Infoblad agrariërs
VOORJAAR 2015
W ees alert op waternavel Onderzoek oorzaak muizenplaag C onvenant erfafspoeling
Inhoud • • • • • • •
Wees alert op de grote waternavel Onderzoek moet oorzaak muizenplaag duidelijk maken Terugdringen erfafspoeling levert grote bijdrage aan waterkwaliteit Duurzame mest- en slibverwerking met superkritische vergassing Nieuwe Fiskatlas Fryslân over verspreiding vis in Fryslân Minder gewasbeschermingsmiddelen in oppervlaktewater Een jaar groenblauwe diensten
3 5 7 9 9 10 12
Infoblad agrariërs geeft informatie over actuele waterschapsonderwerpen en -regelingen. U ontvangt dit blad twee keer per jaar: in het voor- en najaar. Wij hopen dat het blad nuttig is voor uw bedrijfsvoering. Heeft u opmerkingen of suggesties? Dan horen wij dat graag.
Colofon WETTERSKIP FRYSLÂN Postbus 36, 8900 AA Leeuwarden Tel. 058 292 22 22 E-mail
[email protected] www.wetterskipfryslan.nl Infoblad Agrariërs | voorjaar 2015, nummer 12׀ Infoblad Agrariërs is het informatieblad van Wetterskip Fryslân voor alle agrariërs in Fryslân en het Groninger Westerkwartier | oplage: 5.400 | teksten: schrijfburo Terwisscha & Wagenaar | eindredactie: stafafdeling Communicatie | vormgeving & opmaak: GH+O, Leeuwarden | fotografie: Wetterskip Fryslân, Sparqle, Daniël Hartog, Anne van der Woude | druk: Grafische groep van der Eems, Easterein
2
Het opruimen van waternavel uit de Opsterlandse Compagnonsvaart bij Oosterwolde.
Tegengaan plaagsoorten gezamenlijke taak
Wees alert op de grote waternavel In veel wateren groeien planten die er oorspronkelijk niet voorkomen. Geen ramp, tenzij het woekerende exoten zijn. Oftewel plaagsoorten die inheemse plant- en diersoorten verstoten en de waterhuishouding verstoren. De grote waternavel is zo’n soort. Deze moerasplant uit de klimopfamilie kan sloten en vaarten volledig overwoekeren. In Zuidoost-Friesland is de overlast het grootst. Oorzaak? Illegale uitzet en twee milde winters waarin de plant kon overleven. Tijd voor actie.
Wetterskip Fryslân en provincie Fryslân zijn momenteel
waar de sloot op afwatert, weer besmet. Het is daarom
druk met het waternavelvrij maken van hoofdwater
heel belangrijk dat grondeigenaren, die watergangen
gangen en kanalen. Nog voordat de temperatuur van
en oevers onderhouden, alert zijn. En dat ze hun
het water toeneemt, en daarmee de populatie
(schouw)watergangen controleren en opgemerkte
waternavel.
waternavel direct verwijderen. Ook kleine stukjes.’
Gedeelde verantwoordelijkheid
Drastische gevolgen
Volgens Flora Rosenbrand, medewerker Flora & Fauna bij
Gebeurt er niets of te weinig, dan heeft een plaagsoort
Wetterskip Fryslân, is een goede samenwerking tussen
als de waternavel grote impact op de waterhuishouding
grondeigenaren en waterschap noodzakelijk om
en ecologie. Rosenbrand: ‘De plant groeit razendsnel en
plaagsoorten in de kiem te smoren. ‘Is de ene watergang
kan een sloot volledig bedekken. Gevolg is dat de water
niet goed schoongemaakt, dan is in no time de andere,
aan- en afvoer van water wordt belemmerd. Daarnaast
“Mijn koeien zagen sloten aan voor gras” 3
ontstaat door overwoekering een tekort aan licht en
Herken en meld een plaagsoort
zuurstof in het water, waardoor diverse vis- en
Leer invasieve planten herkennen met de
plantsoorten het niet overleven.’
