Watertoets: ook een kans voor

Ministerie van Verkeer en Waterstaat

Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat

Watertoets: ook een kans voor Nederlarid kent sinds kort een nieuwe toets: de Watertoets. Het is eeri misvatting dat deze toets alleen betrekking tieeft op het voorkonien vari wateroverlast. Horwel de wateroverlast die we de afgelopen jarrri hebben ervaren, zeker de aanleiding is grwecst voor tiet oritstaari. is bij d r uitwerking vari de Watertoets nadrukkelijk rrkeriirig getiouden niet alle watertherria's. De toets omvat d u s ook de beoordeling van ruiiiitelijke plannen op negatieve effecten op de waterkwaliteit.

De Watertorts moet ervoor zorgen dat wateraspecten goed belicht e n expliciet betrokkeri worderi in de besluitvorniing van alle relevante ruiriitrlijkr plaririen en besluiten van z o ~ ~ Rijk. e l provincies als geriieeiiteri. Hieronder vallen onder andere streekplannen. locatiehesluiteti er1 brsteiriniingsplaririeti. De winst is dat de waterbefiecrdcir via de Watertoets inhoudelijk Iri procedureel een vroegtijdige inbreng krijgt in ruirritelijke~orderiiiigsprocedurec.

De tocpassirig van de Watertoets levert twee productrii: tiet watri'advic5 cri dc watcrparagraaf. In tiet vcrplictitc wateradvies t,esclirijft de waterheheerder d e aarivaardbaarheid v a n verwachte effecten v a n eeri ruirritelijkt, verandering en geeft zoriodig suggrsties voor roriiperiserrride iriaatregelen. De iiiitiaî iefrieriier

is vervolgens verplicht het advies iri d e afweging rriee

tr

vii

ii(1iii(>ii

dit in d r waterparagraaf te vei-woorden. Deze

watei.paragi.aaf vormt als onderdeel van bi,jvoorbceld liet hesteiritiiiiigcplan aldus

tipt

Liitgaiigspurit voor af te geven bou\vverguririingen eri

voorsclirifteii. Voorsctirifteri

iii

prograriiriia's vari ciseri voor boucvplarineii kunnen

zo irigaari op altrrnatievc, rrgrtiwatrrafvoer (afkoppelen), watervriendelijke iiiateriaieri d o f aaiigepaste iririchiirig. Divcrse ruiriitclijkc vcraridcririgeii zullen hij toename van liet areaal of iriterisivrririg v a n gebruik

peri

grotere belastirig van tiet oppervlaktewater gcveri. Denk

concreet aan iriterisivei,irig van landbouwkundig gebruik: van gras tiaar bollen of

2

FWVO-nieuws

glas (iiutri(wtm t)cstrijdirigsniiddeleti), toename verstedelijkirig (overstortrn, efflu-

5

CIW 4-nieuws

entlozingen. verkeerseiiiissies) , iiidustrieterreirieri (bedrijfslozirigen) , infrastructuur'

7

Milieu algemeen

(rorrosiet~esclieriiiiiig,verplaatsing van (verontreinigde) grond, toepassing vari

8

Industrie

secundaire iiiatrrialrn). Ook daarmee saiiienharigeride veraridrringen in het grond-

9

Diffuse bronnen

of oppervlaktewaterregitrie kunnen consequenties hebben voor mobiliteit en af-

10

Landbouw

breekhaar.tieid van in d e bodcrri aanwezige verontreiriigirigen. In de Watertoeis zijn

12

Waterbodems

voor riolei9rig

14

Handhaving en heffing

Grijp die kans! De preventieve aanpak via het ruiriitelijke~ordenirigsspoorvormt

14

Vragen aan het steunpunt

een kansrijke aanvulling op dc huidige op rriilieuweigeving gebaseerde aanpak. Het

16

Recente publicaties

geeft juist aandacht aan zaken die in een lozirigsvergiinriing lastiger liggen. Het is diis z o t i d ~ciio kati\ t r latrri liggen. Ga eens huurteii bij j e collega die ruinitelijkr

rii

waterkwaliteit enkele indicatieve toetsingscriteria opgeriorrien.

plariricri bcoordeelt!

F: W:jgt>tiìakw,RIZA (0320) 29 84 73, e-mail: f.~/agrrtì[email protected]~~.~.~i~iriv~~ri~.t~.ril; M . vari der Vlitt. RIZA (0320) 29 87 91. r-itiail: tti. vdvlist@riza.~.ws.~iiirtvrriw.iil rri I I I W . A. Ubbrb. DG Water (070) 351 80 94. e-mail: a.~ihhrls@likw:ru~s.rtiiriverìw.til. De integrale îeksteii vari dc notities 'Bestuurlijke notitie Watertoets' en de 'Haridr'cikirig Watertoets' zijn te dowriloadcri v a n de website: www.~liatereriiissies.riI 6e jaargang

RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 17 februari 2002

1

Afrekenen

Maar terug naar nu, naar VBTB. We weten dat het water nog

Ober, mag ik even afrekenen? We kennen dat gebruik

niet schoon genoeg is. Vandaar ook dat in de begroting van

allemaal. Voor wat hoort wat. Als je wat wilt hebben, moet er

V & W als overkoepelend streefdoel is geformuleerd: "De kwa-

voor betaald worden. Toch was dat afrekenen in

liteit van het water en de waterbodems dienen geen beperkin-

overheidskringen niet overal de gewoonte.

gen op te leveren voor de toegekende functies." Toch blijkt

Tot voor kort was het Parlement zo vriendelijk om jaarlijks in

het niet gemakkelijk om dat in kwantificeerbare doelen te ver-

te stemmen met de begroting van de regering zonder later

talen. En misschien willen we onze kop ook wel niet zo graag

nog eens expliciet na te vragen wat er nu uiteindelijk van

in de strop steken. Een hard getal is gevaarlijk en kan al gauw

terecht gekomen is. Sinds kort is dat anders. VBTB, van

tot ongenuanceerde conclusies leiden. Pogingen om de alge-

beleidsbegroting tot beleidsverantwoording, staat voor de

mene doelstelling t e concretiseren in de V&W-begroting voor

begroting nieuwe stijl waarin afrekenen een wezenlijk onder-

2002 zijn bijv.: "Voor 2 0 0 6 overschrijding van MTR zoveel

werp is of in ieder geval moet worden. Naast de

mogelijk voorkomen" en "Voortgang aanpak diffuse

begrotingsbehandeling in de Tweede Kamer (prinsjesdag,

bronnen". De mate van afwijking van MTR en VR enerzijds

derde dinsdag in september) is er daarbij ook een moment in

en de omvang van de belasting anderzijds moeten dan presta-

het jaar waarop de verantwoording start: de derde woensdag

tie-indicatoren (PIN's) worden om een oordeel t e kunnen vel-

in mei, ook al voorzien van namen als 'gehaktdag'. De twee

len over al of niet succesvol beleid en uitvoering. Maar, zoals

keer dat ik er bij mocht zijn was het nog wel erg op de

ze beschreven zijn lijkt het er op dat we toch vooral

accountantsverklaringen gericht en nog weinig op de inhoud,

voorzichtig willen zijn met PIN's.

maar de beweging in die richting is duidelijk ingezet. Een

De andere kant van de medaille wordt misschien wel te weinig

recent voorbeeld van afrekenen hebben we allemaal van vrij

belicht. Door duidelijke doelen te stellen, maar meer nog door

nabij kunnen meemaken. De NS met als target 80 % van de

goed inzicht te geven in wat er wordt gepresteerd en waar

treinen op tijd. De afloop zal niemand ontgaan zijn.

resultaten achterblijven, ontstaat er snel een veel betere

Hoe staat het eigenlijk met de emissies. Ooit, bij het voorbe-

discussie over de prioriteiten die moeten worden gesteld en

reiden van de WVO(een grafiek in de Memorie van antwoord

ontstaat er ook draagvlak voor de uitvoering van het beleid.

van 1967) werd als doelstelling een getal voor de communale

Ook is communicatie een instrument om doelen dichterbij t e

zuiveringscapaciteit van 2 3 miljoen i.e. in 1990 genoemd. In

brengen. (Goeie maar ook slechte prestaties komen in de

1990 bleek uiteindelijk 2 3 , 5 miljoen i.e. te zijn gerealiseerd.

krant.) Ik denk dat er alle aanleiding is om - aansluitend bij

Niet slecht. Van de fosfaatverwijdering bleek er in die periode

initiatieven als benchmarking - daar energie in te stoppen.

veel minder terecht te komen, alhoewel we daarna een mooie inhaalslag hebben gemaakt. Voor stikstof hebben we de Europese Commissie op onze hielen zitten. Noch het halen, noch het niet halen heeft tot nu toe veel aandacht gekregen of ophef veroorzaakt.

Hoofd van de hoofdafdeling emissies van het RIZA

werkgroep. De discussie heeft destijds niet geleid tot coticrete stappen, omdat er werd besloten te wachten o p de

De berichteri in deze rubriek worden verzorgd door de secretaris van d~ Fu~ictiorieleWerkgroep Verontreiniging Oppervlaktewateren (FWVO), Joan Meijerink. Voor vragen over de FWVO kunt LI contact opnenien nirt liet secretariaat: tel. (0320) 29 84 ZG, fax (0320) 29 83 73. e-inai/: [email protected]

uitkomsten van Eniirsiekader NW4. Onlangs heeft de werkgroep dan toch besloten die stappen te nemen, ondanks tiet feit dat er nog onduidelijkheden zijn over de invloeden van de scheiding vari beleid eri uitvoering binnen het ministerie van V&W op de FWVO.

Orri te korrieri tot een efficiente en effectieve werkwijze waarbij de FWVO snel kan irispeleri o p nieuwe oritwikke-

FWVO gaat zich meer richten op beleidsevaluatie en aandragen beleidsonderwerpen. De FWVO heeft het afgelopen jaar een interne discussie gevoerd over haar rol in de beleidsuitvoering en over de werkvorm met permanente clusters. Naar aanleiding van deze discussie i s besloten zich meer dan voorheen te richten op beleidsevaluatie, het aandragen van onderwerpen en het geven van adviezen aan beleidsmakers. De FWVO wil met permanente clusters en tijdelijke projectgroepen snel op nieuwe ontwikkelingen gaan inspelen. Na het verschijnen van de notitie 'Visie o p de taken, doelen en verantwoordelijkheden van de FWVO' in 1998 is al eens gediscusrieerd over een andere werkwijze van de 2

lirigeri, is gekozen voor een conibiriatie vari het werken met permanente clusters en tijdelijke projectgroepen, Verder is een prograrrirriacornniissi<. irigrsteld die de corilinuiteit van de programmering moet gaan waarborgen en voorstellen gaat doen voor onderzoek, workshops en onderzoek door tijdelijke projectgroepen. Deze commissie houdt de vinger aan de pols als het gaat over de voortgang van tiet programma van de clusters. Ook krgg de prograrnniacornmissie de taak tiet progranirna evenwichtig af te strrrirrieii o p alle aspecten van de beleidscyclus. De nieuwe organisatie vari de FWVO richt zich, meer dan nu het geval is. o p brleidsevaluaties, het aandragen van onderwerpen voor beleid en het geven van adviezen vanuit RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 17 februari 2002

de beleidsuitvoering aan beleidsmakers. De FWVO krijgt de volgende clusters: clustrr A (Effectgrricht tipleid) blijft onvrrandrrd: cluster B (Iiiternationaal, nationaal e n regionaal) is liet

over opstellen van Emissiebeheersplannen en het afstemmen van deze plannen met andere implementatieprojecten zoals de Europese Kaderrichtlijn Water en WB21.

