Valpreventie na een CVA

Valpreventie na een CVA

Dr. Vivian Weerdesteyn Universitair hoofddocent Drs. Hanneke van Duijnhoven Arts in opleiding tot revalidatie-arts en klinisch onderzoeker

Vallen na een CVA CVA

Vallen na een CVA CVA Afname van fysiek functioneren (bijv. loop- en balansstoornissen)


Andere stoornissen (bijv. cognitief en sensibel)



Vallen



Vallen

Valangst



Vallen

Afname fysieke activiteit

Valangst



Vallen


Valangst



Vallen


Weerdesteyn 2008

Valangst

Een aantal getallen Gezonde populatie > 65 jaar

• 30% valt minstens eens per jaar

• 0.5 – 0.65 vallen per jaar

Stroke

• In ziekenhuis 4-22% In revalidatiecentrum 11-47% Chronische fase 40-73% / jaar

• In ziekenhuis 2.2 – 4.9 In revalidatiecentrum 1.3 – 6.5 Chronische fase 1.4 – 5.0

Weerdesteyn 2008

Gevolgen van vallen Lichamelijk

Psychosociaal

• Letsel bij 8-69% van de vallen • Angst voor vallen • Fracturen bij 0.5-8.5%

• Lichamelijke inactiviteit

• Heupfracturen in 45-59%

• Sociale isolatie

• Veel zijwaarts vallen

• Depressie

• Osteoporose van aangedane lichaamshelft

• Druk op mantelzorger

Weerdesteyn 2008

Risicofactoren voor vallen • • • • • • •

ADL – afhankelijkheid Balansproblemen Loopstoornissen Beperkingen in uitvoer transfers Depressie Cognititeve stoornissen Sensibiliteitsstoornissen

• Inconclusief: kracht van de quadriceps, spasticiteit en neglect • Niet: leeftijd, hemianopsie of type/zijde/lokalisatie CVA

Hyndman 2002/2003/2004

Balansstoornissen na een CVA • Aangedane rompbalans • Verhoogde posturale sway tijdens staan

• Asymmetrische gewichtsverdeling • Problemen met dynamische balanscontrole (bijv.

tijdens transfers) • Vertraagde en verlaagde reacties op externe

verstoringen • Gestoorde opvangreacties

Geurts 2005

Valomstandigheden • Tijdens revalidatie fase 

Meeste valincidenten bij transfers

• Tijdens chronische fase  Meeste valincidenten tijdens lopen (39-90%)

Voorkomen van vallen na een CVA

Medicamenteus • Vitamine D suppletie • vermindert vallen bij vrouwen in instelling met laag vitamine D • slechts 1 studie • Alendroninezuur in plaats van alphacalcidol • Vermindert vallen bij patiënten in instelling in de chronische fase • slechts 1 studie Duplicatie beide studies noodzakelijk voor implementatie

Hulpmiddelen • Unifocale in plaats van multifocale brilglazen

• Geen effect op valincidentie • Geen effect op valfrequentie

Oefentherapie • 1 studie in acute fase, 4 in chronische fase • Meta-analyse voor chronische fase mogelijk

Review valpreventie na CVA

Ter vergelijking: Oefentherapie bij gezonde ouderen

Hoe nu verder?

Aard van de training oorzaak van gebrek aan effect?

Welk type training zou vallen na een CVA kunnen voorkomen?

Balanstraining

Opdracht: Bedenk een balansoefening Schrijf deze op een geeltje

Welke balansoefening heb je gekozen? Oefening gericht op: • Balanscontrole in statische houding • Dynamische balanscontrole tijdens zelf geïnitieerde beweging • Dynamische balanscontrole na externe verstoring

• Geïsoleerde oefening vs. in functionele beweging

• Huiswerk oefening vs. begeleide oefening

Een trainingsprogramma had veelbelovend resultaat

Review valpreventie na CVA

Wat waren de kenmerken? • • • •

Programma specifiek ontwikkeld voor CVA groep Begeleide groepstraining 3 keer per week gedurende 10 weken Taakgerelateerde balans- en looptraining

• Statisch, dynamisch en opvangen van externe balansverstoringen • Zeer uitdagende oefeningen Maar: • te weinig deelnemers in de groepen • tevens balanstraining in controle groep. Marigold 2005

Twee nieuwe trainingsprogramma’s • FALL prevention after Stroke (FALLS)

• Dynamische balanstraining na een CVA

Twee trainingsprogramma’s • FALL prevention after Stroke (FALLS) • Gebaseerd op “vallen verleden tijd” • Groepstraining • Twee keer per week 2 uur, gedurende 5 weken

