Drukwerk: Easy Copy Watertoren, Sjaloom Zorg

VERANTWOORDING Nederlandse Patiënten Vereniging afdeling Goeree-Overflakkee, opgericht september 1986. Deze afdeling maakt deel uit van de landelijke vereniging en is ingeschreven in het verenigingsregister van de Kamer van Koophandel en Fabrieken te Rotterdam, nummer 40323782. Bankrekeningnummer 1409.14.102 t.n.v. NPV afd. Goeree-Overflakkee (Rabobank Middelharnis). De Vrijwillige Thuishulp in deze afdeling is maart 1990 opgericht en is volledig gelieerd aan de Nederlandse Patiënten Vereniging afdeling Goeree-Overflakkee. Bankrekeningnummer 3491.05.480 t.n.v. Thuishulp NPV (Rabobank Middelharnis). De afdeling Goeree-Overflakkee en de thuishulp van deze afdeling zijn vrijwilligersorganisaties. De Vrijwillige Thuishulp beoogt niet om de professionele zorg te vervangen, maar om mantelzorgers bij te staan. Drukwerk: Easy Copy Watertoren, Sjaloom Zorg ([email protected])

Dit jaar is voor u als leden en ons als bestuur een bijzonder jaar, want de afdeling Goeree-Overflakkee van de Nederlandse Patiënten Vereniging bestaat 25 jaar. Neemt u kennis van de geschiedenis van onze afdeling en bezoek de speciale thema-avond op D.V. maandag 26 september 2011 vanaf 19.30 uur, Hoflaan 41 te Middelharnis. De redactie De NPV heeft u en uw steun hard nodig! Allereerst dank voor uw lidmaatschap. Maar ook nieuwe leden zijn hartelijk welkom! Voor elk nieuw lid dat u aanbrengt tijdens onze jaarvergadering, ontvangt u dit jaar ter plaatse een (extra) attentie!

Nederlandse Patiënten Vereniging Afdeling Goeree-Overflakkee

1

Bestuur Afdeling Goeree-Overflakkee Voorzitter:

ir. K.J. Nipius, Magnoliastraat 9, 3257 XH Ooltgensplaat, tel. 0187-631677. E-mail: [email protected]. Portefeuille Voorlichting en PR. Eindredacteur van de nieuwsbrief.

Secretaris:

D.C. Knulst, Scholekster 18, 3245 TG Sommelsdijk, 0187-482982, E-mail: [email protected]. Portefeuille Verenigingszaken.

Penningmeester:

P. Tanis, Groene Zoom 19, 3245 CH Sommelsdijk, tel. 0187-482557. E-mail: [email protected].

Bestuurslid:

mevr. J. Soeteman-Lokker, Altena 5, 3252 CJ Goedereede, tel. 0187-492631. E-mail: [email protected]. Portefeuille Thuishulp.

Bestuurslid (kand.): mevr. J.J. Grinwis-Grinwis, Dorpsweg 13, 3253 AG Ouddorp, tel. 0187-683384, E-mail: [email protected]. Portefeuilles Collectieve en Individuele belangenbehartiging. Bestuurslid:

vacature. Aandachtsgebied ledenwerving.

Coördinatoren Vrijwillige Thuishulp: Mevr. G. Kamp-Rottier, tel. 0187-486137; Mevr. J. Soeteman-Lokker, tel. 0187-492631. Meer informatie: http://www.npvzorg.nl/npv-kringen/afdelingen/goeree-overflakkee/ of mail aan: [email protected] (secretariaat)

2

Nieuwsbrief 2011

Inhoudsopgave 1.   Voorwoord...................................................................................4   2.   D.V. maandag 26 september 2011: NPV-jubileumavond ...........5   3.   Verslag jaarvergadering 2010.....................................................7   4.   Jaarverslag 2010 Goeree-Overflakkee .....................................10   5.   De levenswensverklaring ..........................................................13   6.   Een terugblik .............................................................................13   7.   Financieel jaarverslag 2010 ......................................................16   8.   Jaarverslag 2010 Vrijwillige Thuishulp......................................17   9.   Het Elektronisch Patiënten Dossier ..........................................19   10.   Persoonlijk GezondheidsDossier (PGD) van Patiënt1............20   11.   Wordt bestuurslid! ...................................................................22   12.   Taakgebieden van de NPV .....................................................23   12.1   Thuishulp ...........................................................................23   12.2   Individuele belangenbehartiging........................................23   12.3   Werving van leden en vrijwilligers .....................................23   12.4   Collectieve belangenbehartiging .......................................23   12.5   Voorlichting en PR.............................................................23   12.6   Verenigingszaken ..............................................................23   13.   Geschapen door God?............................................................24  

Afdeling Goeree-Overflakkee: al 25 jaar:

Zorg voor leven!

Nederlandse Patiënten Vereniging Afdeling Goeree-Overflakkee

3

1. Voorwoord Als we de kranten lezen en als we de nieuwsberichten volgen, dan weten we dat er veel zorgen zijn. Het zijn kleinere en grotere zorgen, lijkt zo. Het zijn zorgen dichterbij of verder weg. Als we om ons heen kijken en als we luisteren naar de mensen om ons heen, dan zijn er zorgen. En als we echt goed luisteren, dan zijn er geen kleine zorgen. Elke zorg is een ingrijpen in het persoonlijke leven en in de eigen omstandigheden. En elke zorg is daarom essentieel. Als we het toch hebben over grotere zorgen, dan bedoelen we vaak: veel mensen met zorgen. Denk bijvoorbeeld aan hongersnoden en aardbevingen, dan worden veel mensen getroffen. Wat is de betekenis van de Nederlandse Patiënten Vereniging, afgekort de NPV, in de vele zorgen? Heeft de NPV betekenis? En wat is de betekenis van de NPV? Het jaarthema van de NPV was ‘menselijke waardigheid’. Als we de Bijbel openslaan, dan lezen we helemaal voorin dat God de mens schiep naar Zijn beeld en gelijkenis. Dat was voordat de zonde in de wereld kwam. Met de zonde kwamen ook de zorgen. En elke zorg geeft verdriet, maar vaak ook vragen en onzekerheid. Maar heeft de mens nu geen menselijke waardigheid meer? Mogen we maar lukraak handelen met menselijk leven? Mag een ongeboren kind tot 24 weken worden weggerukt uit de moederschoot. Mag een zieke oudere worden gedood? Dat de mens waardigheid heeft, is omdat elk mens een ziel heeft. Daarnaast heeft de mens ook een lichaam en een verstand. Het is moeilijk om een goed beeld te hebben van wat een ziel eigenlijk is. We weten dat de ziel onsterfelijk is. Dat betekent dat de ziel eeuwig leeft, dus zonder einde. Is dat de waardigheid van de mens? Ja zeker, maar er is nog meer. De waarde van het mensenleven is ook dat er nog een boodschap is voor gevallen mensen, voor zondige mensen. Juist voor hen! Die boodschap is het evangelie van God. We lezen in de Bijbel dat God zegt dat het Zijn werk is om ‘… een blijde boodschap te brengen den zachtmoedigen; Hij heeft Mij gezonden om te verbinden de gebrokenen van hart, om den gevangenen vrijheid uit te 4

