INGOnderneming Onderneming # 206 april > juni 2014
WILLEMEN Johan Willemen, CEO
De parel van de bouw
INFORMATICA Opgepast voor cybercriminelen
FILANTROPIE Lanceer uw eigen liefdadigheidsproject
FINANCIERING ING en de EIB ondersteunen kmo’s
SUCCESS STORY Tilman, van kruidenthee tot fytotherapie
inhoudstafel
06
10
14
17
20
22
News
tIPs & trIcks
04 In het kort Actualiteit van het kwartaal
14 Cyber security kijk uit voor digitale dieven
success story
INg At your sIde
06 Willemen Groep Parel van de bouwsector
17 Overheidssteun Nieuwe eIB-financieringen voor kmo’s
Een interessante of verrassende greep uit de economische actualiteit.
Het familiebedrijf heeft zijn wortels in de 19e eeuw, maar wist goed om te gaan met de moderniteit en hield stand in een als moeilijk bekend staande sector.
10 Tilman Van losse kruidenthee naar fytotherapie
Tilman begon in de achterwinkel van de familieapotheek, maar is vandaag uitgegroeid tot de grootste Belgische producent van fytotherapeutische specialiteiten.
Systeembeveiliging is een onderwerp waar geen enkele ondernemer nog omheen kan.
ING en de EIB starten nieuwe samenwerkingsverbanden op om kmo’s te helpen bij hun financiering.
tAx & FINANce
20 Filantropie een stichting om te investeren voor het goede doel?
Sommige ondernemers investeren liever persoonlijk in de filantropische activiteit die ze financieren.
eVeNt
Focus
09 Easy business banking online banking: steeds meer diensten!
Het online platform van ING biedt zijn businesscliënten steeds meer nieuwe diensten aan.
INsIght
22 Tentoonstelling Neo-impressionistische portretten: de aanzet naar de moderne schilderkunst Een nieuwe tentoonstelling belicht een zelden verkend facet van één van de boeiendste kunstbewegingen uit het einde van de 19e eeuw.
13 Financiering kmo’s Nieuwe wet om krediet te stimuleren Begin januari werd de nieuwe wet van kracht op de financiering van kmo’s.
Wilt u reageren op een bepaald artikel of ons gewoon een vraag stellen? Stuur dan een mail naar
[email protected]
Redactiecomité E. Casteels, L. Ceusters, C. De Moor, F. Lapeirre, I. Neu, M. Staelens, A. Van Brakel, F. Wauters Hoofdredacteur A. Van Brakel Redactie C. De Kock, S. Kintis Dilinos, F. Petitjean, P. Segaert, F. Wauters Uitgever M. Staelens
02
INGOnderneming
Foto’s L. Bazzoni, Corbis, ING, F. Raevens, Thinkstock Layout M. Bourgois, C. Harmignies ©ING Onderneming Reproductie is toegestaan, mits bronvermelding. Alle rechten voorbehouden voor de reproductie van foto’s, de lay-out en de illustraties, die eigendom zijn van Elixis.
ING Onderneming paraît également en français. ISSN-nummer: 1379-7123 Contactpersoon ING V. Mol Marnixlaan 24 - 1000 Brussel Tel.: 02 547 38 86 E-mail:
[email protected] Internet: ing-onderneming.be Gratis abonnement ing-onderneming.be
Realisatie Elixis sprl Rodenbachstraat 70 - 1190 Brussel E-mail:
[email protected] Verantwoordelijke uitgever Inge Ampe - ING België nv Sint-Michielswarande 60 1040 Brussel RPR Brussel btw BE 0403.200.393 BIC: BBRUBEBB IBAN: BE45 3109 1560 2789
Is de lente in zicht? Beste ondernemers,
O
ok al staat vandaag de weerkundige lente voor de deur, bij het in druk gaan van dit magazine toonde de winter zich nog altijd van zijn mildste kant. En ook het economische klimaat is ondertussen verzacht. Sinds eind vorig jaar zitten de investeringen weer in de lift in de kmo-sector. Zo behandelen we veel meer kredietaanvragen dan vorig jaar in dezelfde periode, en zien we een hernieuwd enthousiasme bij de ondernemers. Maar ook al is de sfeer vandaag positief, is er zeker nog geen reden tot euforie. Het economisch herstel mag zich dan vandaag al doorzetten in Europa en de rest van de wereld, ons land blijft achterophinken. De strenge regelgeving die op de ondernemingen weegt, remt hen vaak af in hun elan. Dat geldt vooral voor familiale kmo’s, die nochtans de basis vormen van ons economisch weefsel. Om weer aan te knopen met groei moet de regering dan ook dringend van de concurrentiekracht één van haar prioriteiten maken, zodat competitiviteit een echte katalysator wordt van ondernemerschap. Toch blijven onze Belgische ondernemingen ondanks die moeilijkheden successen boeken. Vaak zijn die 'succesverhalen op zijn Belgisch' die van familiebedrijven die een uniek(e) talent, product of dienst hebben ontwikkeld en leider zijn geworden in hun segment of op hun markt. Een succes dat we vaak mee hebben gefinancierd. Zo is onze kredietportefeuille sinds 2009 met 33% gegroeid. Meteen een concreet bewijs van ons engagement om de reële economie te ondersteunen. We zijn er bijzonder trots op dat we gedurende de hele crisis die steunende rol hebben kunnen vervullen. En we zijn ook zeer verheugd dat we de juiste methode hebben gekozen om u te dienen. Onze 'best of both worlds'-strategie, waarbij online aanwezigheid en persoonlijke contacten hand in hand gaan, heeft ons immers in 2013 een winst vóór belastingen opgeleverd van 1.166 miljoen euro, 2% meer dan in 2012. Toch zijn we niet van plan om op onze lauweren te rusten. 2014 wordt trouwens voor ons het jaar van de klant. Al onze medewerkers scharen zich vandaag achter één doel: u maximaal tevredenstellen. Voortaan meten we de resultaten van onze teams – ongeacht of ze al dan niet rechtstreeks in contact staan met de cliënt – aan de klantentevredenheid die hun werk oplevert. U kunt dan ook meer dan ooit op ons rekenen.
Eric Van den Eynden General Manager Midcorporates & Institutionals ING België
Market update Wilt u dagelijks op de hoogte blijven van de trends op de financiële markten? Surf naar https://businessnews.ing.be en registreer u gratis op onze publicaties.
03
NEWS
ENQUÊTE
De cliënten zijn meer tevreden
U
it de recentste enquête van ING Lease en ING Commercial Finance bij hun cliënten blijkt dat hun tevredenheid opnieuw gestegen is. Een resultaat waarover Patrick Beselaere, CEO van ING Lease, bijzonder verheugd is: "Deze resultaten zijn om meer dan één reden bemoedigend. Allereerst uiteraard omdat ze beter zijn dan vorig jaar. Zo hebben 90% van de cliënten van ING Lease en 94% van de cliënten van ING Commercial Finance ons een tevredenheidsscore gegeven van meer dan 7 op 10, wat 7% beter is dan in 2013. Dat betekent dat onze ambitie om onze cliënten tevreden te stellen, een belangrijk criterium bij de evaluatie van onze medewerkers, haar vruchten afwerpt."
ING aanbevelen?
"Een tweede reden tot optimisme is dat sommige resultaten overeenkomen met het gemiddelde binnen de sector", vervolgt Patrick Beselaere. "Neem nu bijvoorbeeld de 'Net Promoter Score'. Je kunt die berekenen door van het percentage cliënten die bereid zijn om onze diensten actief aan te bevelen bij hun netwerk, het percentage cliënten af te trekken die geneigd zijn om ze af te raden. Welnu, die Score bedraagt 17% bij ING Commercial Finance en 6% bij ING Lease, terwijl het gemiddelde in de sector -17% is! Tot slot merk ik op dat 80 tot 95% van onze cliënten onze drie basiscriteria positief beoordelen, met name: onze prijs/kwaliteitverhouding, hun motivatie om met ons te blijven samenwerken, en hun wil om een nog intensere relatie op te bouwen met ING. Uiteraard mag dat voor ons geen reden zijn om op onze lauweren te rusten, integendeel: we willen volgend jaar nog beter doen."
35
België staat 35e in het klassement van de 2014 Index of Economic Freedom, gepubliceerd door de Heritage Foundation (www.heritage.org). Daarmee eindigt ons land nog net in de categorie "moderately free", de derde "landenklasse" op vijf – de laatste twee zijn respectievelijk "mostly unfree" en "repressed". België doet het evenwel een heel stuk beter dan Frankrijk, dat slechts 70e staat. Het Verenigd Koninkrijk, Nederland en Duitsland bekleden respectievelijk de 14e, 15e en 18e plaats. De score van België is de afgelopen twintig jaar overigens stabiel gebleven.
THUISWERK ZOU DE PRODUCTIVITEIT VERHOGEN
Zo luidt de conclusie van een studie die een hoogleraar aan de Stanford University uitvoerde met één van zijn leerlingen, medeoprichter van een online reisbureau. De helft van de werknemers van het callcenter van de onderneming kreeg de kans om 9 maanden van thuis uit te werken. Resultaat: ze behandelden gemiddeld 35% oproepen meer dan collega’s die gewoon op kantoor bleven werken.
HARMONISERING VAN DE STATUTEN: WERK AAN DE WINKEL IN 2014 Hoewel de wet over de harmonisering van het arbeiders- en het bediendestatuut op 1 januari
04
INGOnderneming
KREDIET AAN KMO’S
ING lanceert haar site ING Business Credit
U
bent op zoek naar financiering voor uw projecten? Voortaan vindt u op de website van ING een centraal infopunt over de verschillende kredietformules die afgestemd zijn op uw behoeften. U kunt er ook een afspraak vragen met een kredietspecialist. Ondernemers die precies weten wat ze willen, vinden hier vlot hun gading. Voor leken is er dan weer een interactief menu dat hen op weg helpt en de voor hen geschikte producten zoekt. Verder is er ook een productvergelijker waarmee u in een oogwenk de diverse mogelijkheden kunt vergelijken. Tot slot geven simulators u een concreter idee van de bedragen die in het spel zijn. Een eenvoudige en doeltreffende manier om informatie te verzamelen, maar ook om de eerste stap te zetten naar een kredietaanvraag. Het kredietdepartement van ING verbindt er zich immers toe om binnen 48 uur te reageren op elke kredietaanvraag die gebeurt via de site. Info: promo.ing.be/businesscredit
2014 van kracht werd, liggen er hierover nog heel wat dossiers op tafel die in 2014 moeten worden goedgekeurd. Laatst geboekte vooruitgang: een akkoord over de kennisgeving en motivering van ontslag.
