Werkgroep Afvalbeleid

Regionaal Platvorm Ziekenhuishygiëne West-Vlaanderen

Werkgroep Afvalbeleid 1. Doelstelling: • • •

Dialoog op gang brengen en bespreking binnen de West-Vlaamse ziekenhuizen van de wetgeving en problematiek omtrent de diverse ziekenhuisafvalsoorten. Duidelijke omschrijving of definiëring van wat onder welke afvalsoort begrepen wordt en welke vereisten er verbonden zijn aan de verpakking en verwijdering. Uitwerking van een pakket voor implementatie binnen een ziekenhuis met aandacht voor veiligheid en preventie van overdracht van kiemen. 2. Leden Werkgroep afvalbeleid:

• • • •

Vanrenterghem Dirk, VPK Ziekenhuishygiënist, Jan Yperman Ziekenhuis Ieper Deronne Fred, VPK Ziekenhuishygiënist, H.-Hart Ziekenhuis Roeselare-Menen Goemaere Antoine, Milieucoördinator, H.-Hart Ziekenhuis Roeselare-Menen Braekeveld Pedro (voorzitter), Middenkader en VPK Ziekenhuishygiënist, SintJozefskliniek Izegem 3. Consensustekst

De consensustekst betreffende het afvalbeleid binnen ziekenhuizen van het Regionaal Platform Ziekenhuishygiëne West-Vlaanderen kan onderverdeeld worden in twee delen. In een eerste deel wordt stilgestaan bij de ziekenhuisafvalstroom en de verschillende afvalsoorten die een ziekenhuis produceert. Daarbij wordt steeds vermeld wat onder welk soort ziekenhuisafval begrepen wordt en welke vereisten er gesteld worden aan de verpakking ervan. Het tweede deel bestaat uit een volledig pakket/procedure voor implementatie van de afvalrichtlijnen op een ziekenhuisdienst. De belangrijkste doelstelling bij het opstellen van deze richtlijnen was ‘het waarborgen van de veiligheid van patiënten, bezoekers en werknemers’. Als basis voor de opbouw van het eerste deel werd gebruik gemaakt van de wettelijke richtlijnen opgesteld door OVAM en het NIRAS. In samenwerking met een milieucoördinator als extern expert werden de eerste krijtlijnen uitgetekend. Vervolgens is de werkgroep in dialoog gegaan met Dhr. Nico Vanaken, adjunct directeur van OVAM, om tot een consensus te komen. Na heel wat overleg en bijsturing werden de flowchart en de overzichtstabel ziekenhuisafval gefinaliseerd die goedgekeurd werd door OVAM. Het tweede deel is grotendeels gebaseerd op de procedure ziekenhuisafval van de Universitaire Ziekenhuizen Leuven. Aangezien we volop in het digitalisatie-tijdperk leven, werd een access-database van alle soorten afval die in het ziekenhuis voorkomen ontwikkeld. Deze database kan op maat van de structuur en organisatie van het ziekenhuis aangepast worden en vervolgens ter consultatie op intranet aangeboden worden. Hiernaast werden een tweetal affiches medisch afval voor de ziekenhuisdiensten ontwikkeld om het op dienst sorteren van risicohoudend en niet-risicohoudend medisch afval te vergemakkelijken. De werkgroep Afvalbeleid 2 maart 2007

