Zwolse Indië-gangers

Zwolse Indië-gangers 1945-1950 Het Vrije Dagblad Zaterdag 21-4-1945 “Vrijwilligers gevraagd. Mannen zoowel als vrouwen. Strenge politieke en lichamelijke keuring. Dienstplicht voor het oude Nederlandse kader. Rechtspositie geregeld. De voortzetting van den strijd tegen de vijanden van de geallieerde volken en vóór de bevrijding van het nog bezette deel van het Nederlandsche Gemeenebest in Europa en Overzee vraagt vrijwilligers, mannen zoowel als vrouwen.” (Aanmeldingsbureau Blijmarkt 16, o.l.v. Kapitein D. Schipper. De bedoeling was om het kader van het leger in 10-5-1940 in actieve dienst zijnde, op de roepen voor dienstplicht. Daar aan voorafgaande eerst een oproep tot registratie. Deze oproep gold beroeps- en reserve officieren, officieren van gezondheid, onderofficieren, onderofficieren-capitulanten. Daarna volgde dan een politieke onderzoek en medische keuring. De keuringsraden gingen werken volgens het Anglo-Amerikaanse systeem van keuringseisen van rangschikking naar lichamelijke geschiktheid. De oproep gold voor vrijwilligers van 18 tot 36 jaar, met keuze voor: -Nederlandse Leger -Ned. Ind. Leger -Marine -Mariniers -Luchtmacht -Vrouwen Hulpcorps (uitsluitend dienst in Nederland) -MARVA -Ned. Ind. Vrouwencorps -Ned. Ind. Burgerlijk bestuur) 26-5-1945 Meldt U voor het Corps Mariniers Jonge Nederlanders ! In Amerika wordt een Brigade Mariniers opgeleid, welke deel zal nemen aan den oorlog tegen Japan (….) Begin Juni vertrekt reeds uit Zwolle het eerste detachement van ongeveer 100 personen uit dit district dat ons bureau voor de Mariniers heeft geworven. Het 2de detachement zal waarschijnlijk op het eind van dezelfde maand naar Amerika vertrekken. Jonge Nederlanders, neemt dienst bij het oudste en roemrijkste corps der Nederlandse Strijdkrachten (….) Het Hoofd A.V.O. De Kapitein H.J. Pascal Souren 30-5-1945 Vliegen voor de toekomst. Een woord tot jonge mannen-van-stavast (…) Indië moet vrij (….) Je hebt een taak te vervullen in de Luchtmacht (…) Meld je aan als vrijwilliger voor de Nederlandse Luchtstrijdkrachten (….) TARGET: TOKYO 7-6-1945 “Zwolsche Mariniers vertrekken Zaterdag

1

Morgenmiddag om 3 uur zal op de Blijmarkt inspectie worden gehouden van de eerste ploeg vrijwilligers, die als marinier via Schotland naar N.-Amerika vertrekken, waar zij hun opleiding zullen krijgen (…)” 9-6-1945 “Eerste detachement mariniers uit Zwolle vertrokken (…)” Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant 7-3-1946 “Overijssel op Malakka” “Een jonge Overijsselaar, onder legernummer 230828000, in dienst van 1-11RI, in welk bataljon zich ook veel andere Overijsselaren bevinden, beloofde ons een aantal brieven” Brief d.d. 11-2-1946. Ingescheept op de Nieuw Amsterdam 27-10-1945. 5-4-1946 “Ernstig auto ongeluk op Malakka Overijsselsche soldaten onder slachtoffers Op 20 Maart j.l. heeft op den weg van Tenang naar Labis (Malakka) een ernstig auto ongeluk plaats gevonden, waarbij drie Nederlandsche militairen om het leven zijn gekomen en vier werden gewond. ’s Middags te ongeveer 4 uur is een vrachtauto van het te Chaah gelegerde Nederlandsche onderdeel 11-5RI, komende uit Tenang, uit de bocht gevlogen en in brand gevlogen. Alle 7 inzittenden, behoorende tot de 5e Comp. van 11-5RI werden gewond. Met Engelsche ambulanceautos, die zeer snel ter plaatse waren, werden zij naar het Engelsch veldhospitaal te Chaah overgebracht. Na daar voorloopig behandeld te zijn, werden zij vervoerd naar het hospitaal te Kluang. Twee der gewonden overleden nog denzelfden avond, terwijl de derde den volgenden morgen is gestorven. Zij zijn 22 Maart met militaire eer te Kluang begraven. De namen van de overledenen zijn: soldaat H. v.d. Linden uit Zwolle, soldaat F. Hoekveld uit Enschede en soldaat Koekenberg uit Epe (….) Den dag na de begrafenis van de slachtoffers is 11-5 RI via Singapore naar Soerabaja vertrokken. De gewonden zijn te Kluang achtergebleven” 20-8-1946 “Verliezen in Indië Uit de verliescijfers welke de regeering bekendmaakt blijkt dat in de afgeloopen week zeventien Nederlanders bij gevechtsacties in Indië zijn gesneuveld. Er waren geen militairen bij uit Zwolle en omgeving” 27-8-1946 “In Indïe gesneuveld De regeering maakt tot haar leedwezen bekend dat in de afgeloopen week de navolgende verliezen zijn gerapporteerd uit Indië: (…) soldaat E. Hillebrandt (270130003), 8RS uit Zwolle (….)” 19-10-1946 “Drie Zwolsche jongens Die niet bloeddorstig zijn. De drie Zwolsche radio-telegrafisten der Verbindingstroepen zijn eigenlijk bij ons aan het verkeerde adres met hun brief uit Aldershot waarin zij protesteren tegen een stukje in een te Amsterdam verschijnend blad over het vertrek, destijds, van 1500 vrijwilligers met de Johan van Oldebarnevelt naar Indië. Het waren meest technici en andere gespecialiseerde troepen. Zij werden in dat stukje een “bloeddorstig gezelschap” genoemd o.m.. omdat op de treinwagens waarmede zij naar Amsterdam kwamen rijmpjes stonden als

2

“liever dood dan rood”. Over die kwalificatie van bloeddorstigheid zijn onze drie Zwolsche jongens in hun brief allerminst te spreken, en zij verzekeren- wat wij toch eigenlijk allemaal wel weten- dat onze jonge Nederlanders niet naar Indië gaan voor één of ander luguber avontuur, maar omdat het hun, al of niet vrijwillige, plicht is onze land- en rijksgenoten daarginds te verlossen van de ellendige gevolgen van terreur. De drie Zwolsche jongens begrijpen niet, waaraan ze het verwijt te danken hebben, dat ze tot een “bloeddorstig gezelschap” zouden behooren, en zij vragen ons, waarom de redactie van dat Amsterdamse blad uit dien met vele opschriften bekalkten trein nu wel dat rijmpje citeert “liever dood dan rood”, en bijv. niet dat andere: “Jullie staken, maar wij waken”. Wij kunnen die vraag niet beantwoorden. Misschien wil het Amsterdamse blad het doen, wanneer de redactie dit stukje leest? Wij willen gaarne onze bemiddeling verleenen om het antwoord door te zenden naar het kamp te Aldershot” 26-2-1947 “In den modder van Indië Al kleeft de modder aan onze lijven, Wij weten wel vol goeden moed te blijven, Bekijken alles van den vroolijke kant, Wij denken aan modderig Nederland, Aan waterig Holland, zijn wolken vol regen, Aan ’t water van Holland, een plaag en een zegenEn dat geeft ons altijd weer nieuwen moed, Want één komt de tijd,-dan is alles weer goed, Bruin-bloot is ons body, en vrolijk ons toet, Een duim in de lucht onze kam’raadschappelijke groet, Een armzwaai zegt dat hiet alles nog best gaatZoo is hier de “Blanda” , Nederlandse soldaat, Wij kankeren wel, want dat hoort er zoo bij, Van officier tot soldaat staan we toch zij aan zij, En allen te zamen zijn we hier heel wat mans, En geven dit land en dit volk een betere kans, Wanneer we straks weer in het vaderland komen, Van onder het ruischen der klapperboomen, Dan zullen we eens aan het vertellen gaan, Van al wat in Indië door ons is gedaan, Nu hebben we slechts wat over modder geschreven, En daar is het voor ditmaal nog bij gebleven, Als de redactie dit opneemt, dan een volgende keer, Lezeressen en lezers, misschien nog wat meer. Modderverhaal Bovenstaand gedicht werd ons toegezonden door de soldaten A. Veerman uit Zwolle en W.J. Huisman uit Vollenhove, beiden van 6R.V.A., die het gedicht hadden als slot van een verhaal, hoe er ergens op Java een heelen dag geploeterd en gezwoegd was om een waterauto, welke in den modder was geraakt, weer in het kamp te krijgen. Wij hebben- de beide dichters hadden ons daartoe volmacht gegeven- hun gedicht een beetje bijgeschaafd wat maat en rijm betreft. Maar het hele verhaal over de modderaffaire kunnen we bezwaarlijk in onze nog altijd kleine krant doen (….)” “Band Nederland-Indië Een geslaagde contactavond

3

Maandagavond j.l. hield de afd. Zwolle van den Bond Ned.-Indië haar eerste contactavond in het gebouw Aplein 9. De geheel gevulde zaal volgde aandachtig de rede van den heer J.W. Kedde Sr., die in zijn functie van voorlopig voorzitter besprak wat de Band is en wil zijn. In de pauze gaven tientallen aanwezigen zich op als lid en een definitief bestuur werd gekozen (…) Na de pauze sprak de sergeant Elhorst uit Palembang welke één van de elf militairen is die de Band Nederland-Indië met toestemming van Lt. Gen. Spoor naar Nederland liet komen om te spreken over de militairen in de Tropen (….) De spreker deelde nog mede, dat de ontvangst welke hem overal ten beurt viel, zijn verwachting verre overtrof en dat hij bij zijn terugkomst in Indië, zijn kameraden op de hoogte zou brengen van het intense medeleven van hen, die achterbleven in Holland, iets waaraan de jongens in Indië meerdere malen hadden getwijfeld”. 4-3-1947 “In Indië gesneuveld De regering maakt bekend dat in de week 21-27 Februari 1947 de navolgende verliezen zijn gerapporteerd. Gesneuveld of overleden ten gevolgde van oorlogshandelingen: Kon. Landmacht: soldaat J. van Erven, van 1-11RI uit Zwollerkerspel, gesneuveld op 118-2-1947 te Gekbrong (…)” 25-4-1947 “Als vrouwelijke vrijwilliger naar Indië gaan is geen avontuur! Provinciale commissie te Zwolle geïnstalleerd. Op het Gewestelijk Arbeidsbureau te Zwolle is hedenmiddag de Provinciale Commissie van het Centraal Selectie Orgaan Vrouwelijke Vrijwilligers geïnstalleerd. Deze commissie is als volgt samengesteld: Mevr. Wolfensperger-Lindeyer (N.H.);Mevr. S.M. P. de Jong-Visser (Geref.);Mevr. De van der SchuerenHelmich (R.K.);Mevr. M. Minke-Bodewes (R.K.); Mevr. B. Lanting-Tobi (Indische ervaring). Secr. Mej. Dra. M.M. Koppenschaar, Gewestelijk Arbeidsbureau Kamperstraat 18/20, tel 5141. Over dit orgaan het volgende: bij beschikking van 30 December 1946 heeft de Minister van Oorlog het Centraal Selectie Orgaan Vrouwelijke Vrijwilligers ingesteld. De taak van dit orgaan is: aan de hand van inlichtingen over persoonlijkheid en verleden beoordelen of vrouwelijke personen geacht kunnen worden geschikt te zijn voor toelating tot een vrijwilligerskorps en voor uitzending in het algemeen naar de Overzeesche gebiedsdelen (…) “ 6-5-1947 “Soldaten namen afscheid van Overijssel Bataljon van het 9e regiment defileerde door Zwolle’s straten Het 4e bataljon van het 9e Regiment Infanterie nam hedenochtend met een groot defilé door Zwolle’s straten afscheid van de Overijsselse bevolking. Binnenkort zal dit onderdeel, in Havelte gelegerd, en hoofdzakelijk uit Overijsselse jongens samengesteld, naar de Oost vertrekken. Op het bordes van Hotel Wientjes werd het defilé afgenomen door de regimentscommandant kolonel G. Dijkstra, de Commissaris van de Koningin in Overijssel, ir. J.B.G.M. ridder de van der Schueren, de voorzitter van de kring van burgemeesters in Overijssel, mr. A.H. Goeman Borgesius, de burgemeester van Zwolle jhr. G.A. Strick van Linschoten, de burgemeester van Zwollerkerspel C. Slager, en tal van andere burgerlijke en militaire autoriteiten. Vóór het defilé spraken de regimentscommandant, kolonel Dijkstra, en ir. Ridder de van der Schueren op het Stationsplein de manschappen toe. De regimentscommandant wees er o.m. op dat de mannen van het 4e bataljon zeer goed getraind naar Indonesië zullen vertrekken. Zij zullen geen avonturiers zijn, doch een onderdeel van het Nederlandse leger, dat er toe dient de opdrachten van de regering uit te voeren. Met deze afscheidsparade in Zwolle zouden, naar kolonel Dijkstra hoopte, de banden tussen bevolking en soldaten nog hechter geworden zijn. Hierna sprak de Commissaris van de Koningin nog een woord tot afscheid. Hij wenste de manschappen een goede tijd in Indonesië toe en tevens een behouden terugkomst in het vaderland.

4

Tijdens de mars, welke door Zwolle’s straten gemaakt werd, heeft de burgerij zeker een uitstekende indruk gekregen van de correcte houding en de geoefendheid van het legeronderdeel. Namens de Overijsselse burgerij kunnen wij de scheidende manschappen verzekeren dat zij na hun vertrek naar de Oost niet vergeten zullen worden” (foto op voorpagina krant 7-5-1947) 7-6-1947 “Landgenoten ! Wat thans in Indië gebeurt is een schande voor ons volk en een vlammende aanklacht tegen de afbraakpolitiek van deze regering. Zwols Comité Handhaving Rijkseenheid (Ingezonden mededeling)” “Landgenoten Beseft gij wat er in Indië gebeurt? Gaar gij er mee accoord dat ons Koninkrijk tot ontbinding geraakt? Eist een krachtiger Indië-politiek. Zwols Comité Handhaving Rijkseenheid (Ingezonden mededeling)” 25-7-1947 “Een “moord-job”in Indië Zwollenaar heeft het mooiste baantje Piet Kraanvogel (Nr.14033001) schrijft ons uit Batavia: Ongetwijfeld zullen velen zich wel eens hebben afgevraagd wie de mooiste baan in het leger heeft, ik trouwens ook, maar tot voor kort zonder positief resultaat. Ik had gedacht dat zo’n man minstens ‘n heel stel sterren op zijn schouders zou hebben , misschien ook nog wel een balk, en dan dacht ik wel eens aan de N.I.W.I.N. mensen of lui die wat met Welfare te maken hadden. Fout. ‘k Was er naast. Tenminste grotendeels. De man met het mooiste baantje is soldaat Jan Holthof, Populierenstraat 11 te Zwolle, dienstplichtig en in “functie”….biljartmaker. Dat is ook zijn beroep. Ik dronk mijn glaasje “lemon” ergens in een cantine, en daar was hij bezig met een massa barang ’n spiksplinternieuwe biljart te voorschijn te toveren. Nu mag ik graag een partijtje spelen en ik maakte natuurlijk een praatje met hem. En hij vertelde: “Bij Welfare (dus toch Welfare) hadden ze iemand nodig de nieuwe biljarts, die aangekocht waren ten behoeve van de militairen in Indië, in elkaar te zetten en van tijd tot tijd te repareren. Ze kozen mij daarvoor uit en later toen ik eenmaal aan het werk was, drong het tot mij door wat voor “moord-job” of ik eigenlijk gekregen had. Met de “Oranje’ kwam ik op 18 Januari in Indië. Van Batavia begon de rondreis door de Archipel, want overal moesten biljarts geplaatst worden in de grotere cantines. Twee of drie dagen had ik meestal nodig en dan ging ik weer verderop. Soms per vliegtuig, soms per boot. En weet je wat zo leuk is? Je ziet telkens een andere omgeving, een andere natuur. Door de cantinemensen en de biljart-liefhebbers wordt je met open armen ontvangen en …natuurlijk goed verzorgd. Maar waar je ook komt, kenissen zie je altijd. Telkens hoor je, hè, hoe kom je hier, wat voer jij hier uit? Ik ben nu al geweest in Bandoeng, Batavia, Soerabaja, Semarang, Makassar, Ambon, Hollandia, Morotai, Bandjermasin, Ternate, Menado, en op plaatsen en eilandjes waar je nog nooit van gehoord hebt. En over een poosje maak ik een inspectiereis voor reparatiën, enz. Ik heb nog werk genoeg. ’n Massa jongens willen mijn “hullepie” worden, maar ja, dat gaat nu eenmaal niet, hoewel ik het wel eens heb geprobeerd. Sommige kapiteins of groot-majoors zeggen wel eens dat ze jaloers op me zijn…Dat mijn post wel eens wat lang in Batavia op me ligt te wachten dat neem ik maar op de koop toe. Nasturen is ondoenlijk want als ze dat al eens doen staat de enveloppe volgeschreven met adressen. Overal was ik net weg”. Ik heb Jan Holthof gelukgewenst met z’n prachtige baan, mede namens de biljartliefhebbers, die meeprofiteren van zijn werk. ’t Is hem van harte gegund.

5

(Holthof was in Zwolle werkzaam bij de biljartfabriek van Hoffscholze “Princesse” in de Nieuwstraat alhier. Hij werd op verzoek dezer firma als militair biljartmaker uitgezonden. De bijarts werden door de Zwolse firma geleverd)” (met foto) 1-8-1847 “Niwin week op komst Naar wij vernemen zal in October een speciale Niwin week worden georganiseerd. In de Buitensocieteit zalvijf dagen een fancy-fair worden gehouden. Een vliegtuig zal reclame materiaal boven de stad uitwerpen waaraan ’n loterij is verbonden. Op verschillende plaatsen in de stad gaat een militair corps concerten geven waarbij gecollecteerd wordt. Op een woensdagmiddag worden voor de jeugd twee kindervoorstellingen gegeven en op dezelfde dag zal er voor de volwassenen een cabaret-voorstelling zijn. De daaraan volgende avond volgt een filmvoorstelling. Zaterdagavond is er een Niwin bal. Alle baten komen natuurlijk aan onze jongens overzee ten goede. De Niwin wil proberen om medewerking van de gehele burgerij te krijgen en gezien het sympathieke doel van de organisatie zal dat haar, naar wij vertrouwen, niet moeilijk vallen” 11-9-1947 “Alles voor de NIWIN Met de bruiloft- en jubileum-actie van het Niwin-comité te Zwolle blijft ’t crescendo gaan. In de afgelopen week werden de volgende bedragen ontvangen: van J.W. P. Hyacinthstraat f.63,14; van C.K. Trompstraat f.23,41 ½ ; van B. te L. 33,11; van W.T.B. Grote Voorde f.16,-; van A.K. Wilhelminastraat f.25,-; van B.J.A. Sumatrastraat f.6,30; H.S. Groeneweg f.33,35. Bovendien kwamen de volgende bedragen binnen: kinderfancy-fair Assendorperplein f.100,61 ½ ; collecte door E. Schellerweg f.52,07 ½. Het resultaat over de gehele maand Augustus is geweest, dat in totaal f.837,25 ½ werd ontvangen. Hoe mooi dit resultaat ook is, het bedrag kan in September nog aanzienlijk overtroffen worden, indien op alle bruiloften en jubileumfeestjes een collecte voor onze jongens overzee wordt gehouden” 2-9-1947 “Ook dit jaar kerstpakkettenactie van de Niwin Helpt onze jongens overzee een prettig kerstfeest vieren (….) Het Niwin comité te Zwolle heeft besloten van 1 September af de opbrengsten van zijn bruiloft- en jubileum-actie te bestemmen voor het kopen van kerstpakketten-etiketten. Wanneer een tijdens een bruiloftof jubileumfeest voor de Niwin gehouden collecte of verloting bijv. f. 50,- heeft opgebracht, zullen er 10 etiketten ten name van de bruidegom of jubilaris worden uitgeschreven. Laat dit voor hen, die binnenkort in het huwelijk zullen treden of hun trouwdag zullen herdenken, een aansporing te meer zijn, tijdens het hoogtepunt van het feest een collecte of verloting onder de gasten te organiseren (….) “ 6-9-1947 “Fancy-fair van de NIWUIN op komst Zoals in het kort reeds is bericht organiseert het Zwolse Niwin comité in de week van 13 tot en met 18 October a.s. een zogenaamde “Niwin week”. Één van de belangrijkste onderdelen van deze week is een fancy-fair of bazar, welke zal worden gehouden in de foyer van de Buitensociëteit van Maandag 13 tot en met Donderdag 16 October. Behalve dat er koffie, thee, limonade etc. zal worden geschonken en dat men er croquetten en gebakjes zal kunnen krijgen, zullen er ook enige stands ingericht worden voor de verkoop van luxe en huishoudelijke artikelen. Bovendien zullen er een rad-van-avontuur en een schiettent worden opgericht en een grabbelton zal natuurlijk ook niet ontbreken. Voor de verkoop van luxe en huishoudelijke artikelen wil het comité een beroep doen op de gehele Zwolse burgerij. Binnenkort zal per post huis aan huis een circulaire worden bezorgd, waarin de burgerij gevraagd

6

wordt, iets voor deze fancy-fair ter beschikking te stellen. Het comité is er van overtuigd, dat iedereen ongetwijfeld wel iets in huis heeft, wat hij ten bate van onze mannen en jongens in Indië zou willen afstaan. Er heeft zich reeds een comité gevormd, dat de ter beschikking te stellen goederen belangeloos met behulp van padvinders in de week van 15-20 September huis aan huis zal ophalen. De advertentie-verbodcommissie uit de Zwolse Middenstandsraad heeft reeds een goed voorbeeld gegeven door te besluiten, dat het de leden van de Zwolse Middenstandsraad opgelegde verbod, aan fancy-fairs hun medewerking te verlenen, niet geldt voor deze ten bate van de Niwin komende fancy-fair. Alle Zwolse winkeliers kunnen dus ook hun steun verlenen. Het Niwincomité doet een dringend beroep op iedere Zwollenaar, deze fancyfair naar vermogen te steunen. Laat iedereen bij het uitzoeken van zijn geschenk bedenken, dat hetgeen het Niwincomité vraagt, in het niet zinkt bij datgene wat elke dag van onze militairen in Indië gevraagd kan worden. Zwollenaren, zorgt er gezamenlijk voor, dat deze fancy-fair een geweldig succes wordt opdat de “Stem van de Niwin”voor de radio zal kunnen zeggen hoe er in Zwolle met onze mannen en jongens in Indië wordt meegeleefd.” 17-9-1947 “De botsing bij Krawang De Zwolsche korporaal Dekker vertelt. Naar aanleiding van ons berichtje,, dat de Zwollenaar Lou Meijer tot het personeel behoorde van de trein, die bij de brug bij Krawang geramd werd door een wilde republikeinse locomotief, zendt de familie van een andere Zwolse deelnemer aan deze expeditie, de korporaal Joan Dekker, van Ittersumstraat 20 te Zwolle, ons een brief van deze Zwolse jongen. Wij stellen het op rijs daaruit een en ander voor de krant te mogen overnemen betreffende de botsing, die hij meemaakte. Uit de brief blijkt, dat zich op het ogenblik van de botsing nog twee personen in de trein bevonden, onder meer de genoemde Dekker, die een omstandigverhaal van het gebeurde geeft. De trein. Het detachement, sterk ongeveer 200 man, had bevel ontvangen de spoorweg en de bruggen naar Krawang te bezetten. De trein, waarmede het detachement werd vervoerd, had twee locomotieven, één voor en één achter. Voor de eerste locomotief waren twee platte wagens, waarvan de voorste was geladen met zand en niet aan de trein was vastgekoppeld, zodat hij steeds een einde vooruit geduwd kon worden als een beveiliging tegen mijnen of bommen onder rails of op de bruggen. Op de tweede wagen stond een zesponder opgesteld en enige mitrailleurs. Achter de locomotief volgden dan 3 platte wagens met lichte mitrailleurs, voorts 14 goederenwagens, dan weer een platte wagen met een zesponder en zware mitrailleurs en ten slotte de tweede locomotief. De reis verliep zonder al te veel moeilijkheden. De bommen op bruggen konden worden verwijderd en enkele vernielingen van de spoorweg gaven geen oponthoud, omdat deze vernielingen slechts dat gedeelte van het dubbelspoor betroffen, dat door de trein niet werd bereden. De botsing. Maar laten we nu het woord laten aan korporaal Dekker. Hij schrijft:…en zo kwamen we als het ware ongehinderd voor de brug bij Krawang. Deze is ter grote van de IJsselbrug, van oever tot oever dan altijd, niet de opritten. Nadat de 20 bommen , die onder de brug zaten, veilig gesteld waren, zijn we er overheen gereden…De infanterie had de trein reeds volkomen verlaten en anderen waren bezig de zesponders van de trein te halen en we hadden net een huisje toegewezen gekregen waarin het hoofdkwartier gevestigd zou worden. Van ’t Beek en ik waren in de wagen en anderen stonden er voor om de rommel aan te pakken. Het voornaamste was er uit, en opeens een gegil en geschreeuw en alles loopt wat ze lopen kunnen van de weg af en verdwijnen achter een dijkje. Van ’t Beek en ik staan er een beetje verwonderd te kijken wat er aan de hand is. We stonden naast elkaar in de deur-opening en ineens krijgen we een vreselijke klap en zwiepen allebei uit de trein in de droge spoorsloot er naast. Toen ik weer opkeek zag ik dat van ’t Beek bloedde boven zijn oog. En toen pas hoorden we wat er gebeurd was. Ze hadden nl. uit Krawang een locomotief met volle vaart, zonder bestuurder, op onze trein laten lopen. Het gevolg was dat de twee voorste platte wagens met zesponder en mitrailleurs volkomen tussen de twee locomotieven fijn gewreven waren. Deze

7

nacht heb ik lekker geslapen en Dinsdagmorgen ben ik bij I-6 teruggekeerd. Toen zijn we begonnen te trekken…” Dan volgt een kort relaas over de bezetting van Tjilamaja, Tjikampek, Poerwakarta en Soeban. Er waren bij de afdeling van korporaal Dekker in totaal 3 licht gewonden.” 18-9-1847 “Groeten van de Zwolsen van 4-9RI De soldaat 1e kl. J.J. Koetsier uit Zwolle, behorende bij de Stafcomp. 4-9RI schrijft ons uit Bataviad.d. 12 September dat de stemming onder de Zwolse jongens in zijn bataljon goed is en dat ze steeds contact met elkaar houden. Alleen in de Stafcomp. Liggen al vijf Zwolse jongens. Ze praten blijkbaar veel over Zwolle en houden onze krant kennelijk goed bij. Er wordt veel gepraat over de competitie en de uitslagen der voetbalwedstrijden waarbij telkens de vraag wordt gesteld: Hoe zolt de Boys emaakt hebben? De Zwolse jongens van 4-9 RI verzoeken ons de groeten over te brengen aan alle stadgenoten. De brief sluit met de variant: We leven mee met de Zwolse krante overzee” 9-10-1947 “De komende Niwin-week Een filmvoorstelling met “Juares” (…) “Nu de Niwin-week komt (…) Steunt deze enthuosiansate werkers door druk bezoek met dikke beurs, want het is allemaal voor onze jongens overzee (Get.) De burgemeester van Zwolle G.A. Strick van Linschoten” 11-10-1947 “Opening der Niwin-week Maandag a.s. des avonds 7 uur zal de burgemeester van Zwolle op het bordes van café-restaurant De Harmonie de Niwin-week officieel openen. Verscheidene burgerlijke en militaire autoriteiten zijn voor deze opening uitgenodigd. Zij zal bovendien worden opgeluisterd met muziek door het muziekcorps Voorwaarts (…)” 13-10-1947 “Strooibiljetten boven onze stad “ (programma’s der Niwin-week) “Zwolle kenne zijn plicht” (oproep voorzitter van het Zwolse Niwin-comité G.H. Bruggemeijer) “Concert voor de burgers in de Niwin-week” (militaire kapel van de cavalerieschool te Amersfoort) “Alles voor de Niwin De bruiloft- en jubileumactie bracht de volgende bedragen binnen: Veertig jaar jubileum ener sportvereniging f.750,25; A.W. Klaasboerstr. F. 40,22 ½ ; Reusthuis Blekerswegje f. 12,08; B. Hoogstr. f. 11,05; v.d. H. Thomas à Kempisstr. F. 15,40; V. Sumatrastr. F. 12,50; R. Eendrachtstr. F. 11,-; D.d.V. Hoogstr. f.37.87; college collectanten f. 45,50; B.H. v.d. Laenstr. F. 20,16; B. Nieuwstr. F. 23,-; S. Blijmarkt f. 15,-; Handelsver. St.L. f. 20,- (…) Het adres van de penningmeester is v. Ittersumstraat 91, Giro 345013” “Niwin-week Biljartwedstrijd” (adv.)

8

“Niwin-week Cabaretvoorstelling” (adv.) 14-10-1947 “Niwin-week geopend (…)” “Niwin-week voetbalwedstrijd en athletiekdemonstratie” (adv) “Niwin-week Filmavond” (adv) 15-10-1947 “Van der Pol en Sweering speelden voor de Niwin (…)” (verslag van biljartwedstrijd) “Niwin concert Grote Kerk (…)” (verslag door Henri Th. Timmerman) “Groot Niwin-bal (…) (adv) 24-10-1947 “Verontwaardiging in het leger Maak je niet ongerust, ten Broeke In De Waarheid van 26 Juli kwam, volgens Wapenbroeders van 9 October, een uitgave van en voor de Nederlandse strijdkrachten in Indië, het volgende gedicht voor van Theun de Vries, geschreven op 23 Juli “in de Ardennen”, een gedicht, dat wij echter niet aantroffen in de Overijsselse editie van het communistische blad Ook naar dit lieflijk land drong ’t laf bericht Men ziet mij aan want ik ben Nederlander Maar heden was ik liever ieder ander Een Kaïnsteken gloeit op mijn gezicht Vandaag spuw ik mijn landgenoten uit Wier leugens geen Wilhelmus doet verstommen Die een jong broedervolk bezien als buit En zachte bruine kind’ren slaan met bommen. Maar wat nog oor heeft roept mijn schorre keel: Gij kunt van ’t ware volk de schande weren Door wel de hand der oordernaars lam te slaan! Soekarno is de vijand niet, maar Beel; Niet Sjarifoeddin, Spoor dient men te keren Voor ook ons kroost verbloed is om een waan In “Wapenbroeders” reageerde Kapiteit H. Mussier als volgt: Ook naar dit land-in-nood drong Uw gedicht Dit stuk verraad aan elke Nederlander

9

Die weet waarom het gaat en als geen ander Verfoeit Uw poëzie, waarin geen waarheid ligt. Hoe durft ge ’t wagen, gij die niet verstaat, Het fier Wilhelmus met Uw schorre keel te noemen Gij die met domme rijm en schandelijk verraad Misdadig tracht de waarheid te verbloemen. Maar wat nog oog heeft, vraag ik –’t is niet veel Tracht slechts de werk’lijkheid te onderkennen Want niet om leuzen doch om feiten moet het gaan De ware vijand is niet Spoor, noch Beel Maar hij die bralde in de Ardennen Hij, die zijn gif verbreidt in domme eigenwaan Een foto In hetzelfde nummer van Wapenbroeders vinden we nog een ander voorbeeld, hoe het leger op communistische actie reageert. Tijdens de politie-actie was een foto genomen van de medewerking der bevolking aan het opruimen van wegversperringen door het dichten van een tankgracht. In Wapenbroeders was deze foto gepubliceerd met het onderschrift “de bevolking helpt een handje mee om wegversperringen op te ruimen”. De Waarheid nam deze foto ook, maar schreef er boven: “Onze schande”, en er onder: “De soldaten van Spoor hebben Indonesische kinderen gerecruteerd om de tankvallen in de wegen te helpen dichten”. Aldus volgens Wapenbroeders, waarin de krantenafdruk van de foto met dat onderschrift wordt gereproduceerd. Wij moeten er bij opmerken, dat, althans in de Overijsselse editie van De Waarheid, wel die foto voorkomt, maar met het onderschrift “Nederlandse soldaten requireren Indonesische kinderen voor het opruimen van militaire versterkingen, aldus schrijft Associated Press bij bovenstaande foto. Daarna worden dezelfde kinderen gebruikt om Nederlandse stellingen te bouwen. Dit is geen “republikeinse propaganda”, maar de zakelijke mededeling van een Amerikaans persbureau”. Het onderschrift schijnt echter in een andere editie van De Waarheid te hebben geluid zoals Wapenbroeders het in fac simile reproduceerde. In alle geval wekte het in die vorm de verontwaardiging van de soldaat 1e kl. R. Vermeulen te Padang, die de foto met onderschrift van De Waarheid uit Holland toegestuurd had gekregen, en deze doorzond aan generaal Spoor met een brief waarin hij o.m. schreef: “Aangezien het onderschrift beledigingen uit ten nadele van ’t gehele Nederlandse leger, momenteel onder Uw commando in Ned.Oost-Indië, moge ik Uwe Excellentie beleefd verzoeken tegen deze propaganda een protest in te dienen en zo nodig maatregelen hiertegen te treffen”. Een Zwollenaar is ongerust De Zwollenaar J.W. ten Broeke uit de Goudsbloemstraat, thans in Indonesië te velde, schijnt zich er ongerust over te maken, dat die communistische propaganda invloed zal uitoefenen op de beoordeling van onze troepen in Indië door het Nederlandse volk. Hij schrijft er ons een brief over. Daarin maakt hij de verstandige opmerking, dat men zich in het leger daarvan niet veel aantrekt, omdat men er al lang weet, dat dit alles “onzin” is. Wat ons in Nederland betreft kunnen wij de schrijver van de brief eveneens geruststellen me de mededeling dat wij, zoals hij vreest, ons “niets laten wijs maken”. Ook niet door dat stukje van een vrouw die zeide te schrijven voor moeders uit Amsterdam en geraal Spoor daarin noemde een “smerige moordenaar”, een “schurk”, en dreigde: “”God zal je straffen en je Vrouw”, en mevrouw Spoor noemde “een kreng” dat voor de radio spreekt. Nee, ten Broeke, wij maken ons niet ongerust over jullie in ons leger. Maak je ook maar niet ongerust over ons vertrouwen in jullie” 28-10-1947 “Zwolle op zijn best Bruto-opbrengst Niwin week f. 24.000,- (…)”