HOOPGEVENDE STATISTIEKEN VOOR BELGIË
De globale synthetische curve van de Nationale Bank van België, die het ondernemersvertrouwen meet, is in februari voor de derde opeenvolgende maand gestegen. Bovendien vertoonde de industriële productie (uitgezonderd bouw) in december 2013 een opwaartse trend van 3,5% in vergelijking met december 2012.
READING TIPS
INGsider 70 BELGISCHE VZW’S ONTVANGEN DE ING SOLIDARITY AWARD Op 7 februari sloot ING haar eerste editie af van de ING Solidarity Awards. Van de 1.435 vzw’s die deelnamen aan de wedstrijd, werden er 70 onderscheiden met de Publieksprijs of de Juryprijs. Ze kregen een bedrag tussen 2.500 en 10.000 euro om hun activiteiten te ondersteunen.
BETERE RESULTATEN VOOR ING BELGIË ING België heeft onlangs haar resultaten gepubliceerd voor 2013. Met 2% meer omzet dan in 2012 en een nettogroei van 500.000 actieve cliënten, bevestigt de bank haar leiderspositie in België.
ING BELGIË "TOP EMPLOYER" VOOR HET 8E JAAR OP RIJ De bank ontving eens te meer het kwaliteitslabel "Top Employer". Deze onderscheiding wordt jaarlijks na een zeer strenge selectieprocedure uitgereikt door het Top Employers Institute, een instelling die gespecialiseerd is in internationaal onderzoek naar de werkomstandigheden.
FINANCIERING
Sale & Lease back: maximaliseer uw financieringscapaciteit
U
w vastgoed en uw zware uitrusting gebruiken om uw groei te financieren: dat is, kort samengevat, de bedoeling van een Sale & Lease/Rent back-operatie. Het principe is eenvoudig. U verkoopt één of meer materiële vaste activa aan ING Lease, die u vervolgens diezelfde activa aanbiedt in leasing (op balans) of renting (buiten balans).
Een dergelijke procedure biedt heel wat voordelen: - U kunt niet alleen uw materiële vaste activa te gelde maken, maar in sommige gevallen ook de verborgen meerwaarde realiseren: vastgoed, goederen met een snellere afschrijvingstermijn dan de reële waardevermindering …
- U verhoogt uw solvabiliteits- en liquiditeitsratio’s, criteria die de financiële instellingen hanteren bij de evaluatie van een financieringsaanvraag. Uw onderneming zit dus in een comfortabeler situatie om een klassieke financiering los te krijgen. - Sale & rent back verbetert bovendien uw balansstructuur, want het huurcontract wordt niet opgenomen als schuldenpost in de balans. Deze financieringswijze verbetert niet alleen uw balanssituatie en uw leencapaciteit, maar biedt ook heel wat opportuniteiten voor fiscale optimalisatie. Gewapend met meer dan 50 jaar ervaring in dit domein, stelt ING Lease haar expertise en knowhow tot uw dienst, om u de meest geschikte oplossing aan te raden. Interesse? Neem dan contact op met uw Relationship Manager.
FAMILIEBEDRIJVEN
Nieuw colloquium van het Institut de l’Entreprise Familiale
T
hema van het jaarlijkse colloquium van het Franstalige Instituut voor het Familiebedrijf (IEF) dit jaar is de evolutie van de familieoverdracht in Franstalige ondernemingen sinds 2007. Het zal daarbij meer bepaald gaan over de impact van de financiële crisis op het overdrachtsbeleid van Informatie en inschrijvingen:
[email protected]
ondernemers. Het IEF organiseert op 11 juni in Geldenaken (Jodoigne) de dag van het colloquium ook praktische workshops rond bedrijfsoverdracht. Daarbij komen drie specifieke thema’s aan bod: het familiecharter, verkoop aan het buitenland en overdrachtsfinanciering.
School u bij in economie op ontmoetingssites Dit boek verscheen bij de uitgeverij van de Harvard Business Review. Het belicht de basisconcepten van de economie en past ze toe op het dagelijkse leven. Het biedt een tegelijk verfrissende en leerrijke kijk. Info: Everything I Ever Needed to Know about Economics I Learned from Online Dating, door Paul Oyer. Uitgeverij Harvard Business Review Press. ISBN-13: 978-1422191651
Statistisch België in 2013 De FOD Economie publiceerde onlangs haar kerncijfers voor 2013. De gelegenheid om terug te blikken op het afgelopen jaar, maar ook om alle beschikbare statistieken te publiceren… die bovendien nuttig zijn om na te denken over uw business. Info: http://statbel.fgov.be/ nl/modules/publications/ statistiques/Kerncijfers_2013
Na offshoring en reshoring: nextshoring? Voor de Amerikaanse consultant McKinsey is de toekomst aan nextshoring. Dankzij twee factoren: de nabijheid van de markten en van innovatiebronnen. Een boeiend artikel over de perspectieven van de industrie in de 21e eeuw. Info: www.mckinsey.com/ insights/manufacturing/ next-shoring_a_ceos_guide
05
SUCCESS STORY OPRICHTINGSJAAR 1999
WILLEMEN GROEP
PAREL VAN DE BOUWSECTOR
ACTIVITEITEN Groep van bouwbedrijven, gaande van toeleveranciers over aannemingsbedrijven tot projectontwikkeling LOCATIE Hoofdzetel in Mechelen - 21 vestigingen in België, 8 in het buitenland (Duitsland, Polen, Roemenië, Litouwen en Marokko) OMZET 599 miljoen euro in 2012 PERSONNEEL 2.000 medewerkers www.willemen.be
De Willemen Groep behoort sinds enkele jaren tot de top vijf van Belgische bouwondernemingen. Als kers op de taart werd het als eerste bouwbedrijf uitgeroepen tot Onderneming van het Jaar.
06
INGOnderneming
W
ie een afspraak heeft bij de Willemen Groep in Mechelen kan er niet naast kijken: deze bouwgroep werd begin oktober 2013 verkozen tot Onderneming van het Jaar, een van de meest prestigieuze onderscheidingen van het land. Getuige enkele krantenartikels naar aanleiding van de uitreiking op het tafeltje aan de receptie, aan de muren wat verder tientallen e-mails en tweets met felicitaties, onder andere van premier Elio Di Rupo en Vlaams minister Hilde Crevits.
TAARTEN EN ECLAIRS
"Ik ben heel trots, echt waar. En ik geef toe dat we onze overwinning wat cultiveren", glimlacht CEO Johan Willemen. "Want deze prijs betekent een enorme steun en waardering voor ons werk van de voorbije jaren. Ik zeg 'ons werk', omdat dit geen prijs is voor mij als ondernemer – dat zou onterecht zijn. Het is integendeel een onderscheiding voor de ganse onderneming, voor al onze 2.000 medewerkers. Vandaar dat we twee dagen na de uitreiking 80 taarten en 2.500 eclairs lieten bezorgen aan alle 20 kantoren en 139 lopende werven verspreid over het hele land."
600 MILJOEN EURO OMZET
Het juryverslag van de 'Onderneming van het Jaar' prees de Groep Willemen onder andere voor zijn mooie groeicurve. De laatste vijf jaar heeft het familiebedrijf inderdaad enkele indrukwekkende cijfers laten optekenen: van 218 miljoen euro omzet in 2008 ging het naar 599 miljoen euro in 2012, met in dezelfde periode een groei van het personeelsbestand met 118%.
7E GENERATIE FAMILIEBEDRIJF
"Die groei hebben we op twee manieren gerealiseerd", legt Johan Willemen uit, "zowel via organische groei als via overnames." Wat de organische groei betreft: de wortels van de Willemen Groep gaan terug tot de 19e eeuw. Zes generaties later stapte Johan Willemen in het bouwbedrijf Van Poppel. Aanvankelijk zette hij samen met zijn neef Paul Van Poppel het familiebedrijf verder, maar later besloten ze elk een andere kant uit te gaan. "Ik wou grotere, meer risicovolle bouwprojecten doen. We zijn in een goede verstandhouding uiteen gegaan", zegt Johan Willemen. In 1999 richtte hij Willemen General Contractor op dat sindsdien zijn omzet met een factor elf zag groeien.
RENOVATIE KONINKLIJK KASTEEL
Al kort na de oprichting van Willemen General Contractor keek Johan Willemen uit naar mogelijke overnames. In 2000 bijvoorbeeld nam hij
bouwpromotor BCS over. De voorlopig laatste acquisities zijn deze in 2011 van het asfaltbedrijf Aswebo en van het Limburgse bouwbedrijf Kumpen voor 50%. Vandaag telt de Willemen Groep een dertigtal vestigingen in binnen- en buitenland, en heeft het voor gelijk welk bouwproject de oplossing in eigen huis. De referentielijst is indrukwekkend: utiliteitsbouw (bv. MAS in Antwerpen), kantoren (bv. Consciencegebouw in Brussel), residentieel (bv. Park 51 in Herent), renovatie (bv. Koninklijk kasteel in Laken), industriebouw (bv. Coca-Cola in Fleurus), burgerlijke bouwkunde (bv. Bastenakenkaai in Zeebrugge), wegenbouw (bv. renovatie Viaduct Vilvoorde), toeleveranciers (bv. paalfunderingen) en projectontwikkeling (bv. residentie Hungaria in Leuven).
SHARED SERVICE CENTERS
Logische vraag: hoe behoudt Johan Willemen het overzicht op al die activiteiten? "Ik laat alle bedrijven zo autonoom mogelijk beslissen. Maar de CEO’s krijgen wel budgetten, en maandelijks ga ik langs om te zien hoe de zaken ervoor staan", legt Johan Willemen uit. Tegelijk probeert de Willemen Groep om via 'shared service centers' zijn CEO’s zoveel mogelijk ballast uit handen te nemen, en tegelijk schaalvoordelen te creëren. Zowel boekhouding en financieel beheer, legal, risk & insurance, personeelsbeheer, en informatiebeheer & ICT worden centraal georganiseerd. "De CEO van Franki Construct bijvoorbeeld moet geen tijd stoppen in een onderzoek naar het beste leasingcontract voor zijn wagenpark. Dat doen onze specialisten voor hem. Zo kan hij zich volledig concentreren op de kernactiviteit van zijn onderneming."