In februari en m a a r t wil l i e t regieteani van Eiriissiekader

oude cluster C (Toetsing uitvoering erriissiebeleid) , m a a t

NW4 door liet bezoeken van de regionale directies een

zal meer accent leggen op de inforniatievooi-zienirig e n

belangrijke impuls geven aan de verdere ontwikkeling en

wisselwerking tussen iriteriiatioiiale, iiatioriale en regionale

uitvoering van de Erriissiebeheersplaririeri e n jaarlgkse

riiveaus en

wcrkplaririeii. In e e n gesprek niet de medewerkers die a a n

D.

cluster C (Diffuse broririeri) is tiet voormalige cluster

d r plannrii liebhen gewerkt e n de directeur water bvordt

Het cluster E is opgeheven. Ook cluster F is opgrticven als

ook gekeken tioe in tiet wwk teri behoeve van Erriissicka-

koepel. tiiaar dr projectgroepeii (coiiiiiiuriicatie. chloor in

der NW4 aangeslotrii kari worderi niet wat de regionale

koelwater. projectgroep Wbb watcrbodeiiis e n lozingcti

directies irioeteii doen voor de Europrse Kaderrichtlijii

koelwater) dir oridrr cluster F 'overige activiteiten' vielen,

Watei-, de Tusseridoeleri (zie ook de rubriek 'CIW 4-

blijven l i e s t a a n .

riiruws'). liet Beheersplan Nat en WB21. Planvorriiirig e n

De werkzaariihedeii van het voormalige cluster B (Doel-

verantwoording konieri irriiners in al deze prqjecten terug

groepbrlrid iiidiistrie & veranderende rol) 7ijn afgerond

r r i liet bundeleii van krachten kan mogelijk ren

en daarom is besloten tiet cluster op t r heffc7ri. Het

irieer\vaar.de opleveren in riiiiidrr tijd. Ook 7ai nagegaan

doelgroeplieleid raakt daarmee e c h t e r niet uit tictit, want

worden wrlke rol strategisch iiersorieelsbeleid/HRM kari

een nieuw ingesteld netwerk ' Doclgroepticleid industric'

spelen

gaat de oritwikkeliiigeii volgen. Eventuele vervolgacties op

Het t.egieteam zal tot oktohrr 2002 op diverse manieren

liet gebied van d e doelgroep iridustrir .xillcii in dc

ren iiiipuls geven aaii Eiriissiekader NW4. Daarna wordrri

toekomst worderi uitgevoerd door e e i i d a n

dr activiteiten afgerond. De plarivorrriing, uitvoering e n

iri

tr stcllcri

iii

d e regionale directies.

projectgroep.

veraiitwoordirig zullc~ridaarna uiteraard wel verder gaan.

hleer iriforrtiatie:J. Metjeririk. RIZA (0320) 29 84 26. e-mail;j .~ r i r ~ i j ~ ~ . i r i k O r i z a . r ~ ~ ~ . ~ . r i i i r i ~ ~ ~ r i ~ : ~ i l

Meer jriforriia(ie; i? Crijris. DG'Water (070) 351 84 21. ( , - r i t a i / ; p. h.r7i.a. [email protected]. rtiiriveriw ril. G.J. d~ Maagd. RIZA (0320) 298 583, c-rt tail: g.dr [email protected] M.s. n i i i t i m w r i l

Handreiking voor opstellen regionale communicatieplannen diffuse bronnen. De FWVO heeft onlangs de notitie 'Workshop Communicatie rond uitvoeringsdocumenten' gepubliceerd. De notitie is

Procesbeschrijvingen maken kwaliteitszorg vergunningverlening tot groot succes.

uitgebracht om regionale waterbeheerders te helpen bij het

De onderafdeling Vergunningverlening (ANW-V) van Rijkswa-

communiceren over de aanpak van diffuse bronnen.

terstaat directie IJsselmeergebied is twee jaar geleden begon-

Wie concreet werkt aan h6.t trrugdririgrri vari diffuse broii-

nen met de introductie van kwaliteitszorg. Inmiddels heeft de

neii lirrft altijd te iiiakeri niet vele partijen. Vanuit tiem

onderafdeling meerdere kwaliteitszorgprincipes doorgevoerd.

coiistateriiig heeft tiet cluster Diffusr Bronrieri vati d r

Drie procesbeschrijvingen en de daaruit voortvloeiende gevol-

FWVO erti workshop georgariisrerd tiiet

gen bieden voor de organisatie en de klant veel voordelen.

al5

zet te geven voor de diffiiceliroririeriaaiipak

doel eeii aaii-

rricxt 'coiiiiiiii-

Bij dr iiivoetirig vari kwaliteitszorg door d e Rijkswaterstaat

iiicatie en sairiemvrrkiiig' al5 \vrrkniettiode. In dr work-

dirrctie IJssrltiirrrgebied is de toenmalige wrrkwijie eerst

shop fijn tips r r i tools aaiigrrrikt voot dr te volgeii tegioiiale aanpak. D r basis v a n deze aanpak Lijti coiiiiiiiiiiica-

afgcsteirid op projecttiiatig wclrkeri. Het belangrijkste priri

tieplaririeri. eriiissielietiecrsplatin~~n, tiitvoeriiigsdoc~itiieti~ ten en actoreriarialyses. Iii

de notitie wordt vrrwezeri n a a r uitvoeriiigsdocuiri~ii~

t e n waarin de bcsctiikbare iriforiiiatie over sptacifi<,kcbroii-

rien zoals scheepvaart. bestrijdirigsriiiddeleti, kopcrrri waterleidingeii is gebundeld. Verdrr bevattrri deze iiitvoeringsdocuriienten ccn strategische paragraaf

eii i w i k r i i

ze

bouwstenen w'aarmee RiJkswaterstaat in d e i.egio a a n d r

slag kan gaan. In de iiotitie \\ordeti ook d r procediirele en statiisaspecten rond ~iitvoeritigsdociiiiit~nteri oiiischreven.

Meer ir7forniatie: r i i w . E. vari Bort , Rijkswaterstaat djrectk Noord-Holland (023) 530 15 3 l . e-rttail; e. [email protected]~ s.riiirii~eri~v.ril

-

ripe v a n kwaliteitszorg

i5

riatiielijk dat de procrssen

iii

eer

Succesvolle kwaliteitszorg met procesbeschrijvingen

Management verantwoordelijkheden

+ +

Midden- & personeelsmanagement

en

-

C

Regieteam Emissiekader NW4 weer op bezoek bij de regionale directies. Het regieteam van Emissiekader N W 4 maakt een ronde door

Meten &continu verbeteren

het land en zal met de regionale directies gesprekken voeren

RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 17 februari 2002

3

organisatie die een essentiële bijdrage leveren aan de tot-

nationaal overeengekomen producten die relevant zijn

standkoming van haar producten, volledig beheerst en

voor integraal waterbeheer. Niet alleen de regelgeving die

controleerbaar worden uitgevoerd. Vervolgens zijn de pro-

op dit moment van kracht is, maar ook regelgeving die op termijn te verwachten is wordt toegelicht. Zo zijn alle besluiten, aanbevelingen en richtsnoeren terug te vinden die tot stand gekomen zijn in het Rijnoverleg. de Europese Unie, tiet Maasoverleg. het Scheldeoverleg, tiet oceaiienoverleg en UN/ECE. Ook wordt ingegaan op de gegeverisverzanielirig voor internationale rapportages. In het tweede rapport wordt een overzicht gegeven vari alle Nederlandse betrokkenen bij het internationale wateroverleg. Zo is direct terug te vinden wie de Permanente vertegenwoordiger voor milicuzakeri iri Brussel is eri hoe hij bereikt kan worden of hoe tiet Nederlandse IMPELrietwerk e r uit ziet. Ook wordt verwezen naar relevante websites en worden de onderlinge relaties e n inforniatieuitwisseling tussen internationaal. nationaal en regionaal zichtbaar gemaakt. Oni die wisselwerking tussen internationaal. nationaal en regionaal te verheterrn is besloten een nieuw cluster van de FWVO iri het leven te roeperi. Ook afdelirigshoofderi hand tiaviiig rii afdelingshoofden watersystenien zullen van dit cluster drrl uitmaken.

cessen grondig doorgelicht en met behulp van drie procesbeschrijvingen iri beeld gebracht, te weten: behandeling projecten, behandelen aanvraag en maatregelen ter verbrtering.

In d r afgelopen periode is reeds gebleken dat deze procesbenadering grote voordelen niet zich meebrengt voor zowel de organisatie als de klant. Enkele aansprekende voordelen die op dit moment ervaren worden: verhoogde transparantie: de manier waarop we werken is voor iedereen inzichtelijk e n aantoonbaar geworden niet

natuurlijk e e n gelijke hehandrling ongeacht de klant : hogere mate van voorspelbaarheid: door vaste mijlpalen birineri de processen kurineri veel betere uitspraken gedaan worden niet betrekking tot haalbaarheid rii benodigde capaciteit; uniformr werkwijze: doordat iedereen op dezelfde wijzr werkt is tiet eenvoudiger o m werkzaamheden ovrt' te dragen en kurineri nieuwe krachten srieller worden ingewerkt. iriïichtelijk krijgen van krirlptinteri: als zaken structureel niet goed gaan, kan duidelijk aangegevcri woideri waar het krielpunt zich i r i tiet proces bevindt e n welke rlemrntrri hetrokkeri moeten worden bij het verhelperi van dit kriel-

Meer iiiforiiiatie;Mw.I viiii de Grrr. DG Wafor, (O 70) 351 84 88, e- riia i/: i. a.vdgeer@tik w. r cvs iri ven M.: 11I

[)U rit ;

verarideririgeri ook kuiirirri verankeren: dc procesbeschrijvingen die opgeiioriieri Lijn

iii

het kwaliteitshand-

Compilatie van goede elementen uit eerste generatie Emissiebeheersplannen.

boek bieden de mogelijkheid om aangepast te worden aan

Onder de titel 'Het ideale EBP, samen een stap verder' is een

vrrbrtcrde inzichten. veranderiiigeri i r i de prakti,jk of riieu-

rapport uitgebracht met een compilatie van goede elementen

we uitgangspunten. Hierdoor worden wijzigirigeri structii-

uit de eerste generatie Emissiebeheersplannen van de regiona-

r r e l doorgevoerd eri is tiet gevaar o m ria vrrloop v a n tijd

le directies van Rijkswaterstaat. Het rapport is opgesteld door

weer terug te vallrri in oude g e w o o r i i c i i

de werkgroep Regiodiagnostiek van Emissiekader NW4.

vaste riieetpuriieti dooi. va\lc

hl(-itirr:

kooi' v ~ r ~ i i ( ~ I ( ooi'Ig,ii ~ i d i ~ ighwakiiig:

1 ) i r r i i ( ' r i iri

1ii.11)rou-\

o i i i \ ~ ~w r1 ~ 1 diiitl(~lijh i~ iii/irlit (('11

w t i 5iiih

o1 niiiiti I c~grlriitei

1)vi iodit~ktc iiioiiitoreri

in liet verloop vaii de projec-

verbetering.

De wetis tot oriderlirige sameriwrrkirig r n afstc,rnriiing tuss e n de regionalc directies en waterschapperi werd al duidelijk tijdens d e Eniissittietieersplaridag op 1 m a a r t 2001. Ook werd duidelijk dat als w alle goede onderdelen u i t de

Door ANW-V is d e afgelopen periode ook gewerkt aan

versrtiilleiidc plaririeii /ouden samenvoegen, w'e een steeri-

ariderr rlrmenteri van de kwaliteitszorg, zoals systematisch

goed Erriissicbeheersplaii (EBP) Iirhtien

werken a a n verheteriiigeii, verbeteren vari iri- eri externe

Die hartenkreet is opgepakt. Iri septeiiiher is ren EBP-

coriirriuiiicatie, oritwikkrling van adriiiriistratirf iriforrria-

workshop gehouden met triedewerkeis van Rijkswaterstaat

tiesysteem dat dc~voortgang van de beharideling vari de

die direct bij het opstellen van einissiehetieersplariiirn zijn

vrrgiinriitigeri oiidrrstrurit. tiet stellen vari belcidsdoelrri.

betrokken. De gocdc clc~rieriterizijn bij elkaar gebracht

Ai met al kari gesteld \vordeii dat tiet rerds een stuk pretti-

één docuriierit. Het rapport is hedoeld als irispiratiebroti

ger werken is i r i cc'n verbeterde organisatie tiiet oog voor

er1 naslagwerk waar de w*atersctiapperie11 regiorialc direc

integrale kwaliteit.

ties voor een volgcride getirratie EBP's uit kunrieii putten. Het bcoogt ook bij tr dragcn aar1 het vornirn van een riet-

Meer iriforniatic~:J. Jooriklioff.Rijkswaterstaat directir IJssel~ii~rrgehied. ANW- Ver~ii~irii~igvcr.lrrijr>g (0320) 29 70 33. e-itiail: j ~ o r i k l i o f f ~ r ~ i i j . I ~ . s . ~ i i i ~ i v r r i w . ~ i I

iii

werk. Vanuit persoonlijke coritacteri biririeri het nrtwrrk vati de wrrkgroep Regiodiagriostirk is riariielijk gcblckrri dat er veel vati elkaar valt te leren.