10

17-11-1947 “Alles voor de Niwin In de eerste helft van November werden de volgende bedragen voor de jongens overzee ontvangen: v.d.B. Vechtstraat 7,75; H.B. ten B. Hoogstr. f.58,01;collectebus Betl.Kerkplein f.6,56; Zwols Mannenkoor f.25,(…)” 24-11-1947 “Alles voor de Niwin In de eerste week van 17-22 November werden de volgende bedragen voor de jongens overzee ontvangen: feestavond personeel Ned. Heide Mij f.23,60; W.J. van Riebeekstr. F.17,65;J.R. Diezerhoven f.7,30; buurtvereniging Nieuweweg Hattem f.54,50; J.V. Th. À Kempisstr.f. 33,86 Ook de laatste week van November op bruiloft of jubileum het devies: OK, wij leven mee, met de jongens overzee! Penningmeester v.Ittersumstr. 91, Giro 345013” 10-12-1947 “Alles voor de Niwin In de eerste week van December werden de volgende bedragen ontvangen voor de jongens overzee: zangvereniging Genoegen na Arbeid f.33,65; familiefeest L. f. 35,-; J.v.d. W. Warmoesstraat f. 10,50; C.v.d. B. Vispoortenplas f. 35,-; A.v.d. D. Goudsbloemstr. F.25,35; (…)” 16-12-1947 “Alles voor de Niwin Het ging weer uitstekend met de Niwin bruiloft- en jubileumactie. In de tweede week van December werden de volgende bedragen voor de jongens overzee ontvangen: T.B.B. Hoogstr. f. 25,07; bruiloft van Herman en Dinij f. 30,50; G.v. B.K. Bloemendalstr. f. 15,25; L.J. ’t H. f.25,-;G.H. Hattem f. 25,20; K.K. Herfte f. 14,-; (…)” 22-12-1947 “Zwollenaren komen uit Indië terug Met de Nieuw Holland, die 9 Januari te Amsterdam wordt verwacht, keren 13 Zwollenaren, van wie 12 militairen en 1 burger, uit Indië naar het vaderland terug. Onder hen is een lid van de Kon. Landmacht, nl. de soldaat H.C.K.W. Korendijk, 5 van de Luchtstrijdkrachten, de sergeants T.J.M. Koetsier;B.J. Oegema; F.J. Remmers; W.C. Rusch; en K. Schoonhoven, voorts van de Kon Marine de korp. Chauffeur B. de Leeuw, de matroos T. Vaatstra, en de D.D. Wanrooi, van het KNIL de korp. E. Meulman en de soldaat H. Peters. De 1e luit. LSK, de Zwollenaar A.J. Schuwer, keert terug met Tilburg als reisdoel (…)” 22-12-1947 “Alles voor de Niwin In de derde week van December ontving de Niwin de volgende bedragen voor de jongens overzee: G.K. Brederostr. f.15,-;S. Iepenstr. F. 10,35; M.v. G. Parkweg f.20,-; personeel M.v. G. Parkweg f. 15,-; J.T. Genestetstr. f.25,50; A.D.R. Th. À Kempisstr. f. 20,-; O. Vechtstr. f. 38,50; H.P.T. Tesselschadestr. f.26,65 (…)” 5-1-1948 “Alles voor de Niwin In December bracht de bruiloft- en jubileumactie f. 504,38 op, in de laatste week van die maand werden de volgende bedragen otvangen: N.N. f.3,75; Vrijmetselaarsloge f.51,-; jaarvergadering schildersvereniging f.20,11(…)

11

9-1-1948 “Repatriërende Zwollenaren Aan boord van het MS Groote Beer, dat 16 dezer in Amsterdam wordt verwacht met rond 700 repatriërende militairen uit Indië, bevinden zich uit Zwolle de res.2e lt. J. Bromer, Eendrachtsstraat 15, de soldaat I.G.W. v.d. Brink, Sallandstraat 12, de korp. J. Heeringa, Heemskerksytraat 45, allen van de Kon. Landmacht; voorts de tijd. Sergeant-majoor G.W.H. Tiebosch, Julianastraat 43, de marinier II r.v.d. Vegt, Leliestraat 24, de tijd. Korp. Der mariniers H. van Voorst, Walstraat 24 en de id. J. Walda, Piet Heinstraat 1 (…)” 5-1-1948 “Zwollerkerspel Hulp bij demobilisatie Dinsdagavond is op verzoek van de burgemeester van Zwollerkerspel een aantal personen uit onze gehele gemeente bijeengekomen ten gemeentehuize, teneinde te bespreken op welke wijze hulp kan worden geboden aan de binnen afzienbare tijd uit Indië demobiliserende militairen. Er werd een demobilisatiecomité gevormd waarin elke buurtschap is vertegenwoordigd. De leden zullen contact opnemen met de familieleden van alle in Indië verblijvende militairen teneinde zich op de hoogte te stellen van de omstandigheden der jongens, alsmede hun toekomstplannen na hun terugkeer. Hiermede hoopt men te bereiken dat de terugkerenden in Zwollerkerspel de helpende hand kunnen vinden teneinde hun vaak zeer moeilijke overgang naar de burgermaatschappij in ons land te vergemakkelijken. Binnen enkele dagen hopen de comitéleden met hun werk te beginnen” 13-1-1948 “Terug uit Indië Aan boord van het SS Volendam, dat 26 Januari uit Batavia te Rotterdam wordt verwacht, bevinden zich met bestemming Zwolle de soldaat J.W. Boshuizen. B.v. Royensingel 24, de soldaat G.A. Oosterveen, Klein Grachtje, de korporaal G.J. van Reex, Verenigingsstraat 48, allen van de Kon. Landmacht, de sergeanten W.J. Kamphuis, Ter Pelkwijkpark 8, G.J. ten Koppel, Hoogstraat 27, en J. Stegeman, Sophiastraat 2, allen van de L.S.K., en de mariniers korp. G.A. Bruggeman, Nieuwstraat 14, marn.II C. Dijkstra, Assendorperstraat 95 en korp. J. Visscher, Hertenstraat 20” 15-1-1948 “Passagierslijst Willem Ruys (…) Er is een beperkt aantal beroepsmilitairen aan boord onder wie de heer H.F. Zeylemaker uit de Soendastraat 6 te Zwolle, de enige met bestemming voor onze omgeving” 16-1-1948 “Nieuws uit Indië Onze jongens vormen Zwolse gemeenschap Uit een brief van sergeant-majoor J.v.d. Horst uit Soengei Bagoeng gericht aan de Zwolse Gemeenschap, blijkt dat de jongens uit onze stad, die in Indië zijn, een Zwolse Gemeenschap hebben opgericht. Sergeantmajoor v.d. Horst is hiervan voorzitter en hij vraagt of de ZG mee kan werken aan een goede ontvangst van het 8e bataljon Stoottroepen van het Regiment Stoottroepen, dat waarschijnlijk dit jaar thuis komt. De brief gaat verder: “Het doet ons allen goed te weten, dat er ook nog mensen in Zwolle zijn, die trots zijn op hun staggenoten. Gedurende de moeilijke dagen en tijdens de gevechtshandelingen hebben we steeds aan Onze Stad gedacht, welke gespaard is gebleven in de oorlogsjaren. Toen, en ook nu, laten de Zwollenaren zich niet op de kop zitten en wij hier vormen één band, die, ondanks alles, trouw blijft”. Het epistel eindigt met een “Stoters”-groet aan alle Zwollenaren. Ook dokter H.H. W. Hogerzeil heeft Zwolle niet vergeten, hetgeen bleek uit een brief, die hij van Soerabaja uit, waar hij op het ogenblik vertoeft, schreef. Hij maakt de ZG o.m. attent op een artikel in het Lichtspoor (het blad voor de troepen), dat zich in zeer vleiende bewoordingen over het werk van de Gemeenschap uitlaat”

12

19-1-1948 “Alles voor de Niwin In een week ontving het plaatselijk Niwincomité f.278,- voor de jongens overzee: Ned. Aannemerspatroonsbond f.63,25; NN Enkstraat f.37,75; J.K. f.22,30; N.N. v.Ittersumstraat f.183,70 (…)” 22-1-1948 “Wat er met de opbrengst der Niwin-week gedaan is Direct nadat de opbrengst van de in October j.l. gehouden NIWIN week bekend was, heeft het comité zich met het Centraal Bureau der Niwin verstaan omtrent de bestemming van de ingezamelde gelden. Wij kunnen thans berichten, dat deze gelden als volgt zijn besteed: 1.De voornaamste zorg is uitgegaan naar de gewonde militairen. Ten behoeve van hen werd een complete hospitaal-radio-installatie, bestaande uit een pick-up, versterker, microfoon, luidsprekers en minifoons, aangekocht. Het is nog niet bekend welk hospitaal deze radio-installatie heeft ontvangen. 2.In totaal werden er 1423 kerstpakketten, waarop een Zwollenaar als afzender vermeld staat, naar Indië gezonden. De laatste weken ontvingen verscheidene afzenders enthousiaste dankbetuigingen van de ontvangers. 3.Op naam van het comité werden enige dozen met kerstboom-versierselen verzonden. Het comité ontving reeds een dankbetuiging hiervoor van de Commandant van het garnizoen te Poerwakarto 4.Voor de sportbeoefenaren kocht men: twee tafeltennis spelen met tafel, vier complete badminton-spelen, twintig voetballen, twintig korfballen en vijftig kastiballen met houten. 5.Tenslotte kocht men drie gramofoons met 120 platen. Deze zijn, voorzien van een metalen plaatje met het opschrift: Geschonken door het Niwincomité Zwolle”, reeds geruime tijd geleden verzonden, doch het is nog niet bekend, in welke garnizoenen zij terecht zijn gekomen. Het comité hoopt met het doen van deze aankopen te hebben gehandeld in de geest van de burgerij, die hiervoor de gelden schonk”. 23-1-1948 “Onze gewonde en zieke militairen Men schrijft ons: Het is nu rond een jaar geleden dat de Kota Inten de eerste groep zieken en gewonden uit Indië terugbracht. Thans zijn er nog meer van die groep, die nog verpleegd worden, want dus betekent, dat zij nog niet genezen zijn. Na hen zijn er nog vele zieken uit Indië teruggekomen, die voor het grootste deel nog verpleegd worden. De Holland-club stelt zich ten doel morele steun te verlenen. Dit kan op diverse manieren. Stuurt U ons daarom alle lectuur die U missen kunt. Ook studiemateriaal, weekbladen enz.. Alles is welkom, evenals contanten. Nu St. Nicolaas, Kerstmis en Nieuwjaar voorbij zijn, is er vermoedelijk wel weer een en ander te vinden. U kunt het zenden naar Amsterdam, postbus 1021-giro 83355 of bezorgen bij onderstaande adressen: Sigarenkiosk van Duursen, Veerallee; sergt.maj. Jansen, Goudsbloemstraat 8; Mevr. Knol, Assendorperstraat 92; de heer R. van Noord, Rembrandlaan 37 en de heer F.B. Sanderson, Spoolde A 131/5” 29-1-11948 “Garoet na vijf maanden Om het herstel van Indonesië Onze stadgenoot, de heer H. Landberg van 2 I-AAT der 7 December Divisie schrijft ons uit Garoet: Toen onze compagnie begin Augustus van Soemedang te Garoet aankwam, troffen we voornamelijk puinhopen en verwoeste huizen aan. De muren die nog overeind stonden, waren bekalkt met sgtrijdleuzen en merdekahelden. Een huis waarop de koppen van Karl Marx, Engels, Lenin en Stalin waren afgebeeld, verduidelijkte wel de politieke gezindheid der Soekarnisten. De bevolking was gevlucht uit angst voor de “Nicahonden”,

13

van wie de republikeinse propaganda had verteld, dat ze iedereen zouden vermoorden. Het was kortom een desolate bende. Slechts de huizen van de T.N.I. officieren waren intact. Die namen wij dus direct over. Nu zijn sedertdien enige maanden verstreken en inmiddels is er al heel wat verbeterd. De moedigsten der Indonesiërs kwamen het eerst uit de bergen terug om te zien wat er van hun toko’s en huisjes was overgebleven. Want de eerste dagen na de bevrijding werden nog de randkampongs herhaaldelijk in brand gestoken. Anderen volgden omdat ze door de honger gedreven werden en toen bleek hun, dat de blanda’s niet zo moordlustig waren als de Djokjase radio=propaganda ze afgeschilderd had. En nu begint het al weer druk en levendig te worden. Overal ziet men kooplui, die allerlei artikelen aan bieden. De plaatselijke commandant heeft de prijzen vastgesteld, zodat geen buitensporige bedragen kunnen worden gevraagd, Er zijn al weer twee Indonesische en één Chinese school geopend. De waterleiding is hersteld en er is weer electrische stroom, zij het dan in beperkte mate. De textielfabrieken, die een belangrijke industrie in het Garoetse waren, worden weer bedrijfsklaar gemaakt. De Chinesen hebben een voorsprong op het Indonesiche volksdeel, omdat zij niet vluchtten en niet op de vlucht gedreven werden door de T.N.I., daar zij zich vrij konden kopen. Door geld werd de Chinezenwijk gespaard. En zoals overal hebben ook hier de Chinezen meer economisch initiatief dan de overige bevolking. Bijna alle Chinezen zijn op school geweest, en al bestaat er geen leerplicht, de Chinese kolonie heeft wel ingegrepen onder het motto: Kennis is macht. De nieuw benoemde wedana (burgemeester) heeft de handen vol met allerlei problemen. De vroegere Indonesiche bestuursambtenaren zijn verdwenen en zij durven niet terug te keren uit vrees voor represailles. En de Indonesiërs hebben leiders hard nodig. Elke dag komen bedelaars de stad binnen, die al hun bezittingen hebben verloren, er zeer vermagerd uitzien, en geholpen moeten worden. Het is de taak der militairen om nu de omstreken van Garoet en Tasikmalaja te zuiveren, zodat men niet meer bevreesd behoeft te zijn voor republikeinse benden. Dit kost offers, die, naar te hopen is, niet vergeefs worden gebracht. Maar de wederopbouw van dit land vraagt een ondergrond van wederkerig vertrouwen, waarbij de haat zal zijn geluwd, en die ten goede zal komen aan Indonesië en aan Nederland”. 7-2-1948 “Zwolle gereed voor ontvangst gedemobiliseerden Centrum van Demobilisatie Raad geïnstalleerd Reeds komen druppelsgewijs gedemobiliseerde soldaten uit Indië terug in het vaderland. Spoedig zullen de druppels een stroom vormen en dan rijst de vraag: hoe zullen zij zich aan het maatschappelijke leven weer kunnen wennen? Veel is hun beloofd, toen zij weggingen en nu het er enigszins naar uitziet dat niet al de beloftes kunnen worden ingelost, is het nodig dat de jongens weten, dat er een instantie is, waar ze zich rustig kunnen uitspreken, waar ze raad kunnen vragen in hun moeilijkheden, en waar hun hulp geboden wordt. Grote taak Bovenstaande woorden ongeveer sprak de burgemeester van onze stad, jhr.mr. G.A. Strick van Linschoten, tijdens een korte plechtigheid in de raadszaal van het stadhuis waar gisteravond de leden van de Zwolse afdeling van de Nationale Demobilisatie Raad werden geïnstalleerd. De voorzitter van deze Raad, Z.K.H. Prins Bernhard, heeft enige tijd geleden aan de burgemeester verzocht om een plaatselijke afdeling op te richten.Waarom? “Het gevaar is aanwezig”, ze schreef de Prins, “dat de demobilisatie teveel gezien wordt als een administratief afvloeien en dat te weinig gelet wordt op de opname in de burgermaatschappij”. Natuurlijk zijn er van overheidswege ook voorzieningen getroffen en daarom wordt de demobilisatie-centra –Zwolle is hier één van- verzocht om zich speciaal bezig te houden met vier onderwerpen: ontvangst, beroepsadvies (het verschaffen van een passende werkkring, de herscholing en de mogelijkheid tot het ontvangen of voortzetten van een studie), de huisvesting en de sociale nazorg. Dit alles in samenwerking met de reeds bestaande Rijks- en Gemeente-instellingen. Een commissie voor elk onderwerp is ingesteld. Contact

14

Deze instellingen krijgen dus de grootste taak te dragen: de herscholing e.d. Daarnaast zullen, zoals de burgemeester het uitdrukte, de burgers misschien een soort klachtenbureau vormen en tevens informatiebureau, wiens taak het is de jongens te helpen o.m. door contact met de overheidsinstanties op te nemen, wanneer er moeilijkheden dreigen. De burgemeester heeft zich na ontvangst van het verzoek van Koninklijke zijde tot de Zwolse Gemeenschap gericht en gisteravond betuigde hij deze instelling zijn hartelijke dank voor het voorbereidende werk, dat zij heeft uitgevoerd. Of het werk van de leden van het plaatselijk bestuur kort of lang zal zijn, weten we nog niet, zo ging spr. Verder. Ook niet of het groot of klein zal zijn. Een en ander hangt af van de toestand in Indië, en wanneer deze zich ontwikkelt zoals de regering dat wenst, dan vallen vele gedemobiliseerden spoedig te verwachten. Nadat spr. Zijn erkentelijkheid had uitgesproken over het feit , dat de heer A. van Walsum zich bereid heeft verklaard het voorzitterschap op zich te nemen, verklaarde de burgemeester de leden van het bestuur geïnstalleerd. Stuwende kracht De voorzitter hield alvorens over te gaan tot de behandeling van enkele spoedeisende beslissingen aangaande het verdere werk van het bestuur “eerst zullen”aldus spr. “de vrijwilligers uit Indië terugkeren. Zij hebben dikwijls illegaal gewerkt en daarvan psychische storingen overgehouden die misschien vergroot zijn door hun verblijf in de tropen. Zij hebben waarschijnlijk grote steun nodig. Velen zeggen reeds, dat ze niet in hun eigen werk willen terugkeren of hun afgebroken opleiding niet willen hervatten. Er rust op ons bestuur dus een grote verantwoordelijkheid, die we op de juiste manier moeten dragen. Onze taak zal niet gemakkelijk zijn, want waar enerzijds steun onontbeerlijk is, zal anderzijds vertroeteling een averechtse uitwerking hebben. Er zijn reeds vele organen op ons gebied werkzaam, en ik zie het als een belangrijk doel van ons streven, dat we zorgen dat de jongens- met alle respect voor de het werk van de overheidsinstanties- niet van het kastje naar de muur gestuurd worden. Niet werkt deprimerender dan dat. Ook de burgerij moet hen helpen, want we moeten niet vergeten, dat, wanneer de demobilisatie goed loopt, de jongens een stuwende kracht voor de wederopbouw zijn. Samenstelling van het bestuur Na deze toespraak werd het dagelijks bestuur gevormd, dat is samengesteld uit leden van de vier bovengenoemde commissies en enkele leden, die geen lid van een commissie zijn. De samenstelling is als volgt: voorzitter de heer A. van Walsum; secretaris de heer P.K. Polderman (tevens lid van de Sectie Arbeid); penningmeester de heer J. Breen, leden de heren S. v.d. Linde (commissie Sociale Nazorg); lt.E.B. Gerritsma (Gew. Kantoor van de Sociale Dienst van het Ministerie van Oorlog); G.H. Bruggemeijer (commissie Ontvangst) en C.A.B. Hagedoorn (wnd. Directeur G.A.B.). De afdeling hoopt zeer binnekort over een eigen kantoor te beschikken; tot dat ogenblik zal zij zetelen in het pand der ZG, Sassenstraat 12” 16-2-1948 “Alles voor de Niwin In de week van 7 tm 14 Februafri ontving het plaatselijk Niwin-comité ruim f.500,-, wel een bewijs hoe met de jongens overzee wordt meegeleefd. De biljartvereniging S.A.S. organiseerde een biljartwedstrijd tussen de Leeuw en de Kleine en deze avond bracht f.37,- op; firma B. Diezerplein f.200,-; H.C. Verenigingsstraat f.9,03; bruiloft Bobbeltje-Boeks f.21,41; personeelsavond IJsselcentrale f.56,06. Goed voorgaan doet goed volgen! (…)” 6-3-1948 Lezing over de mariniers De Band Nederland-Indië hield gisteren in Palvu een zeer druk bezochte contactavond. Na het welkomswoord van de presidente, Mevr. A. Bergkamp-v.d. Dool, werd gezamenlijk het eerste couplet van het Wilhelmus gezongen, waarna Mevr. Bergkamp het woord gaf aan de spreker van de avond, ds. O. Veening, vlootpredikant, die thans met verlof in Nederland vertoeft.

15

Ds. Veeling heeft in een boeiende lezing verteld over het leven en werken van het Korps Mariniers, waar hijzelf als geestelijk verzorger voor de jongens heeft gewerkt. Hij begon bij het vertrek der mariniers uit het toen nauwelijks bevrijde Nederland naar Amerika, waar zij hun opleiding hebben genoten, over het verblijf op Malakka, in zeer slecht uitgeruste kampen, waar bij aankomst geen vuur, water,licht of eten aanwezig bleken te zijn en vanwaar ze pas na 2 maanden konden vertrekken naar het einddoel “Soerabaja”. Hier hebben de mariniers, vooral in het begin een zeer zware strijd moeten doormaken met veel verliezen aan mensenlevens, doch juist uit deze moeilijke tijd is een grote kameraadschap ontstaan tussen de mannen onderling en ook met hun geestelijke verzorgers. De zwaarste strijd in Indië voor de jongens ligt volgens de spreker op moreel gebied en hiervoor is zeker steun nodig en geestelijke verzorging, doch hiernaast is ook de ontspanning voor de mannen onontbeerlijk, evenals het geregelde contact met Holland, dus de brieven van hun verwanten (…)” 8-3-1948 “Voor een orgel in Soerabaja De leden van de Gereformeerde kerken te Zwolle en omgeving hebben zich niet onbetuigd gelaten nu het er om ging de leger- en vlootpredikant Ds. S. Oegema in Batavia het orgel te verschaffen dat hij aan onze militairen daar heeft toegezegd. De collecte in Zwolle bracht tot nu toe reeds bijna driehonderd gulden op en die in de naaste omgeving bijna honderd en vijftig. Berkum gaf een goed voorbeeld door ongeveer f.48,te verzamelen (…)” 11-3-1948 “Terug uit Indië Aan boord van het s.s. “Grote Beer”dat vermoedelijk op 22 Maart a.s. te Amsterdam arriveert bevinden zich de volgende militairen uit onze omgeving: Zwolle: korp. H. Bouwhuis en soldaat J.J. Hendriks beide van de Kon. Landmacht; mar. I.J. ter Schuur en de korporaal der mariniers J. Strick van Linschoten (…) 13-3-1948 (redactioneel commentaar) “Verkeerd (….) Even verkeerd; want in strijd met de beginselen ener gezonde democratie, is het wat de militaire autoriteiten in Indië nu hebben uitgehaald door de verspreiding van het weekblad “J.M. de Stem van Nederland” onder de Nederlandse militairen ginds te verbieden. De Minister van Oorlog heeft zich nog onlangs in die zin uitgelaten, dat slechts die lectuur wordt en zal worden verboden welke de krijgstucht ondermijnt. Nu kan men over genoemd weekblad denken hoe men wil-wij lezen het steeds met genoegen, hetgeen niet onverdeelde instemming behoeft te betekenen- maar dat het de krijgstucht zou ondemijnen wil er bij ons nog niet in. Bovendien: het verdedigt in het algemeen de zogezegde progressieve politiek, welke die van onze regering is en dus zou met ietwat ondeugend kunnen concluderen, dat de Legerleiding in Batavia zich ten deze tegen het nog steeds van kracht zijnde Grondwettelijk Oppergezag keert. Dat zelfde regering door het inzake Indië wel erg vrije hanteren van het noodrecht het zelf met de Grondwet ook wel wat op een accoordje heeft gegooid, doet aan ons principieel bezwaar tegen de behandeling van J.M. niet af. Vrije meningsuiting, maar niet minder vrije meningsvorming zijn mede de hoogste goederen van de democratische samenleving. Wie daarmede lichtvaardig speelt, legt de bijl aan de wortel . En dáárvoor is het nu, minder dan ooit, de tijd. De boom moet juist groeien en krachtiger worden” 13-3-1948 “Terug uit Indië Aan boord van de “Tabinta” die vermoedelijk op 24 Maart a.s. te Amsterdam aankomt, bevinden zich de volgende Zwollenaren: Serg. der mar. R. Kanning en mar. W.G.F. Bosman”

16

22-3-1948 “Alles voor de Niwin De Niwin te Zwolle ontving onderstaande bedragen voor de jongens overzee: L.H.B. Beukenstraat f.12,65; H.E. v.O. Rouveen f.3,09; verpleegsters Sophia ziekenhuis f.40,- (…)” 27-3-1948 “Niwin bridgedrive op komst Naar wij vernemen zal er op zaterdag 10 April een grote bridgedrive worden gehouden uitgaande van de gezamenlijke Zwolse bridgeclubs (…)” 12-4-1948 “Alles voor de Niwin Bridgedrive leverde f.500,- op In de tweede week van de maand April werden ondestaande bedragen voor de jongens in de Oost ontvangen: Niwin bridgedrive f.508,24, plus gift dr. N.N. f.20,- en gift de dames N.N. f.15,-, dus totaal f.543,25; W.N.B. Warmoesstraat f.25,50 Zoals reeds gemeld staat de Niwin bruilof- en jubileumactie thans in het teken van de “Mevr. Spoor actie “”. In de eerste drie maanden van 1948 heeft het plaatselijk Niwin comité reeds voor f.1000,- aan aandelen uitgeschreven. Dit moet doorgaan! (…)” 19-4-1948 “Alles voor de Niwin In de afgelopen week heeft de Niwin de volgende bedragen ontvangen voor de jongens in de Oost: J.A.S. Goudenregenstr.f.8,49; H.I.A. Katersteeg f.22,16; G.K. Bonepadsweg f.22,-; B.J.S. Zuiderkerkstr. F.24,-. Bovenstaande geldbedragen zijn weer omgezet in aandeln voor de “Mevr. Spoor actie”.(…)” 11-5-1948 “Terug uit Indië Met de Johan van Oldebarneveld die vermoedelijk op 18 Mei a.s. te Amsterdam aankomt, keren de volgende militairen uit Zwolle terug: R.J. de Haan, W.J. Hanekamp en gezin, J.G. Koekkoek en gezin en F.J. Koopman” 18-5-1948 “Terug uit Indië Met het troepentransportschip “Groote Beer”, dat vermoedelijk op 25 Mei in Amsterdam aankomt, keren de volgende militaifren uit onze omgeving terug: Zwolle: H. de Weerdt (…)” 18-5-1948 “Alles voor de Niwin De eerste helft van de maand Mei werden de volgende bedragen ontvangen voor de jongens in de Oost: Buurtvereniging “Eliwi”Assendorp f.13,90;h. Th.à Kempisstr.f.13,34 ½ ;J.G.S. f.13,50; K.M. Wagenmakerstr. F.14,60; bruiloft Rembrandlaan f.25,-. Bovenstaande bedragen werden weer omgezet in aandelen van de “Mevr. Spoor actie”voor de militairen in de hospitalen overzee (…)” 20-5-1948 “Zwollerkerspel Pakkettenactie voor onze militairen

17

Onze lezers zullen stellig benieuwd zijn hoe het staat met de pakkettenactie voor onze jongens in Indië. Onder leiding van onze burgemeester, die daarin een daadwerkelijk aandeel had, werd het vorig jaar een huis-aan-huis collecte gehouden. Deze bracht op f.2436,90. Een bedrag van f.1000,- werd aan het Niwin comité overgemaakt voor tweehonderd pakketten. Van het resterende bedrag werd aan de militairen enige tijd later een speciaal pakket gezonden, waarvan de inhoud met veel zorg werd samengesteld. Lectuur en versnaperingen ontbraken niet, doch bovendien kregen allen een zaklantaarn, een zgn. “knijpkat”, en een keurig uitgevoerd schrijflessenaartje, dat afgesloten kan worden en afgesloten kan worden en tevens gebruikt kan worden als bergplaats voor correspondentie. Van tientallen militairen uit onze gemeente werden brieven ontvangen, waaruit wel onomstotelijk blijkt, hoe dit meeleven op prijs wordt gesteld. In ieder pakket was een brief gesloten van onze burgemeester. Na de grote collecte werden nog enige keren bedragen ontvangen, verzameld op bruiloften en wel van de familie Tadema-Borns f.14,46, van de familie Dijkslag-van Dokkum f.25,12, van de familie Horstman f.31,25 en van de familie ten Klooster f.57,97. Het ligt in de bedoeling om die militairen, die nog maar kort geleden naar Indië zijn vertrokken eveneens een pakket te zenden. Giften voor dit doel kunnen ter secretarie worden bezorgd.” 28-5-1948 “Terug uit Indië Met het troepentransportschip “Waterman” dat vermoedelijk op 6 Juni a.s. te Rotterdam aankomt keren de volgende militairen uit Zwolle en Kampen en omgeving terug: Zwolle: J. de Klein, N.J.J. van Attekum, D. Bremmer, R, van Brussel, G. Nieuwenhuis, A. Overink, G. Schuit, B.B.J. Diele (…)” 31-5-1948 “Zwolse Niwin ontving f.36.000,- in één jaar De laatste veertien dagen van de maand Mei ontving het Zwols Niwin comité de onderstaande bedragen voor de jongens in de Oost: 25-jarig huwelijksfeest fam.B. f.7,32; S.K. Brink f.12,50;L.L. Seringenstr. F.11,75,; B. Brederostr. F.10,30; J.H.S. Willemskade f.7,-; A.B.T.B. Lierderholthuis f.24,83; V. Middelweg f.19,76; M. Tulpstr. F.19,21. Daar de zgn. “Mevr. Spoor actie”geëindigd is, worden bovenstaande bedragen besteed voor de Jubileum pakkettenactie (…)” 14-6-1948 “Alles voor de Niwin In de eerste helft van de maand Juni ontving de Niwin te Zwolle de volgende bedragen voor de jongens overzee: J.D. van Galenstr. F.7,24; H.V.D. Piet Heinstr. F.7,-; N.H.D. Begoniastr. F.12,17 ½ ;H.v.L. Herfte f.17,29; afzwemfeest gecollecteerd door Robby Bannink Geuzentroep f.37,83; P.S. Th à Kempisstr. f.20,40; H.v.A. Katersteeg f.17,25, N.N. 5,-. Bovenstaande bedragen werden weer besteed voor de Jubileum pakketten (…)” 30-6-11948 “Demobilisatieraad De Demobilisatieraad in Zwolle-met als belangsrijkste taak, demobiliserenden aan arbeid te helpen- werkt nauw samen met de sociale dienst van het Departement van Oorlog en het Gewestelijk Arbeidsbureau. De demobilisatieraad is van plan de werkgevers te Zwolle een en ander in de praktijk van zijn werk mede te delen. Daartoe wordt op Donderdag 8 Juli te 15.00 uur in de recreatiezaal van Helders’s bisuitfabrieken eeb vergadering gehouden. In deze bijeenkomst zullen luitenant Gerritsma van bovengenoemde sociale dienst en de heer Bloem van het Gewestelijk Arbeidsbureau van hun ervaringen vertellen”. 4-7-1948 “Terug uit Indië

18

Met het troepentransportschip “Zuiderkruis”dat vermoedelijk op 13 Juli te Rotterdam aankomt, keren de volgende militairen uit onze omgeving uit Indië terug: (…) Zwolle: B.J. Enteren, G.T. Aalderink, B. Th. Van Dijken, A. Wisman. Zwollerkerspel: G.J. Drost” 9-7-1948 “Demobilisatieraad en werkgevers De Zwolse Nijverheidsraad heeft op verzoek van de plaatselijke Demobilisatieraad de werkgevers te Zwolle uitgenodigd op een vergadering, waar een en ander over het werk van de Demobilisatieraad verteld zal worden. Deze bijeenkomst werd gistermiddag gehouden in de recreatiezaal van Helder’s biscuitfabrieken. De heer Boom van het Gewestelijk Arbeidsbureau wees er op dat in het algemeen voor de demobiliserenden er vier wegen open staan 1.De demobiliserende was reeds voor zijn opkomst in dienst van een werkgever en hij keert nu bij dezelfde werkgever terug 2.De demobiliserende blijft in zijn oude vak, doch komt bij een andere werkgever 3.De demobiliserende ontvangt een scholing bij de werkgever 4.De demobiliserende krijgt een opleiding in een Rijkswerkplaats Nu tracht men-aldus de heer Boom-speciaal het derde punt, dus de opleiding bij de werkgever te bevorderen. De O.V.W.érs zijn veelal ongeschoold evenals velen die normaal moesten opkomen. Nu wordt gevraagd aan de werkgevers om de jongens die uit Indië terugkeren, in Nederland werkgelegenheid te verschaffen. Dat hierbij vele kwesties verrijzen is van zelfspfrekend, het ene geval is moeilijker dan het andere. Ook luitenant Gerritsma van de sociale dienst van het Departement van Oorlog afd. Zwolle vertelde een en ander uit de practijk van zijn werk. Binnenkort komt een vijftigtal Zwollenaren terug, waarvan ook velen geholpen moeten worden”. 9-7-1948 “Zwollerkerspel Pakkettenactie voor de militairen in Indië Voor de pakkettenactie voor onze militairen in Indië kwamen de volgende giften binnen: collecte van fam. Linthorst-van der Vegte f.29,14; van de fam. Dammen-Velthuis f.44,10; van de fam. Moed-Withaar f.18,73; van de fam. Withaar-Koerhuis f.11,-; van de fam. Snel-Smeenk f.23,5’; van de fam. D. Nijmeijer f.f,-; van de fam. Van Werven-van Ommen f.17,25; van de fam. Thiebolt-Smits f.10,-. Bijdragen voor dit sympathieke doel kunnen worden bezorgd ter gemeentesecretarie.” 15-7-1948 “Bataljon “Friesland”in Nederland terug De “Zuiderkruis” is gistermiddag met ruim 1500 militairen aan boord onder wie 960 oorlogsvrijwilligers bestaande uit het eerste bataljon van het negende regiment infantierie, officieel geheten bataljon “Friesland” in Rotterdam gearriveerd. Hoewel het schip laat binnen kwam werd nog met de debarkatie begonnen, opdat alle militairen gisteravond hun bestemming zouden bereiken. Minister Fièvez begroette de mannen namens de regering en het Nederlandse volk. Ook werd een boodschap van prins Bernhard aan de terugkerende militairen overgebracht. Verscheidene militairen uit Zwolle en omgeving keerden met de “Zuiderkruis” terug” 16-7-1948 “Demobilisatieraad bezoekt Rijkswerkplaats De leden van de Zwolse demobilisatieraad hebben een bezoek gebracht aan de Rijkswerkplaats aan de Hoogstraat (….) Vanzelfsprekend is de Rijkswerkplaats in de komende tijd vooral ook van belang voor de gedemobiliseerden, die aldus zich een degelijke vakbekwaamheid kunnen verwerven. Echter blijkt tot