TWEE DAGEN NA DE UITREIKING LIETEN WE 80 TAARTEN EN 2.500 ECLAIRS BEZORGEN AAN AL ONZE VESTIGINGEN IN BELGIË
HERMAN VAN ROMPUY
Op de bekendmaking van de Onderneming van het Jaar kreeg Willemen Groep niet alleen lof voor zijn groei, maar ook voor zijn innovatie. Herman Van Rompuy, Voorzitter van de Europese Raad, zei op de uitreiking dat het familiebedrijf bewijst "dat een lange traditie op een creatieve manier met succes kan worden voortgezet."
Wie is Johan Willemen? Johan Willemen studeerde in 1972 af als burgerlijk bouwkundig aan de KU Leuven. Naast zijn zaakvoerderschap van de Willemen Groep bekleedt hij nog heel wat andere mandaten: voorzitter van de Confederatie Bouw, voorzitter Mensura, ondervoorzitter van de FIEC, lid directiecomité VBO en lid Raad van Bestuur bij Allianz.
Van 2002 tot 2011 was hij ook voorzitter van Voka – Kamer van Koophandel Mechelen. Johan Willemen heeft twee zonen: Tom, CEO van Aswebo en geplande opvolger aan het hoofd van de Willemen Groep, en Bram, hoofd communicatie van de Willemen Groep.
07
SUCCESS STORY
Volgens Johan Willemen kan het moeilijk anders. "Wil je als bouwbedrijf blijven groeien, moet je voorop lopen in innovatie. De bouwsector gelijkt in niets meer op die van 40 jaar geleden. We gebruiken andere stenen, ander isolatiemateriaal, andere bouwtechnieken."
de particuliere sector oneerlijke concurrentie door Oost-Europese zwartwerkers. Op voorstel van de Confederatie Bouw moet elke bouwarbeider vanaf 1 april 2014 een badge dragen met zijn foto en de naam van zijn werkgever. Hopelijk helpt dit initiatief de illegale arbeid indijken."
ENERGIEPAAL
AMBASSADE IN KINSHASA
Voor die innovatie doet de Willemen Groep enerzijds beroep op de diensten van het WTCB, het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf. De Willemen Groep innoveert ook zelf: het ontwikkelde de zogenaamde 'energiepaal', een wigpaal die tegelijk ook een leiding bevat om een warmtepomp te voeden met bodemwater. De engineeringsafdeling ontwierp dan weer een eigen software om driedimensionale plannen te tekenen, waardoor het veel sneller fouten in een bouwontwerp kan opsporen.
DESIGN, BUILD, FINANCE EN MAINTAIN
Ondernemerstips ZEG NOOIT NEE "Als ondernemer krijg je heel veel opportuniteiten. Als je daar altijd nee op zegt, geraak je niet verder."
© Foto’s: Frédéric Raevens, V.R.
NA REGEN KOMT ZONNESCHIJN "Tien jaar geleden heb ik mijn vrouw verloren. Dat was een heel zware klap en een moeilijke tijd. Door moeilijke tijden geraak je alleen als je gelooft dat het straks weer beter gaat."
08
DOOR SHIT MOET JE NIET KRUIPEN, MAAR VLIEGEN "Als het slecht gaat, moet je niet wachten tot iemand je komt helpen. Je moet zorgen dat je er zo snel mogelijk weg bent. Anders wordt het alleen maar lastiger."
INGOnderneming
De innovatie zit hem trouwens niet alleen in de techniek, maar ook in het dienstenaanbod. De overheid vertrekt bij aanbestedingen bijvoorbeeld steeds vaker vanuit het DBFM-model, wat staat voor 'Design, Build, Finance en Maintain'. "Dat betekent dat we niet alleen bouwen, maar ook een architect zoeken, een financiering regelen en het gebouw onderhouden."
Voor Johan Willemen ligt de toekomst van de bouwsector in Afrika. "Afrika is het continent van de toekomst. De Chinezen zijn ons voor, maar er moet nog zoveel gebouwd worden. Onze Groep mag de nieuwe Belgische ambassade in Kinshasa bouwen. We onderzoeken daarnaast ook een project in Ivoorkust. In joint venture met een Senegalese projectontwikkelaar willen we er voor 65 miljoen euro villa’s en luxeappartementen bouwen."
100% FAMILIEBEDRIJF
Ondanks de expansie van zijn bedrijf blijft Johan Willemen met de beide voeten op de grond. "Als 100% familiebedrijf hebben we de luxe om op lange termijn te kunnen denken. De jaarlijkse resultaten zijn belangrijk, natuurlijk. Maar uiteindelijk wil je een gezond bedrijf overlaten aan de volgende generatie."
OPSTEKER VOOR DE BOUWSECTOR
De Willemen Groep is het eerste bouwbedrijf in 19 edities dat verkozen werd tot Onderneming van het Jaar. Johan Willemen noemt de award een opsteker voor de bouwsector die momenteel in zwaar weer verkeert. "Stukadoors, schilderbehangers en loodgieters ondervinden vooral in
"Groot respect voor de ondernemer" JAN VAN DE VYVER Relationship Manager ING België
De Willemen Groep is sinds jaar en dag cliënt bij ING. Jan Van de Vyver, Relationship Manager voor de Willemen Groep sinds oktober 2009: "Ik heb een groot respect voor de ondernemer Johan Willemen", zegt Jan Van de Vyver. "In de eerste plaats chapeau voor de groei die zijn bedrijf de laatste jaren heeft gerealiseerd. Dankzij zijn ervaring heeft Johan Willemen bovendien een uitgesproken visie op de lange termijn. Met financieel directeurs Dominique Vansteenkiste en Kathleen Defreyn toets ik op regelmatige basis af welke projecten van Groep Willemen passen binnen de kredietpolitiek van ING. Onze expertise in vastgoed laat toe om in een vroeg stadium te bepalen onder welke vorm de projecten financierbaar zijn."
FOCUS
EASY BUSINESS BANKING
ONLINE BANKING:
STEEDS MEER DIENSTEN! In 2013 heeft ING kosten noch moeite gespaard om het aantal online diensten voor ondernemingen te verhogen. Een korte terugblik op een online platform dat nog voortdurend evolueert.
S
inds meer dan een jaar ontwikkelt ING volop nieuwe online diensten voor ondernemingen. "De filosofie achter dit voortdurend evoluerend project is eenvoudig", aldus Erik Van den Eynden, General Manager Midcorporates & Institutionals ING België. "Ervoor zorgen dat business cliënten die dat wensen, zo veel mogelijk verrichtingen online kunnen doen. We werken daarbij in logische stappen. Neem nu bijvoorbeeld kredietaanvragen. De cliënt kan het proces al opstarten op onze website, ook al moet hij nadien zijn behoeften bespreken met zijn contactpersoon bij ING, alvorens er onderhandeld kan worden over het contract. Het logische gevolg is: vermijden dat deze cliënt speciaal naar zijn ING-kantoor moet op het ogenblik dat zijn aanvraag wordt goedgekeurd. Wel, dat kan, aangezien hij voortaan zijn kredietcontract online kan ondertekenen."
NOG MEER COMMUNICATIEKANALEN
De uitbreiding van het beschikbare gamma online diensten betekent echter niet dat deze diensten niet langer beschikbaar zijn in de kantoren. "Het is niet onze bedoeling om de communicatiekanalen voor onze cliënten te beperken, integendeel. Bovendien ontwikkelen we deze nieuwe diensten niet zomaar toevallig: we hebben onze prioriteiten vastgelegd op basis van de resultaten van enquêtes bij onze business cliënten", benadrukt Erik Van den Eynden. "Met andere woorden: we proberen ons maximaal af te
stemmen op hun behoeften en iedereen de kans te geven om voor elk type verrichting het meest geschikte communicatiekanaal te kiezen."
DE FORMALITEITEN VEREENVOUDIGEN
Tot de meest succesvolle diensten behoren de beheermodules voor volmachten en het downloaden van documenten. "De volmachten op de verschillende bedrijfsrekeningen snel kunnen aanpassen, was immers een prioriteit voor veel cliënten. Ze wilden daarbij in de eerste plaats zo snel mogelijk dergelijke formaliteiten kunnen afhandelen", vervolgt Erik Van den Eynden. "En de mogelijkheid om administratieve documenten zoals fiscale attesten met betrekking tot leningen te downloaden, betekent uiteraard een flinke tijdwinst."
NIEUWE DIENSTEN IN 2014
Naast deze nieuwe online functionaliteiten is er nu ook een mobiele applicatie die speciaal ontwikkeld werd voor tabletgebruikers en over extra mogelijkheden beschikt in vergelijking met de smartphone versie. ING wil het daar echter niet bij laten. Erik : "In 2014 pakken we uit met een gloednieuwe interface voor Home’Bank+, die omgedoopt wordt tot Business’Bank en veel flexibeler en gebruiksvriendelijker zal zijn. Dankzij deze superveilige interface zullen onze cliënten ineens kunnen beschikken over alle bedrijfsfunctionaliteiten. Uiteraard zullen cliënten die ook privérekeningen hebben, vlot kunnen overschakelen van Business’Bank naar Home’Bank+ en omgekeerd, zonder opnieuw hun geheime code te moeten invoeren. Onze business cliënten vinden alle beschikbare informatie op de website ing.be/business. We zijn momenteel trouwens ook een aantal functies aan het integreren in de tabletapplicatie die speciaal bestemd zijn voor onze business cliënten. Er staan onze cliënten dus nog heel wat (aangename) verrassingen te wachten!"
© Foto’s: Thinkstock, V.R.
