over ‘theater als middel?’ Theater heeft in Ghana vaak de rol van postbus 51 (en niet alleen daar). Suggestie voor een volgende lessenserie U kunt met de leerlingen een dramaworkshop over ‘theater als middel’ organiseren. U kunt dit in overleg doen met een Stichting Kunstzinnige Vorming in uw regio, zie bijlage 8.


28

Bijlage 8. Overzicht Stichtingen Kunstzinnige Vorming PROVINCIE FRIESLAND Parnas Postadres: Raadhuisplein 25, 8911 HK Leeuwarden Bezoekadres: Raadhuisplein 25, 8911 HK Leeuwarden Directeur: de heer J.J. Maouche Telefoon: (058) 212 49 09 Fax: (058) 212 40 09 E-mail: [email protected] Internet: www.parnas.nl Centrum voor de Kunsten a7 Postadres: Postbus 285, 8440 AG Heerenveen Bezoekadres: Zwanedrift 2, 8446 KS Heerenveen Directie: de heer A. van der Sluis en de heer M. Bosklopper Telefoon: (0513) 46 81 58 Fax: (0513) 65 38 34 E-mail: [email protected] Internet: www.centrumvoordekunstena7.nl

PROVINCIE GRONINGEN KCG Postadres: Postbus 1633, 9701 BP Groningen Bezoekadres: Walstraat 34, 9711 VS Groningen Directeur: de heer J. Brouwer Telefoon: (050) 850 71 00 Fax: (050) 850 71 17 E-mail: [email protected]

PROVINCIE DRENTHE

CQ, Centrum voor de Kunsten in Z.O. Drenthe Postadres: Postbus 1025, 7801 BZ Emmen Bezoekadres: Kapelstraat 19, 7811 HC Emmen Directeur: de heer A. Beltman Telefoon: (0591) 61 39 69 Fax: (0591) 61 67 47 E-mail: [email protected] Internet: www.cqzod.nl De Muzerie Postadres: Goudsteeg 19, 8011 PP Zwolle Bezoekadres: Goudsteeg 19, 8011 PP Zwolle Directeur: de heer P.C.M. Grooten Telefoon: (038) 422 40 55 Fax: (038) 421 26 35

PROVINCIE GELDERLAND EDU-ART Gelderland Postadres: Postbus 30100, 6803 AC Arnhem Bezoekadres: Zeelandsingel 40, Arnhem Directeur: de heer J.C. Eygenraam Telefoon: (026) 400 19 00 Fax: (026) 400 19 99 E-mail: [email protected] Internet: www.edu-art-gelderland.nl

PROVINCIE FLEVOLAND CvK ’t Klooster Postadres: Klooster 4, 3841 EN Harderwijk Bezoekadres: Klooster 4, 3841 EN Harderwijk Directeur: mevrouw A. van Zalinge Telefoon: (0341) 41 70 44 Fax: (0341) 25 62 55 E-mail: [email protected] Internet: www.tklooster.nl CKV Almere Postadres: Postbus 10338, 1301 AH Almere Bezoekadres: Stadhuisplein 2, 1315 HT Almere Directeur: de heer T. de Rooy Telefoon: (036) 533 19 00 Fax: (036) 534 12 44 E-mail: [email protected] Internet: www.ckv-almere.nl De Kubus Postadres: Agorabaan 3, 8224 JS Lelystad Bezoekadres: Agorabaan 3, 8224 JS Lelystad Directeur: de heer H.C.M. Moes Telefoon: (0320) 22 15 24 Fax: (0320) 23 24 62 E-mail: [email protected] Internet: www.dekubuslelystad.nl

PROVINCIE UTRECHT Stichting Kunst Centraal Postadres: Postbus 160, 3980 CD Bunnik Bezoekadres: Schoudermantel 15, 3981 AE Bunnik Directeur: de heer R. van Gaal Telefoon: (030) 659 55 20 Fax: (030) 659 05 10 E-mail: [email protected] Internet: www.kunstcentraal.nl


