Concernstaf INKGR:
, L1?. .?5- . . R
5 4
ifeg
1
21/10/2011
|Dep
Onderdoor 25 Postbus 30, 3990 DA Houten Telefoon 030 639 26 11 Fax 030 639 28 99 E-mail:
[email protected] Internet: www.houten.nl
Beh./Aut.: | GRIFFIE: Secretariaat afdeling Griffie Zaaknr: Pagina's:
j "fp"
Gemeente Houten S3
de raad van de gemeente Houten i.a.a de commissieleden
S3 O S3 C
Datum
Uw kenmerk
Uw brief van
Ons kenmerk
CCS/
13 oktober 2011
CCS/
Bijlagen
2 1 OKT. 2011 Onderwerp
Koppelingsbrief
Geachte leden van de raad, Inleiding Op 27 september 2011 is de begroting 2012 door het college vastgesteld. Deze begroting is gebaseerd op 'feiten en zekerheden' die beschikbaar waren tot Prinsjesdag (= de peildatum voor de begroting 2012). Na deze peildatum is er nieuwe (financiële) informatie beschikbaar gekomen die de indicatie van het financieel meerjarenperspectief meer onder druk zet dan voorzien. Deze informatie heeft geen directe gevolgen voor de begroting 2012, maar is wel voor de raad als achtergrondinformatie en in het licht van toekomstige maatregelen van belang bij de behandeling van deze begroting op 8 november 2011. De nieuwe informatie betreft onder andere de septembercirculaire 2011. Het is gebruikelijk dat de raad over de financiële effecten hiervan via een zogenaamde koppelingsbrief voor de behandeling van de begroting wordt geïnformeerd. Het niet verwerken van de financiële effecten van de septembercirculaire in de begroting is een bestendige gedragslijn met voorgaande jaren en in overeenstemming met de voorschriften van de toezichthouder de provincie Utrecht. Daarnaast wordt op dit moment de tweede bestuursrapportage 2011 door het college opgesteld. Uit deze bestuursrapportage blijkt dat de economische crisis structurele elementen begint te vertonen. Dit is aanleiding voor ons geweest om een globale 'bredere risico inventarisatie' uit te voeren. Vanuit onze bestuurlijke verantwoordelijkheid willen wij u nu actief over de resultaten hiervan informeren. Ook hierbij geldt dat deze informatie vooral moet worden gezien als achtergrondinformatie bij de behandeling van de begroting 2012 en in het licht van toekomstige maatregelen ten einde een gezonde financiële huishouding te blijven garanderen. De besluitvorming rond de tweede bestuursrapportage 2011 volgt zoals gebruikelijk zijn eigen traject. Wij hebben echter wel gemeend, de informatie waarover wij nu reeds beschikken, met u te moeten delen. Zekerheden Financiële effecten septembercirculaire 2011 In de septembercirculaire is het accres (= de groei van het gemeentefonds) voor de periode 20122015 naar beneden bijgesteld m e t € 77 miljoen tot een bedrag van € 641 miljoen. Opvallend hierbij is dat de verlaging in 2012 € 179 miljoen bedraagt. In de jaren daarna is er sprake van een herstel. Echter in de huidige economische onzekere tijden zijn de prognoses vanaf 2013 erg onzeker. Indien het Rijk bijvoorbeeld besluit tot extra bezuinigingen is de kans groot dat dit ook gevolgen heeft het gemeentefonds. Omdat de 'trap op trap af systematiek' vanaf 2012 weer wordt toegepast heeft dit dan ook ongetwijfeld gevolgen voor de algemene uitkering van de gemeenten. Het effect van de septembercirculaire is voor de gemeente Houten in 2011-2013 negatief. Voor 20142015 is de prognose positief. Op grond van de financiële effecten van de septembercirculaire zijn de
Bij beantwoording datum en kenmerk vermelden
prognoses van de begrotingssaldi voor de meerjarenbegroting 2012-2015 herzien. Het resultaat is in de tabel hieronder weergegeven. Tabel: herziening prognose begrotingssaldi meerjarenbegroting 2012-2015 (op basis van septembercirculaire 2011) bedragen x € 1.000 2012
2013
2014
2015
Prognose begrotingssaldi op basis van de begroting 2012
-452
201
605
232
Financieel effect septembercirculaire 2011
-568
-368
77
261
-1.020
-167
682
493
Herziening prognose begrotingssaldi meerjarenbegroting 2012-2015 (op basis van de septembercirculaire 2011)