Nieuwsbrief 2011

roepen, en den gebondenen opening der gevangenis; … om alle treurigen te troosten’ (Jes. 61 verzen 1-2). Daarom moet er oog zijn voor ‘menselijke waardigheid’. De mens is het waard om deze aandacht te krijgen. Daarom moeten we een gepaste terughoudendheid hebben als het gaat om medisch-ethisch onderzoek. En daarom moeten we beseffen dat het hoogste doel de eer van God de Schepper moet zijn. De NPV wil zich inzetten voor u en voor uw naaste. Dit jaar is voor u en ons een bijzonder jaar, want de afdeling GoereeOverflakkee bestaat 25 jaar. We willen tijdens de komende themaavond daar aandacht aan besteden, maar ook het onderwerp is boeiend en ik zou willen zeggen: kom naar deze bijeenkomst! De NPV heeft u als lid nodig. En we zouden willen groeien in ledental. Weet uw naaste al dat u lid bent van de NPV? Ir. K. J. Nipius, voorzitter

2. D.V. maandag 26 september 2011: NPVjubileumavond Vroeg of laat komt u en kom ik er mee in aanraking. Elk leven heeft hoogte- en dieptepunten. En er kunnen perioden komen waarin ‘aan de boom wordt geschud’. Soms voelen we er iets van, als het lijden dichterbij komt. Dat kan bijvoorbeeld zijn als er in familie- of vriendenkring een ernstige ziekte openbaar komt. Of het kan zijn dat de dood haar intrede doet. Dan komt er verdriet en gemis. Dan kunnen er gevoelens van eenzaamheid zijn. Dan kunnen we lijden onder iets wat tijdelijk of blijvend is. Wat kan dat een vragen geven. Zal het ooit anders worden? Onlangs kwam door een eenzijdig ongeval een jonge vrouw van 21 jaar om het leven, plotsklaps. Ze was op weg naar haar werk en raakte met haar auto van de weg. Nog maar pas had ze haar rijbewijs gehaald en haar eerste auto gekocht. De boom werd haar fataal. Al voordat de traumahelicopter ter plaatse was, was ze overleden. Ze kwam niet op haar werk. Collega’s vragen zich af waar ze blijft. En dan komt er een agent die naar de verantwoordelijke Nederlandse Patiënten Vereniging Afdeling Goeree-Overflakkee

5

persoon vraagt. Dan komt het slechte nieuws: ze komt nooit meer op haar werk. De schrik is groot en het is de ontsteltenis die volgt. Maar er komen ook vragen. Waarom? En we voelen boosheid en diep verdriet. De emoties tuimelen over elkaar heen. Wat is het dan goed als er met elkaar gepraat en gehuild kan en mag worden. Niet bij iedereen komen tranen. Maar het verdriet is er en ‘moet eruit’. Grote, sterke, stoere mannen en evenwichtige vrouwen hebben verdriet. Nog vele malen groter is het verdriet van de naaste familie. Er is alleen maar gedachte aan haar die er niet meer is. Zal het ooit anders worden? Lijden brengt vragen met zich mee. Ds. P.C. Hoek zal ons tijdens de thema-avond meenemen in het proces van lijden. Daarbij zullen de moeilijke vragen niet onbesproken blijven. Eerlijk en open zullen we met elkaar nadenken over ‘zin van het lijden’. U wordt van harte uitgenodigd en de toegang is vrij. U wordt namens de NPV koffie of thee aangeboden, ‘met iets erbij’. De aanvang is 19.30 uur, inloop vanaf 19.00 uur. De locatie is Hoflaan 41 te Middelharnis, in een zaal achter de Chr. Geref. Kerk. Huishoudelijke zaken Deze thema-avond is tevens onze jaarvergadering. We willen de huishoudelijke onderwerpen kort laten passeren, want het 25 jarig bestaan en het onderwerp voor deze avond verdienen alle aandacht. Er zijn in 2011 geen aftredende bestuursleden. Mevrouw J.J. Grinwis-Grinwis uit Ouddorp is bereid om zitting te nemen in het bestuur. Ze heeft al enkele vergaderingen bijgewoond, maar na de jaarvergadering is het officieel. We heten haar hartelijk welkom binnen het bestuur. De kascontrolecommissie 2010 heeft een controle verricht en naar aanleiding daarvan positief gerapporteerd.

6

Nieuwsbrief 2011

3. Verslag jaarvergadering 2010 Verslag van gehouden Jaarvergadering op maandag 4 oktober 2010 in één van de zalen van de Rehobôthkerk (HHK) te Middelharnis. Opening De voorzitter de heer K.J. Nipius opent de vergadering met het lezen van Job 19 vers 1 t/m 27 en gaat voor in gebed. Openingswoord In de maatschappij zijn er allerlei ontwikkelingen waar wij als christenen moeite mee hebben. We denken hierbij aan verruiming van gebruik embryo’s, gebruik van cannabis, steeds meer gebruik van IVF. Soms krijgen we de indruk dat dierenleed belangrijker is dan mensenlevens. Als patiëntenorganisatie willen we de vanuit de Bijbel invulling geven aan hulp en verzorging van de mens. Job had ook verdriet over de afwezigheid van God en dat hij geen rechten heeft. Maar Job wist dat zijn Verlosser leeft. De voorzitter heet alle aanwezigen hartelijk welkom in bijzonder de heer Nieuwenhuis, regioconsulent, en mevrouw van Wetten, spreekster op deze avond. Themalezing door mevrouw W.S. van Wetten Psychisch ziek zijn, wat betekent dat. Er werd bijzondere aandacht gegeven aan de familieleden van de psychisch zieken. Gevoelens Als familie heb je te maken met uiteenlopende gevoelens. Denk daarbij aan: pijn, verdriet, machteloosheid, moeheid, schaamte, twijfel en onzekerheid. Het is belangrijk om te erkennen dat deze gevoelens aanwezig zijn. Het kan een verademing zijn om hierover met anderen te kunnen spreken. Het vraagt om begrip en aandacht van de ander. En iemand moet er ook aan toe zijn om er over te praten. Rolpatronen Door een psychische ziekte, kunnen gangbare rolpatronen verstoord worden. De man-vrouw verhouding kan door een ziekte anders worden, waardoor er ook vragen kunnen ontstaan over hoe dit Nederlandse Patiënten Vereniging Afdeling Goeree-Overflakkee