ICO Postadres: Postbus 255, 9400 AG Assen Bezoekadres: Zuidhaege 2, 9401 NZ Assen Directeur: mevrouw C.L. Dorresteijn Telefoon: (0592) 30 57 00 Fax: (0592) 30 57 39 E-mail: [email protected] Internet: www.ico-assen.nl

E-mail: [email protected] Internet: www.muzerie.nl

29

UCK Postadres: Postbus 65, 3500 AB Utrecht Bezoekadres: Domplein 4, 3512 JC Utrecht Directeur: de heer J.W.H. van Muilekom Telefoon: (030) 233 99 39 Fax: (030) 233 99 20 E-mail: [email protected] Internet: www.uck.nl

PROVINCIE ZEELAND MIKV Postadres: Kuiperspoort 18, 4331 GS Middelburg Bezoekadres: Kuiperspoort 18, 4331 GS Middelburg Directeur: De heer S. Spit Telefoon: (0118) 63 47 11 Fax: (0118)63 46 96 E-mail: [email protected]

PROVINCIE NOORD BRABANT PROVINCIE ZUID HOLLAND CKE Postadres: Postbus 812, 5600 AV Eindhoven Bezoekadres: Stratumsedijk 22, 5611 ND Eindhoven Directeur: de heer R.L.J.J. Janssen Telefoon: (040) 216 32 63 Fax: (040) 211 33 25 E-mail: [email protected] Internet: www.cke.nl De Muzerije Postadres: Hinthamerstraat 74, 5211 MR ’s Hertogenbosch Bezoekadres: Hinthamerstraat 74, 5211 MR ’s Hertogenbosch Directeur: de heer R.M. Eijsermans Telefoon: (073) 614 10 84 Fax: (073) 614 30 55

PROVINCIE LIMBURG Kumulus Postadres: Postbus 882, 6200 AW Maastricht Bezoekadres: St. Maartenpoort 2, 6221 BA Maastricht Directeur: mevrouw J.M. Oosterwijk Telefoon: (043) 350 56 42 Fax: (043) 350 56 60 E-mail: [email protected] Internet: www.kulumus.nl DUBBELKLIK: YO! KAAPSTAD

30

De VAK Postadres: Postbus 63, 2600 AB Delft Bezoekadres: Westvest 9, 2611 AX Delft Directeur: mevrouw M. van der Linden Telefoon: (015) 260 28 40 Fax: (015) 260 28 41 E-mail: [email protected] Internet: www.vak-delft.nl Koorenhuis, centrum voor Kunst en Cultuur Postadres: Postbus 857, 2501 CW ’s Gravenhage Bezoekadres: Prinsegracht 27, 2512 EW ’s Gravenhage Directeur: de heer H. Muiderman Telefoon: (070) 342 27 22 Fax: (070) 342 27 41 E-mail: [email protected] Internet: www.koorenhuis.nl SKVR Postadres: Postbus 23260, 3001 KG Rotterdam Bezoekadres: Calandstraat 7b, 3016 CA Rotterdam Directeur: de heer D. Monsma Telefoon: (010) 436 13 66 Fax: (010) 436 36 95 E-mail: [email protected] Internet: www.skvr.nl

PROVINCIE NOORD HOLLAND Centrum voor de Kunsten Postadres: Postbus 581 6040 AN Roermond Bezoekadres: Lindanusstraat 7 6041 EC Roermond Directeur: mevrouw M. Huijbregts Telefoon: (0475) 31 71 71 Fax: (0475) 33 54 80 E-mail: [email protected] Internet: www.ckroermond.nl Sittardse Muziekschool Postadres: Broeksittarderweg 1, 6137 BH Sittard Bezoekadres: Broeksittarderweg 1, 6137 BH Sittard Directeur: de heer L.J.M. Pustjens Telefoon: (046) 451 89 51 Fax: (046) 420 03 08 E-mail: [email protected] Internet: www.muziekschool.sittard.nl