gratis iWaterplant App. Een exemplaar ontdekt? Onderneem dan snel actie. Eerst
Overwoekerd
door melding te doen aan het waterschap, via
Ervaringsdeskundige is ook Ton van den Bosch uit
de app of telefonisch. Bent u verantwoordelijk
Lippenhuizen. Sloten op zijn land staan in verbinding met
voor het water of de kering waar de plant
de Opsterlandse Compagnonsvaart, de hoofdwatergang
groeit? Dan wordt u verzocht de plant te
die afgelopen najaar op plaatsen volledig werd
verwijderen en erop toe te zien dat deze niet
overwoekerd door de waternavel. ‘De waterplanten die
terugkeert. Voor verwijdering van waternavel
deze omgeving z’n charme geven, zag je in rap tempo
gebruikt u een hekkelmachine. Verwijder ook
verdwijnen. En mijn koeien zagen de sloten op een
alle resten. Hiervoor is een handhekkel
gegeven moment aan voor gras, en liepen zo het water
geschikt. Leg het hekkelmateriaal enkele
in’, aldus de melkveehouder. ‘Onze loonwerker heeft alle
meters van het talud om nieuwe besmetting
waternavel verwijderd, tot de laatste restjes aan toe. Een
te voorkomen. Laat voor hergebruik de
flinke klus, al was het mooi dat Wetterskip Fryslân
planten eerst volledig afsterven op het land.
regelmatig meehielp. Ongelooflijk hoeveel er op de kant kwam.’ Van den Bosch composteert het hekkelmateriaal en rijdt het uit over zijn land. Tegelijkertijd checkt hij zijn
Andere exoten
sloten op nieuwe besmetting. ‘Zeker in de tweede helft
Andere, maar minder agressieve plaagsoorten op dit
van de zomer controleer ik wekelijks, want dan kan het
moment zijn de grote kroosvaren, reuzenberenklauw en
hard gaan. Vooral rondom keringen, zoals dammen, is het
Japanse duizendknoop. Laatste twee exoten groeien alleen
oppassen. Daar kunnen gemakkelijk resten achterblijven.’
op het land. Ze tasten het gras aan dat oevers en keringen sterk maakt.
Goede basis door convenant In 2010 sloten het ministerie van Economische Zaken, de Unie van Waterschappen en brancheorganisaties voor kwekers een convenant ter bescherming van biodiversiteit in water. De afspraken resulteerden onder meer in een landelijke verkoopstop op zes waterplantensoorten: watercrassula, hydrilla, grote waternavel, water teunisbloem, kleine waterteunisbloem en parelvederkruid. Bij andere potentiële plaagsoorten wordt de consument nu gewaarschuwd. ‘Een mooie stap. Hiermee pakken we het probleem aan bij de bron’, aldus Flora Rosenbrand.
4
Ton van den Bosch.
Bij Pieterzijl sloot Wetterskip Fryslân half maart een opvaart af met een schot. Daarna werd het waterpeil in de vaart met een tractorpomp tot de rand van de kering omhooggebracht om te beoordelen of de kering lek was geworden door de muizenschade. Niek Bosma (links) en Jan Roelsma inspecteren het opmalen van het peil.
Nutriënten spoelen weg door gebrek aan gras en muizengangen
Onderzoek moet oorzaak muizenplaag duidelijk maken De muizenplaag in het veenweidegebied heeft grote schade
Roelsma van Wetterskip Fryslân. ‘Het bleek nu een voordeel
aangericht. Voor de boeren wordt die geschat op minstens
dat we vorig jaar een lang seizoen hebben gehad. Daardoor
80 miljoen euro. De waterkeringen die bij de vorige plaag in
hadden veel boeren nog wel wat ruimte in de mestkelders.
2004 nog buiten schot bleven, hebben er nu ook onder
Als alternatief is voorgesteld dat boeren met volle kelders de
geleden. Zo’n 120 kilometer kering is er zelfs zo slecht aan
mest uitrijden op minder beschadigde percelen.’
toe, dat actie dit voorjaar al nodig is.
