Zelfevaluatierapport Duurzaamheid Instituut voor Bedrijfskunde Duurzaamheid voorbij vrijblijvendheid

Zelfevaluatierapport Duurzaamheid Instituut voor Bedrijfskunde “Duurzaamheid voorbij vrijblijvendheid” Hanzehogeschool Groningen

Ten behoeve van de AISHE audit op 20 februari 2014 Groningen, 30 januari 2014

Inhoudsopgave Inleiding… ...................................................................................................................................................................... 3 1

Hanzehogeschool Groningen.................................................................................................................... 3

2

Instituut voor Bedrijfskunde .................................................................................................................... 4 2.1 De opleiding Vastgoed & Makelaardij ............................................................................................. 4 2.2 De opleiding Bedrijfskunde MER ..................................................................................................... 5 2.3 De opleiding Human Resource Management ................................................................................ 5 2.4 De master Leiderschap ........................................................................................................................ 5

3

Het 3.1 3.2 3.3 3.4

beoordelingskader van AISHE en zelfevaluatie ............................................................................ 5 Doelen ................................................................................................................................................... 6 Mensen en middelen .......................................................................................................................... 7 Onderwijs ............................................................................................................................................. 9 Resultaten ........................................................................................................................................... 12

Zelfevaluatierapport Duurzaamheid Instituut voor Bedrijfskunde

Pagina 2

Inleiding Het Instituut voor Bedrijfskunde heeft op 10 maart 2011 drie AISHE-sterren verworven voor alle drie haar opleidingen. Het instituut streeft ernaar om deze drie sterren voor alle opleidingen van het instituut te behouden. Duurzaamheid is voor het IBK een belangrijk onderwerp. Sinds 2011 heeft het instituut met name de component onderzoek naar duurzaamheidsaspecten versterkt. In de verschillende lectoraten waarmee het instituut is verbonden wordt onderzoek gedaan naar duurzaamheidsaspecten in vastgoed, bedrijfsvoering en HR-beleid. Vele docenten en studenten van het instituut zijn hierbij betrokken. In de komende tijd zal de kennisvalorisatie van dit onderzoek verder worden uitgebouwd. Ten behoeve van de midterm review van 20 februari 2014 heeft het Instituut voor Bedrijfskunde de stand van zaken met betrekking tot duurzaamheid in kaart gebracht en verwoord in deze zelfevaluatie. In de zelfevaluatie heeft het instituut de stand van zaken op het gebied van duurzaamheid geëvalueerd met behulp van het AISHE beoordelingskader. Hiervoor is input vanuit de opleidingen, het managementteam van het instituut en de Hanzehogeschool gebruikt. In deze evaluatie wordt eerst een schets gegeven van de situatie binnen de Hanzehogeschool. Daarna volgt een beschrijving van het Instituut voor Bedrijfskunde en de opleidingen. Vervolgens komt de zelfscore van het instituut aan de hand van het beoordelingskader aan de orde.

1 Hanzehogeschool Groningen De Hanzehogeschool Groningen is de oudste multisectorale hogeschool van Nederland en vierde in 2013 het 215-jarig bestaan. Met vestigingen in Groningen, Assen, Leeuwarden en Amsterdam telt de hogeschool bijna 27.000 studenten en ruim 2.700 medewerkers. Het onderwijsaanbod van de HG omvat ruim 70 bacheloropleidingen, 8 Associate degree programma’s en 17 masteropleidingen, ondergebracht in 17 schools. Jaarlijks maken zo'n 1.500 cursisten uit het bedrijfsleven gebruik van het contractonderwijs bij Professionals en Bedrijven, de zakelijke dienstverlener van de hogeschool. Daarnaast heeft de hogeschool zich met 50 lectoraten en 6 kenniscentra ontwikkeld tot een kennisinstelling voor toegepast onderzoek. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven en non-profitinstellingen. Resultaten uit onderzoek komen ten goede aan de verbetering en actualisatie van het onderwijs en ontwikkelingen in de samenleving. ‘Share your talent. Move the world’ is het motto voor iedereen die bij de hogeschool studeert en werkt: je talent ontwikkelen en daarvoor de samenleving iets terug geven. De Hanzehogeschool Groningen onderscheidt zich van andere hogescholen door haar strategische thema’s die nauw verbonden zijn met de noordelijke regio, en door haar focus op excellentie. Zowel in onderwijs als onderzoek zijn Energie en Healthy Ageing de strategische speerpunten waarop de Hanzehogeschool Groningen zich profileert. Ondernemerschap en excellentie zijn hogeschoolbreed belangrijke thema’s. De hogeschool participeert samen met andere onderwijs- en kennisinstellingen en diverse bedrijven en instellingen in de twee noordelijke Centres of Expertise Energie en Healthy Ageing . In 2010 heeft de VKO het kwaliteitszorgsysteem onderzoek van de Hanzehogeschool Groningen positief beoordeeld. In september 2012 heeft de hogeschool het predicaat Excellent ontvangen van de reviewcommissie Hoger Onderwijs en Onderzoek voor haar voorstel voor prestatieafspraken. In april 2013 heeft de NVAO een positief besluit genomen over de Instellingstoets Kwaliteitszorg. De HG heeft duurzaamheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid opgenomen in haar strategisch plan. De hogeschool streeft naar integratie van duurzame ontwikkeling in het onderwijs en de Zelfevaluatierapport Duurzaamheid Instituut voor Bedrijfskunde

Pagina 3

bedrijfsvoering. Hiertoe wordt gewerkt naar het versterken van de kennisinfrastructuur en externe netwerken. De HG ziet het als haar taak om studenten vertrouwd te maken met maatschappelijke en sociale verantwoordelijkheid die ze als lid van de samenleving hebben. Competentieontwikkeling om vraagstukken van duurzame ontwikkeling te hanteren en op te lossen is daarin van belang. De HG heeft het handvest Duurzaamheid HBO ondertekend.

