Vakblad voor ergocoaches en veiligheidscoaches in zorg en welzijn. Jaargang 10 nummer 3 september 2013 ISSN

Jaargang 10 • nummer 3 • september 2013 • ISSN 1875-7510

Vakblad voor ergocoaches en veiligheidscoaches in zorg en welzijn

Oog voor het onderliggende probleem - Duurzame inzetbaarheid - Uitslag prijsvraag Gezond & Zeker De tilthermometer - De ogen en oren van de Arbozorg - Ergocoaches in kinderopvang - Goedkoop, adequaat maar niet vergoed - Zorg voor jezelf - Tipstrip

inhoud

2

4

Nieuws en Tips

6

De ogen en oren van de Arbozorg

8

De tilthermometer

Vakblad voor ergocoaches en veiligheidscoaches in zorg en welzijn

Jaargang 10 • nummer 3 • september 2013 • ISSN 1875-7510

3

Column Annemarie Klaassen

10

Duurzame inzetbaarheid

12

Ergocoaches in kinderopvang

16

Goedkoop, adequaat maar niet vergoed

19

Zorg voor jezelf

20

Tipstrip

Oog voor het onderliggende probleem - Duurzame inzetbaarheid - Uitslag prijsvraag Gezond & Zeker De tilthermometer - De ogen en oren van de Arbozorg - Ergocoaches in kinderopvang - Goedkoop, adequaat maar niet vergoed - Zorg voor jezelf - Tipstrip

Bij de omslag Ook voor ergocoaches en veiligheidscoaches in de ondersteunende diensten in zorg en welzijn zijn de Gezond & Zeker Kennisdagen 2013 de dagen om kennis bij te spijkeren over voorkomen en verminderen van agressie en fysieke belasting.

10 12

4

15

Gezond & Zeker Magazine

Uitgever

Inhoudelijke bijdrage

Adverteren

Nummer 3, 2013, jaargang 10

Gezond & Zeker Stichting RegioPlus Gebouw de Leeuwenhoek Ierlandlaan 29 2713 HG Zoetermeer E-mail: [email protected]

LOCOmotion, Ronald Geelen

Voor adverteren in het magazine van Gezond & Zeker kun je contact opnemen met Stichting RegioPlus, e-mail [email protected] of tel. 079 - 323 03 19.

Bladmanagement

Auke Herrema

verschijnt driemaandelijks www.gezondenzeker.nl ISSN: 1875-7510 Gezond & Zeker Magazine is een uitgave van Stichting RegioPlus en wordt gratis toegezonden aan ergocoaches, veiligheidscoaches en andere betrokkenen bij de preventie van fysieke belasting en agressie in zorg en welzijn die zich hebben aangemeld op www.gezondenzeker.nl en voorheen op www.ergocoaches.nl.

your life bv, Meteren

Redactie Angelique van Beuzekom, Ronald Geelen, Coco Heitink, Annemarie Klaassen, ­Hanneke Knibbe, Nico Knibbe, Jessie van Loon, Marjoleine van Welij

Leer meer over Gezond & Zeker werken op

Fotografie Diederik van der Laan, FCB, JOYinCare

Illustraties Vormgeving Pre Press Buro Booij, Maarsbergen

Druk Klomp Reproka, Amersfoort

Oplage 16.000

Adreswijzigingen Met je registratie- en inlog­ gegevens van Gezond & Zeker kun je zelf je adres­ gegevens aanpassen op www. gezondenzeker.nl. Wil je uit dit bestand verwijderd worden, dan kun je je afmelden via [email protected].

Deze uitgave is ook als PDF te downloaden op www.gezondenzeker.nl. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Ondanks de uiterste zorgvuldigheid waarmee deze uitgave tot stand gekomen is, is Stichting RegioPlus niet aansprakelijk voor (druk)fouten, noch voor de inhoud van teksten en de daaruit voortvloeiende feiten, omstandigheden en gevolgen. Overname van teksten is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie.

3

column

Oog voor het onderliggende probleem Een terugkerend onderwerp in mijn columns en in gesprekken met collega’s is: waarom vinden we veiligheidsgordels, bouwhelmen of een jas tegen de kou zo gewoon, maar een tillift of verstelbare douchestoel niet? Blijkbaar zitten er in ons hoofd een paar duiveltjes. Het eerste roept: “Waarom moet de cliënt ‘lijden’ om het voor de zorgverlener veiliger te maken?” Nummer twee zegt: “Ik kan de cliënt toch niet op kosten jagen voor mijn rug?” En het derde duiveltje stelt dat cliënten een hekel hebben aan hulpmiddelen. Een van de misverstanden onder al deze veronderstellingen is dat maatregelen die fysieke belasting of agressie verminderen – het zorgen voor jezelf – er louter en alleen zijn voor de gezondheid van de verzorgende. Dat is natuurlijk niet zo: het gaat erom de zorg aan cliënten mogelijk te maken en te verbeteren! En als een cliënt bijvoorbeeld alleen met de hand getild wil worden, is dat niet omdat hij jou pijn wil bezorgen. Onder zo’n weigering schuilt vaak een ander probleem: de cliënt kent het hulpmiddel niet, kan zich niet voorstellen dat een lift de zorg meer comfortabel kan maken of wil niet inzien dat hij achteruitgaat.

Annemarie Klaassen is projectleider van Gezond & Zeker. Zij is sinds jaar en dag betrokken bij de preventie van fysieke belasting en agressie in de zorg en o.a. co-auteur van het Basisboek voor de Ergocoach.

Als stafverpleegkundige werd ik jaren geleden gevraagd om met een wijkverpleegkundige mee te gaan naar een cliënt met de ziekte van Parkinson. Hij ‘liep’ van bed naar stoel met een rollator, ondersteund door de verpleegkundige. De cliënt leunde echter steeds zwaarder en viel soms bijna, zodat werd voorgesteld een tillift te gaan gebruiken. Zijn echtgenote weigerde: dat ding zou alleen maar in de weg staan. De wijkverpleegkundige kon praten wat ze wilde, maar de echtgenote hield vol. Of ik misschien eens wilde praten met haar? Voorzien van een kop thee vroeg ik de vrouw allereerst – echt, het was mijn eerste vraag – hoe het met háár ging. Het was alsof de sluizen opengingen. Het werd haar allemaal teveel, ze wilde eigenlijk dat haar echtgenoot werd opgenomen maar haar dochter was daarop tegen. En stel dat er een tillift kwam, dan kon haar man misschien nog veel langer thuis blijven wonen. Het probleem was dus niet de lift, maar een overbelaste mantelzorger! Ik heb voorgesteld dat we samen zouden gaan kijken hoe we haar konden ontlasten. De lift mocht meteen bezorgd worden… Zolang een zorgverlener zich blindstaart op het meest zichtbare probleem, in dit geval het weigeren van de tillift omdat deze in de weg zou staan, komen onderliggende problemen niet boven water. Ga dus altijd het gesprek aan. Een mooie uitspraak in dit verband: onderzoek achter welke boom cliënt of mantelzorger zich verstopt heeft. Succes!

