DRANKKETENBELEID IN EDE: STAND VAN ZAKEN 2012 EN AANPAK 2012-2013 In 2007 is een start gemaakt met de handhavings- en preventieaanpak inzake drankketen. Sinds 2007 is een aantal malen met de raadscommissies AZ&M en MZ van gedachten gewisseld over de stand van zaken en de te volgen koers. In deze notitie wordt ingegaan op de resultaten van dit beleid en kan de balans worden opgemaakt van vier jaar drankketenaanpak. Naast deze terugblik wordt ingegaan op de vraag of de drankketenaanpak voortgezet moet worden.
De aanpak van Ede tot nu toe Om welke categorie keten gaat het? • We maken gebruik van de landelijke categorie indeling van drankketen te weten: Huiskamerketen: Een kleine groep vrienden komt bij elkaar op zolder of in de huiskamer. De drank wordt uitgedeeld door de gastheer of meegebracht door de vrienden zelf (in een roulatiesysteem); Buurtketen: Een groep vrienden, of bezoekers, van maximaal rond de vijftien personen, komt bij elkaar in een keet. Drank en consumpties worden afgerekend via directe betaling, een pot, munten of via een pasjessysteem. Dit is echter niet toegestaan volgens de Drank- en Horecawet; Commerciële keten: De keet is uitgerust als een verkapt horecabedrijf waar alcohol tegen een winstgevend tarief wordt aangeboden en waar grote groepen jongeren bij elkaar komen. • Bij huiskamerketen is handhaving doorgaans niet aan de orde; • Bij commerciële keten wordt direct handhavend opgetreden; • Bij buurtketen wordt gekeken of en zo ja welke regelgeving wordt overtreden. Met de handhavingspartners wordt aan de hand van een stappenplan per keet bekeken op welke termijn en hoe gehandhaafd moet worden. Bij ernstige overtredingen, zoals bij brandgevaar wordt eerder gehandhaafd dan bij een minder ernstige overtreding, bijvoorbeeld bij een overtreding van het bestemmingsplan. In het laatste geval vindt eerst een overleg plaats met de keeteigenaar en de bezoekers om te komen tot een vrijwillige afbouw binnen een redelijke termijn, alvorens zo nodig het handhavingtraject in te zetten. Juridisch kader betreffende drankketen Het juridisch kader is opgenomen in bijlage 1 Niet enkel handhaving maar met name preventie Het drankketenbeleid is onderdeel van het integrale alcoholbeleid. Handhaving vormt het sluitstuk van de integrale aanpak van alcoholproblemen onder jongeren. Gelet op de gezondheids- en veiligheidsrisico’s is het onontbeerlijk om in te zetten op het voorkomen van de problematiek. Het bewustzijn van veiligheid en gezondheid staat voorop bij jongerenketen. Zowel de jongeren als hun ouders zullen hier zelf hun verantwoordelijkheid in moeten nemen. Het jongerenwerk heeft hier in het bijzonder een faciliterende taak. Zij bezoeken de keten, maken afspraken met jongeren en ouders en geven aan beide groepen alcoholvoorlichting. Belangrijk aandachtspunt voor hen is te wijzen op de gezondheidsschade, met name bij jongeren onder de 16 jaar. De gemeente probeert ook alternatieven op te zetten voor drankketen. In de Spil in Harskamp zijn alcoholvrije activiteiten opgezet voor jongeren.