4. Literatuurreferenties •

• • • • • • •

• • •

• •

Informatie op het Web Openbare Afvalstoffenmaatschappij voor het Vlaamse Gewest: http://www.ovam.be/ http://www.health.fgov.be/CSH_HGR/Nederlands/Brochures/ZIEKENHUISAFVA L.htm Radioactief afval : http://www.niras.be/nederlands/1_index_nl.html Afvalbeheer in een ziekenhuis: http://www.stimular.nl/factsheets/factsheet-14.html http://zha-www.uia.ac.be/zha/afvalmed.html Lijst erkende ophalers of overbrengers: http://www.ovam.be/jahia/do/pid/378 Selectief verzamelen van vervallen geneesmiddelen: http://www.ovam.be/ovam/persberichten/persber20_06_2002.asp http://www.agim-avgi.be/nl/publicaties/ Recycleren van incontinentiemateriaal: http://www.knowaste.org/ Hersteriliseren van disposables: EG-richtlijn 93/42/CEE: http://www.dekamer.be/commissions/acts/bc169n01.htm#E43E15 Gebruik maken van de terugnameplicht van de producenten: http://www.oivo-crioc.org/teksten/62.shtml http://www.a-m.be/actie/verslWB.html http://www.recupel.be/ http://www.fostplus.be/ http://valipac.be/ Alternatieve technologieën: http://www.health.state.ny.us/nysdoh/environ/alttech.htm http://www.state.nj.us/dep/dshw/rrtp/aamwdt.htm Recyclage van Rx-foto's: http://www.sdnl.nl/edelchemie/edelchemie.htm Het Energie en Milieu InformatieSysteem voor het Vlaamse Gewest: http://www.emis.vito.be/asp/frame.asp?titel=/wet/wettitel.htm|navigatie=/wet/navigatie/wetnavigatie.htm|inhoud=//wet/teksten/sb/archief/98-04/sb160498-2.htm

Boeken Vercaemst P., Vandenbroek A., Hoessels M., Witters H. & Dijkmans R. (2003). Best Beschikbare Technieken (BBT) voor ziekenhuizen en andere verzorgingsinstellingen. Gent, Academia Press. OVAM – Openbare Afvalstoffenmaatschappij voor het Vlaams Gewest (2004). VLAREA – Vlaams Reglement inzake afvalvoorkoming en –beheer. Mechelen, v.u. Herman Globel.

FLOWCHART ZIEKENHUISAFVAL. Ziekenhuisafval

JA

Volg de procedure radioactief afval

Is het radioactief afval?

Volg de procedure gevaarlijk afval

NEE JA

Deponeren in de glascontainer

Is het medisch afval?

JA NEE

NEE

NEE JA

Is de inhoud < 200cc?

Is het gevaarlijk afval?

JA

Is het medisch glas?

NEE

Is het recycleerbaar afval?

JA

NEE Volg de procedure nietrisicohoudend medisch afval

NEE Is het risicohoudend afval? (zie overzicht)

JA

NEE

Is het vloeibaar afval?

Volg de procedure nietrecycleerbaar afval

Volg de procedure recycleerbaar afval

JA Is het besmettelijk? (cfr. lijst infectieziekten)

JA

NEE

Is het bloed of een bloedderivaat?

NEE

Verwijderen via de riolering

JA

Volg de procedure risicohoudend medisch afval Opgesteld in overleg met

OVERZICHTSTABEL ZIEKENHUISAFVAL Afvaltype Radioactief Afval (Alle Radio-actief Afval mag slechts vrijgegeven worden na goedkeuring door de dienst Fysische Controle)

Verpakking Excreta

Soort afval Kort-levende isotopen (T1/2<12u; bv. 99m Tc)

Geen bijzondere voorzorgsmaatregelen

Voor de langlevende (meldingsplicht t.a.v. NIRAS!) komen ze automatisch 4x/jaar langs; voor kortlevende = intern meten en meegeven met gewoon afval Half-langlevende isotopen met verval < 6 maanden Traceerbaarheidsysteem (12u
Lang-levende isotopen met verval van > 6 maanden (T1/2>14d; bv 137 Cs)

Vast afval - brandbaar

Voor de lozing in de riool dient rekening gehouden met de activiteit i.f.v. lozingswijze en -plaats. (De activiteit

In een stevige doos of vat met plastieken zak tot min. 10 halfwaardetijden, tot een nagenoeg volledig verval. mag niet groter zijn dan 1/1000 Vervolgens afhankelijk van Becq/l v.d. limieten voor jaar- de aard van het afval als lijkse opneming door ingestie RMA of NRMA behandelen. voor volwassenen voor lozing in riool en in oppervlaktewateren. De limietconcentraties zijn aangegeven in tabel H1 van bijlage III KB 20/06/2001.)

