Vruchtbare bodem voor klantvriendelijke e-gov A C T I V I T E I T E N R A P P O R T

Vruchtbare bodem voor klantvriendelijke e-gov

ACTIVITEITENRAPPORT 2001 - 2005

Vruchtbare bodem voor klantvriendelijke e-gov ACTIVITEITENRAPPORT 2001 - 2005

INHOUD 1 WOORD VOORAF

P 6

2 VIJF JAAR FEDICT

P 9

- E-GOVERNMENT - E-SOCIETY - DE PROMOTIE VAN BELGIË ALS ICT-KENNISREGIO

3 MISSIE EN DOELSTELLINGEN

P 13

4 DE KLANTEN

P 14

5 DE PROJECTEN EN PLANNEN

P 17

- E-GOVERNMENT: BASISDIENSTEN OF ‘BOUWSTENEN’ - E-GOVERNMENTTOEPASSINGEN - E-SOCIETY

6 DE ORGANISATIE EN WERKING - ORGANIGRAM - DE DIRECTORATEN-GENERAAL EN HUN WERKING - DE STAFDIENSTEN - DE ONDERSTEUNENDE DIENSTEN

P 29

VOORWOORD Beste lezer,

een overheidsdienst “nieuwe stijl” die de diversiteit van zijn medewerkers optimaal benut.

Voor u ligt het eerste activiteitenverslag van Fedict, over de

Fedict is een overheidsdienst met een duidelijke visie: het wil

eerste vijf jaar van zijn bestaan. Fedict is opgericht in 2001,

zorgen voor een snelle, gebruiksvriendelijke en effectieve

werd operationeel in 2002 en vertoont sindsdien een forse

dienstverlening van de overheid aan haar klanten. Innovatie,

groeicurve. Op 31 december 2005 liepen bij Fedict 66 pro-

loyauteit, integriteit, proactiviteit, resultaatgerichtheid, collegi-

jecten en eind 2005 telde de dienst 50 medewerkers. Fedict

aliteit en klantgerichtheid zijn onze drijfveren en daarom ook

heeft met de jaren ook een solide organisatie uitgebouwd, die

de basiscriteria bij aanwerving van nieuwe medewerkers.

garant staat voor een flexibele en efficiënte werking. Daarenboven bieden we met onze dienstencatalogus onze klanten

In de vijf jaar dat Fedict bestaat, zijn we erin geslaagd de basis

een breed gamma aan diensten en producten op maat, met

te leggen voor een efficiënt e-government. Alle FODs doen

sterke kwaliteitsgaranties.

vandaag een beroep op onze diensten. Fedict is helemaal klaar voor de toekomst, klaar om onze drie kerntaken – het uitbou-

Fedict is een buitenbeentje onder de Federale Overheidsdien-

wen van een e-government en een e-society en het promoten

sten of FODs. Niet alleen omdat onze klanten heel divers zijn

van België als ICT-kennisregio – maximaal te laten groeien en

– Fedict bedient zowel federale en andere overheden als be-

bloeien.

drijven en burgers – maar ook omdat het bestaat uit een jong en dynamisch team: 73 % van de medewerkers zijn univer-

Jan Deprest

sitairen met ervaring in de privésector. Het maakt van Fedict

Voorzitter van het directiecomité

Jan Deprest, Voorzitter van het directiecomité van Fedict.

8


VIJF JAAR FEDICT Fedict is opgericht in 2001 en werd operationeel in 2002. Wij staan ondertussen dus al vijf jaar klaar voor onze klanten. Onze dienstverlening bestaat uit drie kerntaken: het uitbouwen van een e-government, het uitbouwen van een e-society en het promoten van België als ICT-kennisregio. 1 E-government De overheid krijgt alsmaar meer de rol van dienstverlener, waarbij ze diensten aanbiedt aan haar drie doelgroepen: burgers, bedrijven en ambtenaren. Om die dienstverlening te verbeteren, zijn informatie- en communicatietechnologieën (ICT) en in het bijzonder e-government onontbeerlijk. Een van de kernopdrachten van Fedict, zoals die vermeld staat in het Koninklijk Besluit van 11 mei 2001, is daarom ‘het uitwerken van een gemeenschappelijke strategie voor e-government en het opvolgen van de naleving ervan’. Klantvriendelijkheid staat hier centraal. Klanten vragen een oplossing voor hun problemen; ze zijn daarbij niet geïnteresseerd in de complexiteit van het overheidsapparaat of in de manier waarop verschillende overheidsdiensten met elkaar samenwerken. Ze willen via één enkel contactpunt en zonder te veel administratieve formaliteiten een oplossing voor hun probleem vinden.

Met deze punten in het achterhoofd tekende Fedict een e-governmentstrategie uit die streeft naar één virtuele overheid voor alle klanten, met respect voor de privacy van de klant en voor de eigenheid en bevoegdheid van elke betrokken overheidsdienst. Deze virtuele overheid moet aan een aantal basisvereisten voldoen: • De informatie over de klant moet bewaard worden in ‘authentieke bronnen’. In het verleden zamelde iedere overheidsdienst de gegevens in die hij nodig had en beheerde die in een eigen gegevensbank. Dat betekende dat burgers en bedrijven meermaals dezelfde informatie moesten doorgeven. Met het systeem van ‘authentieke bronnen’ beheren alle overheidsdiensten hun eigen, specifieke gegevens en wisselen ontbrekende gegevens

onderling uit. Elke verantwoordelijke dienst moet er dus voor zorgen dat de ‘authentieke bronnen’ die hij beheert, juist, volledig en accuraat zijn. • Omdat de ‘authentieke bronnen’ door elke bevoegde instantie opgevraagd kunnen worden, moeten deze instanties onderling met elkaar verbonden zijn door een krachtig en beveiligd netwerk. • De overheidsdiensten moeten via het netwerk op een gestructureerde manier informatie kunnen opvragen en uitwisselen. • Er moet één toegang zijn waar de informatie effectief bekeken en gebruikt kan worden via verschillende toepassingen. • Er is nood aan een sluitende beveiliging voor toegangsen gebruikersbeheer (‘user management’) van het

9

systeem, gebaseerd op het federale token en de elektronische identiteitskaart (eID).

buurlanden: 52 %, ten opzichte van 65 % in Nederland en 56 % in Luxemburg.

beter afgestemd zijn op de noden van blinden en slechtzienden.

• De toepassingen zijn conform de geldende wetten en reglementen.

Fedict werkt daarom hard om zoveel mogelijk mensen te motiveren om nieuwe media en internet te gebruiken. Dat doet hij met een aantal e-societyprojecten. Deze e-societyprojecten willen:

Deze projecten en campagnes worden verder toegelicht in het hoofdstuk ‘De projecten en plannen’.

• De gebruikers hebben inspraak in de functionaliteit van de voorgestelde diensten, zodat die maximaal beantwoorden aan hun behoeften. In de hele strategie staan kwaliteit, beschikbaarheid, integriteit, vertrouwelijkheid en veiligheid van de informatie over burgers en bedrijven centraal. Om aan deze basisvereisten te voldoen, ontwikkelt en ondersteunt Fedict een reeks basisdiensten of ‘bouwstenen’. Daarmee kunnen de verschillende overheidsdiensten sneller, effectiever en efficiënter e-governmenttoepassingen opstarten en zo de kwaliteit van hun dienstverlening verbeteren. Die overheidsdiensten zijn de functionele eigenaar van hun e-governmenttoepassingen. Voor ondersteuning kunnen ze steeds op Fedict een beroep doen. De belangrijkste ‘bouwstenen’ van Fedict vindt u in het hoofdstuk ‘De projecten en plannen’.

2 E-society Opdat e-government tot volle ontplooiing kan komen, moeten de gebruikers snel en makkelijk hun weg vinden op het internet. Voor de meeste bedrijven is dat ondertussen het geval, maar burgers zijn niet altijd even vertrouwd met het internet. De internetpenetratie in België blijft lager dan in onze

10


• informeren over de mogelijkheden van internet en nieuwe media; • de toegang tot het internet en nieuwe media bevorderen door drempelverlagende initiatieven; • het veiligheidsgevoel van de gebruikers versterken, voornamelijk door preventie; • het aantal effectieve (overheids- en andere) internettoepassingen verhogen.