De resultaten tot nu toe Aantallen: • Begin 2008 heeft bureau STAP de keten binnen de gemeente Ede in kaart gebracht. Dit leverde een totaal op van vijftien keten waarvan zeven met een onbekend adres. Er was sprake van één commerciële keet en de overigen betroffen buurtketen. • De actualisatie van april 2010 heeft wederom een 15-tal keten opgeleverd, maar onder deze vijftien bevond zich een vijftal welke niet meer in gebruik waren en één huiskamerkeet, wat het aantal keten op negen bracht. • De actualisatie van januari 2012 geeft het volgende beeld: Er is sprake van een tiental keten waarvan sommige niet frequent in gebruik zijn. Het betreft in de meeste gevallen buurtketen met een bezoekersaantal van ongeveer tien personen. Er is geen sprake meer van commerciële keten. Onder deze vijftien keten is een aantal vrijwillig ontmantelde drankketen aangetroffen, waaronder één grote commerciële. Voor de huidige stand van zaken, zie bijlage 2. Uit deze aantallen zou de indruk kunnen ontstaan dat het aantal drankketen na 2010 niet is verminderd. Echter, hierbij moet worden aangetekend dat met name door de inzet van de medewerkers van Welstede en de inzet van het wijkteam er sprake is van een veel betere informatiepositie dan in het begin. Dat betekent dat er sprake is van een vollediger beeld dan vroeger. Hoewel de aantallen thans ongeveer gelijk lijken te blijven, betekent dit niet dat het om dezelfde keten gaat. Drankketen lijken te komen maar ook weer te gaan. Er is echter nauwelijks sprake van verplaatsingseffecten. Vergeleken met de start in 2008 is het aantal keten fors verminderd. Overige resultaten De inzet van Welstede en leden van het wijkteam in het veld heeft tot gevolg dat er sprake is van een beter zicht op de drankketen. Daarnaast hebben de medewerkers van Welstede een vertrouwenspositie binnen de keetgemeenschap opgebouwd. Zij komen letterlijk binnen de keet en kunnen door dit contact ook de link leggen naar de hiervoor genoemde preventieactiviteiten ten behoeven van ouders en de jongeren zelf. Tevens wijzen zij ouders en jongeren op veiligheidsmanco’s binnen en rond de keet. In het gebied van Fris Valley wordt in het kader van alcoholpreventie ook samengewerkt op het gebied van drankketen. Dit heeft geleid tot een gezamenlijke nota die hetzelfde doel behelst als het onderhavige Edese beleid. Deze samenwerking houdt onder meer een gezamenlijke communicatiestrategie in over drankketen en alcoholgebruik Conclusies • Het fenomeen ‘drankkeet dat zich niet geheel aan de wet- en regelgeving houdt’ is nog niet helemaal uit de gemeente Ede verdwenen en het valt niet te verwachten dat dit op korte termijn zal gebeuren. Dit geldt overigens voor heel Nederland. • De integrale aanpak, voornamelijk door de inzet van Welstede en het wijkteam in het veld zorgt voor goede contacten met de jongeren uit de drankketen. De keten worden door verschillende partners bezocht, eventuele veiligheidsproblemen worden gemeld en aangepakt en er worden preventieactiviteiten en voorlichtingen over alcohol aangeboden. Dit heeft geleid tot een completer inzicht in en een betere beheersbaarheid van het drankketenfenomeen en drankgebruik. • Indien keten niet aan de regelgeving voldoen wordt gehandhaafd. Per keet wordt een handhavingsstrategie bepaald. Hoe zwaarder de overtreding, des te eerder wordt handhavend opgetreden. Door in gesprek te gaan met de ouders en jongeren verdwijnen keten dikwijls uit eigener beweging zonder dat handhavend behoeft te worden opgetreden. Het aantal ernstige probleemketen is (voorzover in beeld) op dit moment tot nul gereduceerd. Voorts is het aantal keten dat bezocht wordt door jonge kinderen thans minimaal.
Aanpak voor 2012-2013 Doorgaan op de ingeslagen weg, dat wil zeggen: • Een blijvende inzet op de integrale aanpak door alle professionals, dat wil zeggen een cocktail van preventie en zo nodig handhaving. Keten die niet aan de regels voldoen worden uitgefaseerd. Zie bijgaand schema in bijlage 3.
•
• •
Omdat de behoefte aan keten aanwezig blijft bij jongeren moet men inzetten op het stimuleren van omvormen van buurtketen naar huiskamerketen (in ieder geval een keet die voldoet aan de wet- en regelgeving). Dit uiteraard in combinatie met de bewustmaking van de risico’s van alcoholgebruik. De politie controleert op alcohol in het verkeer Politie, brandweer, toezicht en afdeling Vergunning en Handhaving van de gemeente Ede controleren op naleving van de wet- en regelgeving in en rond de drankkeet.
Voorts: • Het opstellen van spelregels waaraan een keet moet voldoen, om niet onmiddellijk gesloten te worden. Dit zijn de spelregels voor de keet en deze zullen met de doelgroep ouders en jongeren gecommuniceerd worden. Deze spelregels staan in bijlage 4.