Nieuw overzicht van internationale regelgeving en de Nederlandse betrokkenheid. De werkgroep 'Co International!' van Emissiekader NW4 heeft haar werk afgerond met het verschijnen van twee rapporten met een overzicht van internationale regelgeving en Nederlanders die deelnemen aan het internationaal overleg hierover. Het eriste rnpport vari de wet kgioep ' Go Iriterriatioiial '

Eeri exemplaar van tiet rapport kati opgevraagd worden bij P. Crgris (e-mail: [email protected]~iirivrric.nl). Meer iriforiiiatie: Mw. J. Bijstcrhosch, RIZA (0320) 29 84

94, e-mail: j . b ~ s t e r l > o s c l i ~ r i z a . r w s , r i i i n ~ ~ e ~ i w . t i l

geeft een overzicht van iriterriatioriale regelgeving eri iriter4

RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 17 februari 2002

inzicht tr geven iri het voortschrijdend traject voor verbetering van d e kualiteit van tiet oppervlaktewater. Deze

De berichteri iri deze rubriek worden verzorgd

riiotir van Augusteijri

door de secretaris vari werkgroep 4 van de Coriiriiissie Iritegraal Waterbeheer (CI W),H. Warriier. Voor vrageri over de wrkgroep k u n t u cotact nprieriieri m e t liet secretariaat: t d (0320) 29 84 60, fax (0320) 29 85 14. e-riiail; h. u~arriierOrira.rr~~s.riiirivr~rii.t.riI

aanleiding gewerst

C.S.

0111

'Tussendoelen waterkwaliteit' is

te gaan werken niet gebirdsgerichte

rapportages. Waterkwaliteit wordt meestal getoetst aan de tiet MTR, eri vrijwel niet aan het kor-tr~terniijridoelstelling,

larigrrr~tri.niijndoe1.de streefwaarde. De diversiteit iri probleriieri en ook de voorgestane oplossirigsrichtingeri is groot. Grbiedsgerichtr rapportages moeten een heter inzicht geveti iri de keten kwaliteit~broririeri~rriaatregeleri-

CIW V I gaat op in CIW werkgroep 4 Water en milieu.

rffecteri. De volgende aspecten komen aan bod:

Sinds 1 januari bestaat werkgroep VI van de Commissie Inte-

zowel MTR als streefwaarde:

d e actuele regionale waterkwaliteit t e n opzichte vari

graal Waterbeheer officieel niet meer. Het onderwerp

inzicht i n de brlangrijkste factoren die de waterkwalitrit

'Emissies en diffuse bronnen' komt nu aan bod in de nieuwe,

bepalen:

breder samengestelde werkgroep 4 'Water en milieu'.

oveï/ictit van de i r i uitvoering zijnde en geplande iriaat-

Vorig jaar zijn in deze nieuusbi.ief de reorganisatie rii verriieuwdr werkwijze van de Coniniissie Integraal Waterbetieer (CTW) al aarigekoridigd. Belangrijke clrriieriteri vari de ClW 'nieuwe stijl' zijn de verbrrdirig v a n de taak e n de reorganisatie van de werkgrorpstrrictuiir. De CIW heeft op 6 december besloten tot d e volgmdr uerkgroepiriclrlirig. ~

-~

Werkgroep

Voorzitter ~

~~

1 Institutionele

H Havekes, UvW

Secretaris (aiien RIZA) ~~

1

r e g c h i ter verbetering van de waterkwaliteit en eeri indicatie van tiet effect dat van drze tiiaatregelen woidt verwacht.

De grhiedsgerichte rapportages zullen vanaf 2003 door de

ClW worden gebruikt voor de voortgangsrapportage 'Water

iri

Becid'. dat geaggregeerd zal rapporterrn over liet

landelijke beeld vari de watrrkualiteit. Op basis van eeri evaluatic in 2004 van de gebiedsgrrichte rapportages zal

Helga Aarts

de regering ciiid 2005 eeri aparte voortgarigsrapportage

Arnold Hebbink

/al eeri accent wordeii gelegd o p de beschrijving vari de

Dirnitri Poos

tiiedsgcrichte rappoi-tages zijn aangekondigd.

'Waterkwaliteit' aanbieden aan de T w e d e Kamer. Daarin

aspecten 2 Water & ruimte H Brouwer,

rcsultateii van dr tiiaatregelen die variaf 2002

prov Gelderland 3 Water i/d stad I E v Schijndel, ~

iri

de ge-

Verdei vormen de mpportages een goede basis voor de

gem Maastricht

4 Water & milieu M Hofstra, RIZA

Henk Warmer

verciste rapportagrs voor de Europese Kaderrichtlijn

5 Monitoring &

Astrid Driesprong

Watri. i i i 2004. Ze vordrn

evaluatie

J Woudstra, 1 prov Flevoland

ovcr

1

Over de exactr taakopdracht per \ierkgroc.p

i i i i t e11 noodzaak

70

d e noodzakelijke discussie

voor erriissieiriaatregeleri in relatie

tot gcstrldr doeleri. e n over dc

Bij tiet aaribiedcri van de richtlijnen vraagt de subuerk-

taakvcrdrlirig tiisseri d r vijf werkgi-oc,prri zal nog riadrr

groep dc ClW

van gedachten wotderi gewissrld. I n elk geval komt liet

riisctrrn. Een contraal aarispreekpunt is daarbij gewenst.

oriderwerp 'Eriiissies e n diffuse txoririeii' voorraari i r i

hfcw iriforiiiatic,:B. \ w i dt,r Veer. Hoob'herrriraad,t.hap Rijnl ~ ì ~ i i.ooi.rittrï d, Cl W-.yiihbvei.kgi.oep(071) 51(i 85 30, (~-1iiai1:i~rrr@lilirsrijrilar,d.ril:riiw. S. blol. RIZA. secrrltaris CI W-S[itjheïkgi.ûep (0320) 29 75 98. e-mail: s.~iiolOriza.rcvs.~iiiriv~~riri:ril P I I F. Wageriiakrr, RIZA (0320) 29 84 7.7. e - ~ i i df:: [email protected]. mi11ver IK: ril

werkgroep 4 aari de ordc. Deze werkgroep zal iicti cctitrr niet alleen niet de eniissiekarit v a n tict waterkualiteitslie~ tieer bezighouderi. maar ook niet de iriiiiiissiekarit (bioac-

0111 liet

proces var1 de rapportages te orga-

says. riornistellirig, etc.). De verxwhting is dat dr werkgroep met eeri dergelijke brede tieriaderirig heter in staat is te werken aan oploscirigcri voor de huidige problcnier1 iri liet w a t e r k ~ ~ a l i t r i t s b e ~ i e e r . Uitbreiding van emissie-immissie beoordelingsMeer iriforriiatie: H. Warriier: RIZA. secretaris CIM; 4 systematiek met module voor warmtelozingen. (0320) 29 84 60, e-mail; ti. wariiier@ri~a.~~~~~.riiirii~~~i~~.:ri/ Binnenkort start een CIW-subwerkgroep met het opstellen van een methodiek voor het bepalen van de toelaatbaarheid van warmtelozingen. De methodiek wordt een module van de Voorstel format voor gebiedsgerichte emissie-immissie beoordelingssystematiek waarbij de gevoerapportages begin dit jaar naar CIW. ligheid van het ontvangende water voor warmtelozingen als Op dit moment wordt door de CIW-subwerkgroep 'Richtlijnen leidraad gehanteerd zal worden. gebiedsgerichte rapportages' hard gewerkt aan een handreiking en rapportageformat voor nieuwe gebiedsgerichte Tijdeiis de nartiie zonicrs t r i de jaren 90 I S de rapportages. Begin dit jaar wordt het aan de CIW ter goedkeutcniperatuur v a n het oppervlaktewater regelniatig opgelo ring en verspreiding aangeboden. De eerste gebiedsgerichte peri t o t boven 23 "c uadrdooi t>edrij\rriniet koridrri vol rapportages zullen nog dit jaar gemaakt moeten worden. doen aan d e i r i tlr veiguririing opgeriorrieri eisen vooi tem Tgdrns de heliaridclirig van de vierde Not,i water tiiiistiou pciatuur Lokaal korideri warniteloringen danieidirig gcveri ding heeft de Tweed? Karriei de rcgcririg v e r ~ o c t i ti i i e ? i tot ovcisctii ijding vari de MTR-maarde (25 "C) Deze p i o RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 17 februari 2002

5

9

dois :aaN 4-

dois :aaN 4-

dois :aaN f

dois :aaN4-

rapport worden suggesties gedaan voor de inhoud van de

Drie extra workshops Algemene beoordelingsmethodiek

algemene regels om ria te gaan of een dergelijke riiariier

In navolging van de serie (specia1isten)workshops over de

van regulering haalbaar is. Het opstellen van de algerrienr

'algemene beoordelingsmethodiek' (ABM) is besloten drie

regels is echter de taak van het niiriisterie vari Verkeer eti

extra workshops te organiseren voor adviesbureaus en milieu-

Waterstaat. Daarom heeft d e CIW het rapport aarigeboderi

auditors. De workshops zullen worden gehouden op 7, 14 en

aar1 de staatssecretaris niet tiet verzoek de gewenste regel-

20 maart in Lelystad en zijn gratis toegankelijk. Ook vergun-

geving siiel tot starid te brengen.

ningverleners en handhavers die eerder niet in staat zijn

Meer iriforniatie: í!Regoort. DG Water (070) 351 86 78, e-rìiajl: p.regoorf@/ikw.rws.iriirivenw.ril of J. P var i Dalrrì. DG Water (070) 351 89 73, e-rrrail:j .p. vdaleri @hk w. rw.rììiriveriLt2:ril

geweest één van de specialistenworkshops te bezoeken worden alsnog in de gelegenheid gesteld een workshop te volgen. Aanmelding en nadere informatie bij RIZA Steunpunt Emissies (0320) 29 84 28; e-mail: [email protected] w. nl ken tiij tiet ontwikkelen van tiet nieuwe stoffenbeleid. Een beter 3ioffrribeleid draagt iri algenierie zin bij aari het ver-

Nieuw stoffenbeleid stelt eisen aan kennis over schadelijke eigenschappen.

e n beschikbaar stellen van inforrnatie over de eigerischap-

beteren vaii d e waterkw8aliteit. Bovendien zal het genereren

De uitvoering van het nieuwe stoffenbeleid is in gang gezet.

peii vati stoffen door het bedrijfsleven de uitvoering vati

De Tweede Kamer is hierover geïnformeerd in de Voortgangs-

dc Aigeiiierir brooi.deliiigsrriettiodiek (ABM) voor stoffen

rapportage Uitvoering SOMS. Producenten en gebruikers moe-

en preparatcri in tiet kader vaii de WVOaanzierilijk verge-

ten de schadelijke eigenschappen van hun producten kennen,

mak kel ijken.