Enkele concrete projecten zijn: • het ‘Internet voor iedereen’-label voor gebruiksvriendelijke en efficiënte e-societytoepassingen;

3 De promotie van België als ICT-kennisregio De e-government- en e-societyprojecten maken van België een pionier in Europa en zelfs daarbuiten. Veel landen, internationale instellingen en bedrijven tonen interesse voor de strategie en de realisaties van Fedict. Dat is een uitgelezen kans voor Fedict om de bewezen competenties en de opgedane expertise in de kijker te plaatsen en België als ICT-kennisregio te profileren in het buitenland, en dat niet alleen bij de overheid maar ook bij de verschillende private partners. Op die manier wil Fedict ook internationale bedrijven naar België halen om er hun competenties uit te bouwen. Deze wisselwerking heeft tot doel de kenniseconomie in België te stimuleren. Dat heeft verschillende voordelen:

• de ‘Peeceefobie’-campagne om de pc- en internetvrees te overwinnen;

• de uitbouw van een kenniscentrum levert meer banen op;

• de lancering van veilige chatrooms voor minderjarigen;

• technologiebedrijven kunnen hun Belgische ervaring en referenties gebruiken om in het buitenland contracten af te sluiten;

• het project “Kaartlezers voor de twaalfjarigen” dat het gebruik van de elektronische identiteitskaart en bijbehorende kaartlezer promoot; • de aanpassing van het federale portaal en andere overheidswebsites aan het blindsurferlabel, zodat deze sites

• de uitbouw van ons land als kenniscentrum kan alleen maar een positief effect hebben op de economie.

Klantvriendelijkheid staat centraal. Klanten vragen een oplossing voor hun problemen en ze willen via één enkel contactpunt - zonder te veel administratieve formaliteiten - een oplossing voor hun probleem vinden.

11

12


MISSIE EN DOELSTELLINGEN Missie Fedict wil een gemeenschappelijke strategie voor e-government uitwerken en opvolgen. Dat doen we door het ontwikkelen van een solide basisinfrastructuur, bijkomende diensten en ondersteunende projecten. Daarnaast bevorderen en bewaken we het beleid om deze strategie te verwezenlijken, begeleiden we federale overheidsdiensten bij de implementatie ervan en werken we samen met andere overheden.

Doelstellingen Om deze missie in de praktijk te brengen, definieerde het directiecomité van Fedict zes strategische doelstellingen: 1. Fedict wil een gemeenschappelijke e-governmentstrategie, erkend door de federale overheid, formuleren en ondersteunen;

De Fedict balanced score card

2. Fedict wil synergieën realiseren op het vlak van e-government en ICT in de federale overheden;

Om de werking en de dienstverlening van Fedict stelselmatig te kunnen verbeteren, wordt continu gemeten in welke mate de strategische doelstellingen gerealiseerd worden. Dit gebeurt aan de hand van performantieindicatoren die gegroepeerd worden in een ‘balanced score card’. De balanced score card is een algemeen verspreid evaluatiesysteem waarmee bedrijven en openbare diensten een duidelijk zicht krijgen op het functioneren van hun organisatie. Fedict toetst zijn manier van werken aan vier verschillende performantie-indicatoren:

3. Fedict wil een ICT- en e-governmentgerichte mentaliteit en cultuur creëren en stimuleren;

1.Het resultaat voor de klant en voor de maatschappij: de klantentevredenheid, de resultaten van de activiteiten van Fedict, zijn imago, ...;

4. Fedict wil een gemeenschappelijke strategie voor informatieveiligheid, erkend door de federale overheid, definiëren en ondersteunen;

2. De interne werking: de voortgang van de sleutelprocessen binnen Fedict. Dit zijn de activiteiten die leiden tot het realiseren van de doelstellingen;

5. Fedict wil erkend worden als competentie- en expertisecentrum wat betreft e-government en ICT;

4. De toewijzing en het gebruik van mensen en middelen.

6. Fedict wil bij het verwezenlijken van deze doelstellingen optimaal en kostenefficiënt te werk gaan.

3. De personeelstevredenheid en de realisatie van het opleidingsplan;

Deze indicatoren zullen in de toekomst nog verder verfijnd en aangevuld worden.

13

DE KLANTEN Met zijn aanpak bereikt Fedict klanten in drie verschillende categorieën: overheidsdiensten, bedrijven en burgers. Wie u ook bent, op een of andere manier bent u klant van Fedict. De overheid De overheidsdiensten zijn zowel klant als partner van Fedict. Diverse projecten en diensten, zoals het platform eCommunities, het federale netwerk FedMAN en het toegangsbeheersysteem Authenticatiedienst (FAS) zijn ontwikkeld voor ambtenaren van de federale overheid en van gewesten, gemeenschappen, provincies en gemeenten. Daarmee kunnen ze ook buitenlandse overheden bereiken, rechtstreeks of via organisaties als de EU of de OESO. Maar overheidsdiensten zijn ook partners waarmee Fedict dagelijks samenwerkt. Fedict helpt ze om de dienstverlening aan hun eindklanten te verbeteren.

14


De bedrijfswereld Veel e-governmentdiensten richten zich tot bedrijven. Ze maken het opstarten, aanpassen en eventueel stopzetten van een bedrijf eenvoudiger en vereenvoudigen ook complexe procedures in het algemeen.

De burger Burgers zijn zowel direct als indirect klant van Fedict. Via de e-governmenttoepassingen die Fedict realiseert voor andere FODs wordt de burger indirect door Fedict bediend. Maar bepaalde e-governmentbasisdiensten (zoals de portaalsite en de eID) zijn rechtstreeks gericht tot de burger.

Ook via e-societycampagnes spreekt Fedict de burger rechtstreeks aan. Het doel is hem te overtuigen van de mogelijkheden van de ICT-toepassingen van de overheid en van nieuwe media in het algemeen. Elk van deze drie doelgroepen heeft specifieke behoeften. Met zijn dienstenaanbod streeft Fedict ernaar aan de behoeften van iedere doelgroep maximaal te beantwoorden.

15

��

� � � � � � � � � � � � � � � � ��

��

��

��

��

��

Fig. 01 - De elementaire bouwstenen van Fedict

16


��

��

��

��

��

��

� � ��

� � ��

DE PROJECTEN EN PLANNEN In de afgelopen vijf jaar realiseerde Fedict een indrukwekkend aantal producten en diensten. In dit hoofdstuk beschrijven we de belangrijkste realisaties en werpen we – waar mogelijk – een blik op hun toekomstige evolutie. 1 E-government: basisdiensten of ‘bouwstenen’ De e-governmentstrategie van Fedict steunt op een aantal basisdiensten of elementaire ‘bouwstenen’. (Fig. 01)

��

� � � � � � � � � � � � � � � � ��

Fedict zorgt ervoor dat de noodzakelijke ‘authentieke bronnen’ operationeel en toegankelijk zijn en dat de uitwisseling van informatie tussen de verschillende diensten vlot verloopt. Dat is de basis van het hele e-governmentgebeuren: het concipiëren van een fundamenteel nieuwe en geïntegreerde manier van werken, inclusief het herdenken van werkprocessen, procedures, structuren en wetten. Bij de

�� Fig. 02 - De authentieke bronnen

��

��

��

� � � � � ��

� � � � ��

De authentieke bronnen (Fig. 02) De ‘authentieke bronnen’ zijn een belangrijk concept van e-government. Dit houdt in dat de verschillende federale overheidsdiensten de informatie die zij inwinnen bij burgers, bedrijven en ambtenaren verzamelen en beheren in een eigen databank. Deze databank of ‘authentieke bron’ kan door andere FODs die deze informatie nodig hebben, geraadpleegd worden. Dat wil zeggen dat de klant in kwestie, of het nu een bedrijf of een particulier is, zijn gegevens maar één keer moet doorgeven. Die vereenvoudiging is precies een van de uitgangspunten van de e-governmentstrategie van Fedict.

��

��

��

��

��

��

��

17

implementatie van e-governmenttoepassingen gebeurt 80 % van het werk achter de schermen en is eerder proces- dan ICT-gerelateerd.

Instituut en de drie gewesten. Er wordt eveneens gewerkt aan een ‘authentieke bron’ met gegevens van onder andere notarissen, artsen en architecten.