7

verder moet. Degene die normaal gesproken initiatief nam, kan door een psychische ziekte veranderen. Dit kan ook van moment tot moment veranderen. Maar ook de rolverhouding ouder-kind kan veranderen. Als een ouder ziek is, kunnen kinderen over-verantwoordelijkheid en overaangepastheid vertonen. Dit heeft bijna altijd nadelige gevolgen voor de ontwikkeling van de kinderen. Statusverandering Door een psychische ziekte, kan de persoon anders in de maatschappij komen te staan. Iemand krijgt soms door de omgeving ‘een stempel’ opgedrukt. Dit kan moeilijk zijn voor de betrokkenen en de familie. De omgeving lijkt geen aandacht te hebben voor de zorgelijke situatie, of vraagt altijd alleen naar de psychisch zieke. En dat terwijl in een ander geval er veel meer zaken zijn die in een normaal gesprek aan de orde komen. Ook goedbedoelde opmerkingen, zoals “ga eens lekker vakantie houden” of “een beetje afleiding zal best helpen”, kunnen de eenzaamheid verder vergroten. Een gevolg kan zijn dat de familie zich terugtrekt, ondanks de behoefte aan echt contact. Een vorm van lotgenotencontact kan dan fijn zijn. Maar ook de financiële situatie kan fors veranderen. De inkomsten dalen, terwijl kosten stijgen en zelfredzaamheid afneemt. De tip werd gegeven om zoveel als mogelijk het ‘gewone leven’ te blijven leven. Doe de dingen zoveel mogelijk als vóór de ziekte. Ga het gesprek niet uit de weg, maar geef aan dat je aandacht fijn vindt, maar er liever niet altijd over wil praten. Voor de omstanders is een uitnodigende houding heel belangrijk. In alle zorgen die er kunnen zijn, vooral bij eenzaamheid en het stille kruis dragen, moeten we niet vergeten om onze handen te vouwen. Daar mogen we in liefde op wijzen, ook in het gesprek met familieleden. Blijf ook op langere termijn betrokken en blijf steun bieden, want een klein beetje steun kan zoveel betekenen!” Na de pauze werden de gestelde vragen beantwoord door mevrouw van Wetten. Begrip, hulp en bijstand waren de meest bedoelde antwoorden. Vergeet vooral niet deze personen in het dagelijks gebed op te dragen. 8

Nieuwsbrief 2011

Kort huishoudelijk deel NPV afdeling Goeree-Overflakkee. Er waren 51 leden aanwezig en 15 gasten als niet leden. De heer K. van de Ketterij deed verslag dat de kascontrolecommissie de kas in goede orde was en hadden geen op of aanmerkingen. De heer E. Nap vroeg naar aanleiding van het financieel verslag of de post diversen wat nader toegelicht kon worden. Hij vond dit een fors bedrag. De penningmeester antwoordde dat in deze post ook onkosten zijn opgenomen van vergaderingen en jaarvergadering. Hij zal er aandacht aan schenken en dit eventueel verder specificeren. De heer Tanis zal voor de 3e keer deelnemen aan de kascontrolecommissie en de heer B.J. Admiraal als 2e lid. Voorzitter deelde mee dat er geen reacties waren binnen gekomen bij de secretaris naar aanleiding van de heer D.C. Knulst die zich heeft aangemeld om zitting te willen nemen in het bestuur. Ook werd mevrouw J. Soeteman-Lokker herbenoemd. De voorzitter deed een oproep voor nog meer bestuursleden en moedigde ook de aanwezigen aan om nieuwe leden te werven, want het leden aantal is het afgelopen jaar fors gedaald binnen onze afdeling. Rondvraag Door één van de aanwezigen werd voorgesteld om ook een offerte voor het drukken van de nieuwsbrief te vragen bij de Mekkerstee, mogelijk dat deze ook goedkoper zijn. De voorzitter heeft bij diverse drukkerijen een offerte opgevraagd. Sluiting De voorzitter bedankte mevrouw van Wetten hartelijk voor de het houden van de lezing en overhandigde haar een bos bloemen. Ook werd afscheid genomen van mevrouw L. Toes-van der Niet. Zij gaat na 9 jaar het bestuur om persoonlijke redenen verlaten. Ook zij werd een bos bloemen en een enveloppe met inhoud overhandigd. Iedereen werd bedankt voor hun aanwezigheid en de jaarvergadering werd door de voorzitter afgesloten met dankgebed. J. de Keizer, toenmalig secretaris