Waterproef Een van de mogelijke gevolgen van de muizenplaag is dat
Voor de keringen zijn de muizengangen en -nesten vooral
nutriënten wegspoelen en in het oppervlaktewater
gevaarlijk bij golfoverslag: via de muizengangen loopt het
terechtkomen. Het kapot gevreten grasland houdt
water dan in de kade, waardoor deze verweekt. Dit is slecht
meststoffen onvoldoende vast en de muizengangen vormen
voor de stabiliteit. In combinatie met de erosie door de vraat
als het ware drainbuizen voor transport naar de sloten.
van de muizen aan de wortels van het gras, kan dit ertoe
Zowel Wetterskip Fryslân als veehouders hebben er belang
leiden dat de bovenkant van een kering wegslaat.
bij dat te voorkomen. Het waterschap riep agrariërs in de
Wetterskip Fryslân heeft half maart een paar opvaarten
getroffen gebieden daarom half februari op zo lang mogelijk
afgesloten om het peil in de sloot tot aan de rand van de
te wachten met het uitrijden van mest. Daaraan is goed
kering te kunnen brengen en zo de kwaliteit van de kering
gehoor gegeven, aldus coördinator waterkwaliteit Jan
te testen. 5
Oplossing op de plank ‘Als veehouders denken wij graag mee over oplossingen en mogelijkheden om tot een ‘early-warning-systeem’ te komen. Wij zijn de oren en ogen in het veld en we hebben ideeën over hoe deze plaag bestreden en een nieuwe plaag voorkomen kan worden. Het is belangrijk dat we voor verschillende omstandigheden opties hebben om een dreigende plaag bij de haard aan te kunnen pakken. Er is nu 200.000 euro voor een onderzoek. Dat is goed. Maar wij zouden sneller willen. Wetenschappers zijn op zoek naar cijfers en aantallen. Als ons het water aan de lippen staat, vinden wij het belangrijker om te weten of een bestrijdingsmaatregel werkt dan of die voor 60 of 80 procent minder muizen zorgt.’ Veehouder Jelle Bouma van de actiegroep Muizenschade.
Dit jaar kan Wetterskip Fryslân samen met de veehouders in het gebied niet veel meer doen dan de schade zo veel mogelijk beperken. Volgens projectleider Niek Bosma van het waterschap is het belangrijk dat ook wordt onderzocht om de huidige plaag in te dammen. Daarvoor heeft Wetterskip Fryslân samen met onder andere de provincie
Richtlijnen voor herstel muizenschade regionale kering
Fryslân, het Faunafonds, LTO Noord en de actiegroep Muizenschade, onderzoeksbureau Altenburg en Wymenga
De muizenplaag heeft ook schade aangericht aan de
en Alterra gevraagd onderzoek te doen naar oorzaken en
grasmat van de waterkeringen. Om de productie
mogelijke oplossingen.
van gras te bevorderen en de veiligheid van de keringen te kunnen waarborgen, is nu de periode
Vragen en oplossingen
van herstel aangebroken. Maatregelen die
Bosma: ‘Wij willen weten waarom wij in Fryslân dit jaar zo
toegestaan worden, zijn doorzaaien en frezen.
veel last hebben van muizen en andere, wat bodem betreft
Wetterskip Fryslân heeft hiervoor richtlijnen
vergelijkbare gebieden in Nederland, niet? Bij welke
opgesteld:
signalen moeten we een volgende keer in actie komen? En
• Doorzaaien wordt toegestaan op de gehele kering.
welke maatregelen kun je dan in welk seizoen voor welke
• Frezen mag alleen aan de binnenkant (polderzijde)
grondsoort het beste nemen om zowel een plaag als
van de kering, waarbij een minimale afstand van
milieuschade te voorkomen? We weten er nog niet genoeg
één meter vanuit de kruin moet worden
van. Er wordt wel gezegd dat het lage grondwaterpeil
aangehouden.
oorzaak is van de plaag en het klopt dat muizen van droge voeten houden. Maar waarom heeft dan ook De Gouden
Voor meer informatie en/of vragen over het herstel
Bodem bij Woudsend, waar biologisch wordt geboerd met
kunt u contact opnemen met de rayonbeheerder
een natuurlijk waterpeil, zo veel last van de uitbraak? Daarin
van Wetterskip Fryslân in uw gebied, bereikbaar via
willen we inzicht krijgen.’ Het onderzoek moet in juli zijn
telefoon 058 - 292 22 22.
afgerond. 6
V.l.n.r. Rakesh de Vries (Agrarische Jongeren Fryslân), dijkgraaf Paul van Erkelens (Wetterskip Fryslân), Harm Wiegersma (Nederlandse Melkveehouders Vakbod) en Geart Kooistra (LTO Noord) met het ondertekende convenant Erfafspoeling.
