Drenthe beweegt is vooral van ons allemaal. Hans de Lang Hans Derks

1

Inleiding De laatste jaren wordt Drenthe overal in Nederland genoemd als goed voorbeeld op het gebied van sportbeleid. Daarbij wordt de initiërende rol van de provincie genoemd, de actieve gemeenten en ook de manier waarop maatschappelijke organisaties zich met het thema Sport en bewegen bezighouden. Ook de sport zelf, met organisaties als Topsport- en Sportkracht noord zijn voorbeeld voor anderen. SportDrenthe manifesteert zich in deze jaren als goede partner in het realiseren van de ambities van gemeenten en provincie. Vooroplopend in ontwikkelingen als breedtesport impuls, buurt-onderwijssport, beweegbuurten, vitale kernen, combinatiefunctionarissen en sportbuurtcoaches. Niet voor niets hebben alleen in Drenthe álle gemeenten een combinatiefunctionaris of een buurtsportcoach. Maar er kan nog meer gerealiseerd worden met sport en bewegen. Dat besef leidde tot Drenthe 2028; de Drentse bijdrage aan het Olympisch plan 2028. Alle overheden en een aantal maatschappelijke organisaties schaarden zich achter het gedachtegoed van Drenthe 2028. Uiteraard heeft SportDrenthe vanaf het begin veel betrokkenheid bij Drenthe 2028 gehad. In de loop van 2012 én gevoed door ontwikkelingen op dat moment ontstond het idee dat integratie van het programma Drenthe 2028 in de organisatie SportDrenthe veel meerwaarde heeft. Een positieve verkenning resulteerde in een integratievoorstel waar de Drentse overheden positief op reageerde. Het programma met de nieuwe naam Drenthe beweegt is geïntegreerd in SportDrenthe. SportDrenthe nam op zich om, in nauw overleg met de overheden, een Plan van Aanpak te ontwikkelen. Dit plan sluit aan bij de ambities van gemeenten en de provincie en er kan geen misverstand meer zijn over de beoogde resultaten. Daarbij werd er gekozen voor een viertal focusthema’s:  Vitale kernen voor een leefbaar Drenthe  Aangepast sporten voor mensen met een beperking  Ontwikkeling van dynamisch toerisme  Doorontwikkeling van het kenniscentrum evenementen In dit uitvoeringsprogramma is met name de bijdrage van het programma Drenthe beweegt uitgelicht. Drenthe beweegt verbindt. Het vergroot het succes van andere projecten. De deelprogramma’s richten zich op concrete resultaten. In het uitvoeringsprogramma geven we telkens aan, welke resultaten van Drenthe beweegt en welke programma’s van deelprojecten te verwachten zijn. Drenthe beweegt is vooral van ons allemaal … Hans de Lang Hans Derks

2

blz 1. Samenvatting 2. Drenthe beweegt

5 6

1. Wat is Drenthe beweegt 2. Waarom Drenthe beweegt 3. Wat vindt Drenthe beweegt 4. Wat kan Drenthe beweegt 5. Hoe meten we Drenthe beweegt 6. Wat is de focus bij Drenthe beweegt

6 6 7 7 7 8

3. Integratie Sport Drenthe 4. Hoe beweegt Drenthe

9 10

1. Strategie en regie 2. Platforms 3. Rol 4. Tijdslijn

10 11 13 13

5. Wat beweegt Drenthe

14

1. Algemeen 2. Communicatie 3. Focus op thema’s 4. Platform georganiseerd sport 5. Eigen ambities alliantiepartners 6. Fondsenwerving en bemiddelen 7. Ontwikkelingen/ nieuwe domeinen 5a. Xtra aandacht: combinatiefunctionaris

14 14 15 15 17 17 18 19

6. Financiën en opdrachtverlening

20

1. Opdrachtgever 2. Financiën

20 20

3

Deelprogramma’s

blz

7. Vitale Kernen

24

1. Inleiding 2. Stand van zaken Vitale kernen 2013 3. Wat zijn Vitale Kernen 4. Waarom willen we Vitale Kernen 5. Waarom werkt Vitale Kernen 6. Hoe voeren we Vitale Kernen uit 7. Wat zijn de 10 kernelementen 8. Wat zijn de effecten van Vitale Kernen 9. Wat levert Vitale Kernen op, in cijfers 10. Welke programma’s komen samen 11. Wat is de samenhang met de andere platforms 12. Gewenste situatie Vitale kernen 2017 7a. Xtra aandacht: Seniorensport 8. Aangepast Sporten

24 24 26 26 26 27 27 28 28 29 29 29 30 31

1. Inleiding 2. Stand van zaken Aangepast sporten 2013 3. Waarom extra aandacht voor Aangepast Sporten 4. Wat willen we met Aangepast Sporten 5. Wat zijn de doelen van Aangepast Sporten 6. Gewenste situatie Aangepast sporten 7. Samenhang met andere programma’s 9. Evenementen en Arrangementen

31 31 32 32 36 36 37 38

1. Inleiding 2. Stand van zaken Evenementen en Arrangementen 2013 3. Waarom Evenementen en Arrangementen 4. Bewegen en beleven 5. Ambities van Evenementen en Arrangementen 6. Doelstelling van Evenementen en Arrangementen 7. Resultaat van Evenementen en Arrangementen 8. Samenhang binnen het platform 9. Samenhang met de andere platforms 10. Gewenste situatie Evenementen Arrangementen 2013

4

38 39 40 40 41 41 41 42 44 44

1. In dit uitvoeringsprogramma/ plan van aanpak geeft Sport Drenthe aan op welke wijze Drenthe beweegt (doorontwikkeling van Drenthe2028) Drenthe nog beter kan maken, met name op sociaal, gezondheids- en economisch gebied. Drenthe kent een aantal maatschappelijke vraagstukken. Einde van het eerste decennia van de 21e eeuw werden in Drenthe geconstateerd dat rekenen taalprestaties achter bleven, er relatief veel obesitas is én Drenthe te maken heeft met dubbele demografische ‘krimp’-ontwikkeling (minder mensen en steeds oudere bevolking). Daarnaast gaven zowel de eigen inwoners als de andere inwoners van Nederland aan dat Drenthe behoefte heeft aan vernieuwing en een dynamische uitstraling. Drenthe beweegt gaat ervan uit dat juist Sport en bewegen de kracht heeft, om mensen én processen in beweging te krijgen. Sport is daarbij het toegankelijke middel in verschillende verschijningsvormen: via de structuur van verenigingen, via evenementen, via de modelwerking van topsporters of via sportdeelname wat voor contacten en gezondheid zorgt. In het plan wordt een regionale aanpak voorgesteld voor opgaven, die voor het hele land gelden. Denk daarbij aan de uitrol en versterking van landelijke programma als Sportbuurtcoaches en Sportdorpen (soms in aangepaste vorm) of de aanpak van Aangepast Sporten. Daarnaast wordt Sport en bewegen gebruikt om Drenthe juist apart te profileren als provincie, die ideaal geschikt is voor met name de buitensporten, die om ruimte vragen. Drenthe beweegt sluit daarmee aan bij de trend van beweging, gezondheid en actieve beleving van de natuur én stelt een manier voor om daar duurzaam economisch van te profiteren. Daarmee zijn de vier focusthema’s nl Vitale Kernen, Aangepast Sporten, Evenementen en Arrangementen, genoemd. Drenthe beweegt wordt uitgevoerd door SportDrenthe. Elke gemeente en de provincie heeft een directe subsidierelatie met SportDrenthe met eigen verantwoordingseisen. De programmarapportage vindt plaats in het VDG-Sport overleg. In de uitvoering van Drenthe beweegt hebben veel partners (betalend of inhoudelijk-bijdragend) een eigen verantwoordelijkheden. Het plan zal nooit een 1-op-1 antwoord op de vraag van één van de partners zijn. De samenwerking zal wel voor een nadrukkelijke meerwaarde voor elke afzonderlijke partner zorgen en een positieve kosten-batenverhouding kennen. Direct en op korte termijn maar vooral op de langere termijn. Belangrijk in Drenthe beweegt zijn de platforms waardoor alle belangrijke spelers op één van de drie thema’s een rol krijgen. Overheden, gemeenten en provincie (de opdrachtgevers) maar ook andere maatschappelijke organisaties. De platforms bepalen hun eigen programma’s. Op deze wijze ontstaat er een gedragen programma en zullen de activiteiten er ook daadwerkelijk toe doen. Vooral wanneer de partners het gedachtegoed van Drenthe beweegt integreren in hun eigen beleid. Dan komt er een echte Drentse beweging op gang, waardoor Drenthe zich positief zal onderscheiden en er in de komende jaren meer legacy te verwachten valt. Na een concrete uiteenzetting van Drenthe beweegt zoomt het plan in op de vier thema’s en op de verhouding tussen Drenthe beweegt en de uitvoering van projecten. Het is wel belangrijk om te beseffen dat Drenthe beweegt weliswaar toegang geeft tot de verschillende projecten, maar dat de uitvoering van deze projecten niet tot de resultaten van Drenthe beweegt behoort.

5

2.

1. Wat is Drenthe beweegt Drenthe beweegt is het programma dat is omarmt door belangrijke maatschappelijke partners in Drenthe, die erin geloven dat, juist in Drenthe, sport en bewegen een belangrijke bijdrage kan leveren aan ontwikkelingen op maatschappelijk-, gezondheids- en economisch gebied. Drenthe beweegt speelt daarin in veel gevallen de initiërende of de intermediaire rol. Drenthe beweegt maakt verbinding, zoekt kansen en stimuleert de uitvoering, die veelal belegt wordt bij één van de alliantiepartners. Drenthe beweegt richt zich op héél Drenthe, waarbij na 4 jaar zowel lokaal als regionaal winst geregistreerd kan worden. Drenthe beweegt is een voortvloeisel uit Drenthe 2028, waarbij er een duidelijke focus in thema’s en resultaat is gelegd. 2. Waarom Drenthe beweegt Drenthe beweegt Is de doorontwikkeling van Drenthe 2028 en de verbinding met de activiteiten van SportDrenthe. Het programma Drenthe 2028 is in 2009 opgezet als antwoord op een aantal onderzoeken uitgevoerd in Drenthe in 2009. Belangrijke uitkomsten van deze onderzoeken waren: - rekenen taalprestaties van Drentse basisschoolleerlingen zijn het laagst in Nederland (bron: ‘Sociaal doe je niet alleen’, provincie Drenthe 2009) - het percentage leerlingen dat vanuit het primair doorstroomt naar HAVO/VWO blijft achter bij het landelijke gemiddelde (bron: ‘Sociaal doe je niet alleen’, provincie Drenthe 2009) - gebrek aan tijd (bij ouders) is de belangrijkste reden voor kinderen om niet aan georganiseerde sport te doen. Het bieden van een sportaanbod (door vereniging met opvangorganisatie) voor alle kinderen in een dorp/wijk, inclusief de ‘bso-kinderen’, lijkt de beste oplossing (bron: ‘Sociaal doe je niet alleen’, provincie Drenthe 2009) - bijna de helft van de Drentse volwassenen heeft overgewicht. Voor alle doelgroepen liggen de overgewicht- en obesitascijfers ruim boven het landelijk gemiddelde (bron: ‘Sociaal doe je niet alleen’, provincie Drenthe 2009) - demografische ontwikkelingen leiden ertoe dat een deel van Drenthe ontvolkt en dat in heel Drenthe de vergrijzing sneller verloopt dan elders in Nederland (bron: ‘Sociaal doe je niet alleen’, provincie Drenthe 2009) - buiten Drenthe bestaat het idee dat Drenthe nogal stereotiep en niet dynamisch is (bron: ‘Het imago van Drenthe, Grontmij/Marktplan 2006) - Drenthe wil de kernwaarden koesteren en Bruisend Drenthe ontwikkelen (bron: Omgevingsvisie provincie Drenthe 2010)

6

-

de doorstroming van talent -specifiek op sportgebied, maar waarschijnlijk ook op andere vlakken- ligt in Drenthe ruim onder het landelijke gemiddelde. Hier wordt een relatie gelegd met de ‘doe-maar-gewoon’ en zesjescultuur in de provincie

Sinds de start van het programma waarmee sport ingezet wordt als belangrijk middel om winst te maken op maatschappelijk-, gezondheid-, en economisch gebied zijn er duidelijke resultaten behaald. Deze zijn terug te lezen in bijlage ‘de Tussenstand/ resultaten van Drenthe 2028’. Met name de verschuiving in imago (zie continu imago onderzoek – Grontmij) is significant. Waarbij kan worden aangegeven, dat bij deze verschuiving, Drenthe 2028 één van de factoren was. Daarnaast bood het programma ook een provinciaal beleidskader voor o.a de activiteiten van SportDrenthe. Bovenstaande onderzoeksresultaten maken, blijvend en op langere termijn duidelijk voor welke opgaven Drenthe staat. Drenthe beweegt wil een bijdrage leveren aan het oplossen van de vraagstukken. 3. Wat vindt Drenthe beweegt Drenthe beweegt gaat uit van de overtuiging dat sport een substantiële bijdrage kan leveren aan de aanpak van (bovengenoemde) belangrijke maatschappelijke aandachtspunten. Sport is het middel bij uitstek om processen op gang te brengen op sociaal-maatschappelijk, economisch, ruimtelijk, welzijns- en gezondheidsgebied. Sport kan functioneren als inspiratiebron en katalysator. Sport brengt mensen met elkaar in contact en bindt hen, maar staat ook voor inzet en innovatie én genereert een hoge arbeidsmoraal. Sport maakt mensen vitaal, houdt de provincie gezond en geeft een impuls aan het toerisme en aan de media-industrie. Maar bovenal is sporten een erg leuke bezigheid. Sport heeft een imago waarmee Drenthe zich graag associeert. 4. Wat kan Drenthe beweegt Drenthe beweegt is gespecialiseerd in het inzetten van ‘sport en bewegen’ in de breedste zin om maatschappelijke doelen te bereiken. Drenthe beweegt is meer dan sport. Hiervoor worden bestaande domeinen, ontwikkelingen en activiteiten versterkt. Soms worden zelfstandig (maar altijd met partners) activiteiten opgezet die uiteindelijk ook een ander doel stimuleren. Oorspronkelijk wilde Drenthe 2028 héél Drenthe naar Olympisch niveau te brengen. De associatie met Olympische Spelen heeft veel verwarring gegeven. De gedachte blijft echter kaarsrecht overeind: samen in beweging, ieder op zijn eigen manier en niveau. Drents beweegt! maakt Drenthe en al haar inwoners kansrijk, vitaal en leefbaar! De kracht van sport levert Drenthe nu en in de toekomst op tal van terreinen veel profijt op: zowel op sociaalmaatschappelijk, economisch en ruimtelijk vlak als op het gebied van welzijn en gezondheid. Drenthe beweegt streeft naar: - een samenleving waarin iedereen meedoet en kansen krijgt - een samenleving waarin het ideaal wonen en leven is - een samenleving waarin ambitie gestimuleerd wordt - een samenleving met een sportief imago, aantrekkelijk voor inwoners en niet-inwoners - een samenleving met een competitieve economie aansluitend bij de noordelijke ambitie - een samenleving met een sportaanbod naar ieders niveau en behoefte - een samenleving met een groen imago, waar iedereen tot zichzelf kan komen 5. Hoe meten we Drenthe beweegt Om het resultaat van Drenthe beweegt te meten benoemen we 2 concrete doelen. We gaan ervan uit dat beide doelen leiden tot de gewenste effecten in het vorige hoofdstuk: Doelstelling op lange termijn (maximale eindtermen in 2020):

7

1. 75% van de Drenten voldoet aan de beweegnorm (bron: Sportmonitor-Sport Drenthe). Voor mensen met een handicap geldt, gezien de huidige en jarenlange achterstandsituatie een percentage van 50%. 2. 75% van de niet-Drenten associeert Drenthe met beleving en beweging (bron: continu imago onderzoekGrontmij) In 2013 worden de genoemde monitoren aangepast op de genoemde indicatoren. In 2017 dient er een significante verbetering zichtbaar te zijn. Dat gaat om een stijging van plm 8% sportparticipatie (doelstelling 1) en plm 20% imago winst (doelstelling 2). Voor mensen met een handicap streven we naar een stijging van plm 13% Bovenstaande doelstellingen zijn afhankelijk van maatschappelijke trends én er zijn meer organisaties actief met het realiseren van deze doelstellingen. Met deze organisaties wordt intensief samen gewerkt. De doelstellingen zijn bewust gekozen omdat zij een bijdrage kunnen leveren (voor gemeenten én provincie) aan het oplossen van eerder geformuleerde maatschappelijke vraagstukken. Einde 2020 wordt er geëvalueerd aan de hand van de genoemde doelen met in achtneming van maatschappelijke ontwikkelingen. Elke twee jaar (2015/ 2017/ 2019) wordt er een tussenstand gepubliceerd.