Nederlandse Patiënten Vereniging Afdeling Goeree-Overflakkee

9

4. Jaarverslag 2010 Goeree-Overflakkee Rond de vijfentwintigste verjaardag van onze afdeling is mij gevraagd voor de eerste keer een jaarverslag te schrijven over het reilen en zeilen van onze afdeling in het afgelopen jaar. Er zijn verschillende redenen waarom ik dat met enige schroom doe. Allereerst ben ik pas in oktober van dit verslagjaar voor het eerst op een ledenvergadering geweest en nog pas sinds die ledenvergadering officieel bestuurslid. Kennis van het reilen en zeilen kan ik dus nauwelijks hebben. Een andere reden waarom ik het met schroom doe, is het feit dat onze gewaardeerde secretaris, de heer de Keizer kort na de jaarvergadering (2010) aangegeven heeft te stoppen als secretaris en bestuurslid. Daarmee verloren wij als afdeling een zeer betrokken persoon met een 14-jarige ervaring. Het spijt ons als bestuur zeer u dit te moeten meedelen. Bestuurssamenstelling Wij mochten als bestuur het jaar beginnen met vijf bestuursleden, t.w. de heren Nipius, De Keizer en Tanis, en de dames Toes-van der Niet en Soeteman-Lokker. Op de jaarvergadering van 4 oktober hebben wij afscheid genomen van mw. Toes-van der Niet en is dhr. Knulst toegetreden tot het bestuur. Nadat dhr. de Keizer zoals gezegd zijn functie had neergelegd, was ondergetekende bereid het secretariaat op zich te nemen. Aan het eind van dit verslagjaar was de bestuurssamenstelling als volgt: dhr. Nipius (voorzitter) / Oostflakkee, dhr. Knulst (secretaris) / Middelharnis, dhr. Tanis (penningmeester) / Middelharnis, mw. Soeteman-Lokker / Goedereede. Ondanks verschillende pogingen is het niet gelukt het bestuur in 2010 uit te breiden met een of meer nieuwe leden. Bestuursvergaderingen Er is door het bestuur vier keer vergaderd. Alle vergaderingen verliepen in een goede sfeer. Jaarvergadering Op 4 oktober hielden wij onze jaarvergadering in een zaal van de Hersteld Hervormde gemeente te Sommelsdijk. Mw. van Wetten hield voor ons een inleiding over “Psychisch ziek zijn”. Na de lezing en het beantwoorden van de vragen, volgde een kort huishoudelijk deel. 10

Nieuwsbrief 2011

Ledental Aan het begin van het verenigingsjaar telde de afdeling 1041 leden. Op 31 december was het aantal 1049 . De landelijke tendens is dat het ledental achteruitgaat. Als oorzaken worden het wegvallen van oudere leden genoemd en de moeite die het kost om juist nieuwe jongere leden te werven. Wij kunnen ons als afdeling wat het afgelopen jaar betreft gelukkig prijzen dat ons ledental stabiel gebleven is, maar bovengenoemde tendens speelt ook in onze afdeling. Wij roepen daarom alle leden op om in eigen omgeving te proberen mensen warm te krijgen zich als lid aan te melden. Thuishulp Elders in deze Nieuwsbrief vindt u een verslag van de verleende thuishulp in het afgelopen jaar. De dames Kamp-Rottier en Soeteman-Lokker hebben met elkaar deze thuishulp gecoördineerd. Daarover werd op elke bestuursvergadering door een van de dames verslag gedaan. Vanaf deze plaats willen wij als bestuur beide dames hartelijk bedanken voor hun inzet voor dit mooie en noodzakelijke werk. Contacten Wij zullen hier geen poging doen de schriftelijke en digitale contacten die wij met verschillende instanties en personen hadden te vermelden. Als uitzondering noemen wij de contacten met het Landelijk Bureau te Veenendaal. Waar nodig waren de medewerkers daar altijd bereid ons met raad en daad bij te staan. In het voorjaar heeft dhr. Knulst de regionale vergadering in Bruinisse bezocht. Het was een goed moment om wat verder met de gang van zaken in regionaal en landelijk verband kennis te maken. Ook bezocht hij in mei de jaarvergadering van de landelijke vereniging te Gouda. Dit was een zeer indrukwekkende vergadering. Na een kort huishoudelijk deel, werd in een drietal lezingen en forumdiscussie de problematiek van de geboorte van een kindje met een open ruggetje besproken. Vooral het verhaal van de ouders die het levensverhaal van hun zoontje (die deze avond ook aanwezig was) vertelden, was aangrijpend. Waar medici kort na de geboorte geen levenskansen zagen, beantwoordde dit jongetje deze avond een aantal vragen die hem over zijn ziekte gesteld werden. Deze avond toonde duidelijk aan hoe belangrijk het is om als ouders “mondig” te zijn en terug te kunnen vallen op een vereniging die met deskundig Nederlandse Patiënten Vereniging Afdeling Goeree-Overflakkee

11

advies achter je staat. Ook werd duidelijk dat er in ziekenhuizen zeer verschillend met deze problematiek omgegaan wordt. Soms zeer integer, soms heel bedreigend. Voor ondergetekende was dit echt een hoogtepunt uit het NPV-verslagjaar. Afvaardiging Op de bestuursvergadering van 1 juni 2010 heeft dhr. van de Ketterij verslag uitgebracht over zijn afvaardiging in de WMO-adviesraad. Het blijft belangrijk om in deze raad vertegenwoordigers te hebben die de zorg voor het leven hoog in het vaandel hebben. Wat dat betreft zullen wij als afdeling ook alert moeten zijn bij een eventuele gemeentelijke herindeling. Vreugde en verdriet Hoewel wij hierboven slechts in vogelvlucht de belangrijkste zaken van het verenigingsjaar lieten passeren, kunt u er van overtuigd zijn dat er heel wat meer zaken binnen het bestuur gepasseerd zijn. Enerzijds voelen wij dat het werk met veel tekort gedaan is, anderzijds zijn wij dankbaar dat het werk ondanks de wisselingen in het bestuur voortgang kon vinden. Er blijven heel wat taken liggen, die wij nog zouden willen oppakken. Een uitbreiding van het bestuur blijft ook in dat opzicht wenselijk. Ongetwijfeld zijn er bij de leden in het afgelopen jaar ook veel blijde en droevige omstandigheden geweest. Als bestuur zijn wij daar soms, maar meestal niet, van op de hoogte. Vanaf deze plaats willen wij toch ons meeleven in verdriet en vreugde betonen met onze leden die dat betrof. De NPV is een patiëntenvereniging. Dat betekent dus overwegend verdriet. Meeleven in dat verdriet en waar mogelijk de helpende hand bieden bij de vele zorgen, mag echter met vreugde gedaan worden. Mocht u van de diensten van onze vereniging gebruikt willen maken, schroomt u dan niet ons als afdeling of het Landelijk Bureau uw vragen te stellen. Vergeet vooral niet uw zorgen bekend te maken bij onze hemelse Geneesmeester in het gebed. D.C. Knulst, secretaris

12

Nieuwsbrief 2011

5. De levenswensverklaring De levenswensverklaring is een juridisch document, waarin u laat vastleggen hoe u verzorgd wilt worden in uw laatste levensfase. Het is goed om daar nu over na te denken, nu u (nog) in staat bent om schriftelijk te laten vastleggen hoe u verzorgd en verpleegd wilt worden. De verklaring is wettelijk erkend als zogenaamd zorgtestament. Levenswensverklaring van de NPV Vanuit de NPV is al enige tijd de levenswensverklaring beschikbaar. Dit is een uiterste wilsbeschikking met betrekking tot medische en verpleegkundige zorg voor situaties waarin u uw wil niet meer zelf kunt vormen en uiten. De NPV-Levenswensverklaring kost voor NPV-leden slechts € 15,00. Niet-leden kunnen een NPV-Levenswensverklaring aanschaffen voor € 30,00. Meer informatie is aan te vragen via tel. 0318-547888 of mail naar [email protected].