Agrariërs en Wetterskip Fryslân tekenen convenant Erfafspoeling
Terugdringen erfafspoeling levert grote bijdrage aan waterkwaliteit Met hun handtekening onder het Convenant Erfafspoeling
slag te gaan met het project Schoon Erf, dat ervoor zorgt
geven LTO Noord, de Nederlandse Melkveehouders
dat per locatie wordt gekeken hoe de grootste winst
Vakbond (NMV), Agrarische Jongeren Fryslân (AJF) en
geboekt kan worden. Daarnaast tekenden de partijen op
Wetterskip Fryslân aan dat ze serieus werk willen maken
10 maart voor een goede nulmeting en een rekentool
van het terugdringen van het afspoelen van nutriënten van
waarmee agrariërs kunnen aantonen hoeveel winst ze
boerenerven. Dat is nodig om de kwaliteit van het
hebben geboekt.
oppervlaktewater zo te kunnen verbeteren dat Fryslân aan de Europese Kaderrichtlijn Water voldoet.
Versnelling
Agrariërs kunnen verschillende maatregelen nemen om de
Clustermanager Rixt Smit is blij met de ondertekening
erfafspoeling te beperken. Van het regelmatig
van het convenant, dat volgens haar oprecht bijzonder
schoonmaken en/of handig inrichten van het erf tot het
mag worden genoemd. ‘Het is een buitengewoon
realiseren van een vuilwateropvangvoorziening. In het
positieve en constructieve benadering van het probleem.
convenant is vastgelegd dat ze samen met Wetterskip
De sector wil graag, maar is erg zoekende naar nieuwe
Fryslân werken aan een uitvoeringsbesluit waarin deze
ideeën en voorbeelden. Met het convenant nemen we
maatregelen zijn opgenomen. De boerenorganisaties
beide verantwoordelijkheid en staan we er ook samen
beloven in Fryslân en het Groninger Westerkwartier aan de
voor. Het is in een paar maanden tot stand gekomen. 7
die op het boerenerf nog kan worden geboekt. Zij wijzen erop dat dit niet alleen in het belang is van het waterschap, maar ook van de boer. De Jong: ‘Slimme maatregelen leveren besparing op.’ Van een erf wordt gemiddeld voor 85 vervuilingseenheden (VE) geloosd (een gemiddeld huishouden veroorzaakt 3 VE). De vervuiling bestaat onder meer uit perssappen uit kuil en maïs. Stro onderin de kuil vangt die sappen op. ‘Boeren kunnen de sappen beter aan hun koeien voeren dan aan waterplanten’, aldus De Jong. Volgens De Haan is het goed dat de sector met het waterschap het erfafspoelingsprobleem wil aanpakken. ‘Lozen via het erf op het oppervlaktewater is al jaren niet toegestaan en met boetes los je het probleem niet op. Met een gezamenlijke aanpak wel.’
Voorlichting Doel is de erfafspoeling in zes jaar tijd met tachtig procent
CONVENANT OP HOOFDLIJNEN
te reduceren. Voor het uitvoeren van de maatregelen,
Het convenant Erfafspoeling is een convenant op hoofdlijnen.
kunnen agrariërs een beroep doen op Europese subsidie
De uitwerking volgt in september in het uitvoeringsbesluit.
(POP3). Voorlichting en communicatie over zowel de
De belangrijkste, vastgelegde afspraken zijn:
maatregelen als over de subsidiemogelijkheden zullen
• Er komen een nulmeting en een rekentool, waarmee
belangrijke onderdelen zijn van het uitvoeringsbesluit,
agrariërs zelf kunnen nagaan hoeveel winst elke maatregel
vertelt Smit. ‘We willen boeren informeren over de grote
oplevert.
invloed die erfafspoeling heeft op de kwaliteit van het
• Er komt een pilot in Appelscha om ervaring op te doen met de afspraken uit het convenant in een gebiedsproces.
oppervlaktewater. Tegelijkertijd wijzen we ze op de kansen die er nu zijn om ermee aan de slag te gaan.’
• Het project Schoon Erf wordt opgezet om een gedragsverandering tot stand te brengen.