Artiance Postadres: Canadaplein 3, 1811 KE Alkmaar Bezoekadres: Canadaplein 3, 1811 KE Alkmaar Directeur: mevrouw T. Broers Telefoon: (072) 540 43 35 Fax: (072) 540 44 12 E-mail: [email protected] Internet: www.artiance.com Kunstweb Postadres: Postbus 3390, 1001 AD Amsterdam Bezoekadres: Keizersgracht 223, 1001 AD Amsterdam Consulent: Gerne Kok Telefoon: (020) 520 53 80 Fax: (020) 520 53 89 E-mail: [email protected] Internet: www.kunstweb.nl

Triade Postadres: Postbus 128, 1780 AC Den Helder Bezoekadres: Middenweg 2, 1782 BG Den Helder Directeur: mevrouw J. Post Telefoon: (0223) 53 72 00 Fax: (0223) 53 72 01 E-mail: [email protected] Internet: www.triade-denhelder.nl Kreater Kunsteducatie Postadres: Gasthuisvest 47 2011 EV Haarlem Bezoekadres: Gasthuisvest 47 2011 EV Haarlem Directeur: de heer A. van den Ende Telefoon: (023) 531 71 83 Fax: (023) 542 20 65 E-mail: [email protected] Internet: www.kreater-haarlem.nl CKC Postadres: Postbus 110, 2130 AC Hoofddorp Bezoekadres: Raadhuisplein 7, 2132 TZ Hoofddorp Directeur: mevrouw M. Ronner Telefoon: (023) 566 95 01 Fax: (023) 566 95 34 E-mail: [email protected] Internet: www.ckc.demeerse.nl De Blauwe Schuit Postadres: Postbus 2362, 1620 EJ Hoorn Bezoekadres: Vredehofstraat 7a, 1624 XG Hoorn Directeur: de heer G.A.W. Geertsma Telefoon: (0229) 21 39 62 Fax: (0229) 23 83 21 E-mail: [email protected] Internet: www.blauweschuit.nl


31

Bijlage 9. Overzicht lokale radiostations

PUBLIEKE REGIONALE OMROEPEN IN NEDERLAND OMROP FRYSLAN RADIO, TV en Reclame Zuiderkruisweg 2 Postadres: Postbus 7600, 8903 JP Leeuwarden Telefoon: (058) 299 77 99 Fax: (058) 299 77 50 [dir.] (058) 299 77 00 (alg.) Telefoon ORF: (058) 299 78 78 Fax ORF: (058) 299 78 79 E-mail directie: [email protected] E-mail redactie: [email protected] Internet: www.omropfryslan.nl Directeur: P.T. Gaanderse Hoofdredacteur: H. Snijder

RADIO TV NOORD Martinikerkhof 23 Postadres: Postbus 30101, 9700 RP Groningen Telefoon: (050) 319 99 99 Fax: (050) 313 08 49 [dir.] (050) 318 51 47 (red.radio) (050) 314 81 05 (red.TV) E-mail directie: [email protected] E-mail redactie radio: [email protected] E-mail redactie TV: [email protected] Internet: www.rtvnoord.nl Directeur/hoofdredacteur: R. Dijkhuis

RTV DRENTHE


Radio Beilerstraat 24 Postadres: Postbus 999, 9400 AZ Assen Telefoon: (0592) 33 80 80 Fax: (0592) 31 30 09 [dir.] (0592) 31 00 48 (red.nws) (0592) 33 10 40 (red.varia) E-mail: [email protected] Internet: www.rtvdrenthe.nl Televisie Van der Feltzpark 4 Postadres: Postbus 999, 9400 AZ Assen Telefoon: (0592) 33 80 80 Fax: (0592) 31 30 09 [dir.] (0592) 33 10 60 [red.] E-mail: [email protected] Internet: www.rtvdrenthe.nl Directeur: R.H.J. Staal Hoofdredacteur: E. Maathuis