ERIK VAN DEN EYNDEN General Manager Midcorporates & Institutionals ING België
09
SUCCESS STORY
OPRICHTINGSJAAR 1947 ACTIVITEITEN Fytotherapie LOCATIE Baillonville (in de buurt van Marche) OMZET 19,3 miljoen euro PERSONEEL 110 medewerkers www.tilman.be
TILMAN
VAN LOSSE KRUIDENTHEE NAAR FYTOTHERAPIE 10
INGOnderneming
Het verhaal van Laboratorium Tilman begint in de achterwinkel van de gezinsapotheek. Dankzij deze 'bijactiviteit' groeit Tilman in enkele decennia uit tot grootste Belgische producent van fytotherapeutische specialiteiten. Dat levert het in 2013 de bekroning 'Onderneming van het jaar' op.
D
e vader van Jean-Noël Tilman, apotheker in Bomal, startte eind jaren 40 met een bedrijfje voor de productie van kruidentheeën, onder de merknaam 'Tisanes Ardennaises'. "Tot dan toe bleef zijn hoofdberoep echter apotheker", herinnert onze gesprekspartner zich. "Hij vond het niet de moeite waard om er volop voor te gaan, terwijl ik uiteraard van het tegendeel overtuigd was. Toen ik mijn studies farmaceutica beëindigd had, zei ik hem duidelijk dat ik het erop wilde wagen. Hij gaf me carte blanche."
EEN CRUCIALE STRATEGISCHE KEUZE
In die tijd zijn de Tisanes Ardennaises al geregistreerde geneesmiddelen. "In de loop van de jaren 60 kregen we het statuut van farmaceutisch laboratorium. Dat bleek achteraf een cruciale strategische troef. Onze producten worden immers niet beschouwd als voedingssupplementen, maar als farmaceutische specialiteiten op basis van planten. Ze zijn onderworpen aan een vergunnings- en registratieproces dat goed lijkt op dat voor generische geneesmiddelen. Dat betekent voor elke bereiding een procedure die minstens twee en een half jaar duurt en minimaal 250.000 euro kost. Dankzij deze goedkeuring kunnen we echter het verschil maken met de meeste van onze concurrenten, want dat geeft ons in de ogen van apothekers en artsen een eigen statuut."
THEEZAKJES EN VERTEGENWOORDIGERS
De eerste beslissing van Jean-Noël Tilman als hij in 1985 aan het roer komt, is het overschakelen van losse thee naar theezakjes. "Dat was een absoluut noodzakelijke stap om onze omzet te verhogen. Een
machine kopen, was echter uitgesloten: te duur en te ingewikkeld, en bovendien waren onze verkoopcijfers nog te laag. Vandaar dat ik een overeenkomst sloot met Lipton. Daarvoor moesten we wel een afwijking krijgen van het Geneesmiddelenagentschap, want deze productiefase viel buiten het kader van de farmaceutische industrie. We lanceerden eerst twee kruidentheeën: een slaapthee en een vermageringsthee. Ze verkochten echter voor geen meter. Daarop organiseerden we een aantal reclamecampagnes, maar zodra die afliepen, stortte de verkoop weer in elkaar. Tot we inzagen dat we onze thees bekend moesten maken bij de apothekers en niet bij de consumenten. Om die hypothese uit te testen, ging ik gedurende één jaar één dag per week de baan op als farmaceutische vertegenwoordiger. Dat deed me beseffen dat kruidentheeën weliswaar verkoopbaar waren, maar niet voldoende rendabel. We hadden een nieuw product nodig dat ons een voldoende winstmarge opleverde: een farmaceutische bereiding."
MEER DAN KRUIDENTHEEËN
"Het idee was uiteraard niet nieuw. De fytotherapie bestond al in andere, meer uitgewerkte en doeltreffender vormen dan kruidentheeën: capsules, siropen, tabletten, crèmes, sprays … Vandaar dat ik de productie die richting wilde uitsturen. Uiteraard beschikten we nog niet over de nodige infrastructuur om alles zelf te vervaardigen: we werkten de formules uit en lieten de bereidingen produceren door andere laboratoria. In 1986 lanceerden we Phytoline, vermageringscapsules op basis van algen, en namen we een eerste team vertegenwoordigers in dienst. Aanvankelijk waren die nog zelfstandig, maar geleidelijk konden we voldoende middelen vrijmaken om hen aan te werven als werknemers."
Ondernemerstips WEES AMBITIEUS EN ONTWIKKEL EEN LANGETERMIJNVISIE De beslissingen die u vandaag neemt, zullen een impact hebben op hoe uw onderneming er over 5 à 10 jaar of zelfs langer zal uitzien. Mik hoog, werk toekomstgericht en hou vast aan uw ideeën. GA NIET (TE VEEL) VOORT OP DE RAAD VAN ANDEREN Advies vragen is goed, maar laat u niet te sterk beïnvloeden en laat u vooral leiden door uw eigen overtuigingen. STEL VERTROUWEN IN ANDEREN Vertrouwen loont. Zowel tegenover uw medewerkers als uw handelspartners, uw leveranciers en uiteraard ook uw klanten. Op lange termijn maakt vertrouwen het verschil.
Wie is Jean-Noël Tilman? Jean-Noël Tilman werd geboren in 1959 en studeert net als zijn vader farmaceutica. Eenmaal zijn diploma op zak bouwt hij volop de activiteit fytotherapie uit die zijn vader destijds lanceerde in een winkel achter de familieapotheek. Vandaag zorgt zijn zoon Mikaël voor de nodige versterking in het bedrijf. "Hij studeerde eveneens farmaceutica en heeft bovendien een diploma HEC-Entrepreneurs. Hij wil op termijn in de familiezaak werken, maar wil eerst nog elders ervaring opdoen, liefst in het buitenland. In afwachting van een geschikte job loopt hij hier stage bij mij. Dat is alvast een nuttige training voor later."
11
SUCCESS STORY
Sterke waarden Wederzijds vertrouwen en respect ANNE-SOPHIE TOUSSAINT Relationship Manager ING België
Anne-Sophie Toussaint, Relationship Manager ING, benadrukt van bij het begin de waarden van de groep. "Het is heel frappant om te zien hoe sterk die waarden onze relaties bepalen. Zo communiceren ze bij Tilman heel open over hun situatie en kunnen we met hen alle materies bespreken die te maken hebben met hun projecten en bedrijfsbeheer, maar ook met de structurering van het familieaandeelhouderschap. Op die manier kunnen we volop onze expertise uitspelen en proactief optreden als we hen nuttige informatie of adviezen menen te kunnen geven." Objectieve criteria "Bij Tilman zijn we met drie bankiers. Gelukkig verlopen de onderhandelingen altijd zeer open, want de financiële directie hanteert dezelfde principes van transparantie en eerlijkheid in hun bankrelaties", vervolgt ze. "Hun keuzecriteria zijn duidelijk en objectief. Dat is zeer geruststellend, ook al zijn ze veeleisend."
NIEUWE GEBOUWEN
Tussen 1986 en 1996 kent het bedrijf een stabiele en regelmatige groei. "Tot dan was onze zaak gehuisvest in het gebouw waar we onze familiale apotheek hadden. We benutten elke vierkante centimeter, want we kampten al jaren met een gebrek aan ruimte. We hadden toen echter nog te weinig middelen om te investeren in een nieuwe fabriek. In 1996 konden we, met een omzet van 100 miljoen oude Belgische frank, eindelijk overwegen om te verhuizen. In 1997 begonnen we met de bouw van ons huidige pand in Baillonville, dat we één jaar later betrokken. Sindsdien hebben we nog twee keer uitgebreid."
© Foto’s: Laetizia Bazzoni
DE EXPORT NEEMT TOE
12
In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is fytotherapie geen sterke groeimarkt. "Sinds de jaren 50 is er nooit sprake geweest van een echte boom. Toch kennen we momenteel wel degelijk groei, ondanks een nagenoeg 'platte' markt. We streven daarbij voortdurend naar kwaliteit en uitmuntendheid, waardoor ons marktaandeel elk jaar stijgt en we een jaarlijkse groei halen van 15%. We weten dan ook heel goed dat we ooit groeipolen zullen moeten vinden in het buitenland. We exporteren nu al 50% van onze huidige productie in volume (goed voor 25% van onze omzet). De helft gaat naar de Maghreb, een kwart naar het MiddenOosten: Libië, Jemen, Saudi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Koeweit en Libanon. De rest wordt 'verdeeld' tussen het Verre Oosten en Europa. In totaal gaat 90% van onze export naar een tiental landen. We willen nu onze Europese aanwezigheid versterken. Fytotherapie is in heel Europa bekend, al lopen sommige landen meer voorop dan andere. In
INGOnderneming
Duitsland bijvoorbeeld vertegenwoordigt fytotherapie 20% van de markt in volume en 10% in omzet, tegen nauwelijks respectievelijk 3% en 1% in België en 6% en 2% in Frankrijk. We zullen het moeilijk krijgen in Duitsland, maar er zijn elders nog voldoende perspectieven. We zullen in elk geval te werk gaan via overnames: dat is de goedkoopste, snelste en veiligste manier om ons te lanceren op een markt. Tegelijk zal het allemaal veel tijd in beslag nemen, want ik wil geen extern kapitaal inschakelen. De familie Tilman moet de enige kapitaalhouder blijven van de onderneming."
Voor Jean-Noël Tilman hangt het succes van zijn onderneming ook samen met de waarden die verankerd zijn in de bedrijfscultuur. RESPECT "We respecteren niet alleen onze medewerkers, maar ook onze klanten, onze leveranciers en uiteraard ook het milieu, want tenslotte halen we onze grondstoffen uit de natuur! We zijn dan ook zeer begaan met duurzame ontwikkeling en hebben een heleboel kleine maatregelen genomen om onze ecologische voetafdruk te verminderen. Bovendien zijn we ook humanitair geëngageerd. Zo hebben we in Burkina Faso een minibedrijfje opgericht dat bereidingen produceert op basis van geneeskrachtige planten." EERLIJKHEID "We schrikken er niet voor terug om onze producten objectief voor te stellen. En we aarzelen niet om een product van de markt te halen als we een corrigeerbaar gebrek vaststellen, ook al zijn apothekers en onze vertegenwoordigers daarover verrast." VERTROUWEN "Vertrouwen is echt een basiswaarde. We hebben geen prikklok en evenmin sloten op onze deuren en kasten. We hebben het volste vertrouwen in onze werknemers, maar bouwen ook een vertrouwensrelatie op met onze leveranciers. En uiteraard ook met onze klanten, die ons daar heel dankbaar voor zijn."