2 Instituut voor Bedrijfskunde Het Instituut voor Bedrijfskunde is een van de 17 schools van de Hanzehogeschool Groningen en verzorgt de volgende vijf CROHO-opleidingen:  Vastgoed & Makelaardij (V&M), Bedrijfskunde MER, zowel voltijd als deeltijd, Human Resource Management (HRM), zowel voltijd, deeltijd als Ad,  Master Real Estate (MRE)en master Leiderschap. Het instituut is georganiseerd in teams per opleiding en een team IBK Professionals en Bedrijven en een onderwijsondersteunend team. Elk team wordt geleid door een teamleider; de teamleiders samen vormen met de Dean het Management Team (MT). In totaal studeren aan het IBK ongeveer 2200 studenten. In 2010 heeft het instituut in het School-strategisch plan (SSP) “Share It!”i het strategische beleid voor de komende vijf jaar vastgelegd. Hierin zijn ook de missie en visie van het instituut te vinden. De missie van het Instituut voor Bedrijfskunde luidt: “Het IBK is de kennisinstelling in NoordNederland voor praktijkgericht bedrijfskundig onderwijs en onderzoek, waar op veelzijdige en eigenzinnige wijze met oog voor mens en maatschappij resultaten worden behaald waaraan het werkveld behoefte heeft”. De visie verwoordt dat het IBK hét centrum in Noord-Nederland voor kenniscirculatie op toegepast bedrijfskundig terrein is. Het instituut levert kwalitatief hoogwaardig hoger beroepsonderwijs dat aansluit op de behoeften in het werkveld en de maatschappij. Het IBK staat voor duurzaam ondernemen en neemt haar maatschappelijke verantwoordelijkheid zeer serieus. Het IBK is in het bezit van het Keurmerk Duurzaam Hoger onderwijs met drie sterren voor alle drie bachelor-opleidingen en is daarmee het eerste instituut in het economisch domein in Nederland dat dit keurmerk heeft. Onderzoek binnen het IBK is bedrijfskundig van aard en beoogt problemen in de praktijk van het werkveld op te lossen. Het onderzoek vindt plaats binnen de kenniscentra waaraan de lectoraten verbonden zijn. Uitgangspunt van het IBK is synergie tussen onderwijs en onderzoek: praktijkgericht onderzoek versterkt de kwaliteit van het onderwijs en onderwijs is erop gericht de kwaliteit van onderzoek te versterken.

2.1

De opleiding Vastgoed & Makelaardij

De opleiding Vastgoed & Makelaardij (V&M) is in 2001 als een van de twee zelfstandige hbovastgoedopleidingen in Nederland gestart. In 2006 is er ook een deeltijdvariant gestart, die vooral studenten uit de makelaardij trok. Door de veranderende rol van de markt is de deeltijdopleiding sinds april 2011 in afbouw. De opleiding V&M leidt studenten op in het vastgoed op regionaal, nationaal en internationaal niveau. De opleiding wil een brede vastgoedopleiding zijn met een duidelijk nationaal en internationaal beroepsgericht curriculum, die studenten aflevert die als verantwoordelijke beroepsbeoefenaren aan de slag kunnen in de hedendaagse praktijk van het vastgoed. De opleiding V&M is in juni 2013 gevisiteerd. De opleiding ontving op 21 oktober 2013 het rapport van de NQA met het positieve advies aan de NVAO ten aanzien van accreditatie. De opleiding heeft het bijzondere kenmerk duurzaamheid toegekend gekregen. Zelfevaluatierapport Duurzaamheid Instituut voor Bedrijfskunde

Pagina 4

2.2

De opleiding Bedrijfskunde MER

De opleiding Bedrijfskunde MER komt voort uit de opleiding MER (Management, Economie en Recht). Vanaf september 2012 is de naam veranderd in Bedrijfskunde MER om het bedrijfskundige karakter van de opleiding te benadrukken. De opleiding Bedrijfskunde MER leidt interdisciplinaire bedrijfskundigen op die met oog voor mens en maatschappij organisaties helpen hun processen te beheersen, verbeteren en vernieuwen. Naast de voltijdopleiding is er ook een deeltijdvariant. Een 3+1-variant voor VWO-instromers is in ontwikkeling. Deze zal per september 2014 starten en is bedoeld voor VWO’ers die in drie jaar hun hbobachelordiploma willen halen en dan willen instromen in een één-jarig master of science programma. De 3+1 variant richt zich op duurzame energietransities.

2.3

De opleiding Human Resource Management

Het IBK biedt twee HR-opleidingen aan: de bachelor HRM en een tweejarige Associate Degree. Het bachelor-programma kent een voltijd en een deeltijdvariant. Het Ad wordt uitsluitend in deeltijd aangeboden. De opleidingen leiden HR-professionals op met een breed beroepsprofiel gebaseerd op twee inhoudelijke pijlers: personeelsontwikkeling en organisatieontwikkeling. HR-professionals zetten zich met hun kennis en kunde in om de samenwerking van mensen in arbeidsorganisaties te verbeteren, binnen en tussen organisatieonderdelen. De HRM-opleiding werkt vanuit de opvatting dat organisaties inrichten, ontwikkelen en veranderen mensenwerk is en tegelijkertijd dat de ontwikkelvraagstukken waar de HRprofessional mee te maken krijgt samenhangen met de steeds veranderende strategie van de organisatie.