In de bijlage bij deze brief gaan wij nader in op de (technische) onderbouwing van het financieel effect van de septembercirculaire 2011. Onzekerheden Tweede bestuursrapportage 2011 De prognose van het begrotingssaldo 2011 is op basis van de tweede bestuursrapportage negatief circa € 1,9 miljoen. In de eerste bestuursrapportage was dit circa negatief € 1,3 miljoen. Om te voorkomen dat de prognose voor 2011 verder zou verslechteren heeft het college direct na het opstellen van de eerste bestuursrapportage een tweetal tussentijdse maatregelen genomen. 1. Inkopen > € 5.000 waar nog geen verplichting voor was aangegaan moesten eerst gefiatteerd worden door de directie. 2. De tweede bestuursrapportage is zes weken eerder opgesteld dan gepland, waardoor wij beter in staat zijn om indien nodig tussentijds bij te sturen. Op basis van het eerste concept van de tweede bestuursrapportage bleek dat er sprake was van een verdere toename van de verslechtering van de prognose voor 2011. Dit wordt in belangrijke mate veroorzaakt door factoren die buiten de invloedssfeer van het college liggen. Om de financiële gevolgen hiervan op het begrotingssaldo 2011 te beperken hebben wij een analyse uitgevoerd op de nog vrij beschikbare budgetruimte. Dit is de budgetruimte waar nog geen verplichtingen voor zijn aangegaan en dus nog beleidskeuzes te maken zijn. Daarnaast is gekeken naar de mogelijkheid om voor 2012 geplande ombuigingen in 2011 versneld uit te voeren en naar de gevolgen van het éénmalig afzien van stortingen in reserves en voorzieningen. Dit geheel heeft geleid tot een fors pakket van aanvullende maatregelen. Desondanks verwachten wij een flink tekort over 2011. In de tweede bestuursrapportage wordt hier uitgebreid op ingegaan en worden de verschillende posten nader toegelicht. De tweede bestuursrapportage wordt in de RTG op 6 december 2011 en in de raadsvergadering op 20 december 2011 behandeld. In de tabel op de volgende pagina wordt het verloop van het begrotingssaldo 2011 vanaf de door de raad op 16 november 2010 vastgestelde begroting 2011 tot en met de tweede bestuursrapportage weergegeven. Hierbij is aangegeven of deze mutaties beïnvloedbaar zijn en of er sprake is van een structurele doorwerking in de meerjarenbegroting 2012-2015.
Bij beantwoording datum en kenmerk vermelden.
Pagina 2 van 10
Tabel: prognose begrotingssaldo 2011 op basis van tweede bestuursrapportage Omschrijving
bedrag x € 1.000
Prognose begroting 2011 Mutaties eerste en tweede bestuursrapportage: - aanvullende raadsbesluiten - crisis gerelateerde uitgaven - bijstelling rijksuitgaven gedurende het uitvoeringsjaar - open einde regelingen - concernbrede personeelsbudgetten - welzijns-, sport- en onderwijsaccommodaties - overige bijstellingen van budgetten (per saldo)
1
structureel
3
4
Aanvullende maatregelen: - uitgaven stop op budgetten - versnelling ombuigingen - éénmalig afzien van stortingen in de voorziening beheer openbare ruimte en de bestemmingsreserve initieel onderhoud
circa
-620 -1.010 -640 -250 -470 -410 190
ja nee nee nee ja ja ja
nee ja gedeeltelijk nee nee nee nee
280 400
ja ja
nee nee
560
ja
nee
-1.900
Bij de onderwerpen 'crisis gerelateerde uitgaven' en 'bijstelling rijksuitgaven gedurende het uitvoeringsjaar' is aangegeven dat hier sprake is van structurele effecten. De 'crisis gerelateerde uitgaven' bestaan uit twee componenten, te weten het financieel effect van de septembercirculaire 2011 (al verwerkt in de herziening prognose begrotingssaldi meerjarenbegroting 2012-2015) en lagere inkomsten uit bouwleges (2011: circa € 0,5 miljoen). Bij de 'bijstelling rijksuitgaven gedurende het uitvoeringsjaar' betreft het vooral het jaarlijks terugkerende tekort (2011: circa € 0,4 miljoen) op het WWB l-deel. Hier is sprake van een trend omdat de budgetten 'bouwleges' en 'WWB I-deel' al een aantal jaren in de bestuursrapportages incidenteel neerwaarts worden bijgesteld. Uit het bovenstaande kan worden geconcludeerd dat de economische crisis structurele elementen begint te vertonen. In de begroting 2012 zijn deze onderwerpen nog als een risico geduid. Op basis van voortschrijdende inzichten stellen wij voor om deze risico's nu, aan de voorkant voor 2012, bij de tweede bestuursrapportage 2011 af te dekken. Concreet betekent dit dat wij voorstellen deze budgetten incidenteel voor 2012 aan te passen. De structurele financiële effecten vanaf 2013 willen we betrekken bij een bredere risico inventarisatie. Op de (mogelijke) financiële gevolgen hiervan komen we verderop in deze koppelingsbrief terug. B r e d e r e r i s i c o inventarisatie In de begroting 2012 is in de paragraaf weerstandsvermogen (pagina 131) een vernieuwde risicoparagraaf opgenomen. Daarnaast zijn er ook onderwerpen benoemd die nog niet in de risicotabel zijn opgenomen, maar waar wel een financieel scenario voor is geschetst. Deze onderwerpen worden echter, als gevolg van de aanhoudende economische crisis, een groter financieel risico voor de gemeente. Indien deze risico's zich voor gaan doen is hier sprake van structurele financiële effecten. Deze koppelingsbrief is een goed moment om naast de 'zekerheden' zoals hierboven beschreven nu de ontwikkelingen van deze 'onzekerheden' en een financiële indicatie hiervan in beeld te brengen.
