Welkom
Informatieavond Basisschool Burgemeester Willeme i.r.t. zendmast
1
Blootstelling aan elektromagnetische straling in Nieuwstadt
drs. Adèle Dummer 14 augustus 2012
2
Inhoud Nationaal Antennebeleid wet- en regelgeving rol Agentschap Telecom &
Antennebureau resultaten veldsterktemeting Nieuwstadt blootstelling in Nederland
3
Antennebeleid Nationaal Antennebeleid Plaatsen van antennes voor mobiele communicatie (telefonie, omroep etc.) mag, wanneer: op publiek toegankelijke plaatsen de veldsterkte lager is dan de gehanteerde blootstellingslimiet antenne-eigenaar zendvergunning van rijksoverheid heeft antenne-eigenaar zich aan de regels houdt
Antennebureau | 14 augustus 2012
4
Antennebeleid Wet- en regelgeving Omgevingsvergunning nodig (> 5 meter): hoogte mast vastgelegd in wetgeving én niet de antenne-installatie omgevingsvergunningsprocedure via gemeente omwonenden recht op bezwaar ook omgevingsvergunning nodig bij: - monument - beschermd stads- of dorpsgezicht
Antennebureau | 14 augustus 2012
5
Antennebeleid Wet- en regelgeving Geen omgevingsvergunning nodig (≤ 5 meter): eigenaar pand moet altijd toestemming geven aanvullende regels vastgelegd in Antenneconvenant: - bij woongebouw met bewoners met individueel huurovereenkomst instemmingsprocedure N.B: beoordeling van gezondheid & antennes door ministerie van Infrastructuur en Milieu Antennebureau | 14 augustus 2012
6
Antennebeleid Wet- en regelgeving sommige antenne-eigenaren moeten hun antennes registreren in het Antenneregister vastgelegd in de Telecommunicatiewet
Antennebureau | 14 augustus 2012
7
www.antenneregister.nl
Antennebureau | 14 augustus 2012
8
www.antenneregister.nl zoek op postcode (6118CP)
rondjes zijn antenne-installaties Antennebureau | 14 augustus 2012
9
www.antenneregister.nl informatie
2x gsm 900 MHz 1x gsm 1800 MHz 2x UMTS 1x gsm-R 2x straalverbindingen Antennebureau | 14 augustus 2012
10
Rol Agentschap Telecom
meet steekproefsgewijs op publiek toegankelijke plaatsen in Nederland de blootstelling aan radiogolven (straling) met als doel: controleren of blootstelling lager is dan gehanteerde blootstellingslimieten gehanteerde blootstellingslimieten aanbevolen door Europese unie minister van Infrastructuur & Milieu verantwoordelijk voor de gehanteerde limieten
Antennebureau | 14 augustus 2012
11
Rol Antennebureau
voorlichtingsbureau van rijksoverheid voor alle vragen over antennes -
-
doel: geven van feitelijke informatie over Nederlands antennebeleid, gezondheid, geldende regels en technische aspecten informatie van meerdere ministeries (EL&I, I&M, SZW) geen relatie met één of meerdere bedrijven die antennes voor mobiele communicatie bouwen en/of beheren
coördinatie van veldsterktemetingen
Antennebureau | 14 augustus 2012
12
Veldsterkte in Nieuwstadt
metingen uitgevoerd op 15 mei j.l. wat wordt gemeten? - de hoogst gemeten veldsterkte van alle aanwezige radiogolven / straling (= mobiele telefonie, televisie, radio, C2000 netwerk, draadloze apparatuur etc.) - meting specifieke veldsterkte van één toepassing
Antennebureau | 14 augustus 2012
13
Waar gemeten?