INSIGHT
FINANCIERING KMO’S
NIEUWE WET OM KREDIET TE STIMULEREN Begin januari trad een nieuwe wet in werking op de financiering van de kmo’s. Bedoeling van de wet is de kredietverstrekking aan kmo’s te stimuleren. Veel van de principes van de wet liggen in lijn met wat ING voorheen al deed.
ENKEL VOOR KMO’S
De nieuwe wet is enkel van toepassing op kmo’s en omvat drie grote principes.
1. Zorgvuldigheidsplicht
De bank biedt het krediet aan dat best past bij de behoefte van de kmo. "Voor ING is dit principe heel logisch en niets nieuws", zegt Gunther De Boever, Head Product Management Business Lending ING België. "Via onze website bijvoorbeeld bieden we reeds de ING Business Credit Finder (www.ing.be/businesscredit) aan, een tool die aangeeft wat het aangewezen krediet is voor een bepaalde kredietbehoefte."
2. Wederzijdse informatieplicht
BESLISSING BINNEN 48 UUR
Voor ING is de zorgvuldigheidsplicht heel logisch en niets nieuws
Voor kredieten vanaf 10 januari 2014
3. Wederbeleggingsvergoeding
- Bij kredieten van minder dan 1 miljoen euro bedraagt de wederbeleggingsvergoeding voortaan maximaal zes maanden intrest. De wederbeleggingsvergoeding compenseert het verlies van de bank bij een vervroegde terugbetaling. - Bij kredieten van meer dan 1 miljoen euro wordt de wederbeleggingsvergoeding contractueel bepaald.
Volgens Gunther De Boever is er ook een risico aan de nieuwe wet verbonden. Door de toegenomen complexiteit zou het langer kunnen duren om een krediet te verlenen. "Onze politiek is dat we kredietaanvragen van kmo’s zoveel mogelijk binnen 48 uur beslissen. Die snelheid willen we ook absoluut aanhouden, maar de gevolgen van de nieuwe wet op de doorlooptijd van het kredietproces zijn nog niet helemaal duidelijk."
GUNTHER DE BOEVER Head Product Management Business Lending ING België
De nieuwe wet is van toepassing op alle nieuw afgesloten kredieten door kmo’s sinds 10 januari 2014. Bestaande kredieten en hun wederbeleggingsvergoeding vallen dus niet onder de nieuwe wet.
© Foto’s: Thinkstock, V.R.
Het tweede principe is de wederzijdse informatieplicht, bestaande uit vier regels: - De kmo bezorgt alle nodige informatie aan de kredietverlener. Hij zegt onder meer waarvoor hij het krediet wil gebruiken, en legt zijn financiële resultaten voor. - Omgekeerd informeert de bank de kmo over de verschillende mogelijke kredietvormen. - De kmo kan een schriftelijk kredietontwerp krijgen van de bank. - De bank motiveert een kredietweigering mondeling en op vraag ook schriftelijk.
13
TIPS & TRICKS
CYBER SECURITY
KIJK UIT VOOR DIGITALE Er zullen niet veel bedrijven meer zijn waar IT niet op zijn minst een ondersteunende rol speelt. Met het toegenomen belang van informatica worden ook de risico’s almaar groter. Cyber security is dan ook een onderwerp waar geen enkele ondernemer nog omheen kan.
Te onthouden
Zich beveiligen tegen malware is goed, maar die beveiliging moet ook onderhouden worden.
Het gevaar komt
niet alleen van hackers, maar ook van binnenuit, van eigen medewerkers.
IT wordt almaar belangrijker en dus worden ook de risico’s voor bedrijven groter.
14
INGOnderneming
D
at internetcriminaliteit de laatste jaren zo’n hoge vlucht heeft genomen, laat zich niet zo moeilijk verklaren. Dieven moeten niet meer gewapend op pad in het holst van de nacht, maar kunnen gewoon rustig achter hun pc blijven zitten. De opbrengst van digitale hold-ups is vaak net zo groot en het risico om gepakt te worden stukken kleiner. "Ook bedrijven beseffen ondertussen dat ze zich hiertegen moeten wapenen", zegt Eddy Willems, security evangelist bij het Duitse G Data. Daar wringt het schoentje niet. "De meeste ondernemingen hebben ondertussen wel een antiviruspakket op hun pc’s draaien en een firewall staan. Het grote probleem vandaag is het configureren en draaiende houden van die beveiliging en van de besturingssystemen. Dat is een klus die heel vaak onderschat wordt en waar veel tijd en middelen in kruipen. Bij multinationals valt het vaak nog wel mee, maar het is verontrustend om te zien hoe bij veel kmo’s nog compleet verouderde of niet up-to-date gehouden software wordt gebruikt. En dat is een zeer onderschat risico."
TE WEINIG BELEID
"Niet alleen wordt software te weinig onderhouden, al te vaak is er evenmin een beleid rond IT-veiligheid", zegt Willems. "Bedrijven hebben een antiviruspakket gekocht en dan denken ze dat ze beveiligd zijn. Maar er is meer. Hoe zit het met back-ups? Is er een noodscenario als er echt iets grondig misgaat? Wat gebeurt er als er toch een virus doorkomt en de productie een week platligt? Daar wordt zelden of nooit over nagedacht." Digitale bedreigingen sluipen vaak ook op heel onverwachte manieren het bedrijf binnen. De BYOD (Bring Your Own Device)-trend bijvoorbeeld. Een werknemer brengt zijn tablet mee op de werkvloer, zonder dat hij het weet, zit er een virus op, hij logt in op het bedrijfsnetwerk … met alle gevolgen van dien. Die hele overgang naar mobile computing zal de komende jaren een grote bron van zorgen worden. Je ziet ook dat cybercriminelen daar almaar meer hun pijlen op richten, het aantal kwaadaardige apps voor smartphones en tablets gaat razendsnel de hoogte in."
DIEVEN
Gevaarlijke 'pony' Hoe ver gaan cybercriminelen en wat weten ze allemaal over ons? Een recent incident schetst een onrustwekkend plaatje hierover. Gestolen wachtwoorden Het beveiligingsbedrijf Trustwave Spiderlabs vond begin december op internet een database met daarin meer dan anderhalf miljoen gestolen wachtwoorden en gebruikersnamen. De informatie stond op een Pony Botnet Controller, een server die een zogenaamd 'botnet' bestuurde. Dat is een netwerk van geïnfecteerde computers die door cybercriminelen gebruikt worden om bijvoorbeeld informatie te stelen of spam te versturen. Schuldig verzuim Met de wachtwoorden kon ingelogd worden op onder meer zo’n 320.000 Facebook-accounts, 320.000 e-mail-accounts, 60.000 Yahoo-accounts en 21.000 Twitter-accounts. De ontdekking van de lijst toont ook nog eens aan hoe ontzettend onzorgvuldig mensen nog altijd omspringen als ze een wachtwoord moeten kiezen. De meest gebruikte wachtwoorden waren '123456', '123456789' en 'password'. Veiliger wachtwoorden In plaats van dit soort wachtwoorden te gebruiken, kan je beter een zogenaamde 'password manager' installeren, een stukje software dat in je browser zit en voor nieuwe sites automatisch zeer moeilijke wachtwoorden kiest én onthoudt. Dit soort programma’s bestaat tegenwoordig voor alle besturingssystemen en platformen (iOS, Mac, Windows, Linux …). Bekende namen zijn onder meer KeePass, LastPass en 1Password, al zijn er ook nog heel wat andere.
IN DE WOLKEN
Ook dé grote hype van de laatste jaren, de 'cloud', komt zo steeds meer in het vizier van digitale dieven. "Er bestaat nu al malware die zich specifiek op cloud-diensten als Dropbox richt, gewoon omdat bedrijven er steeds meer gebruik van maken. Neem bijvoorbeeld Cryptolocker, dat is malware die je bestanden encrypteert of versleutelt, zodat je er niks meer mee kan aanvangen. Alleen als je de hackers betaalt, krijg je de sleutel om ze weer te decrypteren. Klinkt ongelooflijk, maar het gebeurt elke dag." Ook Paul Van Kessel, Global Risk Leader bij EY (vroeger Ernst & Young), ziet de bui hangen. "Men richt zich dus nog al te veel op het hier en nu, terwijl er net om het hoekje enorme technologische veranderingen klaarstaan die als een complete verrassing zullen komen", zegt hij. "Bedrijven hollen nog te vaak achter de feiten aan. Dat hebben we ook gezien bij BYOD. Toen werknemers plots smartphones en tablets mee naar het werk begonnen te nemen, hadden de bedrijven vaak geen idee hoe ze daarmee moesten omgaan."
EDDY WILLEMS Security Evangelist G Data Software AG
En het gevaar komt tegenwoordig niet alleen van buitenaf, maar ook van binnenuit, legt van Kessel uit. "Hoe de mensen in een organisatie met data omgaan, hoe voorzichtig ze zijn met wachtwoorden en gebruikersnamen is cruciaal geworden voor de algemene IT-veiligheid. Vaak ligt dit dan ook aan de basis van IT-fraude en datalekken. Dat komt dan allemaal bovenop de gevaren van buitenuit: de hackers en consoorten.
CONCURRENTIE VERNIETIGEN
PAUL VAN KESSEL Global Risk Leader EY
Die hackers zijn trouwens ook heel erg veranderd. "Vroeger had men met studentikoze grappen te maken. Die tijden zijn voorbij. Vandaag kampt men met georganiseerde misdaadbendes die wereldwijd opereren. Geld verdienen is uiteraard een belangrijk motief, door gevoelige data te stelen bijvoorbeeld: strategische informatie over prijzen, orders, expansieplannen is voor concurrenten vaak goud waard." "En soms zijn de motieven zelfs nog pragmatischer", zegt Willems. "In veel jonge bedrijven die sterk op Facebook en Twitter actief zijn, zien we
15
TIPS & TRICKS
dat er nog altijd heel veel gehengeld wordt naar wachtwoorden en gebruikersnamen via phishing. Als een werknemer daar per ongeluk op ingaat, wordt je account gegijzeld en kan je er niet meer aan. Dat is dus nog iets anders dan puur industriële spionage, hackers willen de concurrentie in een slecht daglicht stellen."
DE VRAAG IS WANNEER?