Diagnostische doses: geen bijzondere voorzorgsmaatregelen. Therapeutische doses: diepvriestoilet + bewaren in diepvriezer tot min. 10 halfwaardetijden, tot een nagenoeg volledig verval (= 20 tot 30x T1/2). Volgens de richtlijnen van het NIRAS verzamelen en bewaard in een daartoe bestemd lokaal of opslagtank in afwachting van de afvoer naar de NIRAS.

N.B.: Rookdetectoren inbegrepen

OVERZICHTSTABEL ZIEKENHUISAFVAL RPZW

Vloeibaar afval

Pagina 1 van de 7

Opsparen + door opgeleid personeel naar centrale opslagplaats voor radioactief afval gebracht. In flessen bewaren tot act. gedaald is dat het via de riool verwijderd mag worden (limieten zie kortlevende isotopen). Volgens de richtlijnen van het NIRAS verzamelen en bewaard in een daartoe bestemd lokaal of opslagtank in afwachting van de afvoer naar de NIRAS of zo mogelijk voor terugname door leverancier.

Bewaren in polyethyleenzakken met radioactief kenteken. Stockeren tot min. 10 halfwaardetijden, tot een nagenoeg volledig verval en vervolgens afhankelijk van de aard van het afval als RMA of NRMA behandelen Volgens de richtlijnen van het NIRAS verzamelen en bewaard in een daartoe bestemd lokaal in afwachting van de afvoer naar de NIRAS of zo mogelijk voor terugname door leverancier.

Opgesteld in overleg met

Afvaltype Risicohoudend Medisch Afval

Soort afval Afval afkomstig van de geneeskundige behandeling van mensen besmet met kiemen die een infectieziekte veroorzaken (= niet limitatieve lijst (het ziekenhuis bepaalt welke kiemen/infectieziekten opgenomen worden in de lijst)). Wettelijk wordt het risico bepaald door het Comité voor Ziekenhuishygiëne, dus het ziekenhuis bepaalt via deze instantie welke kiemen/infectieziekten opgenomen worden in de lijst en welke niet. Afval van labo dat viraal en/of bacterieel besmet is en dat niet onder verantwoordelijkheid van de houder werd geautoclaveerd Alle bloed en bloedderivaten (bv. plasma)

Kunstnieren van patiënten besmet met één van bovenvermelde ziekten


Verpakking • Vormvast geel/blauw recipiënt (max. 60l) met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo risicohoudend medisch afval voor pasteuze en vloeibare medische afvalstoffen • Kartonnen doos met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo risicohoudend medisch afval met gele plastic zak (max. 50l) indien niet vloeibaar afval Belangrijk: Binnen het Regionaal Platform West-Vlaanderen werd tot een consensus gekomen om deze lijst gezamenlijk op te stellen en aan te wenden elk binnen zijn eigen instelling. Dit resulteerde in volgende lijst van afval met infectierisico: - Afval afkomstig van een patiënt met hemorragische koorts veroorzaakt door Ebola-, Lassa-, Marburgkoorts en gelijkaardige virussen - Afval besmet met Antrax of genetisch gemodificeerde micro-organismen • Vormvast geel/blauw recipiënt (max. 60l) met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo risicohoudend medisch afval voor pasteuze en vloeibare medische afvalstoffen • Kartonnen doos met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo risicohoudend medisch afval met gele plastic zak (max. 50l) indien niet vloeibaar afval • Vormvast geel/blauw recipiënt (max. 60l) met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo risicohoudend medisch afval • Kartonnen doos met vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo risicohoudend medisch afval met gele plastic zak (max. 50l) indien niet vloeibaar afval • Lichaamsvochten zoals urine, speeksel, braaksel en faeces (zelfs indien er bloed of bloedderivaten in aanwezig zijn) mogen via de riolering worden verwijderd. Dit geldt eveneens voor bloed en bloedderivaten die verdund zijn met water in het kader van onderhoud van oppervlakken (bv. bij reiniging van een operatiezaal na een zware ingreep met veel bloedverlies) of spoeling van wonden e.a. . • Vormvast geel/blauw recipiënt (max. 60l) met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo risicohoudend medisch afval voor pasteuze en vloeibare medische afvalstoffen • Kartonnen doos met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo risicohoudend medisch afval met gele plastic zak (max. 50l) indien niet vloeibaar afval (of in perfect afsluitbaar recipiënt).