Annemarie Klaassen

nieuws & Tips

4

Check de steunkousfoto

Uitslag prijsvraag Gezond & Zeker In het eerste Gezond & Zeker Magazine van dit jaar plaatsten we een foto waarop een steunkous werd uitgetrokken. De opdracht luidde: ‘Check jouw ergocoachkennis en laat ons weten welke verbeterpunten je ziet’. De twee winnaars krijgen een gratis toegangskaart voor de Gezond & Zeker Kennisdagen. Het aan- en uittrekken van therapeutische elastische steunkousen lijkt eenvoudig, maar het blijkt knap ingewikkeld om dit goed te doen. We kozen ervoor in de prijsvraag niet naar de juiste techniek te vragen, maar om jullie een foto te laten beoordelen van een zorgmedewerker in actie. Nagaan of je collega’s de beste techniek gebruiken, hoort immers bij de dagelijkse taken van een ergocoach. Er kwamen veel inzendingen binnen, soms met hele lijsten met gedetailleerd commentaar op de uitvoering. Ook ontvingen we tips voor de technische verbetering van bestaande hulpmiddelen. We zullen kijken wat we daarmee, bijvoorbeeld richting leveranciers, kunnen doen. Zo kwam Melanie Versteeg-Van der Schelde met ideeën over kleur en kwaliteit van de stiksels en een extra koord en zo waren er meer. Eva van den Berg gaf aanvullingen op het gebied van hygiëne en professioneel werken voor het 5 stappenplan dat bij het artikel stond. Al met al knap werk!

De redactie stond voor een moeilijke taak. We richtten ons op de inzendingen die echt te maken hadden met de specifieke situatie op de foto. Daarbij moesten opmerkingen naar afzonderlijke problemen verwijzen, dus na ‘geen goede houding’ niet ook nog een keer ‘niet gebogen staan’. We kregen zelfs een gelijke eindstand tussen Nederland en België. Want zoals je vast weet: we hebben steeds meer Belgische coaches die zich bij ons aansluiten en die net zo gedreven zijn als hun Nederlandse collega’s. De beste inzendingen waren afkomstig van Stefaan Hansoul uit België en van de Nederlandse Pyati Bos­ hoven. Beiden hadden minstens acht juiste verbeterpunten. Hieronder het min of meer complete rijtje. Maar zoals bijna-winnares Geke Huzen schreef: “Er zullen vast nog meer punten zijn die beter zouden kunnen!”

Wat doet de zorgmedewerker op de foto niet correct? • Hij staat voorovergebogen. • Zijn houding is gedraaid c.q. asymmetrisch. • Hij draagt geen handschoenen. • Hij trekt de slide in één keer weg (pak liever over en trek de kous stukje bij beetje uit). • Gaan zitten is beter. • Hij ondersteunt het been van de cliënt niet (niet prettig voor de cliënt en bovendien tilt hij het been nu zelf). • Hij trekt aan het hulpmiddel en gebruikt de daarvoor bestemde lus niet. • Hij vergeet een hand onder de hiel te plaatsen om te voorkomen dat de kous niet wegschuift en mooi op zijn plek blijft. • De gebruikte duimgreep is zeer belastend. • Je kunt je afvragen waarom hij een slide gebruikt: dit is helemaal geen steunkous klasse 2 en rubberen handschoenen zijn vermoedelijk voldoende. • De knie van de cliënt dreigt te overstrekken. • Er staat een krukje in beeld: pak dat dan. Bedenk wel dat een techniek niet perfect hoeft te zijn. De 80/20 regel geldt ook hier. Als je een collega wilt helpen, kies je tips en aanwijzingen dan slim: meestal kun je met enkele kleine verbetertips tachtig procent, bijna het hele probleem dus, verhelpen. Het verdere verfijnen kan je later doen. Winnaars gefeliciteerd! We zien jullie tijdens de Gezond & Zeker Kennis­dagen eind oktober in ­Nieuwegein.

5

Hoe rijd je gezond met een bed?

Animaties Hill-Rom laten het zien Een van de prettige kenmerken van ergonomie in de zorg is dat commerciële aanbieders van hulpmiddelen vaak goed meedenken met de ergocoaches. Het is immers in ieders belang dat hulpmiddelen veel en goed worden gebruikt. Zo heeft Hill-Rom, leverancier van bedden en tilhulpmiddelen, onlangs een grappig en informatief boekje online gezet over optimaal rijden met een bed. Als ergocoach zul je in ‘Rijden met ziekenhuisbedden’ uiteraard de vijf RijRegels terugzien. Ook wordt het gebruik van het stuurwiel goed uitgelegd, evenals het omgaan met bedden die over een vijfde wiel beschikken. Dit vijfde wiel schakel je in als je wat langere stukken moet rijden. Je kunt zo zelfs in je eentje een bed verrijden: het bed ‘verlijert’ niet in de bochten en je draaicirkel is kleiner. Als je het bed zijwaarts moet duwen in een beperkte ruimte, schakel je het vijfde wiel uit. Alle wielen kunnen dan weer om hun as draaien en het bed rijdt net als een winkelwagentje.

Toch zijn plaatjes maar plaatjes: je leert sneller als je daadwerkelijk de bewegingen ziet. Daarom heeft Hill-Rom de cartoons laten animeren. De bewegende poppetjes laten onder andere zien hoe je je lichaamsgewicht kunt gebruiken om een bed van z’n plek te krijgen en te laten stoppen. Het is zaak niet explosief kracht te zetten en te zorgen dat je het bed in beweging houdt (‘keep him moving’). Bekijk het instructieboekje op www2.hill-rom.com/ netherlands.

nieuws & Tips

gelezen

10 x thuiszorg Lastige situaties bij oudere cliënten En al weer een juweeltje van een boek van de hand van Ronald Geelen. Een boek in boekjesformaat. Want dat is ook maar meteen het grote minpunt van dit boekje. Het is veel te minimaal en priegelig vormgegeven en gedrukt. Zoveel zinnigs verdient een ruimere en meer toegankelijke lay-out. De drempel om het te gaan lezen en er werk van te maken is nu vermoedelijk wat hoog voor de doelgroep. Die is immers niet gewend om veel te lezen. Het boek behandelt tien lastige, maar veel voorkomende situaties waarin zorgverleners terecht komen in de zorg voor thuiswonende kwetsbare ouderen. ‘Lastig’ verandert al snel in ‘uitdagende’ situaties. Het gaat bijvoorbeeld om angst, weerstand, agressie, achterdocht, eenzaamheid en de rol van verwanten in dit geheel. Maar ook thema’s als mishandeling en misbruik worden niet geschuwd, net als de onveiligheid voor de zorgverlener zelf. Elk hoofdstuk bevat een casus die uitgewerkt wordt aan de hand van concrete, praktische vragen en sluit af met een beschrijving van de afloop, zodat de lezer niet met een ‘cliff hanger’ blijft zitten. Zoals we gewend zijn van Ronald wordt het geheel zorgvuldig afgewerkt met tips, verwijzingen en ‘do’s en don’ts’. Oftewel een zeer volledig, praktisch, oplossingsgericht en ook nog eens zeer betaalbaar boek dat gezien alle kleuring over thuiszorgsituaties bijna leest als een roman. Voor de eigenlijke doelgroep inhoudelijk zeer relevant, al is het te krap gedrukt en vormgegeven. We zien nog een tweede doelgroep voor dit boek. Beleidsmakers en politici zouden dit het als verplichte literatuur moeten lezen om te zien hoe mooi, maar ook hoe complex, waardevol en veeleisend thuiszorg kan zijn. Lezen! Ronald Geelen, Reed Business Education, Amsterdam, 2013, e 10,99 als e-book en e 13,95 als gewoon boek. ISBN 978 90 352 3551 9.