6. Een terugblik Berkenwoude, mei 2011 Uw voorzitter verzocht mij een terugblik te doen rondom de oprichting en begintijd van de afdeling Goeree-Overflakkee van de Nederlandse Patiënten Vereniging, aangezien deze verenigingsafdeling eind dit jaar zo de Heere wil en wij leven, vijfentwintig jaar bestaat. De landelijke NPV werd al enige tijd eerder opgericht, namelijk in de tijd dat de abortuswetgeving in de steigers stond. Landelijke ontwikkelingen noopten tot deze oprichting, om een stem te geven aan allen die daarover zorg droegen. Juist vanuit verenigingsverband wordt je stem beter gehoord dan wanneer ieder afzonderlijk tegen kwalijke ontwikkelingen ageert en zijn stem verheft. Vanaf de oprichting is er dan ook steeds aandacht geweest voor een getalsmatige groei van de NPV. Het blijft toch altijd een vast gegeven, hoe meer leden een vereniging telt, hoe meer gewicht dat in de schaal legt. De keuze voor de aansprekende slagzin “Elk mens mag er zijn”, positioneerde de vereniging op een heel duidelijke wijze en dekt Nederlandse Patiënten Vereniging Afdeling Goeree-Overflakkee

13

ook Anno Domino 2011 nog steeds de lading. Slechts het woordje “Elk” werd vervangen door “Ieder”, taalkundig wat juister. Ik heb niet direct kunnen achterhalen wanneer de NPV precies werd opgericht, maar ik meen er niet ver naast te zitten, dat de oprichting van de NPV-afdeling Goeree-Overflakkee niet veel later plaatsvond. Zelf mocht ik één van de initiatiefnemers daarvan zijn. Ja, hoe ontstaat zoiets. Zelf was ik al gauw na de oprichting lid geworden en via het landelijke NPV-nieuwsbulletin kreeg ik kennis van het bestaan van plaatselijke NPV-afdelingen. Hoewel Flakkeeënaar, was ik een aantal jaren niet woonachtig op het eiland. In 1983 verhuisde ons gezin vanuit Kootstertille (Friesland) naar Ouddorp. Op het eiland bleek geen NPV-afdeling te zijn en met enkele andere personen besloten we in 1986 te onderzoeken of de oprichting van een NPV-afdeling op het eiland mogelijk zou zijn. Namen noemen bergt het gevaar in zich, dat je anderen vergeet, daarom doe ik dat niet. Bovendien schrijf ik dit vanuit de herinnering en u weet het menselijk geheugen is selectief en zwak. Op zolder in een doos, zitten alle zaken die betrekking hebben op de NPV Goeree Overflakkee, ook alle nieuwsbrieven, folders, verslagen, etc. Het waren overigens geen archiefexemplaren, want dat is verenigingsbezit. Vorig jaar heb ik dat nog eens doorgespit en je ziet hoe ook een vereniging als de NPV landelijk maar ook plaatselijk evolueert en professionaliseert. Zowel extern als intern. Begonnen op een ouwe typemachine, kwam er al gauw eind jaren tachtig een computer, die de naam van computer nu niet meer zou mogen dragen. Maar je was er als secretaris mee geholpen. Bovendien was correctie daarbij een stuk gemakkelijker. Nu ga ik wat snel, daarom nog even terug naar de oprichting. De initiatiefgroep begon met twee personen, maar werd snel aangevuld met NPV-leden van het gehele eiland. Want ja, dat was natuurlijk wel een voorwaarde, je moest lid zijn van de NPV. Van het landelijk NPV-bureau kregen we een lijst van alle leden van het eiland. We streefden ernaar, dat de oprichtingsgroep bestond uit zowel mannelijke, als vrouwelijke leden, dat alle kerkgenootschappen van de gereformeerde gezindte van het eiland erin vertegenwoordigd waren en dat er enkele leden met een zorgachtergrond bij waren. De NPV telde toen op het eiland al een kleine 200 leden, dus dat was gelukkig allemaal wel mogelijk, evenals de geografische sprei14

Nieuwsbrief 2011

ding, dus van Ouddorp tot Ooltgensplaat. Ja, en dan is het natuurlijk toch prettig, als je op een landelijk bureau kunt terugvallen, want je hebt natuurlijk niets, geen geld, geen vergaderlocatie, etc. Wat we hadden, het was de wil om de zaak van de grond te tillen en dan kan er veel. Ik denk nog met genoegen terug aan de vergaderingen van de oprichtingsgroep. Grote saamhorigheid en ja vaak toch ook, omdat we elkaar vanuit andere verbanden al kenden. Dat vergemakkelijkt dergelijke zaken wel. Ik weet nog, dat een min of meer bevriende notaris de oprichtingstatuten geheel gratis voor ons verzorgde. Alleen de inschrijving bij de Kamer van Koophandel moesten we zelf betalen. Voor zover ik mij kan herinneren zat de toenmalig landelijk NPVdirecteur, de heer Van den Berg, de oprichtingsvergadering voor en werd er een bestuur van zeven personen gekozen. Op onze eerste bestuursvergadering werden de diverse functies verdeeld en werd ik secretaris. Dit secretarisschap heb ik, voor zover ik mij herinner, 16 jaar mogen uitoefenen onder leiding van diverse voorzitters. Zowel bestuurs- als ledenvergaderingen herinner ik mij om hun verbondenheid, saamhorigheid en het staan voor hetzelfde doel. De zorg om het leven, zowel aan het begin als aan het eind, maar ook de tijd die daartussen ligt. Steeds ook in het besef, dat God de Heer regeert, beeft gij volken eert, Eert Zijn hoog bestel. Vanuit dat besef en op die grondslag konden we elkaar aanspreken en mochten we er gezamenlijk onze schouders onder zetten. En wat passeerde er dan al niet de revue. Ledenwerving, start en continuering thuishulp met coördinatoren, afvaardiging ALV (Algemene Ledenvergadering, red.) en kringbestuur, contacten met andere verenigingen in de gezondheidszorg, soms zitting nemend in cliëntenraden. Het is slechts een greep uit de vele activiteiten die werden ontplooid. Vooral de ledenwerving uit de begintijd komt nog voor mijn geest. Met z’n tweeën als bestuursleden, meestal ’s avonds, op pad met een lijstje van potentiële kandidaat-leden, om ze te bewegen lid te worden van de NPV. Een dergelijk lijstje kreeg je meestal van een kerkenraadslid of gewoon een gemeentelid, die je vooraf belde. Meestal natuurlijk een bekende (veelal een NPV-lid, want anders moest je heel wat uitleggen). Ledenwerving kende ups en downs, soms moest je teleurstellingen accepteren en soms had hele positieve gesprekken en werd je uiteindelijke doel beloond met een nieuw lidmaatschap, soms in veelvoud. Meerjarige kinderen werden Nederlandse Patiënten Vereniging Afdeling Goeree-Overflakkee