Essentieel voor een ‘authentieke bron’ is dat de verantwoordelijke dienst de accuraatheid, volledigheid en authenticiteit van de gegevens kan garanderen, zodat de andere overheidsdiensten zeker zijn over correcte, betrouwbare en recente informatie te beschikken. Bovendien mag een authentieke bron alleen toegankelijk zijn voor bevoegde personen en organisaties. Zo blijven de privacy en de vertrouwelijkheid van de gegevens gegarandeerd.

In de toekomst komt daar nog een ‘authentieke bron’ voor geografische gegevens bij. Deze wordt opgebouwd in samenwerking met het kadaster, het Nationaal Geografisch

18


� � � � � � � � � � � � � � � � ��

Fig. 03 - Het federale netwerk FedMAN

� � ��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

� ��

� � ��

��

Er zijn op dit moment al verschillende ‘authentieke bronnen’ operationeel. De FOD Binnenlandse Zaken beheert het Rijksregister, dat de basisgegevens van alle personen van Belgische nationaliteit, geregistreerd bij de gemeente of de ambassade, bevat. Bij de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid (KSZ) kan je terecht voor het Bisregister, dat beschikt over de basisgegevens van personen in België die niet de Belgische nationaliteit hebben maar wel geregistreerd zijn bij de Sociale Zekerheid. De Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) is in handen van de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie en bevat de basisgegevens van alle Belgische ondernemingen. Ten slotte is er nog de Balanscentrale van de Nationale Bank van België, die niet onder de bevoegdheid van de federale overheid valt, maar wel een erg belangrijke wettelijke ‘authentieke bron’ is.

Het federale netwerk FedMAN (Fig. 03) Om informatie elektronisch te kunnen uitwisselen, moeten de federale overheidsdiensten met elkaar in verbinding

staan. Daarvoor bouwde Fedict het hogesnelheidsnetwerk FedMAN (Federal Metropolitan Area Network). Het netwerk verbindt alle FODs in Brussel. Vandaag hebben 80.000 ambtenaren via 24 toegangspunten toegang tot FedMAN. Voor een uitbreiding naar overheidsdiensten buiten Brussel wordt momenteel het concept FedWAN (Federal Wide Area Network) onderzocht. Dat zou de grotere Belgische steden rechtstreeks met FedMAN verbinden. ��

��

� � � � � � � � � � � � � � � � �� FedMAN heeft een snelheid van 1 Gigabit per seconde. De gegarandeerde beschikbaarheid (meer dan 99,5 %) is mogelijk doordat het netwerk volledig redundant opgebouwd is. Het FedMAN-netwerk wordt gebruikt voor:

� � ��

Fig. 04 - De federale elektronische postdienst: UME en FSB � � ��

� � � � � � � � � � � � � � ��

• Het sturen van e-mailberichten tussen de verschillende FODs; • Het raadplegen van de websites en webservices van de FODs;

• Het raadplegen van de federale ‘witte gids’ FedDS (Federal Directory Services): de FedDS dient om contactgegevens van ambtenaren op te zoeken; • Het doorsturen van grote bestanden via FTP (File Transfer Protocol). FedMAN biedt overheidsdiensten een veilige en centrale toegang tot het Testa-netwerk (Trans European Services for Telematics between Administrations) van de Europese Unie en tot het internet.

Cruciaal voor een betrouwbare informatieuitwisseling is de veiligheid van FedMAN. Het netwerk is beveiligd tegen virussen, spam (ongewenste e-mails) en indringers. Voor ambtenaren die werken van op afstand is een veilige toegang gegarandeerd dankzij SSL VPN. FedMAN is intussen aan zijn tweede versie toe. FedMAN II, operationeel sinds 1 maart 2006, heeft tien keer de capaciteit van de eerste versie en zal bijkomende diensten, zoals Voice over IP (telefoneren via FedMAN) en het delen van datacenterinfrastructuur tussen overheidsdiensten, mogelijk

��

��

��

� � � � � � � � � � ��

• Het gestructureerd uitwisselen van gegevens;

��

��

��

��

maken, wat de beschikbaarheid ten goede komt. De federale elektronische postdienst: UME en FSB (Fig. 04) Authentieke informatie uitwisselen via het federale FedMANnetwerk moet op een gestructureerde manier gebeuren. Fedict ontwikkelde daarvoor de UME (Universal Messaging Engine), een dienst die de uitwisseling van informatie tussen de federale portaalsite en de verschillende overheidstoepassingen en tussen de toepassingen onderling vereenvoudigt. Dagelijks wisselt de UME meer dan 100.000 gestructureerde

��

��

��

berichten uit. De UME is een protocol waarmee informatie op een veilige manier terechtkomt bij de juiste toepassing. Door het gebruik van open standaarden als XML en http(s) kunnen gegevens uitgewisseld worden tussen heterogene systemen: de UME zorgt dat de informatie in de juiste vorm omgezet wordt. De informatica-infrastructuur van de verschillende diensten kan dus verschillend zijn zonder dat dit gevolgen heeft voor de onderlinge communicatie. Om het gebruiksgemak te verhogen, ontwikkelde Fedict bovendien de webtoepassing Digiflow. Met deze toepassing

19

Fig. 05 - De federale portaalsite

� � � � � � � � � � � � � � � � ��

��

Een belangrijke evolutie van de UME is de FSB (Federal Service Bus), die nog intelligenter te werk gaat dan de UME. Met deze nieuwe dienst zullen de verschillende computertoepassingen en databanken nog makkelijker te consulteren en te gebruiken zijn.

20

��

De federale portaalsite (Fig. 05) De overheidsdiensten zijn nu via FedMAN met elkaar verbonden en kunnen via de federale postdienst UME gegevens uitwisselen uit authentieke en andere bronnen. Het werk achter de schermen – de zogenaamde “back office”, die verborgen

site www.belgium.be, die alle informatie en diensten �� van de federale overheid samenbrengt.

“De site is ook toegankelijk voor slechtzienden, hierdoor vindt elk type klant er makkelijk en snel zijn weg.”

Het federale portaal bestaat uit een statisch en een dynamisch luik. Het statische luik bevat informatie van alle FODs. Dat luik wordt inhoudelijk de werkgroep ‘COMMnet �� beheerd door �� Kern Portaal’ waarin alle FODs vertegenwoordigd zijn.

blijft voor de gebruiker – is dus klaar. Nu is nog een platform nodig waar de klanten de diverse diensten kunnen raadplegen (de “front office”). Daarvoor bouwde Fedict de portaal-


��

De site is opgebouwd volgens de logica van de gebruiker, waardoor elk type klant er makkelijk en snel zijn weg vindt. De site is ook toegankelijk voor slechtzienden, en kreeg daarvoor �� als een van de eerste overheidssites het blindsurferlabel.

��

Het dynamische luik bevat een breed gamma aan toepassingen en diensten voor ambtenaren (begrotingsrapportering, attesten aanvragen, …), burgers (elektronische belastingaangifte, verkiezingssite, …) en bedrijven (aanpassen van gegevens in de Kruispuntbank van Ondernemingen, Dimona,

��

aangifte bedrijfsvoorheffing, …). Sommige toepassingen zijn �� door Fedict ontwikkeld in opdracht van en in samenwerking met andere FODs, die na de ontwikkeling deze dienst zelf beheren. De toepassingen zijn zoveel mogelijk gebouwd op basis van herbruikbare componenten, zodat er bij de ontwikkeling van een nieuwe toepassing niet vanaf nul herbegonnen moet worden. Inmiddels wordt gewerkt aan een nieuwe federale portaalsite, waarbij de achterliggende architectuur van de site gedecentraliseerd wordt. De toepassingen worden �� technisch losgekoppeld van het portaal om hun onderhoud en beheer te vereenvoudigen. Er wordt ook meer informatie gedeeld met de bestaande websites van de overheidsdiensten, zodat deze informatie niet nog eens apart moet doorgegeven worden door de verschillende diensten. Voor de eindgebruiker biedt de site een hoger gebruikscomfort omdat hij nóg snel-

� ��

kunnen verschillende UME-gegevensstromen aan elkaar gekoppeld worden. Zo is het op dit moment mogelijk om drie verschillende attesten op te vragen: een attest bij de RSZ om na te gaan of een bedrijf in orde is met de bijdragen, uittreksels van de balans bij de Nationale Bank en een attest bij de FOD Financiën om na te gaan of er sprake is van fiscale schulden.