Gezond & Zeker

6

De oren en ogen van de arbozorg ‘Managers, luister nog beter naar ergo- en veiligheidscoaches!’

Met steun van eerst het ministerie van SZW en VWS, en later alleen van het ministerie van VWS is er de afgelopen tien jaar aandacht geweest voor de preventie van fysieke belasting en mettertijd ook agressie op de werkvloer. Martin Kunst was tot voor kort werkzaam bij de Inspectie SZW, voorheen de Arbeidsinspectie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. In de afgelopen tien jaar zag hij de aandacht voor arbozorg gunstig verschuiven. Ruimte voor verbeteringen ziet hij nog wel: zo vindt hij dat managers hun ergo- en veiligheidscoaches nog serieuzer moeten nemen.

Martin Kunst heeft de arbozorg in deze tien jaar enorm zien veranderen. Hij weet waar hij over praat: Kunst heeft 23 jaar bij de Inspectie SZW gewerkt, eerst als inspecteur en de laatste 13 jaar als ergonoom bij het expertisecentrum. “In de beginjaren was de arbozorg erg fragmentarisch”, vertelt hij. “Er was uitsluitend aandacht voor onderwerpen zoals het brandblusapparaat, de nooduitgang en de afmetingen van het toilet. In de loop der jaren kwam er een bredere aanpak en ging de zorg veel meer uit naar de mens en de arbeidsomstandigheden. Ook bij het ontwerp van zorginstellingen is meer aandacht gekomen voor toegankelijkheid en ergonomie.”

Zware hulpmiddelen De inzet van goede hulpmiddelen is een belangrijke stap geweest. “Er bestonden al wel hulpmiddelen, maar die waren vaak zwaar en niet makkelijk wendbaar. Van de eerste tilliften bijvoorbeeld kreeg je juist last van je rug of je armen. Je kon hem ook niet vlakbij een bed zetten, want de poten stonden te ver uit elkaar. Dergelijke hulpmiddelen

gaven vooral irritatie en bleven vaak in de hoek staan. In ziekenhuizen en verpleeghuizen werd enorm veel ‘handmatig’ getild. Er was een mentaliteit van dat-doen-we-metz’n-tweeën-wel-even. Dat heeft, pijnlijk genoeg, tot veel uitval onder zorgmedewerkers geleid.”

Prikkel De Inspectie SZW heeft een handhavende taak en gaat daarbij uit van de Arbeidsomstandighedenwet. De dienst stimuleert eerlijk, gezond en veilig werk, en bestaanszekerheid voor iedereen. Ze voert onder meer risicoanalyses uit. Martin Kunst constateerde tijdens inspecties bijvoorbeeld dat in kinderdagverblijven veel te veel werd geknield en getild en dat er onveilig werd gewerkt. Hij en zijn collega’s zette de sector aan om na te denken over een andere aanpak om die verkeerde houdingen te voorkomen. De door de inspectie gestelde normen vormden voor de kinderdagverblijforganisaties een prikkel om in beweging te komen. Het resultaat: bedjes en commodes op goede werkhoogte en trapjes voor de kinderen om er zelf op te klimmen.

7

Gezond & Zeker

Knelpunten nu Agressie en geweld staan nu, samen met te hoge werkdruk, aan kop in het knelpuntenlijstje van de Inspectie SZW. Sinds 2005 is de strategie van de inspectie om in overleg met de branches samen na te gaan waar de risico’s liggen. Daarvóór was het gebruikelijk om klachten en ongevallen als uitgangspunt te nemen. Kunst: “In dergelijke gesprekken horen we veel verhalen over agressie en geweld, en bespreken we wat de instellingen eraan kunnen doen. Zo is bepaald dat er protocollen moeten komen waar wij op kunnen inspecteren. Zoals gezegd is handhaving een belangrijke taak van de Inspectie SZW. We hebben daarvoor een aantal instrumenten. Als instellingen niet aan de normen voldoen, krijgen ze eerst een waarschuwing. Als er onvoldoende verbeteringen komen, kan er een boete uit voortvloeien. Altijd een beetje lastig, zulke sancties, want soms zien instellingen zich gedwongen om andere prioriteiten te stellen. Maar er zitten ook knoeiers en niet-willers tussen de instellingen, en die moeten wel worden aangepakt. De boetes zijn dus een belangrijk instrument, maar minstens zo belangrijk is het overleg met de sector.”

Verhoudingsgewijs zijn dat er eigenlijk maar weinig. De pakkans is dan ook niet zo groot. De inspectie richt zich dan ook sterk op bedrijven die eerder een waarschuwing hebben gehad. Martin Kunst is zeer te spreken over de rol van LOCOmotion, de organisatie van Hanneke en Nico Knibbe, die onderzoek doen en advies leveren op het snijvlak van ergonomie en kwaliteit van zorg. “LOCOmotion heeft veel instrumenten ontwikkeld waarmee in de zorgsector gewerkt kan worden. Deze instrumenten dienen vaak als uitgangspunt bij onze inspecties. De branche heeft er veel aan.”

Input

Aanbevelingen

Om aan informatie over de praktijk te komen, maakt de Inspectie SZW ook gebruik van gegevens van de ‘Bedrijfstakatlas’. Verder leveren het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en Arbo in Balans cijfers aan. De inspectie doet ook zelf monitor­onderzoek op het gebied van arbeidsomstandigheden. In totaal werken er een kleine vierhonderd inspecteurs in Nederland, verdeeld over de sectoren gezondheidszorg, bouw, industrie en dienstverlening.

Inmiddels geniet Kunst van zijn prepensioen, maar incidenteel is hij nog wel bij onderzoek betrokken. Welke aanbevelingen heeft hij voor de sector zorg en welzijn? ”De inzet van ergo- en veiligheidscoaches en het gebruik van hulpmiddelen blijven aandachtspunten. Het is heel belangrijk dat ergocoaches van hun leidinggevenden voldoende tijd en ruimte krijgen en dat ze serieus genomen worden. Ik hoorde in de sector dat ze vaak nog onvoldoende

steun krijgen om hun werk uit te voeren. Dat baart me nog wel zorgen, want de aandacht voor fysieke belasting en agressie moet op de agenda blijven staan. Ik denk dat het draagvlak vergroot moet worden en het belang van ergo- en veiligheidscoaches nog eens goed aangestipt. Deze mensen vormen in de instellingen eigenlijk de ogen en oren van de arbozorg. Hun inzet is meestal groot. Als ik tijdens deze Gezond & Zeker Kennisdagen de volle zaal rondkijk, hoop ik maar dat die drive door de instellingen wordt opgepakt. Door als werkgever en werknemer samen te werken aan goede arbeidsomstandigheden, wordt het arbobeleid iets van de organisatie zelf en dat werkt meestal beter dan de druk van een boete.” t

he t Meer weten roovmer van hoe en waaie SZW? de Inspect p Kijk o w.nl . www.inspectiesz

instrumenten

8

De TilThermometer Een hernieuwde kennismaking Wat is de TTM?

De TilThermometer (TTM), oorspronkelijk ontwikkeld door LOCOmotion in het kader van de CAO Arbeid en Gezondheid, bestaat al ruim tien jaar en is nog steeds actueel. Met dit instru­ment toets je als ergocoach heel gemakkelijk of jij en je collega’s conform de Praktijk­richtlijnen fysieke belasting werken. En schijn­baar zijn we die mening niet alleen in Nederland toe­ge­daan. Onlangs heeft de Zweedse arbeidsinspectie het instrument omarmd. De TilThermometer staat pro­mi­nent in de wereldwijde ISO-TR en ook onze Vlaamse zuiderburen hebben serieus interesse.