beschikbaar stellen en in de hele keten doorgeven. De Wvo-

Meer. iriforrìiatie: G. Niebeek. RIZA (0320) 29 88 60, ~ i ì i a i l g. : [email protected]: J. Laridniari, RIZA (0320) 29 84 52, c~-iìiai/:j.l;iridrriari@~i~a.rws.i~iiriveriw.~rl etr J. van Dalen. DG Water (070) 351 89 73. e-mail: j .p. &/er ,@/i kw: r w s . rriiri veri~t~. ril

vergunningverlener kan straks aan de hand van die informatie beter bepalen welke maatregelen genomen dienen te worden. Veel stoffen oiitsriappeii aati de aandacht otiidat er weiiiig

txkerid is over de sctiadelijke eigeiischapperi. De bwijslast voor rioodzakelijke iiiaatrrgeleri ligt bij de ovei.lirid. In dr

nota Strategisch Oirigaari Met Stoffen (SOMS) heeft liet kabinet aaiigekoridigcl e e n aridcre koers te willen gaan

Goede samenwerking bij productbeleid kan tot schoner water leiden.

varen. Pïodiiceriteti en gebruikers vari stoffen riiortcii de

Het RIZA is bezig met een onderzoek naar de mogelijkheden

eigetischapperi v a n de stofferi die rij iiiaketi eri grhruikeii

voor het waterbeleid en -beheer om een productgerichte aan-

keiirieri. openhaai. riiakrii

PII

doorgeveti

iii

tlr

productketen. Als de eigenschappcti tiiet bekcrid iijri rriogeri ze over etikelc jaren tiiet riieer op de iiiarkt \+»rderi

pak te hanteren. De productgerichte benadering past in een ketenaanpak. Producten zijn immers de verbindende schakels tussen bedrijven in een productketen. De eerste resultaten van

gebracht. Op basis vari de eigeiisctiappeii vari dc \toffeti

het onderzoek geven aan dat een productgerichte benadering

wordt vastgesteld welkc, mate vari zorg gerechtvaardigd is

bij kan dragen aan schoner water.

eri welke rriaatregeleri gciioiiieri tlieiien te nor-drii. De

Het m a t r i

iiiaatregeleri kuiirieti variereri vaii een vrr.bod voor ierr

% tiorier

schadelijke stoffeii tot zorgvuldig gebruik voor riiiridrr schadelijke stofferi.

belangr ijkc I o1 gespeeld door bijvoor beeld berguniiirigeri

Ir1

de Voortgarigsi.apportage over liet iiiw\z~estofferil)eleid.

in

Nrder l a n d is de afgelopeii tieritalleti jat eri

gruoicie~i Watrr beheerders hebben daarbij e e n

lozirigeii aari banden Irgderi zuivei irigstechriiekrri tri ( e coereti eri regelingcri te niaken tc' \rt leiieii die

die in decerriber 2001 aari de Tweede Kariicr is

oiii

aarigeboderi. wordt aangegeveri welke ci'itclria gehruikt zul-

tiirts

leri worderi voor liet indelen van de stoffen in rorgcatego-

Toch i s tiet doel riog niet gehaald De strecfuaarde is vooi

rieeri en welke iiiaatregeleii vervolgens i n pritiripe dirrieri

veel stoffen riog buiten bereik eri regeltriatig komen i i i t

te worden gerionieii door prodiiretitrri

oiiderzoek pr oblreriistoffen tiaar voren die ook aandacht

er1 grbruikers. Voor

diffuse

bi

oriiien aati te pahkeri Dat u e r k is niet \oor

geweest \zarit de k\zaliteit vati h e t hater

i$

verbeteiti

tiet beheren vari de iriforrriatie zal tiet bedrijfslcveri een

behoeveri Het

infrastructuur oritwikkeleri. Ook wordt in de voortgarigs-

oplossing kari bi etigeii In de vierde Nota

rapportage aangekondigd dat d e overheid subsidie eti

c\aterhui~houdirignordt al darigegeveti dan een andere

otidersteuriirig beschikbaar stelt voor bedrijven, ketens er1 branches die als proefttiiri willen fiirigereri voor het iiieuu.c~ stoffenbeleid. De bedorling van de proeftuiticri is 0111 vooriiitstreveride e n innovatieve iriitiaticveri van tiei

keterigcrichte benadering de aandacht verdient

bedrijfsleven ren steuritJe in de rug te geven. De resultaten kiiiirien namelijk bijdragen aai1 de uitvoering vari het beleid over de hele linie. Het ministerie van Verkeer er1 Waterstaat is actirf betrok-

[ti

IS

de vraag of meer van tiet hetzelfde de

het huidigr productenbeleid krijgt n a t e i weinig speci

fieke a i i d a c h t Het RIZA heeft claarorri oriderzocht uelke

triogelijkhedeti het productenbeleid biedt voor het wdtrr beheer Uit de eerste rcsiiltat~iiblijkt dat eer1 prodiictger I C hte beriaderirig kan bijdi ageri aaii schoner water Wel IS h e t raak goed sairic~tite uerkeri niet andere over h e d e n CII het bedrqfsleveri Ieder heeft L i j n eigen RIZA Nieuwsbrief Emissies nr 17 februari 2002

7

belangen en verantwoordelijkheden bij het ontwikkelen

Handreiking over koel- en ketelwateradditieven.

van producten die minder belastend zijn voor het milieu.

De korneride maanden zal het onderzoek zich richten o p

Aqua Nederland, de branchevereniging van waterbehandelingsfirma's in Nederland heeft een handreiking

tiet uitwerken van activiteiten die de verschillende spelers

opgesteld over koel- en ketelwateradditieven. Deze handrei-

in het waterbeleid en -beheer kunnen ondernemen.

king is bedoeld voor gebruikers van koel- en ketelwateraddi-

Beleidsmakers, uitvoerders, handhavers eri onderzoekers

tieven en voor waterkwaliteitsbeheerders. Het biedt

nioeteri natnelijk allemaal een bijdrage leveren aan het

achtergrondinformatie over de toegepaste stoffen en geeft

grote geheel. Bij het voririen van ideeen over deze bijdra-

inzicht in de criteria die bepalend zijn voor de keuzes van een

gen worden vertegenwoordigers van het DG Water, de

bepaald pakket aan waterbehandelingsproducten.

regionale directies eri de waterschappen betrokken.

De handreiking is beschikbaar via www. wateremissies. nl

J. Laridrrian, RIZA (0320) 29 84 52, r-riiail:J.laridrriar~@ri~a.rws.niinveriu~.~iI en J. var1 Dalen

koelwater) en via www.aquanederland.com

M e e r informatie:

(zie onder 'steunpunt', thema industriële emissies, taakveld

DG Watcr (070) 351 89 73, ~niai1:J.p.vdalenOlikct~.rws.»iiriverii~.~il o p het vlak van flexibiliteit aan de input-kant (bijvoorbeeld tiet toevoegen van extra vragen), aan de output-kant (bijvoorbeeld afnemers kunnen met autorisatie zelf in de database gegevens opvragen) en aan koppelings-

Elektronisch milieujaarverslag in de maak.

niogelijkheden niet andere toepassingen (bijvoorbeeld

Bedrijfsleven en overheid werken samen aan een systeem

Wvo-gegevens). Als tiet groene licht wordt gegeven door

waarmee bedrijven vanaf eind volgend jaar hun milieucijfers

tiet rriaiiageirieiitteaiii van DGM vari tiet ministerie vari

elektronisch kunnen doorgeven. Kwaliteitsverbetering, admini-

VROM moet eind 2002 het systeem gerealiseerd en in

stratieve lastenvermindering, het sneller beschikbaar komen

gebruik genomen zijn en bedrijven kuririeri vanaf dat

van gegevens en meer gebruiksgemak zijn de belangrijkste

riiorrierit ervoor kiezen hun niilieujaarverslag elektronisch

doelen van het project.

aan te leveren.

Begin juni is een projectteani niet vertegenwoordigers van t~edrijfslevcricri bevoegd gezag begonnen inet liet defiriie-

Meer informatie: Mw.M. Borst, R E A (0320) 29 84 92, e-iiiajl: 111. DorstOriza.rws. niirivenw.ril

ren van een elektronisch niilieujaarverslag en alles wat daarbij konit kijken. Er zijn verschillende scenario's geschetst

eii

getoetst o p tiaalbaarheid. De voorkeur van het

projectteam gaat uit naar de ontwikkeling van een

Hoge concentraties zware metalen in waswater door gebruik sterke reinigingsmiddelen. Waterschap Veluwe heeft hoge concentraties zware metalen in

Elektronisch niilieujaarverslag (E-MJV), waarbij gebruik

het waswater uit rotocleaners van autobedrijven aangetroffen.

wordt gemaakt van een centrale database, waarin zowel de

Uit nader onderzoek bleek dat door het gebruik van sterke rei-

bedrijven als de bevoegde gezagen rechtstreeks kunnen

nigingsmiddelen bij hoge temperaturen hoge concentraties

werken. Een intelligent formulier niet help- en

zware metalen in het waswater terecht kunnen komen. Het

coritrokfuncties maakt deel uit van het ontwerp. Een ont-

waterschap adviseert het waswater uit rotocleaners voortaan

werp niet deze basisfunctiorialiteiten biedt o p korte

apart af te voeren naar een erkend afvalinzamelaar.

termijn de beste combinatie van doelbei.eikbaarheid en

Bij controles uitgevoerd door Waterschap Veluwe zijn bij

haalbaarheid. O p termijn zal bekeken worden of

bedrijven die in het beAt zijn van een rotoclearier. zoals

uitbreiding gewenst is. Uitbreidingsmogelijkheden liggen

garage- en revisiebedrijven, bedrqven voor rriachineonderhoud, in het waswater hoge Concentratie zware

Waswater machine- en motoronderdelen naar afvalinzamelaar

irietalen aangetoond. Het ging met name om ctiroorri, koper, lood en zink. Vaak werd tiet vrijkomende waswater, via een slib- en olieafsctieider of zonder voorzieningen

Rotocleaner

geloosd o p de gemeentelijke riolering. I n een erikel geval is

(onderdelenwasmachine)

zelfs lozing naar oppervlaktewater geconstateerd. Het lozen van waswater afkomstig van een rotoclearirr na doorstroming van een olieafsrtieider op de riolering is als uitgangspunt correct. Hierbij wordt veronderstelt dat biJ gebruik van een rotoclearier uitsluitend vetten en oli@ri worden verwijderd. Echter door het gebruik van de veelal sterk alkalische reinigingsmiddelen in combinatie met een hoge wasteniperatuur (80 " C ) is de reinigende werking zo sterk dat de oppervlakken van de te reinigen producten

J Afvoer door

worden aangetast. Indien de oppervlakken de reeds genoemde metalen bevatten zullen deze in het waswater achterblijven. Hierdoor rierrnt de concentratie aan zware mrtalen zodanig toe dat lozing van het waswater o p de

8

RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 17 februari 2002

riolering, zonder verdergaande zuiveringstechnisch~voor-

belangen. Steeds duidelijker wordt immers dat geopereerd

zieningen, niet is toegestaan.

nioet worden in vele complexe beleidsnetwerkeri o m de

Het waswater uit de rotocleaner dient nieri afzoridei-lijk o p

aanpak van diffuse broririen echt resultaatgericht van de

te vangen en af te geven aari een erkend afvalinzamelaar.

grond te krijgen. EIoe goed kent die medewerker de andere

Dit is in overeeristemming niet tiet advies van de Coniriiis-

rietwerken, rondom gebiedsreconstructies, stadsvernieu-

sir Integraal Waterbeheer (zie rapport 'Afvalwaterproblematiek van a ~ i t o en - aanverwante bedrijven').

wing, genieentelijke waterplannen, verdrogingsaanpak en dergelijke? Niet dus, volgens Van Muilekom.