6. Wat is de focus bij Drenthe beweegt Het gedachtegoed op basis van ‘Drenthe maakt dromen waar’ (zie uitgave 2009) blijft overeind als uitgangspunt binnen Drenthe beweegt Daarin wordt wel een duidelijke focus gelegd. Dit bepaalt ook de verdeling van activiteiten en inzet van Drenthe beweegt De uitvoering van Drenthe beweegt focust zich in 2013 tot en met 2016 op: Vitaliteit en participatie 1. Vitale kernen in de brede zin van het woord 2. Ondersteuning Aangepast sporten Economie, toerisme en recreatie: 3. Ontwikkeling sport en toerisme (arrangement-ontwikkeling) 4. Doorontwikkeling Kenniscentrum Evenementen Deze actiepunten komen terug in de organisatievorm en in de beoogde resultaten.

8

3.

Gedurende 2012 is er onderzocht welke kansen integratie van het programma Drenthe beweegt (toen nog Drenthe 2028) met SportDrenthe zou hebben. De notitie ‘Plan van Aanpak integratie Drenthe 2028 in SportDrenthe’ geschreven door Councillid Ineke Donkervoort en geaccordeerd door zowel de Council Drenthe 2028 als door de RvC van Sport Drenthe is bijgevoegd. Drenthe beweegt heeft binnen SportDrenthe als initiërend programma een eigen programmamanager. Deze programmamanager is verantwoordelijk voor de uitvoering van het uitvoeringsprogramma van Drenthe beweegt. Drenthe beweegt kent een Council (hfst 4.1) De programmamanager heeft onder andere als rol het ondersteunen van de verschillende operationele programma’s die in het verlengde van de basisopdracht Drenthe beweegt liggen, maar daarnaast hun eigen groei en financiering kennen. Voor elk van deze deelprogramma’s zijn operationele programmamanagers aangesteld die met steun van de programmamanager Drenthe beweegt voor het multiplyer-effect gaan zorgen door het betrekken van andere partners en met hen behalen van concrete resultaten. De andere partners zullen in de vorm van platforms worden betrokken bij de ontwikkeling en eventueel uitvoering van de het betreffende deelprogramma’s.

9

4.

1. Strategie en regie Het programma heeft een Council. De leden van deze Council onderschrijven het programma en zorgen voor extra ondersteuning van het programma via tenminste inbreng in natura: leden zijn wethouders Emmen, Assen, vertegenwoordiger van de VDG, directeur GGD, Directeur/bestuurder Topsport Noord, vertegenwoordiger bedrijfsleven met enthousiasme voor programma, Vz CvB Drenthe College als aanspreekpunt en vertegenwoordiger van het onderwijs. De Voorzitter van de Council is de gedeputeerde. De Council komt 4x per jaar bijeen. Doel van de Council is draagvlak en middelen voor het programma te vergroten. Het vergaderingen worden voorbereid door de programma-manager Drenthe beweegt. De directeur Sport Drenthe kan op verzoek aanwezig zijn. De adviezen van de Council worden voorbereid door de regiegroep waarin elk lid een vertegenwoordiger heeft

VDG +

13 subsidieverstrekkingen

SportDrenthe 12 gemeenten provincie

12 gemeenten provincie

Afstemmingsoverleg indien nodig

Drenthe beweegt is een programma van SportDrenthe

Council Drenthe beweegt

Drenthe beweegt

Het programma heeft een eigen Council

10

De programmamanager rapporteert twee maal per jaar aan het VDG+ Sportoverleg. De directeur van SportDrenthe is daarbij aanwezig. In het VDG+-overleg verzamelen zich de 13 subsidieverstrekkers aan SportDrenthe voor uitvoering van het programma Drenthe beweegt. Deelnemers in het VDG+-overleg zijn de portefeuillehouders sport van de Drentse gemeenten onder voorzitterschap van Roger de Groot (burgemeester van de Wolden) en aangevuld met de gedeputeerde van Drenthe voor sport (belangrijkste subsidiegever). Het sportambtenarenoverleg binnen Drenthe adviseert het VDG+-overleg en bereid de besluiten voor.

2. Platforms Voor het realiseren van de resultaten worden er vier (4) platforms ingericht. Drie (3 )platforms zijn gelieerd aan de thema’s, waar op de focus ligt. Het vierde platform is gevormd rondom georganiseerde sport. De platforms zijn netwerkorganisaties en verbinden Drenthe beweegt met de uitvoeringsprogramma’s. Een platform gaat met het gedachtegoed Drenthe beweegt met Sport ….Drenthe beter maken op een specifiek onderdeel/thema. Elk platform moet een afspiegeling zijn van dat wat er in Drenthe speelt binnen het thema. Daarnaast vinden we het ontzettend belangrijk dat elke alliantiepartner/ opdrachtgever betrokken is bij en zich herkent in Drenthe beweegt Participatie in de platforms is hiervoor een belangrijk middel. Of beter: de platforms zijn van de leden van het platform én niet van SportDrenthe. De leden van het platform bepalen samen de samenstelling en de rolverdeling. SportDrenthe/ Drenthe beweegt faciliteert. De programmamanager Drenthe beweegt maakt deel uit van alle platforms en is absoluut bereid om een aanjagende rol te spelen. Sport Drenthe heeft op elk van de thema’s een projectleider aangesteld, die vaak één of meerdere van de projecten binnen het thema draait en zijn/haar deskundigheid inbrengt. Ook deze projectleiders faciliteren het platform met hun kennis. Uitgangspunt bij de platforms is een, door het platform samengesteld én gedragen uitvoeringsprogramma. Hierin spelen bestaande ingrediënten (er lopen al veel projecten) een rol. Dat kunnen projecten van SportDrenthe zijn, maar zeker ook projecten uitgevoerd door andere betrokken partijen. Het platform smeedt de ingrediënten tot een uitvoerbaar verhaal en ziet vervolgens toe op de uitvoering. Elke vertegenwoordiger zit in een platform vanuit een professionele verantwoordelijkheid. Het is dus niet persoonsgebonden. De beoogde platforms zijn: 1. Vitale kernen Vitale kernen houdt zich bezig met lokaal gestuurde programma’s waarbij de kracht van sport ingezet wordt om onder andere de niet en te weinig-actieve of zelfs niet participerende Drent te bereiken en in beweging te zetten. Binnen het programma Vitale Kernen wordt ingezet op thema’s zoals sportdorpen, beweegbuurten, alles rondom combinatiefunctionarissen, sportbuurtcoaches, Jeugd Op Gezond Gewicht, trajecten zoals positief coachen en kids@school en nieuwe samenwerkingsverbanden waar de kracht van sport een bijdrage kan leveren.

2. Aangepast sporten Binnen het platform Aangepast sporten wordt er vooral gezocht naar de aansluiting van bovenlokale activiteiten en de specifieke doelgroepen, die achterblijven in de sporten beweegparticipatie. Er zal in het platform duidelijk gedefinieerd moeten worden wat er onder Aangepast sporten wordt verstaan en wat de exacte doelgroep is. De grootste overlap met Vitale kernen is dat Sport en bewegen worden

11

ingezet om mensen actief te krijgen, of beter, actief laten te participeren in de maatschappij. Grootste verschil met het platform Vitale kernen is de aanpak. Waar bij Vitale kernen vooral lokaal gestuurd wordt gedacht, zal er bij Aangepast sporten, gezien de ‘doelgroep-dichtheid’ vooral regionaal moeten worden ontwikkeld. Ingrediënten zijn programma als Drebas (Drents bureau Aangepast sporten), Sportloketten, specifieke evenementen,, Special Heroes, Scool on Wheels (zie ook deelprogramma Aangepast sporten)

3. Evenementen en arrangementen Twee focusthema’s vallen onder het platform Evenementen en Arrangementen nl: Evenementen en Dynamisch toerisme. Binnen het platform Evenementen en Arrangementen wordt sport ingezet om, uiteindelijk, meer overnachtingen en meer bestedingen in Drenthe te realiseren. Daarvoor dienen we sterke en passende activiteiten te organiseren en vervolgens te bundelen tot onderscheidende arrangementen. Vervolgens moeten aanbod en imago op elkaar aan gesloten worden. Daarbij wordt er aangesloten bij de bestaande campagnes voor deze imago-versterking. Sport kan er juist voor zorgen dat het kwetsbare deel uit het bestaande imago (rust en ruimte) omgezet wordt in het actieve ‘beleef- en beweeg’- provincie. In tegenstelling tot de andere platforms ligt een groot deel van de actie bij het bedrijfsleven. Overheden en aan overheid gerelateerde organisaties willen wel graag een goede structuur neerzetten. Binnen het focusthema Evenementen gaat het verder dan vooral economische doelstellingen. Door onze inzet op evenementen wordt de maatschappelijke spin-off van elk evenement versterkt. Denk daarbij ook aan extra side-events (scholenprogramma’s, aangepast sporten-programma’s, sportstimuleringsprogramma’s) of het betrekken van (maatschappelijke) stagiaires van Drentse scholen. Ingrediënten zijn het Kenniscentrum evenementen, Dynamisch toerisme, Proef het Sportieve leven, alle evenementen en arrangementen die georganiseerd worden of geambieerd worden, kijkrichting in de natuur/ omgevingsvisie provincie en de lokale evenementen ambities. 3. Rol van de sport Sport is geen doel op zich binnen Drenthe beweegt. Maar sport is wel het product waarmee we andere doelen willen realiseren en daarom is het belangrijke om te zorgen dat onze productontwikkeling op hoog niveau blijft. Sport, de kracht van sport, het geloof in sport is ook de verbinding in Drenthe beweegt Drenthe beweegt borduurt verder op de sportkeuzes uit Drenthe2028, waarbij er voor 5 A- en 5 B-sporten is gekozen. Deze sporten zijn het meest kansrijk om tot de gewenste resultaten te komen. Rondom de kernsporten zijn er, geïnitieerd vanuit de sporten zelf (maar soms veel breder dan de sporten zelf) platforms ontstaan, nl het Wielerplatform, het Hippische platform en het Loopplatform. Deze platforms hebben een eigen budget binnen Drenthe beweegt Ingrediënten zijn o.a. verenigingsondersteuning en regionale talentontwikkeling/RTC’s en afstemming accommodaties. Ook de georganiseerde sport speelt op deze wijze een rol binnen Drenthe beweegt Bij georganiseerde sport gaat het in eerste instantie om sportverenigingen die aangesloten zijn bij een nationale sportbond die lid is van NOC*NSF en laat zich kenmerken door trainingen, competities en toernooien. Hierbij is aandacht voor breedtesport, prestatiesport en topsport (bv RTC’s). Naast bovengenoemde groep georganiseerde sport bestaat er tevens nog de anders georganiseerde sport. Dit is georganiseerde sport maar niet in NOC*NSF verband en bestaat voor een groot deel uit commerciële sportaanbieders zoals sportscholen, fitnesscentra, maneges, klimhallen e.d. Maar ook kleine trimclubjes en gymnastiekgroepjes die hun bijeenkomsten zelf organiseren en daarbij meestal gebruik maken van gemeentelijke of onderwijsinfrastructuur dan wel van de openbare ruimte. Daarnaast zien we een grote toename van zelfstandige loopgroepjes, skeelergroepjes maar vooral fietsen mountainbike /atb groepjes.