Of uw bedrijf ooit zal worden aangevallen, komt niet meer ter sprake, zegt van Kessel. De vraag is wanneer dat zal gebeuren. En de gevolgen van zo’n aanval worden ook steeds groter. "Als uw IT-systemen vroeger werden aangevallen, ging uw website een paar uur plat, maar daar bleef het
bij. Tegenwoordig zit IT in ongeveer alle geledingen van een bedrijf, niet alleen in de boekhouding en de salarisadministratie, maar overal, tot in de pure productie toe. De gevolgen van een aanval kunnen dus een heel stuk erger zijn dan enkel de website die uit de lucht gaat. IT schuift steeds meer op. Ondernemingen moeten dus nadenken over 'hoe verloopt mijn toekomstige productie'. En wat zal dat betekenen voor de veiligheid en mijn business?"
De mens is de zwakke schakel in de ketting geworden
SANDRO SINIGAGLIA Head of the e-Fraud Competence Center ING België
Veiligheid en gebruiksvriendelijkheid "Wat de klanten zien van beveiliging is uiteraard maar het topje van de ijsberg", steekt Sandro Sinigaglia van wal. "Achter de schermen beschikken we over een hele reeks maatregelen om er voor te zorgen dat alle transacties beveiligd zijn. De kaartlezer die onze cliënten moeten gebruiken, is bijvoorbeeld maar één stukje van die puzzel. We moeten daarbij ook altijd oog hebben voor de balans tussen veiligheid en gebruiksvriendelijkheid. Als het zo veilig is dat het bijna onbruikbaar wordt, hebben mensen er natuurlijk ook niets aan." Belgische banken scoren goed "Wat bancaire veiligheid betreft, scoort België trouwens opmerkelijk goed", zegt Filip Rombouts. "Dat heeft voor een goed deel te maken met de vrije strenge regels die onze overheid oplegt. In de VS bijvoorbeeld
16
INGOnderneming
is het nog altijd perfect mogelijk om aan internetbankieren te doen met enkel een wachtwoord en een gebruikersnaam." Menselijke interactie Op technisch vlak neemt ING geen enkel risico wat betreft veiligheid. De zwakke schakel in de ketting is tegenwoordig de mens, legt Sinigaglia uit. "Onze apps, onze servers, de firewalls … ze zijn heel erg goed beveiligd, maar het aandachtspunt wordt de menselijke interactie. Zowel bij cliënten als bij werknemers. Dat wordt in de toekomst hét zwakke punt, niet alleen voor banken, maar voor alle bedrijven. De expertise van de hackers is ook op dit vlak geweldig toegenomen, ze zijn zeer professioneel, werken op de emoties en kunnen heel subtiel druk uitoefenen." Geen codes via telefoon of e-mail! "Neem bijvoorbeeld een fenomeen als phishing", zegt Rombouts. "ING zal nooit of te nimmer om codes vragen via e-mail of aan de telefoon. Kijk ook altijd goed naar het webadres als je inlogt op Home’Bank: het moet homebank.ing.be zijn. Geef nooit je code door. Mocht je toch iets onregelmatigs zien op je rekeningen, neem contact op met de helpdesk. Gebruik daarvoor ook alleen maar het telefoonnummer op de achterkant van je bankkaart en niet een nummer dat je ergens op internet vindt. Want ook dat is door enkele slimmeriken al nageaapt."
© Foto's: Corbis, Thinkstock, V.R.
FILIP ROMBOUTS Head of Online Channel Management ING België
Ook voor een financiële instelling als ING is het uiteraard van primordiaal belang om de IT-systemen te beveiligen tegen cybercriminelen. Niet alleen de interne systemen, maar ook alle software waarmee de klant rechtstreeks in contact komt: de Home’Bank-pagina op het internet en de bijhorende smartphone apps. Het is een van de taken van Sandro Sinigaglia, Head of the e-Fraud Competence Center en Filip Rombouts, Head of Online Channel Management.
AT YOUR SIDE
OVERHEIDSSTEUN
NIEUWE EIB-FINANCIERINGEN VOOR KMO’S ING en de Europese Investeringsbank (EIB) hebben een reeks nieuwe samenwerkingsverbanden op touw gezet voor het herstel van de Europese economie. Doel: kmo’s nieuwe financieringsbronnen bieden voor hun projecten.
D
e Europese Investeringsbank (EIB) is de EU-instelling voor langetermijnfinanciering, en gezien haar omvangrijke operaties ook de belangrijkste lener en geldschieter. Ze heeft als hoofdopdracht de krachtlijnen van het economisch beleid van de EU te ondersteunen, vooral door langetermijnleningen toe te kennen voor investeringsprojecten. Sinds de financiële crisis van 2008 besteedt de Europese Unie bijzondere aandacht aan kmo’s. Als belangrijkste werkgevers worden ze immers beschouwd als een krachtige motor voor de economische groei in Europa. Vandaar dat de Unie de EIB de opdracht heeft gegeven om specifieke fondsen vrij te maken voor de financiering van kmo’s.
EEN NATIONALE GESPREKSPARTNER
Grote ondernemingen hebben de gewoonte om rechtstreeks te onderhandelen met de EIB, maar bij kmo’s ligt dat helemaal anders. Hier verschij-
nen lokale banken, zoals ING, op het toneel. "De Europese Investeringsbank is een grootschalige supranationale structuur", aldus Sébastien de Launois, hoofd van de Government Support Desk, een departement dat de overheidssteun moet coördineren bij ING. "Meestal onderhandelt ze rechtstreeks met de grote ondernemingen, voor de belangrijkste projecten vanaf 25 miljoen euro. Onder die drempel werkt de EIB vooral samen met nationale banken, op basis van een geïntermedieerd financieringsmodel. Dat betekent dat de EIB akkoorden sluit met lokale banken: de EIB stelt geld ter beschikking aan de banken. De banken maken een selectie van en verdedigen de projecten die, volgens hen, voldoen aan de criteria. Die bemiddelende rol is niet alleen interessant voor de EIB, die in elk land over een gesprekspartner beschikt en de veelbelovende financieringsprojecten moet selecteren, maar ook voor de kmo’s. Hun bank biedt hen namelijk een lokaal aanspreekpunt, waardoor ze kunnen
Te onthouden
De EIB en ING
hebben onlangs een nieuwe overeenkomst gesloten over de financiering van leningen aan kmo’s.
Er wordt momenteel onderhandeld over nieuwe samenwerkingsverbanden.
ING heeft een
Government Desk opgericht om kmo’s te begeleiden bij het zoeken naar overheidssteun.
17
AT YOUR SIDE
Loans for SME Loans for SME, het leenprogramma van de EIB voor kmo’s, heeft als doel ondernemingen te financieren die in een groeifase zitten. "De rode draad die zowel de bedrijven als wijzelf moeten volgen, is dat we bedrijfsontwikkelingsprojecten ondersteunen", besluit Sébastien de Launois. "Geen overnameoperaties dus, en evenmin het versterken van het eigen bedrijfskapitaal bijvoorbeeld. Projecten zoals de aankoop van machines om de productiecapaciteit te verhogen of de uitbreiding van een gebouw daarentegen zijn wel degelijk welkom."
profiteren van Europese programma’s met soms complexe procedures."
EEN STERKE PARTNER
Sinds 2009 werkt ING samen met de EIB, om de investeringen van kmo’s te ondersteunen. Het partnerschap tussen beide instellingen is gestoeld op het mechanisme van geïntermedieerde leningen. Dankzij haar gewicht geniet de EIB een bijzonder voordelige kredietrating op de financiele markten en kan ze dus lenen tegen gunstiger rentevoeten dan de financiële instellingen. Het kapitaal dat ze op die manier verzamelt, kent ze op haar beurt toe aan ING in de vorm van voordelige leningen, waardoor ING de kmo’s kan laten profiteren van verlaagde rentevoeten. SÉBASTIEN DE LAUNOIS Head of Government Support Desk ING België
18
INGOnderneming
FINANCIERING VAN KMO’S
Via deze samenwerking met de EIB kan ING dan financieringsprogramma’s aanbieden die specifiek bestemd zijn voor kmo’s. Het sterprogramma van ING ter zake heet "Loans for SME" en is vooral toegespitst op bedrijfsontwikkelingsprojecten. Sinds 2009 hebben ongeveer 400 op 3.000 kmo’s die overheidssteun hebben gekregen via de Government Desk van ING (zie kadertekst), die verkregen via Loans for SME. ING is trouwens momenteel aan het onderhandelen met de EIB over de uitvoering van een nieuw hulpprogramma dat specifiek bestemd is voor innoverende bedrijven. De EIB hecht al sinds geruime tijd bijzonder veel
belang aan onderzoek en innovatie, vooral op het vlak van infrastructuur, uitrusting, overnamebeleid en bescherming van intellectuele eigendomsrechten. De financiële steun waarover binnen dit nieuwe partnerschap wordt onderhandeld, gaat naar grootschalige projecten met een kapitaal van minstens 2 miljoen euro. "Deze steun is bestemd voor vernieuwende bedrijven in de ruime zin van het woord. Bijvoorbeeld ondernemingen die intensief aan onderzoek en ontwikkeling doen, nieuwe producten of nieuwe distributienetwerken ontwikkelen, een nieuwe organisatie op poten zetten of patenten hebben aangevraagd", licht Sébastien de Launois toe. "We zijn momenteel aan het onderhandelen over een testfase."
RENOVATIE VAN ZIEKENHUIZEN EN SCHOLEN
Daarnaast hebben ING en de EIB nog andere gemeenschappelijke programma’s gelanceerd voor specifieke sectoren, met als bredere doelstelling: de ondersteuning van het economisch beleid van de EU. Eén van die programma’s is onlangs voltooid en omvatte de renovatie, modernisering en uitbreiding van ziekenhuizen. Op die manier konden er projecten gefinancierd worden voor ongeveer 10 miljoen euro. Het programma werd vooral in Vlaanderen positief onthaald. Momenteel is ING ook aan het onderhandelen over een programma voor de ondersteuning van scholen in de Fédération Wallonie-Bruxelles. Het omvat 30 mil-
joen euro kapitaalsteun voor de bouw van nieuwe scholen en de uitbreiding en modernisering van bestaande infrastructuur.