Fig. 06 - Het beheer van gebruikers en hun toegangsrechten

� � � � � � � � � � � � � � � � ��

waarbij een gebruiker toegang kan krijgen tot de diensten van verschillende FODs tegelijk. Dat is interessant bij processen waar achtereenvolgens op verschillende FODs een beroep gedaan wordt.

��

� � ��

��

Het beheer van gebruikers en hun toegangsrechten (Fig. 06) Vanwege de privacywetgeving mag niet iedereen eender wel� � �� ke informatie bekijken of eender welke dienst raadplegen. �� Daarom wordt op de federale portaalsite streng toegekeken op de identiteit en de toegangsrechten van de gebruikers. Er zijn vier niveaus van toegangsbeveiliging: ��

��

��

��

• Niveau 1: komt overeen met de publieke toegang. Hiervoor is geen paswoord nodig; • Niveau 2: voor sommige diensten is een paswoord vereist; • Niveau 3: voor sommige diensten is een paswoord en een token vereist. Een token is een kaartje met 24 iden-

tificatiecodes. Bij elke toegang tot een dienst wordt één � � ��

ler nóg betere informatie zal krijgen. De overzichtelijkheid en de gebruiksvriendelijkheid van de portaalsite blijven natuurlijk essentieel. � ��

� � � �van � �die � � identifi � � � � �catiecodes � � � � �gevraagd. � Er bestaat een token ��

voor burgers en een voor ambtenaren. De gebruikers kunnen hun token aanvragen via het federale portaal; ��

• Niveau 4: sommige diensten zijn enkel toegankelijk met de eID of elektronische identiteitskaart. Fedict staat in voor het beheer van de tokens en is een belangrijke speler in de ontwikkeling van de eID. Het stelt ook software ter beschikking om deze beveiligingstools te kunnen integreren in toepassingen die er gebruik van willen maken. Fedict ontwikkelt momenteel een systeem van authenticatie �� of echtverklaring waarbij niet de identiteit van de gebruiker primeert, maar zijn hoedanigheid, zoals zijn bevoegdheid als notaris, arts of deurwaarder. Ook het systeem van mandaatbeheer, waarbij een derde (bijvoorbeeld een boekhouder of een notaris) kan handelen in naam van een burger of een bedrijf, wordt momenteel uitgebreid. Ten slotte werkt Fedict aan een gemeenschappelijk autorisatieconcept

De elektronische identiteitskaart eID Het hoogste niveau van toegangsbeveiliging op de federale portaalsite maakt gebruik van de eID of elektronische identiteitskaart. Dat maakt van de eID een essentiële bouwsteen in de e-governmentstrategie van Fedict. De eID bevat een chip. Daardoor kunnen de identiteitsgegevens van de kaarthouder met een kaartlezer en de nodige software uitgelezen worden. De eID heeft drie functies: • De efficiënte consultatie en overdracht van identiteitsgegevens: door de kaart in de kaartlezer te schuiven, beschikt de partij die de gegevens raadpleegt, sneller en eenvoudiger over gegevens. En die zijn gegarandeerd correct; • Authenticatie of echtverklaring: voor elke toepassing of website waarvoor een gebruiker haar of zijn identiteit moet bewijzen, is de eID een universele manier om dit op een veiliger manier te doen. Authenticatie via de eID is beschermd met een pincode en kan dus niet uitgevoerd worden door iemand anders, zelfs niet wanneer de kaart verloren raakt; • Elektronische handtekening: met de eID kan de kaarthouder een rechtsgeldige handtekening plaatsen onder elektronische documenten. Zoals bij een geschreven

21

handtekening geeft dat het document authenticiteit (het is werkelijk de kaarthouder die het getekend heeft), integriteit (er is niets aan het document gewijzigd sinds de kaarthouder het tekende) en onweerlegbaarheid (de kaarthouder kan niet ontkennen dat hij het document tekende). Het aantal mogelijke toepassingen van de eID is virtueel oneindig. Vandaag wordt ze gebruikt in toepassingen van de federale overheid en van andere overheden: voor het aanvragen en soms ondertekenen van allerhande elektronische aangiften, voor identificatie bij elektronische inschrijvingen en aanvragen, als ontleenpas in bibliotheken en als toegangsbewijs voor containerparken. Duizenden andere toepassingen zijn denkbaar, ook in de privésfeer. Het is een belangrijke taak van Fedict om de markt hiervoor te stimuleren en toepassingen die de eID integreren te promoten. Op 31 december 2005 waren er in België 2 miljoen elektronische identiteitskaarten verspreid en operationeel. Dagelijks komen daar ongeveer 10.000 kaarten bij. Tegen eind 2009 zullen er 8 miljoen kaarten verspreid zijn. De eID wordt vandaag nog niet intensief gebruikt. Slechts 8 % van de Belgische internetgebruikers beschikt over een kaartlezer; minder dan 1 % gebruikt de eID online. Fedict werkt daarom mee aan initiatieven voor de bevordering van de eID: het eID-label voor kaartlezers, documentatie voor ontwikkelaars voor een correcte integratie van eID, het gratis ter beschikking stellen van uitleessoftware voor de eID, het verspreiden van kaartlezers, ...

22


Meer informatie over de elektronische identiteitskaart: www.eid.belgium.be.

Het beheer van informatieveiligheid Een belangrijk aandachtspunt in de strategie van Fedict is de veiligheid van informatie. Uiteraard moeten de informatiesystemen van de federale overheid correct beschermd worden om betrouwbaarheid en stabiliteit te garanderen. Maar doordat e-government deze systemen ook openstelt voor de buitenwereld, zijn nog grotere beveiligingsinspanningen nodig: het risico op schending van de vertrouwelijkheid en de privacy is sterk toegenomen. Fedict heeft op het vlak van informatieveiligheid een globale strategie uitgewerkt voor de hele federale overheid. Het heeft het tot stand komen van een overlegplatform over informatieveiligheid bespoedigd en neemt het secretariaat ervan op zich. Het heeft ook de verantwoordelijken voor informatieveiligheid van de verschillende FODs samengebracht in een forum. Doel van het forum is het beheer van de informatieveiligheid van de verschillende federale overheidsdiensten te harmoniseren. Fedict laat de verschillende FODs risicoanalyses uitvoeren en op basis daarvan veiligheidsacties lanceren. Fedict staat ze daarin desgewenst bij met methodologie, advies, opleiding en ondersteuning bij het ontwerp van beveiligingsmiddelen. Een ander aspect dat deel uitmaakt van het veiligheidsprogramma van Fedict is de dienstcontinuïteit. Alle componenten van de e-governmentarchitectuur (netwerken, datacenters, …) zijn redundant opgebouwd. Bovendien adviseert Fedict de FODs bij het opmaken van een ‘disaster

recovery plan’ om na een eventueel probleem hun dienst weer snel operationeel te krijgen.

De dienstencatalogus E-governmenttoepassingen moeten niet alleen goed functioneren; ze moeten ook bruikbaar zijn en blijven. Daarom besteedt Fedict de laatste jaren extra aandacht aan het ondersteunen van de gebruikers. Dat gebeurt door het ontwikkelen van handleidingen, het geven van training en het ter beschikking stellen van een service desk. Het kwaliteitsniveau van de ondersteuning en de beschikbaarheid van de verschillende diensten worden – al dan niet na onderling overleg – afgesproken en gewaarborgd door deze service desk. De service desk verzekert ook de levering en ondersteuning van de aangeboden diensten, zowel op het vlak van IT als op het vlak van organisatie. Alle aangeboden diensten worden duidelijk beschreven in de dienstencatalogus. De dienstencatalogus biedt de FODs en hun eindgebruikers een overzicht van de verschillende Fedictdiensten. De catalogus is een handig instrument voor de gebruiker waarmee hij een operationele service of een expertise-aanvraag voor zijn organisatie kan opstarten.