12

4. Tijdslijn De komende maanden zal de nadruk liggen op de ontwikkeling van de platforms en bijbehorende programma’s. Vervolgens moet er zo snel mogelijk volgens een vast jaarstramien worden gewerkt. Juni 2013:

` Sept 2013: Okt 2013:

Dec. 2013: Maart 2014:

Overheden sturen subsidie beschikking naar Sport Drenthe Definitieve vaststelling Drenthe beweegt door overheden én Council Bespreking uitvoeringsprogramma in overhedenoverleg, Council en PHO VDG Formele startbijeenkomst Drenthe beweegt Eerste platformbijeenkomst én regiegroep in voorgestelde samenstelling Start uitvoering Drenthe beweegt, zie resultaten Lokale aftrap Drenthe beweegt Vaststellen platformprogramma’s in platforms Uitvoering platformprogramma’s door alle betrokkenen 1e rapportage aan PHO VDG Overleg met gemeenten inzake verlenging subsidieverlening Drenthe beweegt Subsidie aanvraag (waar van toepassing) verlenging Drenthe beweegt Jaarrapportage aan PHO VDG Voldoen aan gemeentelijke- en provinciale voorwaarden inzake rapportage 1e evaluatie in de platforms, regiegroep én Council

13

Drenthe beweegt is een programma, waarin ambities, doelen, projecten en activiteiten met elkaar verbonden en gefocust worden. Door de verwevenheid van rollen en verantwoordelijkheden is het complex om aan te geven welke resultaten direct aan Drenthe beweegt kunnen worden gelinkt. Er is gekozen om een tweedeling te maken tussen de specifieke resultaten van Drenthe beweegt (dit hoofdstuk) en de concrete resultaten in de hoofdstukken die dieper in gaan op de thema’s. De resultaten van Drenthe beweegt richten zich op structuurontwikkeling. Let op; dit is geen doel op zich. Maar deze ontwikkeling is belangrijk voor de realisatie van de inhoudelijke doelstellingen en het effect zal terug te vinden zijn in elke gemeente. Onderstaande resultaten zijn vaak dóór-ontwikkeling van bestaande structuur, zoals dit afgelopen jaren is ontstaan. Drenthe beweegt begint zeker niet op nul. Niet in het Drenthe beweegt-programma, maar ook niet in de deelprogramma’s. 1. Algemeen: a. Vormen, faciliteren en door-ontwikkelen van een bestuurlijk platform met vertegenwoordigers van de alliantiepartners; Council Drenthe beweegt b. Vormen, faciliteren en door-ontwikkelen van een regiebureau en een regiegroep, doe zorgen voor de vertaling van het gedachtegoed naar concrete uitvoering. c. Vormen, faciliteren en door-ontwikkelen van platforms op de focusthema’s die representatief zijn voor Drenthe en verantwoordelijkheid nemen voor het platform-programma d. Vormen, faciliteren en door-ontwikkelen van de specifieke sportplatforms, die de thema-platforms kunnen ‘voorzien’ van de nodige producten, netwerk en kennis e. Tweemaal per jaar rapporteren aan de opdrachtgever. Eénmaal (najaar) thematisch- en verdiepend, éénmaal (voorjaar) ahv jaarverslag/ evaluatie. f. Aansluiting van de Sportmonitor (SportDrenthe) op de gewenste data van Drenthe beweegt g. Aansluiting van het Continu Imago onderzoek (Grontmij iov Marketing Drenthe) op de gewenste data van Drenthe beweegt h. Eén bijeenkomst per jaar waarvoor alle betrokkenen (zg Fundament van Drenthe beweegt) uitgenodigd worden, luisteren naar mee kunnen praten over nieuwste ontwikkelingen van het programma. i. Alliantiepartners hebben in overleg de mogelijkheid om specifieke kennis en ervaring van Sport Drenthe in te zetten in de begeleiding bij projecten met derden. 2. Focus op thema’s: a. Ontwikkelen van een uitvoeringsprogramma per platform, waarin alle bestaande en gewenste projecten, activiteiten, resultaten en verantwoordelijkheden vermeld staan (zie deelprogramma’s) b. Sturen en begeleiden van het platform dmv het uitvoeringsprogramma c. Functioneel verbinden van de aanwezige expertise binnen de verschillende thema’s d. Aansluiting vinden bij landelijke en Europese programma’s

14

e. Zoeken en vinden van extra financiering f. In het uitvoeringsprogramma per platform staan de specifieke taken/ verantwoordelijkheden voor Drenthe beweegt beschreven. Er kan gedacht worden aan: f1: Vitale kernen - betrekken en binden van partners, die een rol spelen in de buurt en dorp - aansluiten bij andere programma’s in de buurten, dorpen, steden - verbreden van het programma, denk bv aan WMO, participatiewet (model Klazienaveen) - bundelen van programma’s bv Sportdorpen, JOGG, derde thuishonk of kids@school f2: Aangepast sporten - het clusteren van provinciaal- en gemeentelijk beleid op aangepast sporten - het koppelen van andere programma’s aan programma aangepast sporten, denk aan: Vitale kernen met speciale programma’s voor doelgroepen Evenementenambitie kalender voor aangepast sporten met mogelijkerwijs een groot multi-sportevenement als perspectief Vormen van arrangementen als zorgen gezondheidstoerisme - inzetten rolmodellen uit aangepast sporten, zoals Tom Egberink, Stefan Rusch of Korie Homan f3: Evenementen en arrangementen Evenementen en arrangementen zijn twee verschillende focusthema’s, maar komen (gezien de overlappende stakeholders) samen in hetzelfde platform. - ontwikkelen van een strategische visie op ‘Dynamisch toerisme’ met beschrijving activiteiten, rollen en verantwoordelijkheden overheden, ngo’s en bedrijfsleven - ontwikkelen van een lange termijn evenementen-ambitiekalender - jaarlijks bundelen van de sportevenementen (met ev andere evenementen) tot een krachtig programma - komen tot gezamenlijke overheden-evenementenbeleid en mogelijk financiering - inzetten van onderwijs (MBO-HB0) bij ondersteuning en uitvoering evenementen - koppeling aan de kernwaarden van Drenthe en provinciale omgevingsvisie

3. (Kern)- sporten a. Leggen van de verbinding tussen georganiseerde sport en Drenthe beweegt met een beschrijving waarin men elkaar kan versterken. b. Mogelijk aansluiting vinden bij landelijke, Europese programma’s en bondsprogramma’s c. Functioneel verbinden van de expertise binnen georganiseerde sport d. Ondersteunen van 3 kernsport-platforms, te weten Hippisch platform, wielerplatform en loopplatform. Deze platform hebben eigen faciliteiten en ambities. Deze ambities passen altijd in het gedachtengoed Drenthe beweegt Voor de platforms is geregeld: - facilitering platform door beschikbaar stellen budget - standaard administratieve en communicatieve ondersteuning

15

4. Eigen ambities alliantiepartners: We willen graag stimuleren dat elke alliantiepartner (en in dit geval 12 gemeenten, provincie, Drenthe college (onderwijs), GGD Drenthe (zorg), Topsport Noord (talentontwikkeling), SportDrenthe én liefst ook VNO-NCW (bedrijfsleven) hun eigen ambitie passend binnen het gedachtegoed benoemt. Veel partners hebben dat, formeel of informeel al gedaan. Beoogde resultaten: a. Elke alliantiepartner heeft een duidelijk omschreven ambitie gelieerd aan het gedachtegoed Drenthe beweegt b. Ondersteunen van de partner in de keuze, mogelijk fondsenwerving en de plan- en programmavorming van de ambitie c. Ondersteunen van de partner in de realisatie van de ambitie d. Consistent handelen bij de uitvoering van het totaal programma Drenthe beweegt in de context van de partner-ambities.

Mogelijke voorbeelden van specifieke ambities bij partners Deze ambities worden uitgediept op het moment dat er kansen voorbij komen of er inzet gevraagd wordt: Noordenveld: - recreatieve fietsgemeente, accent op sportief toerisme Tynaarlo: - sport inzetten om onderwijs, opvang en welzijn nog meer te verbinden, met als resultaat toename mogelijkheden taakcombinatie, leefbaarheid en talentontwikkeling Assen: - sport inzetten tbv participatie kwetsbaarste groepen in héél Assen Aa en Hunze: - doorontwikkeling Grolloo én Olympische gedachte: heel Aa en Hunze naar 75% MiddenDrenthe - wandelgemeente zowel recreatief als toeristisch - voorbeeld gemeente voor samenwerking welzijnswerk-sport aanbieders Borger-Odoorn - sport inzetten om bevolking gezonder te krijgen met accent op sportdorpen én JOGG Emmen: - imago versterken door inzetten op één groot evenement per jaar - blijvend koppelen sport aan Emmen Revisited Coevorden: - inzetten om hardlopen en met name de loopevenementen (in elk dorp) om te profileren - én om Coevorden in beweging te krijgen Westerveld: - actieve beleving van de natuur, door uitwerking kijkrichting voor Nationale parken - accent op buitensport mn loop- en fietscross De Wolden: - profileren als de Hippische gemeente met voorzieningen en activiteiten - sport als onderdeel van de regionale Brede school Meppel: - imago versterken door activiteiten passend bij Meppel en de binnenstad Hoogeveen: - inzetten op Atletiek/ loopsport o.a. door realisatie Bentinckspark - sport inzetten om kwetsbaarste groepen te bereiken Provincie:

Onderwijs:

Zorg:

- accent op inpassing ‘dynamisch toerisme/ kijkrichtingen in natuur’ in Omgevingsvisie - positionering sport en bewegen in vitalisering platteland/ gebiedsgericht werken - ondersteuning, verdieping én verbreding evenementenbeleid en evenementenkalender - ontwikkeling digitaal platform/ website/ app bewegingsonderwijs - inzetten MBO/ HBO-stagiaires door kenniscentrum evenementen - mogelijk gebruik provinciale vouchers onderwijs/arbeidsmarkt door MBO onderwijs - 1 uur extra sport op school (sport@school) beginnen bij sportdorpen/ beweegbuurten - uitrol JOGG over alle gemeenten in Drenthe, gekoppeld aan sportdorp/beweegbuurt - productontwikkeling rondom JOGG en mogelijke export naar Duitsland - uitrollen pilot Sportpedagoog vanuit Jeugdzorgtransitie - structurele sportloketten binnen ziekenhuizen

16

- inzetten sport en bewegen om lokale zorgnetwerken te faciliteren - ontwikkeling zorgen gezondheidstoerisme Topsport Noord - regionale talentontwikkeling en met name ketenontwikkeling VNO-NCW: - Gastvrij Drenthe, evenementenprovincie en campagnes Marketing Drenthe, healthy aging, zorgeconomie 5. Communicatie: In de komende maanden (mei/ juni/ juli) ontwikkelt SportDrenthe een nieuw communicatieplan. In dit plan is het programma Drenthe beweegt geïntegreerd in de communicatiestrategie van SportDrenthe en zal SportDrenthe nauw aansluiten op de Drenthe.nl-campagne en stijl zoals die is ontwikkeld door Marketing Drenthe. De eerste twee interventies hieronder zijn vooral indicatief. Dergelijke resultaten horen zeker tot de verwachting, maar de boodschap kan nog verschillen. a. Bijhouden website ‘Drenthebeweegt!.nl’ als platform voor alle Drenthe beweegt-activiteiten b. 6x per jaar uitbrengen van de nieuwsbrief Drenthe beweegt in én buiten Drenthe. Delen van informatie binnen Drenthe en imagowinst buiten Drenthe c. Specifieke communicatie als ondersteuning van activiteiten. Voorbeeld is het tabloid Dagblad van het Noorden in 2013, waar de campagne ‘Proef het Sportieve leven’ wordt gecommuniceerd. 6. Fondsenwerving- en bemiddelen Een belangrijke taak van Drenthe beweegt en de deelprogramma’s is het vinden van additionele middelen ten behoeve van uitvoering van de projecten/activiteiten. Hierbij kan Drenthe beweegt verschillende rollen spelen. Zelfstandig, initiërend, bemiddelend, onderhandelend of ondersteunend. Er kan ook slechts sprake van een inspanningsverplichting zijn en niet van een resultaatverplichting. De komende tijd gaan we inzetten op onder andere: a. Doorontwikkeling OP/Efro. 2015 gaan de nieuwe Europese subsidiestromen van start. Ook het structuurfonds voor Regionale economie wordt herzien. Er wordt onderzocht in hoeverre evenementen en passende vormen van toerisme kunnen profiteren van deze regeling b. Vervolg op het Interreg-programma ism Duitsland tav productontwikkeling rondom JOGG c. Integratie sport en bewegen in Vitaal platteland; het gebiedsprogramma van de provincie en gemeenten samen. d. Meerjarige partnerships op specifieke thema’s met een aantal maatschappelijk betrokken en sterk in Drenthe gewortelde bedrijven. Thema’s zijn: - ‘xxx brengt sport terug naar school’(kids@school) - ‘xxx brengt buurten in beweging’(beweegbuurten/sportdorpen) - ‘xxx haalt het beste in mensen naar boven’(regionale trainingscentra) - ‘xxx’ brengt Drenthe tot leven d. Inzet op nieuwe rijksregelingen: - nationaal programma preventie (VWS) - nationale evenementenkalender en bijbehorende subsidie (VWS) - extra sportimpuls: Jeugd op gezond gewicht (VWS) - onderwijs en sport en bewegen binnen het voortgezet onderwijs/ MBO (OCW) - actieprogramma derde lesuur op school (OCW) - kijkrichtingen voor de natuur, nieuwe manier van kijken (EL&I/ I&M/ PBL) - bestaande middelen binnen programma’s van VWS en OCW e. Anticiperend op mogelijkheden die ontstaan.

17

7. Ontwikkelingen/ nieuwe domeinen In eerste instantie richt Drenthe beweegt zich op eerder beschreven resultaten, maar indien mogelijk beweegt Drenthe beweegt mee met nieuwe kansen. Die kansen kunnen nieuwe terreinen zijn, maar ook nieuwe ontwikkelingen. a. Continue afstemming in: - Noord Nederland, via Sportkracht Noord partner Olympische netwerk NL, op overheden(gemeenten en provincie, VSG), sportbonden) en bedrijfsleven- Nederland zowel met rijk, NOC*NSF, NISB, Sportkracht12, VWS als met provincies en een enkele gemeente waar sport op een inspirerende manier wordt ingezet - Drenthe op vigerende beleidsterreinen. Uiteraard met de alliantiepartners en/of platformleden, maar mogelijk ook daarbuiten. b. Onderzoek naar integratie van sport en bewegen in duurzaamheidsbeleid. Sport en bewegen kan het groene imago van Drenthe versterken. Projecten als Dynamisch toerisme zetten dit in werking. In het komende jaar wordt onderzocht of deze integratie meerwaarde heeft. c. Andere domeinen volgen en anticiperen op kansen.

18

In 2008 publiceerde provincie Drenthe de Sociale agenda met als doelstelling (later ook terugkomend in Drenthe 2028): In 2012 zijn er 100 combinatiefuncties in Drenthe. Er worden in Drenthe 100 combifunctionarissen in dienst genomen. Zij vormen de verbinding tussen school, opvang en vrije tijd. Maatwerk staat daarbij voorop. Provincie Drenthe draagt bij in de cofinanciering middels de Sociale allianties. Ze schreven: ‘In de komende jaren willen we de uitvoering van het breedtesportbeleid meer in overleg met gemeenten doen. Gemeenten, onze belangrijkste partner in uitvoering op het gebied van breedtesport én de overheid waar de eerste verantwoordelijkheid in dezen ligt, hebben een duidelijke voorkeursaanpak voor de stimulering van sportdeelname, namelijk investeren in combinatiefunctionarissen. De combinatiefunctionaris is de fysieke verbinding tussen verschillende onderdelen van een dag arrangement. Vaak verzorgt de functionaris overdag een aantal bewegingslessen op school, terwijl hij/zij na schooltijd (verlengde schooldag) zorgt voor aansluiting van met name sportlessen tijdens de schooltijden. Hierdoor ontstaat een aaneengesloten aanbod van onderwijs en naschoolse activiteiten, waardoor de beperking in tijd bij ouders wegvalt. Door het naschoolse aanbod open te stellen voor kinderen die professioneel opgevangen worden binnen de buitenschoolse opvang en kinderen die dat niet worden, maak je het aanbod toegankelijk voor iedereen. De combinatiefunctionaris richt zich met name op primair onderwijs’.

