PROJECT IDENTITEIT KLAS 3 MET DE FILM: DIE WELLE Thema’s: Identiteit, relaties, groepsdruk, democratie en dictatuur of dictatorschap Duur van het project: 4 – 5 weken
Wat betekent het begrip identiteit? We bekijken samen twee filmpjes die laten zien wat identiteit is: https://www.youtube.com/watch?v=5opGFdZfG_A https://www.youtube.com/watch?v=j0VmH1RqZxQ&list=PL0A468E1C3630E9D2&index=31
We werken verder in tweetallen: 1. Zoek samen met je buurman/buurvrouw naar het antwoord op de volgende vraag: Wat houdt volgens deze filmpjes identiteit in? Waarmee wordt een identiteit gevormd? Schrijf de belangrijkste punten en de voorbeelden op die je gezien hebt in het filmpje (5’ min). 2. Spreek met je buurvrouw af, wie van jullie bijlage 1 en wie bijlage 2 gaat lezen. 3. Vertel je buurvrouw/buurman wat er in de door jou gelezen bijlage staat. En wissel om, zodat jullie allebei verteld hebben wat jullie gelezen hebben 4. Maak samen een gemeenschappelijke lijst of mind-map met woorden, waarmee je het begrip identiteit volgens de filmpjes en de teksten kunt omschrijven en punten waaruit een identiteit wordt opgebouwd.
Iedereen is uniek, wie jij bent en waar je trots op bent… dat vormt je identiteit!
1
OPDRACHT 2 Wie ben ik? Wat is mijn identiteit? We bekijken samen de filmpjes over identiteit: https://www.youtube.com/watch?v=_xJzcwsQgoQ&list=PL0A468E1C3630E9D2 https://www.youtube.com/watch?v=j0VmH1RqZxQ&list=PL0A468E1C3630E9D2&ind ex=31
Iedere leerling werkt individueel verder aan een collage van zijn/haar eigen identiteit, waarin de volgende punten duidelijk worden: -
Je eigen eigenschappen Je dromen en idealen Je doelen en je motivatie Familie/culturele achtergrond Vrienden Werk/school Sporten/muziek/
OPDRACHT 3 Ter voorbereiding op de film: Trailer van de film Die Welle: http://www.cinenews.be/fr/films/die-welle/videos/ Zoek de betekenis op van de volgende woorden op: 1. Autocratie 2. Democratie 3. Dictatuur of dictatorschap 4. Anarchie 5. Fascisme 6. Nationalisme 7. Neo-nazi 8. Ideologie 9. Idealen 10. Discipline Beantwoord ook de volgende vragen: 11. Geef 2 voorbeelden van landen met een democratie 12. Geef 2 voorbeelden van landen met een dictatuur 13. Welke vorm van samenleving heeft jouw voorkeur en waarom? Zoek de betekenis van het woord op: 14. Peer-pressure of groepsdruk 15. Individualiteit 2
OPDRACHT 4 Lees de korte inleidingen op de film: ‘Die welle’ (2008) DIE WELLE is gebaseerd op een waargebeurd verhaal. In 1967 begon de jonge Ron Jones als leerkracht geschiedenis aan Cubberley High School. Tijdens een les over het nationaal socialisme stelden enkele vijftienjarige leerlingen pertinente vragen. “Hoe kon het Duitse volk zich zo laten misleiden door Hitler?” “Hoe konden bevriende buren plots vijanden worden en elkaar verraden?” “Hoe konden diezelfde mensen achteraf beweren dat ze van niets wisten?” Terechte vragen, beseft Ron Jones, maar hij vindt niet de juiste woorden om ze accuraat te beantwoorden. Impulsief beslist hij dat zijn leerlingen het zelf zullen ondervinden. Zonder hen in te lichten, sleept hij de klas mee in een akelig rollenspel (http://www.filmfiches.be). In 1972 schreef Ron Jones zelf een eerste verslag over het sociale experiment, getiteld ‘The Third Wave’. Op basis van dit essay uit de eerste hand werd in 1981 zowel een boek als een tv-film gemaakt. Beide waren getiteld THE WAVE en hadden een educatief doel. Onder het pseudoniem Morton Rhue bewerkte auteur Todd Strasser het verhaal van geschiedenisleraar Ron Jones tot een roman. De verfilming door Norman Lear resulteerde in een ongeveer 45 minuten durende tienerfilm. Zowel de film als het boek werden een internationaal succes. Ook vandaag nog worden ze wereldwijd gebruikt als illustratie tijdens de lessen op school. (http://www.filmfiches.be). Later in 2008 is de film ‘The Wave’ opnieuw verfilmd met de naam ‘Die Welle’. ----------------------------------------Waargebeurd Het is 1967. Op een middelbare school in Palo Alto in Californië geeft geschiedenisleraar Ron Jones les over een dictatuur. ‘Hoe was het toch mogelijk,’ vroeg een leerling aan Ron Jones, ‘dat zoveel mensen in de jaren dertig achter Hitler aanliepen?’ Ron Jones vond het moeilijk om dat goed uit te leggen en daarom begon hij met de klas een experiment dat helemaal uit de hand liep. Om zijn leerlingen te laten voelen dat ook gewone mensen meegesleept kunnen worden door een dictator, richtte hij op school een beweging op die hij De Derde Golf noemde. De beweging wordt zo’n groot succes dat de leraar het al snel niet meer in de hand had. Omdat het de verkeerde kant op ging met de leerlingen besloot de geschiedenisleraar het experiment al na een paar dagen te stoppen. De film The Wave is in 2008, in Duitsland, onder de titel Die Welle opnieuw verfilmd. De film speelt zich af in het huidige Duitsland. De film Die Welle is gebaseerd op het experiment dat in 1967 door een middelbare school docent in Amerika werd uitgevoerd. In de film, probeert de leraar, Rainer Wenger, de leerlingen te laten voelen hoe een dictatuur werkt. Wat vrij onschuldig begint, ontwikkelt zich na enkele dagen in een serieuze beweging met als naam Die Welle. Al op de derde dag beginnen de scholieren anderen uit te sluiten en het ene na het andere probleem volgt. (www.digischool.nl) ----------------------------------------3
Bekijk de film en beantwoord de volgende vragen bij de film. We letten in de film vooral op wat er gebeurt onder invloed van ‘groepsdruk’. Lees voordat de film begint de vragen goed door. Maak aantekeningen tijdens het kijken!!! Schrijf daarna de antwoorden op de vragen netjes uit. Let op: schrijf in goedlopende zinnen en zorg dat er bij elke meningsvraag een toelichting staat. Geef argumenten of voorbeelden!
1. Noem verschillende reacties van de leerlingen op het plan van het project van de leraar?
2. Wat is de kracht van het gebruik van kleding, een naam, rituelen en symbolen in deze film?
3. Herken je dat ook op onze school of daarbuiten? Bv. het dragen van de juiste kleding, tas etc.
4. Heb je wel eens iets gekocht of aangedaan om erbij te horen?
5. Heb je wel eens gevoeld dat je ergens aan mee moet doen om erbij te horen?
6. Karo trekt zich in de film niet veel aan van de groepsdruk. Vind je dat laf, egoistisch of knap? Waarom?
4
7. In de film zitten ook leerlingen, die er niet bij lijken te horen. Wat doen ze om toch mee te tellen?
8. Geef eens voorbeelden van gedrag dat je gezien hebt bij anderen of bij jezelf om erbij te horen.
9. In de film zijn er ook kleine groepen, die zich verzetten tegen de grote groep. Hoe gaan ze zich gedragen?
10. Wat vind jij van het gedrag van de leraar? Zou jij je veilig voelen bij zo’n docent? Waarom wel/niet?
11. Die Welle werd heel snel een beweging, waaraan velen meededen. Hoe kwam dat?
12. Geef voorbeelden van “hypes” die op dit moment erg in zijn en zich snel verspreiden. Leg uit hoe dat dan gaat.
13. Met welke hype of trend doe jij mee en met welke niet? Leg dat uit.
5
14. Op welk moment in de film vind jij dat Die Welle te ver gaat?
15. Beschrijf drie verschillende personen in de film. Wat is hun karakter? Hoe worden ze behandeld door de groep?
16. In de film zie je wat macht kan doen met mensen. Geef enkele voorbeelden
17. Stel je voor; je schrijft een recensie over deze film in de Schoolkrant. Je schrijft dat in twee delen: a. Waarom je deze film niet moet zien en b. waarom je deze film moet kijken.
OPDRACHT 5 Maak een gedicht of een rap over Groepsdruk n.a.v. de film en jouw eigen ervaringen en meningen. Gebruik de volgende woorden en gedachten: Erbij horen, buitengesloten worden, pesten, macht, populair zijn, meedoen, je afzetten, spullen wel of niet hebben, jezelf zijn, vrijheid, vriendschap, angst, leiderschap, de minderheid, de meerderheid, verraad, moed, lafheid, kiezen voor de groep of het belang van jezelf of de ander, balans tussen individu en de groep, geweld en zelfmoord.