‘Dit is een verhaal waarmee we leden kunnen enthousiasmeren’ ‘Sommige boeren hebben alles al dik voor elkaar, bij anderen is het erf nog wat rommelig. Met dit convenant hebben we een verhaal waar boeren enthousiast van
Voor een bestuurlijk proces is dat enorm snel. Dat geeft
worden. Communicatie wordt belangrijk. Erfafspoeling is
ook wel aan dat we dit beide graag willen.’
niet het eerste waar een boer aan denkt als hij ’s ochtends
Volgens clustermanager handhaving Jasper de Rijke is
wakker wordt. We moeten duidelijk zien te maken dat het
een versnelling van het terugdringen van de
onderwerp aandacht vraagt. De rekentool is daarvoor een
erfafspoeling hard nodig om de kwaliteit van het
mooi instrument. Boeren kunnen gewoon achter de
oppervlaktewater op peil te krijgen. ‘Er moet iets
computer gaan zitten en zelf heel direct zien wat het
gebeuren. Op lokale schaal is regelmatig sprake van
resultaat is van wat ze doen. Dat stimuleert. Het is
aanzienlijke waterkwaliteitsproblemen. Wij hopen dat de
belangrijk dat boeren nu aan de slag gaan met de
ondertekening een versnelling in gang zet.’
erfafspoeling. Dan kunnen ze de maatregelen die nodig zijn inpassen in wat er toch al op het erf moet gebeuren.
Slimme maatregelen
Als je tot het laatste moment wacht, lukt dat niet meer.’
Ook Roel de Jong en Wietze de Haan, beiden dagelijks bestuurslid van Wetterskip Fryslân, benadrukken de winst 8
Peet Sterkenburgh, melkveehouder en bestuurslid van LTO Noord.
DUURZAME MEST- EN SLIBVERWERKING MET SUPERKRITISCHE VERGASSING Wetterskip Fryslân participeert in het project Scarlet-Plus waarin geëxperimenteerd wordt met verwerking van natte biomassa, zoals digestaat, waterzuiveringsslib, rundveedrijfmest en hekkelmateriaal (afgemaaide waterplanten) via superkritische vergassing. Aan het driejarige project, dat wordt gefinancierd door Economische Zaken in het programma Topsector Energie, doen vijftien partners mee. De proefinstallatie (de Yellow Gasmachine) in Raalte kan natte biomassa, zoals zuiveringsslib, drijfmest of digestaat, in een enkele stap bij hoge druk en temperatuur omzetten in brandbaar gas. Dit gas is een mengsel van met name methaan en waterstofgas. Daarnaast ontstaat schoon
behandeling voor de verwerking van rioolslib
proceswater en een mineraalmengsel met fosfaat. Ook
kan opleveren. Ook wil het waterschap schoon
worden aspecten van het proces onderzocht, zoals in- en
oppervlaktewater. Door een goede mestverwerking kan
uitgaande stromen, gassen, proceswater en simulatie van
overbemesting worden voorkomen en spoelen er minder
het proces. Het project heeft als doel een plan te maken
nutriënten naar het oppervlaktewater. Als de techniek een
voor de bouw van een commerciële installatie voor de
goede alternatieve mestverwerking blijkt te zijn, kan ook
verwerking van 1000 liter per uur nat digestaat, drijfmest
de agrariër daarvan in de toekomst profiteren.
of zuiveringsslib. Het project wordt eind 2016 afgesloten. Als de proef Wetterskip Fryslân heeft belang bij het onderzoek omdat
succesvol is, kan vervolgens met de bouw van een grotere
het in de toekomst een doelmatige en duurzame
installatie worden begonnen.
NIEUWE FISKATLAS FRYSLÂN OVER VERSPREIDING VIS IN FRYSLÂN In navolging van andere provincies heeft Fryslân nu ook een eigen vissenatlas. De nieuwe Fiskatlas Fryslân laat zien waar de verschillende vissoorten zich in de provincie bevinden. In de atlas staan kaarten met de verspreiding per vissoort en diverse artikelen over de ecologie van de vis, de waterkwaliteit en vismigratie.
