XS VERSIE losse verkoop > 0 euro 00
mensen, muziek en film
7 pagina’s
5 e JAARGANG _nummer
52
Special
DragonFly
AudioQuest USB-DAC
Heeft u ook interesse in een Hifidelity Special, mail dan naar
[email protected]
> re p ortage
WIE AudioQuest
DragonFly WAT USB-DAC WAAR in je broekzak
AudioQuest USB-DAC
DragonFly 2
De computer heeft de laatste jaren een vaste plaats in de hifi verworven. Daar kun je als rechtgeaard audiofiel over mopperen, maar dat is niet alleen zinloos; het is ook nog eens onterecht. De wereld verandert, en ‘we’ consumeren ons entertainment steeds meer via een pc of - vaker nog - een laptop. Probleem hierbij is dat computers meestal niet goed zijn toegerust om ook in een betere hifiset optimaal te kunnen presteren. Daarom heeft AudioQuest de DragonFly ontwikkeld, een usb D/A-converter in miniformaat, maar met maxiprestaties.
Ik wist al een tijdje dat hij er aan zat te komen, en tijdens de High End 2012 in München had ik de definitieve versie al gezien én gehoord. Maar op zo’n beurs kun je je nauwelijks een beeld vormen van de kwaliteit, waar ik me luidkeels over ‘beklaagde’ bij Richard Brans, Managing Director van AudioQuest Europe. Die knipoog annex hint werd begrepen, en dus ontving ik een paar weken later niet alleen een doos met daarin de DragonFly USB Digital Audio Converter, zoals het ding officieel heet, maar ook een Big Sur 3,5 mm naar RCA interlink om hem op mijn geluidsinstallatie aan te kunnen sluiten. “Luister er maar eens naar,” antwoordde Richard mijn bedankje, “ik ben benieuwd wat je er van vindt.” UITPAKKEN EN AANSLUITEN Het doosje waarin de DragonFly wordt geleverd is natuurlijk aan de grote kant, maar dat komt omdat AudioQuest de waarde van een aansprekende verpakking en eenheid in afmeting en design heel goed begrijpt. Het doosje is mat zwart gelamineerd, met een glimmend gelakte afbeelding van een blauwe waterjuffer op de voorkant. De uitklapbare achterkant onthult de specificaties in vier talen. Binnenin zit een stevige ‘schaal’ van stevig zwart schuim waar naast de DragonFly (met los kunststof dopje) ook een katoenen beursje met treksluiting in zit. Voor mobiel gebruik natuurlijk. Een garantiekaart een een eveneens fraai bedrukte snelstartgids maken de verpakking compleet. Geen cd-rom met drivers erbij dus, wat betekent dat de DragonFly min of meer Plug-en-Play zou moeten zijn. De snelstartgids geeft duidelijke instructies voor alle benodigde instellingen in Mac OS X, Windows 7/Vista en Windows XP, en ik slaag er inderdaad in om binnen een paar minuten geluid uit mijn MacBook Pro te toveren. Erg prettig dat alles precies werkt zoals de instructies voorspellen... TECHNIEK Het is ongelooflijk hoeveel techniek je tegenwoordig in een behuizing ter grootte van een usb-stick kunt stoppen. De
DragonFly is allereerst een asynchrone usb d/a-converter, wat betekent dat de timing waarmee de pakketjes audiodata worden doorgegeven niet langer door de computer wordt bepaald, maar door de converter. Het enorme voordeel daarvan is dat er geen tijdfouten ontstaan, sterker nog, dat eventueel aanwezige jitter effectief uit het signaal kan worden gefilterd in de ingangsbuffer van de DragonFly. Geen jitter betekent een veel schoner geluid, zo simpel is het eigenlijk. De DragonFly heeft feitelijk twee parallel geschakelde discreet gebouwde klokken aan boord, waarvan de ene de inkomende signalen met een frequentie van 44.1 en 88.2 khz verwerkt, en de andere die van 48 en 96 kHz. Dat zorgt er volgens AudioQuest voor dat er minder manipulatie van het signaal hoeft plaats te vinden, alweer met een betere geluidskwaliteit tot gevolg. De ESS Sabre converter-chip kan signalen tot 24bit/96kHz verwerken. De keuze voor deze converter is trouwens een aangename verrassing, omdat je hem ook in aanzienlijk duurdere cd- en blu-rayspelers tegenkomt.