19

dusver, dat de belangstelling van de gewezen militairen vooral uitgaat naar metaalbewerking, en in deze behoefte kan de Zwolse Rijkswerkplaats, tengevolge van ruimtegebrek en vanwege de financiële consequenties, nu juist nog niet voorzien (….)” 19-7-1948 “Vijfhonderd pakketten naar de troepen Vijfhonderd Niwin jubileum-pakketten werden door het plaatselijk Niwin-comité verzonden, die op het a.s. regeringsjubileum aan de jongens in de Oost zullen worden uitgereikt. Van deze vijfhonderd pakketten nam de bruiloft- en jubileumactie over Mei en Juni er 177 voor zijn rekening. De Niwin roept de burgerij op de actie te blijven steunen. Onderstaande bedragen werden weer ontvangen: H.J.K. Jasmijnstr. F.10,-; E.E. Warmoesstr. F.10,50; M.A.K. Harm Smeengekade f.8,44 (…)” “Boeken naar Indië Als resultaat van de alhier gevoerde actie, konden een dezer dagen door de plaatselijke afdeling van de Ned. Militairenbond “Pro Rege”en het Prot. Interkerkelijk Thuisfront, vierhonderd en vijftig boeken worden verzonden naar de militairen in de tropen (…)” 21-7-1948 “De beste jaren van hun leven…. Wat doet de Demobilisatieraad? Met de “Indrapoera” komt binnenkort een vrij grote groep Zwolse militairen uit Indië terug. In Indië zijn deze jongens altijd bij elkaar gebleven- het zijn allen stoottroepen van het 8e Reg. –zelfs vormden zij daar onderling een “Zwolse Gemeenschap”, die geruime tijd spaarde om bij terugkomst in Nederland een gezellige bijeenkomst met vrouwen en verloofden te beleggen. Het is duidelijk dat de Zwolse Demobilisatieraad bij de terugkeer van deze militairen- het zijn er ruim dertig- voor vele moeilijkheden komt te staan. En nog veel meer Overijsselse jongens zijn te verwachten. De taak van de Zw.Dem.Raad is in de eerste plaats de ontvangst, welke verzorgd wordt door de Sectie Militairen van de Zw. Gemeenschap. Er zal een gezellige bijeenkomst worden georganiseerd. De belangrijkste taak van de Dem. Raad is de zgn. voorzorg, zodra bekend is, dat de huisvesting geen moeilijkheden oplevert, welke wensen de man heeft voor zijn terugkeer in de burgermaatschappij. Het zijn speciaal de O.V.W.ers die voor de Raad een probleem uitmaken. Veelal zijn deze jongens vertrokken zonder dat zij, voor de burgermaatschappij , enige vakkennis bezaten. Natuurlijk kunnen de jongens daar zelf ook niets aan doen, want de bevrijding betekende voor hen het einde van een onderduiktijd of concentratiekamptijd en in beide gevallen was het onmogelijk een vak te leren. Men kan er echter verzekerd van zijn, dat de dienst in Indië de mannen niet onopgemerkt is voorbijgegaan. Zij hebben bewezen kerels te zijn met doorzettings- en aanpassingsvermogen. De Zw. Dem. Raad ziet graag “de juiste man op de juiste plaats”. Hiervoor doet de Sociale Dienst van het Ministerie van Oorlog in nauwe samenwerking met het Gewestelijk Arbeidsbureau, zeer veel en goed werk. Het mooiste werk echter kunnen de werkgevers leveren door de gedemobiliseerden aan passende arbeid te helpen. Men verstrekke daartoe gegevens aan het Gew. Arbeidsbureau in de Kamperstraat. Kans op overheidsfuncties De plaatsingskans bij overheidsdiensten is variabel. Op ’t moment is de situatie als volgt: Bij de politie bestaat slechts een zeer gering aantal vacatures. Voor militairen die bij de genie hebben gediend, staan bij de Rijkswaterstaat plaatsen open als hulpopzichter. Bij de Belastingdienst is plaatsing bij de administratie slechts hier en daar mogelijk. Ook bij de PTT is de toestand voor gedemobiliseerden niet rooskleurig, een zeer enkele kan geplaatst worden als besteller of kantoorbediende. Solliciteren naar de betrekkingen van leerling-klerk (buitendienst), leerling stationsambtenaar (alleen Amsterdam, Rotterdam en Den Haag), rijtuigpoetsen (Limburg), arbeider bij de Dienst van het Vervoer (in de gfrote steden) en bij de diensten (MTS-ers). Vele wegen staan er voor de gedemobiliseerden bij de overheid dus niet open, met des te meer klem wordt een beroep gedaan op de particuliere werkgevers. Laten zij zich met hetzelfde

20

enthousiasme het lot van deze flinke jonge mannen aantrekken als waarmede deze de beste jaren van hun leven gaven voor de Nederlandse zaak” (In kader:) “Veel wordt gesproken over scholing van de gedemobiliseerde militair. Zoals men weet bezit Zwolle een Rijkswerkplaats, waar gelegenheid bestaat geschoold te worden voor het bouwbedrijf (Gegadigden medlen bij kantoor Sociale Dienst MvO). Onder de gemobiliseerden bevinden zich zeer velen die zich aangetrokken voelen tot het metaalbedrijf. Talrijke instanties te Zwolle zouden in de Rijkswerkplaats gaarne mogelijkheid tot scholing voor de metaalindustrie zien. Verzoeken zijn reeds gericht tot het Departement van Sociale Zaken. Wanneer wordt de nieuwe afdeling geopend? De behoefte is groot !” 24-7-1948 “Overijsselse stootttroepers komen terug Veel jongens uit Zwolle en omgeving in 8 RS (in kader:) Met de “Indrapoera” repatrieert 28 Juli a.s. het 8e Regiment Stoottroepen. Onder de demobilisanten bevinden zich vele jongens uit Overijssel o.a. 32 Zwollenaren. We geven hier een kort overzicht van de geschiedenis van dit Regiment Stoottroepen (….)” 26-7-1948 “Indrapoera in de mist Volgens de laatste berichten heeft het troepenschip Ïndrapoera” ten gevolge van mist 8 uur vertraging en wordt het niet voor morgenochtend 4 à 5 uur bij Hoek van Holland verwacht. Indien geen verdere vertraging optreedt zal de debarkatie morgenochtend om 9 uur te Rotterdam gewoon doorgaan. De Zwolse militairen (32 man) worden Dinsdagmiddag tussen twee en vier uur te Zwolle verwacht. Zij arriveren in autobussen. Zaterdag wordt hen een diner aangeboden in hotel van Gijtenbeek. Iedere demobilisant mag 2 introducé’s medenemen” 28-7-1948 “Uit Indië terug in het snikhete vaderland Warme ontvangst De 32 Zwolse jongens, die met de “Indrapoera” uit Indië zijn gerepatrieerd en gistermiddag per bus uit Rotterdam hier ter stede arriveerden, zijn weliswaar nog niet “officieel” ontvangen, maar familie en buurtbewoners hebber er toch op vele plaatsen voor gezorgd, dat hun thuiskomst een feestelijk karakter droeg. Niet alleen werd hun bijna overal door borden boven de deur van het ouderlijk huis een “Welkom thuis” toegeroepen, doch vele straten waren zelfs op kleurige wijze versierd. De Papenstraat viel wellicht het meeste op. ’s Morgens kreeg het straatje van de diverse buurvrouwen al een goede beurt. Overal werd geschrobd en geboend dat het een lieve lust was. Talloze oranje vlaggetjes gaven de straat een fleurig aanzien. Ook in andere buurten lieten de bewoners zich niet onbetuigd. Hier en daar klonken de vrolijke tonen van een accordeon, kortom het was feest in de stad en ook daarbuiten. Aan de Oude Deventerweg te Ittersum bracht de muziekvereniging “Kunst na Arbeid” een O.V.W-er een serenade. Tal van geschenken, waaronder een grote bloemenmand in de vorm van de “Indrapoera” vertolkten de blijdschap der buurtgenoten, dat een hunner ongedeerd in hun midden was teruggekeerd. Des avonds heeft het bestuur der Sectie Militairen van de Z.G. en van de Niwin, dank zij de belangeloze medewerking van de firma Nieuwenhove, die de rapportagewagen beschikbaar stelde, bij alle jongens een muzikaal welkom thuis gebracht. Honderden bewoners der diverse straten stemden spontaan in met de hoera’s die op de jongens werden uitgebracht. Het was na middernacht, dat de 32 families bezocht waren. Zoals wij reeds meldden zal de officiële ontvangst op a.s. Zaterdag in hotel van Gijtenbeek gehouden worden, waar de Postharmonie een serenade zal brengen”

21

2-8-1948 “Uit Indië teruggekeerd Zwolse militairen verwelkomd De Zwolse burgerij, voor deze optredende de Sectie Militairen der Zwolsche Gemeenschap heeft zich nidet onbetuigd gelaten bij de terugkeer van de ruim dertig stadgenoten, behorende tot het 8e Bataljon Reg. Stoottroepen, die twee en een half jaar geleden als vrijwilliger naar de Oost trokken en nu weer voet op Nederlands bodem hebben gezet. Zaterdagavond waren er vele gelukkige gezichten te zien in een der zalen van Hotel van Gijtenbeek waar de Stoters met verloofden, vrienden of ouders verzameld waren om onder het genot van een koude borrel of een mogelijk nog kouder glaasje bier een gezellige boom op te zetten over de indrukken die zij gekregen hadden toen de Peperbus weer voor hun ogen opdoemde en oude bekenden hen kwamen begroeten. Burgemeester sprak woorden van man tot man De Sectie Militairen had hen, die in het begin van de vorige week weer thuis waren gekomen een avond aangeboden, om daardoor en daarbij de erkentelijkheid en de dankbaarheid van de burgerij weer te kunnen geven voor het werk dat de militairen in Indië hebben verricht. Om kwart voor zeven in de avond werd het sein: “ glazen leegdrinken” gegeven en de jongens stelden zich daarna op voor het hotel om de serenade te horen, die de PTT Harmonie hun kwam brengen. Dertig soldaten , in rijen van 3 opgesteld luisterden naar de pittige marschen die een ander dertigtal t.w. de leden van het Korps ten gehore bracht. Twee soorten uniform tegenover elkaar: het khaki-kleurig slechts met enkele distinctieven uitgeruste legeruniform en het blauwe met gouden versierselen beladen uniform van de “serenaders “. Een muziekhulde, die in de smaak viel en die nadat het Wilhelmus had geklonken eindigde met een woord van dank van de heer G.H. Bruggemeyer, de voorzitter der sectie, aan de PTT Harmonie voor haar sympathieke geste. De gehele burgerij Het derde deel van het programma was zeer belangrijk: versterking van de inwendige mens. En tijdens dit door zachte muziek opgeluisterde diner aan een helder witgedekte tafel met fleurige goudsbloemen en latherussen was het, dat de heer Bruggemeyer het eerste woord tot de teruggekeerde soldaten sprak en waarbij hij memoreerde, dat de sectie reeds veel heeft gedaan voor de jongens in Oldebroek en Wezep, Maar dat het nu dubbel prettig was om eens iets voor de Zwolse jongens teruggekeerd in Zwolle te doen. Ook in Indië was een soort Zwolse Gemeenschap en de geestelijk vader daarvan was vaandrig van der Horst, die ook onder de teruggekeerden is. Regelmatig werd er met hem gecorrespondeerd en toen reeds zijn de plannen gemaakt voor deze avond. Nadat de heer Bruggemeyer nog de verzekering had gegeven, dat het niet de vier of vijf mensen waren die nu hier aanwezig zijn, die met de jongens meevoelen, maar dat het de gehele burgerij is, kreeg de burgemeester, jhr.mr. G.A. Strick van Linschoten het woord Zet door! Onze burgemeester had snel de harten der jongens veroverd toen hij begon te zeggen dat hij zelf 13 jaar in dienst is geweest bij de Huzaren en dat hij dus zo ongeveer weet wat militair zijn betekent. En ook begreep spr. uit ondervinding, dat men niet maar een-twee-drie uit het militaire leven stapt en zich thuis voelt in de burgermaatschappij. “Dat begrijpt men in Nederland ook en er is heel wat vergaderd en gediscussieerd opdat de zaak voor jullie, die terugkeren uit het leger en uit Indië, in orde komt. Natuurlijk is dat allemaal prachtig, maar ik vraag me soms af”, aldus spr., “of er niet iets over het hoofd wordt gezien: jullie hebben zelf geleerd door te zetten, zelf aan te pakken en te zeggen, als het moet dan moet het, en gebeurt het. En daaraan twijfel ik geen moment, jullie zullen dat ook zeggen en je zult je weer weten aan te passen.” Het waren woorden van man tot man, toen de burgemeester sprak over het leven in de Oost; woorden die de jongens goed deden en die hun deed beseffen, dat onze burgervader hen begrijpt. “Over het leven in Indië, kan de man, die nooit overzee is geweest, zo slecht oordelen en nog minder begrijpen. Wat mis is geweest vergeten jullie, daar gaat de spons over en voor jullie geldt: herinner je het mooie, dat jullie in je militaire dienst hebt meegemaakt en vergeet al het andere. In alle omstandigheden hebben jullie je kunnen redden en wat je nu wacht is een kleinigheid vergeleken bij wat geweest is. Wat je nu misschien als onoverkomelijke

22

berg ziet, daar lach je over een jaar over. “Slaan jullie je er doorheen, dan is het vaderland je dubbel dankbaar” zo eindigde de burgemeester zijn rede. Vaandrig van der Horst dankte allen, die voor de goede ontvangst van de jongens hadden gezorgd, in het bijzonder de burgemeester en de sectie militairen der Z.G. Het Regiment heeft ruim 100 doden achter gelaten. Onder hen bevindt zich de Zwollenaar Hillebrand en voor deze soldaat, die zijn leven liet in dienst van het vaderland werd een minuut stilte in acht genomen. Na afloop van het diner begaven zich de aanwezigen naar de bovenzaal, waar men nog verscheidene uren gezellig bijeen bleef.” 2-8-1948 “Defile te Zwolle Ter gelegenheid van het vertrek van een groot aantal militairen, die in de loop van de tweede helft van Augustus naar Indië zullen gaan, zal op Dinsdag 3 Augustus gedefileerd worden op het Stationsplein te Zwolle door de pantserdoelartillerie uit Wezep. Bij dit defilé, dat ’s ochtends 11 uur begint, zal het stafmuziekcorps van het 1e RI muzikale medewerking verlenen” 3-8-1948 “Defile pantserdoelartillerie Binnen enkele weken vertrekken de 41e afdeling Pantserdoelartillerie en de 41e artilleriemeetsectie uit Wezep naar Indië. Hedenochtend inspecteerde de commandant van het vierde militaire gewest, generaalmajoor Opzomer en de Commissaris der Koningin in Overijssel ir. J.B.G.M. ridder de van der Schueren, de manschappen op het Stationsplein. Na de inspectie, waarbij o.m. aanwezig waren lt.kolonel H.C.N. Meyer, commandant van de opleiding te Wezep, de Chef-staf kolonel van der Speck Obreen, de burgemeester van Zwolle, jhr.mr. G.A. Strick van Linschoten en de commissaris van politie te Zwolle G.J. Lettinck, sprak generaal-majoor Opzomer de troepen toe.”Slechts weinige weken scheiden U van het vertrek naar Indië”, aldus de generaal. “Temidden van de bevolking neemt U hier afscheid om een moeilijke en zware taak tegemoet te gaan. U bent de brenger van recht en veiligheid en Uw taak vraagt een grote mate van zelfdiscipline”. De generaal besloot met te zeggen dat hij het volste vertrouwen in de mannen stelde. De Commissaris van de Koningin wees op de band tussen het leger in Indië en burgerij in Nederland die moet blijven bestaan. “Wij zullen onze taak tegenover U blijven vervullen” aldus deze spreker. Hierna volgde het afscheidsdefilé. De burgerlijke en militaire autoriteiten stonden op het bordes van hotel Wientjes opgesteld, terwijl de trucks en kanons voorbij ratelden. Jammer was dat Pluvius te veel van het goede gaf, zodat de mannen en vele van het publiek doorweekt werden. De afdeling, bewapend met anti-tank kanons van een bijzonder zwaar kaliber, maakten ondanks de regen een goede indruk. De commandant van het vertrekkende onderdeel, dat hedenochtend defileerde is kapitein v.d. Mey. De stafmuziek, die op het Stationsplein het Wilhelmus speelde en tijdens het defilé pittige marschen blies was het stafmuziekcorps van het 1e RI uit Assen.” 4-8-1948 “Uw jongen in Indië zal U kunnen horen Het bestuur van het P.I.T. afd. Zwolle schrijft ons: Vanwege het Prot. Interkerkelijk Thuisfront zal op Zondag 12 September van 13.30 tot 13.53 uur vanuit de Bethlehemskerk te Zwolle een radiouitzending geschieden, die door de P.C.J. zenders naa Indië wordt uitgezonden en ook per Hilversum I te beluisteren zal zijn. Alle jongens in Indië zijn gewaarschuwd, dat daar tussen half negen en half tien des avonds in het programma voor de Nederl. Strijdkrachten contact met hun verwanten in Holland zal zijn. Er is die middag in de Bethlehemkerk n.l. een korte uitzending, waar ds. C.D. van Noppen van Zwolle een kort woord van man tot man zal spreken, terwijl een zangkoor enige liederen zal zingen en de gemeente de slotzang. Voor alle ouders, verloofden, familie, vrienden is dit een mooi contactmiddel. De toegang is vrij. Men moet vanwege de stilte om precies kwart over één in het kerkgebouw aanwezig zijn. Alle belangstellenden uit Zwolle en omgeving zijn welkom. Deze uitzending gaat uit vanwege de Hervormde, Gereformeerde, Gereformeerde onderh.art.31, Chr. Gereformeerde en Lutherse gemeenten, die hun afvaardiging in het

23

P.I.T. hebben. Zorgt U, dat er meen massaal geluid uitgaat naar Indië. Aan de uitgang een collecte voor het P.I.T. werk. Er worden volledige programma’s uitgereikt.” 5-8-1948 “Terug uit Indië Met het troepentramnsportschip “: Johamn van Oldebarnevelt” dat vermoedelijk op 17 Augustus te Amsterdam aankomt, arriveren de volgende militairen uit onze omgeving: Zwolle: A. Westera “(...) “ 5-8-1948 “Jeugd werkt voor NIWIN Fancy fair in Celeschool De jongeman die ons de fancy-fair in de Celeschool liet zien was niet zonder reden trots op hetgeen hij en zijn vriendjes gepresteerd hadden. In een lokaal van de school is een miniatuur lunapark opgesteld, dat veel geld hoopt op te brengen. Geld voor de Niwin. Enkele jongens uit de van Ittersumstraat en straten daar in de buurt hebben een club gevormd, die blijkbaar meer kan dan voetballen en verstoppertje spelen want vorig jaar reeds hebben zij het initiatief genomen tot het houden van een soort fancy-fair. De opbrfengst bedroeg toen f.175,-. Nu hebben zij deze traditie voortgezet en gelukkig kon de tuin plaats maken voor een schoollokaal, dat zoveel gerieflijker is. Temidden van Tom Poesen, Ollie B. Bommels, van Grumpy en Sneezy staan dan de “schiettent”, het rad van avontuur, de sjoelbak en zovele dingen meer. De eerste dag ontving het clubje f.75,-. Vandaag is de tweede dag en morgen de laatste. Men kan de Niwin steunen door een bezoek te brengen aan de Celeschool: van 2-6 ’s middags en van 7.30-10.30 ’s avonds. Laat de jongens eer van hun werk hebben!” 20-8-1948 “Terug uit Indië Met het troepentransportschip Waterman, dat vermoedelijk op 3 September a.s. te Rotterdam aankomt, keren de volgende Zwollenaren terug: J.W. Kedde, J.C.M. Koedijk, G. Witteveen, W. Barske, B.C. Bijkerk, P. Van Dam, H.v.Gennep, L. de Haer, H.J. Huitema, J.W. Koopman, G.J. Meulman, J.G. Waanders” 30-8-1948 “Alles voor de Niwin In de maand Augustus ontving het Zwolse Niwin comité onderstaande bedragen voor de militairen overzee: B.S. f.4,20; K. ’t H. Diezerenk f.13,15 ½; J.V.K. Elbertstr. F.28,13; M.H. Annemoonstr. F.24,38; jongens fancy-fair Assendorp f.225,96. De gelden die ontvangen worden in de maanden September en October zullen worden besteed voor de Kerstpakkettenactie. Een collecte op Uw aanstaande feestavond bezorgt de militairen in de Oost dus een prettig Kerstfeest (…)” 10-9-1948 “Afscheidsavond vertrekkende militairen Gisteravond bracht de sectie Militairen van de Zwolse Gemeenschap met het dames-muziek-ensemble “Tiri Tomba” en de illusionist prof. Charles Signale (dhr. Teeken) een bezoek aan legerplaats Oldebroek om de naar Indië vertrekkende troepen van 41RVA een amusementsavond te bezorgen (…)” 11-9-1948 “Onze militairen in de tropen Filmavond in de Oosterkerk Hoewel hete kerkgebouw niet helemaal bezet was, hebben toch gisteravond velen genoten van de filmvoorstelling welke in de Oosterkerk werd gegeven ten behoeve van de Ned. Militaire Bond “Pro Rege”. Na het gemeenschappelijk zingen opende ds G.W. Korevaar, Ned. Herv. Predikant, met een

24

welkomswoord. Spr. Verheugde zich over de tot stand gekomen samenwerking tussen het Prto. Interkerkelijk Thuisfront en “Pro Rege” en wees verder op onze grote verantwoordelijkheid tegenover onze jongens in Indië. Enkele geluidsfilms over het leven onzer militairen in de tropen, de Prins Bernhardkapel (met de bok in ’t gelid), een Zwolse jongen overzee e.d. geven een duidelijk beeld van de toestand in Indonesië. Ds. A.J. Boss uit Ermelo vertelde op een boeiende wijze het een en ander over zijn eigen reis met een troepentransportschip naar de overzeese gebiedsdelen. Spr. Had zijn onderwerp “Als dominé medt onze jongens naar Indië” in verschillende “momentopnames” verdeeld. Achtereenvolgens passeerden zo de rfevue: een kerkgang op zee, de betekenis van het Chr. Lied, een verstekelinge aan boord?, droeve berichten, een rouwdienst aan boord, kerkdienst in Soekaboemie, diverse ontmoetingen, een zeemansgraf, enz. Naast de meer ernstige dingen wist ds. Boss op een vaak geestige wijze te verhalen van komische gebeurtenissen, zoals bijvoorbeeld zijn ontmoeting in het tropenland van de militair Koeslag, eveneens hijzelf, uit Zwolle afkomstig (…)” 14-9-1948 “Uit Indië terug Met het troepentransportschip “Zuiderkruis”, dat vermoedelijk op 24 September a.s. te Rotterdam arriveert keren de volgende militairen uit Zwolle terug: G. Jut, J.v.d. Poort, M.J.H. Timmerman, M. Vaartjes, H.F. Strabbing, A.G. Kardijk, H. Rhee, G. Riesebos” 21-9-1948 “Voetbal voor de Niwin Een voetbalelftal der IJsselcentrale speelde Zaterdag 18 Sept. J.l. in Zwartsluis een wedstrijd tegen DES. De lichtmensen verloren met 4-0. De opbrengst was ten bate van de Niwin” 23-9-1948 “Niwin films Hedenavond vertoont de Niwin enige aantrekkelijk films over Indonesië in de Buitensociëteit. De films zijn kortgeleden opgenomen en dus ongetwijfeld actueel. De opbrengst van deze avond komt geheel ten goede aan de Niwin. Door een bezoek aan deze filmavond combineert men dus het nuttige met het aangename.” 29-9-1948 Ö.V.W.-ers amuseerden zich best Op feestavond Band Ned..-Indië Het eerste couplet van het aloude Wilhelmus vormde het begin van de bijeenkomst, die de band NederlandIndië gisteravond voor de gerepatrieerde O.V.W.-ers had belegd in gebouw “Eikelboom”. Vervolgens hield de voorzitter van de band, afd, Zwolle, de heer J. Oord een openingsrede. De aanwezigen werd een hartelijk welkom toegeroepen. Onder hen bevonden zich de Commissaris van de Koningin van Overijssel ir. J.B.G.M. ridder de van der Schueren en de burgemeester van Zwolle jhr. Mr. G.A. Strick van Linschoten. Ook luitenant Gerritsma van de sociale dienst en het bestuur van de Niwin, sectie militairen en natuurlijk de O.V.W.-ers werden door de heer Oord genoemd. Nadat men- ter ere en nagedachtenis van de gevallen militairen in Indië- een minuut stilte in acht had genomen, nam de burgemeester het woord. De kern van sprekers betaag was wel, dat de O.V.W.-ers nu zij terug zijn, niet bij de pakken moeten neerzitten. Hun werk is stellig niet zonder vrucht geweest, maar de resultaten kunnen wij pas over jaren beoordelen. Met een “alles komt goed”, beëindigde de burgemeester zijn rede, die het publiek met grote aandacht gevolgd had. In de hierop volgende pauze werd een verloting gehouden, waar een vijftigtal fraaie-gratis ter beschikking gestelde- prijzen aan verbonden was. Onderwijl presenteerden twee jongelui enige aardige liedjes.

25

Na de pauze voerde een toneelgroepje o.l.v. de heer Schuurhuis het stuk “Stormeiland” op, dat bij het publiek zeer in de smaak viel. Een gezellige avond voor onze uit de tropen teruggekeerde mannen.” 1-10-1948 “Band Nederland-Indië In ons verslag van de feestavond (…) in gebouw “De Eikelboom” schreven wij dat de leiding van het toneelstuk “Stormeiland” berustte bij de heer Schuurhuis. Dit moet echter zijn de heer B.J. Dingshoff” 8-10-1948 “Terug uit Indië Met de “Grote Beer”, die vermoedelijk op 17 October a.s. te Amsterdam aankomt, komen de volgende militairen uit Indië terug: W.F.J. Jansen (Spoolde), J.P.E. Burbach, D. Ruitenberg en A.A. Nijhof” 8-10-1948 “Kees de Ruyter komt naar Zwolle Ten Bate van de Niwin (….) thans komt de niet minder bekende biljart-matador Kees de Ruyter uit Waalwijk, eveneens ten bate van de Niwin, een demonstyratie geven en wel op Maandagavond a.s. in lunchroom de Kleine in de Luttekestraat (…)” 19-10-1948 “Alles voor de Niwin In de laatste weken werden onderstaande bedragen ontvangen: filavond f.190,-; A.L. Julianastr. f.15,-; P.P.D. Ruysdaelstr. f13,37; bruiloft Gerard en Henny f.33,-; S. Hortensiastr. f.27,46; A.S.J. Molendwarsstr.f.20,59; M.P.L. Da Costastr. f.40,20; G.B. Molenweg f6,-; biljartavond Kees de Ruyter f.146,55; N.N. bruiloft Zwollerkerspel f.12,-; N.N. Hortensiastr. f.18,25 (…)” 20-10-1948 (Zwollerkerspel) “Na ongeveer een jaar in de tropen te hebben vertoefd, keerde Maandag de grenadier Willem Jansen te Spoolde in zijn woonplaats en ouderlijke woning aan de Beukenallee terug. Buren en bekenden hadden aan deze thuiskomst een enigszins feestelijk karakter gegeven door het aanbrengen van versieringen en het zenden van bloemstukken. Voorts was de muziekvereniging “De Eendracht” present voor het brengen van een serenade. Zeer velen kwamen ook in de loop van de avond hun opwachting maken. De heer Jansen was vóór zijn vertrek naar Indonesië op het hoofdpostlkantoor aan de Nieuwe Markt een bekende figuur en zal waarschijnlijk binnenkort zijn plaats achter ’t loket weer gaan innemen” 28-10-1948 “Terug uit Indonesië Met de “Waterman” , die vermoedelijk 10 November a.s. te Rotterdam aankomt, keren terug de militairfen J.P. Bieleveld en G.A. Kloos en de verpleegster H. Visser” 9-11-1948 “Nog 53 kerstpakketten moeten verkocht worden Van de 750 kerstpakketten-etiketten welke het Zwolse Niwin-comité van het Centraal Bureau NIWIN als zijn aandeel in deze actie had ontvangen, zijn er thans (….) bijna 700 verkocht (…). In het kader van de bruiloft- en jubileumactie heeft het comité de volgende bedragen ontvangen: J.C.B. Hoogstr. f.4,-; T. Ruysdaelstr. f.10,-; S.S.K. Veenestr. f.2,50; V.E.-v.D. Schellerweg f.18,50; R. Hertenstr. f.2,50; A.V.-v.B. Tesselschadestr. f. 17,72; H.G. Molenkampsweg f.14,43”

26

13-11-1948 “Terug uit Indonesië Met de “Joh.van Oldebarnevelt”, die vermoedelijk op 24 November a.s. te Amsterdam arriveert, keert uit Indonesië terug onze plaatsgenoot korp.mach. L.J. Velthuis” 22-11-1948 “Alles voor de Niwin Voor de bruiloft- en jubileumactie van de Niwin kwamen onderstaande gelden binnen voor de jongens in de Oost: C.B. Soendastraat f.18,50;A.H.P. St. Michelstraat f.6,55; G.S. Holternbroekerstraat f.8,-; W.L.H. Tesselschadestraat f.13,78; H.J.E. Alb. Cuypstraat f.28,40 (…)” 26-11-1948 “Groeten voor de jongens overzee Overijssels radioprogramma werd in Zwolle opgenomen Er heerste gisteren een ongewone drukte in de foyer van de Buitensociëteit. Druk is het er natuurlijk wel vaker, maar ditmaal was daarbij een zenuwachtige spanning, want voor de meesten, die aanwezig waren betekende het ogenblik, dat ze gingen beleven een groot moment in hun leven. De Niwin in nauwe samenwerking met het Programma van de Nederlandse Strijdkrachten zorgde er namelijk voor, dat vele Overijsselaren, die hun jongens in Indonesië hebben zitten gelegenheid kregen hun groeten over te brengen. In een van de vorige strijdkrachtenprogramma’s was een oproep gedaan en het gevolg was een grote stroom van aanvragen, waaraan men onmogelijk kon voldoen. Er werd geloot en gistermiddag stonden 21 dolgelukkige en zenuwachtige mensen in de foyer in angstige spanning te kijken naar de luitenant S.K. ter Zee die als omroeper het teken zou geven dat ze konden spreken. Voor iedere provincie één Dit betekende niet dat de jongens overzee een speciaal Zwols programma te horen zullen krijgen, want de familieleden, die hun beste wensen via de radio mogen overbrengen komen uit geheel overijssel. Het Programma Ned. Strijdkrachten stelt elf programma’s samen: voor iedere provincie een. Gisteren was Overijssel aan de beurt. In het midden van de zaal stond een microfoon opgesteld en de eerste die hiervoor kwam te staan was Johnny van Elburg, de Zwolse conferencier. Hij bracht in Overijssels dialect een openingswoord (“magnifiek prachtig mooi”) dat eindigde met een Gelukkig Kerstfeest en een “zalif uutende”. Daarna kregen de 21 familieleden van 12 jongens in Indonesië een beurt. De beste wensen werden uitgesproken en natuurlijk ging dat niet altijd even vlot. Het is per slot een hele gebeurtenis zo maar tegen je zoon of broer te kunnen spreken. Velen konden hun ontroering niet bedwingen en menige snik klonk tussen de hartelijke woorden. Mannenkoor Dezelfde middag sprak de Commissaris van de Koningin ir.J.B.G.M. ridder de van der Schueren nog enige woorden die het slot van dit Overijsselse half uurtje zullen vormen. ’s Avonds had zich rond de microfoon het Chr. Zwols Mannenkoor met zijn directeur, de heer E. van de Berg aan het hoofd opgesteld. Het koor zong drie liederen, waarvan een gewijd was aan het geliefde Twenteland. Daarna kreeg de dirigent het onverwachte buitenkansje ook zijn zoon nog even te mogen begroeten. De liederen en het gesproken woord werden opgenomen door middel van het nieuwste Amerikaanse toestel, een z.g. sound mirror, een geschenk van de Nederlanders in Zuid- en Noord Amerika. Men werkt, als bekend niet meer met gramofoonplaten, maar met “linten”, lange smalle repen, waarop het geluid wordt vastgelegd. Onmiddellijk nadat dit is geschied kunnen deze spoelen weer worden afgedraaid en zo kan de spreker of het zangkoor dadelijk het resultaat beluisteren Nieuwste type De sound mirror waarvan gisteren gebruik werd gemaakt is van het allernieuwste type en het is mogelijk over een gebruikte rol heen nog een programma op te nemen, waarbij het bestaande geluid automatisch wordt uitgewist. De rollen worden in de studio te Den Haag op gramofoonplaten vastgelegd en daarna worden ze verachtvoudigd want niet minder dan acht Indische stations zullen dit provinciale programma