2.4

De master Leiderschap

Met ingang van het studiejaar 2013-2014 biedt het IBK in samenwerking met een aantal andere schools een tweejarig masterprogramma aan in deeltijd. Deze Master Leiderschap is bedoeld voor minimaal bachelor opgeleiden met een leidinggevende functie en ervaring. De invalshoek van de master is dat maatschappelijke en technologische ontwikkelingen nieuw leiderschap vragen. Dit nieuwe leiderschap is gericht op het ontwikkelen en onderhouden van duurzame relaties tussen netwerken en ketens van bedrijven en organisaties. Duurzaamheid, diversiteit en integratie zijn belangrijke thema’s in het curriculum. De master Leiderschap is opgezet in samenwerking met noordelijke profit- en non-profitorganisaties zoals Accare, Qbuzz en de Regiopolitie Groningen.

3 Het beoordelingskader van AISHE en zelfevaluatie Het beoordelingskader AISHE is gericht op de integratie van duurzame ontwikkeling in de opleidingen. Aan de hand van het beoordelingskader worden de doelen van de opleidingen, de voorwaarden waaronder deze doelen worden gerealiseerd en de resultaten die worden behaald beoordeeld. Het AISHE beoordelingskader kent vijf ontwikkelingsfases in opleidingen. Het kader beschrijft eerst de algemene typering van de vijf fasen en gaat dan in op deelaspecten. Deze zijn ontleend aan het EFQMmodel (1988). In deze zelfevaluatie schetst het IBK hoe zij zichzelf scoort op deze ontwikkelingsfases. Het gaat om de volgende deelaspecten: Doelen Mensen en middelen Onderwijs Resultaten Zelfevaluatierapport Duurzaamheid Instituut voor Bedrijfskunde

Pagina 5

3.1

Doelen

3.1.1 Visie Zelfscore: Fase 3 op weg naar 4 In het Strategisch School Plan “Share it” verwoordt het management op instituutsniveau een heldere visie en missie die aansluiten bij de missie en visie van de Hanzehogeschool Groningen. In de missie wordt verwoord dat het Instituut voor Bedrijfskunde met oog voor mens en maatschappij resultaten wil behalen waar het werkveld behoefte aan heeft. In de visie is expliciet opgenomen dat het IBK staat voor duurzaam ondernemen. In onderwijs en onderzoek werken docenten, studenten, lectoren en het werkveld samen in het oplossen van problemen in de bedrijfskundige praktijk. Het instituut, de lectoraten en de opleidingen vormen onderdeel van de keten tussen werkveld, onderwijs en maatschappij en het instituut heeft helder verwoord welke rol haar opleidingen hierin vervullen. Elk van de opleidingen heeft een werkveldadviescommissie die vanuit het werkveld input geeft op de inhoud van de curricula en de invulling van de missie en visie van het instituut. Gezien de profilering van het instituut is duurzaamheid hierbij een belangrijk onderwerp. De opleiding V&M vertaalt de visie van het IBK naar het opleiden van vernieuwende vastgoedprofessionals die innovatieve antwoorden kunnen geven op nog niet bestaande vragen. Praktijkgerichtheid, onderzoek en duurzaamheid staan centraal in de opleiding. Bedrijfskunde MER wil haar studenten opleiden tot verantwoordelijke professionals die vanuit een ondernemende houding organisaties beheersen, verbeteren en vernieuwen. De HRM-opleiding wil het leren leren bevorderen onder haar studenten zodat zij duurzame kennis verwerven. Blijvende inzetbaarheid van personeel staat centraal in de opleiding. In de visie van de opleiding is goed HRM toekomstgericht en derhalve duurzaam. 3.1.2 Beleid Zelfscore: fase 3 Het IBK vervult een voortrekkersrol op het gebied van duurzaamheid binnen de hogeschool. Het IBK ondersteunt andere schools bij het verder vormgeven van hun duurzaamheidsbeleid. Het IBK heeft in 2010 de derde duurzaamheidsster ontvangenii. Het IBK kent een werkgroep Duurzaamheid. Deze werkgroep is onder andere opdrachtgever voor honoursstudenten van het IBK. De honoursstudenten hebben onder meer een “battle of concepts” gehouden in december 2012 en zij hebben op 10 oktober 2013 deelgenomen aan de “dag van de duurzaamheid”. De werkgroep heeft een lijn uitgezet om duurzaamheid in het instituut op een geïntegreerde manier te borgen Enkele voorbeelden hiervan zijn het drukken van rapporten op duurzame wijze en het succesvol begeleiden van werknemers bij hun re-integratie op de arbeidsmarkt. Bewustwording van de gebruikers van het gebouw waarin het IBK is gehuisvest ten aanzien van duurzaam gedrag en duurzame keuzes is een belangrijk onderwerp voor het IBK. Alle drie de opleidingen binnen het IBK verwerken duurzaamheidsbeleid in hun relaties met werkveld, lectoraten en in het onderwijs. De relaties met het werkveld op dit gebied uiten zich in stage- en afstudeeropdrachten over duurzaamheidsaspecten, in de samenwerking met de werkveldadviescommissies en in onderzoek naar duurzame oplossingen voor bedrijfskundige problemen vanuit de lectoraten door studenten en docenten in samenwerking met het werkveld. Deze problematieken worden vanuit het werkveld aangedragen. Onderzoeksresultaten worden zoveel mogelijk verwerkt in het onderwijs. 3.1.3 Eindkwalificaties Zelfscore: Fase 4