Antennebureau | 14 augustus 2012
14
Veldsterkte in Nieuwstadt - breedbandig (V/m)
Locatie 1 School, huidige locatie - schoolplein
Max. Gem. 0,72
0,56
School, huidige locatie - aula
0,18
0,04
2 Sportpark, 60 meter van mast
0,74
0,52
Sportpark, 20 meter van mast
0,91
Sporthal (binnen), 50 meter van mast
0,09
Blootstellingslimieten
0,71 0,07
omroep
28 V/m
gsm 900
41 V/m
gsm 1800
58 V/m
UMTS
61 V/m
Antennebureau | 14 augustus 2012
15
Veldsterkte in Nieuwstadt - breedbandig (V/m)
Locatie
Max.
Gem.
0,49
0,11
4 Nieuwbouw, In de 0,19 Bongerd
0,13
5 Beijerstraat
0,18
0,08
6 Funkelweideweg
0,29
0,12
3 Gouverneur Houbenstraat
Blootstellingslimieten omroep
28 V/m
gsm 900
41 V/m
gsm 1800
58 V/m
UMTS
61 V/m
Antennebureau | 14 augustus 2012
16
Veldsterkte in Nieuwstadt - selectief (V/m)
Locatie
type
V/m
gsm
0,802
School, huidige locatie - aula
gsm
0,127
2 Sportpark, 60 meter van mast
gsm
0,556
Sportpark, 20 meter van mast
gsm
Sporthal (binnen), 50 meter van mast
gsm
1 School, huidige locatie - schoolplein
Blootstellingslimieten
0,657 omroep gsm 900
0,044 gsm 1800 UMTS Antennebureau | 14 augustus 2012
28 V/m 41 V/m 58 V/m 61 V/m 17
Veldsterkte in Nieuwstadt - selectief (V/m)
Locatie
type
V/m
gsm
0,120
4 Nieuwbouw, In de gsm Bongerd
0,122
5 Beijerstraat
0,025
3 Gouverneur Houbenstraat
6 Funkelweideweg
gsm gsm
0,096
Blootstellingslimieten omroep
28 V/m
gsm 900
41 V/m
gsm 1800
58 V/m
UMTS
61 V/m
Antennebureau | 14 augustus 2012
18
Blootstelling in Nederland
Agentschap Telecom heeft op ongeveer 385 plaatsen gemeten breedbandige meting maximale veldsterkte weergegeven
Antennebureau | 14 augustus 2012
19
Blootstelling in Nederland Gemeten veldsterkte (in V/m)
11,0 10,0 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 0
50
100
150
200
250
300
350
400
metingen in de tijd
Antennebureau | 14 augustus 2012
20
Blootstelling in Nederland
op basis van deze 385 metingen: - hoogst gemeten veldsterkte in NL: 10 V/m - gemiddelde veldsterkte in NL: 1 V/m - op straat meestal 0,5 - 3 V/m - in woningen meestal 1 V/m of minder
in Nieuwstadt: - hoogst gemeten waarde: 0,91 V/m
Antennebureau | 14 augustus 2012
21
Blootstelling in de praktijk Blootstellingslimieten omroep
28 V/m
gsm 900
41 V/m
gsm 1800
58 V/m
UMTS
61 V/m
alleen heel dichtbij antenne worden hoge waarden gemeten!