1
2
3
4
Beïnvloedbaar 'ja' in relatie tot structureel' nee' betekent dat deze financiële effecten zijn verwerkt in de meerjarenbegroting 2012-2015. Dit met uitzondering van de zogenaamde open einde regelingen en de stortingen in de voorziening beheer openbare ruimte en de bestemmingsreserve initieel onderhoud. Betreft: 'beleidsregels leerlingenvervoer' (€ 340.000), 'uitwerking thema deregulering' (€ 195.000) en batig begrotingssaldo 2011 ten gunste van de bestemmingsreserve economische crisis (€ 81.000). Betreft: hogere kosten schuldhulpverlening (€ 60.000), lagere inkomsten uit bouwleges (€ 510.000) en lagere uitkering op basis van de septembercirculaire 2011 (€ 440.000). Vanaf 2011 is er als gevolg van de systematiek van het begroten van de salariskosten op begrotingsbasis een tekort op het salarisbudget ontstaan. In de begroting 2012 is deze systematiek aangepast, waardoor er geen sprake meer is van een tekort op begrotingsbasis. Dit tekort doet zich feitelijk in 2011 nog wel voor, maar door hierop strak te sturen hebben we dit kunnen beperken.
Bij beantwoording datum en kenmerk vermelden
1
80
2
Prognose begrotingssaldo 2011 (op basis van tweede bestuursrapportage)
beïnvloedbaar
Pagina 3 van 10
De financiële risico's zijn indicatief in een financiële bandbreedte weergegeven. Het totale financiële risico wordt ingeschat binnen een bandbreedte van € 1,7 en € 3,1 miljoen. Per onderwerp is ingeschat hoe groot, op basis van de huidige inzichten, de kans is dat dit risico zich voor gaat doen. Het financieel effect wordt berekend door deze twee elementen met elkaar te wegen. Op basis van deze methode wordt het totale financiële risico grofweg ingeschat op circa € 2,2 miljoen + pm. Het resultaat wordt in de tabel hieronder weergegeven. Tabel: risico's met een hoge mate van zekerheid Onderwerp / toelichting
WWB l-deel De gemeente heeft een eigen risico van 10% (= circa € 400.000). De laatste jaren doet dit risico zich steeds nagenoeg maximaal voor. Historisch gezien is er sprake van een tekort van minimaal 7%. Ter compensatie hiervoor hebben wij de Mau-uitkering aangevraagd. Op basis van de huidige inzichten wordt door het bureau die deze aanvraag toetst aan de criteria, naar verwachting negatief geadviseerd
financiële bandbreedte x € 1.000
kans
financieel effect x € 1.000
300-400
> 95%
340
600 - 1.000
> 85%
740
110
> 95%
100
200-300
> 95%
240
Opmerking: Voorgesteld wordt om voor 2012 dit risico nu incidenteel aan de voorkant af te dekken en structureel te betrekken bij het opstellen van de perspectiefnota 2013. Bouwlepes De activiteiten op de woningbouwmarkt blijven achter bij de verwachtingen. Hierdoor stagneren ook de inkomsten uit bouwleges. De huidige raming is € 1,3 miljoen. De verwachting is dat de economische crisis voorlopig deze structureel begrote inkomsten nadelig beïnvloed. Dit komt ook al een aantal jaren tot uitdrukking in de bestuurs-rapportages. Door daar waar dit mogelijk versnellen we in de uitvoering van de Ruimtelijk agenda. Hierdoor kunnen de financiële effecten worden beperkt. Oomerkinq: Voorgesteld wordt om voor 2012 dit risico nu incidenteel voor € 350.000 aan de voorkant af te dekken en structureel te betrekken bij het opstellen van de perspectiefnota 2013. Wmo-loket Viveste en Mee hebben al aangegeven hun bijdrage (ruim 45%) vanaf 1 januari 2013 niet voort te zetten. Bij ongewijzigd beleid is er dus vanaf 2013 sprake van een tekort op het budget Wmo-loket. Meerjaren onderhoudsplannen welziins- en sportaccommodaties De meerjaren onderhoudsplannen (groot onderhoud en vervangingsinvesteringen) worden geactualiseerd. De effecten hiervan worden eind 2011 apart aan de raad voorgelegd. Het financieel effect is nog afhankelijk van een aantal uitwerkingen. Zie volgende pagina voor een vervolg van deze tabel.