Op dit moment is er 85,57 fte aan combinatiefunctie verdeeld over veel meer dan 100 functionarissen. De doelstelling van de provincie is meer dan ingevuld; maar sterker, onderzoek in verschillende gemeenten wees uit dat de effecten van combinatiefunctionarissen tav sportdeelname, gezondheid, leefstijl goed zijn. Dit succes is te danken aan de vooruitziende bij de provincie, de ondersteuning vanuit de provincie, maar nog veel meer aan het enthousiasme en durf bij gemeenten. Als enige provincie in Nederland heeft elke gemeente combinatiefunctionarissen of sportbuurtcoaches. SportDrenthe heeft zich vanaf het begin meer dan ingespannen om samen met gemeenten de aanstelling van de functionarissen mogelijk te maken. Gezien de infrastructuur die ondertussen is ontwikkeld, durven we te stellen: Combinatiefunctionarissen en Sportbuurtcoaches zijn de ruggengraat van Drenthe beweegt Continuering van deze manier van werken heeft prioriteit. Maar ondertussen moeten er nieuwe afspraken over cofinanciering worden gemaakt. In deze tijd van bezuinigingen is dit geen gemakkelijke zaak. Drenthe beweegt zal zich in de komende jaren inzetten om de combinatiefunctionarissen te behouden. De doelstelling voor 2017 is dan ook: nog steeds 100 combinatiefunctionarissen, maar met een nog groter rendement.

19

1. Opdrachtgever Drenthe beweegt kent 13 opdrachtgevers, te weten de Provincie en de 12 Drentse gemeenten. In het PHO-VDG sport (8 feb 2013) is afgesproken dat SportDrenthe rapporteert ieder jaar voor 1 april op een VDGSportbijeenkomst over de opdracht Drenthe beweegt Daarvoor zal er een inhoudelijk en een financieel jaarverslag worden aangeleverd. Afzonderlijke opdrachtgevers geven hun eigen rapportageverplichtingen aan. Deze verplichtingen worden vastgelegd in de subsidietoekenning aan SportDrenthe. De overeenkomst wordt in principe aangegaan voor een periode van 4 jaar (1 april 2013 t/m 31 maart 2017) zodat alle betrokken alliantiepartners de ruimte hebben om het programma te ontwikkelen. Een aantal opdrachtgevers zal toekenning in verschillende fases verdelen. Voorjaar 2013 is het uitvoeringsprogramma 2013/2014 (met doorkijk over de hele periode) gereed. Dit programma wordt in overleg met en met consensus van alle alliantiepartners én alle overheden opgesteld. In dit programma herkennen alle alliantiepartners zichzelf en hun doelstellingen. Met dit uitvoeringsprogramma (ook te zien als ontwikkelingsprogramma/ plan van aanpak) wordt duidelijk omschreven wat de verwachte resultaten van Drenthe beweegt zijn én daarbij de structuur, waarin praktische afstemming tussen opdrachtgever en opdrachtnemer wordt vastgelegd.

2. Financiën Drenthe beweegt werkt met een basisbegroting van € 200.000. Deze begroting wordt gevuld met bijdragen van gemeenten (bijdrage naar inwonersaantal) en provincie. Er is een directe subsidierelatie tussen de 13 opdrachtgevers en Sport Drenthe. Met dit basisbudget wordt een programma ontwikkeld en uitgevoerd dat vooral inzet op vernieuwing en versterking van bestaande projecten binnen de focusthema’s en het initiëren van nieuwe projecten. Alle resultaten staan beschreven in een eerder hoofdstuk. Uitgangspunt is een gelijke verdeling van de middelen over de thema’s en over de eigen ambities van de partners. De inzet op Georganiseerde sport en nieuwe ontwikkelingen en fondsenwerving zijn altijd ondersteunend aan één van deze 5 thema’s.

20

Dat betekent de volgende verdeling: Vitale kernen Aangepast sporten Dynamisch toerisme / arrangement Evenementen Eigen ambities alliantiepartners

40.000 40.000 40.000 40.000 40.000

De bijdrage aan deze thema’s wordt verleend op verschillende wijze zoals: - Kennis- en advies - Communicatieve ondersteuning - Organisatie- en praktische ondersteuning - Inzetten netwerk - Zoeken extra financiering en andere middelen - Koppelen aan andere programma’s, projecten en activiteiten Vanuit dit basisbudget worden geen projecten ondersteund. Financiering van de deelprogramma’s komt altijd voort uit additionele middelen. Wel zijn een aantal van deze additionele bijdragen tot stand gekomen door interventies vanuit Drenthe beweegt Er zijn nu al verschillende alliantiepartners, die in geld of in fte zelfstandig maar binnen het gedachtegoed Drenthe beweegt bijdragen. De bijdragen van de provincie zijn het meest duidelijk gekoppeld aan dit beleid. Te denken valt aan bijdragen voor: - Vitale kernen (Sport Drenthe, een aantal gemeenten, Stamm, GGD Drenthe) - Aangepast sporten (Sport Drenthe) - Evenementen (Sport Drenthe) - Dynamisch toerisme (Sport Drenthe) - Talentontwikkeling (Topsport Noord) En het topsportevenementenfonds met bijdragen voor evenementen, waarbij kernsport en maatschappelijke en economische meerwaarde uitgangspunt zijn. Er zijn contacten met Marketing Drenthe over de inzet van OP-Efro middelen in de jaren 2013 en 2014. Afhankelijk van de cofinanciering van evenementenorganisatoren kan de bijdrage uit deze Europese middelen specifiek voor evenementen uiteenlopen van plm € 250.000 in 2012 naar € 200.000 in 2013 en 2014. Door de koppeling van ontwikkeling (Drenthe beweegt) aan uitvoering (verschillende projecten uitgevoerd door SportDrenthe maar eventueel ook andere partijen) is er een grotere kans op additionele financiering. Zo zijn er verschillende bedrijven in Drenthe die interesse hebben getoond in een specifiek programma.

21

In schema voor 2013: In het schema geven we aan dat hoe basisbudget van 200.000 euro wordt ingezet in de ster van Drenthe beweegt Dit wordt gelijkelijk verdeeld over de 4 focusthema’s en de ambities van alliantiepartners. Elk van de focusthema’s heeft een bestaand budget (vaak door initiatief vanuit Drenthe beweegt). Dit is extra budget buiten het basisbudget Drenthe beweegt. Op deze manier verbinden we de focusthema’s met de kracht van sport en zorgen we voor extra middelen en extra resultaten voor de, door de alliantiepartners, het belangrijkst geachte thema’s.

Aangepast sporten 40.000

Vitale kernen 40.000

Drenthe beweegt

Ambities partners 40.000

Evenementen 40.000

Dynamisch toerisme 40.000

22

23

5. 1. Inleiding Drenthe kent in de komende jaren diverse demografische ontwikkelingen die de leefbaarheid in kernen/dorpen in gevaar kunnen brengen. Voorzieningen kunnen verloren gaan, waardoor het karakter van dorpen aangetast wordt. Door de provincie wordt hierop gereageerd met de krimpagenda, die agenda zettend is binnen de gebiedsprogramma’s. In het toekomstperspectief wordt al beschreven dat sport en bewegen een bijdrage kan leveren aan de ontwikkeling van de leefbaarheid in kernen/dorpen. Vitale Kernen leiden tot een vitaal en leefbaar Drenthe. Het programma Vitale Kernen houdt zich bezig met lokaal gestuurde programma’s waarbij de kracht van sport ingezet wordt om onder andere de niet en te weinig-actieve of zelfs niet participerende Drent te bereiken en in beweging te zetten. Binnen het programma Vitale Kernen wordt ingezet op thema’s zoals sportdorpen, beweegbuurten, alles rondom combinatiefunctionarissen, sportbuurtcoaches, Jeugd Op Gezond Gewicht, trajecten zoals positief coachen en kids@school en nieuwe samenwerkingsverbanden waar de kracht van sport een bijdrage kan leveren.

Sportverenigingen zijn het belangrijkste sociale netwerk op het Drentse platteland (‘Warkelijk Waor’ onderzoek plattelandsgemeente Verweij-Jonker instituut, 2004). Sportvereniging verbinden dorpen en wijken én wanneer er goed aangesloten wordt op bestaande netwerken ontstaat er een ‘beweging’ waardoor iedereen zich aangesproken voelt of door aangesproken wordt. In de WMO wordt gesproken over ‘civil society’. In plaats van ‘verzorgd worden door de overheid’, worden inwoners zelf verantwoordelijk voor het samenleven in hun wijk. Sport en bewegen betrekt inwoners en beweegbuurten stimuleert het zelf organiserend vermogen. 2. Stand van Zaken Vitale kernen 2013 Een Vitale Kern is een woonkern waar door inzet van de kracht van sport verhoging van de leefbaarheid door verbetering van leefstijl en vitaliteit van de inwoners is ontstaan. Onderdelen uit de instrumenten buurtscan, behoeftepeiling en stappenplan worden ingezet. Vanaf 2010 zijn er in Drenthe diverse Beweegbuurten ontwikkeld. Dit zijn buurten, wijken en dorpen waarin met elkaar geprobeerd wordt sport en bewegen zo dicht mogelijk bij de inwoners te brengen en daardoor bij te dragen aan de vitaliteit en leefbaarheid van de buurt. De ontwikkelde brochure Drentse Beweegbuurten, op naar 2028! geeft een stappenplan en diverse praktische tips en trucs om buurten uit te bouwen tot een Beweegbuurt. De Olympische dorpen Grolloo en Norg groeiden van Beweegbuurt uit tot Vitale Kern. In de Sportimpuls is de interventie Sportdorp opgenomen als een concrete uitrol van beweegbuurten. Met 6 enthousiaste, Drentse gemeenten heeft SportDrenthe in 2012 maar liefst 9 grote aanvragen Sportdorpen: Vitale kernen en buurten, in het kader van de Sportimpuls, in kunnen dienen. Deze aanvragen zijn bijna 1 miljoen euro waard, terwijl voor de eerste ronde maximaal 11 miljoen euro beschikbaar is. Er zijn in totaliteit 899 aanvragen ingediend, voor een bedrag van ruim 60 miljoen euro. Van de 9 aanvragen die, door ondersteuning van SportDrenthe zijn ingediend, zijn er 3 gehonoreerd. Dat zijn: 1. Sportdorpen: Vitale kernen en buurten in De Wijk, in de gemeente De Wolden. 2. Sportdorpen: Vitale kernen en buurten in de wijk Koedijkslanden, in Meppel. 3. Bewegen op Recept in Hijken / Hooghalen, in de gemeente Midden-Drenthe.

24

In de tweede tranche voor de Sportimpuls in 2013 zijn er wederom 9, waarvan 7 x Sportdorp, door SportDrenthe ondersteunde Sportimpulsaanvragen aangediend. De methodiek van Sportdorp: vitale kernen en buurten is ook zonder Sportimpulsgelden in een aantal dorpen uitgerold. Het derde thuishonk is ook een programma om tot een Vitale Kern te komen. Daarnaast is de JOGG methodiek een succesvolle interventie om Vitale Kernen te realiseren. Drenthe is JOGG Provincie en Tynaarlo, Borger Odoorn, Meppel en De Wolden zijn JOGG gemeenten. Hieronder een overzicht van vitale kernen die ontwikkeld zijn volgens een gecertificeerde methodiek. Dit zijn zeker niet alle vitale kernen in Drenthe. Bv in gemeente Assen zijn alle wijken waar de sportbuurtwerkers actief zijn, eigenlijk ook vitale kernen in ontwikkeling. Door heel Drenthe (van de dorpen in Westerveld tot de wijken in Hoogeveen) is de invloed van de combinatiefunctionarissen duidelijk. Toch is het goed om uiteindelijk volgens vergelijkbare methodieken te werken. Op die manier kan de samenwerking het beste werken. Vitale Kernen en buurten Gieterveen De Wijk Meppel Koedijkslanden Borger Norg Barger Compascuum Grolloo Vitale Kernen en buurten Valthermond Roden Peize Hijken Hooghalen Meppel Nijeveen Klazienaveen Angelslo Hoogeveen Centrum/De Weide Hollandscheveld Nieuw Dordrecht Zwartemeer Vitale Kernen en buurten Emmerhout/Emmermeer Ruinen Ruinerwold Zuidwolde Smilde/Hoogersmilde Balinge/Witteveen Veenhuizen Nieuw Balinge

Status Vitale kern

Toegepaste methodieken Sportdorp Sportdorp Sportdorp, JOGG Sportdorp BSC Olympisch dorp, Sportdorp BSC 55+ Olympisch dorp, Sportdorp

Ontwikkelfase Sportdorp, JOGG Sportdorp Sportdorp Sportdorp Sportdorp Sportdorp Sportdorp Sportdorp, BSC 55+ Sportdorp, Kinderen op Gezond Gewicht BSC 55+ BSC 55+ Intentiefase Kinderen op Gezond Gewicht Sportdorp, JOGG, BSC Sportdorp, JOGG, BSC Sportdorp, JOGG, BSC Sportdorp, BSC Sportdorp, BSC Sportdorp, Events Sportdorp, BSC