Antennebureau | 14 augustus 2012
22
GSM- en UMTS-basisstations & gezondheid
Monique Meijerink Milieugezondheidkundige Team milieu 14 augustus 2012
Inhoud presentatie
• • • • • •
Inleiding Elektromagnetische velden Onderzoek Gezondheidseffecten Standpunten Conclusies
24
Inleiding Voorbeelden in huis • Elektrische apparaten in huis • DECT-telefoon, draadloze babyfoon • Magnetron, inductiekookplaat
25
Inleiding Voorbeelden buitenshuis • Detectie en antidiefstalpoortjes in winkels en openbaar vervoer • Elektronische streepjescodelezers • Omroepzenders, zendamateurs • Hoogspanningsleidingen • Trein, tram, metro • Radar, C2000, GSM en UMTS 26
Elektromagnetisch spectrum
energie inhoud frequentie 300 Hz extreem lage frequenties 1000 km
golflengte
300 MHz radiogolven
optische straling
microgolven 1m
3 PHz
300 GHz
1 mm
ioniserende straling 100 nm
Kennis over radiogolven • Vaststellen gezondheidseffecten niet op grond van individuele gevallen, maar aan de hand van gedegen wetenschappelijk onderzoek bij groepen mensen • Geen vermoedens, maar feiten • Wetenschappelijke vermoedens kunnen wel sturend zijn richting onderzoek
28
Onderzoek • Al sinds 60’er jaren onderzoek Radar Radio en TV zenders
• In jaren negentig internationale onderzoeksprogramma’s Mobiele telefoon (GSM) Basisstations (GSM)
• In 2003 1e onderzoek naar UMTS
29
Typen onderzoek • In cellen en weefsels In laboratorium
• In proefdieren en vrijwilligers In laboratorium
• Epidemiologisch Onderzoek aan groepen mensen in de bevolking
30
Typen effecten • Thermische effecten Opwarming lichaam
• Storingen van apparatuur Medische implantaten
• Niet-thermische effecten Aspecifieke klachten Kanker
31
Gezondheidseffecten door opwarming • Wetenschappelijk vastgesteld • Vindt plaats bij opwarming > 1°C • Effecten:
Gedragsverandering Uitvoering lichamelijke en mentale taken bemoeilijkt Verstoring spermaproductie Aantasting zenuwstelsel
32
Blootstellingslimieten Blootstellingslimieten voor de algemene bevolking: op basis van thermische effecten!! Voor iedere frequentie zijn er limieten vastgesteld waarbij het lichaam met niet meer dan 1 graad C opwarmt. Voor de zekerheid wordt op deze limieten een veiligheidsfactor van 50 toegepast (5 algemene publiek en 10 werknemer) (SAR-waarde (4 W/kg); specific Absorption Rate) Deze waarde wordt omgerekend in veldsterkte (V/meter). Grenswaarde blootstellingslimiet is afhankelijk van frequentie 33
Blootstellingslimieten • GSM (900 MHz): • GSM (1800 MHz): • UMTS (2100 MHz):
41 V/m 58 V/m 61 V/m
Veldsterkte gemeten in woonomgeving 1-2 V/m
34
Niet-thermische effecten • Korte termijn effecten O.a. aspecifieke klachten (hoofdpijn, duizeligheid) • Lange termijn effecten (o.a. kanker): Algemeen: • Onderzoeksresultaten wisselend • Geen biologische mechanismen bekend • Niet wetenschappelijk vastgesteld
35
Niet-thermische effecten • Kortetermijn effecten:
Hersenactiviteit tijdens slaap Geheugenprestaties (cognitie) Waarnemen van radiogolven Klachten, welbevinden Effecten op cellen en weefsels
• Langetermijn effecten: Hersentumoren gebruikers mobieltjes
36
Hersenactiviteit tijdens slaap • Veldsterkte > 100 x hoger dan onder GSMantennes • Hersenpatronen niet reproduceerbaar • Geen invloed op uitgerust zijn en gezondheid
37
Geheugenprestaties • Bij volwassenen en tieners • Hoge veldsterkte • Geen eenduidige gegevens: soms effect, soms niet • Indien effect: Gering en omkeerbaar Verbeteren alertheid, dus positief?