32

RTV OOST Hazenweg 25 Postadres: Postbus 1000, 7550 BA Hengelo Telefoon: (074) 245 64 56 Fax: (074) 245 64 34 [dir.] (074) 243 71 48 [red.] (074) 243 81 05 (red.varia) E-mail: [email protected] Internet: www.rtvoost.nl Algemeen directeur/hoofdredacteur: H.Th. Everts Adjunct directeur/hoofdredacteur: M. Oude Wesselink • Studio Zwolle Boerendanserdijk 2a Postadres: Postbus 1260, 8001 BG Zwolle Telefoon: (074) 245 64 90 Fax: (038) 453 30 66 • Studio Deventer Grote Overstraat 56 Postadres: Postbus 566, 7400 AN Deventer Telefoon: (074) 245 64 80 Fax: (0570) 67 16 25

RADIO EN TV GELDERLAND Rosendaalseweg 704 Postadres: Postbus 747, 6800 AS Arnhem Telefoon: (026) 371 37 13 Fax: (026) 371 37 57 [dir.] (026) 371 37 10 [red.] E-mail: [email protected] Internet: www.omroepgelderland.nl Directeur: G. van Kleef Hoofdredacteur: J.H.M. Campman • Studio Apeldoorn Stationsstraat 80 Postadres: Postbus 10275, 7301 GG Apeldoorn Telefoon: (026) 371 30 11 Fax: (026) 371 30 10 • Studio Doetinchem dr. H. Noodtstraat 111 Postadres: Postbus 333, 7000 AH Doetinchem Telefoon: (026) 371 34 11 Fax: (026) 371 34 10 • Studio Nijmegen Prof. van Weliestraat 10 Postadres: Postbus 207, 6500 AE Nijmegen Telefoon: (026) 371 35 11 Fax: (026) 371 35 10

• Studio Tiel Laan van Westroijen 4 Postadres: Postbus 283, 4000 AG Tiel Telefoon: (0344) 62 40 33 Fax: (0344) 62 37 56

RTV UTRECHT Laan van Beek en Royen 45 Postadres: Postbus 666, 3700 AR Zeist Telefoon: (030) 693 55 66 Fax: (030) 693 55 77 E-mail: [email protected] Internet: www.rtvutrecht.nl Directeur: P. v.d. Lugt Programma-manager: J.F. Sponselee

RTV UTRECHT Mediacentrum Utrecht Hengeveldstraat 29 Postadres: Postbus 1012, 3500 BA Utrecht Telefoon: (030) 273 70 07 Fax: (030) 273 70 08 (030) 273 70 18 [dir.] E-mail directie: [email protected] E-mail redactie: [email protected] Internet: www.rtvutrecht.nl

• Studio Amsterdam (radio en tv) Sloterkade 133 1058 HM Amsterdam Telefoon: (020) 850 50 50 Fax: (020) 850 58 50 • Studio Alkmaar (radio) Scheldestraat 16 Postadres: Postbus 123, 1800 AC Alkmaar Telefoon: (072) 750 50 50 Fax: (072) 750 57 50

RADIO EN TV WEST Laan van ’s-Gravenmade 2 Postadres: Postbus 24025, 2490 AA Den Haag Telefoon: (070) 307 88 88 (alg.) (070) 307 88 00 (reclame) Fax: (070) 307 88 79 [dir.] (070) 307 88 44 [red.] (070) 307 88 09 (reclame) E-mail: [email protected] Internet: www.rtvwest.nl Algemeen directeur: J. Soer Hoofdredacteur: R. Fresen • Studio Den Haag Buitenhof 55 2513 AH Den Haag

Directeur: C.M. van Oosterzee

OMROEP FLEVOLAND Meentweg 1 Postadres: Postbus 567, 8200 AN Lelystad Telefoon: (0320) 28 50 85 Fax: (0320) 28 50 98 E-mail: [email protected] Internet: www.omroepflevoland.nl

• Studio Leiden Oude Rijn 57 2312 HC Leiden • Studio Gouda Markt 71 2801 JM Gouda

RTV RIJNMOND

• Studio Almere Randstad 21-30, 1314 BM Almere Telefoon: (036) 548 68 68 Fax: (036) 548 68 70