Pagina 6

De gewenste houding van studenten op het gebied van respect voor mens en milieu komt tot uitdrukking in de (landelijke) opleidingsprofielen van de drie opleidingen. Deze profielen zijn in samenspraak met het werkveld en met collega-opleidingen tot standgekomen. Hieruit blijkt dat in de afgelopen jaren het bewustzijn van de noodzaak tot het opnemen van (onderdelen) van competenties op dit gebied bij alle ketenpartners is toegenomen. De opleiding V&M heeft voor het ontwikkelen van het nieuwe curriculum een nieuwe onderwijsvisie vastgesteld1iii waarin expliciet aandacht is voor duurzaam leren. In het nieuwe opleidingsprofiel staat multidisciplinaire samenwerking tussen vakbekwame, integere professionals centraal. De eindkwalificaties van de opleiding V&M in het opleidingsprofiel bestaan uit acht beroepsspecifieke en twee algemene competenties. In de beroeps-specifieke competenties Vastgoedrenovatie en Herontwikkeling en Vastgoedbelegging en Advisering worden duurzaamheidsaspecten en invloeden op de sociale en natuurlijke omgeving specifiek benoemd als factoren waarmee de afgestudeerde rekening houdt. In de zelfsturende competentie is verantwoording nemen voor het eigen handelen en rekening houden met beroepscodes en ethische principes verwoord. Het competentieprofiel voor de Bedrijfskunde MER opleiding is onlangs vernieuwd en wordt binnenkort vastgesteld door het LOO-Bedrijfskunde MER. In dit vernieuwde profiel staat verantwoord handelen als één van de generieke competenties beschreven. Interdisciplinariteit en samenwerking met alle stakeholders is eveneens verwoord in de generieke competenties. De opleiding is op dit moment bezig met de transitie van het curriculum naar dit nieuwe competentieprofiel. Ook in het oude competentieprofiel, waarop het huidige curriculum van de opleiding is gebaseerd, was verantwoord handelen met oog voor people, planet en prosperity een belangrijke component. Interdisciplinariteit is onderdeel van alle zes inhoudelijke competenties uit het oude competentieprofiel. Voor de HRM-opleiding zijn 11 kerntaken geformuleerd op landelijk niveau in samenwerking met het werkveld. Eén van de elf kerntaken is specifiek gericht op duurzaamheid. In deze kerntaak staat centraal dat de HR-professional een reflectieve beroepsbeoefenaar is met oog voor het belang van corporate governance en ethiek. Deze kerntaak ontbrak tot vorig jaar in de set landelijke kerntaken. De opleiding HRM heeft daarom zelf deze kerntaak geruime tijd geleden al aan de eigen eindkwalificaties toegevoegd. In de meest recente aanpassing in het curriculum is het vak ethiek verplicht geworden, evenals het vak Duurzaam HRM. Hiermee ontwikkelen de studenten een beroepsethiek en maatschappelijk oriëntatie die past bij een verantwoordelijke professional.

3.2 Mensen en middelen 3.2.1 Personeel Zelfscore: Fase 3 op weg naar 4 Binnen de opleiding V&M is kennis en expertise ten aanzien van duurzaamheidsaspecten in ruime mate aanwezig bij docenten. In vele curriculumonderdelen wordt aandacht aan duurzaamheidsaspecten besteed. Docenten houden hun kennis op dit gebied actueel door het bijwonen van symposia, bijscholing en de samenwerking met kenniscentra, met name met de lectoraten Vastgoed, Maatschappelijk vastgoed en Krimp en Leefomgeving en door stage- en afstudeerbegeleiding. Een docent van de opleiding V&M is bezig met een promotieonderzoek over duurzame ontwikkeling van de leefomgeving in het Waddengebied. Docenten van de opleiding Bedrijfskunde MER brengen kennis vanuit het werkveld ten aanzien van duurzaamheid in het onderwijs in. Dit gebeurt door eigen werkveldervaring, door stage- en afstudeerbegeleiding en vanuit werkveldcontacten via het lectoraat Arbeidsorganisatie en –productiviteit. Een docent doet promotieonderzoek naar duurzame inzetbaarheid van hbo-docenten.

1

Motiverend, activerend en studeerbaar, Onderwijsvisie Vastgoed en Makelaardij Groningen, 28 februari 2013


Pagina 7

Docenten van de opleiding HRM verwerken duurzaamheidsaspecten van HRM in hun curriculum. Er zijn ambassadeurs Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in de opleiding aangesteld. Tevens doen twee docenten promotieonderzoek op het gebied van duurzaam HRM, gericht op healthy ageing. Op instituutsniveau werken docenten samen op duurzaamheidsgebied. Er vindt kennisdeling van docenten naar docenten plaats en via (internationale) gastcolleges vanuit het werkveld verwerven docenten actuele kennis vanuit het werkveld. Op 4 februari 2014 heeft het IBK een instituuts-brede studiedag voor alle docenten georganiseerd waarin het thema Duurzaamheid centraal stond. Binnen het instituut wordt in het kader van duurzaam HR-beleid ruimte gegeven om medewerkers te laten reïntegreren. Tevens worden in het kader van duurzaam HR-beleid stage- en opleidingsplaatsen aangeboden vanuit het IBK.