15

gelijk lid en later kreeg je nog weleens een telefoontje, ja, je mag mijn ouders of mijn broer of zus ook lid maken. Bijzonder soms, maar vraag niet hoeveel tijd het soms kostte. Maar u weet het: vrijwilligerswerk is vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Dat geldt NPV-werk, maar ook al het andere vrijwilligerswerk wat je doet. Met alleen enthousiasme redt je het niet; er moet een ook innerlijke drive zijn, principieel en fundamenteel. Ach, ik hoef het u niet uit te leggen. Droefenis en vreugde wisselen elkaar af in een mensenleven, zo ook in mijn gezin. Ieder die mij kent, weet wat ik bedoel. Inmiddels ben ik sinds 2005 verhuisd naar de Krimpenerwaard. Het NPV-gebeuren volg ik nu op afstand en ik moet eerlijk zeggen dat ik de ledenvergadering van de NPV Bergambacht/Stolwijk nog niet bezocht heb. Dit hoop ik overigens de eerstvolgende keer wel te doen. Het gesprek met uw voorzitter bracht mij weer op de hoogte van het reilen en zeilen van uw vereniging. Het is toch een beetje “eigen”, als ik het zo mag zeggen, en een enkele keer ontmoet je weer een bekende, soms uit de begintijd. Dat was enkele weken geleden het geval, n.b. tijdens een reisje naar Straatsburg. Overigens hebben we het toen niet over de NPV gehad. Rest mij, u als bestuur en leden van de NPV-afdeling Goeree Overflakkee het allerbeste toe te wensen en mocht uw werk nog van hemelswege gezegend worden. Hartelijke groeten van A. van der Wende

7. Financieel jaarverslag 2010 De boekhouding van de vereniging en van de thuishulp worden gescheiden gevoerd. De financiële middelen worden aangewend om de hoofddoelstelling (Zorg voor het leven) inhoud te geven. Als u een gift wilt doen, wordt u voor nadere gegevens verwezen naar de eerste pagina van deze Nieuwsbrief. P. Tanis, penningmeester 16

Nieuwsbrief 2011

8. Jaarverslag 2010 Vrijwillige Thuishulp In 2010 heeft de afdeling Goeree-Overflakkee minder hulp geboden dan in 2009. Er zijn twee langdurig lopende hulpvragen van onder het toezicht van de NPV thuishulp gehaald. Hoogstwaarschijnlijk wordt de hulp nog wel geboden, maar op eigen initiatief. Met 4 nieuwe aanvragen en 4 nog lopende aanvragen werden er in 8 situaties vrijwilligers ingezet. Er werd in totaal 210 uren hulp geboden. Deze uren zijn als volgt verdeeld: Oppas ......................................... 113 uren Recreatie ...................................... 21 uren Vervoer ......................................... 42 uren Waken ’s nachts ............................. 0 uren Psychosociale steun ....................... 0 uren Huishoudelijke hulp....................... 34 uren Er is één vrijwilligster gestopt, in verband met persoonlijke omstandigheden. We willen haar nogmaals hartelijk bedanken voor haar Nederlandse Patiënten Vereniging Afdeling Goeree-Overflakkee

17

trouwe inzet. Dankbaar zijn we dat een nieuwe vrijwilligster zich heeft aangemeld. In totaal hebben we nu 22 vrijwilligers. We kunnen nog steeds nieuwe vrijwilligers gebruiken. Heeft u tijd en wilt u vanuit een christelijke levensovertuiging iets betekenen voor een medemens? Neem geheel vrijblijvend contact op met één van de coördinatoren. Met de komst van de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) zal er meer zorg in de thuissituatie worden gegeven. Er wordt meer verwacht van mantelzorgers (familie, buren, kennissen, etc.). De verwachting is dat het aantal hulpaanvragen bij vrijwillige thuishulp organisaties zal toenemen, zo schreven we in onze vorige jaarverslag. In de praktijk lijkt dit op ons eiland nog niet te gebeuren. Vooral binnen gezinnen wordt veel verwacht van een (werkende) echtgenoot en/of oudere schoolgaande kinderen. Deze gezinnen krijgen aanzienlijk minder hulp. Kerkenraden binnen diverse kerkelijke gemeenten zijn bezig met het opstarten van een kerkelijke thuishulp. De coördinatoren en bestuursleden zijn nog steeds bereid u hierbij te ondersteunen. Neem gerust contact met ons op. In het jaar 2010 is er naast de jaarvergadering geen aparte bijeenkomst geweest voor de vrijwilligsters. We hopen dit in ons jubileum jaar 2011/2012 wel weer te doen. In december werd de jaarlijkse kerstattentie verzorgd. Alle vrijwilligers ontvingen een kerststol gebakken door bakkerij Van Harberden. Aan het eind van het jaar bedanken we alle vrijwilligers voor hun inzet. Ook degenen die niet konden worden ingezet, voor hun bereidheid en betrokkenheid bij het werk van de NPV. We bidden aan het begin van een nieuw jaar al degenen die hulp krijgen en hulp vragen kracht en sterkte toe. De vrijwilligers en coördinatoren wensen we alles toe wat nodig om het werk te kunnen blijven doen. In afhankelijkheid van de Heere, biddend dat Hij in alles liefde, wijsheid en kracht wil geven. De coördinatoren van de NPV