RTV NOORD-HOLLAND Sloterkade 133, 1058 HM Amsterdam Telefoon: (020) 850 50 50 Fax: (020) 669 46 71 [dir.] (020) 8505850 [red.] E-mail algemeen: [email protected] E-mail directie: [email protected] E-mail redactie radio: [email protected] E-mail redactie TV: [email protected] Internet: www.rtvnh.nl

Radio Mathenesserlaan 155 Postadres: Postbus 1515, 3000 BM Rotterdam Telefoon: (010) 440 06 00 Fax: (010) 440 06 97 [dir.] (010) 440 06 99 [red.] E-mail directie: [email protected] E-mail nieuwsredactie: [email protected] Internet: www.rijnmond.nl


Directeur/hoofdredacteur: D. Binnendijk

Directeur: mr. B. Groenendijk Hoofdredacteur: L. Borst • Studio Dordrecht Spuiweg 182, 3311 GW Dordrecht Telefoon: (078) 614 55 64 Fax: (078) 614 56 44

Directeur/hoofdredacteur: H.A. Elzerman

33

Televisie Mathenesserlaan 145 Postadres: Postbus 1515, 3000 BM Rotterdam Telefoon: (010) 440 06 00 Fax: (010) 440 06 97 [dir.] (010) 440 54 45 [red.] E-mail directie: [email protected] E-mail nieuwsredactie: [email protected] Internet: www.rijnmond.nl Directeur: mr. B. Groenendijk Hoofdredacteur: C. van der Wel

OMROEP ZEELAND Kanaalstraat 64 Postadres: Postbus 1090, 4388 ZH Oost-Souburg Telefoon: (0118) 49 99 00 Fax: (0118) 49 99 09 [dir.] (0118) 49 99 29 [red.] E-mail algemeen: [email protected] E-mail directie: [email protected] Internet: www.omroepzeeland.nl Directeur/hoofdredacteur: Ph. Feij • Studio Axel Rooseveltlaan 1a Postadres: Postbus 129, 4570 AC Axel Telefoon: (0115) 56 44 22 Fax: (0115) 56 48 14 • Studio Zierikzee Calandweg 40 Postadres: Postbus 254, 4300 AG Zierikzee Telefoon: (0111) 41 71 22 Fax: (0111) 41 50 59


34

OMROEP BRABANT Science Park Eindhoven 5550, 5692 EL Son Postadres: Postbus 108, 5600 AC Eindhoven Telefoon: (040) 294 94 94 Fax: (040) 294 92 90 [dir.] (040) 294 92 10 [red.] E-mail algemeen: [email protected] E-mail directie: [email protected] E-mail nieuwsdienst: [email protected] Internet: www.omroepbrabant.nl Directeur: drs. G. Bielderman Hoofdredacteur: J. Kriek

STICHTING OMROEP LIMBURG Houdster zendmachtiging; heeft exclusieve productieopdracht gegeven aan L1 Radio-TV Godsweerdersingel 77, 6041 GK Roermond Telefoon: (0475) 42 09 66 Fax: (0475) 42 09 55 Directeur: mr. F.L.M. Bouts

L1 Radio-TV Bankastraat 3 Postadres: Postbus 31, 6200 AA Maastricht Telefoon: (043) 346 77 77 Fax: (043) 346 77 29 [dir.] (043) 346 77 15 [red.] E-mail redactie: [email protected] Internet: www.l1.nl Algemeen directeur: H.A.J.M. Coumans Hoofdredacteur Radio/TV: L. Hauben • Studio Maastricht Bankastraat 3 Postadres: Postbus 31, 6200 AA Maastricht Telefoon: (043) 346 77 77 Fax: (043) 346 77 29 [dir.] (043) 346 77 15 [red.]

• Studio Venlo Oude Markt 30 Postadres: Postbus 350, 5900 AJ Venlo Telefoon: (077) 320 98 98 Fax: (077) 320 98 88

Dubbelklik: Yo! Kaapstad Raps in Zuid-Afrika en Nederland Onderbouw voortgezet onderwijs, met name het VMBO

Recommend Documents