3.2.2 Netwerk Zelfscore: fase 3 Vanuit alle drie de opleidingen van het IBK zijn docenten verbonden aan één of meerdere lectoraten waarin onderzoek wordt gedaan naar aspecten van duurzaamheid. Dit onderzoek is praktijkgericht en wordt verricht in samenwerking met werkveldpartners. In lectoraten wordt ook samengewerkt met docenten vanuit andere opleidingen. Daarnaast heeft elke opleiding zijn eigen netwerk en werkveldadviescommissie. In samenspraak met dit netwerk worden aanpassingen aan het curriculum gedaan als de praktijk daarom vraagt. De bedrijvenkring van de opleiding V&M bestaat uit bedrijven die de opleiding selecteert op basis van betrokkenheid. Ze zijn afkomstig uit diverse segmenten behorend bij het curriculum. Hiertoe komen ze eens per jaar naar de opleiding toe om de eindwerkstukken van de studenten uit de diverse specialisaties te bekijken. Voor de bedrijven biedt dit een kans om te zien wat er speelt binnen de opleiding en voor de opleiding een kans om stagiaires en afstudeerders te koppelen aan deze bedrijven. Daarnaast is V&M geaccrediteerd volgens VastgoedCert. Afgestudeerden van de opleiding krijgen hiermee versneld toegang tot het beroepsnetwerk van Vastgoedcert. Via de hogeschooldocenten van alle drie de opleidingen worden contacten onderhouden met het werkveld om actuele ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid in het onderwijs te verwerken. Daarnaast zijn veel docenten naast hun werk in het hbo tevens werkzaam in de praktijk of hebben zij daar recentelijk gewerkt. Contacten met het werkveld zijn daarom talrijk en intensief. De drie opleidingen hebben elk hun eigen internationale netwerk en een coördinator internationalisering. Via deze netwerken komen stages en uitwisselingen van studenten tot stand en worden best practices uitgewisseld met collega’s. In 2012 was het Instituut voor Bedrijfskunde gastheer voor de Euroweek, een week waarin 200 studenten en 70 docenten vanuit verschillende Europese partnerinstellingen samenwerkten met studenten vanuit het instituut aan projecten over Fair Trade. 3.2.3 Respect voor mens en milieu/Duurzame bedrijfsvoering Zelfscore: fase 3 Verantwoordelijkheid voor het eigen gedrag ten aanzien van mens en milieu is belangrijk binnen de Hanzehogeschool en binnen het IBK. Dit uit zich op hogeschoolniveau bijvoorbeeld in maatregelen ten aanzien van het verminderen van de milieubelasting van de eigen bedrijfsvoering. Er wordt gewerkt aan milieuprestatie-indicatoren voor elk HG-gebouw en de HG heeft een convenant duurzaam inkopen getekend. De HG werkt in samenwerking met de RUG aan een energiezuinige campus en heeft tevens samen met de RUG de Energy Academy ontwikkeld. De HG is daarnaast de eerste Fair Trade hogeschool van Nederland. De Hanzehogeschool heeft in 2013 een zilveren bul gewonnen bij de jaarlijkse SustainaBul uitreiking door Studentennetwerk Morgen. De SustainaBul is een ranglijst van Nederlandse universiteiten en hogescholen op het gebied van duurzaamheid en transparantie. De universiteiten en hogescholen worden beoordeeld op thema's als de integratie van duurzaamheid in het onderwijs, algemeen milieubeleid, klimaatbeleid, CO2-uitstoot, duurzaam inkopen, duurzame investeringen en beleggingen. Zelfevaluatierapport Duurzaamheid Instituut voor Bedrijfskunde

Pagina 8

Het IBK heeft maatregelen genomen ten aanzien van dubbelzijdig printen en ten aanzien van het verminderen van afvalstromen. De verbouwingen in de Marie Kamphuisborg hebben gezorgd voor een efficiënter gebruik van licht en computers. Daarnaast wordt binnen het hele instituut van studenten verwacht dat zij zoveel mogelijk opdrachten en eindrapporten digitaal inleveren. Om papierverbruik te verminderen gebruikt het managementteam sinds enkele jaren iPads. Inmiddels hebben ook de leden van examencommissies en de Instituutsmedezeggenschapsraad de beschikking over een iPad gekregen. Er is een laadpaal op zonnecellen geïnstalleerd bij de Marie Kamphuisborg, het gebouw waarin het IBK is gehuisvest. Dit was de eerste binnen de Hanzehogeschool. In het kader van het Nieuwe Werken dat na de zomer van 2014 wordt ingevoerd zullen meer flexibele werkplekken ontstaan, waardoor thuiswerken wordt gestimuleerd. Hiermee wordt een positieve invloed op de duurzaamheid van de bedrijfsvoering beoogd. 3.2.4 Communicatie Zelfscore: fase 3 De Hanzehogeschool heeft een eigen portal over duurzaamheid op intranet. Op deze portal is informatie over duurzaamheidsaspecten van de hele hogeschool beschikbaar. Er worden lunchlezingen gehouden over duurzaamheidsonderwerpen voor de netwerkpartners en voor docenten en docenten bezoeken symposia over deze onderwerpen. Onderzoeksresultaten van lectoraatsonderzoeken worden gecommuniceerd naar ketenpartners door congressen, publicaties in vaktijdschriften, in rapporten, overleggen met onderzoekspartners en door webportals. Een voorbeeld hiervan is de website Zorgarbeidsinnovatie die door het lectoraat Arbeidsorganisatie en –productiviteit in samenwerking met het Zorg Innovatie Forum is ontwikkeld. Deze website biedt informatie en tools voor zorgprofessionals ten aanzien van duurzame inzetbaarheid in de zorg op basis van het uitgevoerde onderzoek. Tevens presenteren docent-onderzoekers hun onderzoeksresultaten op congressen. Zo heeft een HRM-docent een presentatie gehouden op een congres in Kaapstad en in Munster over haar promotie-onderzoek en hebben verschillende docentonderzoekers vanuit het IBK hun onderzoeksresultaten op de conferentie van HRM-lectoren gepresenteerd. Het jaarverslag en het jaarplan van de werkgroep duurzaamheid binnen het IBK zijn voor alle personeelsleden beschikbaar via intranet.