25

3. Wat zijn Vitale kernen ? Een Vitale Kern is in steekwoorden: een bundeling van samenwerkingspartners, continuïteit, eigen initiatief inwoners, autonoom, een duurzaam ontwikkelende gemeenschap met oog voor iedereen, heeft participerende burgers, bestaande en nieuwe initiatieven, is laagdrempelig en toegankelijk voor iedereen, zet burgers in hun eigen kracht en geeft beweging. In een Vitale Kern wordt sporten bewegen ingezet om de vitaliteit te vergroten. Sportverenigingen worden verbonden met bestaand welzijns- en buurtwerk, bestaande zorgnetwerken, lokaal bedrijfsleven, (brede) scholen en gemeentelijk WMO- en WNV-beleid. De buurtsportcoach wordt (naast andere aanwezige buurtregisseurs) een verbindende factor. De vraag vanuit de buurt wordt concreet en er wordt aanbod op maat gerealiseerd. Er is specifieke aandacht voor kwetsbare groepen. Actief meedoen is het sleutelwoord; dat kan op vele manieren. De methodiek Vitale Kernen is gebaseerd op het ‘evidence based’-project Sportdorp (menukaart Sportimpuls) én, de uit Drenthe2028-gedachtegoed afkomstige ‘beweegbuurt-ontwikkeling’. 4. Waarom willen we Vitale kernen ? Nederland én ook Drenthe wordt steeds dikker. Ambitie in Drenthe is dat min. 75% van de inwoners in Drenthe aan de beweegnorm (min. half uur bewegen per dag) voldoet. Dit is essentieel om overgewicht en obesitas te voorkomen. Specifiek voor Drenthe geldt de leefbaarheid en daarmee ook sport en bewegen in de dorpen onder druk staat door demografische ontwikkelingen. Ledenaantallen lopen terug, de mogelijkheid om als vrijwilliger een zinvolle tijdsinvulling te vinden neemt af en exploitatie van voorzieningen wordt lastiger. Denk ook aan de scholen, zwembaden, sportaccommodaties die sluiten in sommige regio’s. Sociale verbanden tussen burgers dreigen daardoor te verarmen. Met alle gevolgen voor de leefbaarheid en daarmee de gezondheid van de burgers. Beweegbuurten gebruiken door slimme samenwerking sport en beweegactiviteiten om burgers weer met elkaar in contact te brengen en een perspectief te bieden. 5. Waarom werkt Vitale kernen? De achterliggende visie bij Vitale Kernen is dat het stimuleren van sport en bewegen in kleine kernen en buurten direct en indirect invloed heeft op de sociale structuur en cohesie. Door de behoeften van bewoners en verenigingen als uitgangspunt te nemen en hen te betrekken bij de organisatie en uitvoering van activiteiten in de eigen omgeving, wordt de leefbaarheid en sociale participatie vergroot. Er wordt een wij-gevoel gecreëerd, creativiteit ontlokt en ontmoeting tussen jong en oud gestimuleerd. Met sport als bindmiddel wordt een bijdrage geleverd aan het wegwerken van gezondheidsachterstanden, wordt de sociale infrastructuur in kleine kernen en buurten versterkt en kunnen voorzieningen beter worden benut. De kracht zit vooral in het lokale maatwerk, de “samenwerkingsfactor” en de zelforganisatie. Alleen door creatieve samenwerking met bestaande organisaties uit onderwijs, welzijn, sport, woningbouw en zorg kan een alliantie van locale partijen worden gevormd die de handen ineen slaan om kleine kernen en buurten vitaler, gezonder en sportiever te maken. Daarbij worden geen nieuwe structuren opgetuigd, maar dwarsverbanden gelegd en cocreatie gestimuleerd bij bestaande vrijwilligersverbanden, bedrijven en maatschappelijke organisaties. De sportvereniging heeft een belangrijke spilfunctie. Vitale Kernen heeft de ambitie om met behulp van de kracht van sport bij te dragen aan de realisatie van de doelstelling dat de inwoners van Drenthe vitale inwoners in een vitale samenleving worden.

26

6. Hoe voeren we Vitale Kernen uit ? Het accent binnen Vitale Kernen én daarmee zoveel mogelijk investering, ligt lokaal. In de dorpen en de wijken, waar het proces zich afspeelt. Daar wordt gedurende 2 jaar geïnvesteerd in een projectleider. Deze projectleider inspireert de betrokkenen in de wijk, verbindt de partijen en zet de organisatiestructuur neer. Daarbij wordt mn de sportbuurtcoach in de goede positie gebracht. Sport Drenthe coördineert het kennisnetwerk Vitale Kernen en Beweegbuurten. Daar zitten de verschillende projectleiders in, maar ook vertegenwoordigers vanuit andere partijen (zie actoren in de wijk). Sturing wordt gegeven vanuit het Platform Vitale Kernen bestaande uit vertegenwoordigers van gemeente en partners, onder voorzitterschap van Sport Drenthe.

7. Wat zijn de 10 kernelementen van Vitale Kernen 1. Vraaggestuurd De methodiek gaat primair uit van een behoeftepeiling bij de inwoners van de kern of buurt. Hiermee worden niet alleen motieven en wensen achterhaald, maar wordt ook draagvlak gecreëerd en zelfsturing bevorderd. Zo kan aanwezige energie worden gebundeld, communicatie op groepen worden afgestemd en een flexibel aanbod op maat worden ontwikkeld. 2. Samenwerkingsgericht Het creëren van samenwerkingsverbanden van lokale partijen is fundamenteel. Het gaat hierbij niet alleen om sportaanbieders, maar juist ook om allerlei buurtgerichte vrijwilligersgroepen zoals huisartsen, scholen, welzijnsorganisaties, cultuurinstellingen, kinderopvangorganisaties en bedrijven. Doel is te komen tot een breed verband van mensen en partijen met expertise, energie en elan. De sportvereniging is hierbij veelal de spil en de continuïteitsfactor. 3. Vernieuwend en laagdrempelig aanbod Vanuit het samenwerkingsverband wordt op basis van de behoefte een passend (ook sporten beweeg) aanbod voor alle leeftijdsfasen gecreëerd, dat aantrekkelijk, flexibel en daarmee laagdrempelig is. Actief meedoen wordt bevorderd, zowel in fysieke zin als in organiserende of aanmoedigende zin. 4. Planmatige aanpak Het gehele proces om tot een vitale kern of buurt te komen wordt planmatig georganiseerd en begeleid. Conform een op de lokale situatie afgestemd stappenplan wordt van A tot Z een opbouw gerealiseerd die stevig verankerd is en continuïteit waarborgt. 5. Bindende processturing Elke methodiek valt of staat met een energieke motor; een bindend figuur die in staat is om partijen te koppelen, bewoners te enthousiasmeren en nieuw sportaanbod dichtbij te realiseren. Deze projectleiders moeten aan het begin met zorg worden geselecteerd zodat de opstartfase goed wordt begeleid. Vanzelfsprekend kunnen bij de lokale uitvoering de sportbuurtcoaches een natuurlijke rol vervullen. 6. Toekomstbestendig De ontwikkeling tot Vitale Kernen is zoveel mogelijk gebaseerd op zelforganisatie. Dat betekent dat na de opstartfase de sportverenigingen, de bewoners en andere locale partijen zelf in staat zijn om de organisatie ter hand te nemen. Dat zorgt voor continuïteit, is kosteneffectief en draagt bij aan het zelforganiserend vermogen van burgers.

27

7. Optimaal voorzieningengebruik Door de betrokkenheid van vele partijen en de noodzaak om het aanbod dichtbij te organiseren, worden bestaande voorzieningen beter benut. Door middel van kleine aanpassingen of creatieve oplossingen worden gebruikstijden verruimd, nieuwe ruimten toegankelijk gemaakt of multifunctionele indelingen gemaakt. 8. Digitale ondersteuning Bij de ontwikkeling tot Vitale Kernen wordt gebruikt gemaakt van een uitgekiende digitale ondersteuning. Opties zijn; een interactieve website, een nieuwsbrief en gebruik van sociale media om mensen te informeren, te enthousiasmeren en actief te betrekken. 9. Maatschappelijke rol Vitale Kernen heeft niet alleen tot doel om meer mensen levenslang te binden aan (sport en beweeg) activiteiten, maar ook om het zelforganiserend vermogen van bewoners aan te wakkeren, eenzaamheid terug te dringen, gezond gewicht te bevorderen en kwetsbare doelgroepen actief te betrekken. Vitale Kernen valt of staat met het mobiliseren van sociaal kapitaal en heeft daarom een belangrijke maatschappelijke functie in zowel krimp- als groeiregio’s. 10. Financieel aantrekkelijk De kosten voor het realiseren van een Vitale Kern zijn betrekkelijk laag. Het gaat vooral om opstartkosten in de eerste twee jaar voor een projectcoördinator, een behoeftepeiling, nieuw (sport) aanbod, bijeenkomsten en communicatie.

8. Wat zijn de effecten van Vitale kernen ? Effect in 2013 De kracht van sport en bewegen wordt gebruikt voor de ontwikkeling van vitale en leefbare kernen door optimaal in te spelen op het programma Sport en Bewegen in de Buurt van VWS. Sport en bewegen wordt geïntegreerd in het programma Vitaal Drenthe, waardoor het als belangrijk middel kan worden toegepast voor het realiseren van zoveel mogelijk leefbare vitale kernen in Drenthe . Effect op langere termijn (201 6- 2028) - Inwoners in Drentse Vitale Kernen beoordelen hun leefbaarheidsituatie positiever dan voorheen en/of ten opzichte van vergelijkbare kernen zonder interventie. - Drenthe wordt koploper Healthy Ageing . - Drenthe telt een grotere sporten beweegparticipatie onder alle leeftijdsgroepen. - Drenthe kent een lagere zorgconsumptie onder ouderen.

9.        

Wat levert Vitale Kernen op in de betreffende kern, in cijfers ? 75% van de inwoners voldoet aan de beweegnorm 75 % van de inwoners met een uitkering zetten zich in tbv het welzijn binnen de eigen wijk 75 % van de inwoners met een gezondheidsvraag krijgt een beweegaanbod 10% toename van het aantal actieve vrijwilligers 10% toename leden van de sportverenigingen 50% toename aan uren kwalitatief hoogstaand bewegingsonderwijs op de basisscholen 10% rendementsverhoging gebruik accommodaties in de wijk Netwerken worden op elkaar aangesloten

28

 Elke Vitale Kern houdt na 2 jaar een herkenbare (en gewenste) voorziening over, aan het proces Deze resultaten worden jaarlijks gemonitord in de Sportmonitor Drenthe

10. Welke programma’s komen samen binnen platform ‘Vitale kernen’ Vitale Kernen past in de huidige trend, waarbij de inwoner (de mens) centraal wordt gezet. Er wordt niet thematisch of in doelgroep gedacht; er wordt vanuit het perspectief van de bewoners gedacht. Dat betekent dat alles wat, binnen het perspectief én de belevingswereld van deze inwoner kan helpen om de doelen te realiseren, kan worden ingezet. De ‘buurt rondom de inwoner’ bepaalt de grens van de interventies. Daarbij zijn er nadrukkelijk ook koppelingen te maken met bestaande wijkgerichte initiatieven, die op dit moment ontwikkeld worden vanwege de transitie van wetgeving van centraal naar decentraal. Binnen het programma Vitale Kernen wordt ingezet op thema’s zoals sportdorpen, beweegbuurten, alles rondom combinatiefunctionarissen, sportbuurtcoaches, Jeugd Op Gezond Gewicht, trajecten zoals positief coachen en kids@school en nieuwe samenwerkingsverbanden waar de kracht van sport een bijdrage kan leveren.

11. Wat is de samenhang met de andere platform/ programma’s Het programma Vitale Kernen heeft raakvlak met alle overige programma’s. Vitale Kernen is de kapstok waaronder alle andere programma’s, thema’s en interventies op lokaal niveau structureel ingebed kunnen worden. Bijvoorbeeld door het programma evenementen en met name de bijbehorende side-events wordt een bijdrage geleverd aan maatschappelijke thema’s (participatie & cohesie, gezondheid & vitaliteit, imago & identiteit, beleving & ervaring, economie, werk, milieu & innovatie) zoals benoemd in het vliegwiel maatschappelijke spin-off (de Groot, 2012). Het versterken van genoemde thema’s draagt bij aan het versterken van Drenthe en haar Vitale Kernen.

12. Stand van zaken 2013 In Drenthe zijn 200 Vitale Kernen ontstaan doordat inzet van de kracht van sport in een woonkern een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de verhoging van de leefbaarheid en de verbetering van leefstijl en vitaliteit van de inwoners.

29

Op 1 januari 2012 telde Nederland bijna 4,9 miljoen ouderen. Ruim 29% van de bevolking was op dat moment ouder dan 55 jaar. In 2011 werden de eerste leden van de zogenaamde babyboomgeneratie (de generatie geboren na de Tweede Wereldoorlog) 65 jaar. Mede door deze geboortegolf zal het aantal ouderen in Nederland de komende decennia sterk toenemen. Rond 2040 zal het grootste aantal ouderen worden bereikt. Het aantal ouderen zal dan groeien naar 6,5 miljoen, dit is 36,7% van de totale Nederlandse bevolking. (Bron: RIVM rapport, gezond ouder worden - april 2011 / bevolkingsprognose CBS, geraadpleegd via statline.cbs.nl op 19 juni 2012) 1.

Situatie provincie Drenthe

De bevolkingsprognose voor de provincie Drenthe ziet er voor de periode 2000-2015 als volgt uit:   

de leeftijdsgroep 45 tot 59 jaar neemt met 16% toe het aantal ouderen van 60 tot 74 jaar neemt met 38% toe het aantal personen van 75 jaar en ouder neemt met 29% toe

De totale groep van 60 jaar en ouder in Drenthe telt in 2015 naar verwachting 130.000 personen. Dit is 26% van de totale Drentse bevolking. In 2000 was dit nog 20% (Bron: Bevolkingsprognose Drenthe XV) 2.

Gezond ouder worden en bewegen

Bij senioren is lichamelijke inactiviteit een groot volksgezondheidsprobleem. Minder dan 50% van de senioren voldoet aan de norm van een half uur bewegen per dag, minstens vijf dagen in de week. Uit onderzoek blijkt dat beweegprogramma’s voor senioren een positief effect hebben op de kwaliteit van leven en zelfredzaamheid. Deelnemers die minimaal twee keer per week het beweegprogramma Meer Bewegen voor Ouderen (MBvO) volgen, hebben een betere kwaliteit van leven en ook hun sociaal en psychisch welzijn is beter. (Bron: www.nigz.nl, september 2008) 3.

Sport en bewegen voor senioren

Door de brede vraag naar senioren sporten beweegactiviteiten gaan steeds meer andere organisaties activiteiten organiseren, zoals verenigingen en sportscholen, buurtverenigingen en andere organisaties. Daarbij moet goed gekeken worden naar de kwaliteit van het kader, om in te kunnen zetten op het wel of niet (kunnen) behouden van de zelfstandigheid en zelfredzaamheid, en het behalen van gezondheidswinst. 4.

Seniorensport én Drenthe beweegt

Een sport-en beweegaanbod voor senioren is belangrijk. Toch is er geen apart programma voor deze doelgroep. Seniorensport zal vallen onder Vitale kernen en/of Aangepast sporten. Er zijn door heel Drenthe succesvolle projecten, met maar ook zonder betrokkenheid van SportDrenthe. Activiteiten lopen uiteen van GALM-projecten tot en met Senior-beweegbuurten.