6
OPDRACHT 6 Poster maken Placemat opdracht: Werkwijze: 1. Bedenk de kernwoorden van jouw identiteit in relatie tot de groep. Op groepsniveau is identiteit verbonden met datgene wat je aan anderen verbindt, zoals welke talen spreek je? Wat vind jij belangrijke gewoonten (cultuur); Waar bevind je je regelmatig (locatie)?, Wat zijn je religieuze overtuigingen (religie)? tot welke etnische groep(en) hoor jij (huidskleur)? Welke sfeer/klimaat vind jij belangrijk in de groep, waartoe je behoort? Enz. 2. Iedere leerling zet zijn/haar symbool op een veld met de bovenstaande kernwoorden. 3. Daarna rouleer je het blad en lees je elkaars tekst 4. Samen praat je over wat jullie gemeenschappelijk hebben en dat vul je in het middenveld in. Bedenk een gezamenlijk symbool
5. Op de achterkant van jullie A3 maken jullie een poster waarin je op een “eyecatching ” manier laat zien hoe: Je jezelf en de ander kunt beschermen tegen groepsdruk en pestgedrag. Je verbonden kunt zijn met de groep en tegelijkertijd vrijheid kunt hebben Presenteer jullie placemat en poster aan de klas.
Beoordeling 1. Opdracht 1 en 2: Omschrijving en Collage, Individueel cijfer, telt 1 x mee 2. Opdracht 3 t/m 5: Verslag, Individueel cijfer, telt 2 x mee Maak de opdrachten 3 t/m 5 digitaal en stuur ze via ELO-opdrachten naar de docent 3. Opdracht 6: Groepsopdracht, telt 1 x mee 7
BIJLAGE 1
Artikel 1 Wat is identiteit? Als je een leeftijdgenoot vraagt wat identiteit is, krijg je verschillende antwoorden. Velen zullen verwijzen naar hun identiteit op Facebook, blogs en andere sociale netwerken. Die netwerken zijn een soort etalages van onze identiteit. We kunnen er oefenen met het ontwikkelen van onze identiteit. Wat anderen van ons vinden bepaalt vaak onze identiteit. Als je een antropoloog vraagt wat iemands identiteit is noemt hij aspecten van cultuur, taal, etniciteit en familie. Een socioloog heeft het bij voorkeur over de groepen, de staat en het type samenleving waartoe die persoon behoort. Een historicus benoemt zowel de sociologische, antropologische als economische aspecten en plaatst die in de tijd. En zo kun je doorgaan.
Woordenboek Van Dale geeft als korte definitie van identiteit:
Eenheid van wezen, volkomen overeenstemming, Eigen karakter, het individuele kenmerk.
Het woord Identiteit is afgeleid van het Latijnse woord ‘idem’. Het betekent ‘dezelfde’. In psychologie verwijst het naar het constante in je persoonlijkheid. Het heeft te maken met kennis over jezelf èn met een gevoel over jezelf. 1 Identiteit betreft het eigene in relatie tot anderen en het andere. Concreet gezegd bepaal je je identiteit op twee niveaus. Op het persoonlijke niveau en op dat van de groepen waartoe je behoort - zoals het gezin, de familie, de klasgenoten, het dorp of de stad, ons land. Op het persoonlijke niveau is identiteit vooral onze persoonlijkheid, datgene wat ons uniek en eigen maakt. Op het niveau van de groep is identiteit verbonden met datgene wat ons aan anderen bindt, zoals taal, cultuur, locatie, religie, lidmaatschap van dezelfde groep, huidskleur, de etnische groep, het klimaat, de klas waartoe je behoort enz. Een definitie van identiteit die past in onze tijd luidt: Identiteit is het samenspel van karaktereigenschappen, overtuigingen, gaven, eigenaardigheden en gedrag, wat we laten zien in relatie met onszelf en anderen en het andere. Het is tevens datgene wat we als eigen én gemeenschappelijk aan onszelf ervaren wanneer we ons vergelijken met anderen. Identiteit ligt niet vast voor het leven maar verschuift in de tijd.
1
J v.d. Wal en J de Wilde, 2011, identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding.
8
BIJLAGE 2
Artikel 2 Vormen en gevormd worden
Een identiteit hebben we al vanaf onze geboorte (en daarvoor al, de ene baby in wording is beslist de andere niet; denk bijvoorbeeld aan het geslacht en of de baby wel of niet veel schopt).