27

uitzenden. Dit gebeurt in het tijdvak van 24 December tot 2 Januari en wel over de volgende zenders: Batavia, Bandoeng, Semarang, Soerabaja, Makassar, Palembang, Padang en Medan.” 29-11-1948 “Terug uit Indonesië Op ons bureau, Melkmarkt, ligt ter inzage een passagierslijst van het troepentransportschip “Tabinta”, dat vermoedelijk op 11 December a.s. te Amsterdam aankomt. De volgende personen uit onze omgeving bev inden zich aan boord van dit schip: Zwolle: D.B. v.d. Vegt, C.T. Jansen, L. Hendriks (….)” 13-12-1948 “Voor gerepatrieerde militairen De Sectie Militairen van de Zwolse Gemeenschap organiseert Woensdag voor de gerepatrieerde militairen een gezellige avond. Het toneelgezelschap van de PTT zal die avond op het toneel verschijnen met het spel “’t Gouden Haantje”. De bijeenkomst wordt gehouden in “De Eikelboom”’s avonds om 8 uur.” 13-12-1948 “Alles voor de Niwin Voor de bruiloft- en jubileumactie van het Zwols Niwincomité werden onderstaande gelden ontvangen voor de militairen overzee: H.E. Alb. Cuypstraat f.28,40;E.E. Kastanjestraat f.12,50; Chr. Kinderkoor Berkum f.21,90; A.S.J Melkmarkt f.11,35 (…)” 20-12-1948 “Juist nu alles voor de Niwin Men schrijft ons: Het is dan zover gekomen: de actie in Indonesië is hervat. Honderden, duizenden onzer beste jongens moeten hun zware plicht, zwaarder dan deze de laatste tijd was, weer vervullen om orde en rust in Indonesië te brengen. Weet U, Zwollenaren, wat dat betekent? Weet U aan welke gevaren deze flinke kerels elk moment weer meer dan ooit bloot staan; weet U hoeveel ontberingen ze zullen moeten verduren. Hoe staan wij daar tegenover? Wij, die thuis blijven en alleen bewondering kunnen hebben voor de helden over zee. Zijn wij daarmede klaar? Helpt allen hun zware leven verzachten, stelt ons in staat meer te doen dan wij reeds deden, wees een steun in ons werk en geeft zoveel mogelijk en bij iedere gelegenheid, zodat ons Niwin comité alles kan doen om onze jongens het leven zo aangenaam mogelijk te maken. Zendt Uw gift zo spoedig mogelijk. Volgt het voorbeeld van de onbekende gever, die ons Zondagavond f. 25,- deed toekomen met een briefje er bij: “Juist nu voor de Niwin”, ook van de straatvereniging “Jan van Galen” mochten we reeds f. 9,20 ontvangen (…) “ 24-12-1948 “Terug uit Indonesië Met de “Groote Beer”die vermoedelijk op 6 Januari a.s. te Amsterdam aankomt, keren de volgende Zwollenaren terug: J. Woonings, W. ter Voorde, A.H. Mol, P. Reijers, A. Wolters”. 3-1-1949 “Geen Zwollenaar in Indonesië gedood of gewond Sedert het begin van de tweede politionele actie in Indonesië zijn tot op heden geen Zwollenaren gewond of gesneuveld, zo vernemen wij uit officiële bron” 3-1-1949 “Alles voor de Niwin

28

Onderstaande bedragen werden ontvangen voor de jongens de Oost: bruiloft Peter –Celie f. 35,58;Personeel IJsselcentrale (afd. Fabriek) f. 22,70; leden buitendienst der Prov.Overijsselsche en Zwolsche Courant f. 52,02 ½ ; particuliere bijdragen: ’t H. f.25,- sjoelavond De Vrolijke Keuken f. 2,50.” 7-1-1949 “Mutatie bestuur demobilisatieraad Naar wij vernemen is er een verandering gekomen in de samenstelling van het bestuur van de Demobilisatieraad. De heer J.A. v.d. Vegt, directeur van de Zwolse Gemeenschap heeft de secretarisfunctie aanvaard als opvolger van de heer P.K. Polderman”. 13-1-1949 “Gespreksavond Zwolse Gemeenschap Wat verwacht U van de toekomst? Optimistische en pessimistische geluiden (…) Niet rooskleurig “Ik ben geen zwartkijker, maar ik kan de toekomst onmogelijk rooskleurig inzien”, aldus de heer J. Klisser, uit Indonesië teruggekeerd, waar hij meer dan twee en een half jaar als Stoottroeper heeft gediend. Maar hij voegde er aan toe: “tenzij er een verbroedering komt en men elkaars overtuigingen gaat respecteren (…)” 18-1-1949 “Generaal Dürst-Britt sprak voor Band Ned.-Indonesië Zonder twijfel heeft de plaatselijke afdeling van de Band Nederland-Indonesië gisteravond in “De Eikelboom”een groot aantal belangstellenden niet alleen een leerzame, doch tevens gezellige avond bezorgd. De voorzitter, de heer J. Oord, heette de aanwezigen hartelijk welkom en vertelde dat het aanvankelijk in de bedoeling lag een feestavond te houden, doch gezien de grote spanningen in-en om de gebieden overzee, is hiervan afgezien. Dank zij de leiding van het Godsbestuur waren in Zwolle geen slachtoffers uit Zwolle te betreuren. Als blijk van medeleven met hen, die wel hun verwanten moeten missen, nam men enkele minuten stilte in acht. Generaal H.J.J Dürst-Britt uit Heerde (…) gaf nu in een uitvoerig en vaak geestig betoog een beeld van het leven onder de tropenzon (…)” 20-1-1949 “Terug uit Indonesië Met de “Waterman” , die vermoedelijk op 29 Januari a.s. te Rotterdam aankomt keert onze plaatsgenoot H.J. Pierik uit Indonesië terug” 27-1-1949 (overlijdensadvertentie) “Heden ontvingen wij het droevige bericht dat op 21 Januari nabij Pagaralan, Zuid- Sumatra, in dienst van zijn vaderland, is gesneuveld, onze beste Vriend Dirk Visser In de leeftijd van 23 jaar, Die ons 6 ½ jaar trouw en eerlijk heeft gediend. Zijn nagedachtenis zal bij ons in hoge ere blijven F.v.d. Kolk W.W. v.d. Kolk-v.Gerner En Kinderen Zwollerkerspel Januari 1949 Watersteeg D 114/3” 28-1-1949

29

(overlijdensadvertentie) “Heden ontvingen wij het ontstellende bericht, dat onze neef Dirk Visser op 21 Januari te Paragalan (Zuid-Sumatra) is gesneuveld. Wij zullen in ‘s Heeren doen berusten Utreccht G. Lonterman-Boer H.W. Lonterman Zwollerkerspel A. Boer W.C. Boer-Denekamp P. Boer J. Boer- Pierik A.v.d. Vegt-Boer E.v.d. Vegt Spoolde 26 Januari 1949 28-1-1949 “Van Salatiga naar Djokja (I) Colonne I passeert “de lijn”en trekt de Republiek binnen Tankvallen en smeulende huizen (van een Zwolse wapenbroeder) Al twee dagen staan we voor vertrek gereed, op het modderige wagenpark voor het Troepen-detachement te Salatiga. We wonen in allerlei voertuigen en komen er uit, als het maar eventjes droog is. Of als er voor eten geblazen wordt. Sommigen van ons hebben zich in de cantine een slaapplaatsje in orde gemaakt, maar de meesten houden het bij hun eigen tehuis: een jeep of een vijftonner of wat daar tussen ligt. Tegen het aanbreken van de avond van de eerste dag zoeken wij in onze afgeladen twee-en-een-halvetonner een hoekje voor de nacht. Het uur van vertrek was al bekend gemaakt, maar het werd weer uitgesteld. Des morgens hadden we zware ontploffingen gehoord, van onze mortieren of onze artillerie. Lang duurde het niet. Om zeven uur in de ochtend waren de eerste troepen over de status-quo lijn gegaan. Onze wegbereiders waren het KNIL bataljon I samen met de genie en artillerie van de Kon. Landmacht. We gissen hoe ver ze al kunnen zijn opgerukt. In de eerste vijf kilometer bleken zeven bruggen te zijn vernield. Maar onze genie had daar op gerekend en het is aan deze mensen te danken dat de opmars van ons zo snel en vlot zou verlopen. De nacht Vannacht zouden wij vertrekken. Maar even nadat dit was meegedeeld komt weer iemand zeggen, dat het weer is uitgesteld en dat we kunnen gaan slapen en dat we wel gewekt zullen worden als het zover is. We kruipen dus maar weer met zijn tienen in de wagen, en gaan voor de nachtrust op allerlei, natuurlijk juist harde dingen liggen. Nu missen we onze oude trouwe veldbed wel erg. Maar we zijn soldaat en kunnen er dus wel tegen. Het duurt niet lang of de eerste begint te “zagen” en dit werkt blijkbaar aanstekelijk want al heel gauw is het rustig in het grote wagenpark. Toch schijn ik niet de enige die niet kan slapen. Buiten bij onze jeep hoor ik nog praten. Ik ga er ook maar uit en doe mee aan de gesprekken over van alles, van de hak op de tak. Het wordt werkelijk gezellig in de Indische nacht. Als ik dan tegen een uur of één weer in mijn wagen kruip om te proberen nog wat te slapen, blijkt mijn goede plaatsje bezet te zijn. Dat ongewenste slapie druk ik een beetje aan de kant en ga naast hem liggen. Klaar wakker is hij niet, en brommend legt hij zijn hoofd op mijn borst. Maar dat schijnt hij ook niet gemakkelijk te vinden: Hij wordt wakker en vraagt: wie is dat nou weer? Waarop ik mij volgens alle regelen van de burgelijke beleefdheid aan hem voorstel. Eten, kletsen, zitten Des morgens worden we wakker door het loeien der claxons in allerlei toonaarden. Zal het er nu van komen? Zal het nu zover zijn? Nee, het was reveille van de chauffeurs. Ze laten ook hun motoren warm lopen, en alles is vroeg uit de harde veren. We krijgen weer eten en mogen dus de noodrantsoenen nog niet

30

openmaken. Niet dat we zo erg verlangen er ons maal mee te doen, maar er blijken Graven-A sigaretten in te zitten. De kok is al aan de gang voor het middageten. We leiden er uit af, dat het vertrek dus nog niet op handen is. Met buurpraatjes, met het opduikelen van oude kennissen ergens in die lange stoet van auto’s , met maar zitten te zitten in het gras langs de weg, zo gaat de ochtend voorbij. Na de middag begint het weer eens te regenen. Hoewel dikke modderkluiten onze wagen van binnen ontsieren, zijn we met die wagen toch maar in onze sas. Want er is een zeil overheen waarin maar één gaatje zit, en dit gaatje is juist niet boven mijn hoofd. In de auto naast de onze zal door de informanten wel flink in het Maleis gekankerd worden, want zij hebben geen zeil, zoals trouwens de meeste wagens, en onder de wagen is niet veel plaats Op mars Eindelijk en ten langen leste wordt ’s avonds om tien uur, de colonne geformeerd. En zowaar rijden we direct weg. Wie achterblijven zwaaien ons wensen voor een voorspoedige tocht toe, en dan verlaten we Salatiga door de buitenwijken. Over de klep van de wagen zien we in het licht van de volgende auto’s de regen neerstralen. Langs ons heen jakkeren de ordonnansen, die met dit weer, en straks in “vijandelijk gebied” ook geen benijdenswaard baantje hebben. Eerst is het allemaal nog bekend gebied waar we doorrijden, maar voorbij het detachement Karangdoeren moet gauw “de lijn” komen. Dit was de laatste post van de Nede3rlandse troepen. Hier ligt dan “de lijn” , de kali, met de eerste kapotte brug. Het is 20 December 1948 als we de beruchte lijn overschrijden. Als we tegen de oprit van de brug oprijden bonst ’t achterste gedeelte van de wagen met een schok omlaag. Aan het eind van de vlot gelegde Bailybrug stijgen we en we zijn aan de republikeinse kant van de lijn. De S(tatus) Q(uo)-lijn, waar langs je zo lang patrouilleerde, waar je beschoten werd, tot waar je de rampokkers achterna zat, die er over verdwenen in de veiligheid van de Republiek, maar waar je zelf niet over mocht. Toch zijn we er een paar maal over geweest. Maar dan was het heel erg nodig om die kerels een klein lesje te leren. Daarna moest je weer terug. Nu gaan we niet meer terug. Nu gaan we steeds verder. De ene auto na de andere beschijnt met haar lampen bij het stijgen de toppen van de bamboestoelen langs de weg, maar de drietonner die achter ons rijdt, beneemt veel van het toch al geringe uitzicht in de dichte duisternis. De weg wordt steeds sl;echter en moeilijker berijdbaar door de tankvallen die inderhaast zijn dichtgegooid, door omgehakte, stakerige kale bomen die nat liggen te glimmen in het licht van de auto’s. Hier en daar nog een smeulend huis, waar de politiek van de verschroeide aarde nog juist kon worden toegepast. Alles doods en verlaten. Wat op de weg lag, is juist ver genoeg weggesleept, dat we er nog net langs kunnen. Hier en daar waarschuwt een wit lint, dat er een bom of mijn ligt ingegraven. De dessa Daar komt de eerste grotere dessa op republikeins gebied. Het is Ampel. Aan weerszijden van de brede weg huizen waarvan de deuren open staan. Alles is verlaten. De bevolking heeft zich blijkbaar verscholen op de open vlakten achter en tussen de kampongs. Midden in deze eenzaamheid staat een van binnen verlichte Nederlandse wagen. Blijkbaar is dat de bezetting van Ampel. Bij het passeren zien we dat de bewoners van de wagen aan de maaltijd zijn met hun noodrantsoen. We gaan verder. Een der ordonnansen heeft een enkele keer panne met zijn motor. Dan gaat het even in wat kalmer tempo. We rijden nu in een dal. En als je heel die reeks van stralende auto-ogen van die helling ziet komen, krijg je een idee, welk een respectabele kolonne daar op weg is van Salatiga naar Djokja. Maar alles is dat nog niet. Want even later stoppen we om de Verbindingstroepen bij te laten komen. Tijdens het wachten daarop gaan we uit de wagens en nemen naar alle zijden verdedigingsmaatregelen tegen een mogelijke overval. Gisterochtend gingen hier peloppers aan de haal, maar het is best mogelijk, dat ze er weer zitten. De voorzorg bleek overbodig want er was nergens iets te zien. We gaan weer verder. Rondom ons altijd nog maar dat regengordijn. Wel kunnen we zien, dat hiet minder vernield is. In snelle vaart passeren we een serie intacte bruggen. De vijand is hier blijkbaar op de vlucht geslagen zonder eerst nog de tijd te gunnen aan de trekdraad van de ingegraven vliegtuigbom te trekken”

31

(foto met onderschrift: “Als de colonne rust, houden kleine groepjes de wacht. Want altijd dreigt het sluipend gevaar”) 29-1-1949 “Verliezen in Indonesië De regering maakt bekend, dat tot haar leedwezen de volgende verliezen in Indonesië zijn gerapporteerd (…). Kon. Landmacht: (…) Gesneuveld 21 Januari 1949: (…) Soldaat D. Visser uit Zwolle (….) “ 29-1-1949 “Van Salatiga naar Djokja (II) De Blanda’s zijn geen rovers: brood voor de kampong Veilig en wel aan het eindpunt (van een Zwolse wapenbroeder) Rond twaalf uur in de nacht komen we te Bojolali, een stadje op ongeveer 75 km van Djokja. Door een wegversperring aan stenen passeren we de eerste wachtpost van de bezetting door Infanterie I . Ook hier staan vele deuren open van huizen die doorzocht werden naar schuilende vijanden. Juist in de bocht van de weg draait de wagen die ons volgt met een lekke band uit de rij. Nu wachten we niet meer: achter de colonne komt de L.T.D. en die zal wel helpen. Tot ziens dus! Steeds gaat het verder in grote snelheid over nu zeer goed onderhouden wegen. Op een recht eind van de weg komt de eerste rustperiode. We zien nog de gehele colonne, maar even later worden alle lampen gedoofd. Ergens ver weg laaien grote branden omhoog. Ook horen we schieten. Kartosoero is het volgende plaatsje, maar we zijn zeker op de tijd vooruit. Het wachten duurt ons allemaal te lang en we proberen een beetje te slapen. Want we zijn er nog niet. Kampongbewoners Bij het krieken van de dag maken enige van ons een onderzoekingstocht in de kampong aan beide zijden Van de weg. Er blijken toch nog enige mensen te wonen. Zij komen schuchter naar buiten en kijken met verbazing en ontzag naar de lange file auto’s op de weg. En zij kijken nog meer verbaasd naar ons, wanneer we ze vol stoppen met kaakjes uit de noodrantsoenen. Een kampongman wil blijkbaar een wit voetje bij ons halen en wijst ons de huizen waar rijken wonen. Hij heeft immers geleerd, dat de Blanda’s komen om te moorden en te stelen. En hoe kan je nou beter de kans ontlopen om vermoord te worden, dan door aan die gevaarlijke kerels de huizen te wijzen, waar ze zich eens duchtig aan het roven kunnen zetten? Daar had een KNIL sergeant niet van thuis. En hij heeft eerst die man uitgemaakt voor ik weet niet wat, want zo goed ken ik hun taal niet. En toen heeft hij hem weer wat op zijn gemak gesteld. Steeds meer mensen kwamen er kijken en steeds meer gingen met de armen vol brood weer weg. De mensen zagen er slecht gekleed uit. Elders onderweg hadden we ze wel beter gekleed gezien. Doorstoot naar Djokja Overigens lijkt het, dat de mensen gewoon hun gang gaan. Als we om een uur of zes Kartosoero binnen rijden, worden we door de bevolking hartelijk toegejuigt. We komen de stad binnen over een voor vernieling gespaarde brug en draaien een vijfhonderd meter verder rechtsaf, de weg naar Djokja op. Het is hier een buitengewoon druk centrum, want alle troepen worden hier ontbonden en weer opnieuw ingedeeld, voor Solo of Djokja. We nemen hier afscheid van Infanterie I en moeten nu met eigen troepen doorstoten naar Djokja, met de colonne gelijk er achteraan. Nu gaat 5-5RI voorop met de ondersteuning van 5RS, veldartillerie, pantserauto’s en vechtwagens. De colonne volgt onmiddellijk. Die is weer aardig uitgebreid met grote afdelingen politie en burgerwagens. In de verte dreunen een paar doffe knallen. We gaan verder, maken onze diner-units los en roken een goede sigaret. Een uitgebrande, nog rokende burgerwagen ligt langs de weg. Ergens in een kampong, aan een zijwegje, staat er één gecamoufleerd, de banden er af. In sommige kampongs stoppen we en doorzoeken we de woningen die gesloten zijn, maar verlaten. Soms is de bevolking nog aanwezig en staat dan langs de weg te zwaaien en graait naar de blikjes meat die uit de auto’s gegooid worden. Tegen half een komen we Klaten binnen. Enkele grote huizen staan in brand en we moeten rampokkers verjagen die trachten er hun slag te slaan. Bij de huizen liggen nog enkele grote bommen, maar met een wit

32

waarschuwingslint aangegeven. Uit sommige huizen worden nog allerlei soorten geweren te voorschijn gehaald, maar tijd om alles grondig te doorzoeken is er niet, want we gaan alweer verder. Het is erg heet geworden en de veldflessen zijn allang leeg. Hoe eerder in Djokja des te beter, want daar zal wel wat te drinken zijn. De colonne krijgt vuur Tussen Klaten en Magoewo, het vliegveld van Djokja, waar parachutisten zitten, krijgt de colonne vuur uit de kampongrand. Even is er een hevig geknal. Maar we gaan al weer verder. Komen langs een fabriek die in brand staat. Verder! Dan plotseling veel versperringen op de weg, die eigenlijk geen versperringen blijken te zijn. Want onze chauffeurs tollen er netjes doorheen, al gaat het soms ook maar net. Hoofdzakelijk bestaan de versperringen hier uit omgekeerde lorries, verder draden, bomen, steenhopen en diepe kuilen. Ze houden ons niet tegen. We ontmoeten generaal Meyer met stafofficieren en hij zwaait ons joviaal een welkom toe. In Djokja Even later hebben we contact met de commando’s in de buurt van Magoewo. We zijn dus in door Nederlandse troepen bezet gebied. Het einddoel is niet ver meer. Nog wat rijden, stoppen, weer rijden en we staan voor een echte verspreeing. Geen nood en geen oponthoud. Een “ommetje” over de passar en we rijden Djokja binnen. Half vijf rijden we over de Gonokoesoeman, waar het erg druk is en veel mensen staan te kijken naar de geweldige hoeveelheid materiaal die was aangevoerd. Midden op de weg staat de officier die belast is met het onderkomen van de verschillende onderdelen van de troep. De volgende dag, na een gezonde nachtrust, kan dadelijk begonnen worden met het werk dat ons wachtte. De colonne kwam veilig en wel, zonder verliezen, op de plaats waarheen ze gedirigeerd was. Dat alles was mogelijk door de prachtige samenwerking van ons leger. Aan hen die de spits afbeten, waar dan ook, onze hulde. “ 1-2-1949 “Gesneuveld Blijkens een telegrafische mededeling aan het gemeentebestuur valt thans het tweede slachtoffer uit onze stad te betreuren van de actie in Indonesië. De eerste luitenant G.H. v.d. berg sneuvelde dezer dagen tijdens de zuiveringsacties bij Djokja.” 7-2-1949 (overlijdensadvertentie) “Heden ontving ik het droevige bericht dat op 30 Januari 1949 te Djokja gevallen is mijn lieve onvergetelijke man Res. 1ste Luit. Kon.L.macht H.J. van den Berg in de leeftijd van 29 jaar P.J. van den Berg-v.d. Weide p/a Voorst I 70 D II Zwollerkerspel Liever geen bezoek” (overlijdensadvertentie) “Algemene kennisgeving Heden ontvingen wij het droevige bericht dat op 30 Januari 1949 te Djokja is gevallen onze lieve onvergetelijke Zoon, Broer, Zwager en Oom H.J. van den Berg in de leeftijd van 29 jaar Zwolle G. van den Berg E. van den Berg-Eikenaar Ittersum K. van den Berg H. van den Berg-Brugman Zwolle

33

J.E. Tulp-van den Berg P.L. Tulp E.Pelster-van den Berg F. Pelster D.H. van den Berg G.van den Berg H. v an den Berg Neefjes en nichtjes Voorst I 70 D II Zwollerkerspel” (overlijdensadvertentie) “Algemene kennisgeving Heden ontvingen wij het droevige bericht, dat op 30 Januari 1949 te Djokja is gevallen, onze lieve onvergetelijke Schoonzoon, Zwager en Oom H.J. van den Berg in de leeftijd van 29 jaar Zwolle H.J. v.d. Eide J.v.d. Weide-Stroomberg Hilversum J.K. v.d. Weidee H.L. v.d. Weide-Hibrink Zwolle H. v.d. Heide F.v.d. Heide-Rakers B. Gunneman-v.d. Weide A. Gunneman H.J. v.d. Weide J.v.d. Weide-Louwrink J.v.d. Weide en Verloofde Neefjes en Nichtjes Kleine Voort 16A Zwolle” 14-2-1949 “Alles voor de Niwin De bruiloft-en jubileumactie bracht de volgende bedragen op voor de militairen overzee: J.B. Eekmaatstraat Glanerbrug f.25,-; G.K.B. Lindestraat f.8,- (…)” 28-2-1949 “Alles voor de Niwin Voor de militairen overzee ontving het Zwols Niwin comité dank zij de bruiloft- en jubileumactie de volgende bedragen: N.M. Nieuwstraat f.25,-; fam. V. Irisstraat f.6,33; G.E. Heemskerckstraat f.21,10 (…)” 1-3-1949 “Zwollenaar gesneuveld Naar vandaag bekend werd is op 27 Februari j.l. de soldaat 1e klasse J. Lemstra uit Zwolle gesneuveld. Soldaat Lemstra liet zijn leven bij Dwantit (in de nabijheid van Medan, Sumatra)” . 2-3-1949 (overlijdensadvertentie)

34

“Gisteren bereikte ons het ontstellende bericht dat op 27 Februari j.l. bij Dampit is gesneuveld, onze innig geliefde Zoon,Broer, Zwager en Oom Johannes Lemstra Geboren 10 Oct. 1927, soldaat 1e kl. No.271010073 R. Lemstra M. Lemstra-v.d. Berg En Kindedren Grote Lure No. 28 III Zwolle (overlijdensadvertentie) “Heden bereikte ons het treurige bericht dat op 27 Februari j.l. te Dampit is gesneuveld onze onvergetelijke Kleinzoon en Neef Johannes Lemstra Geboren 10 Oct. 1927, soldaat 1e kl. No.271010073 Joh.Lemstra T. Lemstra-de Jonge W.G. Schrijver T. Schrijver-Lemstra R.R. Lemstra G. Lemstra-v.d. Meer R. Lemstra E. Lemstra-Bastiaan H. Veldhuis H. Veldhuis-Lemstra L.A. Heetjans G. Heetjans-Lemstra S. Lemstra W.Trip H. Trip-Lemstra H. Lemstra en Verloofde J. Kuyer A.W. Kuyer- Lemstgra Neven en Nichten” 3-3-1949 “Terug uit Indonesië Met de “Jh. Van Oldebarnevelt”, die vermoedelijk op 10 Maart a.s. te Amsterdam aankomt keren de volgende Zwollenaren terug: kap. J.W. Schut, segt. J.C. van Riel en huz.I J.C. Wever” 17-3-1949 “Terug uit Indonesië Met de “Grote Beer”, die vermoedelijk op 27 Maart a.s. te Amsterdam aankomt keren de volgende Zwollenaren terug: W.A.K. Handstede, H. Meenderink, G.J.B. Velthuis, A. Wolters.” 22-3-1949 “Alles voor de Niwin Het Niwin comité heeft onderstaande bedragen ontvangen voor de militairen overzee: Handelaren bouwmaterialen f. 78,51; T.R.P. Friesewal f. 17,75; Boetepot personeel fa.M. Nieuwe Markt f.43,05; M.M. Nieuwstraat f.121,40 (…)”

35

2-4-1949 “Reactie uit Indonesië Radiotoestel uit Zwolle bracht vreugde Het Zwols Niwin comité, dat onlangs een enthousiaste dankbrief ontving uit Makassar, waar de militairen verblijd waren met een radiotoestel uit Zwolle afkomstig, ontving heden een brief uit de kampong Tjiëngang, hemelsbreed ongeveer 15 km ten Zuid-Oosten van Soekaboemi op Java. Ook daar ontvingen de jongens dezer dagen een radiotoestel als geschenk van onze stadgenoten via het Niwin- comité. Uit deze brief van de res.2e luit. G.J. Willemse halen we aan: “Ik kan U verzekeren dat iedereen reuzeblij is met het toestel en als U Woensdagavond hier in de cantine een kijkje had kunnen nemen, toen de voetbalwedstrijd Nederland- België werd uitgezonden, zou U daarvan overtuigd geweest zijn. De jongens zaten bijna bovenop het toestel en als het soms erg spannend werd wilden ze er wel in kruipen”. De kampong Tjiëngang ligt in de bergen en de weg er naar toe is zo onbegaanbaar voor auto’s in de avonduren, dat men dan nooit een recreatiewagen kan krijgen; ook daarom is het radiotoestel zo welkom. In het slot van de brief verzoekt luit. Willemse het Niwin-comité moeite te doen een concertfluit te bemachtigen voor een van zijn kameraden die muzikaal is en na diensttijd naar de Volksmuziekschool te Amsterdam wil, maar wiens middelen noch die van zijn ouders niet toerijkend zijn om de “Böhm concertfluit” te kopen.” 4-4-1949 “Terug uit Indonesië Met de “Waterman”, die vermoedelijk op 13 April a.s. te Rotterdam aankomt keren onze plaatsgenoten J. Ketel en E.J. oosterveen uit Indonesië terug Aan boord van de “Kota Inten”, die vermoedelijk op 19 April te Rotterdam aankomt, bevindt zich onze plaatsgenoot D. ten Brinke” 7-4-1949 “Zwollerkerspel Gisteren ontving de familie J.M. Poppe te Oldeneel bericht dat de 22-jarige oudste zoon bij de vervulling van zijn militaire dienstplicht in de tropen was gesneuveld. Het medeleven met de getroffen familie is groot” 9-4-11949 “Zwollerkerspel In Indonesië gewond Gisteren kwam het bericht binnen dat de vieren-twintig jarige B.A. Klomp uit Ittersum bij de vervulling van zijn militaire dienstplicht in de tropen, een scherfwond aan zijn onderbeen had opgelopen. Naar het zich laat aanzien was de verwonding gelukkig niet van ernstige aard.” 19-4-1949 “Alles voor de Niwin Onderstaande bedragen ontving het Zwolse Niwin-comité voor de militairen overzee: H. Verenigingsstraat f.10,-;v.D.V. Gennestraat f.6,-; J. v. ’t H. Diezerenk f. 10,-; W.G. Holtenbroekerweg f. 14,61 (…)” 4-5-1949 “Verliezen in Indonesië De regering maakt bekend, dat tot haar leedwezen de volgende verliezen in Indonesië zijn gerapporteerd: (…) gesneuveld 5 April 1949 Sold. J.H.M. Poppe uit Zwollerkerspel (…)”

36

10-5-1949 “Alles voor de Niwin Onderstaande bedragen werden op bruiloft-of jubileumfeest voor de militairen overzee bijeengebracht in de laatste week van April: G.P.B. v. Ittersumstraat f. 17,73; S. Vechtstraat 5,65; W.G. Holtenbroekerweg f. 14,51 en in de eerste week van Mei Mej. K.V. Deventerstraatweg f. 10,- (…)” 13-5-1949 “Terug uit Indonesië Met de “Volendam”die vermoedelijk op 1 Juni a.s. te Rotterdam aankomt keren de volgende militairen uit Indonesië terug: R.O. v. G., U.A. Mesdag, O.W.A., J. Post en sold. J.v.d. Klok (Ittersum)” 23-5-1949 “Terug uit Indonesië Met de “Johan van Oldebarneveldt” die vermoedelijk op 9 Juni a.s. te Amsterdam aankomt, keren de volgende militairen uit onze omgeving terug: P. van Brussel en gezin, J. Boering, G. Kloos, J.A.P. Tönjann, G. Wolters, verpleegster D.G. Hendriuks- Meeske” 23-5-1949 “Alles voor de Niwin Onderstaande bedragen ontving het Zwolse Niwin-comité in het kader van de bruiuloft- en jubileumactie: onder het motto Alles voor de Niwin f. 48,88; S. Zwollerkerspel f. 25,-; N.N. Gr. Markt f.3,- (…).” 31-5-1949 “Terug uit Indonesië Met de “Groote Beer”, die vermoedelijk op 8 Juni a.s. in Amsterdam aankomt, keren de volgende militairen uit onze plaats terug: D.J. Meyerman, J. Bonthuis, 1e Luit. A. Wolters, W.H. Savalle, J.H. de Waart (Zwollerkerspel).” 31-5-1949 “Alles voor de Niwin Onderstaande bedragen ontving het Zwolse Niwin-comité in het kader van de bruiloft- en jubileumactie: bruiloft J. van ’t L.,S.: f.20,60; G.L. Asterstraat uit naam van de eerlijke vinder f.2,-; bruiloft Eppie en Jan f.15,45; propaganda-avond Veilig Verkeer f. 22,45; zilveren bruidspaar H. f.3,20; van M. Assendorperdijk f.2,50 (…)” 4-6-1949 “Gesneuveld Bij Benkoelen (Sumartra) sneuvelde op 1 Juni bij de uitoefening van zijn plicht onze stadgenoot soldaat 1e kl. M. Bruins in de leeftijd van 22 jaar.” 7-6-1949 “Zwollerkerspel Uit de tropen terug Met het troepentransportschip “Waterman”, dat omstreeks 19 Juni in ons land zal aankomen keren de militairen G. Toersma en B.A. Klomp uit Ittersum en K. Fransman uit Westenholte terug”

37

8-6-1949 “Terug uit Indonesië Met de “Waterman”, die vermoedelijk op 19 Juni a.s. te Rotterdam aankomt, keren de volgende plaatsgenoten uit Indonesië terug: A.v.d. Berg, F.K.G. Beunk, H. Bouwhuis, H. van Brussel, J.B. van Enk, H.W. Gerrits, J. ter Haar, J. Haverhoek, Th.W. v.d. Kamp, J.H. Kelholt, G.W.A. Krisman, H.Th. Krisman, D. Oosterbroek, G.J. Overmars, R.F. Verhaart, H.G. van Vilsteren, G. Winen en G.v.d. Kolk.” 14-6-1949 “Dank uit Soerabaja Het Niwin-comité Zwolle ontving dezer dagen van de geneesheer-directeur van het Darmo ziekenhuis te Soerabaja het volgende schrijven: ‘Hierdoor delen wij U mede, dat eind vorige week door de militaire installatieploeg is aangelegd een medium hospitaalversterker installatie met 125 miniphones, welke aan het Darmo ziekenhuis werd geschonken door het Niwin-comité te Zwolle. Ik verzoek U namens de directie van ons ziekenhuis, onze welgemeende dank te willen overbrengen aan de schenkers voor hun, ten zeerste op prijs gestelde gift, welke zeker zal bijdragen tot de ontspanning van zieken in het Darmo zikekenhuis.” 14-6-1949 “Alles voor de Niwin Onderstaande bedragen ontving het Zwols Niwin-comité in het kader van de bruiloften- en jubileumactie: H.P.S. Lindenstraat f.6,03; Artist Kettingbrug f. 5,45; B.T. Jan van Riebeekstraat f. 5,- en B. Vechtstgraat f. 8,48 (…)” 18-6-1949 “Verliezen in Indonesië De regering maakt bekend, dat tot haar leedwezen de volgende verliezen in Indonesië zijn gerapporteerd: Kon. Landmacht: Gesneuveld 1 Juni 1949 sold. 1e kl. M. Bruins uit Zwolle (…) “ 27-6-1949 “Wie er aan boord van de “Kota Inten” zijn Aan boord van het troepentransportschip “Kota Inten”, dat zoals we reeds meldden vermoedelijk 13 Juli a.s. te Rotterdam zal aankomen, bevinden zich de volgende militaire passagiers uit Zwolle en omstreken: Kon. Landmacht 2-15RI (…) Korp. J. Goeree, Zwolle (…), sold. G. Stel, Zwolle Groep B 2 AAT: sold. L. Brienne, Zwolle; sold. J.L. van Velzen, Zwolle Groep C 7AAT: korp. B. van Ittersum, Zwolle; sold. R. Rorije, Zwolle (…) Gemengde onderdelen: (…) sergt. J. ten Klei, Zwolle Mariniers: (…): B. Boertjes, Zwollerkerspel (…); G.S. Jonkman, Zwolle (…) KNIL: sold. J.J. Leenslag, Zwolle”. 28-6-1949 “Alles voor de Niwin Onderstaande bedragen ontving het Zwolse Niwin-comité in het kader van de bruiloft- en jubileumactie voor de militairen overzee: G.v.d.M., Leliestraat f. 10,-;RF.B. Assendorperstraat f. 6,25; wijkcommissie stationswijk 4e deel voor de Niwin f. 12,38; de “lolly-eters”f.1,50; B.B. Philosofenallee f.21,05 (…)”