23

2 E-governmenttoepassingen Naast het uitbouwen van de basisstructuur voor een solide e-government realiseerde Fedict de laatste vijf jaar ook tal van e-governmenttoepassingen. De meeste werden ontwikkeld in samenwerking met en in opdracht van andere FODs, die na een formele overdracht ook eigenaar van de toepassing worden. De meeste toepassingen zijn beschikbaar via de federale portaalsite en zijn bestemd voor de drie verschillende doelgroepen van Fedict: burgers, bedrijven en overheidsdiensten.

Tax-on-web Tax-on-web is een van de bekendste voorbeelden van e-government. Privépersonen en zelfstandigen gebruiken het om hun personenbelasting online in te dienen. Gemandateerde personen zoals boekhouders kunnen bovendien aangiftes indienen voor derden. Om dat nog vlotter te laten verlopen, is er een verbeterde versie in ontwikkeling. Fedict realiseerde Tax-on-web voor de FOD Financiën die er sinds 2005 verantwoordelijk voor is.

De federale verkiezingssite Via de federale verkiezingssite konden burgers in 2003 alle verkiezingsresultaten online volgen, de hele verkiezingsnacht lang. Elke tien minuten werden lijst- en naamstemmen en statistieken bijgewerkt. Met het oog op een zeer intensief gebruik ontwierp Fedict een speciale architectuur met verschillende providers. In 2004 werd dezelfde service aangeboden voor de regionale en Europese verkiezingen. Samen met de FOD Binnenlandse Zaken bereidt Fedict zich momenteel voor om een gelijkaardige service aan te beiden voor de parlementsverkiezingen 2007. Ook voor de verkiezingen ligt momenteel een studie op tafel, in samenwerking met de FOD Binnenlandse Zaken, om te stemmen via het internet.

24


De bedrijfstoepassingen Voor verzekeringsmakelaars is een dienst opgezet waarmee ze voor hun klanten elektronisch een nieuwe nummerplaat kunnen aanvragen bij de DIV (Dienst voor Inschrijving van Voertuigen). Als voorbereiding op hun mobiliteitsplan moeten bedrijven een hele reeks gegevens over het woonwerkverkeer van hun werknemers bezorgen aan de FOD Mobiliteit en Vervoer. Fedict ontwikkelde daarvoor een online tool en koppelde die aan onder meer de KBO (Kruispuntbank van Ondernemingen) en de KSZ (Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid). Zo moeten tal van gegevens niet meer opnieuw opgevraagd worden. E-procurement is de automatisering van openbare aanbestedingen. Verschillende deelprojecten ervan staan momenteel in de steigers. Zo is JEPP (Joint Electronic Public Procurement) een systeem waarbij potentiële inschrijvers alle aanbestedingen van federale en andere overheden elektronisch kunnen bekijken en rangschikken (bijvoorbeeld volgens sector). JEPP wordt gesynchroniseerd met het Bulletin der Aanbestedingen, de bijlage van het Staatsblad waarin alle overheidsaanbestedingen aangekondigd worden. Aan JEPP wordt ook een e-mailservice gekoppeld, die inschrijvers op de hoogte brengt als er aanbestedingen voor hun sector worden uitgeschreven. Via een webgebaseerde toepassing van Fedict (een ‘web interface’) kunnen organisaties en bedrijven in de Kruis-

puntbank van Ondernemingen (KBO) bedrijfsgegevens toevoegen of aanpassen. Bepaalde organisaties hebben zelfs een rechtstreekse toegang vanuit hun eigen webapplicaties tot de KBO.

Eurtransbel Eurtransbel is een toepassing waarmee de omzetting van Europese richtlijnen naar Belgische wetgeving opgevolgd kan worden. De toepassing is ontwikkeld voor en samen met de FOD Buitenlandse Zaken. Ook de gewesten en gemeenschappen hebben toegang tot Eurtransbel en kunnen daar hun eigen gelijkaardige toepassingen aan koppelen.

De meeste e-governmenttoepassingen werden ontwikkeld in samenwerking met en in opdracht van andere FODs, die na een formele overdracht ook eigenaar van de toepassing worden.

eCommunities eCommunities is een webgebaseerd platform dat de samenwerking tussen ambtenaren vergemakkelijkt. Fedict ontwikkelde eCommunities voor de FOD Personeel en Organisatie en staat in voor het technische beheer ervan. Verschillende gebruikersgroepen met eenzelfde profiel, zoals HR-managers en ICT-managers, of die samenwerken in eenzelfde project delen er hun informatie in een beveiligde omgeving. eCommunities telt vandaag zo’n 4000 gebruikers.

E-payment FODs die betalende diensten aanbieden, kunnen gebruik maken van de e-paymentoplossing van Fedict. Burgers en bedrijven kunnen kiezen voor betaling met een kredietkaart of via een link met het pc-bankingsysteem van hun bank. De voornaamste Belgische banken werken mee. Twee andere betalingsmethoden worden momenteel onderzocht: via debetkaart (Bancontact/Mister Cash) en via gsm.

Service desk Fedict ontwikkelde een algemeen ondersteuningsplatform (een ‘service desk’). Het wordt momenteel gebruikt door de FOD Mobiliteit en Vervoer voor ICT-ondersteuning aan de eindgebruikers en door Fedict zelf voor ondersteuning van gebruikers van diensten uit de dienstencatalogus. De service desk is een belangrijke stap in de evolutie van het ontwikkelen van producten naar het aanbieden van diensten.

25

3 E-society Met verschillende initiatieven probeert Fedict het internetgebruik in België te stimuleren en internetgebruikers te helpen op een veilige manier te surfen en te chatten.

Internet voor iedereen Het ‘Internet voor iedereen’-label wordt door de overheid verleend aan internetacties en/of -toepassingen die bijdragen tot de democratisering van het internet en van de computer. Het label is bedoeld om vertrouwen te wekken bij de gebruiker.

Peeceefobie Peeceefobie is een ludieke campagne waarin Ginette met een tv-spot, een website (www.peeceefobie.be), een boekje en een lespakket uitlegt hoe ze haar vrees voor pc’s en internet overwon. In zeven eenvoudige stappen en in eenvoudige mensentaal leert ze hoe gebruikers hun computer kunnen beschermen tegen virussen, spam (ongewenste e-mail), indringers via internet, ...

26


Het blindsurferlabel De overheid zorgt ervoor dat zoveel mogelijk van zijn eigen websites vlot toegankelijk zijn voor blinden en slechtzienden. Zo was de federale portaalsite die Fedict ontwikkelde, een van de eerste overheidssites die het blindsurferlabel toegekend kreeg. Dat label is een initiatief van ’Blindenzorg Licht en Liefde’ en het ‘Œuvre Nationale des Aveugles’.

Safer Chat Safer Chat (www.saferchat.be) is een reeks van chatrooms waar jongeren tussen 12 en 15 jaar op een veilige manier met elkaar kunnen chatten (realtime communiceren via internet). Met behulp van de eID wordt de leeftijd van de chatter gecontroleerd. Op die manier worden volwassenen

met mogelijk slechte bedoelingen uit de chatroom geweerd. Safer Chat is ontwikkeld in overleg met de FCCU (Federal Computer Crime Unit) en Child Focus.

Gratis eID-kaartlezers Om het gebruik van de eID op het internet te bevorderen, deed Fedict aan 100.000 twaalfjarigen, bij het afhalen van hun eerste identiteitskaart een eID-kaartlezer cadeau. Zo kunnen nu duizenden nieuwe gezinnen met hun eID op het internet surfen en chatten. Maar ook onrechtstreeks is deze actie goed voor het gebruik van de eID op internet: door de grote bestelling is de marktprijs van de kaartlezer met zo’n 40 % gedaald, waardoor de kaartlezer betaalbaar is voor iedereen.

27

28


DE ORGANISATIE EN WERKING Omwille van haar specifieke taken heeft Fedict een andere structuur dan de meeste FODs. Naast het eerder vertrouwde organigram van een federale overheidsdienst zijn er ook samenwerkingsverbanden tussen de verschillende diensten om de specifieke projecten van Fedict tot een goed einde te brengen. Fedict is georganiseerd in vier directies of directoraten-generaal, drie stafdiensten die ze deelt met andere FODs (de Kanselarij, B&B en P&O) en zes ondersteunende diensten (Marcom, Veiligheid, Fedict Support Office, Juridische Ondersteuning, Overheidsopdrachten en Relaties Andere Overheden). Iedere dienst neemt zijn deel van de activiteiten van Fedict voor zijn rekening.