tekst Max Delissen fotografie AudioQuest
UITGEFREESD WATERJUFFERTJE Zodra de DragonFly in gebruik wordt genomen, blijkt dat hij een erg coole aanduiding van de signaalresolutie heeft. Sorry voor dat hippe woord, maar ik kan geen passender omschrijving bedenken. Het uitgefreesde waterjuffertje op de behuizing blijkt namelijk niet alleen een fraai designdetail te zijn. Er zit een intelligente LED onder die, afhankelijk van de frequentie, in vier verschillende kleuren oplicht: groen (44.1 kHz), blauw (48 khz), amber/oranje (88.2 kHz) en magenta/roze (96 kHz). De volumeregeling van de DragonFly is ook de moeite waard om even bij stil te staan. Digitale volumeregeling kan ten koste gaan van de resolutie van het signaal, daarom kiest AudioQuest daar heel bewust niet voor. In plaats daarvan vindt de volumeregeling geheel in het analoge domein plaats, direct achter de uitgangen van de converterchip. Zelfs als je het volume bedient vanuit iTunes of een
3
> re p ortage
‘Als er één ding opvalt aan het geluid is het de sterk toegenomen ‘drive’. De muziek is tastbaarder, klankkleuren komen beter tot hun recht en zijn beter van elkaar te onderscheiden, de ritmische samenhang van de muziek is beter te volgen, en de detaillering is groter, maar zonder toegenomen scherpte.’
‘Aan de unieke Elegance dB9-SD is speciaal voor hem een jaar gebouwd.’ 4
5
> re p ortage
andere player zal het volume analoog aangepast worden voor maximale geluidskwaliteit. De 3.5 mm mini-jack uitgang op de DragonFly kan overigens niet alleen voor een interlink gebruikt worden, je kunt er ook een hoofdtelefoon op aansluiten. De versterking van de Dragonfly is niet alleen ruim voldoende om rechtstreeks actieve luidsprekers of een eindversterker aan te sturen als dat gewenst is; ook hoofdtelefoons ‘die wel wat lusten’ komen uitstekend aan hun trekken. Maar daarover straks meer. De AudioQuest DragonFly is niet de eerste asynchrone usb d/a-converter die op de markt verschijnt, en ook niet de goedkoopste, maar voor zover ik weet is het wel de kleinste, meest geavanceerde en meest flexible die er op dit moment te koop is. Allereerst heb ik hem een tijdje op mijn werkkamer gebruikt waar ik de hele dag muziek aan heb staan. De licht gemodificeerde Magnat Vector 1 monitoren ken ik als mijn broekzak en de Marantz PM80mkII-versterker en de luidsprekerkabel van Van Medevoort White Connection passen er uitstekend bij. LUISTEREN DUS... Tot de DragonFly kwam binnenvliegen (vergeef me de woordspeling) was mijn MacBook Pro middels een Roland UA-4FX externe geluidskaart met de versterker verbonden. Die geluidskaart is een overblijfsel uit de tijd dat ik nog wel eens opnames maakte. De geluidskwaliteit is uitstekend als je de ingebouwde effecten uitgeschakeld laat. De Mac was via een AudioQuest Carbon usb-kabel met de Roland verbonden, en het analoge signaal uit de geluidskaart ging via een QED Silver Anniversary interlink naar de versterker. Het geluid van deze combinatie was ruimschoots goed genoeg naar mijn smaak. Voldoende resolutie om cd-producties mee te masteren, vrij krachtig en ongekleurd laag, een fraai stereobeeld met veel breedte en diepte, maar ook met een muzikaliteit die lang luisteren toestaat. Kortom: een geluid dat tot tevredenheid stemt. De AudioQuest DragonFly en Big Sur doen daar vanaf de eerste ogenblikken echter zo’n grote schep bovenop dat ik me een beetje verward achter de oren krab. Je leeft een hele tijd met een bepaald geluid, vergroeit ermee, en hanteert het vanaf een bepaald moment als referentie. Misschien is dat wel de reden dat nieuwe componenten in je geluidsinstallatie soms enorm kunnen tegenvallen. Nou...dat is hier dus niet het geval. Als er één ding opvalt aan het geluid is het de sterk toegenomen ‘drive’. De muziek is tastbaarder, klankkleuren komen beter tot hun recht en zijn beter van elkaar te onderscheiden, de ritmische samenhang van de muziek is beter te volgen, en de detaillering is groter, maar zonder toegenomen scherpte. Een goed voorbeeld daarvan is te beluisteren met het album Valot kaukaa van Nuojuva, de creatieve uitlaatklep van de Finse muzikant Olli Aarni. Dit geweldige maar bizarre album staat vol met rafelige geluidsflarden, warme synthesizers en dromerige klanklandschappen die zelfs een
6