Bij beantwoording datum en kenmerk vermelden
Pagina 4 van 10
Vervolg tabel: risico's met een hoge mate van zekerheid Onderwerp / toelichting
Financiële bandbreedte x € 1.000
Herschikkina reservepositie In de begroting 2012 wordt de raad bij beslispunt 1c gevraagd in te stemmen met de herschikking van de reservepositie en de bandbreedte waarbinnen de omvang van de beklemde reserve kan variëren. De aanhoudende economische crisis heeft grote impact op de woningbouw(activiteiten)markt. Hierdoor blijft de druk op het weerstandsvermogen van het Grondbedrijf en de resultaten van de Algemene Dienst onverminderd groot. Hierdoor wordt de kans dat deze buffer moet worden aangesproken zeer reëel.
500
kans
75%
financieel effect x € 1.000 440
Oomerkinq De insteek is om de beklemde reserve pas aan te spreken als dit echt noodzakelijk is. Vanuit de bredere risico inventarisatie zijn de mogelijke gevolgen hiervan nu wel in beeld gebracht. Bestuursakkoord 2010-2014 Uit het bestuursakkoord blijkt dat de gemeente rekening moet houden met een maximaal nadelig financieel effect van € 15 per inwoner.
0-750
> 80%
340
Oomerkinq: Zoals bekend is ons uitgangspunt 'taken erbij = middelen erbij'. Vanuit de bredere risico inventarisatie zijn de mogelijke gevolgen hiervan nu wel in beeld gebracht. NOQ niet opgenomen (zie toelichtina hieronder Integraal onderwijshuisvestingsplan Voorziening beheer openbare ruimte Extra ombuigingen door het Rijk
tabel):
Financiële indicatie risico's met hoge mate van zekerheid
pm pm pm 2.200 + pm
In de tabel hierboven is een drietal onderwerpen 'pm' opgenomen omdat hier op dit moment nog onvoldoende informatie voor is. Het betreft: a. Integraal onderwijshuisvestingsplan In de komende periode wordt een geactualiseerd integraal onderwijshuisvestingsplan opgesteld. Dan is er meer duidelijkheid over de kosten. Dit integraal onderwijshuisvestingsplan wordt begin 2012 met de raad besproken. b. Voorziening beheer openbare ruimte De voorziening beheer openbare ruimte wordt in 2012 geactualiseerd. Dit is nodig omdat op basis van de door de raad vastgestelde ombuigingen nieuwe onderhoudsnormen worden uitgewerkt. Daarna kan het financiële effect ten opzichte van het beschikbare budget meerjarig worden berekend. c. Extra ombuigingen door het Rijk Gezien de aanhoudende economische internationale instabiliteit bestaat de reële dreiging van aanvullende bezuinigingen door het Rijk. Hierbij worden bedragen genoemd van circa € 5 miljard. Vooralsnog is dit niet aan de orde, maar indien de komende prognoses van het Centraal Planbureau met betrekking tot de economische groei daar aanleiding toegeven kan dit zo veranderen. Wat dit dan betekent voor de gemeente Houten is onduidelijk. Zeker is wel dat het financiële gevolgen zal hebben. Op grond van de bovenstaande grove inschatting zijn de prognoses van de begrotingssaldi voor de meerjarenbegroting 2012-2015 indicatief herzien. Om dit in een tijdsperspectief te plaatsen is een inschatting gemaakt vanaf welk jaar en in welke mate de kosten zich voor kunnen gaan doen. Het resultaat is in de tabel op de volgende pagina weergegeven.