29

De directoraten-generaal en hun werking De verschillende directoraten-generaal (DG’s) hebben elk een duidelijk afgebakende verantwoordelijkheid bij de studie, het ontwerp, de ontwikkeling en de ondersteuning van e-governmenttoepassingen en -diensten.

Walter Van Assche Directeur-generaal Programma- en Projectbeheer

1 Het Directoraat-Generaal Programmaen Projectbeheer Het DG Programma- en Projectbeheer staat in voor de realisatie van concrete toepassingen en diensten binnen Fedict, zowel voor ICT, e-government als e-society. Het DG Programma- en Projectbeheer wil met zijn ervaring een competentie- en expertisecentrum voor project-, programmaen portfoliobeheer uitbouwen. Om zijn doelstellingen te realiseren, werkt het DG Programma- en Projectbeheer met 10 tot 15 personen. Ze zijn georganiseerd in de volgende diensten: • De directeur-generaal: Walter Van Assche • De programmaen projectmanagers; • De projectmanagement office.

Dominique Volon Directeur-generaal Dienstenbeheer

2 Het Directoraat-Generaal Dienstenbeheer Het DG Dienstenbeheer stelt alle diensten van Fedict ter beschikking van de verschillende doelgroepen via de dienstencatalogus. Het verzorgt ook de uiteindelijke service aan de verschillende FODs en de ondersteuning van hun eindgebruikers. Met deze ondersteuning slagen de verschillende FODs erin hun eigen toepassingen zelfstandig te beheren. Het DG Dienstenbeheer wil met zijn ervaring een competentie- en expertisecentrum voor dienstenbeheer uitbouwen. Om zijn doelstellingen te realiseren, werkt het DG Dienstenbeheer met 5 personen, bijgestaan door externe experten. Ze zijn georganiseerd in de volgende diensten: • De directeur-generaal: Dominique Volon • Het IT Transition Management: staat in voor het beheer van transitie tussen project en dienst en voor het opstellen van de dienstencatalogus; • Service Delivery: staat in voor de eigenlijke dienstverlening aan de klanten; • Service Support: staat in voor de ondersteuning van de eindgebruikers.

30


Programma’s, projecten, producten en diensten Om de programma’s zo vlot mogelijk te laten verlopen, maakt Fedict op de werkvloer een onderscheid tussen ‘programma’s’, ‘projecten’, ‘producten’ en ‘diensten’: Peter Strickx Directeur-generaal Systeemarchitectuur en Standaarden

3 Het Directoraat-Generaal Systeemarchitectuur en Standaarden Het DG Systeemarchitectuur en Standaarden definieert de gemeenschappelijke technische basisarchitectuur voor de e-governmentbasisdiensten of -bouwstenen van alle FODs. Daarbij streeft het naar stabiliteit en flexibiliteit. Het bepaalt ook de hieraan gerelateerde normen en regels, zodat een maximale technische samenwerking tussen de federale overheidsdiensten mogelijk wordt. Het DG Systeemarchitectuur en Standaarden wil met zijn ervaring ook een competentie- en expertisecentrum voor informaticatechnologie uitbouwen. Om zijn doelstellingen te realiseren, werkt het DG Systeemarchitectuur en Standaarden met zes personen: • De directeur-generaal: Peter Strickx • Een netwerkarchitect; • Een integratiearchitect; • Een applicatiearchitect; • Een security-architect;

Sven Forster Directeur-generaal Informatiebeheer

4 Het Directoraat-Generaal Informatiebeheer Het DG Informatiebeheer detecteert en optimaliseert de informatiestromen binnen de federale overheid. Om de effectieve uitwisseling van informatie binnen die stromen mogelijk te maken definieert het de nodige informatiebronnen (waaronder de ‘authentieke bronnen’) en maakt ze toegankelijk voor de FODs en voor andere bevoegde personen en diensten. Het DG Informatiebeheer wil met zijn ervaring een competentie- en expertisecentrum voor informatiebeheer uitbouwen. Om zijn doelstellingen te realiseren, werkt het DG Informatiebeheer met drie personen: • De directeur-generaal: Sven Forster • Een senior expert; • Een business process analyst.

• Een ‘programma’ is een groep van projecten, diensten en initiatieven die samen bijdragen tot eenzelfde strategische doelstelling, vastgelegd door het directiecomité. Het programma is het ruimere kader waarin verschillende projecten en diensten worden ondergebracht. Zo is er bijvoorbeeld het programma ‘Authentieke Bronnen en ‘E-society’. • Een project is een tijdelijk initiatief, een reeks van activiteiten en taken binnen een programma, dat een of meer nieuwe of vernieuwde producten en/of diensten als resultaat heeft. • Een product is een herbruikbare component die in verschillende overheidsdiensten geïntegreerd kan worden. Dankzij de herbruikbaarheid van componenten wordt de ontwikkelingstijd en -kost tot een minimum beperkt en kunnen de oplossingen eenvoudiger aan elkaar gelinkt worden. Een voorbeeld van een herbruikbare component is de elektronische identiteitskaart eID. • Een dienst is het operationeel ter beschikking stellen van een product of een expertise, met de nodige ondersteuning aan de eindgebruikers. De performantie en de beschikbaarheid van de dienst (bijvoorbeeld van het breedbandnetwerk FedMAN) is gebonden aan specifieke kwaliteitsniveaus of service level requirements.

• Een verantwoordelijke interoperabiliteit.

31

Fig. 07 - De specifieke structuur van Fedict

De specifieke structuur van Fedict (Fig. 07) Voor het ontwikkelen van ICT-producten en -diensten is een specifieke samenwerkingsstructuur nodig die niet onmiddellijk realiseerbaar is binnen de normale structuren van een overheidsdienst. Zo zijn er bij het ontwikkelen van een ICT-programma een heleboel verschillende en specifieke competenties nodig, zoals het uittekenen van efficiënte informatiestromen, projectmanagement en service management. Deze competenties zijn stuk voor stuk het specialisme van een van de directoraten-generaal. Om ervoor te zorgen dat de verschillende directoraten vlot met elkaar kunnen samenwerken en dat het programma (zie kader op p.31) blijft beantwoorden aan de strategische doelstellingen van Fedict, zijn er drie personen die eenzelfde programma aansturen en centraal bewaken: de programmamanager, de servicemanager en de projectarchitect. De programmamanager coördineert het programma en wordt daarbij aangestuurd en bijgestaan door een sponsor. Voor elke cyclus van het programma kan hij een beroep doen op mensen, middelen en knowhow van elk van de vier directoraten-generaal.

De werkwijze van Fedict (Fig. 08) Om de programma’s zo efficiënt mogelijk te laten verlopen, voorziet Fedict in zijn interne structuur drie verschillende beslissingsniveaus: het strategische beslissingsniveau, het operationele beslissingsniveau en het concrete beheer van de programma’s. Het directiecomité van Fedict vertaalt het beleid van de minister en de beleidscel in een strategische visie. Deze visie wordt geconcretiseerd in strategische doelstellingen en die resulteren op hun beurt in een concrete

32


dienstencatalogus, die een overzicht van de verschillende Fedictdiensten biedt. Daarnaast beoordeelt het directiecomité de opportuniteit van mogelijke nieuwe programma’s. Het vergadert wekelijks en bestaat uit 8 leden:

• De directeur-generaal Programma- en Projectbeheer; • De directeur-generaal Dienstenbeheer; • De directeur-generaal Informatiebeheer;

• De voorzitter van Fedict;

• De stafdirecteur P&O;

• De directeur-generaal Systeemarchitectuur en Standaarden;

• De stafdirecteur B&B; • De stafdirecteur ICT.

Opera, de vergadering van sponsors van Fedictprogramma’s, zet de strategie die het directiecomité ontwikkeld heeft, om in operationele activiteiten. Zij zorgt voor de aansturing (en de opvolging) van e-governmentprogramma’s. Opera staat voor ‘Opportunity and Portfolio Evaluation and Recommendation of Actions’. Enkel leden van het directiecomité kunnen de rol van sponsor vervullen.