Met de TilThermometer of kortweg TTM krijg je zicht op fysieke overbelasting van zorgverleners. Wordt er te zwaar getild, te lang voorover gestaan, wordt er wel volgens de Praktijkrichtlijnen gewerkt en wat is de zorgzwaarte? Om dat te kunnen bepalen, moet je eerst weten hoe mobiel jouw cliënten zijn. Daarvoor deel je je cliënten in aan de hand van de Mobiliteitsklassen. Dat kan in drie niveaus (groen, oranje, rood) of in vijf (A-E). Omdat de Praktijkrichtlijnen fysieke belasting precies aangeven bij welke klasse en bij welke handeling je welk hulpmiddel moet gebruiken, zie je vervolgens snel waar je ergonomisch correct werkt en waar niet. Een voorbeeld: transfers ‘binnen de grenzen van het bed’ met cliënten in Mobiliteitsklasse C, D en E moeten volgens de Praktijkrichtlijnen fysieke belasting met een glijzeil worden uitgevoerd. Als de TilThermometer uitwijst dat in jouw instelling 60% van deze transfers zo wordt uitgevoerd, is dat natuurlijk al

Landelijke monitoring met de TilThermometer (77.510 cliënten ouderenzorg, respons > 60%) Landelijke monitoring met de TilThermometer (77.510 cliënten ouderenzorg, respons > 60%)

% 100

% 10086 84

80 69

84

80

83

86

86

83

71

60

48

40

40 20

20

2005

86

2007

71

69

60

2002

33

36

38

33

21

48 38

38

45

21

42

38

25

42

25

0 elektrische glijzeilen tilliften steunkous hoog-laag 0 hoog-laag aan- en doucheelektrische glijzeilen tilliften bedden uittrek steunkous stoelen hoog-laag hoog-laag douchehulpmiddelen aan- en bedden uittrek stoelen hulpmiddelen Knibbe JJ, Knibbe NE. Een hap uit de olifant. SOV&V, LOCOmotion, Bennekom, 2007 Knibbe JJ, Knibbe NE. Een hap uit de olifant. SOV&V, LOCOmotion, Bennekom, 2007

2005 2007

45

36

2002

Je eigen TilThermometer met bijbehorende handige Excel invul­ sheets? Download ze op de arbocatalogus van je eigen branche of op www.gezondenzeker.nl.

best een hoog percentage, maar je weet dan ook dat je nog 40% hebt te gaan.

Zorgzwaarte De TilThermometer geeft je ook inzicht in veranderingen in de zorgzwaarte. Als de groep cliënten in de Mobiliteitsklassen C, D of E naar verhouding sterk groeit en er geen extra hulpmiddelen worden gebruikt, dan stijgt de zorgzwaarte voor de zorgverleners. Het is in dit verband handig om de TilThermometer bijvoorbeeld jaarlijks te herhalen. Je houdt dan zicht op de zorgzwaarte én je ziet meteen of het beleid van jou en je collega-ergocoaches goed aanslaat. Prettig is dat je de TilThermometer vrij eenvoudig in je eentje voor jouw hele afdeling kunt invullen. Je hoeft er verder niemand mee te belasten. Om het je helemaal makkelijk te maken, zijn er Excel rekenmodules: als je daarin de juiste getallen invult, rollen de grafieken er vanzelf uit.

Resultaten op landelijk niveau Een interessant aspect van de TTM is dat we ook inzicht krijgen hoe ergonomisch (of niet) we met z’n allen in Nederland werken. Van 2002 tot en met 2007 hebben veel V&V-instel­ lingen hun TTM’s ingestuurd. Zo hebben we een beeld gekregen van de mobiliteit van maar liefst 77.510 cliënten en – als ze in Mobiliteitsklassen C, D of E vielen – of hun zorgverleners de juiste (til)hulpmiddelen gebruikten. Vooral het gebruik van glijzeilen, tilliften

9

instrumenten

en in hoogte verstelbare douche­ stoelen liet te wensen over. Helaas hebben we sinds 2007 geen nieuwe gegevens kunnen verzamelen, maar we hebben goede hoop dat de score in 2013 een stuk beter zou zijn.

Doorontwikkeling In de tien jaar van zijn bestaan heeft niet alleen elke zorgbranche een eigen TilThermometer ontwikkeld, het instrument zelf is ook doorontwikkeld. In de arbocatalogus van de Gehandicaptenzorg vind je bijvoorbeeld een TilThermometer die uitgaat van vijf Mobiliteitsklassen (A-E), terwijl andere TilThermometers momenteel nog uitgaan van de Mobiliteitsklassen rood, oranje

en groen. Hulpmiddelenleverancier ArjoHuntleigh biedt de zogenaamde Care Thermometer aan, die je online invult op www.carethermometer. com. Ook deze Care Thermometer gaat uit van vijf Mobilteitsklassen, maar naast grafieken krijg je ook een rapport met aanbevelingen. De CareThermometer is ook onderzocht voor wat betreft de validiteit, praktische toepasbaarheid en relevantie. In de vier landen die meededen aan dit onderzoek (Nederland, Engeland, de VS en Duitsland) bleek het instrument daarop goed te scoren.

Verplicht? Omdat de Arbeidsinspectie vaak vraagt naar een actuele TilTher-

mometer, lijkt het erop dat het een wettelijk voorgeschreven instrument is. Dat is niet zo. Wel wordt de TTM in de arbocatalogi voor de zorg sterk aanbevolen. In de CAO-AG van de Verpleeg- en Verzorgingshuizen was deze verplichting ooit wel opgenomen. Ook is de TilThermometer in sommige RI&E’s (Risico Inventarisatie en Evaluatie) als officiële verdiepingsslag opgenomen wanneer uit de RI&E risico’s blijken op het gebied van fysieke belasting. Verplicht of niet, de TilThermometer is voor jou als ergocoach een handig instrument om te kijken hoe ergonomisch jullie werken en waar het nog beter kan. t

ZORG OOK VOOR JEZELF MÉT ONZE NOVITEITEN AL W IN NA AR ZO RGTOTA IN NO VATI E

Wij onthullen tal van nieuwe, innovatieve oplossingen op het gebied van hygiëne, transfers en decubituspreventie op onze stand tijdens de Gezond & Zeker Kennisdagen.

AWA R D

¨ CLIENT

Voldoende ruimte, juiste hulpmiddelen & juiste werkmethoden ZORGVERLENER

Zorg ook voor jezelf Schrijf je in voor vernieuwende en inspirerende workshops, bezoek onze stand én doe mee aan de prijsvraag. www.arjohuntleigh.com/nl

Zorgoplossingen die voor de cliënt, de zorgverlener én de instelling het verschil maken: ArjoHuntleigh, uw partner in zorg.

duurzame inzetbaarheid

10

Werkgevers werken aan

duurzame inzetbaarheid Dat is in eerste plaats vervelend voor de zorgmedewerker. Daarnaast verliest de organisatie op deze manier goed functionerende medewerkers. Aandacht voor gezond en zeker werken houdt dus ook aandacht in voor zogeheten duurzame inzetbaarheid: hoe kunnen we er met elkaar voor zorgen dat medewerkers hun werk goed en gemotiveerd kunnen blijven doen? Duurzame inzetbaarheid is een actueel onderwerp op de agenda van de regionale werkgeversorganisaties voor zorg en welzijn. Op verschillende plaatsen in het land ontstaan interessante initiatieven die bijdragen aan de inzetbaarheid van zorgmedewerkers op de langere termijn.