18

Nieuwsbrief 2011

9. Het Elektronisch Patiënten Dossier De laatste tijd is er veel gesproken over het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD). In april 2011 oordeelde de Eerste Kamer dat de inrichting van dit systeem nog niet optimaal is. De Kamer vindt dat het systeem onvoldoende waarborgen geeft voor het beroepsgeheim van artsen. Wat is het elektronisch patiënten dossier (EPD). Het EPD is ontwikkeld om artsen en andere zorgverleners het mogelijk te maken om informatie over hun patiënten en hun medicijngebruik uit te wisselen. Dit heeft dan als doel om het aantal fouten dat artsen maken terug te brengen. Met het EPD zouden zorgverleners snel en betrouwbaar medische gegevens kunnen uitwisselen. De kans op medische fouten wordt hiermee kleiner. Elke zorgverlener kan op elk moment altijd over de actuele gegevens van de zorgvrager beschikken. Hoe werkt het EPD Het systeem is zo gebouwd dat zorgverleners onder voorwaarden toegang hebben tot de medische gegevens in het EPD. De gegevens worden opgehaald uit de medische dossiers van andere zorgverleners. Huisartsen, apothekers en specialisten die de zorgvrager behandelen kunnen de gegevens inzien over de medicijnen die de zorgvrager heeft ontvangen. De zorgverlener moet wel eerst de zorgvrager toestemming vragen om de gegevens in te zien. Andere zorgverleners, zoals fysiotherapeuten, psychologen, bedrijfsartsen of zorgverzekeraars kunnen de gegevens niet inzien. De Eerste Kamer stemt tegen het landelijk EPD. De Eerste Kamer heeft in april 2011 tegen de wet gestemd die de verplichte aansluiting op het landelijk patiëntendossier regelt. Een reden waarom tegen gestemd is dat het juridisch nog onvoldoende duidelijk is of huisartsen op die manier hun beroepsgeheim nog kunnen waarmaken. Ook is de inrichting volgens de Eerste Kamer nog niet helmaal optimaal. De communicatiestroom is vooral tussen huisartsen en specialisten onderling. Wat vindt de NPV van het EPD. De NPV staat kritisch tegen een snelle invoering van het EPD. De NPV mist de aandacht voor ethische vragen in de discussie. Zo kan de patient op termijn zijn eigen dossier digitaal inzien. Ook kan de patiënt zien welke zorgverlener in zijn dossier gekeken heeft. Een belangrijke vraag is dan hoe de informatie wordt weergegeven. Snapt de patiënt alle meNederlandse Patiënten Vereniging Afdeling Goeree-Overflakkee

19

dische begrippen afkortingen en codes? Wat gebeurt er als de patiënt verder gaat zoeken als hij een medische term gelezen heeft die hij niet helemaal begrijpt. Dit kan bij misverstanden heel veel onnodige stress en spanning opleveren zowel bij de zorgvrager als bij zijn familie en omgeving. Deze vragen zijn van groot belang voor de relatie tussen de zorgvrager en zorgverlener. Als NPV vinden we de volgende punten belangrijk: 1. De vertrouwensrelatie tussen arts en patiënt. 2. Het beroepsgeheim 3. De betekenis van informatie in het EPD voor de patiënt. Op den duur is het te verwachten dat een patiënt steeds meer eigenaar is van de medische gegevens. Maar niet iedereen kan met die verantwoordelijkheid omgaan. Hoe nu verder? Voorlopig wordt het elektronisch patiënten dossier dus nog niet ingevoerd. Voor het vertrouwen in het EPD is het beroepsgeheim van artsen van groot belang. Dat is een van de redenen dat de Eerste Kamer op dit moment niet heeft ingestemd met het EPD. De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport brengt op dit moment in kaart wat het besluit van de Eerste Kamer betekent voor het landelijk EPD. J.J. Grinwis-Grinwis, bestuurslid (kand.)

10. Persoonlijk GezondheidsDossier (PGD) van Patiënt1 Naast het EPD dat uitgaat van de zorgverlener is er ook een Persoonlijk GezondheidsDossier (PGD) dat juist uitgaat van de patiënt. De patiënt staat dus op nummer één en daarom heet het PGD ook Patiënt1. Het is een elektronisch dossier dat door de patiënt zelf beheerd wordt. Vanwege dit totaal andere uitgangspunt dan het EPD, willen wij er hier kort wat informatie over doorgeven. “De regie, de eigen verantwoordelijkheid over de gezondheid door de patiënt zelf. Dat is het uitgangspunt van Patiënt1. De kennis over de eigen gezondheid neemt toe door het verzamelen en beheren van eigen gezondheidsgegevens in het Persoonlijk GezondheidsDossier (PGD) van Patient1 (www.patient1.nl). De opzet en veiligheid van het PGD is voor de eigenaar vele malen beter dan die van het voorlopig gesneuvel-

20

Nieuwsbrief 2011

de EPD. Patiënten kunnen ook hun medicijngegevens van huisarts en apotheker in het PGD krijgen en opslaan. Bovendien kunnen ze vanaf half juni zelf hun ervaringen met medicijnen er aan toevoegen. Op die manier kunnen zij hun behandeling volgen. En ook die ervaringen aan hun behandelaar laten weten. Zo ontstaat sneller inzicht in eventuele ongewenste bijwerkingen. Dat dient leven en welzijn van de patiënt.” Tot zover een persbericht van 5 mei 2011, waarin de samenwerking van Patiënt1 en het Instituut voor Medicijngebruik wordt gemeld. U treft dit persbericht ook aan in het blad Zorg van juni 2011 (Nieuws- en verenigingsblad van de NPV). Een eigen PGD: regie over informatie eigen gezondheid. Alle informatie over jouw gezondheid, leefstijl en persoonlijke metingen kun je overzichtelijk beheren in het Persoonlijk GezondheidsDossier. Ook kun je het dossier van de huisarts digitaal ophalen en beheren. Deel deze gegevens met je partner, familie, huisarts, zorgverleners en anderen, die voor jou belangrijk zijn. Ontstaan In 2009 is de PGD-testfase in huisartsenpraktijken succesvol afgerond. Sinds 12 november 2009 werken steeds meer patiënten in hun PGD van Patiënt1. Vanaf 5 april 2011 is het PGD door iedere Nederlander gratis te gebruiken. Patiënt1 wordt continue doorontwikkeld samen met patiënten, huisartsen, medisch specialisten, ziekenhuizen, patiëntenorganisaties, (mantel)zorginstellingen, maatschappelijke instellingen en commerciële partijen. Naast deze gratis versie is er een betaald abonnement, dat meer mogelijkheden biedt. Veiligheid Medische en gezondheidsgegevens zijn persoonlijke en vertrouwelijke informatie. Ze staan in jouw PGD en zijn jouw eigendom. Patiënt1 versleutelt alle persoonlijke gegevens zodat niemand deze kan inzien, ook de medewerkers van Patiënt1 niet. Uitgebreide veiligheidsprotocollen binnen Patiënt1 bewaken deze processen. Jij bepaalt met wie je toegang deelt tot jouw PGD. Ook bepaal je wat die ander kan inzien en/of kan bewerken. Patiënt1 voldoet aan de eisen van de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Anders Het zal duidelijk zijn dat het PGD een heel andere invalshoek heeft dan het EPD. Wie er meer over wil weten kan terecht op www.patient1.nl. Of het ook beter is en of het de genoemde bezwaren tegen het EPD (zoals deze hiervoor genoemd werden) wegneemt, kunnen wij na deze korte kennismaking niet beoordelen. Dat was ook niet de bedoeling van dit arNederlandse Patiënten Vereniging Afdeling Goeree-Overflakkee