De programmamanager en zijn team van projectmanagers, servicemanagers en projectarchitecten staan in voor het operationele beheer van de programma’s. Zij zorgen voor de dagelijkse opvolging van het programma in overleg met en gesteund door een ‘sponsor’. De sponsor, een van de leden van ‘Opera’, zorgt ook dat de nodige mensen en budgetten voorhanden zijn voor de realisatie van het programma.

Fig. 08 - De werkwijze van Fedict

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

33

De Stafdiensten 5 De Stafdienst ICT Deze stafdienst wordt gedeeld met drie andere federale overheidsdiensten: de Kanselarij van de Eerste Minister, Personeel & Organisatie en Budget & Beheerscontrole. Deze beslissing werd in 2003 genomen omwille van de beperkte omvang van de vier overheidsdiensten. De Shared Service ICT is verantwoordelijk voor de interne ICT-activiteiten, -toepassingen en -infrastructuur van de vier FODs en aanverwante diensten (zoals e-mailservice, internettoegang, file- en printservice en mobiliteit): • De Algemene Directie Externe Communicatie; • Het Staatssecretariaat voor Administratieve Vereenvoudiging; • De Dienst voor de Administratieve Vereenvoudiging; • De Beleidscel Vice-Eerste Minister en Minister van Begroting en Consumentenzaken;

34


• De Beleidscel van de Minister van Werk (en Informatisering);

• Anta (gecoördineerde openbare aanbestedingen voor de verschillende FODs);

• Het Interfederaal Korps van de Inspectie van Financiën;

• New Budgetex (budgetbeheer);

• Het Staatssecretariaat voor Duurzame Ontwikkeling en Sociale Economie;

• Miro (balanced score card);

• Het Staatssecretariaat voor Overheidsbedrijven; • Het Selectiebureau van de Federale Overheid; • Het Opleidingsinstituut van de Federale Overheid. De Shared Service ICT ontwikkelde ook een aantal applicaties die het interne beheer van de FODs vereenvoudigen (algemene applicaties of applicaties voor een specifieke FOD). Voorbeelden zijn: • Focus (personeelsbeheer); • Cobra (boekhouding en betalingen);

• Internetportalen voor de verschillende FODs. De dienst wordt geleid door directeur Yves Vander Auwera en telt een vijftigtal medewerkers waarvan 2 op de loonlijst van Fedict.

Piloot Voor veel diensten van de Shared Service ICT treedt Fedict op als piloot. Maar ook omgekeerd is de cel ICT vaak een proefgebruiker voor de bouwstenen van Fedict, bijvoorbeeld bij het gebruik van FedMAN II, de integratie van de eID voor telewerkdiensten of de federale ‘witte gids’ FedDS.

35

6 De Stafdienst Budget en Beheerscontrole Een andere stafdienst die gedeeld wordt met de Kanselarij van de Eerste Minister, Personeel & Organisatie en Budget & Beheerscontrole, is de Shared Service B&B (Budget en Beheerscontrole). Deze overkoepelende dienst is verantwoordelijk voor de financiële planning, begroting en opvolging binnen de FODs en de bijbehorende interne controle. Concreet werkt de cel B&B instrumenten uit om de begroting te plannen, uit te voeren en te evalueren op basis van de strategische en operationele doelstellingen van elke FOD. Dat laat de FODs toe om de hun toegekende middelen optimaal te beheren. Uiteraard ondersteunt B&B ook de directie van elke FOD bij het optimaliseren van de verschillende processen. Bij Fedict staat B&B bovendien in voor het facility management en het economaat. De Shared Service B&B wordt geleid door directeur Ludo Waterschoot. De Shared Service stelt bij Fedict verder 2 mensen te werk.

36


37

7 De Stafdienst Personeel en Organisatie en office support management Een derde gemeenschappelijke stafdienst, die gedeeld wordt met de Kanselarij van de Eerste Minister, Personeel & Organisatie en Budget & Beheerscontrole, is de Shared Service P&O (Personeel en Organisatie). Deze stafdienst overkoepelt de stafdiensten P&O van de vier verschillende FODs en is verantwoordelijk voor de organisatieontwikkeling en de aanbreng en ontwikkeling van de juiste competenties in de FODs. Concreet staat P&O in voor planning, rekrutering, onthaal, opleiding en ontwikkeling van het personeel en doet dat steeds in zeer nauwe samenwerking met het management van de FODs. Door het voeren van een toekomstgericht loopbaanbeleid is P&O verantwoordelijk voor de motivatie van alle medewerkers. De dienst staat ook in voor de personeelsadministratie en de opvolging van de arbeidsvoorwaarden. Bij Fedict is aan de opdrachten van de cel P&O ook het office support management toegevoegd. De Shared Service P&O wordt geleid door directeur Luc Wintmolders. De cel P&O en office support management telt bij Fedict 9 personeelsleden: • De verantwoordelijke P&O;

38


• 3 managementassistenten; • 1 managementassistente gedetacheerd naar de beleidscel van de Minister; • De onthaalverantwoordelijke; • 2 medewerksters onderhoud; • 1 chauffeur.

Op 31 december 2005 telde Fedict 50 personeelsleden in 3 categorieën: • 6 statutairen (waarvan 6 mandaathouders); • 10 contractuelen; • 24 medewerkers die vanuit de vzw Smals-MvM/ Egov gedetacheerd zijn.

Fedict telde 44 % vrouwen en niet minder dan 82 % universitairen onder zijn personeel. 54 % van de medewerkers was Nederlandstalig. De gemiddelde leeftijd van de Fedictmedewerkers was 39 jaar.

39

De Ondersteunende Diensten 8 De dienst Marcom (Marketing & Communicatie) De dienst Marcom staat in voor de externe en interne communicatie van Fedict. Doelstellingen voor externe communicatie zijn: • Het bekendmaken en positioneren van Fedict bij zijn klanten: overheidsdiensten, bedrijven en burgers. Vooral de stelselmatig bijgehouden website van Fedict en de aanwezigheid op twee beurzen (TMAB en Rewics - ‘Rencontres wallonnes de l’internet citoyen’) met het nodige promotiemateriaal dragen daartoe bij; • Het uitdragen van de e-governmentstrategie naar andere overheidsdiensten. Daarvoor werden vijf datasheets en de eID-website ontwikkeld. Op alle overheidsniveaus worden presentaties gehouden over de verschillende aspecten van e-government. • Het uitdragen van de e-societystrategie naar de burgers. Fedict organiseert tal van communicatiecampagnes voor het grote publiek, zoals Internet voor iedereen, Peeceefobie en Safer Chat. Voor interne communicatie is er één doelstelling: het verspreiden van organisatiegerelateerde informatie binnen Fedict. Dat gebeurt door middel van interne mails en flashes, infosessies op regelmatige en occasionele basis, de organisatie van een Fedictdag en een postercampagne.

40


Vanaf maart 2005 stuurde de MarCom-dienst in totaal 74 informatieve mails en 15 nieuwsflashes naar het personeel van Fedict. Er vonden 27 informatiesessies plaats. Daarop kon een Fedictmedewerker een interessante activiteit of een boeiend project uitleggen aan zijn of haar collega’s. De Marcom-dienst bestaat uit de communicatieverantwoordelijke en een vertaler.

Peeceefobie-campagne: groots opzet met grote impact De Peeceefobiecampagne (najaar 2005) is veruit de belangrijkste communicatiecampagne die Fedict voerde sinds zijn oprichting. Met de campagne wilde Fedict de burger concrete tips en oplossingen aanbieden voor een veilig internetgebruik. Een website, tv-spots, evenementen op de boekenbeurs en op toplocaties in de grotere Belgische steden, advertenties in tijdschriften, 200.000 stickers, 400.000 hoogkwalitatieve infoboekjes en 200.000 brochures droegen daartoe bij. Nadien werd bij een representatief staal van de Belgische internetgebruikers de impact van de campagne gemeten. 46 % van de ondervraagden was bereid om meteen zijn internetbeveiligingssoftware te updaten. 71 % vond het goed dat de overheid in die materie zijn verantwoordelijkheid opneemt. De campagne kreeg erg positieve reacties, maar had volgens een meerderheid langer mogen duren.

Via de Peeceefobiecampagne wil Fedict de burger concrete tips en oplossingen aanbieden voor een veilig internetgebruik.