Bijlage 1
Juridisch kader Hoewel er geen specifieke regels voor keten bestaan, heeft de keet als fysieke verschijningsvorm te maken met drie soorten regelgeving. Ten eerste kan de vestigingsplaats van een keet strijdig zijn met regels voor ruimtelijke ordening. Keten staan vaak op een particulier-of bedrijfsterrein (met een agrarische bestemming). De keet zelf heeft geen gedefinieerde functie, maar het valt moeilijk staande te houden dat deze een agrarische functie heeft. Eerder zal er sprake zijn van een functie die kenmerken heeft van wonen, maar ook van bijeenkomsten. Als deze (gemengde) functie strijdig is met het bestemmingsplan ontstaat er een probleem als een keet op legale wijze geplaatst, gebouwd of verbouwd moet worden. Voor veel bestaande keten geldt dan ook dat ze volgens de eisen van het bestemmingsplan niet op legale wijze gevestigd zijn. Legalisering is een tijdrovende en dure procedure met weinig kans van slagen. Ten tweede heeft een keet ook te maken met bouwregelgeving. Wanneer een caravan of een schaftkeet op het erf geplaatst wordt, een schuur verbouwd wordt of een keet in elkaar getimmerd wordt, dan is er sprake van een bouwwerk waarvoor een bouwvergunning nodig is. Deze vergunning wordt echter zelden of nooit aangevraagd. Bouwen volgens een vergunning is niet alleen bedoeld om te garanderen dat op een veilige wijze gebouwd of verbouwd wordt, maar ook om te zorgen dat van veilig gebruik sprake kan zijn. In de bouwvoorschriften is bijvoorbeeld aandacht voor de brandveiligheid, maar ook voor milieuaspecten zoals de geluidssterkte en de energievoorziening. Het Bouwbesluit regelt deze voorschriften. Voor keten zijn in dat geval veiligheidsvoorschriften, gezondheidsvoorschriften en bruikbaarheidvoorschriften van belang. Door de rechtstreekse werking van de regels uit het Bouwbesluit, moet bij een gebouw altijd sprake zijn van veilig gebruik. Ten derde is één van de belangrijkste functies van een keet, volgens de jongeren zelf, het gezellig bij elkaar zitten om een biertje te drinken. Als er meerdere jongeren in een keet aanwezig zijn, dan kan men zich voorstellen dat de eigenaar van de keet bier niet altijd gratis ter beschikking stelt. Meestal wordt er een pot gemaakt, betaalt men bij binnenkomst, of wordt er aan de bar afgerekend. Dit betekent dat de bepalingen uit de Drank-en Horecawet (DHW) van toepassing kunnen zijn. Het ligt aan de vorm die een keet aanneemt of er wel of niet sprake is van een vergunningsplichtige situatie. Kort gezegd komt het er op neer dat als er tegen betaling (‘’anders dan om niet”) alcohol wordt verstrekt er een vergunning nodig is (artikel 3, DHW). Deze vergunning houdt een aantal zaken in, waaronder de permanente aanwezigheid van een leidinggevende en een strikte naleving van de leeftijdsgrenzen. De kern van de DHW is een verantwoorde alcoholverstrekking, een wet die niet op economische, maar op gezondheidsbelangen gebaseerd is. In dit verband zijn de belangrijke artikelen, artikel 1, waarin verstrekking van alcohol voor gebruik ter plaatse, anders dan om niet, geregeld wordt; artikel 3, waarin de vergunningsplicht staat; artikel 20, waarin de leeftijdsbepalingen opgenomen zijn en artikel 25, waarin aan de orde is of er sprake is van een ruimte die voor publiek open gehouden wordt en waar alcohol aanwezig is. Samenvattend kan geconcludeerd worden dat als er in een keet door bezoekers geld betaald wordt voor het gebruik van alcohol zonder dat er een vergunning is, er altijd sprake is van strijdigheid met de DHW. Ook als er zonder een vergunning een ruimte voor publiek open gehouden wordt waar alcohol aanwezig is, dan is er sprake van strijdigheid met de DHW.
Bijlage 2
Huidige stand van zaken aantal keten rondom Ede Naam Keet 1
Ederveen
Aantal personen 8 pers.
Leeftijdsindicatie
2
Ederveen
9-11 pers.
23-27
3
Harskamp
12 pers.
24
4
Lunteren
-
22-26
5
Wekerom
7 pers.