www.friesland.vissenatlas.nl. Wetterskip Fryslân vraagt de hulp van iedereen om de data over vis via de site actueel te houden. Een belangrijke rol is hierbij weggelegd voor vrijwilligers. Of je nu met je hengel, schepnet, snorkel, zaklamp of duikflessen achter de vissen aangaat, iedereen kan een bijdrage leveren en meedoen. Vanaf 2011 ondersteunde Wetterskip Fryslân het initiatief voor de ontwikkeling van een vissenatlas voor de provincie Fryslân; de Fiskatlas Fryslân. Naast het waterschap leverden medewerkers van de provincie Fryslân, terreinbeheerders en visserijorganisaties een bijdrage aan de totstandkoming van atlas. De gegevens zijn in de periode 2011-2014 verzameld door de adviesbureaus John Melis ecologie en Altenburg
De atlas is verkrijgbaar via de boekhandel. De verzamelde
& Wymenga, met inzet van tientallen vrijwilligers van de
gegevens over vis in Fryslân staan ook op de website
RAVON Werkgroep VissenOnderzoek Friesland. 9
LTO NOORD EN WETTERSKIP FRYSLÂN TESTEN AANVULLENDE MAATREGELEN
Minder gewasbeschermings in oppervlaktewater
Tineke de Vries.
‘De hoeveelheid schadelijke gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater is de afgelopen tien jaar met negentig procent teruggedrongen. Dat is mooi, maar niet voldoende. Daarom werken we als LTO Noord, en zes akkerbouwers in Noordwest-Fryslân, mee aan een test met aanvullende emissiebeperkende maatregelen. Niet alleen omdat we gaan voor schoon water, maar ook omdat we het risico lopen dat onmisbare gewasbeschermingsmiddelen straks verboden worden.’
Lid van de vakgroep akkerbouw van LTO Noord Fryslân, Tineke de Vries, spreekt uit ervaring. Als akkerbouwer in Hallum en teler van onder meer pootaardappelen en suikerbieten weet ze hoe belangrijk gewasbeschermings middelen zijn voor het realiseren van een mooie opbrengst en goede kwaliteit. Net zo goed beseft ze dat de afspoeling van residuen, die niet gezuiverd kunnen worden, schadelijk is voor het milieu. Daarin staat ze zeker niet alleen. ‘Verreweg de meeste akkerbouwers zijn zich hiervan bewust en hebben ook maatregelen getroffen. Denk aan het beperken van doseringen, gericht spuiten, toepassen van driftreductiedoppen en het hanteren van teeltvrije zones langs de waterkant. Hierdoor blijft de afspoeling beperkt.’
Teeltgericht onderzoek Toch trof het waterschap de afgelopen jaren te vaak schadelijke middelen aan. Onder meer tijdens het teeltgerichte onderzoek bij akkerbouwers in NoordwestFryslân, vertelt medewerkster waterkwaliteit Mattie de Vries. ‘Zowel wij als telers in het gebied hebben de laatste jaren, met vaste regelmaat, watermonsters genomen. Daarin troffen we met enige regelmaat residuen van
10
smiddelen
Proef nieuwe maatregelen De zes akkerbouwers in Noordwest-Fryslân gaan de volgende drie maatregelen testen: • Cascadegreppel aanleggen: parallel aan sloot en voorzien van compost (bindt gewasbeschermingsmiddelen). • Drempels in de ruggen om water vast te houden en oppervlakkige afspoeling te voorkomen. • Hulpstof aan gewasbeschermingsmiddel toevoegen dat zorgt voor betere vochtopname bodem.
Twee akkerbouwers voeren alle drie maatregelen door en vier collega’s beperken zich tot twee van de drie maatregelen. Om het effect te vergelijken, worden op (delen van) percelen ook geen maatregelen doorgevoerd. ‘We gaan deze bedrijven vanaf het nieuwe plantseizoen, dus dit voorjaar, intensief bemonsteren’, aldus Mattie de Vries die aangeeft dat de akkerbouwers ook zelf monsters nemen. Bijvoorbeeld na hevige regenval in plassen op het gewasbeschermingsmiddelen aan. Ook wel in
land en van drainagewater. Door de analyses met elkaar te
concentraties die boven de norm liggen. De oorzaak is
vergelijken, verwacht het waterschap te achterhalen welke
niet eenduidig. Wel wijst alles er op dat veel gebruikte
(combinatie van) maatregelen het gewenste effect hebben.
middelen gevoelig zijn voor afspoeling. Vooral na hevige buien. Opvallend is ook dat we soms ver na de
Praktijktest belangrijk
toepassing nog residuen aantreffen. Waaruit je kunt
Tineke de Vries gaat experimenteren met hulpstoffen en
opmaken dat de gewasbeschermingsmiddelen slecht
drempels tussen de ruggen. Ze is niet alleen benieuwd
afbreken en later alsnog in het water terecht kunnen
naar de effecten, maar ook of de maatregelen in praktijk
komen.’