Goed en gemotiveerd je werk in de zorg kunnen doen, dat wil iedereen. En niet alleen nu, maar ook in de toekomst. Door fysieke (over)belasting en agressie-incidenten kunnen motivatie, plezier in het werk én gezondheid een flinke deuk oplopen.

Vitaliteitspitch Werkgeversvereniging WGV Zorg en Welzijn heeft een online vitaliteitspitch ontwikkeld. Door antwoord te geven op vragen als: ‘Weet u hoeveel medewerkers in uw organisatie over tien jaar ouder zijn dan 67?’, en ‘Is uw personeel voldoende opgeleid om uw organisatie vitaal te houden?’ weet een werkgever

binnen vijf minuten welke kansen binnen de organisatie worden benut en welke er nog blijven liggen op gebied van vitaliteit. De elf bijbehorende korte filmpjes geven uitleg en tips om een organisatie voor te bereiden op de toekomst. Wil je meer informatie of wil je graag de vitaliteitspitch maken? Surf dan naar www.wgvzorgenwelzijn.nl/vitaliteitspitch.

Lerend Netwerk Sinds 2010 bestaat in Limburg een Lerend Netwerk Duurzame Inzetbaarheid. Dit is een initiatief van de regionale werkgeversorganisatie Zorg aan Zet. Zo’n twintig projectleiders duurzame inzetbaarheid komen elke zes weken bij elkaar om ervaringen en nieuwe inzichten te delen. Je kunt een Lerend Netwerk zien als een soort werkplaats waar theorie en praktijk samenkomen. Eén van de belangrijkste instrumenten die het netwerk Duurzame Inzetbaarheid gebruikt, is de Work Ability Index (WAI). De WAI is een vragenlijst die het werkvermogen meet.

11

Dit is een ­goede voorspeller van iemands inzetbaarheid nu en in de toekomst. Daarbij staat werkvermogen voor de mate waarin een werknemer lichamelijk en geestelijk in staat is zijn of haar werk uit te voeren. De zorgmedewerker krijgt inzicht in het eigen werkvermogen. Bij een risicovolle score krijgt hij het aanbod om met een deskundige na te gaan wat mogelijke oorzaken zijn. Daarna wordt een plan gemaakt om het werkvermogen te verbeteren. Op organisatieniveau worden verbeterpunten benoemd waarmee management, leidinggevenden en medewerkers aan de slag kunnen. Samen worden acties bedacht om bijvoorbeeld de werkdruk te verminderen, de balans werk-privé te verbeteren, een gezondere leefstijl te krijgen, het

duurzame inzetbaarheid

werk anders te plannen of de fysieke werkbelasting te verminderen. Wil je meer informatie over het Lerend Netwerk Duurzame Inzetbaarheid van Zorg aan Zet? Kijk dan op www. zorgaanzet.org.

• G  a binnen jouw organisatie in gesprek. Neem initiatief en bespreek je ideeën! • Kijk ook eens op www.duurzame­ inzetbaarheid.nl voor meer informatie en inspiratie. t

Je als ergocoach, veiligheidscoach of arbocoördinator inzetten voor de duurzame inzetbaarheid binnen jouw organisatie? We geven een paar tips: • G  eef zelf het goede voorbeeld. Ga gezond en zeker te werk en leef gezond. • B  esteed tijdens het teamoverleg aandacht aan informatie over vitaliteit en gezondheid. Gebruik hierbij bijvoorbeeld de folders van Gezond & Zeker. Benadruk de goede punten, bespreek de verbeterpunten en maak een actieplan.

Gezond & Zeker is een activiteit van Stichting RegioPlus. Hierin werken regionale werkgeversorganisaties voor zorg en welzijn samen. Benieuwd wat er bij jou in de buurt allemaal georganiseerd wordt? Kijk op www.gezondenzeker.nl/agenda of neem contact op met jouw regionale werkgeversorganisatie. Op de Gezond & Zeker Kennisdagen zijn contactpersonen van de werkgeversorganisaties aanwezig en vertellen zij je graag meer over duurzame inzetbaarheid.

kinderopvang

12

praktische tips voor ergocoaches in kinderopvang

Gezond & Zeker ondersteunt ergocoaches in alle ‘takken’ van de zorg. Dat zijn niet alleen ziekenhuizen, thuiszorg, GGZ, verpleeghuizen, ambulancezorg of gehandicaptenzorg, maar bijvoorbeeld ook de kinderopvang. Daar gaat het om de zorg voor kleine mensen, maar lopen medewerkers net zo goed kans om nek- of rugklachten te krijgen. In dit artikel zetten we wat praktische tips voor ergocoaches in deze sector op een rijtje.

Een slimme manier om statische belasting tijdens eetmomenten te voorkomen, is het ‘hoogzitten’. De kinderen zitten dan op een hoge stoel aan een hoge tafel en de pedagogisch medewerker (PM’er) kan ze helpen bij het eten zonder dat ze voorovergebogen hoeft te werken. In een verticale groep – met kinderen van verschillende leeftijden – is het echter niet altijd nodig om voor alle kinderen zo’n zitplaats te hebben. De baby’s eten vaak op andere tijden dan de rest. Bovendien is het voor oudere peuters een extra uitdaging om zelfstandig te mogen eten aan een eigen, lage tafel. In eerste instantie zal de PM’er dit nog moeten begeleiden, maar na verloop van tijd kunnen de peuters zelfstandig eten. Zij zitten dan aan een lage tafel, maar omdat de PM’er er niet bij hoeft te zitten, is dit niet ergonomisch belastend.

Hoewel kinderen niet zo zwaar zijn, is het toch verstandig het tillen te minimaliseren. Met behulp van een opstapje kunnen dreumesen en peuters zelfstandig op de bank klimmen als ze bij de PM’er op schoot willen gaan zitten. Dit scheelt meteen een flink aantal tilmomenten. Een plateau tegen de bank als opstapje is ook meteen handig als voetensteun als je een baby op schoot hebt en je die wat schuiner naar je toe wilt leggen. Het opruimen van speelgoed aan het eind van de dag is meestal een heel gedoe. Het meeste is op de grond beland, dus vaak staan de PM’ers daarbij voorovergebogen te werken. Dan is het handig om een grote bezem te pakken, alles bij elkaar te vegen en het in één keer op te pakken. Maar je kunt ook proberen de

13

kinderen hierbij te laten helpen. Om dat te stimuleren, kun je bijvoorbeeld mooie opbergvakken in verschillende maten maken. Zo daag je de kinderen niet alleen uit om hun spullen op te ruimen, maar deze vakken kunnen ook worden omgetoverd tot poppenhuis, winkel of garage.

kinderopvang

bilair, leuke boeken over inrichting, foto’s, tips en praktijkverhalen. Tijdens de Gezond & Zeker Kennisdagen zijn er ook voor ergocoaches

en veiligheidscoaches in welzijn, jeugdzorg en kinderopvang interessante workshops. Kijk op het workshopoverzicht op gezondenzeker.nl en meld je aan! t