Pagina 2 van de 7


• Naaldcontainer (max 10l) in kartonnen doos met gele plastic zak of in vormvast blauw/geel recipiënt met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo van risicohoudend medisch afval • Rechtstreeks in vormvast geel/blauw recipiënt met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo van risicohoudend medisch afval • Alternatief: Scheermesjes en klein medisch glas (< 200cc) in vormvast recipiënt (max 10l) dat na sluiting dichtgekleefd wordt, en vervolgens in kartonnen doos met gele plastic zak of in vormvast geel/blauw recipiënt met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo risicohoudend medisch afval Cytostatica en alle afval tijdens • Vormvast geel/blauw recipiënt (max. 60l) met de vermelding “RISICOHOUDEND cytostatica behandelingen (dit is MEDISCH AFVAL” + logo risicohoudend medisch afval verzorgingsmateriaal dat tijdens de • Naaldcontainer (max 10l) in kartonnen doos met gele plastic zak of in vormvast behandeling in contact kwam met geel/blauw recipiënt met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + cytostatica) logo risicohoudend medisch afval Anatomisch afval, pathologisch • Vormvast geel/blauw recipiënt (max. 60l) met de vermelding “RISICOHOUDEND afval, orgaandelen of delen van MEDISCH AFVAL” + logo risicohoudend medisch afval ledematen die bij operatieve en • Kartonnen doos met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo obstetrische ingrepen vrijkomen, risicohoudend medisch afval met gele plastic zak (max. 50l) indien niet vloeibaar afval met uitzondering van de organische delen bestemd voor transplantatie of recuperatie en foetussen ouder dan 3 maanden (vanaf 3m recht op een naamloze begraafplaats) Geneesmiddelen: • Vervallen geneesmiddelen: Afzonderlijk te bezorgen aan apotheek die ze opslaat in een • Vervallen geneesmiddelen vormvast geel/blauw recipiënt (max. 60l) met vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo risicohoudend medisch afval & ophaling erkende firma. • Resten van geneesmiddelen Niet vermengen met ander circuit RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL!! • Geopende blisterverpakkingen • Resten geneesmiddelen: In vormvast geel/blauw recipiënt (max. 60l) met vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo risicohoudend medisch afval • Lege blisterverpakkingen: In blauwe plastic zak met de vermelding “NIETRISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” Alle scherpe voorwerpen


Pagina 3 van de 7


Afvaltype Niet-risicohoudend Medisch Afval

Soort afval Verbanden, tissues, disposables, onderleggers, verpakkingen van medisch materiaal, lakens met inbegrip van operatielakens, al dan niet gebruikte wegwerpoperatiekledij, -schorten, -handschoenen, maskers, -mutsen, & -onderleggers met inbegrip van deze met kleine hoeveelheden bloed en/of lichaamsvochten in geabsorbeerde toestand. Lichaamsvochten met uitzondering van bloed en bloedderivaten (bv. plasma)

Verpakking • Blauwe plastic zak met de vermelding “NIET-RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” • Indien lichaamsvochten of bloed en bloedderivaten in geabsorbeerde toestand besmettelijk zijn (zie lijst infectieziekten): Vormvast geel/blauw recipiënt (max. 60l) met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo risicohoudend medisch afval

