Themamiddag ADN Transport van gevaarlijke stoffen per containerbinnenvaart 21 september 2011
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
1
REAKTIE B.V. Consultant Veiligheidsadviseur Opleidingen gevaarlijke stoffen Verkoop veiligheidsartikelen Advies milieuvergunningen Gasdetectie in containers Incidentenbestrijding
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
2
Presentatie ADN •
Leren van incidenten in de containervaart
•
Brandbestrijding
•
Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)
•
Gasdetectie Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
3
Welke incidenten? 1. Aanvaringen
2. Arbeidsongevallen
3. Ongevallen met gevaarlijke stoffen
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
4
Aanvaringen Significante scheepsongevallen op Nederlandse vaarwegen. (bron EICB) (grote (im)materiële of milieuschade) (exclusief arbo-ongevallen) Jaar
2006
2007
2008
2009
Gemiddeld per jaar
Aantal
123
150
127
121
130
Doden
3
4
4
4
<4
Gewonden
34
30
51
56
< 43
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
5
Uitsplitsing waterweg
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
6
Bij de 7 % (overig)?
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
7
Bij de 7 % (overig)?
Overig werk – schip VICTUS
100 x 80 cm olieverf op doek Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
8
Kunstwerken Veiligheidsniveau bij bruggen en sluizen:
• Ongeveer 65 (ruim 50%) van de ongevallen vindt hier plaats
• Hiervan betreffen het 18 significante ongevallen Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
9
Aanvaringen (1) ROTTERDAM - Een vrachtschip heeft maandagochtend de Erasmusbrug in Rotterdam geramd. De schipper heeft de hoogte van de brug volgens de politie verkeerd ingeschat.
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
10
Aanvaringen (2) ZWIJNDRECHT - Een leeg containerschip is met zijn kraan tegen de spoorbrug over de Oude Maas gevaren. Volgens de woordvoerder van de Waterpolitie, stond de autokraan van het schip omhoog. De schipper heeft zich vergist in de hoogte.
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
11
Aanvaringen (3a) • De belading van het containerschip dat bij Keulen een deel van de lading verloor, was al vanaf Mannheim niet stabiel. Justitie en politie sluiten niet uit dat het stabiliteitsprobleem nog door overbelading werd versterkt. De complete lading van de Excelsior is door het Staatsanwaltschaft in beslag genomen. Bij een eerste uitgevoerde controle afgelopen zaterdag bleken containers duidelijk zwaarder dan op de laadlijsten wordt vermeld. Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
12
Aanvaringen (3b)
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
13
Aanvaringen (4) WORMERVEER – Een binnenvaartschip in de Zaanbocht tegen een daar afgemeerd jacht gevaren. Er vielen geen gewonden. Schipper: Op mijn AIS zag ik de NN tegemoet komen, maar op minstens 200 meter afstand. Opeens zat ze voor me. De schipper week uit maar voer intussen wel rechtdoor op een aantal jachtjes aan de kant af.
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
14
“Aanvaringen” (5) Vlieland - Dronken schipper loopt vast op de Vliehorst De politie heeft op Vlieland een 42-jarige schipper uit Leeuwarden aangehouden. De man was met zijn schip vastgelopen op de Vliehors. Bij een blaastest blies hij 570 ug/l.
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
15
Aanvaring Margreta
Eén seconde voor de aanvaring Oorzaak? Procedures lopen nog Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
16
Aanvaringen / gevolg
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
17
Aanvaringen / gevolg
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
18
Aanvaringen
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
19
Aanvaringen / gevolg
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
20
Aanvaringen / gevolg
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
21
Aanvaringen / gevolg
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
22
Toegift, 13-09-2011 Eenzijdig ongeval
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
23
Oorzaken • • • • • • • • • •
Hoogte verkeerd ingeschat Autokraan van het schip omhoog Containers zwaarder dan in documenten Overbelading Stabiliteitsprobleem Schipper dronken Schipper te weinig rust genomen Schipper op AIS vertrouwd Onderlinge communicatie Technisch probleem met stuurinrichting Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
24
Lering oorzaken (1) Overgrote deel van oorzaken: Menselijk falen T.a.v. schipper: • Nauwkeurigheid, alertheid schipper (hoogte stuurhut/lading – onderzijde brug, onderweg de juiste systemen gebruiken) • Voldoen aan wettelijke bepalingen (overmatig alcohol, voldoende rust) Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
25
Lering oorzaken (2) • Juiste navigatie/communicatiemiddelen gebruiken (AIS - Automatic Identification System - blijkt in praktijk niet te voldoen als navigatiesysteem) • Schippers moeten goed met elkaar kunnen communiceren
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
26
Lering oorzaken (3) T.a.v. Belader / verlader container • Op tijd zorgen voor juiste gegevens aan de schipper (Stuwplan, Stuwage, G-berekening, totale massa, uitvoeren metingen) Opmerking: Plichten van betrokkenen - H 1.4 ADN - kunnen meer aangescherpt worden. Nu: “aan de vervoerder de vereiste gegevens en informatie en eventueel …enz leveren Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