38

28-6-1949 “Zwollerkerspel Uit Indonesië terug Met het troepentransportschip “Kota Inten” dat omstreeks 13 Juli te Rotterdam zal aankomen, zal ook de militair M. Brugman uit de tropen in de kring van zijn familieleden te Spoolde terugkeren. ” 15 -7-1949 “Terug uit Indonesië Met de “Zuiderkruis” die vermoedelijk op 26 Juli a.s. te Rotterdam aankomt, keren de volgende militairen uit onze plaats terug: A. Gietema, G.W. Hansen, Th.J. Hillen, H.J. Jansen, R. Kok, H. Korteschiel, J. Lijnsvelt, A.F. Mertijn, J.H. Schuit, M.J. Schutte, G. Tulp, Th. V.d. Voort en G. Fritsma (Zwollerkerspel)” 19-7-1949 “Alles voor de Niwin Door op feestavonden ook nog even aan de militairen overzee te denken werden de onderstaande gelden op bruiloft- of jubileumfeest bijeengebracht en aan het Zwolse Niwin-comité (….) afgedragen: Lotingclub ‘Alles op alles”f. 5,66; B.P. Westerlaan f. 10,50; J.H.B. Kamperstraat f. 49,14” 29-7-1949 (overlijdensadvertentie) “Enige Algemene kennisgeving Heden ontvingen wij de droeve tijding dat op 23 Juli onze lieve Man, Zoon, Broer, Schoonzoon en Zwager Leendert Marinus Teeken oud 22 jaar 1e luit. Der Mariniers K.M.R. op Java is gesneuveld. God is ons een toevlucht Zwolle J.E. Teeken-Rozema Den Haag Fahrenheitstraat 476 J.G. Teeken MCc. Teeken-Burger Corrie en Jaap Joop To Riet Jans Zwolle Vosmaerstraat 10 G.S. Rozema-Ettema Alie Elza Martien Zwolle 28 Juli 1949 Liever geen bezoek” 30-7-1949 “Onze gedemobiliseerden

39

Omstreeks anderhalf jaar geleden werd de demobilisatieraad ingesteld. Tal van leden werden benoemd. De raad werd verdeeld in vier secties, nl. voor verwelkoming, voor (her-) plaatseing in de maatschappij, voor huisvesting en voor sociale voorzieningen. De raad is uit de burgerij voortgekomen. Bij de oprichting heeft de Zwolse Gemeenschap belangrijke invloed gehad. De Secretaris dier gemeenschap is thans secretaris van de Demobilisatieraad. Gelukkig heeft de raad nog niet veel te doen gehad. Na de installatie heeft de raad nog niet in zijn geheel vergaderd. Wel is het dagelijks bestuur ettelijke malen bijeen geweest. De oorzaak dezer geringe activiteit is zeer verblijdend: Na de demobilisatie worden de gewezen militairen nl. geholpen door ambtelijke instanties. Wij hebben het in Zwolle zeer getroffen met de personen , die zijn aangewezen om de gedemobiliseerden voort te helpen. Mede dankzij hulp van de burgerij is het tot nu toe gelukt, alle gedemobiliseerden in de maatschappij te plaatsen, hetzij dat zij zelf daarin slaagden, hetzij dat er plaats gevonden werd. De meeste moeilijkheden leverde tot dusver de huisvesting. De laatste week is dat vraagstuk acuut geworden, nu er zovele gedemobiliseerden tegelijk thuis komen. De sociale dienst van het Ministerie van Defensie en het huisvestingsbureau van de gemeente, doen op dit punt al het mogelijke. Maar ook daar zijn op dit moment geen adressen bekend, waar nog een jong gezin ondergebracht kan worden. In de meeste gevallen gaat het om een echtpaar met één kind. Het dagelijks bestuur van de Demobilisatieraad heeft de overtuiging, dat het mogelijk moet zijn, althans de meest dringende gevallen onder te brengen. Maar dan moet de gehele burgerij meewerken. Er wordt veel gesproken over samenwoningen die tot moeilijkheden geleid hebben. Maar over de menigvuldige gevallen, waarin geen moeilijkheden voorkomen, hoort men niets. Het gaat hier om het weer op dreef helpen van jonge mannen, die enkele jaren alle huislijkheid gemist hebben. Hoe eer zij een eigen huis hebben, hoe beter en vlugger zij zich weer aan de Hollandse toestanden aanpasssen. Over de in Indonesië te volgend politiek bestaat veel verschil van mening. Maar eenstemmig is ons volk hierin, dat degenen, die daarheen geroepen werden, na hun terugkeer voortgeholpen moeten worden. Wie helpt er? Inlichtingen over de meest dringende gevallen kan men het best krijgen bij de Sociale Dienst van het Ministerie van Defensie. Deze is gevestigd in het gebouw van het Arbeidsbureau aan de Kamperstraat. Telefoon 5141” 1-8-1949 “Onze gedemobiliseerden Door een technisch verzuim is tot onze spijt onder de oproep inzake de huisvesting van gedemobiliseerden weggevallen dat deze afkomstig was van de heer A. van Walsum, voorzitter van de Demobilisatieraad voor Zwolle en Omgeving.” 1-8-1949 (overlijdensadvertentie) “Met leedwezen namen wij kennis van het overlijden van Leen Teeken 1e Luit. der Mariniers K.M.R. oud 22 jaar, gevallen op Java 23 Juli Wij zullen aan hem de herinnering onthouden van een opgewekt en hulpvaardig medewerker Directeur en personeel van de Wieringermeer (Noordoostpolder werken)” 3-8-1949 ‘Verliezen in Indonesië De regering maakt bekend, dat tot haar leedwezen de volgende verliezen in Indonesië zijn gerapporteerd: Kon. Marine: : (…) 1e Luit.der Mar. K.M.R. L.M. Teeken afkomstig uit Zwolle (…) “

40

10-8-1949 “Zwolle vergat mannen in Indonesië niet Niwin-comité is tevreden over 1948 (…) Het bestuur van het Zwolse Niwin-comité bestaat uit: G.H. Bruggemeyer, voorzitter; B.M.J. Tulfer, vicevoorzitter; S. Leeuwrik, secretaris; D. Versteeg, penningmeester; mevr. W. Kool-Vros; mevr. A.J. PostrmaBroek en J. Poulussen, leden.” 11-8-1949 “terug uit Indonesië Aan boord van de “Grote Beer” die vermoedelijk op 25 Augustus a.s. te Amsterdam aankomt, bevinden zich de volgende Zwollenaren: H.A.G. Bergman, W. Bouwmeester, H. Gerrits, J. Hasselt, H.P.J. Heskamp, W. Kraake, G. Rhee, J. Vos, A. Wolters. “ 26-8-1949 “Grote Beer” bracht laatste O.V.W.-bataljon thuis Toestand van mej. Wolters redelijk wel (….) De directrice van de operatiekamer, mej. Wolters uit Zwolle, die bij de voorbereidingen van een operatie ernstige brandwonden opliep is in Hoek van Holland aan land gebracht. Zij is in een hospitaal opgenomen en haar toestand is redelijk wel. De Grote Beer heeft één pokkengeval aan boord gehad, maar de patiënt is in Colombo aan land gezet. Onder de manschappen die met dit schip in het vaderland zijn teruggekomen bevindt zich een 120-tal die om psychische redenen voor de dienst in Indonesië zijn afgekeurd. Zij gingen echter allen gisteren naar huis. Achttien patiënten zijn voorlopig in inrichtingen opgenomen. Zeventig andere zieken zijn naar hospitalen vervoerd” 27-8-1949 “Terug uit Indonesië Met de “Joh. Van Oldebarnevelt” die vermoedelijk op 8 September a.s. te Amsterdam aankomt, keren de volgende Zwollenaren in het vaderland terug (alph. volgorde): W.H.C. Beyer; D.G. Hendriks-Meester, E. Hollander en gezin; J. Hollander; P. Melse; T. Post; H.J. Stoel; J. Visscher en gezin; H.A. Vulkers.” 15-9-1949 “Terug uit Indonesië Met de “Sibajak”, die vermoedelijk op 1 October a.s. te Rotterdam aankomt, keren de volgende plaatsgenoten uit Indonesië terug: H. Bijvoet-Oldenhof en gezin; L.J. Hartman; I. Homkes en echtgenote; M.E.A. Verheul en S. Zuiderbaan” 22-9-1949 “Terug uit Indonesië Zwolle: G.v.d. Ploeg, W.P. Verheijen, F. Singer, H.J. Groen, J.T. Wildeman Zwollerkerspel: J.J. Rompelman, J. Velthuis, H.H. Wessel. “ 23-9-1949 “Terug uit Indonesië

41

De namen die we gisteren vermelden, zijn van militairen, die zich aan boord bevinden van de “Kota Inten”, welk troepentransportschip vermoedelijk op 1 October a.s. te Rotterdam aankomt.”

23-9-1949 “Het thuisfront mag niet versagen P.I.T.-Pro Rege Militairen in Indonesië hebben het moeilijker dan ooit Er moet geofferd worden In een stemmig met groen en bloemen versierde Zuiderkerk werd gisteren een propaganda-avond van de Nederlandse Militaire Bond “Pro Rege” en het Protestants Interkerkelijk Thuisfront gehouden. Na het gezamenlijk zingen van het Wilhelmus opende luitenant W.G. Tibben de avond met gebed en een korte toespraak. Hij zette in het kort uiteen de doelstellingen van P.I.T. en de Bond “Pro Rege”, die de jongeman die in dienst moet, willen helpen bij de versterking van zijn geloof.. Ds. Koningsberger spreekt De eerste propaganda-toespraak werd uitgesprokenb door ds. J.C. Koningsberger, de Oud HoofdLegerpredikant. Het onderwerp van zijn rede was: “De taak van ons thuisfront”. Ds. Koningsberger is in 11945 met de eerste troepen, die naar Indonesië werden uitgezonden, meegetrokken als geestelijk verzorger. Hij schetste de moeilijke taak van de veldprediker, die zonder hulpmiddelen als boekenkisten, gezangenbundels e.d. maar moest zien wat hij er van terecht bracht. Maar de geest onder de troep was goed, men zag nog een vast omlijnd doel voor zich, nl. hulp brengen waar dat maar mogelijk was. In de zomer van 1946 konden in enkele grote plaatsen militaire tehuizen geopend worden.. Het P.I.T. kwam in actie na de aankomst van de 7 December-divisie, toen konden ook enkele A.M.V.J. – tehuizen geopend worden. Spreker schetste nu de zware taak van de geestelijk verzorger na de eerste pol. Actie, toen één veldprediker een rayon moest verzorgen van 5000 vierkante kilometer. In het najaar van 1947 mocht spr. Het genoegen smaken op de synode van de Ned. Herv. Kerk een beter inzicht post te doen vatten over de geestelijke nood onder de militairen. Er waren toen 25 veldpredikers te weinig, dit tekort werd aangevuld. Op het ogenblik werken 90 Protestantse dominé’s onder de Nederlandse soldaten met nog 30 inheemse dominé’s van het K.N.I.L. Ds. Koningsberger gaf nu een indruk van de vele zaken, die een veldprediker behoeft om zijn taak naar behoren te kunnen vervullen. Één kist met noodzakelijke uitrusting kost f.3500,Spr. Zag een zekere vermoeidheid in de thuisfronten optreden. “Het is ergerlijk dat grote groepen mensen nooit of te nimmer te bewegen zijn zich hiervoor in te spannen”, aldus spr. Bij een interland voetbalwedstrijd worden grote sommen door de bezoekers gespendeerd, maar het geld voor de boekenkisten moet bij elkaar gebedeld worden. Ds. Koningsberger eindigde met een vurige oproep om vol te houden. De rapporten van de veldpredikers spreken van een enorme gedeprimeerdheid onder de soldaten, die niet meer weten waarom zij nog in de archipel moeten blijven. Hij beschreef de factoren die tot die neergang in het moreel hebben geleid, zoals de verhalen over gruweldaden, de brief van een officier in “De Groene Amsterdammer” en de dood van generaal Spoor. Er verstrijkt nog een jaar voor de drie divisies terug zijn en, naar menselijke schatting zijn er met Kerstmis 1950 nog 50.000 soldaten in Indonesië. “Mijn toespraak”, aldus ds. Koningsberger, “ is bedoeld als uiterst pleidooi. Het P.I.T. en de Bond “Pro Rege” moeten het van de kerkmensen hebben. Laten deze dingen in Uw hart de voorrang hebben !”(…)

42

Op dewze avond werd muzikale medewerking verleend door het Chr. Zwols Mannenkoor, onder leiding van de heer E. van den Berg, terwijl de organist Gradus Wendt voor de begeleiding zorgde en tijdens de dodenherdenking “Ik had een wapenbroeder” speelde.”

26-9-1949 “Alles voor de Niwin Het Zwols Niwin-comité ontving in het kader van de bruiloft- en jubileumactie onderstaande bedragen: H.M.E.P. f. 13,35; v. ’t H.S. Diezerenk f. 15,-; A.S. Katersteeg f. 16,79; H.S. Schellerweg f. 15,20 (…) “ 30-9-1949 “Terug uit Indonesië Met het ss. “Zuiderkruis”, dat vermoedelijk op 10 October te Rotterdam aankomt, keren de volgende stadgenoten terug: J. Dekker, W. van Dijk, J.D. de Groot, D. Kuik, A. Regterschot, H.J. Rolwes, H. Tatje, W.E. v.d. Berg, H.J. ten Berge, J.J. Tenkink “ 4-10-1949 “Zwolse rimboekist bracht vreugde in Indonesië Het Zwolse Niwin-comité ontving de volgende brief uit Indonesië: Op de 18e Sept. 1949 hadden wij, de militairen van de 4e Cie van het XXV Bataljon K.N.I.L. en de hierbij gedetacheerden van de KL het grote voorrecht een “rimboekist” te mogen ontvangen. Daar mijn compagnie verdeeld over enkele posten in de uithoek van de residentie Semarang zit en er geen, althans zeer weinig, ontspanningsmogelijklheden zijn, werd de inhoud met uitbundig enthousiasme ontvangen. Het mooie is, dat de geschonken artikelen stuk voor stuk volkomen tot hun recht komen, zowel voor de militairen van Indonesische als Europese landaard. Als commandant van deze compagnie betuig ik U namens iedereen onze grote dankbaarheid. U kunt er van verzekerd zijn, dat iedere keer, wanneer er een artikel uit de rimboekist wordt gebruikt, met genegenheid wordt gedacht aan de gulle gevers, die deze gebeurtenis mogelijk hebben gemaakt. Ontvangt namens ons allen de meest hartelijke groeten, Hoogachtend De Cdt van 4-Inf.XXV K.N.I.L. (w.g.) F.J. Smid” 14-10-1949 “Voor de strijdkrachten te land, ter zee en in de lucht De mevrouw, die gisteren haar zoon in Indonesië toesprak, kneep haar handen samen en kampte met de tranen. “Wij zullen het maar even over doen”, besloot de omroeper van het programma voor de Nederlandse strijdkrachten, de heer G. Maaswinkel. Ditmaal ging het vlot en mevrouw keek verheugd. Maar de technicus bezorgde haar een hevige schrik. “Nog éénmaal mevrouw, dit was een proefopname….” Ongeveer 36 families uit Zwolle en Zwollerkerspel kregen gisteren in gebouw de Eikelboom de gelegenheid hun groeten voor zoon, echtgenoot, verloofde of broer in Indonesië uit te spreken. Ook werden enkele groeten voor militairen in West-Indië op de gramofoonplaat opgenomen. 23 woorden Deze uitzending is georganiseerd door de Band Nederland-Indonesië, het Katholiek Thuisfront en het Protestants Interkerkelijk Thuisfront. Enkele personen van het strijdkrachtenprogramma waren uit Hilversum overgekomen om de uitzending te verzorgen. Volgende week Donderdag zullen de stemmen van de Zwollenaren door de aethergolven gedragen, in Indonesië klinken, waar Zwolse jongens gespannen bij de luidspreker zitten en ontroerd de stemmen van hun geliefden zullen herkennen. Op Donderdag 20

43

October kan men in Nederland de uitzending beluisteren op de 49 meterband (PCJ) van 13.15 -2 uur. Voor Indonesië zal het programma op 13,16.19 meterband uitgezonden worden. Hoewel verscheidene personen enigszins blijk gaven van “microfoonvrees” mag de groetenopneming alleszins als geslaagd beschouwd worden. De heer Maaswinkel praatte rustig voor zijn microfoon, plaatste eens een grapje en stelde de vaders en moeders gerust. Ieder kreeg maximaal 23 woorden toegewezen en het is verwonderlijk hoeveel men in 23 woorden kan uitdrukken. De groeten zullen aangevuld worden met streeknieuws en muziek. Met een “behouden vaart en goede wacht” besloot de heer Maaswinkel het programma. Toch niet vergeten? We herinneren onze lezers nog even aan het grote bal, dat morgenavond in de foyer van de Buitensociëteit wordt gegeven en waaraan o.m. twee dansorkesten medewerken. Het is geen gewoon bal, maar een voor een zeer mooi doel. De gehele opbrengst, en die kan groot zijn wanneer er veel belangstelling is, want alle betrokkenen werken belangeloos mee, is bestemd voor de NiwinKerstpakkettenactie. Wil men dit bal bezoeken, dan geve men zich vóór tien uur hedenavond op bij Dansinstituut Wiering Luttekestraat 30 (tel. 7675). Het motto van deze balavond is: Voor U een gezellige avond, voor de jongens overzee een paar prettige Kerstdagen” 15-10-1949 “Mensen om ons heen Marva Marva betekent, voor wie het nog niet weten mocht, Marine Vrouwen Afdeling. De acht en twintig zonnige lentes tellende mej. Ria Verheul is zo’n Marva. Niet sedert vandaag of gisteren, nee, ze kwam al bij de Marineafdeling toen de bevrijding nog pas enkele maanden oud was. Bijna twee jaar liep ze in ons land in haar vlotte uniform rond, toen kwam de grote Sibajak in de Rotterdamse haven, die haar met tientallen collega’s naar Indonesië bracht, dat toen nog Indië werd genoemd. En vorige week kwam ze met dezelfde Sibajak terug, bruinverbrand en erg rillerig, want de tropische zon in een paar weken verwisselen voor het Nederlandse herfstklimaat- al is het dan ook zo zachtis geen kleinigheid. Toen we mej. Verheul opzochten (we laten verderop dat mej. maar weg, een journalistieke vrijheid die we ons enkel en alleen veroorloven omdat’t zo stijf klinkt) zat ze dan ook bij de kachel, welke als eerste dit seizoen in de van Lennepstraathuizen gloeiende kolen in haar buik heeft gekregen. Ria Verheul kon ons onomwonden verklaren dat het prettig was in Indië (gedeeltelijk Indonesië), maar dat het ook wel weer fijn was om oude kennissen terug te zien en je te verbazen over de beperkte ruimte, die de Nederlandse woonhuizen hebben en over de honderden bloemen die hier te krijgen zijn en waarvoor je in de gordel van smaragd eerst naar het gebergte moet om ervan te kunnen genieten . Al die twee-en-een-half jaar heeft Ria Verheul in Soerabaja gezeten en alleen in de weekeinden ging ze naar het hoger op gelegen Tretes om daar te zwemmen en afkoeling te zoeken. Ze was niet de enige Marva daar aan de Straat van Madoera er waren 59 meisjes van hetzelfde corps, die haar gezelschap hielden. Met z’n allen woonden ze eerst in een zestal huizen aan de rand van de stad, daarna verhuisde ze naar een hotel in het hartje. “Hoe was het in Indonesië? “vroegen we natuurlijk, en die vraag was-doelbewust- zo vaag dat we een zeer uitvoerig antwoord verwachtten. Dat hebben we gekregen ook, veel verhalen, maar de woedende tijgers in de oerwouden, de sissende slangen en de legers witte mieren waren er niet bij. Die waren niet op het kantoor, waar Ria Verheul haar werk als codeuse en telexiste verrichtte.Wel raakte er op een nacht een patrouille extremisten in de stad verdwaald en die heren zeiden dat ze Soerabaja in hun macht hadden en dat iedereen maar rustig moest doen, dan zou een en ander nog wel los lopen. Het is dan ook wel losgelopen, want de bezetting ging niet door. Niet uit politiek oogpunt, maar louter vrouwelijk redenerend vindt Ria Verheul sommige TNI-mannetjes wel een beetje griezelig. Er zijn namelijk onder hen die hun

44

haar laten groeien zolang Indonesië nog niet onafhankelijk is en dat betekent tot nu toe, dat dat haar maar groeit en groeit. We kunnen ons voorstellen, dat zo’n sleep haren boven een legeruniform een min of meer onbehaaglijk gevoel moet opwekken. In elk geval niets voor onze generaal Kruls, vrezen we. De politiële acties heeft Ria Verheul natuurlijk meegemaakt, maar ze vertrouwde ons toe, dat ze dat alleen maar gemerkt heeft doorat er die dagen niets te doen was: er behoefde geen enkel bericht in code te worden doorgezonden. Maar na een paar dagen kwamen de berichten los en werd het werk verdubbeld. Uitstapjes maakte Ria naar Madoera, waar ze bijna de stierenrennen had gezien (bijna, want het was net afgelopen toen ze kwam) en naar Bali, waar ze hanengevechten zag, een ongezond spel dat Dierenbescherming terecht kwaad zou maken. Het kopen op de passar had voor deze Marva natuurlijk een bijzondere aantrekkingskracht. Als er iets vijf gulden kost, beginnen ze met veertig te vragen en het volgende half uur moet gebruikt worden om af te dingen, zodat er in koopjes halen dus nogal wat tijd gaat zitten. De devaluatie heeft de prijzen in Indonesië doen stijgen. De tube tandpasta die eerst “slechts” vier gulden kostte, moet nou met negen betaald worden. Of er een prijsstop bestaat, wist Ria Verheul dan ook niet. Bescheidenheid siert de mens is een oude en mooie wijsheid en niets hebben we meer gewaardeerd dan het antwoord op onze vraag wat dat ene rode streepje op haar uniform betekent. “Tweede klasse, maar ik ben eigenlijk eerste klasse. Het tweede streepje zit in m’n koffer, maar uit laksheid heb ik het er nog niet opgenaaid”. Aan deze laksheid kan o.i. niets anders ten grondslag liggen dan bescheidenheid. De uniform is keurig: donker blauw met gouden marineknopen. Een wit overhemd met smalle boord, waarop een zwarte das. Op de linkermouw, behalve dat ene rode streepje (waarvan er twee moeten zijn) een blauw distinctief met een paar gekruiste vlaggetjes. Nu is Mej. Verheul weer in Zwolle, de stad waar ze de laatste vijftien jaar gewoond heeft. Aan de ontelbare bloemen in de huiskamer hebben we geconstateerd dat niet alleen zij het prettig vindt weer thuis te zijn LAICUS” 17-10-1949 “Terugkerende militairen Met het s.s. “Grote Beer”, dat vermoedelijk op 24 Octoiber te Amsterdam aankomt, keren o.a. de volgende militairen naar hun woonplaats terug Ittersum: G.J. Rekelhof Zwolle: J. Th. Janssen, J. van Eden, M.L. Hartwig, A. van Voorst.” 24-10-1949 “In iedere straat een Kerstpakketten-daad Als bekend voert de Niwin momenteel voor de vierde maal een actie met als doel, elke militair in Indonesië met Kerstmis een pakket te bezorgen. Wanneer men aan het Niwin-comité vijf gulden stuurt, wordt er een etiket ten name van de gever uitgeschreven en dit etiket wordt vervolgens op een der pakketten geplakt. De ontvanger daarvan komt daardoor te weten, aan wie hij de schenking de danken heeft. Het Zwolse Niwin-comité is er zich van bewust, dat velen zo’n pakket niet alleen voor hun rekening kunnen nemen en daarom heeft het naar wegen gezocht, welke voor iedereen de mogelijkheid bieden, aan deze Kerstpakkettenactie mee te doen. Onder het motto “In iedere straat een Kerstpakketten-daad” doet zij een beroep op het publiek het medeleven met de jongens overzee metterdaad te tonen, door straatgewijze een inzameling voor dit doel te houden. In iedere straat is wellicht wel iemand, die het wel en wee van de jongens ter harte gaat en daarom de mede-bewoners van zijn straat wil opwekken, voor dit doel een bijdrage te geven. De pakketten welke op deze wijze worden gekocht, worden door het comité uitgeschreven ten name ban “de bewoners van de ….straat te Zwolle”. Het adres van de penningmeester, waar men de ontvangen bijdragen kan afdragen luidt: v. Ittersumstraat 91. T.z.t. zal bekend gemaakt worden hoeveel pakketten iedere straat bij elkaar heeft gebracht en welke straat de kroon zal spannen.”

45

26-10-1949 “Kerstpakkettenactie in de straten Het Niwin-comité heeft de eerste gavenin de straten-actie ontvangen. Bagijnesingel presenteerde f. 50,(10 kerstpakketten) en de van Karnebeekstraat bracht f. 35,- bijeen. De eerste schapen zijn nu over de brug, hoeveel volgen? “ 27-10-1949 “Terug uit Indonesië Met de “Waterman”, die vermoedelijk op 5 November te Rotterdam aankomt, en de “Empire Brent”, die vermoedelijk op 7 November te Amsterdam aankomt, keren de volgende militairen uit onze plaats in het vaderland terug: (E achter de naam betekent: aan boord van de “Empite Brent”, de overige militairen zijn aan boord van de “Waterman”): Zwolle: L. van Aalderen, H.A. G. v.d. Belt, B. v.d. Bend, A. Bieleveld, G.J. Bitterling, W. Bolleman, B.H. ten Brinke, J.W. ten Broeke, W. Brugman, H. v. Brussel, J. Dikken, E. Engels, J.G. Hegeman, L.H. Hullen, H. Karsten, H.J. Koekoek, H.H. Maalstee, G.v.d. Molen, G.J. Olthof, G.J.M. Rientjes, G.J.E. Ruiken, J. Schakelaar, D./v.d. Sluis, E.J. Sternenborg, C. van Veluwen, H. de Vries, J.H. Witterholt, J. Th. Wolf, R. Kieft, L.C. Meyer , A. van Sloten, G.W. Schuman (E), H.J. Sluiter (E), G. Tielbaard (E), P. de Groot en echtgenote (E) Zwollerkerspel: E. v.d. Berg, M.R. Borgman, A.J. Velzen, D. Wiessenberg, R. Withaar “ 27-10-1949 “Niwin stratenactie De penningmeester van het Zwolse Niwin-comité ontving voor de kerstpakkettenactie van het nieuwe gedeelte van de Molenweg f.27,25, de van Ittersumstraat f.31,08 en een aanvulling van de van Karnebeekstraat ten bedrage van f. 5,-“ 28-10-1949 “Stratenactie van Niwin De Niwin penningmeester ontving voor de kerstpakkettenactie van de dienstmeisjes van de Koestraat f. 10,-, van het oude gedeelte van Molenweg f. 57,27 (Molenweg in totaal nuy 84,52), van Sallandstraat en beerninkstraat f.18,29, van Nahuysplein f. 80,-, Trompstraat f. 5,-, van Heemskerckstraat f. 5,-, van Wipstrik ( v. Galenstraat af) f. 102,-. In totaal werd deze week ontvangen f. 425,89” 29-10-1949 “Niwin straatactie De penningmeester van het Zwolse Niwin-comité ontving heden voor de kerstpakkettenactie gevoerd door de straten van: Enkstraat f. 20,-, Brederostraat f. 53,02, v. Galenstraat 40,25, Hertensstraat f.31,64, Hortensiastraat (deel tussen Amb.school en Assendorperstraat) f. 20,- ;. In totaal nu ontvangen f. 550,55” 31-10-1949 “Niwin straatactie De penningmeester van het Zwolse Niwin-comité ontving voor de kerstpakkettenactie gevoerd door de straten van: Assendorperplein (waar gerepatrieerde militairen collecteerden) f. 15,-, Westerlaan f. 27,50; In totaal ontvangen f. 593,05” 1-11-1949 “Stratenactie voor Niwin

46

De volgende straten konden de penningmeester van het Zwolse Niwin-comité bijdragen schenken voor de kerstpakkettenactie: Oosterlaan f. 5,-, Schoolstraat f.15,26, Koestraat f. 103,- (met het bedrag van de dienstmeisjes geeft dat f.113,-), Meidoornstraat en –plein f. 22,60, Rembrandlaan f. 36,03, Blijmarkt f. 32,50, Kromme Jakf. 7,-, van de Van Karnebeekstraat is nof f.2,- nagekomen. In totaal thans f. 826,44 geschonken.”