avontuurlijk ingestelde muziekliefhebber als ik nog weten te verrassen. Openingstrack Hämärään begint als een oude langspeelplaat, met veel ruis en tikken onder het geluid. De DragonFly plaatst deze artefacten een stuk scherper afgebakend in de ruimte, en de klikjes en plopjes zwermen rond mijn hoofd als motten rond een nachtkaars. De langzaam aanzwellende elektronische strijkers rollen nu echt op me af, als een soort muzikale branding. Het beeld is meer driedimensionaal dan met de Roland geluidskaart, en het is gemakkelijker om in de diepte als het ware ‘achter’ de geluiden te kijken. Aangemoedigd door dit resultaat neem ik de MacBook Pro mee naar beneden waar hij tijdelijk plaatsneemt bovenop mijn Naim Supernait versterker. De Big Sur-interlink wordt in een vrije ingang gestoken, en de muziek wordt gestart. Ik begin met het solo-pianonummer Django, een van de vele hoogtepunten op het album Tracks van Oscar Peterson. De schitterend opgenomen vleugel staat levensgroot in mijn huiskamer, de dynamiek is adembenemend, en de bijgeluiden van de toetsen en pedalen maken dit een van de fraaiste en meest realistische piano-opnames die ik ken. Wanneer ik dezelfde track via mijn Squeezbox Touch en de interne d/a-converter van de Supernait speel, krijgt de klank van de vleugel iets meer rijkdom en impact, maar de DragonFly wint nipt op het vlak van kleine detaillering en zuiverheid. Misschien komt het omdat ik de Squeezebox via wifi van signaal voorzie, maar de DragonFly klinkt echt ‘schoner’. Hoe dan ook een knappe prestatie! Na een avond uitgebreid vergelijken geef ik nog steeds de voorkeur aan de Supernait, omdat die net iets meer tot mijn hart spreekt, terwijl de DragonFly juist het hoofd op hol brengt. Maar ik kan met beide erg goed leven. Als laatste deel van de test luister ik met twee verschillende hoofdtelefoons. Eerst steek ik de plug van mijn nogal hongerige AKG K-701 in de DragonFly. Wanneer deze hoofdtelefoon te weinig op zijn staart wordt getrapt, klinkt hij een beetje saai en levenloos, is het laag te droog en het hoog wat dof, als een zilveren schaal die te lang niet gepoetst is. Met een goede voorversterker is het echter een van de mooiste hoofdtelefoons die ik ken, en de DragonFly stelt niet teleur. Regina Spektor mag het bewijs leveren met haar album What we saw from the cheap seats. Het openingsnummer Small town moon bevat, naast de aangename stem van deze in Moskou geboren donkerharige schoonheid, vooral haar klassiek geschoolde pianospel, dat dan weer luchtig, dan weer ongekend dynamisch is. De fraaie opname laat ook een ruimtelijk opgenomen kickdrum horen met lekker veel ‘vel’ dat onwijs diep natrilt. De AKG jubelt bijna van vreugde! Ook met mijn Ultimate Ears Triple Fi 10 in-ear-hoofdtelefoon wil de DragonFly muziek maken en die luidkeels in mijn oor fluisteren. Toegegeven, een MacBook Pro past lang niet zo handig in je binnenzak als een iPod, maar dit klinkt zó ontzettend veel beter dat ik het voortaan wel weet als ik met de trein op pad moet…
CONCLUSIE Tsja, eigenlijk heb ik het allemaal wel gezegd. Voor de 249 euro die de DragonFly kost, koop je een zeer hoogwaardige, fraai afgewerkte en supergoed klinkende sleutel tot de muziek in je computer. Omdat hij zowel thuis als onderweg met evenveel gemak inzetbaar is en kinderlijk eenvoudig werkt, is de DragonFly USB Digital Audio Converter een hele dikke aanrader. Als aanvullende tip wil ik iedereen die de aanschaf overweegt sterk aanraden om ook te investeren in een goede interlink. De AudioQuest Big Sur die ik er bij gebruik is een goed uitgangspunt. Hij kost 99 euro voor een meter, en 114 euro voor anderhalve meter. Gezien de prestaties is dat een zeer aantrekkelijke prijs. En als je het helemaal goed wil doen, besteed je ook wat tijd (en geld) aan goede afspeelsoftware. Voor op de pc of laptop adviseer ik het gratis programma Foobar2000, dat met een paar eenvoudige ingrepen zeer hoogwaardig muziek kan afspelen met Kernel Streaming (meer achtergronden hier). Voor de Mac heb je onder andere de keuze uit Decibel (goedkoop en goed), Audirvana Plus (iets duurder maar veel meer functionaliteit) of Amarra (kostbaar maar veruit het beste). Om nog even terug te komen op de inleidende tekst van dit artikel: de computer heeft een plaats in de geluidsinstallatie verworven, en mits we daar gewoon mee omgaan zoals we met alle goede hifi-apparatuur omgaan kun je er dus fantastisch mee naar muziek luisteren. Er zijn voldoende uitstekende apparaatjes te koop om dat via een usb-uitgang te doen, maar de zeer goed klinkende Dragonfly is dan toch de meest coole en meest praktische. Wat mij betreft mag hij met stip op één. www.audioquest.com/dragonfly
Of scan deze QR-code voor de AudioQuest Special op HiFi.nl >
OVER HIFI.NL A/V platform voor de Benelux Jaarlijks wordt HiFi.nl 4.4 miljoen keer bezocht door in totaal 1.8 miljoen verschillende mensen. www.hifi.nl
© 2013 Xingo / HiFi.nl 7