3.3 Onderwijs 3.3.1 Inhoud onderwijsprogramma’s Zelfscore: fase 3 In alle drie de opleidingen staan interdisciplinair samenwerken en het rekening houden met verschillende belangen van verschillende stakeholders centraal. Organisatieontwikkeling vormt een belangrijke component van elk van de drie opleidingen. Tevens wordt in de opleidingen aandacht besteed aan ethische aspecten van bedrijfskunde. In de persoonlijke ontwikkelingslijn staan de ontwikkeling van vaardigheden, persoonlijk leiderschap en een houding van verantwoordelijk handelen centraal. Binnen het IBK wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een minor “the future of work”, die gaat over veranderingen op het gebied van werk die vragen om nieuwe inzichten over leiderschap en aansturing, over inrichting van kantoren en werkplekken, over mobiliteit in relatie tot werk, en over duurzaamheid en healthy working. Deze minor is Engelstalig en is bedoeld om het onderwijsaanbod op het gebied van duurzaamheid te versterken. Deze minor wordt aangeboden per september 2014 voor zowel eigen IBKstudenten als voor studenten van binnen en buiten de HG, met name ook voor buitenlandse studenten. In het programma staat de toekomst centraal met de veranderingen en nieuwe inzichten die daarvoor nodig zijn. Dat vergt innovatie op verschillende vlakken, multidisciplinaire en internationaal gerichte medewerkers die in een intercultureel teamverband kunnen werken en om een duurzame organisatie in alle fasen en onderdelen van dit proces. Duurzaamheid is opgenomen in elk onderdeel van het Zelfevaluatierapport Duurzaamheid Instituut voor Bedrijfskunde

Pagina 9

programma, bijvoorbeeld in een onderwerp als duurzame gebouwen met een energiezuinige en recyclebare inrichting, een andere kijk op mobiliteit in relatie tot werk waar momenteel veel tijd door verloren gaat en veel CO2 uitstoot met zich mee brengt, duurzame inzetbaarheid en vitaliteit van medewerkers en nieuwe en duurzame business-modellen. De opleiding V&M heeft een nieuw curriculum ontwikkeld waarin de leerlijn duurzaamheid een centrale rol speelt. Er wordt veel aandacht besteed aan duurzaam bouwen, maatschappelijk verantwoord ondernemen en ethiek. De werkveldadviescommissie is nauw betrokken geweest bij het nieuwe curriculumontwerp. Bij de visitatie in juni 2013 heeft de opleiding een bijzonder kenmerk voor duurzaamheid aangevraagd en verkregen. In het oordeel van de visitatiecommissie werd aangegeven dat concretisering van het duurzaamheidsaspect duidelijk bij de opleiding aanwezig is in zowel de profilering van de opleiding, de onderwijsleeromgeving en in de eindwerkstukken die studenten opleveren, waarvan een substantieel deel een duurzaam onderwerp behandelt of is gemaakt bij een bedrijf dat zich richt op duurzaamheid. De Bedrijfskunde MER-opleiding besteedt aandacht aan duurzaamheid in meerdere onderdelen van het curriculum. Zo wordt ethiek en maatschappelijk verantwoord ondernemen in een aantal vakken als onderdeel van integrale bedrijfskundige problematiek aan de orde gesteld, zoals in het debat maatschappelijk verantwoord ondernemen in het tweede studiejaar. Ook aspecten als duurzaam personeelsbeleid komen aan de orde, zowel in vakken als in integrale projecten. Sinds het vorige studiejaar zijn hogeschooldocenten benoemd die integrale aandachtsgebieden binnen het curriculum aansturen. Nadrukkelijk is het in samenwerking met het werkveld verder ontwikkelen van leerlijnen binnen die aandachtsgebieden een taak van de hogeschooldocenten. Hiermee is reeds een begin gemaakt. Daarnaast wordt zeer binnenkort een coördinator voor het onderwerp duurzaamheid benoemd die duurzaamheid als een integratieve leerlijn door het curriculum verder uitbouwt. In de 3+1 variant van de opleiding, die nu in ontwikkeling is wordt het onderwijs in samenwerking met het werkveld vormgegeven. Opdrachten worden gekoppeld aan vraagstukken uit het werkveld. Er is voor deze variant een samenwerking tot stand gebracht met de Energy Academy. In deze driejarige opleiding voor VWO’ers, die van start gaat in september 2014 wordt bedrijfskunde gericht op een duurzame relatie met waarde creërende medewerkers, een duurzame relatie met de aarde en een langdurige relatie met klanten en overige stakeholders. In het programma staan duurzaamheid, innovatie, ondernemerschap en leiderschap centraal. In het curriculum is “Energie Transitie” een terugkerend thema via cases en opdrachten over duurzame energie en een verandering van energiehuishouding gebaseerd op fossiele bronnen naar hernieuwbare bronnen. Duurzame energie wordt daarbij gezien één van de belangrijke pijlers van verduurzaming van producten en productieprocessen en van ontwikkeling naar een duurzame samenleving. Duurzaamheid is in grote delen van het leerplan van de opleiding HRM verweven. In een aantal studieonderdelen komt duurzaamheid heel expliciet naar voren. Het vak “Ethiek in bedrijf” gaat over maatschappelijk verantwoord ondernemen en ethisch handelen. Daarnaast is er een project “Gezondheidsmanagement” in het eerste studiejaar gericht op het gezond en duurzaam inzetten van de human resources. In het vak “Duurzaam HRM” in het tweede studiejaar wordt samengewerkt met het lectoraat Duurzaam HRM. Een laatste voorbeeld is de MVO-opdracht die elke student in de eerste stage maakt. Via de samenwerking met het lectoraat waarin werkveld, docenten en studenten gezamenlijk onderzoek doen naar duurzame HRM-oplossingen wordt kennis en expertise vanuit het werkveld doorgegeven naar het onderwijs. Jaarlijks lopen er studenten stage bij het lectoraat en doet een groep er onderzoek in het kader van een keuzevak of voor het afstudeertraject. In de deeltijdopleidingen van het instituut en via de tak Professionals en Bedrijven, die verantwoordelijk is voor het contractonderwijs van het instituut, worden opleidingen aangeboden in het kader van Life Long Learning. Life Long Learning vormt een belangrijke component voor duurzame inzetbaarheid van werkenden. Er is een aanbod van complete opleidingen en van cursussen over specifieke onderwerpen uit het bedrijfskundige domein. Zelfevaluatierapport Duurzaamheid Instituut voor Bedrijfskunde