Indien tiet waswater als een olie- water- slibmengsel

Op e e n v a n de workshops is gesproken over de voor- en

(OWS) wordt afgegeven moet de afvalirizarrielaar worden

nadelen van eeri regionale diagnose. Het RIZA heeft e e n

geirifornieerd over de aanwezigheid van zware riietaleri. De

riiodrl laten ontwikkelen waarmee een kwantitatieve rela-

afvalirizamelaar kan aan de hand van een everituele m o m

tie kan worden gelegd tussen emissies (punt en diffuus)

sterriarrie en analyse vari de partij bepalen op welke w i j z e

riaar tiet oppervlaktewater en de waterkwaliteit. Voordelen

liet afval dient te worden behandeld. De afvaliritariielaar

zijn onder andere dat zo'n diagnose leidt tot een uniforme

heeft zelf de verantwoordelijkheid om het aangeboden

beoordeling van waterkwaliteitsproblenieti en eeri verband

afval o p de correcte wijze te ver- en bewerkrn. Meer iriforniatie: ?i Aarsen. Waterschap Veluwe (055) 527 21 38. e-mail: aarser>.~gege@velu~~e.i~/ c v i l? Migts. Waterscliap Veluwe (055) 527 11 82, c~-riiail:viigts.pcj@velui~r.iil

legt niet oorzaken. De gegevens voririen een goede basis voor eeri gesprek tiisseri de betrokken actoreri en de waterbeheerder met als inzet verbetering v a n de waterkwaliteit. Eeii riadeel is dat tiet o m ren eenvoudig iiiodel gaat en dat de uitkomsten alleen indicatief e n richtinggevend zijn. Ecn andere \vorkshop ging in o p de beschikbare

van meer dari 40 instrumenten voor de diffuse bron

Medewerker 'diffuse bronnen' moet vis in het water zijn.

bouwtiietalen vaii de Unie van Waterschappen verwijst

De uitvoering van een gebiedsgericht beleid voor schoon

naar dit grote aantal mogelijk toepasbare iristrumenten.

water komt vooral neer op de aanpak van diffuse bronnen. Op

De heste aanpak blijft echter situatieafharikelijk en dus

bouwriiptaleri. Ook de recent verschrneri handreiking

een REA-symposium kwamen de regionale waterbeheerders

maatwerk. De toolhox geeft daarin inzicht en probeert o p

bijeen om ervaringen uit te wisselen. Het blijkt dat ze met

basis vari een inschatting vari de situatie een voorstel te

grote dilemma's worstelen: centrale of decentrale aanpak,

doen voor (een mix vari) iiistriiiiieriten.

regulering of juist communicatie en stimulering. Bovendien

In de workshop over gemeentelijke waterplannen bleek dat

beperken hun netwerken zich nog teveel tot de waterwereld

Geiiieeritrlijke waterplariiien (GWP's) een goede drager

en zijn de contacten met medewerkers op andere

kuririeri zijn voor tiet terugdringen van uitloging vanuit

beleidsterreinen schaars.

hoiiwriietaleii. Het is dus nuttig de problematiek van de

Op 27 juni organiseerden de Unie van \vaterschapperi

uitlogende bouwiiiaterialen, niaar ook de algemerie

s a m e n iiiet tiet RIZA tiet syrriposiurii 'Gebiedsgerictit

problematiek vari de diffuse bronnen, al in het voortraject

beleid voor schoon water'. De dag Iierft zeker tiet riodigr

vari de plarivorriiirig in tr brengen. Gegevens over water en

los gemaakt. De einddiscussie illustreerde heel duidelijk

waterbodetiis zijn daarbij noodzakelijk. Hier konit de rol

het door de aanwezigen gevoelde dilemiria in de aanpak

van de waterbeheerder naar voren. Hier ligt teveris een

vaii diffuse broiirien. Enerzijds komt er iiieer ruiiiite voor

kans voor de regioteartis om via het spoor vari de

regionaal beleid en doet dat een groter appel o p eigen

waterplannen de gewenste participatie v a n gemeenten iri

irii-

tiatief en creatieve oplossingen. Ariderzijds voelt de regio zich iri de uitvoering vaak beperkt dooi- het ontbreken van harde juridische instruriieriteri e n roept daarom oiii coricreter e n eenduidiger rijksbeleid wat de regio 'eerivoiidig' eri consequent kan uitvoeren. Op het symposium klonk duidelijk gemor vanuit de regio over achterblijveride genrrieke regelgeving voor de problematiek van bouwriietalen. De ervaring leert echter dat erri regeling op centraal niveau geen sinecure is. Legitimiteit in regionale waterkwaliteitsproblerrieri Loeken ligt meer in de rede.

Een duidelijke boodschap uit de inleiding van R. van MuiIrkorn van d r Provincie Utrecht was dat de 'diffuse brorinenriiedewerker' moet transforriiereri van 'waterdrager' naar 'vis in het water'. Van een eenzijdige problrerritiebber met een zware last op zijn of tiaar schouders, naar e e n opportunistische netwerker met oog voor de (on)niogelijkheden zijn belang te koppelen aan bredere

de aanpak van diffuse broririeri te realiseren. Terislotte liet de workshop over DuBo zien dat de 'duurzaam bouwen pakketteri' niet altijd toereikend zijn voor de aanpak v a n uitlogende bouwmaterialen. Als er dari aanvullende afspraken worden geniaakt, dan Iiebberi die in de praktijk alleen e e n meerwaarde iridieri er eeri vorm vaii coiitrole geregeld is. De (in oprichtirig zijride) regioiiale Dubo~corisulentsctiappenworden gezien als een kansrijke optie oni waterkwaliteit en tiet terugdringen van diffuse emissies beter te positioneren. Meer iriforrriatie: A. van Breertien, Unie vari Waterschappen (070) 351 97 61. c-mail: abreeiiien@uvw.~il; E Wageriiaker,RIZA (0320) 29 84 73, e-mail: f wagernak~~r~riza.rws.niin~~riw.nl en R. Teunissen, RIZA (0320) 29 85 27, e-niail:[email protected] Een uitgebreid(er) artikel over dit onderwrrp kunt u nalezen o p www.watereriiissies.nl

RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 17 februari 2002

9

Effecten van diergeneesmiddelen en veevoeder additieven op watersystemen onbekend.

negatieve gevolgen voor het watermilieu is weinig bekend.

Uit een literatuurstudie die TNO in opdracht van RIZA heeft

ters, duidt op een laag risico voor het aquatisch milieu.

Een eerste verkenning met beperkte gegevens van vijf UV-fil-

uitgevoerd, blijkt dat er te weinig gegevens bekend zijn om

Royal Haskoning heeft in opdracht v a n RIZA een verken-

een goede risicoschatting te kunnen maken over de gevolgen

nende bureaustudie uitgevoerd naar het gebruik van zon-

van emissies van diergeneesmiddelen en veevoederadditieven

nebrandcrèmes. de toegepaste stoffen in zonnebrandcrè-

naar het oppervlaktewater. Het RIZA wil dit jaar beginnen met

mes alsmede naar de emissie naar oppervlaktewater en de

het in kaart brengen van de aanwezigheid van dier- en huma-

aanwezigheid van deze stoffen in oppervlaktewater. Hier-

ne geneesmiddelen in het Nederlandse watermilieu.

door is een eerste irischattirig van de mogelijk negatieve

TNO-MEP afdeling Ecologische Risico's en ID-TNO Dier-

gevolgen voor het waterniilieu te maken.

voeding hebben in opdracht van RIZA een verkennende

In Nederland wordt naar schatting jaarlijks circa 950 ton

literatuurstudie uitgevoerd naar de einissies van dierge-

zonnebrandmiddelen gebruikt. Het belangrijkste bestand-

neesmiddelen en veevoederadditieven naar het opper-

deel is het UV-filter. In de Europese Cosmetica Richtlijn

vlaktewater en de daaraan verbonden risico's voor het

(76/768/EEG) zijn nionienteel 24 stoffen opgerioinen en

aquatische milieu. Uit deze eerste verkenning blijkt dat ri-

toegelaten als UV-filter in zorinebraridmiddelen. De mees-

sico's voor waterorganisnieri door gebruik van diergenees-

te UV-filters lossen slecht o p in water, zijn sterk lipofiel en

rniddelen en veevoederadditieven niet op voorhand kuti-

zijn soms goed en soms slecht biologisch afbreekbaar. De

rien worden uitgesloten. Voor een goedr risico-schatting ontbreekt het evenwel aan gegevens over het verbruik per

acute toxiciteit is laag, maar er is geen informatie over de chronische toxiciteit na langdurige t~lootstelling.

actieve stof in Nederland, het gedrag van de stof iri het

Van alle gebruikte UV-filters was tiet van slechts vijf stof-

doeldier. de mest en het milieu alsmede aan de poteritiele

fen rnogelijk een beeld te schetsen van het risico voor

ecotoxicologische effecten voor waterorganismen.

waterorganismen. Voor de andere stoffen was niet genoeg

Ervaririgskennis en veel 'worst case' aannames zijn

informatie beschikbaar. Over tiet algenieen kan het risico

gebruikt oni van 23 geselecteerde actieve stoffen (17 dier-

voor het aquatisch milieu als laag worden ingeschat. Van

geneesmiddelen en 6 veevoederadditieven) tiet risico in te

de vijf nader bekeken UV-filters verdient 4-tiiethylbenzyl-

schatten. Voor meer dan de helft van de geselecteerde stof-

idene camphor (MBC, 110.18) nog aandacht vanwege

feri was het, vanwege het ontbreken van ecotoxicologische

slechte afbreekbaarheid en bioaccuniiilerend vermogen

gegevens, niet mogelijk een risicoschattitig uit te voeren.

van deze stof. Gegevens over metingen naar UV-filters in

Voor bijna (op één na) alle overige geselecteerde stoffen

oppervlaktewater en vis zijn zeer beperkt beschikbaar

kon een potentieel risico voor waterorganismen worden

(Zwitserland en Duitslarid).

berekend, afhankelijk van doeldier en vrrspreidingsroute

Verder is gebleken dat UV-filters ook in andere producten,

van niest. Bij deze berekeningen is geen rekening

zoals plastic flessen, worden toegepast. De resultaten staan

gehouden met afbraak en d e eventueel uit deze actieve uit-

beschreven in het RIZA-werkdocunient 2001.206~.

gatigsstofferi gevormde metabolieten,

Meer inforniatir: G. Rijs, R E A (0320) 29 84 81. e-rriail; [email protected] w.ril

Deze risicoschattingen, de achterliggende gegevens en het toelatingsbeleid in N L en EU staan beschreven in het RIZA-rapport 2001 .O53 'Milieiirisico's van diergerieesiiiiddelen en veevoederadditieven in oppervlaktewater; een verkennende studie', De niilieurisico's van diergeneesrniddelen die gebruikt worden in de visteelt/aquacultuur zijn buiten beschouwing gelaten. Deze zijn dit jaar onderzocht en gerapporteerd in RIVM-CSR rap. 08323A00 'Risico's voor de volksgezondheid en het milieu door het gebruik

Drinkwaterbedrijven constateren steeds hogere concentraties

van geneesrriiddelen in de kweek van palitig e11 nieerval.'

AMPA (aminofosforzuren) in hun ruwe grondstof. AMPA is

Het RIZA is voornemens o m . in samenwerking met Kiwa

een moeilijk afbreekbare stof die onder meer ontstaat als het

eri RIVM, dit jaar de aanwezigheid van diergeneesmidde-

bestrijdingsmiddel glyfosaat in de grond afbreekt. Producen-

len. maar ook humane geneecrriiddelen. in het Nederlaridse watermilieu in kaart te brengen. Met de ontwikkeling van analysemethoden voor diergerieesriiiddelen heeft tiet

ten van glyfosaat bagatelliseren de AMPA-concentraties maar

RIZA in 2001 een begin gemaakt. Meer inforniati~:G. Rjjs, RIZA (0320) 29 84 81, e-inail: [email protected]~w.riIen inw. M.Schrap, RIZA (0320)

29 87 70, e-mail: [email protected]

Eerste verkennend onderzoek naar gevolgen van zonnebrandcrèmes. Jaarlijks wordt in Nederland circa 950 ton zonnebrandmiddel gebruikt met als belangrijkste bestanddeel UV-filter. Over de 10

Persistent AMPA leidt tot steeds grotere problemen bij drinkwatervoorziening.