Tot slot is de inrichting van de groepsruimte, hal of buitenruimte erg belangrijk om ergonomisch te kunnen werken. Maar hoe maak je juiste ergonomische én tegelijk pedagogisch verantwoorde keuzes? En is een nieuwe inrichting niet erg duur, moeilijk en ingewikkeld? Of kun je ook met simpele ingrepen veel bereiken? De antwoorden op deze vragen vind je op www.ruimtevoorhetkind.nl. Op deze site van de arbeidsmarktorganisatie FCB vind je verder digitale ontwerpprogramma’s, leveranciers van ergonomisch meu-

Verantwoorde vermindering van uw zorgzwaarte De producten en diensten van Joerns zijn gericht op het helpen van medische professionals in alle zorgsituaties, om patiëntenzorg te optimaliseren, efficiency te verhogen en behandelresultaten te verbeteren. Naast effectiviteit staan veiligheid en ergonomie voor zowel de patiënt als de behandelaar voorop. U ziet dat terug in ons uitgebreide assortiment: • Hoog-laag bedden • Anti-decubitus systemen • Tilhulpmiddelen en accessoires • Hygiëne zorghulpmiddelen • Preventieve materialen Maak kennis met onze visie op ergonomie in de zorg en bezoek onze website joerns.nl of bel voor een vrijblijvende afspraak 030-6363700

Expert op het gebied van veiligheid voor patiënt/cliënt en verzorger WOUND SOLUTIONS • SAFETY SOLUTIONS • MEDICAL WELLNESS SOLUTIONS JOERNS HEALTHCARE B.V., Postbus 231, 3990 GA HOUTEN, tel. 030 6363700, www.joerns.nl

gezond & zeker kennisdagen

Laatste nieuws over de Gezond & Zeker Kennisdagen Deze tiende Gezond & Zeker Kennisdagen vormen een terugblik op tien jaar gezond en zeker werken. Tegelijk kijken we tijdens deze dagen vooruit naar de toekomst van preventie van fysieke belasting en agressie op de werkvloer in zorg en welzijn. Met meer dan vijftig workshops, een innovatieve informatiemarkt met een dynamische Kennisroute met leuke prijzen en nog wat verrassingen binnen mag je als ergocoach of veiligheidscoach, net begonnen of ervaren, deze dagen niet missen!

Workshopprogramma

De workshopleiders zijn druk bezig met hun voorbereidingen, de organisaties die deelnemen aan de informatiemarkt zorgen ervoor dat ze hun nieuwste innovaties in oktober kunnen laten zien. Wij van het projectteam Gezond & Zeker zorgen ervoor dat jullie de tijd en gelegenheid hebben om al dit nieuws in je op te nemen, zodat jullie deze kennis en informatie thuis met je collega’s kunnen delen.

Kom langs bij Gezond & Zeker

Win een VIP-arrangement Ergocoaches en veiligheidscoaches die net zo lang als Gezond & Zeker een duidelijke bijdrage leveren aan het verminderen van de gevolgen van arborisico’s als fysieke belasting en agressie, verdienen het Gezond & Zeker VIP-arrangement! Dus geef jezelf op of nomineer een collega voor 14 september via www.gezondenzeker.nl. Winnaars krijgen voor 1 oktober bericht.

Met meer dan vijftig workshops is het soms moeilijk kiezen. Zeker voor beginnende coaches. Wist je dat het ook mogelijk is om je voor beide dagen in te schrijven? Je maakt dan een goede start als ergocoach of veiligheidscoach. Je kunt je toeleggen op bijvoorbeeld haptonomie of op coaching en communicatie. Wanneer je je voor beide dagen inschrijft, heb je de keus om de tweede Kennisronde in te wisselen voor een andere workshop.

Natuurlijk vind je ook een stand van Gezond & Zeker op de informatiemarkt. Hier kun je je Ergocoach of Veiligheidscoach Paspoort laten afstempelen. Wanneer je nog niet over een paspoort beschikt, kun je dat hier ophalen. Ook vormt onze stand het begin- en eindpunt van de Kennisroute. Deze puzzeltocht voert je langs de deelnemers aan de informatiemarkt, waarbij de vragen je uitdagen om nog meer te weten te komen over allerhande innovatieve oplossingen om fysieke belasting of agressie te verminderen. Voor alle deelnemers aan de Kennisroute is er een cadeautje en er zijn

ze Inschrijven vooier dvae n jubileumedit Zeker de Gezond & oe je via Kennisdagen dbsite onze we er.nl. www.gezondenzek

14

exposanten Uw product of dienst onder de aandacht brengen van 2000 ergocoaches en veiligheidscoaches? Interesse om innovaties met hen te delen op de Gezond & Zeker Informatiemarkt? Neem contact met ons op via gezond­ [email protected] en vraag naar de mogelijkheden.

leuke prijzen te winnen. Verder kun je in de stand van Gezond & Zeker even relaxen: in het kader van ‘Zorg ook voor jezelf’ vind je bij ons de Relaxbox. Mis ‘m niet! Evenmin als de Gezondheidszuil waar je in drie minuten veel over je eigen gezondheid te weten komt.

Aanwezigheidscertificaat Wist je dat je je deelname aan de Gezond & Zeker Kennisdagen 2013 kunt opvoeren in je portfolio van het Kwaliteitsregister V&V? De workshops zijn deskundigheidsbevorderende activiteiten en de ’dagen’ gelden natuurlijk als scholing, maar zijn niet-geaccrediteerd. Je kunt de workshopuren echter wel opnemen in je portfolio, omdat je kennis en deskundigheid op het terrein van verpleging en verzorging toenemen en je nog beter in staat bent je beroep uit te oefenen. Iedere deelnemer aan de Gezond & Zeker Kennisdagen ontvangt daarom tijdens de congresdag een op naam gesteld aanwezigheidscertificaat, waarop je workshops gespecificeerd staan. Wanneer je de openingsworkshop, de kennisronde en je drie workshops naar keuze volgt, levert je dit vijf punten op voor het kopje ‘overige deskundigheids­ bevordering’ in je portfolio. t

15

Gezond & Zeker Kennisdagen

overtuigend ambassadeurschap Voor je cliënt ben je de ‘rots in de branding’. Binnen de organisatie ben je als ergo- en veiligheidscoach tegelijkertijd ‘ambassadeur van gezond en zeker werken’. Tot slot ben je allemaal ‘merkambassadeur’ van je werkgever. Lees hoe je een nog betere ambassadeur wordt.

Wie of wat vind jij nu zelf overtuigend in je werk? Of met andere woorden: wanneer heeft iemand of een organisatie voor jou een sterke uitstraling en geloofwaardigheid? Alle verpleeghuizen, ziekenhuizen, farmaceuten, verzekeraars en thuiszorgorganisaties hebben een herkenbare merknaam met logo en doen beloftes aan hun (potentiële) cliënten. Bijvoorbeeld waarom je juist bij hen cliënt moet worden. Of waarom jij als ergo- en veiligheidscoach hun zorgmaterialen zou moeten adviseren en gebruiken. Deze organisaties en hun merknamen zijn echter pas geloofwaardig – en wekken dus pas écht vertrouwen – als ze met zorgmedewerkers werken die deze beloftes waarmaken. Medewerkers die er dus zelf ook in geloven. Want medewerkers maken of breken een merk. Als ergo- en veiligheidscoach ben jij samen met je collega’s een belangrijke schakel in het waarmaken van jullie gezamenlijke belofte. Samen zorgen jullie voor een betrouwbaar zorgmerk. Jullie zijn allemaal ‘merkambassadeurs’ van je werkgever en moeten de beloftes in gedrag en communicatie uitstralen. In de zorg kan het positief ambassadeurschap voor de organisatie en gezond en zeker werken nog beter, zo is mijn ervaring. Samen ben je verantwoordelijk en één verkeerde inschatting heeft consequenties voor de bezetting en dus voor iedereen. Tijd om de positieve krachten te bundelen! In mijn vorige column vroeg ik je eens te onderzoeken wat jij als ergo- of veiligheidscoach te bieden hebt, als basis voor vertrouwen in