FOLLOW-UP OP MAAT
De indiening van een leningaanvraag in het kader van die programma’s gebeurt op precies dezelfde manier als een klassieke kredietaanvraag. "De onderneming neemt contact op met haar ING Relationship Manager om het project samen te bespreken. Pas op dat moment komt de Government Support Desk in actie", aldus Sébastien de Launois. "Eventueel kunnen we een vergadering organiseren met de cliënt, zijn ING Relationship Manager en een specialist in overheidssteun. Ze gaan dan samen na wat de beste manier is om het project te structureren, zodat het concreet vorm kan krijgen. ING zal dan bij de indiening van de kredietofferte een EIB-korting voorstellen, voor zover de bank over een budget beschikt voor het programma Loan for SME en het project voldoet aan de criteria van de Europese Investeringsbank." Het initiatief van ING en de EIB wil kmo’s de nodige middelen aanreiken om hun groei te financieren.
ZESDE BUDGET OP RIJ
Eind 2013 keurde de Raad van Bestuur van de EIB een uitbreiding goed van de financiële steun van de bank aan kmo’s. In januari kreeg ING voor de zesde keer op rij een nieuw budget van de EIB,
ING WERKT SINDS 2009 SAMEN MET DE EIB OM INVESTERINGEN VAN KMO’S TE ONDERSTEUNEN meer bepaald een bedrag van 130 miljoen euro voor de financiering van Loans for SME. Met een redelijk en sectoraal gediversifieerd risicoprofiel blijft België een aantrekkelijke markt voor EIBinvesteringen. Dankzij dit nieuwe budget worden de investeringen van ondernemingen met minder dan 250 werknemers voor 100% gedekt, al is er wel een plafond van 12,5 miljoen euro per project. Sinds ING en de EIB vijf jaar geleden hun samenwerking opstartten, kreeg ING ongeveer 500 miljoen euro om groeiprojecten voor kmo’s te financieren. Dit partnerschap bracht een hefboomeffect op gang voor een totaalbedrag van ongeveer 1 miljard euro ten gunste van kmo’s.
De Government Support Desk biedt doelgerichte begeleiding
Een totaalaanpak Zowel op Belgisch als op Europees niveau zijn er heel wat structuren die subsidiemogelijkheden bieden. Minpunt: ondernemingen hebben vaak moeite om er hun weg in te vinden, temeer omdat de te volgen procedures soms ingewikkeld zijn. Om hen daarbij wegwijs te maken, biedt ING via haar Government Support
Desk een totaalaanpak inzake overheidssteun. Daarbij krijgt de cliënt het volledige gamma van beschikbare financieringen aangeboden, zowel op supranationaal als op nationaal en gewestelijk niveau. "Het is net één van de specifieke kenmerken van ING dat we over die centrale en nationale structuur beschikken voor de follow-up en de implementering van overheidssteun", stelt Sébastien de Launois vast. "We bieden de cliënt dan ook een echte totaalaanpak om aan zijn behoeften tegemoet te komen." Een dialoog met de ING Relationship Manager "Bij het opstarten van een project gaat de ING Relationship Manager een dialoog aan met de cliënt. Stel dat het project een vrij hoog risico inhoudt, dan gaan wij na hoe het risico kan worden geoptimaliseerd voor de bank en voor de cliënt, bijvoorbeeld door te 'spelen' met gewestelijke waarborgen, overheidsfinancieringen of EIB-steun. We hanteren dus een globale aanpak als het om de behoeften van de cliënt gaat."
© Foto’s: Thinkstock, V.R.
De Government Support Desk is het INGdepartement dat business cliënten begeleidt bij het zoeken naar overheidssteun voor hun investeringsprojecten. "Mijn departement heeft als taak algemene ondersteuning te bieden aan ondernemingen, door federale of gewestelijke overheidssteun aan te vragen die hun projecten kan helpen concretiseren: gewestelijke waarborgen, achtergestelde overheidsleningen … Sinds 2009 hebben we al meer dan 3.000 bedrijven geholpen bij hun concrete stappen, waarvan 600 alleen al voor het jaar 2013", vervolgt Sébastien de Launois. "In dit verband zijn de EIBfinancieringen één van de activiteiten van mijn departement."
19
TAX & FINANCE
FILANTROPIE
EEN STICHTING OM TE INVESTEREN VOOR HET GOEDE DOEL? Sommige ondernemers engageren zich, in navolging van beroemdheden zoals Bill Gates of Warren Buffett, vandaag liever persoonlijk in een aantal filantropische activiteiten die ze zelf financieren. Hoe gaan ze daarbij precies te werk?
Te onthouden
Meer en meer
mensen willen zich tijdens hun leven inzetten voor een goed doel.
Een stichting is de
beste manier om de controle te houden over wat er met uw geld gebeurt.
De Koning
Boudewijnstichting stelt zijn netwerk en expertise ter beschikking van filantropen.
V
andaag is er een duidelijke trend merkbaar: heel wat ondernemers geven er de voorkeur aan om een eigen stichting op te richten en te financieren, en zelf de doelstellingen ervan te formuleren en te verwezenlijken. ING Private Banking helpt hen om hun humanitair project tot een goed einde te brengen, vaak in partnerschap met de Koning Boudewijnstichting.
HET BELANG VAN PERSOONLIJKE ERVARINGEN
"De motieven om een stichting uit de grond te stampen, zijn meestal heel persoonlijk", aldus Benoît Smets, directeur Private Banking van ING België. "Het kan daarbij gaan om moeilijke en soms zeer ontroerende familiesituaties. Momenteel stellen we bijvoorbeeld een dossier samen voor een ondernemer die een kleinkind heeft met een weesziekte. Hij wil niet alleen een familielid helpen, maar zijn stichting ook voldoende middelen aanreiken om het wetenschappelijk onderzoek te ondersteunen en patiënten met weesziekten in het algemeen te helpen. We zijn nu samen de statuten van zijn stichting aan het opstellen, en voelen daarbij duidelijk hoe enorm gemotiveerd hij is om zijn geld specifiek daarin te investeren."
ONDERNEMINGSGEEST
BENOÎT SMETS Directeur Private Banking ING België
20
INGOnderneming
Voor Benoît Smets is een dergelijk engagement ook een uiting van ondernemingsgeest. "Ondernemers zijn mensen met een grote wilskracht en een enorm doorzettingsvermogen. Soms krijgen ze te maken met een probleem dat hen raakt en dat ze niet zomaar kunnen oplossen, ondanks hun financiële middelen en hun tomeloze energie. De oprichting van een stichting is het resultaat van die ondernemingsgeest: de bedrijfsleider investeert er
kapitaal in, zodat anderen actief naar oplossingen kunnen zoeken." Soms sluit het doel van de stichting rechtstreeks aan bij de persoonlijke leefwereld van de ondernemer: "Zo hebben we onlangs donateurs begeleid die een aantal appartementen ter beschikking willen stellen van families die moeilijk een woning vinden", vervolgt Benoît Smets. "Dat idee vloeit rechtstreeks voort uit hun eigen ervaring: toen ze jong en boordevol ambitie naar België kwamen, hadden ze het bijzonder moeilijk om aan werk te geraken en degelijke huisvesting te vinden."
IETS TERUGDOEN VOOR DE SAMENLEVING
Filantropisch engagement is hoe dan ook het resultaat van de persoonlijke bezinning van een ondernemer over zijn eigen parcours. Benoît Smets: "Vaak gaat het om ondernemers van de eerste generatie. Mensen die met weinig of niets begonnen zijn en toch geslaagd zijn in hun project. Ze zijn bijzonder dankbaar tegenover de samenleving en vinden dat ze er enorm veel aan te danken hebben en op die manier de kans gekregen hebben om hun droom te verwezenlijken. Vandaar dat ze uit dankbaarheid iets concreets willen terugdoen voor de maatschappij."
EEN STICHTING: HET IDEALE INSTRUMENT
Wanneer donateurs de waarborg willen krijgen dat hun gift wel degelijk naar het project gaat dat ze steunen en dat het geld optimaal wordt besteed, is een stichting de meest geschikte formule.
Een expertisecentrum helpen en te adviseren die een filantropisch project willen lanceren, en hen ontlasten van de vaak vervelende administratieve rompslomp die daarbij komt kijken." Een nieuwe generatie "Vroeger waren filantropische structuren vooral bedoeld om pas in actie te komen na het overlijden van de gulle mecenas, maar vandaag is er een mentaliteitsverandering aan de gang", stelt Dominique Allard
"Donateurs hebben de keuze tussen een privéstichting, een stichting van openbaar nut of een fonds binnen de Koning Boudewijnstichting", licht Benoît Smets toe. "Het grote voordeel van een stichting is dat het om een eigen juridische structuur gaat, waarbij het geld alleen mag worden benut zoals de statuten het bepalen. De donateur behoudt dus de volledige controle over het project en kan er zich actief in engageren als hij nog tijdens zijn leven een schenking doet. Nadeel is dat dit tijdrovend is, er veel administratieve rompslomp bij komt kijken en het goed moet worden opgevolgd. Temeer omdat een stichting volledig zelfstandig werkt. Vandaar dat we niet aarzelen om onze cliënten door te verwijzen naar de Koning Boudewijnstichting."
vast. "Steeds meer filantropen willen zich nog tijdens hun leven engageren. Sommige ondernemers lanceren hun project nadat ze hun zaak hebben overgelaten aan de volgende generatie of aan een externe overnemer. Anderen zetten zich al in tijdens hun carrière. De broers Mestdagh bijvoorbeeld, die met hun onderneming een fonds hebben opgericht voor armoedebestrijding in het bekken van Charleroi, en daar actief bij betrokken zijn."
STEUN VAN DE KONING BOUDEWIJNSTICHTING
"Als de donateur niet alles zelf wil regelen, maar tegelijk de controle wil behouden over wat er met zijn geld gebeurt, is de Koning Boudewijnstichting het ideale instrument. De structuur van een fonds binnen de Stichting is zeer eenvoudig, en de minimuminvestering bedraagt slechts 75.000 euro. De stichter kiest niet alleen de naam van het fonds, maar ook de manier waarop het geld benut wordt: ofwel het kapitaal, ofwel alleen de jaarlijkse intresten. Elk fonds wordt beheerd door een raad van bestuur met drie leden: een vertegenwoordiger van de Koning Boudewijnstichting, een expert in het gekozen domein en de donateur of zijn vertegenwoordiger.