RIZA stelt dat iedere bron meetelt. Dus moet ook het gebruik van glyfosaat aan banden worden gelegd. Voor de productie van drinkwater mogen bestrijdirigsiriid-

delen of afbraakproducten daarvan (metabolieten) in het ingenomen oppervlaktewater of grondwater niet in hogere gehalten dan 0 , l pg/l voorkomen. Een van de rnetabolieten die drinkwaterbedrijven steeds meer zorgen geeft, is AMPA, een persistent afbraakproduct van het bestrijdingsmiddel glyfosaat. Onlangs kreeg het RIZA een vraag over AhlPA van een waterschapsriiedeiverker. Hij wilde weteti of glyfosaat een grote bron is voor AMPA. Een gemeerite RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 17 februari 2002

wilde namelijk weer teruggaan naar een chemische bestrij-

Advisering beroepen WVO naar Stichting Advisering

ding van onkruid o p verhardingen en wilde hiervoor het

Bestuursrechtspraak.

bestrijdingsmiddel glyfosaat (handelsmerk Rouridup)

Per 1 november is in de Wet milieubeheer de taak van de

inzetten. Een van de argumenten die over tafel ging was

Stichting Advisering Bestuursrechtspraak voor Milieu en Ruim-

dat AMPA weliswaar een afbraakproduct was van glyfosaat, maar dat vanuit wasmiddelen veel meer AMPA

telijke Ordening (StAB) aan de administratieve rechter uitge-

afkomstig zou zijn zodat “het beetje uit glyfosaat nauwe-

breid tot de advisering over beroepen betreffende de Wet verontreiniging oppervlaktewater, de Wet verontreiniging zee-

lijks een rol speelt”.

water en de Grondwaterwet. Dit betekent dat de functie Des-

Volgens het RIZA kan de metaboliet AMPA ook uit andere

kundige Beroepen Water bij het RIZA is vervallen. De achter-

stoffen worden gevormd, zo worden niet rianie fosforiateri

grond van deze verandering is de door de Raad van State

in wasmiddelen in dit verband genoemd. Omtrent de

gewenste formele onafhankelijkheid van het verantwoordelij-

kwantitatieve bijdrage aan het AMPA-gehalte in

ke Ministerie bij de advisering, in het bijzonder met het oog

oppervlaktewater van de verschillende uitgangsstoffen zijn

op eventuele Europese beroepsprocedures. Het is wel de

momenteel geen harde cijfers beschikbaar. Het is bekend

opzet om in de nieuwsbrief Emissies aandacht te blijven

dat leveranciers van bestrijdingsniiddelen soms de mening

schenken aan belangrijke jurisprudentie.

verkondigen dat de bijdrage van AMPA uit wasniiddelen

Meer informatie: www.stab.nl

veel groter zou zijn dan de bijdrage vanuit glyfosaat. Het

RIZA deelt deze zienswijze echter niet en is van rrieriing dat dit misschien in het verleden zo geweest kar1 zijn, in de

ter terechtkomen. Telers kunnen nu aan de hand van de lijst

tijd toen vooral andere herbiciden, zoals diuron. o p

zelf zien met welke doppen ze hun spuitmachines het beste

verhardingen werden gebruikt. In de huidige situatie,

kunnen uitrusten.

waarin voor deze toepassing nog vrijwel uitsluiterid rriid-

In het Lozirigenbesluit Open teelt en Veehouderij is opge-

delen op basis van glyfosaat worden gebruikt. wordt de

nonieri dat per 1 november 2001 voor bespuitingen, de

juistheid van deze stellirignanie sterk betwijfeld.

eerste veertien meter riaast een sloot, driftarme doppen en

Verder is tiet RIZA van nieriirig dat de toename van het

kantdoppen verplicht zijn. Het doel van dit type spuitdop-

AMPA-gehalte een probleem vormt. Teneinde een verdere

peri is de hoeveelheid bestrijdingsmiddel die door drift in

verontreiniging van het oppervlaktewater rnet AMPA

het water terechtkomt te verniinderen. O m aan deze ver-

tegen te gaan, is het juist een extra argunient oir1 een

plichting te kunrien voldoen moet natuurlijk bekend zijn

gebruikstoenanie van glyfosaat, als één van de bronnen,

welke spuitdoppen driftarni zijn.

tegen te gaan. Kernprobleem bij AMPA is dat de rnoeder-

Uit de praktijk zijn de laatste maand dan ook veel vragen

stof glyfosaat zelf redelijk snel afbreekt tot AMPA, inaar

gekomen wanneer de officiele lijst beschikbaar zou komen. Deze officiële lijst is een rniriisteriele regeling waar de

dat AMPA zelf zeer lang (maanden) in het oppervlaktewater aanwezig blijft. Vooral de toepassing o p verhardingen leidt tot hoge gehalten in het oppervlaktewater van glyfo-

betreffende doppen in vernield staan samen met de toe te passen spuitdruk. Deze regeling is op 6 december ji. gepu-

saat, maar bovenal van AMPA. De stof is bovendien bij de

bliceerd in de Staatscourant. Met enige regelmaat zal de

drinkwaterzuivering lastig uit het ruwe water te verwijde-

regeling worden aangepast o m ook nieuwe spuitdoppen

ren door zijn sterk polaire karakter. Actief kool werkt bij-

die voldoen toe te voegen. Met de lijst kunnen de telers nu

voorbeeld nauwelijks. Daarbij konit nog dat het zuiveren

de spuitmachines uitrusten met de juiste driftarme

van drinkwater o m bestrijdingsmiddelen en metabolieten

doppen. Het aankomende spuitseizoen kan de agrariër

te verwijderen, erg veel geld kost en dat wordt doorbere-

dar1 met driftarme doppen het veld in.

kend op de consument van het drinkwater. De VEWIN eri een aantal drinkwateleidingbedrijven

Meer informatie: J. Kamps, RIZA (0320) 29 87 75,

ondervinden dermate grote problemen als gevolg van te hoge AMPA-gehalten in de ingenomen grondstof, dat zij een beroepsprocedure hebben aangespannen tegen de toelating van bestrijdingsmiddelen o p basis van glyfosaat voor gebruik op verhardingen. Duidelijk zal zijn dat het

RIZA in deze situatie voorstander is van niet-chernische methoden o m onkruid op verhardingen te bestrijden. Meer informatie: R. Faasen, RIZA (0320) 29 84 71, e-mail: r.faasen @riza.rws. niinven w.nl

r-niail: [email protected] F! Omvlee, Hoofdkaritoor van de Waterstaat (070) 351 8624, e-niail:p.k. [email protected] ws.min venw. nl De regeling ‘Driftarnie doppen’ is te downloaden via www.wateremissies.nl onder steunpunt, thema landbouw, taakveld open teelt en veehouderij.

Verrassende inzichten door geografische presentatie van bestrijdingsmiddelengebruik. De combinatie van geografische informatie van meetpunten en de uitkomsten van bestrijdingsmiddelen-metingen leidt tot

Ministerie van Verkeer en Waterstaat publiceert lijst met driftarme doppen.

nieuwe inzichten over normoverschrijdingen op plaatsen en tijdstippen waar dit op basis van het bestrijdingsmiddelenge-

Het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft in de

bruik niet werd verwacht. Dit is de verrassende uitkomst van

Staatscourant de regeling Driftarme doppen gepubliceerd. De

een proefproject van het Centrum voor Milieukunde.

regeling vermeldt de lijst van driftarme doppen die ervoor zorgen dat er minder bestrijdingsmiddelen in het oppervlaktewa-

De bekende Bestrijdingsmiddelenrapportages van de CIW geven een overzicht van de verontreiniging van de NederRIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 17 februari 2002

11

AKWA Congres 2002: Handen uit de mouwen?!

moet een stortplaatseigenaar voortaan 13 euro per ton aan

O p woensdag 29 mei 2002 organiseert het Advies- en

Wbm-belasting betalen. Een ontheffing is mogelijk als het

Kenniscentrum Waterbodems (AKWA) in Rotterdam het twee-

Service Centrum Grondreiniging een verklaring heeft afgege-

de nationale waterbodemcongres. Het thema is 'Handen uit

ven dat de specie niet reinigbaar is.

de mouwen?!' Recentelijk is een aantal grote studies op het

Minister Pronk van VROM heeft, mede namens de staats-

gebied van de landelijke waterbodemproblematiek uitgevoerd,

secretaris van Verkeer en Waterstaat en de staatssecretaris

zoals het Basisdocument Tienjarenscenario Waterbodems.

van Financiën, een milieubelasting ingevoerd o p liet stor-

Intussen dringt de vraag zich op of we niet eens met z'n allen

ten van reinigbare baggerspecie. Stortplaatstiouders nioe-

aan de slag moeten om het baggerprobleem op te lossen. En

ten stortbelasting afdragen aari de belastingdienst van

zo ja, of we daarvoor voldoende kennis, capaciteit en midde-

13,OO euro per ton als er reinigbare baggerspecie in hun

len hebben. Het AKWA-congres 2002 probeert een antwoord

stortplaats wordt gestort. De stortbelasting maakt het stor-

t e geven op deze vragen. Vertaling van beleid en onderzoek

ten duurder, waardoor er meer baggerspecie zal worden

naar de praktijk zal daarbij centraal staan. De potentiële doel-

verwerkt en minder wordt gestort.

groep (onderzoekers, beleidsmakers, adviseurs en uitvoerders op het gebied van waterbodems) zal begin 2002 via een mai-

De belasting is o p 1 januari ingevoerd als onderdeel van

ling rechtstreeks worden benaderd.

storten van verontreinigde baggerspecie die niét reiriigbaar

Meer informatie: H. Eenhoorn, Bouwdienst (030) 285 80 74, e-mail: [email protected] D. Bakker, RIZA (0320) 29 84 61 e-mail: [email protected]

betaald. Hiervoor is echter een verklaring van 'niet

de Wet belastingen o p niilieugrondslag (Wbm). Voor liet is, hoeft na 1 januari 2002 geen belasting te worden -

reinigbaarheid' nodig van het Service Centrum Grond

(SCG) , Alle verontreinigde baggerspecie inet een zandgehalte van meer dan 60% wordt wel als reinighaar gezien. landse oppervlaktewateren niet bestrijdingsmiddelen. De

Voor reeds aanbestede projecten die in 2002 worden uitge-

duizenden meetgegevens van waterschappen en rijkswaterstaat vormen hiervoor d e basis. Onlangs is een

voerd, geldt een overgangsregeling. De verwerking van niet-zandige specie kent nog de nodige

proefproject afgesloten waarin tiet Centrum voor Milieu-

knelpunten. Daarom zullen de reinigbaarheidscriteria

kunde van de Rijksuniversiteit Leiden (CML) voor een

stapsgewijs worden ontwikkeld. Als eerst volgende stap zal

zestal stoffen in opdracht van het RIZA de

o p eer1 nog te bepalen datuni tussen 1 januari 2004 en 1

meetuitkomsten uit 1997 en 1998 heeft gecombineerd niet de geografische gegevens van de riionsterpunteri. Uit dezp

januari 2006 ook baggerspecie die met andere eenvoudige verwerkirigstectiriieken kan worden verwerkt reinigbaar

studie blijkt dat het voor bestrijdingsniiddeleri goed

worden verklaard.

mogelijk is een ruimtelijk beeld per stof te geveri en dat hierbg in veel gevallen eeii koppeling met het laridgebruik

Meer inforiiiatie: her ~iiiiiisterievan VROM via wiviv. vroni.nl/bode~iionder 'boden]acturrl '.

mogelijk is. Daarnaast bleek deze aanpak ook tot nieuwe

Voor aarivullende informatie kunt u een e-niail sturen

inzichten te leiden. Zo worden tiiaien in rrieetprograrrirna's

naar: [email protected]

o p tiet niveau van stoffen, regio's eri teelten snel duidelijk. Verrassend was ook dat normoversctirijdirigeri worden waargenomen in gebieden en iri perioden van het jaar

Onderzoek naar effecten van storten van baggerspecie in putdepots.

waar trien dit o p grond van landgebruik en bestrijdings-

In de afgelopen drie jaar is er binnen het Advies en Kennis-

middelentoepassingen niet zou verwachten. Voor een aanzienlijk aantal stoffen blijkt zelfs het gehele jaar door nor-

centrum Waterbodems (AKWA) onderzoek gedaan naar de

inoverschrijdingen mogelijk te zijn.

cie in putdepots. In dit project is geprobeerd inzicht te krijgen

Ofsctioori de financiering van de rrieetrriethode niet eeri-

in de effecten van het storten in putdepots die gelegen zijn in

voudig is. toont de studie aan dat het wenselijk is om in aansluiting o p konieride bestrijdirigsniiddelenrapportages

mogelijkheden om deze effecten te minimaliseren.

van de CIW ook een bestrijdingsmiddelenatlas te niakeri.