• Riolering: Toilet of uitgietbak (ook urine, faeces, speeksel, braaksel, ascitesvocht,… met aanwezigheid van bloed) • Indien bloed en bloedderivaten (bv. plasma) of lichaamsvochten die besmettelijk zijn (zie lijst infectieziekten): Vormvast geel/blauw recipiënt (max. 60l) met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo risicohoudend medisch afval Katheters • Blauwe plastic zak met de vermelding “NIET-RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” • LET OP: Zonder mandrin! Lege bloedzakken • Blauwe plastic zak met vermelding “NIET-RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” Sondes • Blauwe plastic zak met vermelding “NIET-RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” Spuiten zonder naald • Blauwe plastic zak met vermelding “NIET-RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” Lege infusen en infuusleidingen • Blauwe plastic zak met vermelding “NIET-RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” ⇒ resten van de inhoud van de • LET OP: Voorwaarde = spike infuusleiding stevig vast op infuuszak ⇒ indien niet, in: infusen worden via de riolering • Vormvast recipiënt (max. 60l) met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH verwijderd (: het betreft meestal AFVAL” + logo risicohoudend medisch afval natuurlijke produkten; in geval van • Kartonnen doos met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo cytostatica zie rubriek risicohoudend medisch afval met gele plastic zak (max. 50l) risicohoudend afval) Gipsafval en afval van • Blauwe plastic zak met vermelding “NIET-RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” kunststofgipsen


Pagina 4 van de 7


Afvaltype Gevaarlijk afval

Soort afval TL- en spaarlampen Antiseptica Chemische producten gebruikt bij het balsemen van een lijk (o.a. bewaarmiddelen (: aldehyden, alcoholen, fenolen en samenstellingen die formaldehyde afgeven) en balsemende stoffen (: EDTA, Quats, kleurstoffen, geurstoffen, buffers om pH van 7.2 tot 7.4 te bereiken en water als vehiculum)) Batterijen (incl. digitale thermometers) Zuren, basen, fixeer, ontwikkelaar, chemische producten & afval (incl. chemische producten van labo’s) (Firma SHANKS, WATCO,…) RX-film (Firma Machiels),… Inktcassettes van printers (firma EMCO,…) Tonerafval van kopieermachines (firma EMCO,…) Spuitbussen (ongeacht de inhoud) (Firma SHANKS, WATCO,…) Kwik (Firma SHANKS, WATCO,…) Gevaarlijke producten afkomstig van labo’s (Firma SHANKS, WATCO,…) Afgedraaide olie (Firma SHANKS, WATCO,…)


Verpakking • Ophaling en stockage technische dienst. • Te verzamelen conform afspraken • Info preventieadviseur/milieucoördinator • Te verzamelen conform afspraken • Info preventieadviseur/milieucoördinator

• Afzonderlijk verzamelen en ophaling door BEBAT • Te verzamelen conform afspraken • Info preventieadviseur/milieucoördinator

• Afzonderlijk ophaling en stockage en opgehaald door een erkende firma • Afzonderlijk ophaling en stockage en opgehaald door een erkende firma • Afzonderlijk ophaling en stockage en opgehaald door een erkende firma • Afzonderlijk ophaling en stockage en opgehaald door een erkende firma • Vormvast recipiënt (max. 60l) met de vermelding “RISICOHOUDEND MEDISCH AFVAL” + logo van risicohoudend medisch afval • Stockage in chemisch afvallokaal in specifieke loods en opgehaald door een erkende firma

Pagina 5 van de 7


Afvaltype Recycleerbaar Bedrijfsafval

Verpakking • Afzonderlijk te verzamelen en stockage in papiercontainer

Soort afval Karton en papier (nietvertrouwelijk) Papier (: vertrouwelijk)

Glas (excl. Medisch glas) Klein medisch glas in recipiënt en risicohoudend afval Groot medisch glas in glascontainer Matrassen Tuinafval