38
Waarnemen EM-veld • Waarnemen EM-veld komt voor bij klein (?) percentage mensen • Niet gerelateerd met klachten
39
Welbevinden – TNO-onderzoek (1) • • • • • •
“COFAM” onderzoek Mensen met klachten, controles zonder klachten Blootstelling aan GSM / UMTS / placebo Niet bekend wel of geen blootstelling Cognitieve functies (computertest) Welbevinden (vragenlijst)
40
Welbevinden – TNO onderzoek (2) • Welbevinden: alleen bij UMTS geringe vermindering (1-2 punten op schaal van 15) • Eerste onderzoek, kleine groep, gering effect • Is de gebruikte vragenlijst het goede meetinstrument • Vervolgonderzoek in Zwitserland, Engeland, Denemarken en Japan • Onderzoek Zwitserland (mede gefinancierd door NL overheid) meer proefpersonen, alleen UMTS blootstelling aan 2 niveaus (1 en 10 V/m) 41
Klachten • Aspecifieke klachten (of klachten over het welbevinden) Hoofdpijn, duizeligheid, moeheid, concentratieproblemen, etc.
• Geen verband gevonden met blootstelling (GSM 900, 1800 MHz) • Geen verklaring mbv biologisch mechanisme
42
Effecten op cellen • EU REFLEX programma Vnl onderzoek naar DNA-schade Sterk: meten van de blootstelling Zwak: veel verschillende cellijnen en blootstellingscondities Bij 1 onderzoek effect bij signaal 5 minuten aan en 10 minuten uit
• Conclusie: aanwijzingen voor effecten van radiogolven zijn erg zwak
43
Hersentumoren • Gebruikers mobiele telefoon Blootstelling hoger dan door aanwezigheid zendmasten
• INTERPHONE studie 13 landen, identiek onderzoek Publicaties apart per land en analyse van alle gegevens tesamen
44
INTERPHONE (1) • Denemarken Geen relatie met brughoektumoren Geen relatie met hersentumoren
• Zweden Mogelijk relatie met brughoektumoren bij meer dan 10 jaar gebruik, aan zijde waar telefoon doorgaans wordt gehouden Geen relatie met hersentumoren
• Groot-Brittanie (UK) Geen relatie met hersentumoren 45
INTERPHONE (2) • UK + Denemarken + Zweden + Finland: Mogelijk relatie met brughoektumoren bij meer dan 10 jaar gebruik, aan zijde waar doorgaans wordt getelefoneerd Geen relatie met hersentumoren
46
Basisstations en kanker • Naila (Duitsland) en Netanya (Israel): circa 3x verhoogde kans op kanker • Onderzoeken voldoen niet aan criteria voor goed wetenschappelijk onderzoek Geen goede correctie voor andere risico’s om kanker te krijgen (leeftijd, levenstijl) Blootstelling aan radiogolven niet bekend Statistische vergelijkingen onduidelijk Netanya: tijdsduur van blootstelling te kort
47
WHO/IARC (2011) • Classificatie IARC (mei 2011) • Groep 2B: mogelijk kankerverwekkend (van 3: niet te classificeren) • Zendsignalen van draadloze telefonie (obv mobiel bellen mogelijk verband met hersentumoren) alle EM-velden in groep 2B • Andere voorbeelden in groep 2B: koffie, benzine, roet
48
Gezondheidsraad (oktober 2011) • Analyse van alle beschikbare wetenschappelijk onderzoek • Er is geen bewijs gevonden dat blootstelling aan elektromagnetische velden van mobiele telefoons, antennes voor mobiele telefonie of Wifi-voorzieningen nadelige effecten heeft op de ontwikkeling van de hersenen van kinderen • Huidig standpunt (okt. 2011) staatssecretaris van IenM: geen reden tot wijzigen beleid inzake EM-velden 49
Conclusies • Kans op gezondheidseffecten als gevolg van blootstelling aan EM-velden van antenne-installaties zeer gering • Meer onderzoek nodig: • • • •
UMTS Lange termijn effecten Aspecifieke klachten Risicobeleving
• Voorzorgsmaatregelen:
• Niet per definitie alleen beperken blootstelling • Maar ook nader onderzoek, voorlichting, volgen van ontwikkelingen
50
Vragen? Bedankt voor uw aandacht!
Contactgegevens: Monique Meijerink GGD Limburg-Noord, team milieu T: 088-1191200 E:
[email protected] 51
Vragen?
[email protected]
52