2-11-1949 “Geld voor meer dan 200 kerstpakketten bijeen Stratenactie van Niwin loopt goed De actie, die de straten voeren om het Zwolse Niwin-comité aan geld te helpen voor het aanschaffen van kerstpakketten voor de jongens in Indonesië, blijkt een succes te worden. Als bekend kost een pakketf. 5,en voor het geld, dat een straat bij elkaar brengt worden -op naam van de straat- kerstpakketten overzee gestuurd. Gisteren ontving de penningmeester van het Zwolse Niwin-comité weer enkele bedragen die er voor zorgden dat de totale opbrengst thans reeds f. 1019,25 bedraagt, d.w.z. bijna 204 pakketten. De Assendorperstraat schonk f. 141,31, Wipstrik van Vechtbrug tot v. Galenstraat f. 50,50 (Wipstrik in totaal dus f. 152,50), van de Molenweg kwam nog een nagekomen gift van f. 1,-“ 2-11-1949 “Overijssels programma voor soldaten Evenals vorig jaar zal het Ned. Strijdkrachtenprogramma een speciaal Kerst-radioprogramma samenstellen voor de militairen. Vorige keer werd een dergelijk programma elf achtereenvolgende dagen uitgezonden, waarbij elke dag een provincie aan de beurt kwam. Deze keer wil men één programma samenstellen dat vijf kwartier zal duren en waarin elke provincie een zevental minuten krijgt toegewezen. Naar wij vernemen zal in het Overijsselse programmadeel hetr woord worden gevoerd door de burgemeester van Zwolle, jhr.mr. G.A. Strick van Linschoten. Het Zwols mannenkoor o.l.v. de heer A. Hartsuiker zal 2 liederen zingen en het programma wordt aangevuld met beiaardspel van de Peperbus uit. Zaterdag over een week zullen de opnames in “De Eikelboom” gemaakt worden voor dit programma.” 3-11-1949 “De penningmeester van het Zwolse Niwin-comité ontving voor de kerstpakkettenactie de volgende bedragen: Korenbloemstraat f. 44,10, Sassenstraat f. 73,50, Leliestraat f. 53,-. In totaal nu ontvangen f. 1169,25” 5-11-1949 “Stratenactie voor de Niwin De penningmeester van het Zwolse Niwin-comit’ontving gisteren nog de volgende giften voor de kerstpakkettenacti”: Emmastraat f. 18,-, Deventerstraatweg f. 30,-, Wilhelminastraat f. 52,53, Rhijnvis Feithlaan f. 53,45. Nagekomen van de Bagijnesingel f. 5,- en van de Enkstraat f. 1,50. In totaal nu ontvangen f.1379,33. Nog één week duurt deze actie. Waarschijnlijk wordt de f. 2000,- gehaald, maar het zou prachtig zijn als het f. 2500,- kan worden. Straten, die nog geen actie gevoerd hebben, blijft niet achter! Laat onze stad een goed figuur slaan.” 7-11-1949 “Stratenactie voor Niwin

47

Voor de kerstpakkettenactie van de Niwin ontving de penningmeester van het Zwolse Niwin-comité de volgende bedragen van straatbewoners: Walstraat f. 23,40, Th. à Kempisstraat (van Diezerkade tot Vechtstraat) f. 32,-, tweede deel Th. à Kempisstraat f. 30,-, Parkweg f. 22,50, Emmakwijk f. 29,70. Nagekomen Asswendorperstraat f. 6,-; Leliestraat f. 2,50, Molenweg 1,-. In totaal werd nu ontvangen f. 1541,23”

10-11-1949 “Terug uit Indonesië Met het troepentransportschip “Volendam” dat vermoedelijk op 28 November in Rotterdam aankomt keren de volgende militairen terug: Zwolle: G.J. Keizer, J.W. Meingerink, J. Meulenmeester, J. ter Horst, J.H.B. Jansen, J.G. Lans, G.J. Westenberg, A. Brandt, G. Kloos Zwollerkerspel: K. Dekker” 10-11-1949 “Stratenactie voor de Niwin De f. 2000,- voor de kerstrpakkettenactie voor de Niwin is bijna bereikt. Er resten nog 2 dagen, dus het bedrag kan nog aanmerkelijk hoger worden als de straten, die tot nu toe nog niet aan de actie hebben meegedaan, dit alsnog doen. De penningmeester ontving ditmaal: Westerstraat f. 45,60, Schuttevaêrkade f. 16,30, Jan Tooropstraat f. 8,30, Vechtstraat f. 40,50, Verenigingsstraat f. 27,-. Nagekomen gift Groeneweg f. 1,-. In totaal nu ontvangen f. 1948,58 (…)” 12-11-1949 “Stratenactie voor de Niwin Gisteren ontving de penningmeester van het Zwolse Niwin-comité de volgende giften voor de kerstpakkettenactie: Kerkstraat f. 12,-, Mauritsstraat f. 28,75, Sophiaziekenhuis in kader van stratenactie f. 32,44, Wilhelminasingel f. 34,50, Irisstraat f. 15,-, zeven straten van St. Josephbuurt f. 46,25. Nagekomen gift Brink, Koewegje f. 10,-, Sophiastraat f. 10,-, Schuttevaêrkade f. 1,-. In totaal is thans binnengekomen 21,38,52” 14-11-1949 “Zaterdag werd nog ontvangen voor de kerstpakkettenactie van de Niwin: Eekwal f. 83,75, tweede deel Veerallee f. 14,-, Groot Weezenland f. 13,50. In totaal is er thans f. 2249,47 bijeen gebracht (…)” 17-11-1949 “Terug uit Indonesië Met de “Tabinta” die vermoedelijk op 3 December a.s. te Amsterdam aankomt, keren de volgende plaatsgenoten terug: Zwolle: K. Bisschop, J. Schuurman, C.G. J. Teerink Zwollerkerspel : H. Mulder 18-11-1948 “” Zwolle bracht 940 kerstpakketten bijeen De stoutste verwachtingen overtroffen (….)” 21-11-1949

48

“Bridgen ten bate van Niwin De bridgedrive, taerdag in de foyer van de Buitensociëteit ten bate van de Niwin gehouden, is een succes geweest. Zeventig paren hadden ingeschreven en zo bracht deze drive (bruto) een bedrag van f. 295,10 op”

28-11-1949 “Terug uit Indonesië Met het troepentransportschip “Joh. van Oldebarnevelt” dat vermoedelijk op 8 December in Amsterdam aankomt keren de volgende militairen terug: Zwolle: B. Doorn, P. Grimme, M.C. v.d. Stouwe, A. Veerman, H.H. v.d. Wel, H.A. Westenberg, H.J.F. Bijvoet, A. Hultink, L. Kolthoorn Zwollerkerspel: Wich. Drost, Will. Drost, D. Jans. D. van Unen Westenholte: J. Bruins 1-12-1949” “Voor onze jongens overzee Gisteravond hiel de Band Nederland- Indonesië een goedbezochte contactavond in “De Eikelboom”. Na een welkomstwoord van de voorzitter, de heer J. Oord, sprak de heer J. de Haan uit Dedemsvaart, die geruime tijd als kapitein in de tropen diende, over het leven der militairen in Indonesië en de vele gevaren die hen daar bedreigen. Van de gelegenheid om vragen te stellen en met spreker van gedachten te wisselen maakten enkele personen gebruik. Na de pauze bracht een vijftal dames en heren het blijspel “Een eeuw achter” ten tonele (….)” 10-12-1949 “Terug uit Indonesië Met het s.s. “Zuiderkruis”, dat vermoedelijk op 19 December in Rotterdam aankomt, keren de volgende militairen terug: Zwolle: J. Steurman, H. Jansen, W. Wienbelt, G.J. Slijkhuis, W. Altena Met de s.s. “Kota Inten”, dat vermoedelijk op 24 December te Rotterdam aankomt, keren de volgende militairen terug: Zwolle F. van Milgen, H. Duim, H.J. Warnar, W. van Pijkeren, H. Bloemers Zwollerkerspel : E. ter Wee, M. Fritsma, W.G. Horstman, L. A. Hoenders” 16-12-1949 “Terug uit Indonesië Met het troepenschip “Sibajak”dat vermoedelijk op 30 December in Rotterdam aankomt keren o.a. de volgende stadgenoten terug, de militairen: W. van Olst en A.S. Koomen” 5-1-1950 “Terug uit Imndonesië Met de “Grote Beer”, die vermoedelijk (onleesbaar) te Amsterdam aankomt (onleesbaar) de volgende militairen uit onze (onleesbaar) uit Indonesië terug: W.H.P. (onleesbaar), H.J. Bloemert (Zwollerkerspel) en A. Bruins”. 7-1-1950 “Terug uit Indonesië

49

Met de “Asturias” die vermoedelijk op 12 Januari a.s. te Rotterdam aankomt, keren de volgende militairen uit Zwolle terug: K.J. Heu(onleesbaar), A.J.B. Steunenberg, W. Trip, (onleesbaar) Pot, G.J. Volker, M. Rientjes, (onleesbaar), H.H.J. v.d. Wals” 12-1-1950 “Terug uit Indonesië Met de “Waterman”, die vermoedelijk op 16 Januari te Rotterdam aankomt keren de volgende militairen uit Zwolle terug: H.v.d. Marck, G. Baai en J. van Dijk” 13-1-1950 “Terug uit Indonesië Met de “Cameronia”, die vermoedelijk op 24 Januari a.s. te Amsterdam aankomt, keren de volgende militairen uit Indonesië terug: W. Doorn (en gezin), F.H. Fevre, C. Th. Heyden, J. Zurich” 18-1-1950 “Rijkswerkplaats te Zwolle krijgt metaalcursus er bij Gedemobiliseerden hebben voorrang (…)” 28-1-1950 “Het mogen geen verloren jaren zijn Ze zijn weer thuis, maar voelen zij zich thuis? Duizenden zijn reeds teruggekeerd, tienduizenden zullen volgen. Mannen uit hun werk of studie gehaald, om hun soldatenplicht in Indonesië te vervullen. Het is duidelijk, dat ons volk in zijn geheel thans een taak heeft. Het zal er voor moeten zorgen, dat deze soldaten na hun repatriëring weer volledig opgenomen worden in de samenleving, dat zij de in velerlei opzicht opgedane achterstand kunnen inhalen en dat bijgevolg de jaren over zee geen verloren jaren zijn geweest. Om een indruk te krijgen hoe de gedemobiliseerden er voor staan, nadat zij twee weken, een maand of enige maanden in het vaderland terug zijn, hebben we volkomen willekeurig een “aantal mensen om ons heen” gekozen, die tot voor kort nog in khaki gekleed in Indonesië vertoefden. Het werd geen officiële enquête, maar de openhartige kijkjes in het leven van deze, meest jonge mensen zullen de belangstelling en ’t begrip voor de positie en voor de moeilijkheden van deze ex-militairen vergroten. Dat althans is onze bedoeling. Openhartige gesprekken met gedemobilseerden Prettige herinneringen heeft Harry ten Berge aan zijn diensttijd. Hij heeft in vele opzichten geboft. Niet te lang in Indonesië-vijftien maanden als marineman in Soerabaja- en bijna dadelijk na aankomst zijn oude betrekking terug. Hij werkt nu op het kantoor van de Fanto, is tweeëntwintig en zag in Indië veel, dat hij mooi en interessant vond, hetgeen hij niet graag zou willen hebben missen. Dat vertelde niet Harry zelf, maar zijn vader die ons in het bovenhuis aan het Assendorperplein ontving. De hele straat leefde mee “Ik was verrast toen ik weer thuis kwam, zo groot was het medeleven van de bewoners van onze straat “, zei J. Schakelaar, die met moeite te bereiken was, omdat zijn werkuren aan het spoor anders zijn dan Uw schrijvende dienaar op zoek naar oud-militairen veronderstelde. Maar na drie maal voor niets aan de deur geweest te zijn troffen we Schakelaar voordat hij zich weer in de richting van het Station moest begeven. De Nederlandse Spoorwegen hebben hem direct weer teruggenomen en dat vond Schakelaar terecht een voornaam ding. De dienstjaren rekent het Spoor voor werkjaren, dus wat dat betreft is hij niet zo heel veel achterop gekomen. Niet, dat hij de jaren in het leger ( van Mei ’46 tot December ’49, waarvan 6 maanden doorgebracht in een hospitaal) als een soort vacantie beschouwde. “Eigenlijk zijn we er voor niks geweest, al waren er ook wel mooie dingen in dienst. Maar 3 ½ jaar is te lang en je raakt met je opleiding achterop”.

50

En Schakelaar, die 24 jaar is en bij zijn ouders in de Groenestraat 34 woont, kan zich voorstellen dat er kameraden uit dienst zijn, die het moeilijker hebben dan hij. Veel buitenlucht Ex-soldaat Hendrik de Vries zit zich thuis (Groeneweg 118) eigenlijk te vervelen, vertelde hij ons. De toestand hier was hem na zijn terugkeer uit Indonesië niet meegevallen. Hij is daar 37 maanden geweest en bovendien heeft hij er nog een half jaar opleiding opzitten, zodat hij niets meer voelt voor het schoenmakersvak, dat hij gekozen had, voordat hij onder dienst moest. Vorig jaar Mei kreeg de Vries bericht dat hij bij de PTT zou kunnen komen, als hij de Nederlandse bodem weer betreden zou, maar toen kwam de tweede politiële actie en die gooide roet in het eten. Nu is er (dadelijk althans) bij de PTT geen plaats, zodat hij nog enkele maanden geduld oefent. Hij wil in ieder geval een baan hebben, waarbij hij veel buitenlucht kan happen en daarom trekt hem de besteldienst het meest. Dat hij, tot het zover zal zijn, op gemeentelijke kosten “leeft” van f. 13,34 wachtgeld per week, vindt hij niet prettig. Hij had verwacht dat het vaderland hem wel dadelijk een betrekking zou kunnen aanbieden. H. de Vries, die bij het 9RI in West Java heeft gezeten, is vier en twintig en keerde 5 November j.l. met de Waterman terug. Goede herinneringen, maar blij terug te zijn J. ter Horst, die drie jaar en twee maanden tropenzon er op heeft zitten, troffen we niet thuis. Het was een goed teken dat moeder ter Horst ons vertelde, dat haar zoon naar het werk was. Hetzelfde werk als hij deed voordat hij naar Indonesië ging, waar het dank zij het feit dat hij bij de verbindingstroepen was en bovendien in de buurt van het weldadige Bandoeng niet onprettig heeft gehad. De nu 24 jarige Ter Horst werkt op het kantoor van het telefoondistrict en kan niet anders dan tevreden zijn over de gang van zaken na zijn demobilisatie, al moest hij wel weer even wennen aan de Hollandse manier van leven. Hij kreeg zijn aanstelling van de PTT al toen hij nog in Indonesië zat; de tocht (grotendeels met de Volendam) van Bandoeng naar de Tweede Weidjesstraat 6 te Zwolle, heeft hij dus zonder al te veel zorgen voor de toekomst kunnen maken. Historische anecdote Leraar aan de Mulo te Winschoten was K.J. Heuvink, toen hij in ’47 aan boord stapte. Hij is dus eigenlijk geen Zwollenaar, maar toen we hem troffen in het huis van zijn broer aan de Hortensiastraat 62 hebben we toch maar even met hem gepraat. De betrekking staat weer voor hem open nu hij het uniform van (reserve-) kapitein heeft uitgetrokken-alleen het huis nog niet. Maar de gemeente Winschoten heeft beloofd de woning te zullen “vrijmaken” en de man die er nu woont, krijgt een nieuw huisje. Heuvink werd afgekeurd (rugklachten) en moet nog naar Utrecht om het demobilisatieverlof na een keuring te krijgen. Hij zat op het territoriaal stafkwartier in Palembang (afd. Personeelszaken) en die functie deed hem een aardige en historische anecdote aan de hand, die we niet onvermeld willen laten. Een militair in Palembang wilde een Balinees meisje trouwen. Dat betekent in Indonesië, dat men de hele familie er bij trouwtschoonmoeder en al haar kinderen komen bij je inwonen. De regering betaalt in zo’n geval alleen de (hoge) overtochtskosten van Bali naar Palembang voor de vrouw en als die vrouw kinderen mocht hebben ook voor die kinderen. Maar niet voor schoonmoeder en schoonzusters. En dat waren er in dit geval nogal wat. Waarop de militair zich zeer handig toonde. Hij trouwde met de moeder van zijn aanstaande vrouw en liet het rijk nu dus de overtocht van alle kinderen betalen. In Palembang scheidde hij van zijn wettige vrouw en huwde de uitverkoren dochter…. K.J. Heuvink is 38 jaar, kwam 12 Januari j.l. terug en hoopt vlug weer voor de klas te kunnen staan. Niet op een presenteerblaadje ’t Meeste moet je zelf doen, meent de 32-jarige J.G. Hegeman in de Lindestraat 12, die de wapen rok van ’37 tot ’40 en ’45- ’50 droeg. Hij was onder dienst toen de oorlog uitbrak, verzeilde bij de Wegenbouw, daarna op het bureau van de Prov. Voedselcommissie en tenslotte nog een maand of wat bij de CCD. Vlak na de bevrijding naar Engeland en daarna Indonesië- als sergeant-majoor keerde hij onlangs terug. “De overheid helpt je wel, maar ze komt het niet op een presenteerblaadje brengen” ,zegt hij, die overigens

51

bekent dat hij goed is terecht gekomen. Vijf November voet aan wal, vóór de kerst al een betrekking via vriendelijke familieleden. Nu werkt hij bij de firma Koedijk en z’n enige grote zorg is het woningprobleem. Maar de gemeente heeft hem en z’n vrouw een gloednieuw huis toegezegd en daarom vindt hij dat er voor hem weinig te klagen is. “Ik hoop beroepsmilitair te worden” Sergeant-majoor Anton Bruins, fors gebouwd, rustig in zijn doen en laten en 29 jaar oud, kwam begin Januari met de “Grote Beer) terug. In de afgelopen drie weken had hij voor niet veel anders oog dan voor zijn jonge vrouw en 2 ½ jarig dochtertje Fenneke, dat hij slechts van foto’s kende. Hij is dankbaar weer thuis te zijn, al betekent dat ook voorlopig samenwoning met zijn schoonouders op Groeneweg 120. Natuurlijk heeft hij ook zijn plannen voor de tijd welke volgt op de 6 weken verlof. Daarover vertelde hij ons dit: “Ik hoop in beroepsdienst over te gaan en voor zover ik het kan bekijken is de kans groot, dat het lukt. Vroeger heb ik op een overslagbedrijf gewerkt, daarna bij de spoorwegen. In de laatste phase van de oorlog was ik in de NOP ondergedoken. Direct na de bevrijding kwam ik bij de B.S. en nadat ik op een kader-school was geweest, kon ik in October ’46 als infanterie-sergeant naar Indonesië gaan. Ik was toen 14 dagen getrouwd”. Aan zijn Indische jaren heeft A. Bruins gemengde herinneringen. Het soldatenleven heeft hem altijd wel aangelokt, maar over de gang van zaken ginds is hij niet enthousiast: “Ik heb geen vertrouwen in die regering van Soekarno”, zegt hij en daarom zou ik niet graag met vrouw en kind terug gaan. Al is het een mooi land”. Over de medewerking in Nederland heeft hij niet te klagen. Straks, na zijn verlof, zal sergeant-majoor voor herindeling moeten melden in Amersfoort. Dan ook zal moeten blijken of hij beroepsmilitair zal kunnen worden. De grote teleurstelling Willy v.d. Berg, 21 jaar, die we in zijn ouderlijk huis, Hoogstraat 82, aantroffen, is een beetje down. Hij zegt: “Voor mij is het een grote teleurstelling geworden”, en die pessimistische zienswijze spruit voort uit het feit, dat hij nog geen kantoorbaan heeft kunnen vinden. Sinds de ‘Zuiderkruis” hem in October ’49 thuis bracht, schreef hij zeven sollicitatiebrieven. Zonder resultaat. Ïk begrijp het wel”, vertelt hij ons, ‘dat het een grote handicap is, dat ik alleen maar een paar jaar Mulo en geen diploma’s of praktijk heb op enigerlei gebied. Maar ik ben nu bezig met handelscorrespondentie en steno”. Het volgende verdroot hem zeer: bij een flinke zaak in Zwolle poogde hij administratief werk te vinden, doch hij kreeg als antwoord dat er geen administratieve krachten nodig waren. Edoch, heel spoedig daarna hoorde de sollicitant, dat er wel enige meisjes voor kantoorwerk aangenomen waren. “En ik heb toch zo hard een stimulans nodig na die verloren jaren en bovendien is het werkelijk niet leuk te leven op kosten van je ouders”, zucht Willy v.d. Berg, die twee jaar bij de mariniers op Oost-Java diende, daar geen tijd had om diploma’s te veroveren en nu op een kans(je) wacht. Vier verloren jaren? Via Diezerplein 14, het woonadres van Jan Koekkoek, zijn we terecht gekomen in de machinefabriek achter aan de Vondelkade, waar we onze man in overall en met alpino-pet op aan het werk vonden. Bijna vier jaar heeft hij de wapenrok gedragen. Hij is nu weer bij zijn vroegere baas terug als machinebankwerker en hij poogt de achterstand in zijn vakopleiding door een schriftelijke cursus en op andere manieren in te halen. “Als het ginds wat rustiger was geweest”, zegt Jan Koekkoek, ‘dan waren honderden jongens en ook ik gebleven . De mogelijkheden zijn daar beter. Toen we in November met de “Waterman” naar huis toe gingen, hadden we een eerlijke voorlichtingsofficier aan boord, een Fries, die ronduit zei, dat we geen gouden bergen moesten verwachten in Nederland. Jan Koekkoek is nu 25 jaar en we kregen de indruk, dat die vier verloren jaren hem (zeer begrijpelijk) toch wel wat dwars zitten. Als we hem vragen: “Ongetrouwd?” lacht hij schamper, “Hoe zou ik aan geld moeten komen?”is zijn wedervraag. Niet geschikt voor samenwoning

52

Een oud-militair, die niet tevreden is over zijn huisvesting is ook de heer C.G.J. Reerink. Als onderofficier moestg hij na de oorlog weer in dienst komen, hij werkte toen als assistent-accountant bij het bedrijfschap voor Zuivel. Op 5 October ’46 kwam de heer Teerink in dienst en hij trouwde voor zijn vertrek naar Indonesië op 5 Februari 1947. Welke pogingen zijn echtgenote ook in het werk stelde, een huis werd tijdens zijn verfblijf in de tropen niet gevonden. Toen dus sergeant Teerink op 3 December van het vorig jaar terugkeerde , was het enige wat er op zat, inwoning bij zijn schoonouders, Hyacinthstraat 18. Met het vinden van een baan heeft de heer Teerink geen moeite gehad, hij kwam weer in zijn oude betrekking terug. Zijn voornaamste klacht waarmee hij bij de sociale dienst aankwam was natuurlijk de huisvesting. Ambtenaren uit den Haag hebben dezer dagen de toestand in het huis, dat niet geschikt is voor samenwoning- opgenomen. Het is nu maar afwachten wat of er zal gebeuren. De heer Teerink is thans 32 jaar. 51 jaar en gepensioneerd De man die ons in de Sallandstraat 6a open deed, herkende wij meteen als een oud-KNIL-militair. Het Hollandse winterweer had de bruine tropenkleur nog niet van het gezicht van de heer A. Brandt weg kunnen wissen en het gulle gebaar waarmee wij een sigaret kregen aangeboden in de gezellige huiskamer, herinnerde ons aan de ongedwongen sfeer die heerst in de gezinnen van zoveel KNIL-mannen onder de tropenzon. De heer Brandt vertrok in 1916, na een driejarige diensttijd in Nederland, naar Indonesië en hij heeft in de loop der jaren grote delen van de archipel doorkruist. Van hem kunnen we inderdaad met recht zeggen, dat hij de beste jaren van zijn leven in dienst van het vaderland heeft doorgebracht. In 1941 geraakte sergeant Brandt te Buitenzorg in Japanse krijgsgevangenschap. Na op Java van het ene kamp naar het andere overgebracht te zijn, werd hij in ’43 per schip naar Padang vervoerd. Drie schepen uit dat convooi werden getorpedeerd en duizenden KNIL-militairen verdronken. In Pakan Baroe moest sergeant Brandt helpen bij de spoorwegaanleg. In 1947 kwam hij naar Nederland om terug te keren naar Java na een kort verlof. Hij hielp daar bij de evacuatie van vrouwen en kinderen uit republikeinse gebieden. Eind ’49 kwam sergeant Brandt voorgoed naar Nederland. Hij is thans 51 jaar, gepensioneerd en heeft hier nog geen baantje gevonden. Wegens zijn vrij hoge leeftijd heeft hij niet veel kans nog administratieve werkjes op te kunnen knappen als hij verdienste voor zijn vrouw en één van de vijf kinderen, die nog ongetrouwd is. Wanhopige woningtoestand De schoonzoon van de heer Brandt, de 29-jarige J.W. Hofland, is ook KNIL-man. Toen hij van de Mulo kwam vertrok hij als beroepsmilitair naar Indonesië, dat was op 8 Februari 1939. Ook de heer Hofland raakte in Japanse krijgsgevangenschap en na de oorlog heeft hij op Java dienst gedaan zonder eerst met verlof naar Nederland gezonden te worden. In Juli ’49 oordeelde de dokter, dat hij hoognodig met ziekteverlof naar koelere streken moest vertrekken en zo arriveerde hij in den Haag. Eerst leefde hij daar op kamers maar toen dat niet langer ging, kwam hij bij zijn schoonouders in. In Zwolle zijn gevallen van huisvesting, die om verbetering schreeuwen, dit is er één van. Op zolder staan vier bedden, daar slapen de heer Hofland en zijn vrouw en drie kinderen, resp. 3 ½, twee jaar en 4 maand oud. Het condenswater druipt van de zoldering, één van de twee kleine kamers op deze zolder moest reeds wegens de enorme vochtontwikkeling ontruimd worden. In de ene overgebleven kamer is een provisorische stookinrichting gemaakt, gas en water zijn niet aanwezig. Ook hier is het zo vochtig, dat de echtgenote van de heer Hofland met een borstel de schimmel van de muren moet halen. Het huisvestingsbureau kon nog niets anders doen dan beloften geven, dat het mogelijke gedaan wordt om dit gezin een betere woonruimte te geven. Wethouder Corée heeft deze week een kijkje genomen en zich persoonlijk op de hoogte gesteld van de wanhopige toestand. De toekomst is voor de heer Hofland zeer onzeker. Alleen het gouvernement kan ontslag uit de dienst geven en of hij afgekeurd zal worden weet hij nog niet. Misère achter de rug Soldaat Piet van der Wals kwamen we in de Kamperstraat tegen. Hij kende ons niet en wij kenden hem niet, maar zijn uniform plus gebruind uiterlijk deden ons op hem toestappen. Het klopte: hij was 12 Januari teruggekomen. De rest vertelde hij bij een kopje koffie in een café.

53

De laatste maanden had hij in Indonesië in een hospitaal gelegen. De dokters allerlei geprakkezeerd en ten slotte de oplossing gevonden: overspannen oftewel “zenuwen”. Dat kwam misschien voor een deel door het constante en vrij emotionele patrouille-lopen op Midden-Java, maar funester waren de tijdingen welke hem uit Zwolle bereikten aangaande zijn huiselijke omstandigheden. Het gevolg was in elk geval, dat hij eerder dan de andere jongens van het 9e bataljon naar huis toe mocht. Hij is nu weer over de misère heen, vertelde hij ons, en over werk tobt hij geen ogenblik. Vóór zijn diensttijd was hij in een smederij in de Hoogstraat. Zijn baas nam tijdens zijn afwezigheid een nieuwe knecht: 40 jaar en vier kinderen. Piet van der Wals staat er nu zo tegenover: “Ik geloof wel, dat ik er terug kan komen, maar dat dat betekent, dat die ander er uit moet. En dat wil ik niet”. Hij wil nu naar Twenthe om daar aan de slag te gaan in de metaal-industrie. Bijvoorbeeld bij Stork. Bang om met lege handen te moeten rondlopen, is hij geen ogenblik. Een officiële vakopleiding heeft hij weliswaar niet gehad, maar hij wil aanpakken, is nog jong ( 23 jaar) en in de praktijk leerde hij wat er op een gieterij te doen is. Overigens zou Piet van der Wals best terug willen naar Indonesië of naar Australië , maar voorlopig ziet hij het als zijn plicht in de buurt van Merelstraat 38 te blijven. Daar wonen zijn ouders, die zijn hulp wel eens nodig konden hebben. Bereid om alles aan te pakken Als OVW-er verbleef de 25 jarige A. Regterschot drie jaren en drie maand op Java. Voordien werkt hij op kantoor bij een drukkerij hier ter stede. Dat was in de oorlogsjaren en toen er een oproep kwam voor Duitsland, dook hij onder in Alphen aan de Rijn. Hier bevond zich het hoofdkwartier van deze firma en daar heeft hij ook nog een tijd lang gewerkt. Na zijn terugkeer hoorde hij, dat de Sociale Dienst had uitgemaakt, dat hij maar weer terug moest naar Alphen aan de Rijn. “Ik had daar niet veel zin in”, vertelde hij ons, “want ze konden me daar maar werk garanderen voor een half jaar en ik zou dan ook in de kost moeten. Van de verdienste zou op deze wijze niet veel overblijven. Ik ben nl. ongehuwd en woon bvij mijn ouders, Berkummerstraat 50, in. Hier in Zwolle heb ik nog geen werk kunnen vinden. Ik ben administratief onderlegd en heb in Indonesië kennis opgedaan van automotoren. Ik was daar bij de A.A.T.”, aldus deze oud-OVW-er. “Het kan me niet schelen, welk werk me aangeboden wordt, leeglopen is maar niets gedaan en ik ben beried alles aan te pakken”. Het is te hopen, dat zijn achterstand bij het zoeken naar werk ontstaan doordat velen, die niet in dienst kwamen, rustig een passend baantje konden zoeken, niet in een blijvende achterstand zal ontaarden. Timmeren is een mooi vak Op goed geluk af zijn we de “Rijkswerkplaats voor Vakontwikkeling” aan de Hoogstraat binnengestapt en onze veronderstelling bleek inderdaad juist: verscheidene gerepatrieerde soldaten leren daar timmeren of metselen. We hebben er twee aangeklampt. Hendrik Hoogeveen (23) uit de buurtschap IJhorst bij Staphorst is al weer sinds Juni ’48 terug. Als oorlogsvrijwilliger toefde hij drie jaar over zee. Vroeger werkte hij in een zuivelfabriek in Staphorst, maar dat werk interesseert hem niet meer. Hij voelt veel voor timmeren en sinds een maand of acht leert hij nu in de Rijkswerkplaats de eerste beginselen van dat schone vak. En bovendien verdient hij nog een aardig weekloon. Straks gaat hij proberen een baas te vinden en als hij tenslotte een knap vakman is, wil hij de wereld in. Hij heeft de lucht der wijde ruimtes gesnoven. Gerrit Breet zou eerst proberen tuinder te worden, maar men heeft hem ingefluisterd dat de toestand in dat beroep weer even miserabel wordt als voor de oorlog. Daarom heeft deze 22-jarige Kamper jongen (Bagijnestraat 41) besloten timmerman te worden. Hij kwam in October l.l. uit Indonesië terug. Van kruideniersbediende tot timmerman Toen we ’s middags in de Geraniumstraat 37 aanbelden, kregen we te horen dat de oud-militair P. Grimme overdag niet te spreken was. ’s Avonds echter hadden we meer succes en het bleek ons al spoedig, dat dit oud-lid van de 7 December Divisie bereid is zijn handen flink uit de mouwen te steken. Voor hij naar Indonesië vertrok, dat was 3 October ’46, was hij kruideniersbediende. “Dat beviel me wel”, zo vertelde hij ons, “maar na mijn diensttijd wilde ik toch liever een vak leren. Ik stapte naar de sociale dienst en het resultaat is, dat ik sinds Maandag op de rijkswerkplaats begonnen ben. Ik krijg daar een opleiding voor

54

timmerman, die van zes tot negen maanden zal duren”. Ingevolge de demobilisatievoorschriften wordt deze opleiding door het rijk bekostigd en P. Grimme krijgt ook een toelage waarvan hij deze maanden kan leven. “Gelukkig ben ik niet getrouwd”, aldus deze timmerman-in-wording “zodat ik niet te kampen heb huisvestingsmoeilijkheden”. Nederland heeft bij de opbouw nog heel wat timmerlieden nodig, wij geloven dan ook zeker, dat P. Grimme zijn weg wel zal vinden. Nu bij Fokker, liever naar Schiphol Jan Schuurman kennen we alleen van een foto, maar zijn vader heeft voor het commentaar gezorgd. In de achterkamer van Van Galenstraat 30 kregen we allereerst te horen dat Jan die dag (woensdag l.l.) juist zijn 25ste verjaardag vierde. Dat gebeurde in Amsterdam, waar hij sinds een week bij de Fokkervliegtuigenfabriek werkt. Toen Jan Schuurman in Juni ’46 voor zijn nummer in dienst moest, had hij vijf jaar Ambachtsschool achter de rug en wat maanden praktijk in een Zwolse smederij. Hij kwam bij de vliegdienst, dat wil zeggen bij het technisch grondpersoneel en voorat hij naar Indonesië ging, ontving hij een opleiding in Engeland bij de RAF en op vliegveld Twenthe. In September ’47 ging hij op de boot en ginds leerde hij precies hoe een Spitfire er van binnen en van buiten uitziet. Nadat de “Tabinta” hem vóór in December l.l. naar huis had gebracht richtte Jan Schuurman het oog op Schiphol. Daar was echter voorlopig geen grondpersoneel nodig en omdat ook het contact met zijn vroegere Zwolse baas niet dadelijk resultaat opleverde, keek hij naar wat anders uit. Via een vriend, die in Indonesië bij hetzelfde eskadron Spitfires had gediend, hoorde hij, dat er bij Fokker plaats was. Jan Schuurman toog naar Amsterdam, solliciteerde, maakte een proef-werkstukje en werd aangenomen. Hij is wel tevreden, maar Schiphol blijft voorlopig zijn ideaal” (Onderschriften der foto’s:) -…dat het achter de rug is -Sergeant-majoor Anton Bruins met vrouw en dochtertje Fenneke, dat hij alleen van foto’s kende -In de Rijkswerkplaats aan de Hoogstraat leren ook verscheidene gedemobiliseerden timmeren of metselen. Onze fotograaf knipte er twee: Gerrit Breet uit Kampen (links) en Hendrik Hoogveen (Staphorst) -Op deze zolder in de Sallandstraat moeten man, vrouw en drie kinderen wonen. Het water druipt van de zoldering en de wind blaast door de kieren en reten. Het huisvestingsbureau en de sociale dienst konden nog geen uitkomst bieden, zodat het gezin Hofland met verlangen uitziet naar de dag waarop het eigen, goed bewoonbare kamers zal kunnen betrekken. Gisteren kreeg de heer Hofland de vierde verdieping van een huis in de Julianastraat aangeboden. Deze appartementen verkeren echter in slechte staat, zodat honderden guldens onkosten nodig zullen zijn om ze bewoonbaar te maken. 31-1-1950 “Oe bestiet et! D’r zitten vulle Zwollenéren in Padang “Ik ken oë wel!” Padang Januari- Oe et eigelijk kwam weet ik niet meer, maer bij een bezoek an et Stafkwartier most ik ook op et buro administratie wezen toen mie een KNIL-serg.majoor ansprak, en zei: “Ik ken oe wel, ie komt uut Zwolle”. Nou ie begriept, dèt verstond ik wel en ei stelde zich veur, als van Vilsteren. Een jöar of vieftiene elèden, woonden e biej et viaduct op de Oogstroate. Ei betaalden zo’n bettien uut an de KNIL-mensen. An de oaverkante, an dèt bureau, zit nog een Zwollenère, uut de Tuunstroate. En warempel, doar zat S.M. Riesebeek, nog niet zo lange ier, en deed ’t zelfde als van Vilsteren, maar dan an de KL-ers. Zie is an, ie kunt et een mense niet kwoalijk nemmen, maar ik lachte nog een bettien vrindeluker, want uut zien anties mut ik zelf elke moand de Roepia’s ontvangen. Ze zagen er allebei patent uut en ik vernam toen, dèt er nog vulle meer Zwollenèren in Padang zaten, en toen ept wie ofesprùken dèt wie ze allemoale bie elkère zollen trommelen en dèt ze dan biej mie thuus zollen kommen. En dèt is dan nou ofgelopen Moandag ewèst (9-1-1950). Wat ept wie der wat ofekletst, et Zwols was niet van de lucht. Umme te beginnen was ’t der de kapitein Zeylemaker. Nou, wie kent Erreman nièt in Zwolle. Ei is ier de spullebaas van de Mil. Luchtvaart of wel

55

13e vliegbasis. Verder een zùnne van de pliessieman Diender. Dèt jonk giet zien Vader achternoa en zit als M.P.er op de motor, ook al achter stolte mensen an. Gossie wat is det een lang ende ewörren. Ze zult thuus wel vrèmd opkieken als e terugge kump. En wat te zeggen van kerels als van der (H)Orst, uut de Spoorstroate, van der Sluus van de Skellerweg, en sergeant Kars van de Schuttevaerkade. Den nog sergt.maj. Uterwiek, die woonde vrogger in de Oltenbroiekerstroate, woar zien breur nou nog uust. Ei is biej de KNIL en al 19 joar in dit land, mear is et Zwols nog lange niet verleerd. Van de mannen ’t leste, de Uzaar 1e kl. Van Eyk, die uut de Rembrandlaan afkomstig is. Toen ik die veur ’t eerst zagge leek e elemoale niet op een Uzaar, ei ad alleen mear een pendakkien an. Ai soms niet weten wat dèt is, vraagt et mear an iene die ook ier ewèst is, die zal ’t oe wel uutduden *). Der bint nog een paer Zwolse jongens in Padang, o.a. Hezel van de Thomas à Kempisstroate 99 en Bolte uut de Ruuterstroate 35, mear die konden niet kommen. Waren een bettien ziek, maar gelukkig niet ernstig. Dèt was wel jammer. ’n Uurtien gezellig kletsen Wie adden zo een uurtien gezellig Zwols zitten kletsen, toen de damesafdeling kwam opdagen, in de persoon van Zuster Ger (H)Eidendaal. Nou, ‘k mut zeggen, et werd er vol van. ’t Was mie dan ook wel een brùkkien Ollands Welfaren wat er binnen kwam. Ze kump uut die bekende Zwolse zwemfamilie, en een dochter van de adjudant van Polisie. Nou, van zwemmen kump ier eigenlijk minder dan jullie wel zult denken, want umme nou deur een aai, een arm of een bien te mutten missen, lik ons ook niet alles. Maer toch zag ze der wel skoone uut eur. Ze was wat late, umdèt ze in et ospitaal nog een pear èrmen en bienen noa most kieken. Enfin, et ele stel was nou kompleet, bealve zuster de Punter uut Ittersum, die dacht dèt ze doarumme gien rasechte Zwolse was. Wie ept verskillende Zwolse tiepen oaver de tonge e-aalt. Sjonge, wat kenden die olde rotten Uterwiek en van Vilsteren nog een bende mensen, mear ook de jongeren zaten te kakelen van jewelste. ’t Ging oaver dèt jonk van die, die getrouwd was met de zuster van die, en van: weet ie nog die skoele op et Assendorperplein, enz….enz. Te vulle um op te numen. Wie adden et oaver “Zoek de fout”, de muziekband van van Maanen, “Ome Kesie met de mondharmonica”, oaver “Ruben en Mannes”.Snieder van de neimachines enz. Enfin noh een ele bult mensen meer. Der waeren assies en gien katjang, zoals ze ier zeggen. ’t Was allemaggies gezellig en doen wie ’t nog is dunnegies oaver, en wie ebt esweer artelik elachen, tùt de troanen ons in de ogen kwamen. Van Vilsteren aqd et nog over die Olde Zwolse krante, en vertelde dèt ongeveer alf 1946, deur zien breur een krante an em werd e zunden. Maer oaveral woar die krante kwam, was v. Vilsteren net weer vertrokken, en zo ef dèt ding de alve wereld deur ezwörven, en dèt allemoale veur 2 ½ cent. Oe bestiet et! Ze ept et indertied nog in geuren en kleuren op de veurpagina van ien van de kranten ezet. Wat er nog verder allemoale is besprùken, is te vùlle umme te vertellen, en maakt wie der dus mear een ende an, met de groeten te doen van alle in Padang zittende Zwollenèren, en jullie allemoale een goed niejjoar te wensen. TEKA *) Voor wie er niet achter komt: ’t is een kort broekje. –de redactie-“ 4-2-1950 “Probleem der gedemobiliseerden van andere zijde belicht Voorlopig nog voldoende werk voor onze oud-soldaten Over huizen-kwestie kregen we (natuurlijk) minder goed nieuws te horen (van onze rapportage-redacteur) Vorige week hebben we gepraat met gedemobiliseerden. We hebben zonder commentaar hun ervaringen bij terugkeer in het vaderland op papier gezet en het blijkt, dat deze willekeurige greep in het probleem der oud-militairfen bij velen weerklank heeft gevonden. Het is begrijpelijk, dat het vinden van werk en het vinden van woonruimte de belangrijkste kwesties zijn, waarmede de soldaten bij terugkeer te kampen krijgen. Eerst hebben we de “slachtoffers” zelf aan het woord gelaten, thans willen we de problemen belichten vanuit het standpunt van de overheid en werkgever.