SOEPELHEID, EXPERTISE EN NETWERKING
Voor Benoît Smets is de Koning Boudewijnstichting zeker niet de grootschalige structuur zoals sommigen het zich voorstellen die niet vertrouwd zijn met haar werking. "In de praktijk is elk fonds een kleine, onafhankelijke structuur, waardoor ze zeer soepel kan werken. Het is een echte kleinschalige kmo, maar het voordeel is dat er achter die kleine structuur een heleboel expertise schuilt die is opgebouwd sinds de oprichting van de Koning Boudewijnstichting, en gepaard gaat met een bijzonder uitgebreid contactnetwerk. Dankzij de Stichting kunt u dus veel doeltreffender werken dan in uw eentje. Vandaar dat we ze vaak aanbevelen aan onze cliënten. Maar u kunt er vooral situaties mee aanpakken die goed lijken op waar we het zo-even over hadden: een schenking die aanvankelijk bedoeld is om een familielid van de donateur te helpen, en vervolgens kan worden ingezet voor een bredere zaak."
© Foto’s: Thinkstock, V.R.
De Koning Boudewijnstichting werd opgericht in 1975, maar vond pas halfweg de jaren 80 haar echte roeping. "De Stichting had een zeer ruim statutair doel en werd zeer vaak bevraagd door notarissen, om filantropische projecten te adviseren en te begeleiden", aldus directeur Dominique Allard. "Vandaar dat de raad van bestuur een nieuwe, dienstgerichte strategie uitwerkte. Resultaat: een filantropisch centrum om privépersonen en bedrijven te
21
EVENTS
TENTOONSTELLING
NEO-IMPRESSIONISTISCH
DE AANZET NAAR DE MODERN "To the Point. Het neoimpressionistische portret, 1886-1904" Van 19 februari tot 18 mei 2014
Eind 19e eeuw. Een handvol artiesten slaat nieuwe wegen in onder invloed van enkele wetenschappelijke traktaten: het neo-impressionisme is geboren. Voor het allereerst is een tentoonstelling gewijd aan hun moderne en geraffineerde aanpak van de portretkunst.
ING Cultuurcentrum, Koningsplein 6, 1000 Brussel, tel.: 02 547 22 92
1 Lucien Pissarro, Interior of the Studio (L’Intérieur d’atelier), 1887. Indianapolis Museum of Art. Gift in memory of Robert S. Ashby by his family and friends. © Estate of Lucien Pissarro. 2 Henri Delavallée, The Boot Polisher (The Groom), 1890. Courtesy of Roberto Polo Gallery, Brussels. 3 Paul Signac, Portrait of My Mother, Opus 235 (Portrait de ma mère. Opus 235), 1892. Private collection. Photograph by Patrice Schmidt.
22
INGOnderneming
E
ind 19e eeuw heerst er een absoluut vertrouwen in de wetenschappelijke vooruitgang. Sommige schilders willen zich losmaken van de intuïtieve geest van het impressionisme en zich inspireren op de recentste ontdekkingen in de optica en de kleurwaarneming. Georges Seurat was de eerste om de weg van het 'neo-impressionisme' in te slaan. "De artiest maakte kennis met de kleurentheorieën van natuurkundigen als Chevreul, Rood en Newton, en ging deze verder verkennen. Deze nieuwe manier van schilderen was echt revolutionair", vertelt Patricia De Peuter, Head of Art Management ING België. De techniek is gebaseerd op het geordend naast elkaar plaatsen van zuivere pigmenten. Die worden niet langer vermengd, maar in de vorm van kleine punten op het doek aangebracht. Het menselijke oog gaat dan de kleuren opnieuw samenstellen.
1
"In plaats van geel en blauw te vermengen op het palet, brengt de schilder een gele en een blauwe punt aan naast elkaar. Daardoor ziet de toeschouwer met de nodige afstand een groene toets."
SEURAT EN DE GROUPE DES XX
Het schilderij 'Un dimanche après-midi à l’île de la Grande Jatte' van Georges Seurat is een echt picturaal manifest en wordt in mei 1886 tentoongesteld in Parijs. Het slaat in als een bom: bijna alle critici zijn verbolgen over dit werk, waarin ze enkel een 'verzameling van verfstippen' zien. Dit schandaalsucces wekt ook de aandacht van Octave Maus, voorzitter van de Groupe des XX, een groep van avant-gardekunstenaars die in 1883 werd opgericht in Brussel. Minder dan één jaar later, in februari 1887, wordt het getoond op het Salon des XX. De tentoonstelling To the Point, die plaatsheeft
E PORTRETTEN:
NE SCHILDERKUNST in het ING Cultuurcentrum, benadrukt trouwens de scharnierfunctie die België en in het bijzonder de Groupe des XX hebben gespeeld. De Belgische kunstenaars stonden erg open voor de modernistische stromingen van het moment en toonden zich erg enthousiast over de neo-impressionistische techniek, die ze algauw overnamen. De eerste divisionistische portretten dateren van 1889 en zijn van de hand van Théo Van Rysselberghe en Henry Van de Velde, die al snel navolging krijgen. Een dozijn grote artiesten gaan met deze pointillistische techniek aan de slag, maar bijzonder is wel dat ze er elk een persoonlijke toets aan geven. "Precies dat maakt de keuze van Brussel als locatie voor de tentoonstelling zo waardevol", vervolgt Patricia De Peuter. "Het neo-impressionisme kon zich hier bijzonder sterk en relatief ruim ontwikkelen, in tegenstelling tot in Frankrijk, waar het beperkt bleef rond het duo Seurat-Signac."
FRANKRIJK EN BELGIË
HET PORTRET: EEN ONUITGEGEVEN FACET
2
In het eerste deel van de tentoonstelling gaat alle aandacht naar de Franse school. "Bijzonder aan de Franse portretten is dat ze zeer methodisch tot stand komen en erg statisch, geposeerd en haast afstandelijk overkomen… Er is geen betrokkenheid vanwege de artiest, en de fysionomie is van weinig belang", verduidelijkt Patricia De Peuter. Deze starheid komt voort uit een dubbele doelstelling: enerzijds het verwerpen van de oppervlakkige perfectie uit de academische kunst, en anderzijds de personages een universeel aura geven. Centraal in het parcours verkent het tweede deel de ontwikkeling van de internationale school en meer in het bijzonder wat men gewoonlijk de Belgische vertakking noemt, met Henry Van de Velde, Georges Lemmen, Georges Morren, William Jelley en Théo Van Rysselberghe. Samen tonen ze aan dat het divisionisme perfect toepasbaar is bij intimistische en psychologische portretten die ook de emoties van hun modellen weergeven. "Dat is wat de Belgische school onderscheidt van de Franse. Bij onze artiesten zien we een psychologische intensiteit en een intieme sfeer die bij onze zuiderburen vrij zeldzaam is", licht Patricia De Peuter toe.
THÉO VAN RYSSELBERGHE
3
Info: Tentoonstelling georganiseerd door het Indianapolis Museum of Art. De editie in Brussel is gerealiseerd in samenwerking met ING. www.ing.be/art
Het derde en laatste luik van de tentoonstelling is gewijd aan de carrière en de persoonlijkheid van Théo Van Rysselberghe. "Eind 19e eeuw doorkruisen allerlei esthetische stromingen ons land. Daardoor nemen al onze artiesten algauw afstand van het neo-impressionisme om nieuwe wegen te verkennen. De enige uitzondering is Théo Van Rysselberghe: hij blijft de techniek van het divisionisme toepassen tot aan het einde van zijn leven." Net als Georges Lemmen legde hij zich toe op portretten, waardoor hij zich mettertijd ontpopte tot een echte specialist in dit domein. Hij slaagde er zelfs in om goed te leven van zijn discipline. In ongeveer vijftien jaar tijd maakte hij een dertigtal portretten, meestal op bestelling, voor een gemengde cliënteel van intellectuelen, kunstenaars, schrijvers, filosofen, architecten, grote industriëlen enz. In 1904 luidt zijn schilderij 'De lezing door Emile Verhaeren' het definitieve einde in van het neo-impressionistische portret.
© Foto’s: V.R.
De tentoonstelling in het ING Cultuurcentrum is ook de eerste die dit belangrijke facet van de portretkunst als beweging zo grondig analyseert. Een boeiend en zelfs spectaculair onderwerp: de principes van het divisionisme verzoenen met de specifieke vereisten van het genre, met name een gelijkenis met de afgebeelde persoon, was immers zeker geen sinecure. "Deze manier van schilderen is een weerspiegeling van een modernisme dat vergelijkbaar is met wat we momenteel beleven", klinkt het enthousiast bij Patricia De Peuter. "Het pointillisme werd met open armen ontvangen in een periode van algemeen positivisme: de mensen geloofden in de vooruitgang en in wetenschappelijke theorieën. De samenleving was toen in volle verandering, zoals de onze nu." Patricia De Peuter wilde het thema graag inleiden met een film. "Onze tentoonstelling zal beginnen en eindigen met twee sleutelwerken: 'Un dimanche après-midi à l’île de la Grande Jatte' van Seurat en 'De lezing door Emile Verhaeren' van Théo Van Rysselberghe. Tussen deze polen ligt een periode van nauwelijks zestien jaar, maar wel één van intense activiteit. Om museologische redenen kunnen we deze werken helaas niet naar Brussel halen. Vandaar dat we ze evoceren via twee films die we laten zien aan het begin en het einde van het parcours." De eigenlijke tentoonstelling opent met twee
werken die als geen ander de technische bijzonderheden van het neo-impressionisme illustreren. Het eerste is 'Portrait de Paul Signac', een potloodtekening door Seurat uit 1890. De bezoeker begrijpt instinctief dat de artiest het pointillisme toepast voor een rijker contrast en om met lichteffecten te spelen. Het tweede is een schilderij van Signac dat zijn moeder afbeeldt. Wie deze picturale baken aandachtig observeert, doorgrondt al snel de theorie van de complementariteit van de kleuren. Vervolgens ontdekt de bezoeker het schilderij dat doorgaans beschouwd wordt als het allereerste neo-impressionistische portret: 'Mademoiselle B.' van Albert Dubois-Pillet.
23