Pagina 10

3.3.2 Leren in het werkveld Zelfscore: fase 3 Alle drie de opleidingen zijn betrokken bij lectoraten die zich in samenwerking met het werkveld bezighouden met innovaties in de beroepspraktijk die gericht zijn op duurzaamheid. Over lectoraten wordt in de paragraaf over onderzoek nader uitgeweid. Daarnaast zijn studenten en docenten betrokken bij duurzame innovaties in de beroepspraktijk via praktijkopdrachten in het curriculum en stages en afstudeeropdrachten die in de praktijk worden uitgevoerd. Voorbeelden hiervan zijn een afstudeeronderzoek naar flexibele woningen in krimpgebieden, toekomstscenario’s voor leegstaande bedrijfspanden, ontwikkeling van samenwerking ten behoeve van CO2-besparing, de kansen die afvalwater biedt voor een adviesbureau en het implementeren van duurzaamheidsdoelstellingen in het inkoopmanagement. Ook voerden studenten stage-opdrachten uit over bijvoorbeeld energielabels en het opnemen van duurzaamheid in de missie van woningcorporaties. 3.3.3 Didactiek Zelfscore: fase 3 De didactische concepten van de opleidingen van het IBK zijn gebaseerd op de te bereiken eindkwalificaties en de visie en missie van het instituut en de opleidingen. Vanuit de visie en missie van het instituut is een duurzaam kader ontworpen. Alle drie de opleidingen beogen hun didactische concept te laten aansluiten bij de inhoudelijke eisen vanuit de eindkwalificaties. De gebruikte werken toetsvormen sluiten aan bij het beleid van het IBK ten aanzien van een verantwoordelijke houding van de student met respect voor mens en milieu. Dit komt met name tot uitdrukking in de leerlijn Professionele vaardigheden en Studieloopbaanbegeleiding. Intervisie, reflectie op het eigen handelen, samenwerken en het ontwikkelen van een verantwoordelijke professionele beroepshouding staan hierin centraal. Er wordt gewerkt met integrale projecten waarin studenten vraagstukken uit de beroepspraktijk vanuit interdisciplinariteit identificeren en analyseren. Zij dragen op basis van onderzoek oplossingen aan en formuleren een advies, soms vergezeld van een implementatieplan. 3.3.4 Onderzoek Zelfscore: fase 4 Alle drie de opleidingen van het IBK zijn aangesloten bij kenniscentra en lectoraten. Vanuit deze lectoraten wordt onderzoek op het gebied van duurzame ontwikkelingen uitgevoerd door docenten en studenten in samenwerking met het werkveld. Veel van dit onderzoek is gericht op innovaties in de beroepspraktijk. Het instituut is verbonden met twee kenniscentra: Arbeid en Noorderruimte. Binnen het kenniscentrum Arbeid functioneert het lectoraat Duurzaam HRM in nauwe samenwerking met de opleiding HRM en het lectoraat Arbeidsorganisatie- en –productiviteit met de opleiding Bedrijfskunde MER. Het kenniscentrum Noorderruimte werkt samen met de opleiding V&M in een aantal lectoraten, in het bijzonder de lectoraten Vastgoed en Maatschappelijk Vastgoed en Krimp en Leefomgeving. De kenniscentra en lectoraten houden zich in samenwerking met de opleidingen en het werkveld bezig met onderzoek waarin duurzaamheid een belangrijke rol speelt. Het kenniscentrum Noorderruimte wil een bijdrage leveren aan de kennis over gebiedsontwikkeling in het Noorden. Duurzame oplossingen voor recreatie, waterberging en natuurontwikkeling en nieuwe woonconcepten die aansluiten bij de behoeften van morgen zijn belangrijke onderzoeksthema’s. Er wordt in samenwerking met de opleiding V&M en het werkveld onderzoek verricht naar onder andere duurzaam bouwen. V&M-docenten en studenten participeren samen met vertegenwoordigers van het werkveld in de lectoraten Vastgoed, Maatschappelijk Vastgoed en Krimp en Leefomgeving. Het lectoraat Arbeidsorganisatie en –productiviteit doet onderzoek naar de meest effectieve en duurzame methoden van het organiseren van arbeid. In haar onderzoek richt het lectoraat zich met name op de doelgroepen Zorg, MKB en onderwijs. Binnen de zorg is onlangs een groot tweejarig onderzoek naar Zelfevaluatierapport Duurzaamheid Instituut voor Bedrijfskunde