21

tikel. Wel wilden wij u informeren over de mogelijkheid, zodat geïnteresseerden zich er verder in kunnen verdiepen. D.C. Knulst, secretaris

11. Wordt bestuurslid! Binnen het afdelingsbestuur Goeree-Overflakkee is plaats voor twee betrokken bestuursleden. We verwachten enige affiniteit met de zorg, kennis van en ervaring met bestuurlijk werk. Daarbij onderschrijft u van harte de doelstelling van de NPV, waarbij ‘zorg voor menselijk leven’ vanuit Bijbels perspectief centraal staat.

We zijn een bestuur op vrijwillige basis, met professionele ondersteuning vanuit het landelijk bureau van de NPV. We vergaderen 4 à 5 maal per jaar, in de avonduren. De portefeuilles worden in goed overleg verdeeld, rekening houdend met kennis en vaardigheden van de bestuursleden. Verwacht wordt een lidmaatschap van een van de kerken op Goeree-Overflakkee. Voor meer informatie: de heer K.J. Nipius (voorzitter), Magnoliastraat 9, 3257 XH Ooltgensplaat, tel. 0187-631677. E-mail: [email protected].

22

Nieuwsbrief 2011

12. Taakgebieden van de NPV 12.1 Thuishulp Onze afdeling heeft een zelfstandige vrijwillige (niet-professionele) thuishulp. Hulpvraag naar tel. 0187-492631. Coördinatoren: mevr. G. Kamp-Rottier en mevr. J. Soeteman-Lokker. Laatstgenoemde is bestuurslid en portefeuillehoudster Thuishulp. 12.2 Individuele belangenbehartiging Op het persoonlijke vlak kunnen er diverse vragen zijn die verband houden met de zorg. Krijg ik wel de juiste zorg? Ik loop vast bij mijn huisarts, wat zijn de mogelijkheden? Of vragen op medisch-ethisch gebied. Mevrouw J.J. Grinwis-Grinwis is het eerste aanspreekpunt. 12.3 Werving van leden en vrijwilligers Een nog openstaande functie binnen ons bestuur. Wilt u er meer over weten? 12.4 Collectieve belangenbehartiging De NPV vertegenwoordigt groepen van patiënten en behartigt daarmee hun collectieve belangen. U kunt hierbij denken aan het deelnemen in cliëntenraden of in klachtencommissies. Portefeuillehouder is mevrouw J.J. Grinwis-Grinwis. 12.5 Voorlichting en PR Het herkenbaar zijn als vereniging en het duidelijk staan voor de doelstelling, daar gaat het om bij Voorlichting en PR. ‘Zorg voor het leven.’ Menselijk leven als gave van God. Bijbels doordachte keuzes bij medisch handelen. Portefeuillehouder is de heer K.J. Nipius. 12.6 Verenigingszaken Om als vereniging goed te kunnen functioneren, moet er heel wat worden geregeld en worden bijgehouden. Dit is de taak voor de portefeuillehouder Verenigingszaken, de heer D.C. Knulst. Nederlandse Patiënten Vereniging Afdeling Goeree-Overflakkee

23

13. Geschapen door God? ‘Zo dan, indien iemand in Christus is, die is een nieuw schepsel; het oude is voorbijgegaan, ziet, het is alles nieuw geworden.’ (2 Cor. 5:17) Dit is een waar getuigenis, want hij heeft de waarachtige God lief en aanbidt Hem. De onbekeerde mens is zichzelf een god en heeft daarbij nog vele andere goden. Maar welk een omkering bracht de genade teweeg! Zij herstelde de tempel, richtte het altaar weer op, ontvlamde de vonk en bracht God tot de mens weer. Zie, God in Christus is nu het hoogste Voorwerp van zijn liefde, aanbidding en verering geworden. De afgod ‘ik’ is neergeworpen. De wedergeboren ziel bezit en erkent een nieuwe Zaligmaker. Hoe heerlijk, hoe gepast en hoe dierbaar is hem nu Jezus geworden. Jezus wás hem als een wortel uit een dorre aarde, Hij had geen gedaante noch heerlijkheid. Nu is Christus hem alles geworden. De Heilige Geest leidt hem tot Christus, hem vertroostende door hem het medelijden en de teerheid van de liefde van Jezus te doen gevoelen. Hij vermijdt alles wat de Geest zou bedroeven. Elke bekende zonde, die Hem onteren en tot afstand leidt, bestrijdt hij. Het enige doel van zijn leven, is dat God in alle dingen verheerlijkt wordt. De nieuwe drijfveer van zijn handelingen is het doen van de wil van God. Wanneer zijn eigen wil in strijd komt met Gods wil, dan verloochent hij onder de heilige drang van zijn nieuwe genegenheid, namelijk van de liefde van Christus, zichzelf. God in Christus wordt hem alles in allen. Niets bewijst beter de heerlijkheid van het werk in zijn binnenste, dan de wasdom (groei) in kracht en heiligheid. Te wassen is de eigenschap van al wat leven in zichzelf bezit. Octavius Winslow, uit/naar ‘Het werk van de Heilige Geest’, 1865

24

Nieuwsbrief 2011