18-22
Zo nu en dan zit er een kleine groep. Geen signalen van overlast
6
Ederveen
6 pers.
19-20
Twee avonden in de week.
7
Lunteren
10 pers.
16-19
Zaterdagavond en zondagmiddag.
8
Lunteren
15 pers.
14-18
Driemaal per week
9
Harskamp
15 pers.
22-25
Tweemaal per week
10
Harskamp
7
14-16
Twee maal per week
24-27
Indicatie frequentie Onregelmatig, twee à driemaal per week
Onregelmatig. Keet voornamelijk open op zondagmiddag/avond Maandagavond, donderdagavond en zondagmiddag -
Korte beschrijving Gedrag momenteel geen probleem. Niemand betaalt voor drank. Bezoekers werken goed mee. Al lange tijd een keet die weinig bezocht wordt.
Groene bouwkeet
Groene schuur. Bouwwerk zal verwijderd worden, is kennelijk niet in gebruik Intensief contact met jongerenwerk. Politie en Toezicht en VH hebben regelmatig contact. Geen overlast, maken het niet laat. Oude werkkeet. In oktober opnieuw bezoeken Vader zit er bovenop. Leuke plek en wordt goed in de gaten gehouden Oudere personen. Organiseren allerlei leuke activiteiten. Geen zorgen Geen alcohol, alleen cola en chips
Bijlage 3
Handhavingsschema
Keet Categorie-indeling
Commerciële keet / Illegaal café
Buurtkeet
Huiskamerkeet
Direct handhaven
Wordt wet- en regelgeving overtreden?
Geen handhaving
JA
NEE
Vrijwillig beëindigen van overtreding
Handhaving
Ernstige overtreding: - (brand) gevaar - overlast - strafbare feiten
Geen handhaving
Niet ernstige overtreding bestemmingsplan
Overleg gericht op vrijwillige afbouw met termijn.
Handhaven
Geen medewerking
Handhaven
Bijlage 4
Spelregels drankketen Alcoholgebruik Er bestaan een aantal randvoorwaarden voor het gebruik van alcohol in drankketen. Dit zijn: - geen alcohol onder de zestien jaar; - geen sterke drank; - jongeren én ouders zorgen dat er verantwoordelijk met alcohol wordt omgegaan - jongeren én ouders zorgen dat bezoekers veilig thuis komen; - jongeren én ouders spreken regels af die voor iedereen zichtbaar en controleerbaar zijn; - jongerenwerk maakt afspraken met de jongeren en de ouders, dit wordt direct gekoppeld aan alcoholvoorlichting. Vervolgens bezoeken jongerenwerkers de keten regelmatig en deze bekijken daarnaast of de afgesproken regels worden nageleefd’ - drugs zijn niet toegestaan.
Bouwwerk - Ouders en jongeren bekijken wat er nodig is om de keet veilig te maken en op welke manier de keet veilig gebruikt kan worden. Hiervoor kan voorlichtingsmateriaal van de brandweer worden gebruikt. Ouders en jongeren maken zonodig afspraken met de brandweer en deze worden op schrift gezet; - Het gebouw voldoet aan alle wettelijk eisen, inclusief die van het bestemmingsplan. Indien dat niet mogelijk is wordt er met de betrokkenen een termijn van afbouw afgesproken.
Commercie - Er wordt geen alcohol verkocht, noch wordt er op een andere manier geld verdiend in de keet. - De drankkeet wordt bezocht door een vaste vriendengroep.
Overlast - Overlast kan ontstaan bij de directe buren van de keet. Daarnaast kan ook verderop in de omgeving overlast ontstaan door lawaaierige scooters rond middernacht. Ouders en jongeren spreken af hoe ze overlast kunnen voorkomen.
One strike and you are out. - Als keten in overtreding zijn met bovengestelde richtlijnen (inclusief de door hen zelf opgestelde regels) en wet- en regelgeving, krijgen ze een waarschuwing en de mogelijkheid om de overtreding danwel het gedrag vrijwillig aan te passen. Bij de tweede overtreding wordt het handhavingstraject ingezet, wat tot sluiting van de keet leidt; - Controles op de naleving worden uitgevoerd door politie, brandweer, toezicht en de afdeling Vergunning en Handhaving van de gemeente Ede.