Bij beantwoording datum en kenmerk vermelden
Pagina 5 van 10
Tabel: indicatie financieel meerjarenperspectief 2012-2015 (op basis van een bredere risico inventarisatie) bedragen x € 1.000 2012
2013
2014
2015
-1.020
-167
682
493
WWB l-deel
-340
-340
-340
-340
Bouwleges
-350
Herziening prognose begrotingssaldi meerjarenbegroting 2012-2015 (op basis van de septembercirculaire 2011) Risico's met een hoge mate van zekerheid
-740
-740
-740
Wmo loket Meerjaren onderhoudsplannen welzijns- en sportaccommodaties
-100
-100
-100
-240
-240
-240
Herschikking reserve positie
-100
-270
-440
Bestuursakkoord 2010-2014
-340
Integraal onderwijshuisvestingsplan
pm
pm
pm
Voorziening beheer openbare ruimte
pm
pm
pm
Extra ombuigingen door het Rijk
pm
pm
pm
-690
-1.520+pm
-1.690+pm
-2.200+pm
-1.750
-1.700+pm
-1.050+pm
-1.750+pm
Totaal risico's met een hoge mate van zekerheid Indicatie financieel meerjarenperspectief 2012-2015 (op basis van een bredere risico inventarisatie) bedragen afgerond op € 50.000
Zoals eerder gezegd is deze indicatie gebaseerd op een aantal aannames. Deze aannames kunnen positiever, maar ook negatiever uitpakken. Uit de bovenstaande tabel blijkt dat de financiële urgentie groot is en dat het nu tijd is om op basis van deze indicatie een aangepaste financiële koers te ontwikkelingen. Indicatie f i n a n c i e e l m e e r j a r e n p e r s p e c t i e f 2012-2015 In deze koppelingsbrief is nieuwe informatie vertaald naar financiële gevolgen voor de meerjarenbegroting 2012-2015. Zoals eerder in deze brief gesteld willen wij de structurele financiële effecten van de septembercirculaire 2011 en het incidentele financiële effect van de aanpassingen van de budgetten 'WWB I-deel' en 'inkomsten uit bouwleges' betrekken bij de besluitvorming over de tweede bestuursrapportage 2011. Op grond hiervan wordt de herziene prognose voor het begrotingssaldo 2012 negatief circa € 1,8 miljoen en blijven de begrotingssaldi 2013-2015 per saldo positief. Door de negatieve bijstelling van de prognose voor 2012 komt de omvang van de vrije algemene reserve versneld onder druk te staan en bestaat het risico dat we al op korte termijn een beroep op de beklemde reserve moeten doen. Vanaf 2013 is er, op basis van de indicatie financieel meerjarenperspectief 2012-2015 (op basis van een bredere risico inventarisatie), sprake van een tekort van minimaal € 2,0 miljoen (zie de tabel hierboven). Hierbij is geen rekening gehouden met de nu nog niet financieel gekwantificeerde risico's ten aanzien van de actualisatie van het integraal onderwijshuisvestingsplan en de voorziening beheer openbare ruimte en ook mogelijke extra bezuinigingen door het Rijk. Dit betekent dat een extra financiële buffer noodzakelijk is. Wij houden dan ook rekening met een toekomstig financieel te kort op onze meerjarenbegroting binnen een bandbreedte van € 2,5 - € 3,5 miljoen. Dit maakt dat aanvullende maatregelen noodzakelijk zijn om ons financiële huishoudboekje aan het einde van deze bestuursperiode (2015) op orde te houden. In tegenstelling tot datgene dat wij in het raadsvoorstel bij de begroting 2012 hebben verwoord is het nu nog te vroeg om op basis van de nieuwe situatie in deze koppelingsbrief al met scenario's te komen. Hier is meer tijd voor nodig. In de komende periode gaan wij aan de slag om scenario's en/of voorstellen op hoofdlijnen uit te werken. Deze scenario's en/of voorstellen kunnen betrekking hebben op inkomsten en uitgaven of op een combinatie van beide. Op 20 december 2011 willen wij deze graag met de raad bespreken. Hierbij kan de raad gevraagd worden om een (richtinggevende) uitspraak of een besluit Op grond hiervan werkt het college concrete voorstellen / maatregelen uit. De
Bij beantwoording datum en kenmerk vermelden
Pagina 6 van 10
uitwerking is onderdeel van het opstellen van de eerste bestuursrapportage 2012 en perspectiefnota 2013. Op 28 juni 2012 is zowel de besluitvormende raad over de eerste bestuursrapportage 2012 als de perspectiefnota 2013. Uiteraard houden wij de raad tussentijds, door middel van college bijpraatavonden, over de actuele ontwikkelingen op de hoogte houden. Hieronder is het bovenstaande samengevat in een tabel. Tabel: procedure op basis van herziene indicatie financieel meerjarenperspectief 2012-2015 Datum 8 november 2011 20 december 2011
20 december 2011
20 december 2011 Januari - mei 2012 Januari - mei 2012 22 mei 2012 28 juni 2012 28 juni 2012
Omschrijving Besluitvorming door de raad over de begroting 2012 Besluitvorming door de raad over tweede bestuursrapportage 2011 Inclusief voorstel tot verwerking van het: - structureel effect septembercirculaire 2011 - incidenteel effect W W B l-deel voor 2012 - incidenteel effect inkomsten bouwleges voor 2012 - Bespreken scenario's / voorstellen om het financiële huishoudboekje meerjarig op orde te houden. - (Richtinggevende) uitspraak of besluit door de raad Besluitvorming belastingverordeningen 2012 Uitwerking door het college van concrete voorstellen / maatregelen Raad tussentijds informeren door middel van college bijpraatavonden Jaarstukken 2011 Besluitvorming door de raad over de eerste bestuursrapportage 2012 Besluitvorming door de raad over de perspectiefnota 2013
Tot slot Lange tijd hebben wij gedacht dat het pakket aan ombuigingsmaatregelen van € 6,7 miljoen voldoende zou zijn om ons financiële huishoudboekje meerjarig op orde te houden. Wij vinden het dan ook bijzonder teleurstellend dat na een zeer zorgvuldig participatieproces nu blijkt dat dit pakket niet voldoende zal zijn. De aanhoudende economische crisis en meer in het bijzonder de gevolgen hiervan op de woningbouw(activiteiten)markt, maar ook de continue negatieve bijstellingen van rijksbijdragen maken het noodzakelijk dat op basis van de huidige inzichten aanvullende ombuigingsmaatregelen nodig zijn binnen een bandbreedte van € 2,5 - € 3,5 miljoen. Als u nog vragen heeft kunt u contact opnemen met de heer R.E.J. Haesenbos via telefoonnummer (030) - 63 92 683.