Onze identiteit vormt ons én geven we zelf vorm. Aan onze identiteit bouwen we ons hele leven, ze is nooit af. Denk aan mode, onze spullen, onze digitale netwerken en relaties; dat alles vormt onze identiteit. Ook drukken we juist hierdoor uit wie we zijn. Als je gevraagd wordt wie je bent, dan antwoord je met je naam of laat je je identiteitsbewijs zien. Je hebt een naam, een gezicht, een geboortedatum, bent man of vrouw, zoon of dochter, vriend of vriendin, rijk of arm, huidskleur. Je hebt eigenschappen, ervaringen, overtuigingen, eigenaardigheden, die je maken tot wie je bent. Sommige eigenschappen staan vast en andere veranderen.2
Een identiteit geeft eigenheid en houvast. Een eigenheid waar je in tijden van onzekerheid op terug kunt vallen en die door haar na te volgen en verder uit te werken, bevrediging en plezier geeft in het leven. In de kern is een identiteit tevreden zijn met jezelf en je bewust zijn van jezelf: je weet wie je bent en weet wie je niet bent. En dat geeft rust.
Een belangrijk aspect van identiteit is dat ze verandert in de tijd. Tijd verandert alles. We leren dingen op school, van ouders en van vrienden. We gaan anders denken over onszelf en de wereld om ons heen. Er gebeuren dingen, die onze identiteit veranderen. Leven in de tijd verandert onze identiteit, elke dag.
We zijn niet uniek in ons identiteitsbegrip. Dieren kennen ook een identiteit, alhoewel op een ander niveau. Zo laten alle onderzoeken naar mensapen zien dat ze in karakter en gedrag behoorlijk van elkaar kunnen verschillen. Trouwens, je hoeft maar naar een dierentuin of boerderij te gaan en goed naar de beesten te kijken, of thuis je eigen kat met die van de buren te vergelijken. 2
J v.d. Wal en J de Wilde, 2011, identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding.
9
BIJLAGE 3 Onderstaand zien jullie 6 afbeeldingen uit de film „die Welle“. Schrijf tijdens het kijken wat er gebeurt in de scenes.
……………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………
10
………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………
BIJLAGE 4 Discussie naar aanleiding van onderstaande vragen. Iedereen beantwoordt eerst voor zichzelf de vragen. Daarna gaan we de antwoorden klassikaal bespreken.
1. 2. 3. 4. 5.
Wat maakt de groep “die Welle” zo aantrekkelijk voor veel jongeren? Wanneer wordt een gemeenschappelijke groep gevaarlijk? Dennis zegt in de film: “Niet alles aan “die Welle” was slecht!”. Wat bedoelt hij daarmee? Meningsvrijheid is een groot goed, ook al worden andere bevolkingsgroepen beledigd. Ben je het eens met deze stelling? Is het mogelijk dat dezelfde gebeurtenissen zoals die zich in de film hebben afgespeeld, ook in de tegenwoordige tijd kunnen gebeuren?
Wat vind jij van deze uitspraak van hoofdacteur Jürgen Vogel? “Ik denk dat deel uitmaken van een groep ook vandaag nog heel belangrijk is. Vooral in tijden waarin families uit elkaar vallen. Nu de traditionele, ruime familiebanden met grootouders, vaders, moeders, kinderen, kleinkinderen, ooms en tantes niet langer bestaan, voelt men een diepe drang om ergens bij te horen. Niet om je individualiteit op te geven, maar om iets of iemand te vinden met wie je je kan identificeren. Iemand voor wie je bereid bent om je ego naar de achterbank te verwijzen. Het individu is uniek en heeft een eigen persoonlijkheid, maar wil deel uitmaken van iets dat groter is dan jezelf. Dat is een primaire menselijke nood die uiteraard misbruikt kan worden. Maar fundamenteel is het niet slecht of kwaadaardig.” Wat denk jij: zijn mensen echt zo snel te beïnvloeden?De film eindigt tragisch en gewelddadig. Dat was niet het geval in het werkelijke verhaal. Regisseur Denis Gansel: “Ik voelde dat jongeren Die Welle best wel ‘s heel cool zouden kunnen vinden. Ik zag hoe ze op de filmset de Welle-groet gebruikten om elkaar te begroeten. Ik voelde me als Duits filmmaker verantwoordelijk om een sterk statement te maken. Ik wil tonen dat fascisme geen spelletje is. Daarom veranderde ik het einde met de duidelijke bedoeling om het publiek te shockeren.” (http://www.filmfiches.be ) 11