Pagina 11

duurzame inzetbaarheid in de zorg afgerond. In het kader van dit onderzoek zijn instrumenten gericht op duurzame inzetbaarheid van medewerkers in de zorg ontwikkeld. Het lectoraat Arbeidsorganisatie en -productiviteit wil vanuit haar expertise bedrijven helpen in de toekomst energie te besparen en duurzamer te worden. Het idee is dat het Slim Organiseren van het arbeidsproces bedrijven energiebesparingen kan opleveren en het proces van – technisch en organisatorisch gerichte – energiebesparingen slim kan worden georganiseerd. Een voorstel voor een onderzoek over dit onderwerp is in ontwikkeling. Het lectoraat duurzaam HRM doet onderzoek naar toekomstgericht HRM met aandacht voor arbeidsparticipatie, blijvende betrokkenheid van werknemers en continuïteit van organisaties. Er wordt onderzoek gedaan naar de implementeerbaarheid van HRM-instrumenten. In het kader van het speerpunt Healthy Ageing van de Hanzehogeschool wordt tevens onderzoek uitgevoerd naar HRMinstrumenten ter bevordering van de vitaliteit en de gemotiveerdheid van werknemers van 55 jaar en ouder.

3.4 Resultaten 3.4.1 Afgestudeerden Zelfscore: fase 3 Afgestudeerden van de drie opleidingen die het IBK aanbiedt zijn doordrongen van de betekenis van duurzame ontwikkeling voor het bedrijfskundige beroepenveld. Bij V&M richt zich dat op verantwoord handelen en duurzaam bouwen, bij Bedrijfskunde MER en HRM op verantwoord handelen naar mens en milieu. Afgestudeerden zijn interdisciplinair geschoold en kunnen vanuit meerdere invalshoeken en belangen de afweging tussen de drie P’s people, planet en prosperity voor een organisatie en haar omgeving verwoorden. 3.4.2 Innovaties Zelfscore: fase 3 Ten aanzien van onderzoek kan zoals in paragraaf 5.3.4 is vermeld, worden gezegd dat de opleidingen samenwerken met kennisinstellingen en vertegenwoordigers van het werkveld om tot duurzame innovaties te komen. Op het gebied van onderwijs worden relevante innovaties vanuit het werkveld in het curriculum verwerkt. Dit kan door gastcolleges, maar ook op een structurele manier als de innovaties nieuwe praktijk zijn geworden. Alle drie de bedrijfskundige opleidingen binnen het IBK hebben eindkwalificaties die gericht zijn op het bedenken van innovatieve oplossingen voor bedrijfskundige duurzaamheidsproblemen in samenwerking met stakeholders.

i

School Strategisch Plan “Share It!”, IBK, 2010 AISHE-rapport, 16 juni 2010 en brief DHO: toekenning 3 sterren AISHE keurmerk 21 december 2010 iii Motiverend, activerend en studeerbaar, Onderwijsvisie Vastgoed en Makelaardij Groningen, 28 februari 2013 ii


Pagina 12

Literatuurlijst Internet: Hanze portal duurzaamheid: http://www.hanze.nl/home/over+de+hanzehogeschool/duurzaamheid/portalduurzaamheid.htm Rapporten: Blonk, H. van der, Goossens, T. , Hagenauw, I. , Heijden, van der, V., Hoendervanger, J.G. , Moller, F. , Tjeerdsma, A. ( 2013, september 6). International semester IBK. Minor ‘’ The future of work’’. Broyl, P., Kraaij, E. , Thuijsman, drs. C.J. (2012 december) Landelijk opleidingsprofiel HRM Bruggen, J. (2013, december 3) . Duurzame Bedrijfsvoering. Facilitair Bedrijf. DHO (2010, juni 16, 2010, december) AISHE-rapport en brief DHO: toekenning 3 sterren AISHE keurmerk Hanzehogeschool Groningen, ( 2009, juli 1) Strategisch Plan 2010-2015 “Koers op Kwaliteit” Hanzehogeschool Groningen (2013). Eindrapport SunstainaBUL . Hanzehogeschool Groningen (2013). SunstainaBUL Ranking 2013. Hanzehogeschool Groningen ( 2014, januari 30). DOP formats blok 4. Hanzehogeschool Groningen Bedrijfskunde MER ( 2013). Bedrijfskundige stageopdracht O-stage. Hanzehogeschool Groningen, Opleiding Vastgoed en Makelaardij, “Terugkijken met de blik vooruit”. Kritische reflectie ten behoeve van de visitatie. 3 juni 2013 Hanzehogeschool Groningen, Onderwijsvisie Vastgoed en Makelaardij Groningen, “Motiverend, activerend en studeerbaar”, 28 februari 2013 Hanzehogeschool Groningen ( 2013, juni 28). Toonbeeld en voorbeelden. Concretisering van duurzaamheid binnen V&M Groningen. Hanzehogeschool Groningen Human Resource Management (2013) Ethiek in bedrijf Hanzehogeschool Groningen Human Resource Management ( 2013) Stagenotitie Eerste stage Hanzehogeschool Groningen Human Resource Management (2013) Studiehandleiding project gezondheidsmanagement Hanzehogeschool Groningen Human Resource Management (2012 -2013) Studiehandleiding duurzame arbeidsorganisatie Instituut voor Bedrijfskunde, (2010) School Strategisch Plan “Share it”


Pagina 13

Linschoten, R. van ( 2013, maart 25). Schooljaarplan 2013/2014. MT IBK, ( 2012, februari 12) Duurzaamheidsbeleid 2012-2014, “Duurzaam duurt het langst” Vries, T. de ( 2013, december 3). Bedrijfskunde MER competentieprofiel.


Pagina 14

Zelfevaluatierapport Duurzaamheid Instituut voor Bedrijfskunde Duurzaamheid voorbij vrijblijvendheid

Recommend Documents