Schroot Frituurolie (Firma SHANKS, WATCO,…) Keukenafval

TV, PC-scherm, PC, Printers, medische apparatuur Sloopafval


• Afzonderlijk te verzamelen en stockage in specifieke container en opgehaald door een erkende firma • Afzonderlijk te verzamelen en stockage in perscontainer • Afzonderlijk te verzamelen en stockage in glascontainer • Merk op: Eventueel inclusief flacons (groot medisch glas) ⇒ overleg met ophaler glas

• Afzonderlijk te verzamelen en stockage in tijdelijke container • Afzonderlijk te verzamelen en stockage in groencontainer • Afzonderlijk te verzamelen en stockage voor compostering • Afzonderlijk te verzamelen en stockage in perscontainer • Afzonderlijke te verzamelen en stockage in schrootcontainer • Afzonderlijke stockage in gesloten vaten en opgehaald door erkende ophaler • Vast-pasteus: afzonderlijke container en opgehaald door erkende ophaler (Firma TransVanheede en transport naar vergistingsinstallatie te Veurne) • Vloeibaar: riolering (vetvangputten voorzien) • Verpakkingsmateriaal: afzonderlijk al naar gelang soort afval (bv. karton, plastiek, blik,…) • Afzonderlijke te verzamelen en stockage in schrootcontainer en opgehaald door een erkende firma of terug naar leverancier • Afzonderlijk te verzamelen en stockage in container voor sloopafval

Pagina 6 van de 7


Niet-recycleerbaar Bedrijfsafval

Machineonderdelen

Papier met olie- of vetlaag Carbonpapier Vensterenveloppen Behangpapier Plastic bladbeschermers Plastic mappen Metalen of plastieken snelhechters Ander niet-recycleerbaar afval dat niet in contact kwam met de patiënt

• Verschrootbaar: Schrootcontainer • Niet-verschrootbaar of kunststoffen: afzonderlijk te verzamelen conform afspraken (Info preventieadviseur/milieucoördinator ) Indien brandbaar: perscontainer • Grijze plastic zak in perscontainer • Grijze plastic zak in perscontainer • Grijze plastic zak in perscontainer • Grijze plastic zak in perscontainer • Grijze plastic zak in perscontainer • Grijze plastic zak in perscontainer • Grijze plastic zak in perscontainer • Grijze plastic zak in perscontainer

ALGEMENE BEPALINGEN: De ophaling van het ziekenhuisafval op de verschillende diensten naar het afvalcontainerterrein van het ziekenhuis gebeurt bij voorkeur door 1 persoon die hiervoor een aangepaste opleiding genoot. Bij de ophaling van het ziekenhuisafval op een dienst (enkel de gesloten recipiënten worden meegenomen = taak van de dienst) markeert hij/zij de afvalrecipiënten met een klever (ter beschikking op de utility) waarop de naam van de dienst + instelling vermeld staat. Dus op alle afvalrecipiënten dient steeds dienst + instelling vermeld te worden i.k.v. traceerbaarheid. Richtlijnen ivm toestand recipiënten ⇒ Wanneer meenemen van afdeling en wanneer niet dient in elke zorginstelling uitgeschreven. Een algemene regel is dat in geval van beschadigde recipiënten deze op de afdeling worden gelaten en gemeld aan de verantwoordelijken. De transportwagens voor afval moeten een veilig transport garanderen en moeten reinigbaar en zo nodig desinfecteerbaar zijn (niet vervaardigd uit hout!). Grijze (bedrijfsafval) en Blauwe (niet-risicohoudend medisch afval) vuilniszakken scheiden en in 2 afzonderlijke perscontainers of samen in 1 perscontainer ⇒ Volgens OVAM kunnen allebei de opties. Het gebruik van blauwe zakken is eerder vanuit psychologisch oogpunt geopteerd om aan te duiden dat het afval afkomstig is van een ziekenhuis. Afval cafetaria dient als niet-risicohoudend medisch afval beschouwd te worden.


Pagina 7 van de 7


Werkgroep Afvalbeleid

Recommend Documents