30

6. 1. Inleiding Aangepast Sporten Sport is een uitermate krachtig middel om in te zetten bij maatschappelijke doelen als gezondheid, leefbaarheid en economie. Voor mensen met een handicap is het niet of moeilijk kunnen participeren in de samenleving een extra handicap. Een (structureel) sporten beweegaanbod in de directe woonomgeving van mensen met een beperking (lichamelijk, verstandelijk, auditief, visueel, psychisch) en/of een chronische aandoening is veelal niet mogelijk. Gehandicaptensport is per definitie bovenlokaal en helemaal in een dunbevolkte en vergrijzende provincie als Drenthe. Ook knelpunten als vervoer, kosten voor deelname, begeleiding en ervaren gezondheid blijken anno 2012 nog steeds te gelden. Bovendien blijkt, uit onderzoek van Gehandicaptensport Nederland uit 2008, de Sportmonitor 2010 van SportDrenthe en de nulmeting van de gemeente Emmen, de sporten beweegdeelname bij mensen met een beperking duidelijk lager te liggen dan bij de valide bevolking. Dit neemt verder toe naarmate de handicap zwaarder is. Om zoveel mogelijk Drenten met een beperking in beweging te krijgen en te houden, moet ingezet worden op het in kaart brengen en creëren van ondersteuningsaanbod. Hierbij gaat het om participanten die sport en bewegen voor kwetsbare doelgroepen aanbieden c.q. mogelijk maken, zoals verenigingen met een aangepast sportaanbod, commerciële aanbieders, zorginstellingen en -aanbieders, patiënten-, belangen- en ondersteuningsorganisaties, gemeenten, et cetera. Sport en bewegen is niet alleen goed voor de gezondheid van mensen met een handicap, maar kan ook bijdragen aan hun maatschappelijke integratie. Konden gehandicapten vroeger alleen terecht bij speciale gehandicaptensportverenigingen, tegenwoordig is de keuze groter. Ook reguliere sportverenigingen en andere sportaanbieders openen hun deuren meer en meer voor deze doelgroep. Een doelgroep die in de loop der jaren is veranderd, het gaat niet meer alleen om lichamelijk en verstandelijk gehandicapten, maar ook om chronisch zieken en mensen met psychische aandoeningen. Daarnaast zijn er in toenemende mate instellingen in de tweede- en derdelijns gezondheidszorg die aandacht vragen voor de inactiviteit van hun bewoners/cliënten. De organisatie van een groot aangepast fietsevenement met ruim 240 deelnemers, dat plaatsvond voorafgaande aan de proloog van La Vuelta a España 2009, heeft aangetoond dat door een gecoördineerde aanpak en samenwerking met onder meer zorginstellingen en Aangepast sportenverenigingen er voor zorgt dat de Drentse bevolking met een beperking daadwerkelijk in beweging komt. Eenmalige activiteiten leiden er echter niet toe dat deze kwetsbare doelgroep structureel in actie komt. Wel zijn deze activiteiten belangrijk voor de beeldvorming; ook met een handicap kun je ‘gewoon’ mee doen. Voor het meedoen worden in eerste instantie gedacht aan vindplaatsen, waar de verschillende doelgroepen zich bevinden. Door samen te gaan werken met zorginstellingen kan zowel de doelgroep gevonden worden als interventies op maat gepleegd gaan worden om de doelgroep structureel aan het bewegen/ sporten te krijgen. Echter, sport en bewegen voor specifieke doelgroepen laat zich niet goed lokaal organiseren. Drenthe is een dunbevolkte provincie, sporten beweegaanbod voor gehandicapten in iedere plaats of ieder dorp is dan ook niet reëel Daarmee wordt het een regionaal en zelfs provinciaal probleem. In het verleden heeft de provincie Drenthe altijd een vooraanstaande rol gespeeld op het gebied van de gehandicaptensport. Dat geldt zowel voor sporten beweegstimulering als op evenementenniveau. Sinds een aantal jaren is er echter structureel minder aandacht. Dat heeft onder meer te maken met het wegvallen van

31

belangenbehartiger NebasNsg district Drenthe en een verminderde subsidie(stroom). In 2011 is nog wel het WK CP-voetbal georganiseerd, maar verder zijn er de afgelopen jaren geen regionale ‘sportinfokennisdagen’ meer georganiseerd en is de Sportwijzer, een overzicht van alle sporten beweegactiviteiten voor de verschillende doelgroepen in Drenthe, niet meer digitaal beschikbaar. In een aantal kleinere gemeenten is verder gebleken dat de aandacht voor de gehandicaptensport eigenlijk bovengemeentelijk georganiseerd zou moeten worden. 2. Stand van zaken Aangepast Sporten 2013 Er zijn samenwerkingsverbanden met zorginstellingen, zorgaanbieders, (aangepaste) sportverenigingen, ondersteuningsorganisaties en onderwijsinstellingen op het gebied van aangepast sporten en bewegen. SportDrenthe is vertegenwoordiger van aangepast sporten in de platformen van MEE Drenthe. Deze platformen zijn in Emmen, Meppel, Coevorden, Assen en Hoogveen. In Noordelijk verband (provincies Groningen, Friesland, Overijssel en Drenthe) vindt er twee keer per jaar een overleg en afstemming plaats. Gezamenlijk wordt jaarlijks opgetrokken in de organisaties van cursussen en trainingen (ROVAS en PROMove) en de Astma Beweegdag. (S)Cool in Wheels, een project wat kinderen (groep 7 en 8 BO) op een interactieve wijze laat kennis maken met aangepast sporten en mensen met een beperking, is uitgevoerd op basisscholen in gemeente De Wolden, Hoogeveen, Emmen, Westerveld, Meppel, Aa en Hunze. Op voortgezet onderwijsscholen in gemeente Assen, Midden-Drenthe, Emmen, Hoogeveen en Meppel zijn rolstoelvaardigheidslessen gegeven. Er zijn drie Sportloketten in Drenthe (Hoogeveen, Emmen en Meppel). Er is een nauwe samenwerking met de (eerstelijns)programma’s Beweegkuur, Beweeg je Leven, Gezondheid Versterkt in Eigen Hand, Zo kan het ook en Special Heroes. In samenwerking met MEE Drenthe en de kinderrevalidatie van het Scheper Ziekenhuis is de training ‘Doe toch eens normaal’ ontwikkeld. ‘Doe toch eens normaal’ is een interactieve training hoe om te gaan met kinderen met gedragsproblemen binnen de reguliere sportvereniging. De training is uitgevoerd in gemeente De Wolden en gemeente Emmen. Kinderen uit gezinnen met een minimum inkomen kunnen via het Sportloket een aanvraag doen bij het Jeugdsportfonds. Het Jeugdsportfonds is onder de aandacht gebracht bij fysiotherapeuten, maatschappelijk werk en specialisten van de verschillende ziekenhuizen. In samenwerking met gemeenten, zorginstellingen en verenigingen zijn er sportdagen georganiseerd in gemeente Aa en Hunze, Emmen, De Wolden en Coevorden. Het Harm Wiegman Jeugdsport Weekend zal in samenwerking met het Drenthe College gecontinueerd worden. In Emmen is Beweeggroep Vooruit opgestart. Vooruit is een beweeggroep voor kinderen met een beperking. Stichting Sport en Beweeg biedt onderdak aan kwetsbare groepen (ouderen en chronisch zieken) die elders niet ondergebracht kunnen worden. De Stichting heeft op dit moment 25 groepen in Hoogeveen, Emmen, Meppel en Coevorden met ongeveer 389 deelnemers. Er wordt nauw samengewerkt met de Sportloketten op het gebied van mensen met een chronische aandoening. 3. Waarom extra aandacht voor Aangepast Sporten 3.1 Doelgroepen en omvang Anno 2012 is, door de toenemende vergrijzing en minder actieve leefstijl, het aantal mensen met een beperking toegenomen. Deze beperking is steeds vaker chronisch en vormt een belemmering voor deelname aan het reguliere sporten beweegaanbod, met sociale isolatie en een (nog verder) achteruitgaande gezondheid als gevolg.

32

Het blijft problematisch om zowel de juiste definitie als de omvang van de groep mensen met een handicap/beperking vast te stellen. Dit komt allereerst doordat er landelijk geen eenduidige definitie gehanteerd wordt van ‘gehandicapt’. Iemand met een chronische ziekte en daardoor een beperking in het dagelijks handelen is immers niet perse gehandicapt. Daarnaast zijn er diverse handicaps waarbij sprake kan zijn van comorbiditeit (het hebben van twee of meerdere aandoeningen en/of beperkingen), zodat sprake kan zijn van dubbeltellingen. De volgende (sub)doelgroepen zijn sowieso te onderscheiden:  Lichamelijke beperking;  Verstandelijke beperking;  Auditieve beperking;  Visuele beperking;  Meervoudige beperking;  Psychische aandoening;  Chronische aandoening;  Motorische beperking. In het verleden werd bij gehandicaptensport of aangepast sporten met name uitgegaan van mensen met een lichamelijke en verstandelijke handicap, terwijl er ook voor mensen met een auditieve handicap speciale voorzieningen waren. De (sub)doelgroep mensen met chronische aandoeningen, die als grootste (sub)doelgroep aangemerkt kan worden, is sinds eind jaren 90 in beeld. Vanuit de (sub)doelgroep mensen met een psychische beperking komen er sinds de jaren 2005-2010 steeds meer vragen. Omdat mensen op meerdere manieren gehandicapt kunnen zijn, kan het optellen van afzonderlijke tellingen per handicap, evenals de niet eenduidige definitiebepaling, leiden tot doublures in de omvang. Toch kunnen we wel een duidelijke indicatie geven. De rapportage gehandicapten van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) uit 2007 spreekt over 1,7 miljoen mensen met een matige of ernstige lichamelijke beperking. Omgerekend is dat 10% van de landelijke bevolking. Hiervan hebben circa 250.000 mensen een rolstoel als hulpmiddel nodig. Daarnaast zijn er ongeveer 120.000 mensen met een verstandelijke beperking, ofwel 0,85% van de bevolking. Uitgaande van de verschillende definities die gehanteerd worden voor de (sub)doelgroep chronische aandoeningen wordt het totaal aantal mensen met een chronische aandoening op 10 tot 15 procent van de totale bevolking geschat, dat wil zeggen minimaal 1,5 tot 2,5 miljoen mensen. Het aantal chronische aandoeningen in Nederland wordt geschat op circa 4,5 miljoen (bron SCP 2002). Ook onder de (sub)doelgroep psychische aandoeningen wordt een veelvoud aan definities gehanteerd; het Trimbos Instituut geeft in 2010 aan dat 13,4% van de volwassenen in Nederland een psychische stoornis heeft.

De provincie Drenthe heeft 491.000 inwoners. Uitgaande van de landelijke cijfers zou dit betekenen dat 10% van de Drenten, ofwel 49.100 mensen, een lichamelijke beperking heeft, waarvan 1,5% (= 750 mensen) een rolstoel (nodig) heeft. 0,85% zou een verstandelijke handicap hebben ofwel ruim 4.170 inwoners.

33

Nederland %

getallen

Inwoners Lichamelijke handicap

Drenthe %

17 miljoen 10%

Rolstoelers

getallen 491.000

1,7 miljoen

10%

250.000

0,15%

750 4.170

Verstandelijke gehandicap

0,85%

Ca. 147.000

0,85%

Chronische aandoening

10-15%

1,5-2,5 miljoen

10-15%

Psychische aandoening

13,4% volw.

Visuele handicap

2,8%

432.000

Auditieve handicap

2,3%

360.000

Totaal

Ca. 25%

4,25 miljoen

25%

49.100

73.650

122.750

Exacte cijfers uit Drenthe zijn niet bekend. In bovenstaande kolom is een doorberekening gemaakt op basis van landelijke cijfers. Hierbij kan er niet zo maar van uitgegaan worden dat iedereen onder de doelgroep ‘gehandicapt’ valt en daarmee een gehandicaptensport hulpvraag heeft. Wel wordt duidelijk dat de (sub)doelgroepen groot en complex zijn. In zijn algemeenheid kan gezegd worden dat hoe meer ‘gehandicapt’ iemand is, hoe hoger zijn/haar inactiviteit is.

3.2 Bereik Drenthe is een dunbevolkte provincie, sporten beweegaanbod voor mensen met een handicap in iedere plaats of ieder dorp is dan ook niet reëel. Gehandicaptensport Nederland gaat de laatste jaren in haar sportstimuleringsbeleid uit van vindplaatsen. Zo zijn er programma’s ontwikkeld voor het speciaal onderwijs, dagen woonvoorzieningen voor verstandelijk gehandicapten en de opzet van sportloketten in revalidatiecentra c.q. ziekenhuizen. In Drenthe hebben verschillende instellingen aan deze programma’s meegewerkt en uitvoering gegeven. Om een dekkend netwerk te krijgen, is het echter noodzakelijk dat meer instellingen gaan participeren. De instellingen kunnen voor hun doelgroep ook met exacte cijfers komen. Voor gemeenten zijn de verschillende doelgroepen en de potentiële (hulp)vraag niet of onvoldoende duidelijk, aan de ene kant door de relatief kleine aantallen en aan de andere kant doordat intern niet helder is bij welk beleidsterrein (sport, gezondheid, wmo, etc.) de problematiek nu eigenlijk ‘thuishoort’.

3.3 Lokaal/ Bovenlokaal De meeste gemeenten kennen geen specifiek sporten beweegbeleid voor mensen met een handicap. Voor gemeenten zijn de verschillende doelgroepen en de potentiële (hulp)vraag niet of onvoldoende duidelijk, aan de ene kant door de relatief kleine aantallen en aan de andere kant doordat intern niet helder is bij welk beleidsterrein (sport, gezondheid, wmo, etc.) de problematiek nu eigenlijk ‘thuishoort’. Daarnaast zijn er

34

gemeenten waar geen structureel sportaanbod voor de doelgroep(en) aanwezig is. De betreffende (sub)doelgroepen zijn vaak te klein om een specifiek sporten beweegaanbod op gemeentelijk niveau te creëren. Zo zijn er bijvoorbeeld slechts twee jeugdgroepen in de provincie actief voor lichamelijk gehandicapte jongeren, waarvan de deelnemers afkomstig zijn uit meerdere gemeenten. Sportclub Bartje is actief in drie gemeenten. Anderzijds zijn zorginstellingen vaak bovenlokaal c.q. provinciaal georganiseerd, zoals GGZ, Promens Care en De Noorderbrug. Naschoolse activiteiten voor het speciaal onderwijs zijn ook moeilijk te organiseren doordat leerlingen uit verschillende gemeenten komen en afhankelijk zijn van taxivervoer.