Mrrr informatie: R. Faasrn, RIZA (0320) 29 84 71, e-rnail: [email protected]~liw.nl Het hele rapport is te vinden o p CML: http://www.leiden Liriiv.ril/cnil/serri/projects/EM_projects-frame. html

mogelijkheden van het storten van verontreinigde baggerspe-

het oppervlaktewater. Daarnaast is onderzoek gedaan naar de

Na het verschijnen van de nota 'Overal zindert bagger' (RIZA 96.073) is verder onderzocht wat de mogelijkheden zijn van het storten van verontreinigde specie in open putdepots. Onder een open putdepot wordt in dit project verstaan een (kunstmatige) verdieping in de watrrbodeiri waarin verontreinigde specie gestort kan worden. Deze putten zijn vaak oude of nog te graven zandwinputten i r i grote open wateren, zoals het Hollands Diep, IJmeer of IJsselmeer. Daarnaast kunnen zandwinlocaties in kleinere

Ontdoeners betalen stortheffing voor reinigbare baggerspecie. O p 1 januari is de belastingvrijstelling vervallen voor het storten van baggerspecie. Voor baggerspecie die reinigbaar is

12

wateren of naast rivieren ook dienen als hergirigslocatie. Kenmerkend voor de problematiek van putdepots is dat er een directe uitwisseling mogelijk is van verontreinigingen in en buiten de put tijdens en na tiet storten. De belangrijkste conclusies van de studie zijri: RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 17 februari 2002

het is mogelijk de emissie uit een open put terug te bren-

komen tot een structurele verbetering van de situatie,

gen tot ongeveer hetzelfde niveau als van een gesloten

waarbij het noodzakelijk is o m de preventie van fouten te

(nat) depot:

verbeteren. de mogelijkheden tot fraude te beperken, het

de randvoorwaarden voor het storten van verontreinigde

toezicht te verbeteren, de handhaafbaarheid te verbeteren.

baggerspecie in open depots richten zich met name op

het kwaliteitsbesef in het denken en doen van overheid en

beperking van de verspreiding van zwevend stof in het

niarktpartijen met betrekking tot de hele (water)bodem-

oppervlaktewater en waar nodig op een beperking aan concentraties verontreinigingen in het te storten materiaal;

beheerketen te integreren. Het doel van de wettelijke regeling is het leveren van een

de verspreiding van zwevend stof kan beperkt worden door de locatiekeuze, inrichtingsiriaatregelen en bepaalde

bijdrage aan het verbeteren van de uitvoering van het bodernbeheer door intermediairs. Dit betekent: zelfregulering gebaseerd o p certificering, ondersteund

storttechnieken; het beoordelen van de effecten van het storten zou plaats nioeteri vinden op basis van actuele (aquatische) risico's

door een wettelijke regeling:

met behulp van toxiciteitsgegeveris. De vracht aan

van intermediairs:

verspreiding van verontreiniging kan aanleiding zijn voor tiet opstellen van arreptatiecriteria. Bij stagnarit water ZUIL

het stellen vari kwaliteitseisen aan de Werkzaamheden tiet stellen van eisen aan personen. organisaties en producten: het invoeren van een erkenningsregeling gebaseerd op

len risicogrenLen wel sturend zijn: op basis van risicogrerizen voor oppervlaktewater i5 het mogelijk specifieke acceptatiecriteria op te stellen voor

certificatie en een iritegriteitsbeoordeling.

I n de tioderribeheerketen is ook de overheid in de rol van

baggerspecie die in een piitdepot gestort moet worderi;

bevoegd gezag een belangrijke actor. Binnen de overheid

Het eindrapport e n de vijf onderliggende deelstudies LUI-

lopen enkele initiatieven o m voor het bevoegd gezag tot

leri binnenkort versrliijneri. De rapportages zijn bedc~eld

toetsbare knaliteitscriteria i e konien voor zowel de proces-

voor de beleidsvoor.bereidirig alsmede voor de uitvoering

riiatige onderdelen van tiet bodembeheer als de intioude-

in de praktijk. Het is niet nodig

0111 nieuw

beleid

te

ontwikkelen omdat bestaande wettelijke striictuieri

lijke en vakniatige aspecten van het boderribeheer. Het riiinisterie van VROM heeft op tiaar website

voldoende ruimte bieden voor toepassing vari putdepots.

(ww~.niinvrorii.rilibodeni)tiet rapport Bodeiribeheer

Meer iriforniatie: D. van Pijkr>r.cn,AKWA-RIZA (0320) 29 86 07, r~-rnail:d. [email protected]~s.iiiirivrriu:iiI

gepubliceerd en nodigt iedereen uil siiggesties of r o n -

Wettelijke regeling moet betrouwbaarheid van bodemonderzoeken en -saneringen vergroten.

irientaar op te sturen. Deze kunt

LI

mailen of opsturen

riaar projcrtteaiii Kwalibo, Ministerie van VROM, IPC 625, Posttiiis 30945, 2500 GX Den Haag of per e m a i l : k~aliboOiriiiivroiii.iil.Hier kunt

11

ook niet u w vragen

Eind 2003 moet de 'Wettelijke regeling van kwaliteitseisen

terecht. Het projertteani geeft een Kwalibo e-riiailkrant uit.

voor werkzaamheden van intermediairs bij de uitvoering van

R4eeI iiifi~riiiatie;Nariri Jarzdapersad, RIZA (0320) 29 87 92. e-ii iail: i i j a cviilapersadC~rizra. rws.riiiri veriw.ril

het bodembeheer' (Kwalibo) in werking treden. De regeling is bedoeld om de kwaliteit van bodemonderzoeken en bodemsanering beter te borgen. Betere handhaving en een goed kwali-

Kwalibo: certificering van bodemonderzoek

teitsbesef bij de marktpartijen moeten de mogelijkheid van fraude minimaliseren.

-

In de grtiele keten van tiet boderribeheer bestaan grote vei'schillen tussen algetiieen aanvaarde (knaliteits) normen ti de Liitvoeriiigspraktijk. De kwaliteit van de uitvoering vari

Veldwerk

1

het boderiitieheer vraagt om aaridacht. Het blijkt namelijk dat de uitvoering van het bodernbetieer gevoelig is voor

Laboratoriumonderzoek

fouten e n fraude. Het niet goed uitvoeren van (water)t,oderiioÍiderLoekeri en (water)tioderrisaricririgeri

4

Procescertificering: Worden de werkzaamheden juist en door kundige mensen uitgevoerd'

Advies

leidt uiteindelijk tot schade vari financiele, riiiliruhygieriische en bestuurlijke aard. Het is regelriiatig aanleiding tot twijfel aari de integriteit van overheid en triaiktpartijen. Deze twijfel was ook liet onderwerp in het OM-rapport 'Wie betaalt. bepaald'. Dii rapport heeft in november. 1999 in de Tweede Kamer geleid tot vragen over ondei. andere de betrouwbaarheid van intermediairs i n de bodenisertor. In antwoord daarop heeft de minister van VROM een wettelijke regeling toegezegd. De i.egelirig betreft alle activiteiten in tiet bodembeheer inclusief laridt>odems.

Sanering / grondverzet

4 Grondverwerking

1

Locatie schoon / geschikt voor nieuw gebruik

-

Productcertificering. Is de locatie aan het einde van de werkzaamheden schoon of geschikt voor nieuw gebruik'

1

waterboderiis, sanering. besctierriiing e n bouwstoffen De ministeries VROM en Verkeer e n Waterstaat willen RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 17 februari 2002

13

Agenda

Rioned-dag: Het riool leeft!

Informatieve posterbrochureondersteunt invoering van nota Handhaving WVO.

7 februari, Utrecht 15e jaarcongres met sessies over ontwatering in de stad,

Ter ondersteuning van de invoering van de nota Handhaving

meten van waterkwaliteit en rioolinspectie.

WVOen de voorlichtingsbijeenkomsten die momenteel worden

Organisatie: Stichting Rioned, Ede (0318) 63 11 11

gehouden heeft de Commissie integraal waterbeheer een poster laten maken met kernachtige informatie over de

27 februari, Wageningen

verschillende aspecten van de nota.

Waterbehandeling in de procesindustrie

Onder de vlag van de Cornrnissie integraal waterbeheer

Symposium met speciale aandacht voor de opkomst van membraantechnieken bij zuivering en hergebruik van water,

(CIW) worden rnorrienterl iiriplenientatiebijeenkomsten georganiseerd over de nieuwe nota Handhaving WVO.De

terugwinning van grondstoffen en waterkringloopsluiting.

bijeenkomsten zijn bedoeld voor de waterbeheerders in

Organisatie: Technotrans, Vlaardingen (OIO) 234 10 82.

Nrdrrland. Medewerkers van d r afdelingen vergunning en handhaving worden uitgenodigd o p de regionaal georgani-

28 februari, Scheveningen

seerde bijeenkomsten. Het is de bedoeling o m ook de ver-

Hormoonontregelende stoffen in water

gunninghouders in de rrgio te inforniereri over het harid-

Congres met de resultaten van het onderzoeksprogramma

havingsbeleid en de uitvoering daarvan. Als hulpmiddel

Landelijk onderzoek oestrogene stoffen (Loes).

daarvoor is een zgri. posterbrochure ontwikkeld, waar

Organisatie: NVA, Den Haag (070) 414 47 78.

saniengrvat de nodige informatie op staat over d e inhoud en verkrijgbaarheid van de nota. Diverse onderwerpen zijn

6 maart, Utrecht

Remote sensing

o p de poster aangegeven, bijvoorbeeld: typen controles,

- van vraag naar aanbod

Workshop met bedrijvenmarkt over de ervaringen met remote sensing bij waterbeheerders en hun toekomstige behoeften zodat aanbieders daar op kunnen inspelen. Organisatie: Stowa, Utrecht (030) 232 11 99.

kernbepalingen. strafrechtelijke en bestuurlijke stappen, ca nc t ies , coniniunicat ie etc ,

Posters zijn verkrijgbaar bij: Unie vari Waterschappen, rmv. L. Buysman. Postbus 80200, 2508 GE Deri Haag (070) 351 97 90: e-riiail; Ibuysinan@UVWriI

7 maart, Nieuwegein Bereiding van proceswater in de industrie Symposium over de zo eenvoudig en goedkoop mogelijke grondwaterzuivering met moderne technieken. Organisatie: Kiwa, Nieuwegein (030) 606 95 70.

12 maart Ecologisch bermbeheer Themadag over de ervaring met 15 jaar ecologisch bermbeheer en de problemen die zich daarbij voordoen. Organisatie: Rijkswaterstaat, Dienst weg- en waterbouwkunde, Delft, p/a (0340) 44 42 41.

21 maart, Eindhoven

Het RIZA heeft P C I I .sreunpiirit voor dc WVOvergtiririirigv~rlrriirig. Bij het steiinpiirit kuririen verguririirigverlr~iers, maar ook bedrijven. adviesbureaiis, etc. terecht niet vragen ovw vergimriirigverlenirig, hiilpstoffen, zuiveririgstechriickcn. lozirigsriorrrien, stand der tecliniek. CIW -rapporteri en AnivBS. Her steiinpiirit i.s tijderis karifoorurm bereikbaar op fel. (OSZO) 29 84 28; fax (0320) 29 84 80, e-niai/: [email protected]. Dt, niedewerkers zijn F1 Baars, R. vali den Hoek. J. vari Kesterm inw. I. Mol, F: Schotel. L. Teiirlinckx en m v . K. vari de Wall. Hirrorider zijn erikelr rtwnte vragen opgc~rioriieri.