Bijlage(n):
Onderbouwing financieel effect septembercirculaire 2011
Bij beantwoording datum en kenmerk vermelden
Pagina 7 van 10
Bijlage: onderbouwing financieel effect septembercirculaire 2011 Inleiding Afgelopen jaren is de materie rond het Gemeentefonds flink in ontwikkeling geweest. De normeringsmethodiek werd buiten werking gesteld voor de jaren 2009, 2010 en 2011 en vervolgens vastgeklikt op vooraf vastgestelde percentages. Na een lange periode van speculeren over de accressen vanaf 2012, is duidelijkheid geschapen in de decembercirculaire 2010 conform het regeerakkoord. Met als uitgangspunt herstel van de normeringsmethodiek werden in die decembercirculaire de accressen in absolute bedragen weergegeven tot en met 2015. In vier jaar tijd was dat € 599 miljoen cumulatief. In de meicirculaire 2011 is dat bedrag opgetrokken naar € 718 miljoen. In de septembercirculaire 2011 is het accres over de periode 2012-2015 weer m e t € 77 miljoen naar beneden bijgesteld tot een bedrag van € 641 miljoen. Opvallend hierbij is dat de verlaging in het eerste jaar 2012 € 179 miljoen bedraagt. Financieel effect 2012-2015 In deze bijlage wordt het financieel effect voor de gemeente Houten van de septembercirculaire 2011 voor 2012-2015 nader (technisch) onderbouwd. Het totale financieel effect is in de tabel hieronder weergegeven. Tabel: financieel effect septembercirculaire 2011 bedragen x € 1.000 2012
2013
2014
2015
-413
-236
133
236
77
77
77
77
Ontwikkeling uitkeringsbasis
-129
-26
106
184
Regionale omgevingsdiensten (RUD's)
-103
-183
-239
-236
Totaal financieel effect septembercirculaire 2011
-568
-368
77
261
Financieel effect septembercirculaire 2011 Ontwikkeling accres (landelijk -€ 179 miljoen in 2012) Technische correctie (landelijk € 39 miljoen structureel)
Ontwikkeling landelijk accres De oorzaak voor het lagere accres in 2012 is drieledig. Het kabinet heeft voor zowel 2011 als 2012 de uitgavenkaders gesloten en houdt daarmee de hand op de knip. Daarnaast zorgt een lagere raming van de loon- en prijsontwikkeling in 2012 ook voor een lager accres. De prijsontwikkeling van het BBP is ten opzichte van de meicirculaire 2011 van 2,25% (is verwerkt in de begroting 2012) naar 2,00% bijgesteld. Vanaf 2013 heeft dit geen effect, omdat onze begroting in constante prijzen is opgesteld. Een derde oorzaak is het verschuiven van uitgaven van 2012 naar 2011. In 2011 had het Rijk enkele meevallers. Die budgettaire ruimte leidde tot het naar voren halen van uitgaven van 2012 naar 2011. In 2011 is echter de normeringsmethodiek buiten toepassing verklaard en daardoor leidt de verschuiving niet tot een wijziging van het accres in 2011, onder andere omdat de mutatie valt binnen de bandbreedte die vooraf is afgesproken tussen VNG en kabinet. De verlaging in 2012 leidt wel tot lagere netto gecorrigeerde rijksuitgaven en dus tot een lager accres. Technische correctie De rijksbegroting van het gemeentefonds vertoonde met ingang van 2009 een verschil van financieeltechnische aard in het nadeel van gemeenten ter grootte van € 39 miljoen. Besloten is dat bedrag te compenseren vanaf 2012. Voor de jaren 2009 t/m 2011 is nog geen duidelijkheid gegeven. Ontwikkeling uitkeringsbasis De ontwikkeling van de uitkeringsbasis voor het jaar 2012 geeft aanleiding tot verlaging van de uitkeringsfactor met vijf punten, waardoor het accres negatief wordt bijgesteld. Dit wordt vooral veroorzaakt door een toename bij de maatstaf bijstandsontvangers. In 2012 is de geraamde stijging van het aantal bijstandsontvangers 12.000. Bij het begrip ontwikkeling van de uitkeringsbasis praten we over de mutaties van de landelijke aantallen inwoners, woonruimten, leerlingen, uitkeringsgerechtigden enzovoort. Het uitgangspunt is dat het te verdelen bedrag niet toeneemt. Dit betekent dat als de hoeveelheid (Q) stijgt, per maatstaf het maatstafgewicht (P) evenredig moet dalen. Dat is een ingewikkelde methode en daarom wordt gekozen voor een eenvoudiger oplossing, in casu de daling van de uitkeringsfactor. Gemeenten kunnen deze korting 'goedmaken' door evenredig te
Bij beantwoording datum en kenmerk vermelden
Pagina 8 van 10