3.4 Sport- en beweegparticipatie In opdracht van het ministerie van VWS en Gehandicaptensport Nederland (GSN) heeft het Mulier Instituut in 2008 het rapport ‘(On)beperkt Sportief’ gepresenteerd. Dit rapport geeft een beeld van de sporten beweegparticipatie van mensen met een handicap in Nederland. Het Mulier Instituut concludeert dat circa 25% van de Nederlandse bevolking een handicap heeft. Bij bewegen wordt uitgegaan van de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB; voor volwassenen 30 minuten matig intensief bewegen, gedurende vijf dagen in de week) en bij sporten van de Richtlijn Sport Onderzoek (RSO; iemand is een sporter als hij minstens 12 keer per jaar aan sport doet). De Drentse cijfers geven een vergelijk via de Drentse Sportmonitor uit 2010:

Mulier / GSN 2008 Sportparticipatie Sportparticipatie Nederland Drenthe

NNGB

Validen

65 %

74 %

Meer inactief in alle leeftijden

Mensen met handicap

30 %

22 %

3.5 Relatie met gezondheid Het belang van sport en bewegen voor de samenleving is al voldoende bewezen. Het belang van sport en bewegen voor de verschillende (sub)doelgroepen van mensen met een handicap is zo mogelijk nog groter. Sport en bewegen en een gezonde leefstijl worden ingezet als doel, maar ook meer en meer als middel. In zowel de ‘Beleidsbrief Sport en Bewegen in Olympisch perspectief’ als de landelijke nota gezondheidsbeleid ‘Gezondheid dichtbij‘ (beiden VWS voorjaar 2011) wordt veel aandacht aan sport geschonken, onder meer in het kader van gezondheidswinst en preventie. De minister van VWS schrijft dat slimme verbindingen tussen onder anderen sport en zorg gewenst zijn, alsmede dat de gezondheidszorg zich nog meer kan richten op het bevorderen van gezondheid. Er is inmiddels ruimschoots bewezen dat voldoende bewegen bijdraagt aan het voorkomen van diverse chronische aandoeningen en een positieve invloed heeft op het verloop hiervan. Regelmatig bewegen volgens de NNGB verlaagt direct het risico op een beroerte, hartziekten, diverse vormen van kanker, depressie en diabetes. Daarnaast heeft het een gunstig effect op het verloop van deze ziekten. Door te gaan bewegen of sporten kan de levenskwaliteit van mensen met een handicap en/of chronische aandoening aanmerkelijk worden verbeterd. Het stimuleren van mensen met een handicap om te gaan sporten en bewegen is dan ook feitelijk een must.

35

Landelijke conclusies die uit het rapport ‘(On)beperkt Sportief’ getrokken worden, om meer mensen met een handicap in de meest brede zin aan het sporten en bewegen te krijgen, zijn: - Het beïnvloeden van persoonlijke en omgevingsfactoren; - De meeste winst is te behalen door gericht te informeren en te stimuleren. Een goede coördinatie, regievoering en uitvoering is de komende jaren noodzakelijk.

4. Wat willen we met Aangepast Sporten? In het kader van een ‘Drenthe beweegt’ wil het programma er voor zorgen dat mensen met een handicap en of chronische aandoening daadwerkelijk kunnen sporten en bewegen. Hiertoe moet het huidige aanbod minimaal in stand gehouden worden en is het de ambitie te streven naar uitbreiding van aangepast sporten in Drenthe. Het programma streeft er, in samenwerking met alle participanten die sport en bewegen voor mensen met een handicap en of chronische aandoening mogelijk maken, naar het bestaande ondersteuningsaanbod uit te breiden en nieuw aanbod te creëren. Aangepast sporten vergt extra aandacht en is expliciet beleid. Op deze manier bewegen ook écht álle inwoners van Drenthe, ongeacht leeftijd, sociaal economische status en/of beperking, voldoende, structureel en verantwoord, ieder op eigen niveau. 5. Wat zijn de doelen met Aangepast Sporten en hoe willen we ze bereiken? In nauwe samenwerking met de partners in het Platform Aangepast Sporten wil DRebas een top 10 van doelstellingen en prioriteiten gaan bepalen voor het plan van de komende vier jaren waarin taken en activiteiten beschreven staan. Ondertussen werkt SportDrenthe/DReBAS met een aantal speerpunten. De doelstelling; Eind 2017 is de sporten beweegparticipatie participatie van mensen met een handicap in Drenthe toegenomen met 13% tot 35%. In 2020 sport 50% van mensen met een handicap en of chronische aandoening en voldoen zij evenveel aan de beweegnorm 6. Gewenste situatie 2017: In 2017 is er …  … passend sportaanbod voor iedereen, sporten beweegstimulering;  … een provinciale steunpuntfunctie/ kenniscentrum, DRents Bureau Aangepast Sporten;  … regionale samenwerking. Ad 1. Elke inwoner van Drenthe met een handicap en/of chronische aandoening moet voldoende mogelijkheden hebben om te kunnen sporten en bewegen. Voor iedere (sub)doelgroep is een specifieke aanpak nodig. Ditzelfde geldt voor samenwerkingspartners (zorg, onderwijs, gemeente, sportaanbieders, etc.). Om mensen te verleiden tot structureel beweeggedrag besteedt Drebas veel aandacht aan sportstimuleringsactiviteiten, zoals kennismakingsdagen en sportinfodagen via gemeenten, onderwijs, zorginstellingen, sportverenigingen en doelgroepen. Sportloketten zijn opgezet in de ziekenhuizen. Inactieven vinden het vaak niet prettig om te bewegen, door te werken aan gedragsverandering kan een actieve leefstijl worden bereikt.

36

Ad 2. Volgens het rapport ‘(On)beperkt Sportief’ uit 2008 is de meeste participatiewinst te halen door het gericht informeren en stimuleren van de (sub)doelgroepen. Drebas is de vraagbaak voor iedereen in Drenthe die iets wil weten over aangepast sporten en bewegen. Er wordt gezorgd voor actuele informatie over het sporten beweegaanbod, bemiddeling tussen vraag en aanbod en kaderscholing. Drebas zorgt voor voldoende voorlichting, promotie en publiciteit van het aangepast sporten en bewegen in de provincie. Een sporten beweegwijzer wordt digitaal opgezet en onderhouden, ook verschijnt er 4 x per jaar een digitale nieuwsbrief. Daarnaast zorgt Drebas voor provinciale monitoring op het gebied van aangepast sporten en voor het verzamelen en delen van kennis. Drebas adviseert gevraagd en ongevraagd gemeenten, onderwijs, zorginstellingen en sporten beweegaanbieders op het gebied van aangepast sporten. Daarbij maakt zij gebruik van een in te stellen ‘Platform aangepast sporten’, bestaande uit vertegenwoordigers van zorginstellingen, speciaal onderwijs, gemeenten, beroepsopleidingen en sportaanbieders.

Ad 3. Reeds eerder is gemeld dat de gehandicaptensport in Drenthe vaak te klein is voor gemeentelijk perspectief en dat zorginstellingen over het algemeen provinciaal georganiseerd zijn. Rond de eeuwwisseling zijn er drie regionaliseringprojecten gehandicaptensport geweest, die ondanks dat ze succesvol waren geen structureel vervolg gekregen hebben. Door het bundelen van kennis en middelen is het efficiënter en effectiever om acties en activiteiten voor de (sub)doelgroepen gemeenteoverschrijdend op te pakken en uit te voeren. Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld: provinciale sporten beweegwijzer, bovengemeentelijke kennismakings- en infodagen voor de (sub)doelgroepen, kaderscholing, evenementen. Dat er in drie Drentse ziekenhuizen reeds sportloketten actief zijn met een bovenlokale functie kan leiden tot een verdere uitbouw van de regiofunctie voor de gehandicaptensport. Ook de inzet van buurtsportcoaches die een gedeelte gehandicaptensport oppakken en dit weten te uit te bouwen tot een regionale en/of provinciale interventie leidt tot meerwaarde.

7. Samenhang met andere programma’s binnen en buiten het Platform In tegenstelling tot bv Vitale Kernen zullen er niet veel verschillende programma’s samenkomen in het Platform Aangepast Sporten. Maar wellicht zullen er wel veel andere programma’s die betrekking hebben op ‘beperking’ en ‘aanpassen’ gecombineerd worden. Misschien wordt het wel meer het Platform Aangepast ipv Aangepast Sporten. Het Platform zal hier zelf overgaan. Daarnaast heeft het programma Aangepast Sporten heeft raakvlakken met de andere Platforms, Vitale Kernen, Georganiseerde Sport en Evenementen Arrangementen. Sport en bewegen doe je in de vorm van structureel gedrag en het liefst zo dicht mogelijk bij jou in de woonomgeving. Daarom is zowel de vitale kern als de georganiseerde sport van groot belang voor de doelgroepen om te kunnen komen tot structureel beweeg- en sport gedrag. Ook in het kader van voorbeeld functie en maatschappelijke participatie is het organiseren van (inter)nationale evenementen op gebied van (Gehandicapten) sport van groot belang voor de verdere emancipatie van mensen met een handicap. Evenementen in het (nabije) verleden in Drenthe hebben dit aangetoond en Drenthe heeft hier altijd een voorbeeldfunctie in gehad. (EK- en WK atletiek in Assen, WK CP-voetbal, Vuelta)

37

Dit hoofdstuk omvat twee focusthema’s nl: - Evenementen - Dynamisch toerisme Een groot deel van beide thema’s is overlappend. Dat wil zeggen; het zijn aanpalende middelen om dezelfde doelstellingen te realiseren. Ook gaat het in Drenthe vaak om dezelfde stakeholders. Maar beide thema’s kennen ook eigen doelen. Bij evenementen is sociale cohesie, maatschappelijk effect door bijvoorbeeld leer-werksituaties ook van belang. Bij Dynamisch toerisme gaat het toch vooral om imagoversterking en economische ontwikkeling. In het hoofdstuk wordt op beide thema’s ingegaan. In het uitvoeringsprogramma van het platform zullen de thema’s apart benoemd worden.

1. Inleiding Evenementen en Arrangementen Door de ontwikkeling van het Drents Olympisch Plan is een hoop in beweging gekomen. Organisaties hebben elkaar meer gevonden, er zijn nieuwe initiatieven ontstaan maar bovenal wordt er steeds meer gekeken naar hoe de kracht van sport bij kan dragen aan het versterken van Drenthe. In dit programma staat dit versterken van Drenthe met als middel sport centraal in relatie tot economie, toerisme en recreatie (vrijetijdsindustrie/vrijetijdseconomie). Aan het eind van de 21ste eeuw is de relatie tussen sport, maatschappij en economie alomtegenwoordig. In de laatste decennia veranderde de aanvankelijk voornamelijk amateuristische sportwereld in een moderne en economisch georiënteerde sportindustrie. Sport en de hiermee verbonden vrijetijdsindustrie werd door toenemende geldstromen plotseling beschouwd als een belangrijke en groeiende economische sector. De factor ‘ vrije tijd’ gekoppeld aan een stijgende koopkracht en de toenemende globalisering waarin media een dominante rol spelen, resulteerde in een enorme potentie van de vrijetijdsindustrie waartoe we sport kunnen rekenen. In het globaliseringsproces kunnen we sport beschouwen als een Global Public Good waar iedereen op een of andere manier actief of passief toegang toe zou moeten kunnen krijgen (DeJonghe, 2012). In het domein sport kent men verschillende manieren van sportbeoefening en sportbeleving (DeJonghe, 2012): Topsport: professioneel, internationaal, gemediatiseerd, vaak betaald Mediasport: kijksport, fysiek passief, sportpubliek Prestatiesport: competitief, resultaatgericht, strijden, winnen, principe uitsluiting, vaak in clubverband Vrijetijdssport: niet betaald, actief of passief, tijdens vrije tijd Breedtesport: doesport, fysiek actief, sportbeoefenaars Participatiesport: recreatief, procesgericht, deelnemen en deelhebben, principe van insluiting, niet noodzakelijk in club De georganiseerde sport laat zich kenmerken door de sportbonden en sportverenigingen, de trainingen, competities en toernooien en is in bovenstaande aanduiding terug te zien in topsport, prestatiesport en breedtesport. De ongeorganiseerde sport laat zich kenmerken door de vrijheid van deelname aan sportieve en/of recreatieve activiteiten waar op verschillende niveaus aan wordt deelgenomen. Ongeorganiseerd betekent in veel

38

gevallen ook ongebonden aan vaste accommodaties, en tijden maar juist het deelnemen op een eigen gewenst moment in de omgeving. Naast deze vorm van deelname aan sport is het ook mogelijk om op een andere wijze deel te nemen aan sportieve en of recreatieve activiteiten. Dit zien we terug in de vorm van arrangementen of evenementen. Te denken valt aan grote breedtesportevenementen als de Cascaderun, TT-run, AVD Cross etc. Naast deelnemen kan er ook gekeken worden naar prestaties van anderen, o.a. terug te zien in topsportevenementen als de Super Prestige in Gieten en de TT in Assen. In bovenstaande aanduidingen van De Jonghe (2012) is dit te vertalen naar mediasport, vrijetijdssport, participatiesport. Niet alleen sportevenementen zijn in Drenthe terug te vinden, ook veel sportieve- en recreatieve arrangementen worden aangeboden door diverse aanbieders. Binnen deze arrangementen wordt sport als middel ingezet om te genieten van de Drentse omgeving en Drenthe te beleven als een provincie met veel mogelijkheden in de natuur. Naast natuur is bewegen te combineren met culturele/kunst elementen en recreatie. De combinatie kan weleens gaan bijdragen aan het vergroten van het toerisme in Drenthe. Sport kan dus op vele manier bijdragen aan het stimuleren van de economie in Drenthe en aan het uitdragen van Drenthe als ‘ Beweeg en Beleefprovincie’ . Drenthe biedt immers bij uitstek de ruimte om te bewegen op alle niveaus.

2. Stand van zaken Evenementen en Arrangementen 2013 Huidige situatie Evenementen vormgegeven in KCE (Kenniscentrum Evenementen)  4x Kennisbijeenkomsten per jaar  Evenementenambitiekalender  Evenementenkalender 2013  Digitaal kennisaanbod via website  Ondersteuning diverse evenementen (34 !!!) op gebied van subsidies, versterking maatschappelijke spinoff, communicatie, nalatenschap (legacy).  Inzet E-team, uitbreiding netwerk  Onderzoek bij evenementen (oa NIC Assen en Ronde van Drenthe)  Ontwikkeling netwerkorganisatie met founding fathers  Partner voor doorontwikkeling model maatschappelijke spin-off. KCE is in gesprek met VWS, DSP en Drentse evenementen worden als voorbeeld gebruikt voor uitwerking van checklist en handboek  Verkenning stage mogelijkheden studenten bij evenementen  Bundeling Evenementen in Olympische Zomer (2012) en Campagne proef het Sportieve Leven (2013)  Bids uitgebracht voor EK Skeeleren en NK serie Cross Huidige situatie Arrangementen  Gestart met visieontwikkeling Dynamisch Toerisme met beoogd resultaat visie op ‘Beweeg en Beleef in Drenthe’ met bijpassend productkolommen sport, recreatie, natuur, cultuur, kunst  Basis samenwerking tussen verschillende sectoren gecreëerd  In gesprek…

39

3. Waarom Evenementen en Arrangementen ? Drenthe beweegt (als vervolg op Drenthe2028) is een antwoord op een aantal Drentse vraagstukken als gerapporteerd in het eerste decennia van deze eeuw: - buiten Drenthe bestaat het idee dat Drenthe nogal stereotiep en niet dynamisch is (bron: ‘Het imago van Drenthe, Grontmij/Marktplan 2006) - Drenthe wil de kernwaarden koesteren en Bruisend Drenthe ontwikkelen (bron: Omgevingsvisie provincie Drenthe 2010, afkomstig uit ‘Wat tekent Drenthe/ bevolkingsonderzoek’) Voor het imago van Drenthe buiten de provinciegrenzen maar ook voor de leefbaarheid voor de inwoners zelf wordt activiteit als belangrijk geacht. Sport en beweging zijn daarbij belangrijke elementen. Voor de economische ontwikkeling is imago verandering een belangrijk speerpunt binnen de Provincie Drenthe. De wens is de aantrekkingskracht te vergroten, o.a. door een dynamischer perspectief te schetsen van onze provincie. Naast de kernwaarden rust en ruimte moet 75% van de Nederlanders Drenthe associëren met beweging en beleving.. De vraag waaraan dit programma wil bijdragen is: ‘Hoe kunnen we met sport bijdragen aan economische groei in Drenthe?’ Toerisme wordt daarbij gezien als belangrijk middel om economische ontwikkeling te stimuleren. In de gebiedsprogramma’s worden vrijetijdslandschappen genoemd, waarin sportief toerisme een rol speelt1. Evenementen zijn het uithangbord of de etalage van onze samenleving. Door te sturen in het evenementenaanbod, stuur je het imago. Intensieve begeleiding van evenementenorganisatoren zal direct effect hebben de associatie die mensen hebben bij provincie Drenthe. Dit bleek mn eind 2009 na de organisatie van de start van de Vuelta én de Go China-expositie in het Drents Museum. Binnen het focusthema Evenementen gaat het verder dan vooral economische doelstellingen. Door onze inzet op evenementen wordt de maatschappelijke spin-off van elk evenement versterkt. Denk daarbij ook aan extra sideevents (scholenprogramma’s, aangepast sporten-programma’s, sportstimuleringsprogramma’s) of het betrekken van (maatschappelijke) stagiaires van Drentse scholen.