Duurzaam waterbeheer in stedelijk gebied Praktijkdag over watertoets, afkoppelen, grondwateroverlast. Organisatie: SBO, Eindhoven (040) 297 49 80.

Vraag: Bij het bestrijden van onkruid op verharde oppervlakken worden door de gemeente bestrijdingsniiddeleri gebruikt.

22 maart, mondiaal Wereld Water Dag

Deze stoffen kunnen via afspoeling niet regenwater in het riool of oppervlaktewater terechtkorrieri. O p welke wijze kali de waterkwaliteitbeheerder optreden om deze emissies

28 maart, Hilversum

te beperken?

Mem braanbioreactoren Symposium naar aanleiding van de afronding van het Stowa MBR-onderzoek op de rwzi Beverwijk. Organisatie: Stowa/NVA (070) 414 47 77.

Antwoord: Het gebruik van bestrijdingsmiddelen o p verharde opper-

6-10 mei, Delft

vlakken, kan beschouwd worden als een Wvo-pliihtige activiteit (naast tiet feit dal ook d e regels van de

17th Sak Water Intrusion Meeting (SWIM)

bestrijdingsriiiddeleriwet o p deze activiteit van toepassing

Tweejaarlijks internationaal congres over intrusie van zout

zijn). Dit is zo omdat uit ervaririgsregels blijkt dat door

14

RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 17 februari 2002

directe en indirecte emissies zoals lozingen en afspoeling,

(Agenda vervolg)

bestrijdingsniiddelen in het oppervlaktewater

water, zoals analytische rekenmethoden, mixing zone,

terechtkomen. In de praktijk wordt echter iri het algemeen

preventie, invloed zeespiegelrijzing.

niet primair naar het vergunningsinstrunient gegrepen

Organisatie: SWIM17 organizing committee, Delft

niaar wordt getracht niet gemeenten afspraken te niaken over het reguleren van het gebruik van bestrijdingsniidde-

Website: www.swiml7.com

len in het kader van het terugdringen van diffuse bronnen.

13-15 mei, Munchen, Duitsland

Bij toepassing van tiet Wvo-instrumentariurii zou de aan-

12th European Water, sewage and solid waste symposium

pak hij het gebruik van t>estrijdirigsrriiddelen iri de bedoel-

Internationaal symposium (tijdens de vakbeurs IFAT2002)

de toepassing als volgt kunnen Lijn: de gemeente vraagt

over waterzuivering en slibverwerking.

een Wvo-vergunning aan voor het lozen van afvalwatcr

Organisatie: ATV-DVWK, VKS, ISWA en EWA

d o f hemelwater dat verontreinigd kan worden door eer-

Website: www.ewaonline.de

der beschreven activiteit. Bij de aanvraag dient te worden gemotiveerd waarom de activiteit noodzakelijk is en of een

16-26 mei, heel Nederland

eventuele lozing onvermijdelijk is. Dit kunnen

Week van de Zee

bijvoorbeeld de volgende argunienten zijn: het niet

Verzameling van activiteiten op cultureel, educatief, politiek/

beschikbaar zijn van alternatieve methoden van onkruidbestrijding in een specifieke situatie, bijvoorbeeld door

maatschappelijk gebied met als thema 'een zee van ruimte'.

moeilijke toegankelijkheid van een locatie; een algenierie

Organisatie: Stichting De Noordzee (030) 234 O0 16 en Stichting Duinbehoud (071) 516 04 94.

maatschappelijke belangenafweging zoals bijvoorbeeld hei voorkomen gladheid van paden en trappen bij bejaarderi-

29 mei, Rotterdam

huizen. Het moet in ieder geval duidelijk zijn dat alterria-

Handen uit de mouwen

tieve methoden zoals branden en niechanische

Nationaal waterbodemcongres over de recente ontwikkelin-

verwijdering, technisch niet uitvoerbaar of uit rriaatschap-

gen op het gebied van vervuilde waterbodems.

pelijk oogpunt niet aanvaardbaar zijn. Op basis van deze gegevens kan de waterkwaliteitsbeheerder dan een

Organisatie: AKWA/NSC, Den Haag (070) 441 57 95

afweging niaken tussen het belang van de lozer en tiet

29 mei

belang van de waterkwaliteit. Hij kan dan een vergunning

Voedselveiligheid en waterkringloop

voor deze activiteit. al dan niet onder voorwaarden, verle-

Organisatie: KVWN/NVA, programmacommissie Waterketen

nen of weigeren. In geval van weigering is dan uiteraard

(070) 414 47 78.

beroep mogelijk. Maar zoals gesteld is het gebruikelijk in overleg niet de gemeentes tot een rriinimalisering van tiet

6 juni, Dalfsen

gebruik van bestrijdingsniiddelen te konien.

Monitoring Tailor-made Nederland

Conferentie over de gevolgen van de 4e Nota Waterhuishouding, 5e Nota Ruimtelijke Ordening, WB21

Vraag: Bij sonimige waterschappen worden in Wvo-vergunningeri normen voor vet opgenomen, bijvoorbeeld bij slachterijen. Deze bedrijven kunnen flink bijdragen aan belastingen van rwzi's. Kunnen zij Iriden tot een nadelige beïnvloeding van de w,erking van rwzi's? Zijn tiornien voor vet in het kader van de WVOzinvol en/of nuttig?

voor het monitoren en uitwisselen van informatie. Organisatie: Conferentiesecretariaat M T M , p/a Van Namen & Westerlaken, Nijmegen (024) 323 44 71.

Website: www.mtm-nl.nl 7-12 juli, Toulouse, Frankrijk Internationaal congres over de toepassing van membranen en membraanprocessen

Organisatie: European Membrane Society Antwoord:

Website: www.ems.cict.fr/com2002, htm

Bij het opnemen van een vergunriingseis voor vet is de vraag of die eis opgenomen wordt ter bescherming van de doelmatige werking van de zuiveringstechnisctie werken

12-15 augustus, Stockholm, Zweden

zoals bedoeld iri artikel 1 lid 5 van de WVO.of ter voorko-

prospects

Balancing competition water uses: present status and new

ming van problemen in de riolering. Dit laatste is een

Internationaal Stockholm Water Sympsosium.

aspect dat in de Wm-vergunning geregeld moet worden en

Organisatie: SIWI, Stockholm

niet in de WVO.Het voorschrijven van voorzieningen voor het opvangen van vet ter bescherming van de riolering is

Website: www.siwi.org/sws2002/sws2002.html

een zaak van het Wm bevoegd gezag (gemeente). Het terughouden van opdrijvend vet kan dan ook worden aarigemerkt als een standaardvoorziening bij aansluiting o p d e gemeentelijke riolering. Het opnemen van getalsnormen (doelvoorschriften) bij dergelijke voorzieningen is niet

1-4 oktober, Amsterdam Aquatech Amsterdam

Internationale watervakbeurs. Organisatie: Amsterdam-RA1 (020) 549 12 11

RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 17 februari 2002

I5

zinvol, omdat hieraan veelal geen handhaafbare invulling kan worden gegeven. Veelal wordt daarom gewerkt met middelvoorschriften, waarbij een doelmatige en oordeelkundig bediening van de voorzieningen wordt geëist. Dit aspect kan worden geborgd door procedurele afspraken of borging hiervan in de bedrijfsmilieuzorg.

De Nieuwsbrief Emissies is een kwartaaluitgave van de tioofd-

In algemeenheid kan ervan worden uitgegaan dat niet ge-

afdeling Emissies van het RIZA. De hoofdafdeling houdt zich

emulgeerd vet dat op de riolering wordt geloosd de RWZI

bezig met alle aspecten van lozingen van stoffen in het water.

niet zal bereiken maar zal leiden tot afzetting in en op ter-

Emissies doet onderzoek naar zuiveringstechriologie en sctio-

mijn verstopping van de riolering. Daar waar het oni

ne productieprocessen. advisccrt bij de verlening van lozings-

emulsies van vet gaat zal dit de RWZI wel kunnen

vergunningcri r n houdt zich bezig niet hei teriigdriiigen van

bereiken. Hier zal een deel van het vet in de voorbezinker

emissies afkomstig van diffuse bronnen. Emissies speelt een

door deemulgering opdrijven en kunnen worden

belangrijkc rol bij het tot stand korrieri van nationaal en

afgescheiden. De geemulgeerde fractie zal op de zuivering

internationaal beleid.

afgebroken worden. Nadelige beinvloeding van de RWZI

De nieuwsbrief is primair bestemd voor waterkwaliteits-

zal alleen kunnen optreden bij extreme (calamiteuze)

beheerders (Rijkswaterstaat, waterschappen) en provincies en

lozingen van (procesmatig) in (afval)water geemulgeerde

geeft informatie over de laatste ontwikkelingen op het gebied

vetten. Het reguleren van de lozing van vetten met het

van wateremissies. Indien u de nieuwsbrief wenst te ontvan-

afvalwater kan dus het beste niet een rniddelvoorcchrift

gen kunt u contact opnemen met het RIZA Steunpunt

(zoals een doelmatige vetafscheider).

(0320) 29 84 28, e-mail: [email protected] Redactie en productie Jac van Tuqn Eindredactie RIZA Kitty van de Wall, Henk Warmer (CIW), Joan Meijerink (FWVO) en Jaap Rus (Wvo-ct) Voinigeving ToriLimburgStudios. Santpoort-Noord

FWVO-rapporten Communicatie Diffuse Bronnen FWVO-nota O 1 04

Illustraties Marco de Groot, Utrecht Drukwerk Drukkerij De Klein, Wgchen

Woi kshop Coniniunicatie rond uitvoeririgsdoLumeriteri FWVO nota O1 05

Informatie RIZA Rolf van den Hoek, Postbus 17, 8200 AA

FWVO iapporteit zyn vei kriJgbadr by wrietaiis Joan M q c ~ r m kRIZA (0320) 29 84 26

Lelystad, telefoon (0320) 29 87 17, fax (0320) 29 84 80, e-mail steunpunt@rizarws niinvenw nl Overname artikelen uitsluitend met bronvermelding.

CIW -rapporten. Kleine en kortdurende lozingen WVO

0 2002 RIZA Lelystad ISSN 1388-2821 UI

CIW-rapporten zijn verkrijgbaar bij Cahri Mail Service, Lelystad . U kunt bestellen per fax: (0320) 28 53 11 of per c.-niail: [email protected]

RIZA-rapporten Milieurisico's van diergeneesiniddelen en veevoederadditieveri in Nederlands oppervlaktewater; een verkennende studie. RIZA-rapport 2001 .O53 RIZA-rapporten zijn verkrijgbaar bij Cabri Mail Service, Lelystad (0320) 28 53 33, fax (0320) 24 11 21; e-ntail: [email protected]. De rapporten kosten 11,34 euro. Voor medewerkers van het ininisterie van V& W zjjn de rapporten gratiy (indien verzonden naar liet kantooradres).

Heeft u na het lezen van deze nieuwsbrief nog vragen of wilt u een (gratis) abonnement aanvragen neem dan contact

Overige publicaties Gebruik, emissie en aanwezigheid van UV-filters in zorinebraridcr(.nies in watersystenien; een verkennende studie. RIZA-werkdocument 2 0 0 1 . 2 0 6 ~ Verkrijgbaar hij de bibliotheek van RIZA/RDIJ

(0320) 29 88 33.

16

o p met

RIZA Steunpunt Emissies Tel (0320) 29 84 28 Fax (0320) 29 84 80

E-mail steunpuntQwateremissies ni Website www wateremissies nl

RIZA Nieuwsbrief Emissies nr. 17 februari 2002