je kunnen. Dit keer geef ik je zeven praktische tips voor geloofwaardige communicatie en vertrouwen. Om vanuit karakter, gedrag én resultaat je ambassadeurschap te versterken. 1. V  oorbeeldgedrag: laat positieve resultaten van veilig werken zien en deel feitelijke informatie in plaats van illusies en halve waarheden. 2. T  oon respect en interesse en luister oprecht (vermijd onverschilligheid!). 3. D  raag vertrouwen uit naar je collega’s en geef verantwoordelijkheid in plaats van alles en iedereen te willen controleren. 4. K  om toezeggingen na en denk in oplossingen, niet in problemen. 5. B  en eerlijk en rechtdoorzee, deel vooraf je verwachtingen. 6. D  urf fouten recht te zetten en zie de realiteit onder ogen, steek niet je kop in het zand. 7. P  raat mét collega’s in plaats van óver ze te roddelen. Vergelijk jezelf eens met de ambassadeurs, vaak BN’ers, van goede doelen zoals Pink Ribbon of de Postcodeloterij. Hún inzet, voorbeeldgedrag en betrokkenheid bepalen de uiteindelijke giften en de goodwill waar de organisatie op mag rekenen. Graag zie ik jullie tijdens de Kennis­ dagen. Mocht je willen reageren, mail dan naar [email protected]. t Jocelyn Rebbens Jocelyn Rebbens verzorgt de openingsworkshop tijdens de Gezond & Zeker Kennisdagen 2013. Ze zal alle deelnemers letterlijk een spiegel voorhouden en praten met ergocoaches en veiligheidscoaches over het verbeteren van hun effectiviteit op de werkvloer. Ook kun je je inschrijven voor haar vervolgworkshops.

zelfredzaamheid

16 Mevrouw Mornout, 86 jaar, in haar eigen woning in Noordwijk: “Ik moet er niet aan denken om naar een verzorgingshuis te gaan’’.

Goedkoop, adequaat maar niet vergoed Sinds mevrouw Mornout een beenlift heeft, kan ze weer zelfstandig in en uit bed komen. Ze heeft daardoor minder zorg nodig en kan thuis blijven wonen. Dat past prachtig in het overheidsbeleid, maar vreemd genoeg wordt deze beenlift niet vergoed. Een praktijkvoorbeeld vol tegenstrijdigheden en kansen die verloren gaan.

Soms is de keuze van het juiste hulpmiddel echt maatwerk. Maar als een passende oplossing bijvoorbeeld leidt tot ‘ontzorgen’, kan iedereen tevreden zijn. Neem mevrouw Mornout. Ze is 86 jaar oud, maar dat is niet te merken. Trots vertelt ze over haar kinderen, kleinkinderen en de huishoudelijke hulp die al veertien jaar bij haar komt. Anderhalve week geleden heeft mevrouw een kleine hersenbloeding gehad. Ze ligt momenteel veel in bed, maar daar komt wat haar betreft snel verandering in: mevrouw is van plan om hier helemaal bovenop te komen. Zelfstandigheid is voor haar erg belangrijk. Bovendien woont

mevrouw Mornout al haar hele leven in dit huis in Noordwijk. Hier is ze opgegroeid, getrouwd en heeft ze haar ouders verzorgd: “Ik moet er niet aan denken om naar een verzorgingshuis te gaan.” De laatste jaren heeft mevrouw wel wat zelfstandigheid moeten inleveren. Een paar keer per dag komt er iemand van de thuiszorg en ook haar kinderen en buurvrouw helpen mee. Het zelfstandig in bed komen was sinds enkele jaren lastig, maar een zogenaamde beenlift bood uitkomst. “De lift hangt aan de zijkant van het bed. Ik ga op de rand van het bed zitten, druk op de knop en dan komen mijn onderbenen – als een verstelbare voetensteun – vanzelf omhoog. En als ik uit bed ga, leg ik mijn benen er weer op, ik druk op het knopje en mijn benen zakken weer. Snap je? Zo simpel, maar voor mij is het het eind, écht. Ik kan me ’s nachts weer zelf redden en ik ben minder moe,” vertelt de gebruikster enthousiast. Franka Fels is de ergotherapeute van mevrouw Mornout. Zij legt uit: “Mevrouw heeft niet meer de kracht om haar benen zelfstandig het bed in te tillen. Voordat ze de beenlift kreeg, moest de thuiszorg meerdere keren per nacht komen om mevrouw weer in bed te helpen als ze er even uit was geweest voor bijvoorbeeld toiletbezoek. Dankzij de beenlift van leverancier JOYinCARE is dat niet meer nodig. Eind 2012 hebben we een aanvraag ingediend bij de gemeente. Er zijn casussen bekend waarin een beenlift is vergoed, soms via de Wmo en soms via de zorgverzekeraar. In eerste instantie hebben wij de beenlift op proef gekregen via de Wmo. Die proeftijd konden we nog een beetje rekken omdat het een

17

relatief onbekend apparaat is, maar uiteindelijk besloot de gemeente de lift niet te vergoeden en hebben ze ’m weer weggehaald.” Voor mevrouw Mornout was dit niet minder dan een ramp: “Weet je, eigenlijk wilde ik de deur niet opendoen toen ze ‘m kwamen ophalen.” Mevrouw moest haar net verworven zelfredzaamheid weer inleveren en ze had meer zorg nodig. Daarom is opnieuw geprobeerd de beenlift aan te vragen, helaas ook deze keer zonder succes. Franka: “Ik heb contact gehad met allerlei instanties en adviesorganen, met de ziektekostenverzekeraar, met de gemeente. Je kan het zo gek niet bedenken, we hebben echt heel hard ons best gedaan. En ze sturen je gewoon van het kastje naar de muur, dat is heel vervelend.” De ziektekostenverzekeraar is van mening dat een beenlift een woningaanpassing is en daarom onder de Wmo valt. De gemeente stelt echter dat het géén woningaanpassing is omdat de beenlift aan het bed bevestigd wordt en niet aan de muur… Een onduidelijk grijs gebied waar in dit geval kansen blijven

zelfredzaamheid

Voor wie is de beenlift bedoeld? Een hulpmiddel zoals deze beenlift voor mevrouw Mornout kan echt een schot in de roos zijn. Een beenlift helpt de cliënt met het in bed krijgen van de benen. Een vereiste is wel dat de cliënt de rest zelf kan. Stel dat een cliënt moeite heeft om de draai te maken van de rand van het bed naar het midden van het bed, denk dan aan een flexibele draaischijf, al dan niet in combinatie met een papegaai. Dan kan iemand de draai maken en bovendien verklein je zo het risico van decubitus door frictie (het ‘verwringen’) tussen de huid en de onderlaag. Gebruik nooit een glijzeil voor dit doel. De cliënt loopt dan het risico om uit bed te glijden en te vallen. Op zoek naar meer van dit soort ideetjes? Klik op www.goedgebruik.nl aan de linkerkant op ‘filmpjes’ en kies dan ‘groep 10’ voor allemaal slimme hulpmiddelen om op maat in te zetten.