56

We openen dit verhaal ietwat somber met de woningkwestie, omdat we liever pessimistisch beginnen en optimistisch eindigen dan omgekeerd. Ditmaal overheid en werkgever aan het woord Wanneer men in Zwolle over huisvestingsperikelen wil praten, komt men zonder haperen terecht bij wethoude3r P. Corée, die waarlijk onder de woningellende gebukt gaat als onder een loden last, omdat hij met hart en verstand meeleeft met alle “krepeergevallen”. ’t Stemt hem uiteraard droevig, wanneer hij telkenmale weer met mismoedig gebaar de slachtoffers moet vertellen: “Beste mensen, we willen wel, maar we hebben nu eenmaal geen huizen”. Zo staan de zaken natuurlijk ook met de gedemobiliseerden. Op het Bureau Huisvesting aan de Dijkstraat ligt een lijst met ruim veertig militaire urgentiegevallen, samengesteld door de “Sociale dienst van het ministerie van Oorlog” ( waarover zo dadelijk meer). Wanneer men dit verneemt, kan natuurlijk de vraag rijzen: Hadden deze gedemobiliseerden voor ze vertrokken wel een woning en nu niet meer? Welnu, er zijn natuurlijk vele mogelijkheden. Het meest sprekende geval is, wanneer de soldaat repatrieert tezamen met (Maleise of Engelse) vrouw en enige kinderen. Maar het kan ook zijn, dat zijn gezin uitgebreid is; dat, in geval van inwoning bij familie, een broer of zuster getrouwd is en daar ook onderdak vond; er kunnen ziektegevallen zijn, welke langer samenwonen onmogelijk maken, enzovoort enzovoort. Drie duplexhuizen voor Zwolle Als tegemoetkoming voor de militaire huisvestingsmoeilijkheden is via het Ministerie van Oorlog een speciale toewijzing bepaald, welke buiten het normale bouwvolume valt. Voor het hele land bedraagt deze 300 duplex-huizen, welke 600 gezinnen uit de brand kunnen helpen. “Overijssel heeft hiervan twintig gekregen”, vertelde wethouder Corée ons met zorgenrimpels in het gezicht en nog treuriger klonk zijn stem bij de mededeling, dat Zwolle bedeeld was met drie duplexhuizen, welke bovendien op zijn vroegst begin 1951 overeind zullen staan. Deze ruimte voor zes gezinnen is natuurlijk een druppel op een gloeiende plaat, zodat Overijssels hoofdstad moet pogen de nood der gedemobiliseerden met eigen middelen te lenigen. Wat die eigen middelen betreft fristen Wethouder Corée en de heer C. Raspe, een der “stootblokken” van Bureau Huisvesting, ons geheugen nog eens op: 1600 samenwoningen en 700 krotwoningen betekent 2300 woningen tekort en daarnaast plaatsten zij dan het feit, dat de bouwvolume voor dit jaar 170 huizen bedraagt. De kans bestaat, dat via een wetsontwerp, dat binnenkort in behandeling komt, de vorderingsbevoegdheid van B. en W. nog wat uitgebreid zal worden, maar een nog verder doorgevoerde samenwoning kan men toch bezwaarlijk als een oplossing kenmerken. “Onze enige redding is 300 à 400 woningen per jaar te mogen bouwen”, zegt de wethouder, “want op deze manier blijft de statistiek der woning-misère nog steeds een dalende lijn vertonen. Temeer nu we deze nieuwe stoot der gedemobiliseerden op moeten vangen”. Al deze droefgeestige klanken houden echter niet in, dat men met de armen over elkander de moeilijkheden der gedemobiliseerden gadeslaat en de urgentielijst achteloos terzijde legt. Er zijn al ongeveer tien gevallen geholpen en wanneer woning-slachtoffers in dezelfde omstandigheden verkeren, hebben gedemobiliseerden ongetwijfeld voorrang. In dit verband willen we er nog op wijzen, dat de wanhopige situatie in de Sallandstraat 6a, waar J.W. Hofland, beroepsmilitair van het KNIL, met vrouw en drie kinderen op een tochtige, vochtige zolder moet slapen, de volle aandacht heeft. Juist voordat dit ‘krepeer-geval” vorige week Zaterdag in onze “pagina der gedemobiliseerden” vluchtig geschetst werd, kreeg het gezin een bovenwoning in de Julianastraat aangeboden. De huur is hoog en de onkosten aanzienlijk, en dat is de reden, dat J.W. Hofland niet dadelijk volmondig ja heeft kunnen zeggen. Toen we de wethouders-kamer verlieten, troffen we in de hal van het stadhuis tientallen mensen, geduldig wachtend om de heer Corée te kunnen vertellen hoe ellendig de omstandigheden zijn, waarin zij moeten leven. Op deze manier de loden last op des wethouders schouders nog zwaarder makend. Twaalf mensen en drie slaapkamertjes

57

De tweede hoofdfiguur in dit militaire woning-drama is luitenant W.G. Tibben van de “Sociale dienst van het Ministerie van Oorlog”, die onderdak heeft gevonden in het Gewestelijk Arbeidsbureau aan de Potgietersingel en die, kort en goed gezegd, ìn Zwolle en wijde omgeving op de bres staat voor de belangen der gedemobiliseerden. Van zijn bureau is dan ook de urgentie-lijst met de ruim veertig namen afkomstig Gerepatrieerde soldaten met woning-moeilijkheden kunnen naar de “Sociale dienst” toestappen, welke dan de zaak onderzoekt en het slachtoffer zo nodig op de lijst zet. Om een indruk te krijgen wat “urgentie” betekent hebben we een bezoek gebracht aan nummer één van de lijst, een adres in de Vogelbuurt. Deze oud-militair woont met vrouw en baby in bij zijn schoonouders, die, afgezien van de getrouwde dochter, nóg zeven kinderen hebben. In totaal wonen bijgevolg twaalf mensen in een woning, welke bestaat uit een kleine huiskamer en drie zeer kleine slaapkamertjes. We spraken met de heer des huizes, die de zaak nogal laconiek opvatte, hetgeen pleit voor zijn vermogen tot het betonen van inschikkelijkheid, maar die toch inderdaad het ogenblik zou prijzen, waarop zijn schoonzoon een eigen onderdak zou krijgen: “Niet dat de verhouding slecht is, maar het is op deze manier toch wel wat benauwd”. Deze sfeer van aanvaarding, welke in deze woning heerste, heeft ons echter niet blind gemaakt voor het feit, dat de nummer één van de “militaire lijst” inderdaad urgent, zeer urgent is. Luitenant Tibben verwacht, dat op deze lijst voor Zwolle straks 160 namen zullen staan en dat “straks” is dan ongeveer einde 1950, wanneer (volgens de plannen) vrijwel alle soldaten teruggekeerd zullen zijn. Deze zegsman, die de huizen-kwestie zeer begrijpelijk vanuit de militaire hoek beziet, zou graag zien , dat de gedemobiliseerden nog duidelijker en positiever voorrang gegeven werd. Hij beseft, dat wethouder Corée en anderen hart voor de zaak hebben, maar hij vraagt zich af of het niet mogelijk is het eerst volgende rijtje nieuwe huizen, laten we zeggen twintig stuks, volledig voor oud-soldaten te bestemmen. “De andere slachtoffers”, zegt luitenant Tibben, “hebben drie jaar lang hun belangen kunnen bepleiten en de mannen in Indonesië waren natuurlijk op dit woninggebied tot non-activiteit gedoemd”. Overigens kan deze officier van de Sociale dienst slechts hopen, dat er in Zwolle en ook elders mannen opstaan, die een goedkoop en doeltreffend procedé vinden en die, administratieve en financiële perikelen ten spijt, de bouw van vele, vele huizen kunnen forceren. Verblijdende cijfers Na dit droeve relaas volgt een blijder en wellicht nog belangrijker hoofdstuk: het vinden van werk. Daarover hebben ons in dezelfde voorkamer van het Arbeidsbureau, de adjunct-directeur L. Beckers, bijgestaan door luitenant Tibben, merendeels prettige dingen verteld. Volgende eenvoudige cijfers maken het optimisme begrijpelijk. In het rayon van het G.A.B., dat Zwolle, Deventer en wijde omgeving omvat, kwamen tot nu toe 700 soldaten uit Indonesië terug. Op dit ogenblik zijn er ongeveer 25 van hen, voor wie het G.A.B. nog geen uitweg ziet. En het behoeft geen betoog, dat dit bijna steeds jongens zijn met alleen Mulo, Gymnasium of HBS, afgezien natuurlijk van een enkele kracht, die voorbestemd schijnt om alleen als los-arbeider zijn boterham te kunnen verdienen. Die Mulo en HBS mensen verkeren, indien zij er niets voor voelen om een vak (timmeren, metselen, metaalbewerking enz.) te leren en indien zij er niet in slagen binnen korte tijdnuttige diploma’s te bemachtigen, werkelijk in een moeilijk parket. Velen van hen koesterden na hun dienstjaren bij een gemotoriseerd onderdeel, bij terugkeer de illusie privé-chauffeur te kunnen worden. In één geval kon de wens van zo’n jongen ingewilligd worden (dank zij de directe medewerking van de Commissaris van de Koningin) maar overigens begrijpen de gerepatrieerden thans wel, dat deze chauffeursplannen hersenschimmen zijn. 60% keerde terug naar oude werkgever Zeker 60% van de oud-soldaten keerde terug naar de vroegere werkgever en deze vorm van herplaatsing is uiteraard de meest normale. Officieel ligt de zaak (volgens de wet) dan ook zo, dat door het militaire dienstverband de arbeidsverhouding niet verbroken wordt. De werknemer kan bijgevolg zonder meer terugkeren, tenzij de werkgever bij het Arbeidsbureau het ontslag van betreffende oud-soldaat aanvraagt. Een stevige stoot in de goede richting kunnen de “Rijkswerkplaatsen voor vakopleiding” geven, zoals die, wat onze contreien betreft, te vinden zijn in Zwolle, Apeldoorn, Almelo en Emmen. Nadat de

58

gedemobiliseerden daar de grondbeginselen van een vak geleerd hebben, kunnen zij –de praktijk heeft dat geleerd- zonder veel moeite een werkkring vinden. Onder hen zullen ook veel boerenzoons zijn, die begrijpen dat een verdere splitsing van het ouderlijk boerenbedrijf radicaal verkeerd is en die daarom een andere weg inslaan. Op die manier dragen de Rijkswerkplaatsen wellicht ook nog een steentje bij tot oplossing van het vraagstuk der kleine boeren. Het belang van deze werkplaatsen moet men vooral niet onderschatten. In die te Zwolle bijvoorbeeld zullen met ingang van 1 Mei a.s. in totaal ruim 150 mannen opgeleid kunnen worden tot timmerman, metselaar, stratenmaker of metaalbewerker, terwijl ze in de “leerperiode” tevens nog een aardig loon ontvangen. Het spreekt (gelukkig) min of meer vanzelf, dat voorlopig alleen gedemobiliseerden voor plaatsing in aanmerking komen. Poging om “schade” te vergoeden Op deze en andere manieren (bijv. studietoelagen) wil Nederland proberen de schade te vergoeden, wel;ke soldaten in zekere zin leden door hun jarenlang verblijf in de Oost. Maar voorwaarde is natuurlijk, dat de gedemobiliseerden zelf hard meewerken, in zoverre, dat zij bereid zijn met volle animo hun oude beroep weer op te vatten of serieus een nieuw vak te leren. Over de houding van de werkgevers heeft men op het Arbeidsbureau niet te klagen. De heer Beckers zou het overigens op prijs stellen, wanneer alle werkgevers bij voorkomende vacatures, op eigen initiatief het G.A.B. aan zouden willen klampen met de vraag “Hebben jullie nog een geschikte gedemobiliseerden voor ons?”. In de komende twaalf maanden zullen in het rayon van het Zwols arbeidsbureau nog ongeveer 5000 soldaten terugkeren. Naar schatting een derde in Zwolle, een derde in Deventer en de anderen in de kleine stadjes en op het platteland. Onze zegslieden hebben dit verklaard: “We zien de zaak optimistisch in. Wanneer de repatriëring geleidelijk gebeurt, komen deze duizenden jongemannen beslist aan het werk. De mogelijkheden zijn er. Natuurlijk zullen er mislukkingen zijn. Iemand, die voor hij naar Indonesië vertrok een nietsnut was, zal het nu misschien nog zijn en tevergeefs pogen te parasiteren op het feit, dat hij enkele jaren over zee vertoefde. Maar voor de jongens, die willen werken en een normaal verstand bezitten zijn wij geen ogenblik bang”. Bezoek aan fabrikant De heer W.A. v.d. Boogaard, directeur van Storks fabriek te Zwolle, praat met genoegen over de gedemobiliseerden. We hebben met hem gewandeld door de machtige fabriekshallen, de oude N.S.werkplaatsen, waar thans Dieselmotoren gemaakt worden en telkenmale wees onze gids met tevreden gebaar naar een jongeman in overall: “Die is in Indië geweest en die en die en….”. Veertig gedemobiliseerden werken daar aan de machtige revolverbanken, aan de frees-, boor-, steek- en andere machines. En in dit Zwolse Stork-bedrijf kan men er vandaag aan de dag nog twintig bij gebruiken, mits het jongens zijn, die liefde voor de arbeid hebben en wat handig zijn in technisch opzicht. Op zijn kantoor heeft de heer v.d. Boogaard een paar in doeken gewikkelde stalen proefstukjes staan, waar hij kennelijk trots op is. Ingewikkelde constructies met cylinders, richels, deksels enzovoort, welke tot op een honderdste millimeter nauwkeurig afgemikt zijn en zo precies in elkaar passen, dat de lucht soms geen uitweg kan vinden. “Dit is werk van mensen die in Indonesië zijn geweest”, vertelt onze gastheer. “Ze kwamen hier ongeschoold en na een maand kregen ze dit voor elkaar. De handigste van die jongens lopen nu al rond als assistent-baas. Waarmede ik maar wil zeggen, dat hier voor jongens die van aanpakken weten, goede kansen liggen”. “Behoeven het geen vaklieden te zijn?”. “Nee, zo ver kunnen onze eisen niet gaan. Van de honderden mensen, die hier in de werkplaatsen de Diesel-motoren maken, deden er slechts vier als vakman hun intrede in het bedrijf. De rest is eigen kweek”. De directeur van Stork-Zwolle heeft over het geheel genomen een beste indruk over de oud-soldaten. “We laten ze even betijen”, zegt hij, “we haasten ze in het begin niet, zodat ze kunnen acclimatiseren en proberen ze geleidelijk aan tot goede werkers te maken. Voor ze hier komen, worden ze alleen in Hengelo getest, zodat we tevoren weten, dat we geen greep in het duister doen”.

59

Voorlopig kunnen bij Stork (na een gunstig uitgevallen test) nog gedemobiliseerden terecht en dat bewijst wel, dat de werkgever tot nu toe tevreden is over de jongens, die jaren verloren, doordat ze hun soldatenplicht moesten vervullen.” (tekst bij foto’s:) -weth. Corée -Twee oorlogsvrijwilligers, die jaren lang in Indonesië hun plicht deden en die na terugkeer bij Stork een vak leerden. Rechts: H. ten Hove (Langenholterweg 5II Zwolle) de enige steker van de Zwolse fabriek. Links: G. Muller (Zandkampsbos, Hattem) eigenlijk boorder, doch die hier, ter wille van het plaatje, zijn kameraad op de vingers kijkt -“Meneer, het is geen leven meer zo….hebt U geen ander huis?””Bent U al ingeschreven ?” Zo gaat het steeds door voor en achter de “toonbank” bij het bureau Huisvesting aan de Dijkstraat te Zwolle. De lijst met de urgente gevallen groeit met de dag, temeer nu er naar schatting nog 160 gedemobiliseerden op komen te staan 10-2-1950 “Terug uit Indonesië Met de troepentransportschepen Zuiderkruis en Empire Brent keren ook Zwollenaren terug uit Indonesië. Aan boord van de “Zuiderkruis”dat vermoedelijk op 20 Februari in Rotterdam aankomt bevinden zich M.W. Hesling, G.R. Hendriks en de Zwollerkerspelnaar J. Brink Met de “Empire Brentg”(vermoedelijke aankomst Amsterdam 24 Februari) komen terug H.W. v.d. Berg, W. Grobben, J. Dinkelberg (met gezin) en kapitein Michels” 15-2-1950 Brief uit Padang (“De rasechte Zwollenaar, die schuil gaat achter de naam Teka, stuurde ons vorige maand een gezellige brief uit Padang, waarin hij een samenkomst van Blauwvingers in die stad beschreef. De tweede brfief, die hiernaast is afgedrukt, ontvingen wij gisteren”) “ Nog een klein rukkien en wi’j bint thuus Padang, Februari Et hele Zwolse stel was ter content met dat et stukkien van onze eerste samenkomst in oew blad was op enömmen. Een paer van ons ebben en abonnement op et blad en det giet van ant tut ant, en zo blieven wi’j op de éugte van al et Zwolse ni’js. Wi’j weten prfecies oe et stiet met alle Zwolse clups en verenigingen, en ook det ter weer eskaatst is. Now doar verlangen wie allemoale ook art noa. Nog un klein rukkien , en wi’j bint allemoale weer thuus. ’t Giet wel in stukkies en bètties, en soms wat ongeregeld, maer wi’j komt toch eur, rèken maer. Det jonk van van Eyck, boft, en is al onderweg. Ie weet wel die Uzear van ’t viefde Eskadron, of oe iet zo’n dink. Van de weke liep ik no een olde Zwollenaer tegen ’t lief, een zekere Greutink. Ei’j is ier in Padang zovùlle als Commissaris van Pliessie, over eel Midden-Sumatra. Een Toewan-Besar, numen ze det in Indonesia. ’t Is anders wel neudig, een bettien toezicht ier, want deur al die uidige omstandigeden, wordt er magtig volle estöllen, wat ze ier rampokken nummt.. En loat ze nou een pear dagen terugge bi’j de Commissaris zelf ebben in ebröken. Mu’j ook lef veur hebben. Ei’jzelf was juust op dienstreize noar Batavia (Djakarta nummt ze det op ’t ogenblik) en ad noa terugkomst mooie kleine kinderkleerangerties veur zien drie kinderties met enömen. Ie kent ze wel, van die leuken, met een aantien, entien en kenientien derop. Loat ze nou net alle kinderkleerties erampokt ebben. Eerst adden ze dus alleen kinderkleerties en gien angerties, en nou hebt ze alleen mear angerties en gien kinderkleerties. Een erg sneu geval eur, en alles is ier toch al zo duur. Umme van umme te vallen.

60

’t Lik mi’j van dage an de dag anders elemoale geen löllegien um bi’j de peliessie te wezen, tenminste ier niet. Iederiene spölt ier zo’n bettien eigen pelissie, zowel Oosterlingen, als Westerlingen en dör kump toch mear ommelus van. Nee geaf mi’j dan mear onze rasechte Zwolse agenten. Die kunt zo rustig met de anties op de rugge drentelen, net of ze nerregens erg in ebt. Maer als et er op ankump, dan bint ze der as de kippen bi’j, en ei ei zo een bekeuring an oe…..angen. (Jammer, dét iene woord wil mie op moment niet te binnen skieten). Wie bint Zundagmorgen 29 Januari weer is bi’j mekeare ewést, umme een portrettien van ons samen te loaten maken; ‘k zal ’t wel sturen as ’t kloar is. Jammer dét ze d’r niet allemoale op stoan, mear dét giet in dienst nou ienmoal zo. Ze bint veur zo verre ik weet, allemoale nog zo gezond as een vissien. De lol giet er ier zo’n bettien of. Wie zit maer te wachten en te wachten, tuttèt er een telegrammegien kumt dèt er weer een stelligien noar huus giet. En dèt wachten is elemoale gien lölligien. Wie wörden d’r maer kregelig en zenuwachtig van. Maer, onze tiet kump ook wel eur, en dan merken jullie et van zelf. Tut zo lange dus maer. Als ‘ter wat biezunders veurvalt, zakt’oe wel skrieven TEKA 16-2-1950 “Terug uit Indonesië Aan boord van het troepentransportschip Johan van Oldebarnevelt dat vermoedelijk op 22 Februari in Amsterdam aankomt bevinden zich de volgende militairen uit Zwolle en Zwollerkerspel: Zwolle: S.B. Stoffer, P. Doornbosch, R. Klein, B. de Groot, G. Kiffers, J.B. Mastenbroek, H. Trip, H.J.R. Weinreich, G.M. Diender, H. Florijn, W. Bouwhuis, W. Wormmeester Zwollerkerspel: J.F. Dingerink” 18-2-1950 “Terug uit Inmdonesië Met de “Pasteur”, die vermoedelijk op 25 Februari te Amsterdam aankomt, keren de volgende militairen uit Zwolle en Zwollerkerspel terug: J.M.A. de Coninck, W.A.P. Hibbel, A.G. Meijer, Th. Meijer, B.A.J. Mulder, J.F. Moesman, P.J. Bongers, G.J. Stegeman, M.P. Bulder, H.J. Schutte, T. Blok, A.J. Brand, E. Bruggeman, C. Kist, J.J. Koetsier, J. Marsman, H. Riezebosch, W.J.M. Vos, A. Westerhof, H. Booi, G.J.J. Mulder, W.N. VBeenhof, C. Harinck, B. Koster, J. de Wolf Met de “Atlantis”, die vermoedelijk op 3 Maart te Amsterdam aankomt, keren terug: F. Ros, j.v.d. Beek en J. Kronenberg Aan boord van de “Johan van Oldebarnevelt”bevindt zich nog de Zwollenaar H. Kornelis 20-2-1950 “Terug uit Indonesië Met de “Pasteur” keren ook terug onze plaatsgenoten A. Ester, A.A. Schurfink en A.W. Velthuis (Genne) 23-2-1950 (overlijdensadvertentie) “Heden overleed in de Neurologische kliniek te Utrecht, no tengevolge van de bekomen verwondingen in Indonesië, mijn lieve Man en onze lieve Vader Pieter Melse Res. 1e Luit. K.L. In de leeftijd van 31 jaar H.W. Melse-Veen Mea

61

Lydi Zwolle 22 Februari 1950 Rembrandlaan 75 Tijd.: Westerstraat 9 Geen bezoek De teraardebestelling zal plaats hebben Maandag 27 Februari a.s. te Oostkapelle (Zeeland)”

(overlijdensadvertentie) “Heden overleed in de Neurologische kliniek te Utrecht, nog tengevolge van de bekomen verwondingen in Indonesië, onze beste Schoonzoon en Zwager Pieter Melse Res. 1e Luit. K.L. In de leeftijd van 31 jaar Zwolle W. Veen A.B.H. Veen-Blom Makassar W.H. Veen Zwolle 22 Februari 11950 25-2-1950 “Verliezen in Indonesië De regering maakt bekend, dat tot haar leedwezen de volgende verliezen in Indonesië zijn gerapporteerd: Koninklijke Landmacht: (…) overleden 22 Februari in centraal militair hospitaal te Utrecht tengevolge van in in Indonesië bekomen verwondingen op 26 Maart 1949: 1e Luit. P. Melse uit Zwolle (….)”” 4-3-1950 “Terug uit Indonesië Aan boord van het troepentransportschip “Kota Inten”, dat vedrmoedelijk op 15 Maart in Rotterdam aankomt, bevinden zich de volgende Zwollenaren: J.M. Breuker, K.C. van Ekeris, J.F.G. Heins, R. Knol, A. Uijt den Boomgaard, J. Vos, M. Held, J. Koers, R.L. Leenhouta, P.R.M. Jansen en L. Huisman Met de Volendam (vermoedelijke aankomst Rotterdam 22 Maart) komen dan terug: J.B. Reuvers, W.J. van Eyk, J. Brandt, J.C. Bosman, L.J. Eikelboom, J. Wolters en C. Kloos” 11-3-1950 “Terug uit Indonesië Met de “Waterman”, die vermoedelijk 24 Maart te Rotterdam aankomt, keren de volgende militairen terug: A.H. Jans, (onleesbaar) Jansen, J.W. Leeftink, W.H. v.d. (onleesbaar), H.M. Diender, J.J. v.d. Molen, W.G. Bouritius, B.J. Kuiper, H.A. Schuurman” 16-3-1950 “Terug uit Indonesië Aan boord van het troepentransportschip Georgic (vermoedelijke aankomst Rotterdam 27 Maart) bevinden zich de volgende stadgenoten W. Nagtzaam, F. Oordijk, R. Richter, C.J. Bloemink, (met gezin), A.F. Wezenberg, T.J. Nijland, A. Bloemers, J.A. Dellemijn Zwollerkerspel: H.J.J. v.d. Vegt”

62

21-3-1950 “Terug uit Indonesie Met de Georgic, die vermoedelijk op 27 Maart a.s. te Rotterdam aankomt keert ook terug onze plaatsgenoot J. Tollenaar met gezin”

24-3-1950 “Terug uit Indonesië Met de “Fairsea”, die vermoedelijk op 4 April a.s. te Rotterdam aankomt, keren de volgende militairen terug: Zwolle: Th. Bosman, J.A. Dikkers, J.B.J. Overdijk, W. van Brussel, L.L. Hoesel, G.J. de Velde, G. Balk Zwollerkerspel: H. Dalfsen” 25-3-1950 “Terug uit Indonesië Metr de “Fairsea”keert ook terug: krp. B.A. van Duuren uit Westenholte” 27-3-1950 “Terug uit Indonesië Met de “Castel Bianco”, die vermoedelijk op 11 April a.s. te Rotterdam aankomt, keren de volgende militairen terug: Zwolle: A. van Assen, A. Lefferts, H.L. Snijder, G.B. Ambrosis, J.Ph.J. Becker Zwollerkerspel: J.J. aan het Rot” 1-4-1950 “Terug uit Indonesië Aan boord van hetg troepentransportschip General Stuart Heintzelman bevinden zich de volgende militairen: Zwolle: H. Verstraete, B.J. (onleesbaar), H.J. Oldeman, J.G. Wezen(onleesbaar), G. Torenbeek Zwollerkerspel: J.R. de (onleesbaar), A. v.d. Vegt, G. Visscher Aan boord van de Grote Beer bevinden zich W. Jongman, L.C. de (onleesbaar), R. van Schubert Vermoedelijke aankomst General Stuart Heintzelman in Amsterdam 11 April Vermoedelijke aankomst Grote Beer eveneens Amsterdam 13 April” 4-4-1950 “Laatste brief uit Indonesië (red.:) Teka, onder welke naam een Zwollenaar schuil gaat, die militair in Indonesië is, zond ons reeds verscheidene stukjes over het leven onder de tropenzon en in het bijzonder over ontmoetingen met stadgenoten. Inmiddels heeft Teka bericht gekregen, dat hij kan afzwaaien, zodat dit zijn laatste brief is. Det stukkien van Ruben in de Zwolse ef ons goed edoan. ‘k Zie em nog stoan op de oeke van de Praub en Lombardstroate, met àl zien spullegies um zich en. Zo ongeveer veur ’t huus van de Zwolse ballegies. Gossiemeine, wat kank dör noa verlangen. Die dingen zagen wie al toen de Turrefmaerkt nog een belangrieke rolle in de loopbane van menig Zwolse voetballer spölde. Die goeie, olde Turrefmaerkt, een aard van verderf en verdriet van vülle moeders.

63

Kwamen wie tuus van een partiejgien skuppen in de modder, waeren toch de skoenen skone, wan die adden wie netties aan de kante van et Almelose kanaal ofespuult met onze zakdoek. En die moeders maer niet begriepen wör toch al die zakdoeken bleven. En wie maer met een onskuldig, uutgestreken gezichte kieken of wie van de prins gien kwoad wisten . Later toen wie ’t aar vertelden, most ze der umme lachen, maer toendertied was ’t umme te ulen. ‘k Zitte nou in Batavia, perdon, Djakarta, en bin op weg terugge. Veur die tied bink nog effen in Bandoen gewest. Biej ankomst most ik liften, en ikke maer met de doeme werken. En joa eur, dör stopt een jiepien, en eur ik in onvervalst Zwols vroagen “waor muj en Teka?”. Ie begriept, det et was of ik ’t in Keulen eurde ratelen (netties è? Maer det bint wie ier wel ewörden). ’t Bleek sergeant van Breemen te wezen uut Zwolle, en ook al een baantien an et centenbakkien. Oe kriegte ze ’t veur mekaere! Wie ept elkaere maer effen espröken. Wie adden allebei oast. Ei achter de centen an, en ikke achter een papiertien an, wörop stond det ik noar uus toe kon. En det eb ik nou in de zak. Toen noar Djakarta terugge veur de laatste ronde, en nauwelijks bin ik ter, of flitst miej de kapitein Tjeenk-Willink veurbiej. ‘k Kon em nog net een antien drukken, zien det een oet em volle bêter stgiet den det skuuttien wat e op at, en weg was e weer. ‘k Dqachte, nou ek ’t wel e at, wat de Zwollenaeren betreft, maer niks eur. Gisteren liep ik nog onverwacht Jeanne Leonards tegen ’t lief. Nou muj det niet zo letterlijk opnemmen, ze zat eigenlijk rustig achter een skriefmachine op et buro van de Radio. Ze is wel een bettien in umvang toe e nömmen, noadat ze uut Zwolle weg is, en det is al rumm twie joar. ‘k Skeie der maer met uut, en ai dit leest, zit ik al op de boot TEKA” 15-4-1950 “Terug uit Indonesië Met het troepentransportschip “General C.H. Muir”dat vermoedelijk op 24 April te Rotterdam aankomt, keren de volgende Zwolse militairen terug: Zwolle: A.G. van Duren, M.H. Koeslag, J. Schutte, M.K.J. Weykamp, J.C.M. Broekhoff, E. Gerards, T.J. Holsteijn, A.G. Jans, J. Maat, K. Mesken, J.Ch. van Heerde, J.A. Horstman, J. Velt, J. Bosch, A.A. Bredewold, J. Dam Uit Zwollerkerspel keert de militair A. Snel naar huis. 19-4-1950 “Terug uit Indonesië Aan boord van het troepentransportschip General Muir bevindt zich, naar blijkt de wachtmeester A.D. van Vemden (?) uit Zwollerkerspel” 22-4-1950 “Militairen bespraken hun moeilijkheden met Demobilisatieraad Vroger was het zó, wanneer een militair uit Indonesië terugkeerde, dan kwamen er twee dames van de Demobilisatieraad der Z.G. bij hem op bezoek en dan werden de diverse moeilijkheden, welke de militair ondervond bij zijn overgang naar het normale burgerleven onder de loupe genomen. Maar thans keren de soldaten in grote getrale terug, dat genoemde methode niet meer mogelijk is. De plaatselijke Demobilisatieraad heeft daarom gisteravond voor het eerst een bijeenkomst belegd in het stadhuis, waar een twintigtal militairen (men had wel gehoopt, dat de opkomst groter zou zijn) vrijuit in een gezellige sfeer met de leden van de raad, die al spoedig van achter de groene tafel vandaan kwamen en tussen de mannen plaats namen, kon praten. Zoals de voorzitter, de heer Voetelink in zijn openingswoord opgemerkt had, de leden van de raad zijn geen wondermensen, zij kunnen geen ijzer met handen brfeken, maar wel kunnen zij hun burgerzin laten spreken en de teruggekeerde soldaten met raad terzijde staan. In de eerste plaats komt het toch op de man zelf aan. Maar het is goed,dat er mensen zijn, die hij zo nodig kan raadplegen. Waar werd deze avond nu over gesproken, wat zijn zoal die moeilijkheden ? Wij konden natuurlijk niet overal ons oor te luisteren leggen en vaak wilden wij dat niet, omdat dergelijke gesprekken veelal een

64

intiem karakter dragen. Doch twee dingen vielen haast in ieder gesprek te beluisteren nl. hoe krijg ik een baan en hoe krijg ik een huis? Het zijn vooral deze vraagstukken met vaak zonder onmiddelijke oplossing in het vooruitzicht, die de mannen de overgang naar het normale leven zo moeilijk maken” 24-4-1950 “Terug uit Indonesië Aan boord van het troepentransportschip “General C.S. Ballou”, dat vermoedelijk op 30 April in Amsterdam aankomt bevinden zich de volgende militairen Zwolle:W. Jongerius, E. Barrink, J.J. Achterberg, H. Scherphof, H. Dekker, H.J. Langevoort, B. Steffens, W.N. ter Heyden, J.B. Tielen, H. de Vries Zwollerkerspel: G.J. Veldman Met de “Dundalk Bay”(vermoedelijke aankomst Rotterdam 6 Mei) komen terug A. Borst, A.A. Wolthaar, en D.G. van Horst Aan boord van de “M.S. Nelly”(Rotterdam 4 Mei) bevinden zich:H. Doums, E.E. ter Haar, F.H. Grote Ganseij, J.v.d. Zweep, J. van der Sel, J.W. Broersema en W.A.W. Rietveld Het gezin van A.D. van Raan bevindt zich aan boord van de “Willem Ruys” die vermoedelijk op 26 April in Rotterdam aankomt. 27-4-1950 “Terug uit Indonesië Met het troepentransportswchip “Skaugum”, vermoedelijke aankomst Rotterdam op 7 Mei, keren terug de stadgenoten B.J. v.d. Huzel, R. Scheer, J. Horst en N. Bouman Aan boord van de “Cameronian”, vermoedelijke aankomst te Amsterdam op 11 Mei, beviondt zich het gezin G.J. Klunder” 29-4-1950 “Terug uit Indonesië Met het troepentransportschip “Tabintga” dat vermoedelijk op 16 Mei in Amsterdam aankomt keert uit Zwolle terug de militair H.F. Nijmeijer en uit Zwollerkerspel C. Punter Met de “Zuiderkruis”, die vermoedelijk op 11 Mei in Rotterdam aankomt, keren terug uit Zwolle Ph.J. Lagerwaard, H.W. van Raalte Met de “Johan van Oldebarnevelt”, die vermoedelijk op 16 Mei in Amsterdam aankomt, keert de Zwollenaar J.R. Oosterlaar terug. Op de passagierslijst van het troepentransportschip “Skaugum” stond vermeld de naam van de militair J.van Huzel uit Zwolle. Dit moet zijn de Zwollenaar J. van Hazel” 29-4-1950 “Zwollerkerspel Terug uit Indonesië Met het troepentransportschip “Nelly”, dat vermoedelijk Dinsdag a.s. in Rotterdam zal aankomen, keert behalve de reeds eerder genoemden, terug onze plaatsgenoot W.J. van Riel” 3-5-11950 “Niwin-comité eindigt haar werkzaamheden Zwolde burgerij deed haar plicht De taak van de Niwin-comités is officieel per 1 Mei j.l. geëindigd (….) en het is dan ook met een zekere trots, dat het comité thans bij zijn afscheid kan memoreren, dat de bruto opbrengst van 1 Mei 11947 tot 1 Mei 11950 in totaal f. 53.350,22 heeft bedragen”.