stijgen met de aantallen, maar feit blijft dat voor eenzelfde bedrag meer mensen bediend moeten worden, omdat de prijs per eenheid wordt verlaagd. De middelen die via het gemeentefonds aan gemeenten worden toegekend dienen alleen ter compensatie van de uitvoeringskosten van bijstandsverlening. De compensatie van de verleende bijstandsuitkeringen worden via een specifieke uitkering (BUIG) toegekend. Uit de cijfers van het CBS blijkt nu dat in de eerste helft van 2011 het aantal bijstandsuitkeringen gemiddeld met 3,6% is toegenomen. Houten heeft tegen de stroom in juist een hele goede prestatie geleverd op het gebied van beheersing van het bestand uitkeringsgerechtigden: in 2010 had Houten 0% bestandsgroei. In 2011 heeft Houten deze lijn kunnen vasthouden. Sterker nog, met 10% bestandsdaling is Houten de best presterende gemeente in haar inwonersklasse (30.000 - 60.000 inwoners)!!! Doordat de prognose van het aantal bijstandsontvangers voor Houten niet wijzigt en de prijs per eenheid is gedaald leidt dit tot een negatieve bijstelling van de algemene uitkering. De negatieve bijstelling voor een bijzonder goede prestatie (waarmee ook nog extra uitvoeringskosten zijn gemoeid) maakt het verdeelmodel voor de algemene uitkering discutabel. Parameters die zijn gerelateerd aan procentuele mutaties van het bestandsvolume, maar ook het aantal aanvragen dat in behandeling is genomen en de uitstroom van voormalig bijstandsgerechtigden, geven meer inzicht in de geleverde prestatie en daaraan gekoppeld de gemaakte apparaatskosten. Regionale Omgevingsdiensten (RUD's) Op 8 juni 2011 hebben de leden van de VNG ingestemd met het onderhandelaarsakkoord met het kabinet, met uitzondering van de paragraaf over de Wet Werken naar Vermogen (de huidige Wet Sociale Werkvoorziening). Het kabinet stelt zich op het standpunt dat er geen akkoord is. Er wordt nu gesproken over 'bestuurlijke afspraken'. Bij de onderhandeling in de aanloop van een conceptakkoord heeft de VNG zich onder meer hard gemaakt voor het laten vervallen van de voorgenomen korting van in totaal € 100 miljoen op de Regionale Uitvoeringsdiensten, kortweg de RUD's. Nu het kabinet zich op het standpunt stelt dat er geen Bestuursakkoord is, gaat deze korting in de septembercirculaire weer herleven. De gekorte middelen zijn gereserveerd op de aanvullende post van de rijksbegroting, zodat de mogelijkheid is gecreëerd dit bedrag aan te wenden voor de hervorming van de SW-sector indien bij de evaluatie van die hervorming in 2015 dit nodig blijkt te zijn. Taakmutaties en doeluitkeringen Bij de rijkscirculaires is ook vaak sprake van zogenaamde taakmutaties (deels zijn dit eerder naar de gemeente overgekomen taken (decentralisaties).Taakmutaties zijn uitnames of toevoegingen op het gemeentefonds op specifieke beleidsterreinen. Indien er sprake is van taakmutaties voor de gemeente Houten in de vorm van een korting dan wordt de afname van de algemene uitkering uit het gemeentefonds in mindering gebracht op de budgetten van het betreffende beleidsterrein. Met andere woorden, er is minder budget beschikbaar voor de beleidsuitvoering op die beleidsterreinen. Toevoegingen aan de algemene uitkering die zijn beschikt voor een specifieke taak worden op eenzelfde wijze verwerkt. In de onderstaande tabel is een totaal overzicht van de mutaties op basis van de septembercirculaire 2011 weergegeven. Tabel: overzicht taakmutaties en doeluitkeringen Taakmutaties en doeluitkeringen
bedragen x € 1.000 2012
2013
2014
2015
1.131
1.131
1.131
1.131
134
89
Bijzondere bijstand voor kwetsbare groepen
86
85
84
82
Overigen (per saldo)
11
10
10
27
1.362
1.315
1.225
1.240
Mutaties in de septembercirculaire 2011 Centra voor Jeugd en Gezin (decentralisatie uitkering) Transitiekosten decentralisatie AWBZ begeleiding naar WMO
Totaal taakmutaties en doeluitkeringen Algemene Uitkering
De mutaties vanaf € 50.000 worden hieronder kort toegelicht. Centra voor Jeugd en Gezin De Brede Doeluitkering CJG met ingang van 2012 via een gesteld. De verdeling hiervan
(doeluitkering) bedraagt voor het jaar 2011 landelijk € 359,2 miljoen. Dit bedrag wordt decentralisatie-uitkering (CJG DU) aan gemeenten ter beschikking is bij de septembercirculaire 2011 bekend gemaakt.