functioneren. ‘Werken de greppels bijvoorbeeld nog als je daar met de trekker doorheen rijdt? Wat geheid gaat
Aanvullende maatregelen
gebeuren. En houden de drempels het water niet te lang
Wat de reden ook is, aanvullende maatregelen zijn
vast, zodat het pootgoed gaat rotten? Sowieso ben ik
nodig om de af- en uitspoeling tot het absolute
benieuwd naar het effect van het gebruik van hulpstoffen,
minimum te beperken, zoals vastgelegd in het
waar Agrifirm en Nefyeoto ons in begeleiden. Is voor hen
Deltaplan Agrarisch Water (DAW) waarin de Unie van
ook een mooie test.’
Waterschappen en LTO Nederland samenwerken aan het verbeteren van de waterkwaliteit. Dit jaar start er
De akkerbouwster hoopt dat de maatregelen effect
dan ook een proef met zes telers van uien en
hebben. En dat collega-akkerbouwers het goede voorbeeld
pootgoedaardappelen, onder wie Tineke de Vries.
dan volgen. ‘Of je voor bent of tegen, we moeten het
De akkerbouwers gaan samen met Wetterskip Fryslân,
samen doen. Anders lopen we de kans dat bepaalde
Agrifirm en Nefyto proefondervindelijk vaststellen of
middelen straks niet meer worden toegelaten. Even los van
de voorgenomen maatregelen (zie kader) effect
het feit dat ook wij als akkerbouwers graag zo verantwoord
hebben.
en veilig mogelijk ondernemen.’ 11
Een jaar groenblauwe diensten In 2014 gingen enkele proefprojecten rond ‘groenblauwe diensten’ van start. Hierbij realiseren particulieren of organisaties waterschapdoelen tegen een financiële of andere vorm van vergoeding. Bijvoorbeeld het onderhoud van watergangen, het ruimte bieden aan waterberging of het aanleggen en onderhouden van natuurvriendelijke oevers. Doel is om waterbeheertaken van het waterschap en doelen van de landbouw zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen. Belangrijk, want agrariër en waterschap zijn sterk afhankelijk van elkaar bij het waterbeheer. Wat leverde het eerste jaar groenblauwe diensten op?
van belang voor een goed waterbeheer in het gebied. Op haar beurt versterkt de ANV natuurwaarden. Ook lopen er pilots op Schiermonnikoog (aanleg Kaderrichtlijn Wateroevers), in Appelscha (watergebiedsplan) en de Noardlike Fryske Wâlden (verkennen eigen werkwijze).
Beter Alle pilots bewijzen dat goed samenspel slimme combinaties van maatregelen oplevert, die zowel gunstig zijn voor de agrariër als de waterhuishouding. Zo kunnen agrariërs waterbeheertaken zelf inplannen en (laten) uitvoeren. Positief effect is ook dat eigenaren meer inzicht krijgen in de waterhuishouding en de betrokkenheid toeneemt. Medewerkers van het waterschap krijgen op hun beurt meer begrip voor de keuzes van boeren.
Vertrouwen Dat vertrouwen en begrip de basis vormen voor iedere samenwerking, blijkt in alle pilots. Samenwerken was voor de verschillende partijen geen vanzelfsprekendheid.
Pilots
Bovendien was het vertrouwen in elkaar soms broos
Eén van die proefprojecten is het onderhoud van
door gebeurtenissen uit het verleden. Dankzij een open
hoofdwatergangen in de Zuidelijke Veenpolder. De
en eerlijke houding, het voorkomen van verkeerde
Agrarische Natuurvereniging Weststellingwerf (ANV) gaat
verwachtingen en vooral frequent overleg komt men toch
voor Wetterskip Fryslân het zomer- en najaarsonderhoud
tot een vruchtbare basis. Een basis voor de pilotfase, maar
aan de hoofdwateren in de Groote Veenpolder (gemeente
ook voor de lange termijn.
Weststellingerwerf) doen. Wetterskip Fryslân betaalt de ANV hiervoor een vergoeding. De ANV zal de sloten in de zomer en het najaar maaien. Voor het waterschap is dit
12
www.wetterskipfryslan.nl