41

9 De Ondersteunende dienst veiligheid E-government maakt informatiesystemen van de federale overheid toegankelijk en verbindt ze met elkaar. Om daarbij privégegevens van burgers en geclassificeerde informatie te beschermen en om een betrouwbare en stabiele service te garanderen, is een strategie voor informatieveiligheid noodzakelijk. Dat is de opdracht van de Fedictdienst ‘Information Security Management’. De dienst bouwt met zijn ervaring een competentie- en expertisecentrum voor informatieveiligheid uit. De focus ligt daarbij vooral op: • Het overlegplatform voor informatieveiligheid. Dat platform behandelt de technologische en organisatorische aspecten van informatieveiligheid en de algemene uitdagingen voor de overheid en de samenleving. Het platform verzamelt alle actoren die met de veiligheid van overheidsinformatie te maken hebben. Op de eerste vergadering in december 2005 waren elf betrokken instanties aanwezig. Fedict verzorgt het secretariaat van het overlegplatform;

• Het forum van veiligheidsadviseurs van de FODs. Doel is het beheer van de informatieveiligheid in alle FODs op een gecoördineerde manier aan te pakken. Momenteel blijft het wachten op een ministeriele beslissing om de veiligheidsadviseurs en het forum officieel aan te stellen. Toch vonden, zonder formeel statuut, in 2005 al vier vergaderingen plaats met telkens 13 FODs en vijf andere instellingen;

• Risicobeheer binnen de verschillende FODs. Fedict werkte voor de veiligheidsadviseurs een methode uit om kwetsbaarheden en risico’s in te schatten en in te dekken, gebaseerd op de ISO-13335-norm. De FOD P&O en Fedict zelf namen deel aan de eerste oefeningen rond risicobeheer;

De opdracht van de Fedictdienst ‘Information Security Management’ is privégegevens van burgers en geclassificeerde informatie te beschermen.


De aansturing en opvolging van Fedictprogramma’s gebeurt door ‘Opera’, de vergadering van sponsors. Ondersteunend aan Opera is het Fedict Support Office. Het Fedict Support Office beheert en onderhoudt het overzicht van alle lopende studies, programma’s, projecten en diensten. Dat overzicht bevat informatie over de voortgang en het beheer van elk van deze activiteiten. Deze managementinformatie stelt Opera in staat de verschillende programma’s correct aan te sturen en mensen en middelen optimaal in te zetten. Het Fedict Support Office is nog niet geïnstalleerd. Een projectteam wordt binnenkort samengesteld.

11 De dienst Juridische ondersteuning • De continuïteit van de dienstverlening van de overheid. Fedict organiseerde daarover presentaties voor de FODs Buitenlandse Zaken, Binnenlandse Zaken en Mobiliteit en Vervoer. Voorlopig echter heeft nog geen van deze FODs een continuïteitsplan of “disaster recovery plan” opgesteld bij gebrek aan middelen; • Certificering en homologatie van systemen voor geclassificeerde informatie. Fedict maakte een homologatiedossier op voor het Belgische domein van het TESTA-netwerk en is bezig met een studie van de encryptiesystemen van de FOD Buitenlandse Zaken. De dienst Veiligheid telt één medewerker.

42

10 Het Fedict Support Office

Veel e-governmenttoepassingen maken gebruik van gegevens van burgers en bedrijven. De vraag om wettelijke bescherming van de persoonlijke levenssfeer is daardoor luider dan ooit. Ook voor de elektronische identiteitskaart, de elektronische handtekening, elektronische betalingen en e-commerce is er een groeiende nood aan sluitende wettelijke omkadering. Fedict bouwde zelf een sterke juridische ervaring op in deze materies en omringt zich bovendien met gespecialiseerde centra en advocatenkantoren. Het stelt zijn expertise ter beschikking van de andere FODs. Zowel kleinere FODs zonder eigen juridische dienst als grotere FODs doen een beroep op Fedict voor gespecialiseerd advies.

43

Fedict verleent advies in de volgende domeinen: • Informaticarecht; • E-commerce; • E-payment; • Elektronische handtekening; • Digitale certificaten; • Algemene en bestuursrechtelijke aspecten. 9 FODs, de meeste mét eigen juridische dienst, deden in 2005 een beroep op Fedict. De meeste vragen, a rato van 1 per week, gaan over de bescherming van de privacy en over de eID. De dienst Juridische ondersteuning telt één medewerker.

• het publiceren van de lastenboeken via de juiste kanalen; • ondersteuning bij de evaluatie van de offertes (administratieve conformiteit); • ondersteuning bij het toekennen van de opdrachten (opstellen en tijdig versturen van de documenten); • het opmaken van de contracten volgens de afgesproken kwaliteits- en serviceniveaus; • het opvolgen van de uitvoering van de opdrachten. In 2005 werden 109 opdrachten toegekend door Fedict, voor een totaal bedrag van 15,7 miljoen euro. Het aantal overheidsopdrachten voor Fedict is de laatste vier jaar elk jaar zowat verdubbeld. De dienst Overheidsopdrachten telt één medewerker.

Van zulke gelegenheden worden vaak ervaringen, ideeën en opportuniteiten meegebracht die vervolgens binnen Fedict bestudeerd kunnen worden. Steeds meer worden ICT- en e-govermentaspecten op Europees niveau beslist. De dienst Relaties Andere Overheden verdedigt de Belgische belangen binnen de Europese Unie door deelname aan vergaderingen (ongeveer 15 per jaar, technische vergaderingen niet meegerekend) en coördinatie met andere landen. Ook in de gesprekken over interoperabiliteit van de eID tussen de verschillende Europese lidstaten, speelt België samen met Oostenrijk een voortrekkersrol. Ook binnen België worden relaties met andere overheden onderhouden: met gewesten en gemeenschappen en met steden en gemeenten. De dienst Relaties Andere Overheden telt één medewerker.

12 De dienst Overheidsopdrachten Fedict maakt voor zijn opdracht intensief gebruik van de diensten van leveranciers en onderaannemers. Het heeft daardoor ruime ervaring met het aanbesteden, toekennen en opvolgen van overheidsopdrachten. Deze ervaring stelt Fedict ook ten dienste van de andere FODs. Een tiental FODs maakte van dat aanbod al gebruik. De expertise spitst zich in hoofdzaak toe op: • het opmaken van de overheidsopdrachten; • het publiceren van de overheidsopdrachten volgens de wettelijke bepalingen;

44


13 De dienst Relaties Andere Overheden België heeft een sterke reputatie opgebouwd op het vlak van e-government en ICT. De eID en de basisdiensten voor e-government zijn internationale blikvangers. Dat brengt met zich mee dat er maandelijks buitenlandse delegaties naar België komen om te leren uit onze ervaringen. Het is de opdracht van de dienst Relaties Andere Overheden om deze delegaties te ontvangen en de gewenste uitleg te geven. Anderzijds wordt Fedict ook geregeld in het buitenland uitgenodigd om het Belgische model toe te lichten. In 2005 waren er 25 buitenlandse missies.

Buitenlandse delegaties op bezoek De dienst Relaties Andere Overheden ontvangt per maand gemiddeld 1 tot 1,5 buitenlandse delegaties. Dat is een verdubbeling ten opzichte van twee jaar geleden. Het aantal deelnemers per delegatie varieert van 2 tot 45 personen. Niet alleen Europese delegaties komen op bezoek. Jaarlijks zijn er ook bezoekers uit niet-Europese landen zoals Tunesië, Canada, Australië en China.

45

COLOFON Redactie Wim Vandenberghe Fotografie Kathelijne Seeldraeyers Layout en illustraties Crozz Communication Eindredactie en coördinatie Mila Druwe en Cypres Vertaling Magali Gemenne en Misty Meadows Dank aan allen die aan dit eerste rapport van Fedict hebben meegewerkt. Ce rapport est également disponible en français.

46


47

Fedict - Federale Overheidsdienst ICT Maria-Theresiastraat 1/3 1000 Brussel Tel. +32 2 212 96 00 Fax +32 2 212 96 99 [email protected] www.belgium.be/fedict Verantwoordelijke Uitgever: Jan Deprest

Vruchtbare bodem voor klantvriendelijke e-gov A C T I V I T E I T E N R A P P O R T

Recommend Documents