Bij beantwoording datum en kenmerk vermelden
Pagina 9 van 10
Transitiekosten decentralisatie AWBZ begeleiding naar WMO Gemeenten ontvangen landelijk een compensatie van € 80 miljoen voor transitiekosten die samenhangen met de decentralisatie van de functiebegeleiding uit de AWBZ naar WMO (€ 48 miljoen in 2012 en € 32 miljoen in 2013). Bijzondere bijstand voor kwetsbare groepen Om de cumulatie van inkomenseffecten te verzachten voor kwetsbare groepen zoals bijvoorbeeld chronisch zieken, gehandicapten en ouderen wordt de bijzondere bijstand geïntensiveerd m e t € 90 miljoen structureel (landelijk). De middelen worden toegevoegd aan de algemene uitkering en verdeeld via de maatstaven bijstandsontvangers en huishoudens met laag inkomen (drempel). Door het toevoegen van deze middelen aan het gemeentefonds worden de gemeenten in staat gesteld om deze specifieke doelgroepen door middel van de verlening van bijzondere bijstand extra inkomensondersteuning te bieden. Grote decentralisaties In het bestuursakkoord 2011-2015 zijn afspraken gemaakt over decentralisaties op de terreinen van AWBZ dagbesteding en begeleiding, Jeugdzorg en Sociale zaken. In het verlengde daarvan worden omvangrijke taken overgeheveld naar gemeenten waarbij tevens budgetten van in totaal ± € 8,5 miljard meekomen. Het gaat om: AWBZ dagbesteding en begeleiding vanaf 2013 en 2014 in fases Bedrag ± € 2,8 miljard via decentralisatie-uitkering gemeentefonds. Efficiencykorting 5% ofwel ± € 140 miljoen. Vergoeding voor transitiekosten € 80 miljoen. Vergoeding voor uitvoeringskosten € 25 miljoen structureel. Jeugdzorg vanaf 2014 -2016 in fases Bedrag ± € 3 miljard via decentralisatie-uitkering gemeentefonds. Efficiencykorting € 80 miljoen in 2015 naar€ 300 miljoen in 2017. Vergoeding voor uitvoeringskosten € 30 miljoen structureel en voor invoeringskosten € 64 miljoen incidenteel. Regelingen voor onderkant arbeidsmarkt in Wet Werken naar Vermogen met ingang van 2013 Bedrag ± € 3 miljard. Daarbij vindt ontschotting plaats van de WAJONG, WSW en WWB. Financiering via specifieke uitkering. Vergoeding voor uitvoeringskosten € 78 miljoen. Daarnaast wordt een compensatie gegeven voor herstructurering van de bedrijfsvoering van de WSW ter grootte van € 400 miljoen. Deze bedragen zijn niet verwerkt in de septembercirculaire 2011, met uitzondering van de eenmalige compensatie voor transitiekosten decentralisatie AWBZ naar WMO (€ 80 miljoen). In de septembercirculaire wordt ook nog gesproken over een compensatie van invoeringskosten van de Jeugdzorg ad € 16 miljoen, maar dat wordt verder niet financieel vertaald. Bij overheveling van gelden naar de gemeenten zal sprake zijn van herverdeeleffecten. In het bestuursakkoord is nog eens bevestigd dat een gemeente per jaar per inwoner maximaal € 15 negatief herverdeeleffect (voor Houten circa € 750.000) voor haar rekening kan nemen. Zie ook bij de risico inventarisatie in de koppelingsbrief.
Bij beantwoording datum en kenmerk vermelden
Pagina 10 van 10