4. Bewegen en beleven én Evenementen en Arrangementen Drenthe profileren als ‘beweeg en beleefprovincie’ heeft in 2012 zijn intrede gemaakt. Vele partijen zijn gemobiliseerd om hierover na te denken en verschillende initiatieven zijn ontstaan (Gezond bewegen in de natuur, Gezond bewegen in het groen, Kijkrichtingen). Drenthe heeft veel te bieden op het gebied van inzet van de ruimte en kent een ruim aanbod, maar wat is de gedeelde visie en welke producten horen echt thuis in Drenthe om Drenthe als dynamisch te profileren? Waarmee krijgen we de niet-Drenthe naar Drenthe toe? Hoe verkopen we Drenthe met de inzet van sport? En hoe profiteren we als Drenthe van de evenementen die in de provincie worden aangeboden? Marketing Drenthe is eerst verantwoordelijke voor het imago van Drenthe in de rest van Nederland (én, wie weet straks ook buiten Nederland). Na een aantal jaren inzoomen op Kwaliteit van Leven is er een beeld van Drenthe ontstaan. Er is een merk ontwikkeld. Dit merk moet in de komende jaren gevuld worden. Daarbij speelt ‘beleven’ (denk aan: proef …) een belangrijke rol. Actieve beleving (= beweging) past bij de trends van de komende jaren en past bij de kernwaarden van Drenthe. 1

De diverse vrijetijdslandschappen die er zijn en zich willen ontwikkelen cq profileren met sport, bewegen, cultuur en sportieve recreatie staan elk afzonderlijk voor de opgave om bestaand aanbod in kaart te brengen en daar die activiteiten uit te destilleren, verbinden en verrijken bij de doelen van het betreffende vrijetijdslandschap.

40

5. Ambities van Evenementen en Arrangementen De ambitie die voor het programma geformuleerd is: -

75% van de Nederlanders associeert Drenthe met beweging en beleving Sport en bewegen wordt als middel ingezet om meer bestedingen en overnachting in Drenthe te realiseren Er vindt synergie plaats tussen sport en toerisme waardoor we over sporttoerisme en toerisme door sport kunnen spreken Imago ‘beweeg en beleef provincie’ is geladen door middel van duidelijke product(partner)matrix Sport wordt ingezet om Drenthe dynamisch te maken Het programma wordt vraaggericht ingestoken Ondernemers zijn belangrijk voor het draagvlak en uitvoering en worden direct bij het proces betrokken Continuïteit voor de toekomst wordt gewaarborgd Drenthe verkoopt de beleving Verhogen van de maatschappelijke spin-off bij evenementen in Drenthe Ontsluiting van kennis op het gebied van evenementen en sporttoerisme en toerisme door sport

6. Doelstelling van Evenementen en Arrangementen -

75% van de Nederlanders associeert Drenthe met beweging en beleving 75% van de sportevenementen in Drenthe is bewust van de maatschappelijke spin-off die het teweeg kan brengen en kiest bewust voor een ontwerp waarin dit gerealiseerd kan worden. Hiermee wordt de legacy van het evenement vergroot.

7. Resultaat van Evenementen en Arrangementen -

-

-

De kracht sport wordt gebruikt voor meer sitetraffic en meer boekingen met als uiteindelijk resultaat de economische versterking van de regio. 1. Drenthe telt meer toeristische overnachtingen en actieve dagtoeristen. 2. Drentse ondernemers ervaren een positief effect op hun bedrijfsresultaat. Innovatie van de productcolumn arrangementen en evenementen 1. Concrete arrangementenmix passend bij Beweeg & Beleef Drenthe gedragen door ondernemers 2. Goede evenementenkalender & ambitiekalander op Drentse schaal 3. Maatschappelijke spin-off en daarmee legacy realiseren rondom sportieve evenementen Duidelijke aangebrachte focus in de manier waarop Drenthe zich met sport wil profileren 1. Drenthe wordt steeds vaker geassocieerd met beweging en beleving. Meer samenwerking gerealiseerd: 1. Sport en bewegen wordt geïntegreerd met recreatie, cultuur en natuur in de gebiedsprogramma’s 2. Arrangementen worden opgenomen in hun (rand)programma door evenementen, buurtsportcoaches en andere partijen

41

8. Samenhang tussen programma’s binnen het Platform Sport en bewegen als beleidsthema binnen economische ontwikkeling of zelfs binnen toeristische ontwikkeling is van de laatste jaren. Terwijl Drenthe veel geschiedenis heeft op dit thema. De TT in Assen, de fietsvierdaagse zijn al jarenlang goede voorbeelden op dit gebied. Schoolreisjes gaan naar Drouwen, Assen (verkeerspark) of Appelscha (net buiten Drenthe) én Zeegse, Zwiggelte én Havelte kennen veel mensen van studiedagen (in Volkshogescholen en vervolginstituten). Teambuilding- én procesontwikkelingsdagen heten niet voor niets Heidagen. Automatische groei staat voor goede voedingsbodem. Dit is voldoende reden om te bundelen wat er is, op dit gebied. Zo kennen we bv het AORTA, overleg van ambtenaren Toerisme en Recreatie én zijn er organisaties als het Recreatieschap, Recron én Gastvrij Drenthe actief op aanpalend gebied. Marketing Drenthe is al genoemd in dit hoofdstuk. Deze organisaties en hun programma’s gaan een rol spelen dit platform. Er zijn al een aantal reeds gestarte projecten. Deze leveren de volgende resultaten op: Product/dienst Drents kennis- en expertisecentrum evenementen. Dynamisch Toerisme Beoogd resultaat 2013 programma met specificatie bijdrage Drenthe Beweegt Kenniscentrum Events Doorontwikkeling van het kennis- en expertisecentrum rondom evenementen in Drenthe. Niet alleen de sport en recreatie moet van dit centrum profiteren, maar ook de sector kunst & cultuur. a. Ondersteuning en advisering evenementen Drenthe gericht op maatschappelijke spin-off. b. Ambities ten aanzien van evenementen verder brengen c. Realisatie evenementenkalender d. 4 kennisbijeenkomsten met specifieke thema’s Resultaten Drenthe Beweegt in relatie tot project KCE a. Promotionele waarde toevoegen aan evenementen Drenthe ‘Proef het sportieve leven’ ism Marketing Drenthe. b. Verkennerfunctie mogelijkheden nieuwe evenementen (ambitie) Drenthe c. Nieuwe kansen zien, terugkoppelen en verder brengen, samenwerking realiseren met andere sectoren i.s.m. programmamanager. Dynamisch Toerisme De ‘aanvragers’ willen een gezamenlijke visie ontwikkelen van waaruit evenementen en arrangementen kunnen ontstaan of naar buiten worden gebracht. Hierdoor worden zoveel mogelijk mogelijkheden om in Drenthe te bewegen (sportief bezig te zijn) en te beleven (zintuiglijk bezig) vanuit de terreinen recreatie, sport, beweging, kunst, cultuur en natuur in een overzicht bijeen gebracht. In deze aanvraag staat het proces centraal en zal de productmatrix het resultaat zijn. Op 31 december 2013 wordt visie op ‘Beweeg en Beleef’ Drenthe opgeleverd met daarbij een passende productmarktmatrix met evenementen en arrangementen. Dit resultaat kan als basis dienen voor een gerichte focus in het beleid van 2014.

42

Voorafgaand worden de volgende deelresultaten opgeleverd: 1. Criteria geschikte evenementen en arrangementen passend bij ‘Beweeg en Beleef in Drenthe’. 2. Inventarisatie productmarktcombinatie matrix huidige situatie ‘Beweeg en Beleef in Drenthe’ 3. Inventarisatie productmarktcombinatie matrix gewenste situatie ‘Beweeg en Beleef in Drenthe’ 4. Definiëren kansrijke projecten (PM(P)C) 5. Uitwerken van één kansrijk project (PM(P)C) 6. Concept PM(P)C matrix met aangebrachte focus die te vertalen in naar mogelijke menukaart 7. Het resultaat is klaar om 1-op-1 in een gebiedsprogramma te worden opgenomen en lokaal/regionaal te worden ingezet. Resultaten Drenthe Beweegt in relatie tot project Dynamisch Toerisme 1. Bijdrage door programmamanager Drenthe Beweegt in visietraject als side-kick 2. Verkennersfunctie naar nieuwe mogelijkheden vanuit provinciale en gemeentelijke thema’s 3. Verbinden van partijen en programma’s n.a.v. uitkomsten traject 4. Vervolgfinanciering voor pilottrajecten onderzoeken

Meting resultaat Project KCE a) Voortgangsrapportage ontwikkeling centrum + registratie vragen b) Oplevering kalender c) Resultaten verwerkt in voortgangsrapportage genoemd bij a. Meting resultaten door programma Drenthe Beweegt in relatie tot KCE d) Beeldregistratie ‘Proef het sportieve leven’ e) Voortgangsrapportage met vermelding gesprekken nieuwe evenementen + weergave status f) Voortgangsrapportage van de extra’s die het programma heeft toegevoegd aan de bestaande projecten Kenniscentrum Events, Dynamisch Toerisme zowel op inhoud als financiën. Project Dynamisch Toerisme 1) Rapportage criteria geschikte evenementen en arrangementen passend bij ‘Beweeg en Beleef in Drenthe’. 2) Huidige productmatrix ‘Beweeg en Beleef’ 3) Gewenste product matrix ‘Beweeg en Beleef in Drenthe’ 4) Rapportage potentiële projecten 5) Rapport 1 uitgewerkt pilotproject 6) Concept PM(P)C matrix met aangebrachte focus die te vertalen in naar mogelijke menukaart Meting resultaten Drenthe Beweegt in relatie tot project Dynamisch Toerisme a) Programmamanager Dynamisch Toerisme maakt bijdrage zichtbaar in evaluatierapport + fysieke aanwezigheid visiebijeenkomsten b) Rapportage c) Rapportage d) Omschrijving pilottrajecten incl. gerealiseerde financiering

43

Doelgroepen Primair: provincie Drenthe, gemeenten, platforms (wielrennen, loop, triatlon, hippisch), organisatoren van sporten cultuurevenementen, instellingen, organisaties en bedrijven in de sportief en cultureel toeristische sector. Secundair: inwoners van binnen, maar vooral ook buiten Drenthe die op zoek zijn naar een sportieve en/of culturele invulling van hun vrije tijd. Partners Founding Fathers: Marketing Drenthe, Kunst & Cultuur Drenthe, Recreatieschap Drenthe Provincie Drenthe, gemeenten, organisatoren van sporten cultuurevenementen, instellingen, organisaties en bedrijven in de sportief en cultureel toeristische sector.

8. Samenhang met de andere Platforms Het programma Evenementen & Arrangementen heeft raakvlak met de programma’s: vitale kernen en aangepast sporten. Evenementen en met name bijbehorende side-events dragen bij aan maatschappelijke thema’s (participatie & cohesie, gezondheid & vitaliteit, imago & identiteit, beleving & ervaring, economie, werk, milieu & innovatie) zoals benoemd in het vliegwiel maatschappelijke spin-off (de Groot, 2012). Door evenementen bewust in te richten op het versterken van genoemde thema’s draagt het in vele opzichten bij aan het versterken van Drenthe. Daarnaast ligt de uitdaging in het versterken van elkaar. Evenementen en lokale aanbieders kunnen gezamenlijk optrekken en arrangementen ontwerpen zodat zij mensen langere tijd kunnen binden aan hun evenement,activiteit, accommodatie etc. 9. Gewenste situatie in 2017 Gewenste situatie Evenementen vormgegeven in KCE  Doorontwikkeling van het kennis- en expertisecentrum rondom evenementen in Drenthe. Niet alleen de sport en recreatie moet van dit centrum profiteren, maar ook de sector kunst & cultuur.  Het centrum zal voor extra dynamiek en impulsen zorgen rondom 4 evenementen in Drenthe (1 evenement op internationaal niveau en 3 evenementen op nationaal niveau) . Het moet ervoor zorgen dat mensen gebonden en geboeid worden en blijven rondom evenementen en dat evenementenorganisaties van en met elkaar leren. Het ondersteunen in het creëren van een maatschappelijke- en economische spin-off staat hierbij centraal.  I.s.m. een werkgroep (zie aanbeveling ambitiekalender) uitvoering geven aan de strategische evenementenkalender (ambitiekalender) Drenthe met als concreet resultaat: grote passende sport en culturele evenementen in Drenthe  Daadwerkelijke imagoverbetering en versterking economie door organisatie en profilering evenementen  Onderwijs gekoppeld aan evenementen, studenten doen werkervaring op bij Drentse evenementen.

Gewenste situatie Arrangementen  Passend verhaal bij Drenthe die door alle lagen van de bevolking wordt gedeeld waardoor uniforme uitstraling naar buiten wordt gecreëerd. In vervolg op visie en productkolommen enkele pilots starten met o.a.:  Toerversie Ronde van Drenthe voorzien van sensortechnologische aspecten. 365 dagen per jaar te fietsen  Vernieuwde verrassende arrangementen in Drenthe ontwerpen door ondernemers Met als gevolg  Boost Toerisme Drenthe

44

Drenthe beweegt is vooral van ons allemaal. Hans de Lang Hans Derks

Recommend Documents