65

5-5-1950 “Terug uit Indonesië Met het troepentransportschip “General W.M. Black”, dat vermoedelijk op 19 Mei in Amsterdam aankomt, keren de volgende Zwolse militairfen terug: B. H. Ten Brinke, Th.v.d. Meulen, G.A. Schoonderwoerd, L.H.G. Smit, G. Spanhak, W.H.J. Thone, J. Tulp, H.J. Bergman, J. Heideveld, A. Kuiper, H. Warnar en H. Spijkstra . Uit Zwollerkerspel keren terug: W.H. Kamerman, H. Lindeboom en J. Lindeboom” 13-5-1950 “Terug uit Indonesië Met ’t troepentransportschip “General M.B. Stewart”, dat vermoedelijk 26 Mei in Amsterdam aankomt keert uit Indonesië terug de Zwollenaar A. Snelink. Met het troepentransportschip “General S.D. Sturgis”, dat vermoedelijk op 26 Mei te Rotterdam aankomt keren terug de Zwollenaren J.M. Meyer en H. Ramaker. Uit Zwollerkerspel G. Kaan” 20-5-1950 “Terug uit Indonesië Met de “General M.L. Hersey”, die vermoedelijk op 6 Juni in Rotterdam aankomt, kerfen de volgende Zwolse militairen uit Indonesië terug: J. Slot, V.C. Santing, A. Hoogeveen en H.J. Inkelaar” 31-5-1950 “Nao joeuren in de tropen weer tuus ’n Bettien zenewachtig en ‘b brokke in de kèle Wi’j zaten met 18 Zwollenaeren op de boot, kenden elkaar wel niet allemoale maer dèt inderden niks. ’t Ging naor uus toe, noa een paer jaor in de tropen ewest te ebben. De iene wat körter, de andere wat langer maer allemoale toch bli’j det et eindelijk zoverre was. Enkelen adden der eerst nog wel ördigeit an umme in de waermte te blieven, maer oe langer et duurden, oe ongezelliger of et er toeging, en ze vuulden der volle meer veur Zwolle terugge te zien. En nou was ’t dan zoverre. De eerste Ollandse pegelties En elke dag maer kieken oeverrfe wi’j opskoten, en uut raekenen oe volle dagen de boot er nog over deet. Oe dichter bi’j uus, oe onrustiger iederiene werd. Endeluk , eindeluk dan, kwam de Ollandse kust in zicht, en toen was et maer een wippien of wie lagen an de kade in Rotterdam. Die eerste blik op die olde vertrouwde grond deed oe toch wel wat. Precies uutleggen ku’j det gevuul niet, maer iederiene zal wel is zo’n momentien in zien leven ebben eád, zo ietgs woarvan un mense un brökkien in de kèle sköt. Natuurlijk alles an dek. ’t Weer was ter anders niet noa. Waeren ze eerst nog bange det, toen der mist kwam opzetten, de skuute niet binnen mocht vaeren, toen wie an de wal lagen, règenden et gezellig zodet un mense zich direct weer op zien gemak vuulde. De debarkatie, zoals ze det nuumt, ai van boord goat, ging vlugge. Wi’j stonden al gauw klör umme in de busse te stappen. Veur dei zoverre bint kwamen der eerst nog een ele boel Ogen en minder Ogen, die ons deur de microfoon welkom ietten namens Are Majesteit Koningin Juliana, wat toch altijd een plegtig ogenblik blif, veural als an ’t ende ons mooie volkslied wörd espölt. Ik kriege der tenminste altied een raer gevuul van in de boek. Dörnoa gingen we langs een eleboel toafels, woar ie van alles kon kriegen en ook kopen van de welzijnsverzorging. Die adden het goed bekeken, want ze stonden der vlak bie’j toen de betaalmeester ons de eerste Ollandse pegelties in de nog klamme anties drukte. ‘k Vond et nogal een goocheme zet. Maer effen verder stonden de Tuusfront-dames met gratis koffie, koeke en appels, watter best inging. Veural zo’n bakkien olderwetse koffie, en een appel det kenden wie alleen nog maer van euren zeggen. Effen nog onze barang, verekskuseer, bagage, bi’j elkaere ezöcht en dörmet klör, heurden wie in iens vlak bi’j….Instappen jonges, de wagen veur Zwolle stiet veur. Een rasechte Zwolse chauffeur stond dör te grinniken umme onze

66

verbaasde gezichten. ’t Was dan ook ons eerste contact met Zwolle. Natuurlijk an vroagen gien gebrek, det begriep ie. Ei kenden ons bi’jnoa allemoale. En maer vroagen oe lange of de busse der över dee. “Ja jongens ’t spèt mie wel, ‘k mut eerst nog over Apeldoorn een paer demobilisanten op de Veluwe ofzetten”. Gien iene die der wat op tegenat, wie adden et drie joar uut e olden en dit uurtien kon der nog wel bi’j. “Det giet er wel of” Tegen alf elf begon de tuusreise onder een gezellig règentien. En zingen dèt een lust was. “Det giet der, tegen dèt wie in Zwolle bint wel of”, zei chauffeur Bredewold “ik kenne dèt, ‘k ep et al vaker an de ant e at”. Eindelijk dan gingen wie de laatste ronde in maer et besef dèt wie noa al die tied noar uus toe gingen, adden wie gien van allen. Wel keken wie onze ogen uut bi’j et anskauen van et nog altied kale Rotterdam. Op ’t eerste gezichte was ’t er nog maer weinug an e bauwt. Ier en dör wel wat noodwinkels en verder een paer grote bankgebouwen, maer verder viel et verbazend tègen. ’t Was ook lange niet waerm. En oaveral gruune weiden, uutkommende struuken en bottende knoppen. Kiek, dèt alles adden wie al die jören wel emist, en een bettien stille werden wie der wel van. ’t Duurden echter niet lange of wie waeren weer luudruchtig en zongen weer ’t oogste lied. Chauffeur Bredewold kreeg wel geliek, want oe dichter wie bi’j uus kwamen, oe stiller of ’t in de busse werd. Via Oevelaken noar Apeldoorn was ook maer een zuchien, en toen kam’t. Effen buuten Vaassen most de eerste militair of ezet worden. ’t Was effen buuten of en in de verte zagen wie al een ele bende vlaggen en een ele bult mensen stoan. Toen dan de bussestopt veur ’t uus noadèt er is flink op de claxon was edrukt vloog de deure op en als een kogel skoot er iene de busse uut en veur wie er erreg in adden zagen wie niks meer van um, en et ienigste wat wie konden doen was zien bagage noar buuten gooien en ummekeren. Gien mense die meer noar ons keek, alle belangstelling was veur de terruggekeerde en toen op dèt moment beseften wie eigenlijk pas dèt et niet verre meer of was of ook zelf was ie an de beurte. En toen de grote verrassing Toen pas kreeg ie et gevuul noar uus te goan, toen eerst drong det tot ons deur. En zo ging detg nog zesmoal. De laatste van de niet Zwollenaeren woonden in Wapenvelde en ja, dörnoa werd et wel eurbaer stille. Iederiene keek wel een bettien sip en was zenuwachtig. Gelukkig stonder der een paer Ollandse bomen an de weg en wat is antrekkelijker veur een Ollandse jonge dan een boom. Enfin, ie begriept mie wel. Nog ienmoal veur wie Zwolle binnenreden werd er estopt, umme onze nationale plicht tegenoaver deze bomen te doen en toen, ja toen trokken wie opgelucht Zwolle binnen. En maer kieken, en maer wiezen, noar dit en noar det, wat er ni’j en wat er old was. Ja, verder is ter weinig te vertellen. De chauffeur wist de weg en zetten ons allemoale netties stuk veur stuk of bi’j de ons zo welbekende deure, wör overal de vlagge uut ing. Gelukkig bi’j mi’j zelf tuus gien erepoorte of zo. Gauw de deure binnen ewipt, en achter mie dichte. En wat dör achter te doen was, giet jullie gien van allen wat an. ‘k Was bli’j weer tuus te wezen en zo zal et alle andere ook wel vergaan wezen. En al dan zon paer uur weer tussen al de tolde bekende ezèten ebt en der wat ofeproat, nou dan is ’t al vaste weer net als vrogger. Maer de prettigste verrassing lag nog vör mie klör. Met een plechtig gezichte oaverandigden mien vrouw mie een gèle enveloppe en ik dacht al an een collecte onder de buuren e olden, of zo iets, maer det kon niet, want die adden en mande bloemen estuurd. Ikke maer piekeren en piekeren, tot de vrouwe zei “kiek dan toch is”. ’t Was de eerste correspondentie die ik in Olland kreeg en nieuwskierig maakten ik de brief open. Nou en nou roaden jullie nooit wat er in zat. ‘k Zal oe maer gauw uut de brand elpen. ’t Was een anslagbiljet van de gemeente. Prettiger en mooier cadeau konden ze mie niet estuurd ebben. Ik wist nou mettiene woar ik de centen most brengen, die ik eigenlijk bestemd at veur een kadogien veur de vrouwe en de kinder. Nu, ik mut zeggen ’t was erreg fijn a e vuuld. Maer, det alles dut er verder niks toe, wie bint weer tuus. TEKA” 2-6-1950

67

“Terug uit Indonesië Aan boord van het troepentransportschip “Waterman”dat vermoedelijk op 10 Juni in Rotterdam aankomt bevinden zich de volgende militairen: Zwolle: W. Groen, J. Hezel, H.M. Komry, G.C.J. Kars, G.J. v.d. Sluis, B.M. van Vilsteren, A.J. Poelman, A. Bolte, H. Oostenbrink. De heer en mevrouw van Vilsteren en het echtpaar Goeree bevinden zich aan boord van de Amarapoora, vermoedelijke aankomst Amsterdam op 29 Juni. Zwollerkerspel: F. Frijlink” 3-6-1950 “Terug uit Indonesië Aan boord van het troepentransportschip “Hellenic Prince”, dat vermoedelijk op 17 Juni in Amsterdam aankomt, bevinden zich de volgende militairen: Zwolle: A.L. Vermeer, H. Best, J. Dekker, F. Rigter, W.A.J. Schunselaar, D.T.H. Visser Zwollerkerspel: A.H. Eikenaar Met de “General A.W. Greely”(vermoedelijke aankomst Rotterdam 19 Juni) komen terug: Zwolle: R. Bartels, A.R. Smit, H. v.d. Werp Zwollerkerspel: G. Smit” 7-6-1950 : de in deze krant genoemde verliezen in Indonesië werden niet aangegeven naar plaats van herkomst, maar door naam, rang, leger- en stamboeknummer. 9-6-1950 “Burgemeester was goed gastheer voor ex-militairen Er werden 39 eretekenen uitgereikt Dat de burgemeester een goed gastheer is, dat hebben we reeds verscheidene malen tijdens min of meer officiële ontvangsten in het stadhuis kunnen opmerken. Maar bijzonder trof dit gisteravond, toen in de truwzaal 39 ex-militairen bijeen waren om daar eretekenen in ontvangst te nemen. Zij die zich tijdens de oorlog in of buiten ons land geweerd hebben in de strijd tegen de bezetters ontvingen een Oorlogsherinneringskruis en de mannen, die in Indonesië hun plichtg deden, mochten het ereteken voor Orde en Vrede in ontvangst nemen (….)” 10-6-1950 “Terug uit Indonesië Met de “Grote Beer”die op 19 Juni in Amsterdam aankomt, keren terug: H.J. Jansen, J. Jaspers, P. Bergkamp Aan boord van de “General J.H. McRae” (vermoedelijke aankomst Rotterdam 25 Juni) bevinden zich R. Hendriks, B.H. v.d. Horst, A.A. Ruiter, H. Vermeulen, H.J. Edelenbos, R.J. Scheer, J.L.Chr. Tielbaard, H. Vredeveldt, M.B. v.d. Beld, J.A. Diender, D.A.H. Hasselman, D.v.d. Noort, A. Nijhof, J.A. Oelen, J.K. Veenstra, W. Schouwstra, J.L. Brandt, J. Grolleman, G.J. Riezebos” 19-6-1950 “Terug uit Indonesië Aan boord van de volgende schepen bevinden zich militairen uit Zwolle en omgeving “Goya”(vermoedelijke aankomst Amsterdam op 29 Juni): M.W. Treep en echtgenote, J. Arends, R. Klein, J.F.D. ter Bruggen, G.D. Jansen, F. Beckerf, T. Bosman, J. van Ommen “Kota Inten”(vermoedelijke aankomst Rotterdam 5 Juli): G. Doornbosch, J. Schrooten (Zwollerkerspel), J.W. van Dam, W. Klooster “Empire Brent”(vermoedelijke aankomst Rotterdam 30 Juni): W. Diele en gezin, H.F. Zeylemaker

68

22-6 “Band Nederland-Indonesië hield contactavond Gisteravond hield e plaatselijke afdeling van de Band Nederland-Indonesië een contactavond in “De Eikelboom”. De voorzitter, de heer J. Oord, opende met een woord van welkom en het doen van verschillende huishoudelijke mededelingen. De onlangs gehouden bazar slaagde naar wens, aldus de voorzitter, doch het gaat er nu om op welke wijze de bijeengebrachte gelden aan te wenden in het belang van zieke en gewonde militairen. Onder applaus der vergadering werd besloten het rusthuis voor militairen te Harderwijk te voorzien van radio en koptelefoons en verder nog iets in het bijzaonder te doen voor zieke of gewonde Zwolse jongens (…..)” 1-7-1950 “Terug uit Indonesië Met het troepentransportschip “General W.C. Langfitt”dat vermoedelijk op 12 Juli in Amsterdam aankomt, keren de volgende personen uit Indonesië terug: uit Zwolle: J.F. Winkler en J. de Vries, uit Mastenbroek: W. Pelleboer Met de “Atlantis”, die vermoedelijk op 10 Juli in Amsterdam aankomt, keert terug uit Zwollerkerspel S. Hulleman Met de “Fair Sea”, die vermoedelijk op 2 Juli te Rotterdam aankomt, keren terug van Zwolle: A. Brandt en echtgenote, Mevr. L. Dassen Karfelsz en (?) M. Hagreis” 8-7-1950 “Terug uit Indonesië Aan boord van het troepentransportschip “General C.H. Muir”dat vermoedelijk op 14 Juli te Rotterdam aankomt, bevinden zich de stadgenoten M. Jansen, J.F. Redeker, F. Schrij (onleesbaar) en W. Kuperus” 12-7-1950 “Terug uit Indonesië Met het troepentransportschip “General C.H. Muir”komen uit Indonesië terug M. Jansen en J.F. Redeker uit Zwollerkerspel” 17-7-1950 “Terug uit Indonesië Aan boord van het troepentransportschip “Nelly”dat vermoedelijk op 27 Juli in Rotterdam aankomt bevinden zich de volgende militairen uit Zwolle: H.A. Koedijk en H. Teters en gezin” 11-8-1950 “Terug uit Indonesië Met de “Schaugum”, die vermoedelijk a.s. Dinsddag in Amsterdam aankomt, kewren de volgende plaatsgenoten terug: Zwolle: R.W. van Eck, L.G.L. Ouden, K.G. Pentenga, W.F. Lecq, E.J. Veenendaal Met de “Grote Beer” (vermoedelijke aankomst Donderdag 17 Augustus te Amsterdam) komen aan: Zwollerkerspel: J.H. Goudkamp, D. Nijhof Zwolle: J. Massies, J.J.H. v.d. Ven, J.D. Gerritsen” 12-8-1950 “Terug uit Indonesië Met de “Fairsea”, vermoedelijke aankomst te Rotterdam op 25 September, komen aan: H. van Gennep, H. van Spall met gezin, allen uit Zwolle, K. Spijkerman uit Zwollerkerspel

69

Met de “Ranchi”, vermoededlijke aankomst te Amsterdam op 25 September, komen aan: A.G. Kardijk met gezin en E. van Oene uit Zwolle” 15-9-1950 “Zwollenaar op Sumatra doodgeschoten De heer J. Huygen, employé bij de BPM op Sumatra, werd dezer dagen door een rampokker aangevallen en doodgeschoten. De heer Huygen stond op het punt naar Nederland terug te keren na een verblijf van drie jaar in de tropen. Het slachtoffer was gehuwd en vader van een kind.” 15-9-1950 (overlijdensadvertentie) “Enigste kennisgeving Heden ontvingen wij de ontstellende tijding dat onze lieve Zoon, Schoonzoon, Broer en Zwager Johan Huygen Oud 25 jaar, werkzaam in Indonesië, op 12 September nabij Palembang lafhartig werd neergeschoten. Uit aller naam Fam Huygen Trompstraat 20 Fam. Greven Brederostraat 42 Zwolle 14 September 1950” 23-9-1950 “Terug uit Indonesië Met de “Zuiderkruis”of met de “Sibajak”, die beide vermoedelijk op 10 October te Rotterdam aankomen, keren de volgende plaatsgenoten terug: Zwolle: W.T. Mulder, J. Doorn, G.J. Snakenburg, J. v.d. Vegt, B.J.G. Dielen Zwollerkerspel: W.v.d. Wal” 23-9-1950 “Goederen gestolen van oud-militair Op terugreis uit Indonesië Ten nadele van de Zwollenaar M.B.S. zijn uit een kist met goederen voorwerpen gestolen tot een bedrag van 600 gulden. De Zwollenaar, pas gedemobiliseerd, liet een kist met goederen nasturen. Op deze tocht over de halve wereld zijn kostbare voorwerpen uit de kist verdwenen. Een zware taak voor de politie” 28-9-1950 “Zwollerkerspel Uit de tropen terug Van het tiental militairen, gedurende de jaren na de bevrijding van de Oude Deventerstraatweg te Ittersum naar de overzeese gebiedsdelen vertrokken, werd Woensdagavond aan korporaal Ant. Edelijn als een der laatste terugkerenden evenals zijn voorgangers een feestelijke ontvangst bereid. Bijna de gehele bevolking was uitgelopen toen de muziekvereniging “Kunst na Arbeid”onder leiding van haar dirigent, de heer G. Hoogers, arriveerde voor het brengen van een serenade. Namens het korps feliciteerde de voorzitter, de heer K. van den Berg, de gerepatrieerde met zijn behouden terugkeer, waarna de heer J. Koetsier uit naam der buurtbewoners Edelijn Jr. toesprak en hem als blijk van waardering een gouden dasspeld overhandigde” 2-10-1950 “Terug uit Indonesië Met de “Gen.S.D. Sturgis”, vermoedelijke aankomst Amsterdam op 9 October zullen aankomen:

70

Zwolle: W.P.S. v.d. Meer, G. Schutte, H.J.M. Winkelman Met de “Gen. C.C. Ballou”, vermoedelijke aankomst Rotterdam op 7 October zullen aankomen: Zwolle: J.D. Baas, C. Panman, E. Kramer, F.M. Steinebach, J.J. de Fluiter, H. Schornagel, A.E. Steenbergen, F. de Wilde Zwollerkerspel: E. Stavenuiter, W. Koersen”

20-10-1950 “Zwollenaren naar Korea Onder de Nederlandse vrijwilligers, die naar Korea gaan bevinden zich drie Zwollenaren. Ze zullen Zondag naar den Haag vertrekken en Donderdag vaart de “Zuiderkruis” ze naar het Koreaanse land. Jacob van Enk, Leeuwerikstraat 17, is twee-en-twintig jaar. Hij is beton-emailleur van zijn vak en was ruim drie jaar in Indonesië als O.V.W-er. De reden van zijn vrijwillige aanmelding voor het leger van de V.N.: “Ik wil beroepsmilitair worden in het leger van de V.S.”. Johan ter Haar, een jaartje ouder dan de beide anderen, woont in de Merelstraat 53, is verloofd en van beroep werkman in Rijksdienst (Ministerie van Oorlog). Hij was drie jaar als oorlogsvrijwilliger in Indonesië en hij heeft zich voor Korea aangemeld, omdat hij het streven naar wereldvrede wil ondersteunen. Ook drie-en-twintig is Arie J. van Santen, Huygenstraat 36. Hij was eveneens in Indonesië, ongeveer 2 jaar geleden keerde hij naar Nederland terug. Van beroep is hij marechaussee in Amsterdam en hij gaar naar Korea, omdat hij tegen het communisme is.” (met foto van de drie betrokkenen) 24-10-1950 “Terug uit Indonesië Met de “Skaugum”, vermoedelijke aankomst te Rotterdam op 28 October, komen aan: Zwolle: E. van Olst, B.A. Koopman, A.E. van Breemen, J. Schipper, W. Cornelisse, J.W. van Marle, H.W.J. Hilbers Zwollerkerspel: J. Eikenaar Met de “New Australia”, vermoedelijke aankomst te Rotterdam op 26 October, komen aan: Zwolle: J. Buisman en gezin, K.H. Dassan, E. Meulman Met de “Amarapoora”” , vermoedelijke aankomst te Rotterdam op 27 October, komen aan: G.W. v.d. Kolk, J. Veltman en gezin Met de “Grote Beer”, vermoedelijke aankomst te Amsterdam op 29 October, komen aan G.W. Visser, E. Schreurs, A.F. Siers, C.G. Bergkamp” 24-10-1950 “De “Amarapoora”komt 117 November aan (….)” 28-10-1950 “Terug uit Indonesië Met het troepentransportschip “Nelly”, dat vermoedelijk op 11 November in Rotterdam aankomt, keren uit Indonesië terug: Zwolle: N.G. van den Hof, H. Kragt, A.F. op de Weegh, K. van Dijk, W. Veerman, H. v.d. Kolk, A.J. Lindeboom, G. de Wolf, H. Toersen, H.H. Dijkslag Zwollerkerspel: W.H. van Aefst, H.J.A. Overbeek, G.J. van Vilsteren” 3-11-1950

71

“B. en W. Zwolle bezoeken Rijkswerkplaats Er zijn thans 126 cursisten, van wie 110 gedemobiliseerden (….)” 11-11-1950 “Terug uit Indonesië Met het troepentransportschip “Waterman”, dat vermoedelijk op 24 November in Rotterdam aankomt, keren uit Indonesië de volgende Zwollenaren terug: G. Hoeveman, J.W. Hulleman, H. Bolte Met de “Empire Brent”, die vermoedelijk op 3 December in Rotterdam aankomt, keren terug de Zwollenaren W. Barske en gezin, E. Krikken” 28-11-1950 “Gedemobiliseerde militairen volgen onderwijscursus Dagelijks lessen in de Hervormde Kweekschool Indertijd is voor gedemobiliseerde militairen, die in het bezit waren van het einddiploma 5-jarige H.B.S. of Gymnasium de mogelijkheid geopend een speciale cursus voor opleidingh tot onderwijzer te volgen. De belangstelling hiervoor bleek in geheel het land zo groot te zijn, dat niet één, doch negen cursussen moesten worden georganiseerd en wel drie openbare, vier R.K. en twee Prot.Chr. cursussen. Ook in Zwolle is een dergelijke cursus (Prot.Chr.) welke in de Hervormde Kweekschool wordt gegeven. Er zijn dertig gedemobiliseerde militairen die er aan deelnemen; zij komen uit Zwolle en omstreken. De cursus wordt gegeven door leerkrachten van de Hervormde Kweekschool en duurt anderhalf jaar. De aankomende onderwijzers ontvangen van het Ministerie van Oorlog een kleine studietoelage. Behalve in Zwolle zijn er in acht andere plaatsen dergelijke cursussen (….) Vermeld dient te worden, dat een gedemobiliseerde militaire van het Vrouwen Hulpkorps zich als enige vrouwelijk candidaat heeft aangemeld (….)” 7-12-1950 “Terug uit Indonesië Met de “Cyrenia”, die vermoedelijk op 18 December a.s. te Rotterdam aankomt, keert onze plaatsgenoot J. Schrieven uit Indonesië terug “ 15-12-1950 “Terug uit Indonesië Met de “Maloya”, die vermoedelijk op 27 December te Amsterdam aankomt keert terug onze plaatsgenoot G. Rabel en echtgenote”. 23-12-1950 “Terug uit Indonesië Aan boord van het troepentransportschip “Zuiderkruis”, dat vermoedelijk op 31 December in Rotterdam aankomt bevinden zich de volgende militairen uit Zwolle: B.v.d. Zweep, G. Eikenaar, W.H.A. van Vilsteren, D. Doorenveld, J.J.A. Reuvers, J. de la Faille, P. van Vught en W. Visscher”. 8-1-1951 “Terug uit Indonesië Met de “Volendam”, die vermoedelijk op 17 Januari a.s. te Rotterdam aankomt keren terug: J. Hagedoorn, L. Speek en echtgenote, W. Brinkman en echtgenote en H. Westhuis” 10-1-11951 “Terug uit Indonesië Met de “Grote Beer”, die op 11 Januari a.s. (dus morgen) te Amsterdam aankomt, keren naar onze plaats terug (?) J. Beekman, A.J. Kleingeerts, W.H. Ramerman en mej. H.C.A. Jansen”

72

12-1-1951 “Terug uit Indonesië Met de ‘Ranchi”, die vermoedelijk op 18 Januari a.s. te Amsterdam aankomt, keert terug onze plaatsgenoot D. Ruitenberg (met gezin)” 25-1-1951 “Terug uit Indonesië Met de “Ormonde”, die vermoedelijk op 3 Februari te Rotterdam aankomt, keren terug: H. de Groot, W.L. Heimel, G.J. Hulst, L. Bolte, G. Knol, F.W. Timmerman, A. Zwerus, J.H. Reiziger en E. Valk Met de “Chitral”, die vermoedelijk op 30 Januari te Rotterdam aankomt, keert terug J.W. Boeve (Zwollerkerspel) “ 17-2-1951 “Slotavond Band Nederland-Indonesië Ter gelegenheid van de afsluiting van haar werk voor de militairen overzee organiseert de Band Nederland-Indonesië een slotavond op Woensdag a.s. in de Buitensociëteit. De afdeling Meppel komt met de revue “We zijn er”(….)” 22-2-1951 “Revue Band Nederland-Indonesië Afdeling Meppel kwam goed voor de dag Naar schatting negenhonderd mensen hebben gisteren in de grote zaal van de Buitensociëteit enkele plezierige uren beleefd aan de groots opgezette revue, welke uit Drentse streken naar hier was gekomen om het werk van de Band Nederland-Indonesië feestelijk te besluiten. Nu immers bijna alle militairfen uit Indonesië zijn teruggekeerd is het zo verdienstelijke werk van de Band (waarover we enkele dagen geleden reeds uitvoerig schreven) aan een eind gekomen al zal toch nog getracht worden het nodige te doen voor de militairfen, die in sanatoria, rustoorden e.d. liggen (….) “ 3-3-1951 “Terug uit Indonesië Met de “Nelly”, die vermoedelijk op 20 Maart a.s. te Amsterdam aankomt, keren terug: D.J. Bloemers, P. Noordanus, P.J.J. de van der Schueren en E.J.H. Wolfkamp Met de “Johan van Oldebarnevelt”, die vermoedelijk op 7 Maart te Amsterdam aankomt, keren terug: P. Meekers, H. Siemerink en W. Slot”. 8-3-1951 “Weer onderscheidingen uitgereikt aan oud-militairen Korte plechtigheid in trouwzaal Ongeveer 70 jonge mannen waren gisteren in de trouwzaal van het Stadhuis bijeen, om uit handen van de burgemeester, jhr. mr. G.A. Strick van Linschoten, het Oorlogsherinneringskruis of het Ereteken voor Orde en Vrede te ontvangen. Alvorens echter tot de uitreiking van de onderscheidingen werd overgegaan, hield de burgemeester een rede, waarin hij in de eerste plaats wees op de veranderde toestanden na de oorlog, op de verhoogde prijzen en op de vele conflicten , die overal dreigen of reeds bestaan. Ook bracht hij in herinnering het grote aantal burgerslachtoffers in de laatste wereldoorlog. Door deze hele situatie is het vertrouwen zoek, aldus de burgemeester. En als er geen vertrouwen meer is, dan moet men van weerszijden voorzichtig zijn. Degenen die het zaakje uiteindelijk moeten opknappen is de militair, en op hem rust de zware taak de vrijheid te verdedigen. En die strijd voor de vrijheid hebt U allen gestreden. De onderscheidingen die hier nu zullen worden uitgereikt getuigen van de dankbaarheid van het land voor Uw zelfopofferend werk, voor hen die moeilijke

73

tijden hebben gekend. Vervolgens belichtte spr. de huidige situatie in het Verre Oosten en kwam tenslotte tot de conclusie dat, hoewel de tolestand er nog niet ideaal is te noemen, na verloop van tijd toch alles zo zal worden als het moet zijn. “In deze wereld gebeurt niets tevergeefs”, aldus besloot de burgemeester. Hierna ging hij over tot de uitreiking van de onderscheidingen. De gedecoreerden zijn: E.J. Bruggeman, W.L.J. van Eekhout, J. Kok, E. Schutte, L. van Aalderen, H.A.G. v.d. Belt, B. v.d. Bend, H.A.G. Bergman, G.J. Bitterling, W. Bolleman, G. Bos, J.W. ten Broeke, H. van Brussel, B. Doorn, R. van Driezum, H. Duim, P. Durkstra, E. Engels, P. Grimme, G.W. Hansen, A.W. Haverkort, J.G. Hegeman, Th.J. Hillen, L.A. Hoenders, H. Jansen, J.H.B. Jansen, H. Karsten, W.G. Keizer, R. Kieft, H.J. Koekoek, J. Lijnsvelt, H.H. Maalstee, H.Th. Melaet, J. Menger, Mengerink, H. Metz, L.C. Meijer, G.v.d. Molen, F.C. Munsterman, G.J. Olthof, W. van Pijkeren, G.J.M. Rientjes, van Rossum, G.J.E. Ruiken, J. Schakelaar, M.J. Schutte, A. van Sloten, D.v.d. Sluis, E.J. Sterenborg, M.C. v.d. Stouwe, J. Streurman, W.G. Tibben, A. Veerman, W.P. Verheijen, R.P.M. baron van Voorst tot Voorst, Th. V.d. Voort, H. de Vries, H.A. Vulkers, H.H. v.d. Wel, G.J. Westenberg, H.A. Westenberg, J.C. Wever, W. Wienbelt, J.H. Witterholt, C. Lohman, D. Laverman.” 27-3-1951 “Laatste troepen naar Nederland Afwikkelingscommando in Indonesië wordt 31 Mei ontbonden Op 31 Mei zal het afwikkelingscommando van de Nederlandse troepen in Indonesië ontbonden worden. Op 2 April zal met het vertrek van de “New Australia “ de afvoer van militairen van de Koninklijke Landmacht geëindigd zijn (….) Vóór 16 Maart bevonden zich in Indonesië nog 10.955 militairen met K.L. status” 13-4-1951 “Terug uit Indonesië Met de “Dorsetshire”, die vermoedelijk op 29 April te Rotterdam aankomt keren terug onze plaatsgenoten E.S. Woudstra, J. Dijkstra, A. Jansen, H.J. Oldeman en A.J. Stolte” 30-4-1951 “Laatste troepenschepen aangekomen Met het troepenschip “New Australia”dat gistermiddag in Amsterdam aankwam en de “Dorsetshire”die in Rotterdam aankwam, repatrieerden de laatste dienstplichtige militairen uit Indonesië (….) “

74

75

76