• Dynamische balanstraining na een CVA

Vallen Verleden Tijd

1. Hindernisbaan

Vallen Verleden Tijd 1. Hindernisbaan

2. Loopoefeningen

Vallen Verleden Tijd 1. Hindernisbaan

2. Loopoefeningen

Weerdesteyn 2006

3. Valtechnieken

FALLS - programma Aanpassingen aan Vallen Verleden Tijd • • • • •

Gespecialiseerde fysiotherapeuten Aanpassingen aan hindernisbaan en loopoefeningen Tien trainingsessies van twee uur Eén trainer per 2 deelnemers Maximaal zes deelnemers per groep

Proces –evaluatie • Met deelnemers, trainers, fysiotherapeuten en managers • Veilig • Goed toepasbaar in praktijk

Van Duijnhoven 2012

Deelnemers Twaalf personen in de chronische fase na een CVA Gemiddelde ±SD

Leeftijd

60.5±3.1

Type CVA (%) Bloedig Infarct

4 (33) 8 (67)

Hemisfeer (%) Right Left

5 (42) 7 (58)

Motricity Index Been

77.2±16.1

Fugl Meyer onderste extremiteit scores

74.3±18.1

Resultaten Berg Balance Scale

Trunk Impairment Scale 23

56

*

55 54

P=0.049

*

22

P=0.008

21

53 20 52 19 51

18

50

17

49 48

Pre

Post

16

Pre

Post

Trend naar toename van loopsnelheid (3.4 naar 3.6 km/h)

Twee trainingsprogramma’s • FALL prevention after Stroke (FALLS) • Gebaseerd op “vallen verleden tijd” • Groepstraining • Twee keer per week 2 uur, gedurende 5 weken

• Dynamische balanstraining na een CVA • Dynamische balanstraining op basis van externe perturbaties • Groepstraining met voldoende individuele uitdaging • Verbeteren stapreacties • Twee keer per week 1 uur, gedurende 5 weken

225% Intensiteit

Individuele uitdaging Toename Series in 8van richtingen: onvoorspelbaarheid: Intensiteit

Start Intensiteit

1. 2. 3. 2. 4. 3.

Voorspelbaar

Onvoorspelbaar

Stappen Eén Startintensiteit richting, met aangekondigd niet-aangedane op niveau Eén richting,volgens Opbouwen been onaangekondigd vast protocol Twee richtingen Mogelijkheid Stappen met aangedane tot aanpassen been Acht richtingen tijdens Dubbeltaken training

Doel: verbeteren stapreacties 1. Verbeteren stap efficiëntie  Verlengen van de stap  Voorkomen meerdere stappen  Bevorderen zijwaartse stappen  Lichaamsconfiguratie 2. Stappen met aangedane been 3. Uitdaging middels toename moeilijkheidsgraad en dubbeltaak

Lakhani 2011, Maki 2001, Patton 2006, Weerdesteyn 2012, Mansfield 2010, Mansfield 2011

TBAS deelnemers • 20 CVA patiënten in chronische fase • Zelfstandige loopfunctie (FAC 4-5) • Laatste meting november 2014

Evaluatie van de training Lean and Release taak als externe balans verstoring • Voorwaartse en achterwaartse richting • Analyse van been hoek middels 3D bewegingsanalyse

Been-hoek: maat voor stap-efficiëntie

Been hoek bij eerste voetcontact is cruciaal

voor succes van balansherstel

Been hoek

Hsiao & Robinovitch, J Gerontol, 2001

Voorlopige resultaten : backward lean-andrelease n=11

10

Leg angle (degrees)

8

Control Intervention

*

3.5° verbetering na training (p=0.044)

6 4

*

2 0 -2 -4

1

2 Measurement

3

Conclusie trainingsprogramma’s • FALL prevention after Stroke (FALLS) • rompcontrole door hindernisbaan en judovaltechnieken • balanscontrole door stapaanpassingen op hindernisbaan • CMILL training geeft vergelijkbaar resultaat • Dynamische balanstraining na een CVA • Toename van stap efficientie • Onderzoek naar vertalen principes naar klinische toepassing

• Toekomst: RCT’s naar effect op vallen

Heeren 2014

Take home message Als je na een CVA balanscontrole tijdens ADL taken wil verbeteren, gebruik dan dynamische en uitdagende oefeningen.

Hartelijk dank voor uw aandacht!

Namens ons hele team:

Prof. Alexander Geurts, Jolanda Roelofs, Hens Brummelaar, Geert van Bon, Lotte Heutinck, Digna de Kam, Rifka Hofman en Roland Loeffen

Valpreventie na een CVA

Recommend Documents