liggen. Voor mevrouw Mornout betekende dit onnodig veel zorg. Dat brengt niet alleen kosten met zich mee, maar de cliënte verloor op deze manier veel privacy, zelfstandigheid en de regie over haar eigen leven. En last but not least: de zorgverleners moeten langskomen voor alleen het helpen de benen in bed te krijgen. Dit betekent een onnodige belasting van de zorgmedewerkers. Uiteindelijk heeft de leverancier mevrouw Mornout kosteloos een beenlift in bruikleen gegeven. Voor

mevrouw Mornout is daarmee het probleem opgelost, maar Franka Fels denkt dat deze lift in meer gevallen tot ontzorging kan leiden. “Het is jammer dat zo’n waardevol hulpmiddel zo tussen wal en schip valt en er veel extra zorg nodig is. Het is een vrij beperkte, eenmalige investering van rond de 1500 euro die bovendien hergebruikt kan worden. Een alternatief is bijvoorbeeld een sta-op-bed. Dit is een dure voorziening – de prijs gaat al gauw richting de 5000 euro – die wél vergoed wordt terwijl de beenlift in veel gevallen net zo adequaat is. Ik begrijp dat scherpe regels noodzakelijk zijn, maar dit is een eenvoudig, betaalbaar hulpmiddel met zoveel mogelijkheden!” Franka Fels heeft sinds begin dit jaar een eigen praktijk voor ergotherapie in het Paramedisch Centrum Noordwijk (PCN) waar ze veelvuldig samenwerkt met andere disciplines. Daarnaast werkt ze parttime als ergotherapeut bij Stichting St. Jacob in Haarlem. Franka heeft zich de laatste jaren toegelegd op ouderen om hen te helpen zo lang en zo prettig mogelijk zelfstandig thuis te kunnen wonen. t

agressie

18

‘Samen duidelijk over agressie’ Uitnodiging symposium 23 september 2013

Agressie tegen medewerkers van (jeugd)zorgorganisaties komt te vaak voor. Op maandagmiddag 23 september vindt tijdens het symposium ‘Samen duidelijk over agressie’ de aftrap plaats van de landelijke communicatiecampagne ‘Wees duidelijk over agressie’. Op het programma verder veel praktische en inspirerende informatie over het terugdringen van en omgaan met agressie tegen zorgverleners.

Iedereen is het erover eens dat agressie tegen medewerkers in de zorg ontoelaatbaar is, of het nu gaat om verbale intimidatie of daadwerkelijk fysiek geweld. Maar hoe zorg je ervoor dat beleidsplannen en protocollen echt duidelijke resultaten opleveren op de werkvloer? Hoe maak je samen duidelijk waar je met elkaar de grens trekt? Hoe kun je aangifte doen als een incident echt uit de hand is gelopen? En wat kun je leren van de succesvolle aanpak van andere organisaties? Het programma van het symposium ‘Samen duidelijk over agressie’ is vooral interessant voor werknemers in de (jeugd)zorg en hun leidinggevenden die in de praktijk te maken hebben met agressie. Maar ook andere zorgmedewerkers zijn welkom, of je nu werkt in de gehandicaptenzorg, jeugdzorg, thuiszorg, kraamzorg, jeugdgezondheidszorg, een ziekenhuis, verpleeg- of verzorgingshuis of revalidatiecentrum. Tijdens het symposium vindt de aftrap plaats voor de communicatiecampagne ‘Samen duidelijk over agressie’. Minister Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

zal dit, samen met bestuurders van sociale partners uit de zorg en jeugdzorg, voor haar rekening nemen. Vervolgens krijgen de deelnemers onder leiding van dagvoorzitter Tom van ’t Hek een inspirerend kijkje in de keuken van zorgorganisaties die vertellen hoe zij het aantal incidenten concreet hebben verminderd. Aansluitend wordt, aan de hand van dilemma’s en stellingen rondom agressie in de zorg, samen met een medisch ethicus onderzocht hoe duidelijk mensen durven zijn naar elkaar. Na de pauze vertellen vertegenwoordigers van politie en Openbaar Ministerie over het (anoniem) doen van aangifte en het verhalen van schade. Tot slot gaan de bezoekers in gesprek met Minie de Vries, casemanager bij het Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE) en teamleider bij Altrecht. Zij licht toe hoe ze bij Altrecht agressief gedrag van ‘complexe cliënten’ hanteerbaar hebben gemaakt.

Inschrijven Het symposium ‘Samen duidelijk over agressie’ vindt plaats in Bussum op maandag 23 september en begint om 13.30 uur. De toegang is gratis, maar vooraf inschrijven is verplicht. En omdat de organisatie graag wil dat jullie samen komen (samen kom je verder in de aanpak van agressie), kun je je alleen met twee personen van verschillende functies opgeven. Meer informatie en het inschrijfformulier vind je op www.duidelijkoveragressie.nl. t

19

column professor ebbink

Zorg voor jezelf Doe de Psoas!

ontspannend. Blijf net zo lang liggen als u wilt, zie het als een cadeautje voor uzelf.

‘Zorgen voor uzelf’ was waarschijnlijk niet de insteek toen u besloot in de zorg te gaan werken. Ik vermoed dat u juist wilde zorgen voor anderen. Toch is het zo dat u niet goed voor een ander kunt zorgen als u niet goed voor uzelf zorgt. Het is een beetje vergelijkbaar met een noodsituatie in een vliegtuig: bij de instructies voor het opstijgen wordt altijd verteld dat we eerst onszelf van een zuurstofmasker moeten voorzien en pas daarna de eventuele kinderen.

Dat ‘zorgen voor onszelf’ is wéér iets wat we moeten doen. En we moeten al zoveel! Uw professor begrijpt dat en heeft daarom in de wetenschappelijke literatuur gezocht naar iets om op een prettige manier te ontspannen en wat reuze gezond is bovendien. Geen oefening natuurlijk – dat is weer zo’n gedoe – maar een passieve relaxhouding. Ga lekker op uw rug liggen en leg uw benen op een stoel. Het is belangrijk dat uw heupen en knieën een hoek van 90° maken, dat is alles. De grap is dat deze houding de druk wegneemt van uw wervels, botstructuren, pezen en spieren in de onderrug. Na een lange dienst is deze zogenaamde Psoas-houding heel

Grappig om te weten is dat de naam ‘Psoas’ afgeleid is van de musculus Iliopsoas, de spier die de bovenkant van het dijbeen en de onderkant van de wervelkolom verbindt. Volgens de Chinese bewegingsleer Tai Chi zorgt deze spier daarmee voor de verbinding van het onder- en bovenlichaam. Bij negatieve emoties als angst en stress worden de nieren die dicht tegen de Psoas aan liggen volgens de Chinezen ‘koud’. Een warme, ontspannen Psoas kan de nieren weer verwarmen. De Psoas zou daarmee een spier van de ziel en de spirit zijn. Of de Chinezen gelijk hebben of niet, hun advies komt overeen met dat van uw Harderwijkse professor: zorg goed voor uzelf en doe lekker vaak en lang de Psoas. t Groeten vanuit Harderwijk vanaf de zijlijn, Prof Ebbink Wil je reageren op een column van professor Ebbink? Laat een bericht achter op ons forum of stuur een email naar info@gezondenzeker. nl. Je kunt ook eerder reageren via Twitter@GezondZekerZorg of onze Facebookpagina.