27
Meldplicht VWGS Artikel 47 WVGS: Degene die een handeling als bedoeld in artikel 2, eerste lid, verricht, is verplicht indien zich daarbij voorvallen,waardoor gevaar voor de openbare veiligheid is ontstaan of is te duchten, of ongevallen voordoen daarvan onverwijld mededeling te doen aan Onze Minister. Artikel 48 WVGS: 1. Onze Minister kan van degenen die handelingen als bedoeld in artikel 2, eerste lid, verrichten, alle inlichtingen vragen die naar zijn redelijk oordeel nodig zijn ten behoeve van het analyseren van voorvallen en ongevallen als bedoeld in artikel 47. Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
28
Meldplicht ADN (1.8.5) Indien een ongeval plaats vindt met gevaarlijke stoffen bij • Laden • Vullen • Vervoer • Lossen dan binnen 6 maanden melden aan de bevoegde autoriteit Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
29
Toezicht IVW
RWS
KLPD
Zeehavenpolitie Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
30
Arbeidsongevallen Verdrinking
Vallen / struikelen
Overig
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
31
Arbo Persberichten (1) Matroos zwaar gewond na val in ruim. Een Poolse schipper is vrijdagmorgen rond 8.40 uur bij een ernstig ongeval overleden. De man viel door nog onbekende oorzaak tussen de wal en het schip
De waterpolitie heeft zondagmiddag het lichaam van een dinsdag overboord geslagen schipper geborgen. De schipper sloeg na een aanvaring tussen een binnenvaartschip en een duwbootcombinatie bij Moerdijk overboord. Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
32
Arbo Persberichten (2) Bij een arbeidsongeval op een vrachtschip is de schipper om het leven gekomen. De man werd geraakt door de grijparm van een kraan waarmee het schip werd gelost en was op slag dood. Een schipper is verdronken na een ongeval. Bij het lossen viel een bundel staalrollen van 154 ton uit de kraantakels en kwam op schip terecht. Een schipper is zwaargewond geraakt bij een explosie op een binnenvaartschip. De explosie vond plaats tijdens werkzaamheden in het vooronder van het schip. De oorzaak van de ontploffing is nog niet bekend. Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
33
Overzicht Val in ruim Tussen wal en schip Overboord geslagen Geraakt door een grijparm Verdronken na ongeval Overleden na explosie tijdens werkzaamheden
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
34
Waar liggen de risico’s
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
35
Waar liggen de risico’s Gewenning? Onachtzaamheid? Bedrijfsblind? Onverschilligheid? Ik doe het al jaren zo? Niet gebruiken van de benodigde PBM? ONVEILIG WERKEN Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
36
Veiligheid Het bewust nemen van een aanvaardbaar risico
Om bewust aanvaardbare risico’s te nemen, zul je je eerst bewust moeten zijn van die risico’s.
Daarna zul je moeten beoordelen of die risico’s aanvaardbaar zijn of aanvaardbaar gemaakt kunnen worden, b.v. met PBM. Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
37
PBM / Arbo Risico Inventarisatie en Evaluatie Welke gevaren bestaan er / kunnen ontstaan? • Struikelen / uitglijden (~25%) • In ruim vallen • In water vallen / verdrinken
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
38
PBM Arbo In een RIE wordt een hoofdstuk opgenomen wanneer, waar en welke PBM moeten worden gedragen Verantwoordelijk: Werkgever voor aanschaf en toezicht op het gebruik Werknemer voor gebruik Dienen ter: • Bescherming van het lichaam • Beperken van letsel bij een ongeval Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
39
PBM
Voor iedereen? Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
40
PBM
Of alleen voor anderen……… Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
41
PBM / ADN
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
42
H 3.2, tabel A, kolom 9
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
43
PBM / ADN PP Voor ieder lid van de bemanning: • Een veiligheidsbril • Een paar veiligheidshandschoenen • Een paar geschikte veiligheidsschoenen/laarzen
EP
Voor iedere persoon aan boord: • Een geschikt vluchtmasker
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
44
PBM / Uitrusting EX
Een brandbaargas detector + gebr. aanw.
TOX Een toximeter + gebr. aanw. A
Een van de buitenlucht afhankelijk, geschikt ademhalingstoestel Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
45
Gasdetectie Gasmeten verhoogt de veiligheid ! ?
Waar ?
Niet waar ?
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
46
H 3.2, tabel A, kolom 10
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
47
VE01 EX
Een brandbaargas detector + gebr. aanw.
Voornamelijk van toepassing bij stoffen met etiket 2.1, 3, 4.3: 1e meting direct na het laden 2e meting na 1 uur Resultaat schriftelijk vastleggen > 10% LEL, op vol vermogen ventileren Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
48
VE02 TOX Een toximeter + gebr. aanw Voornamelijk van toepassing bij stoffen met etiket 2.3, 6.1: 1e meting direct na het laden 2e meting na 1 uur Resultaat schriftelijk vastleggen Niet vrij van uit lading komende gassen dan op vol vermogen ventileren Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
49
Beperking in maatregel Geldt uitsluitend voor de containers die in het laadruim staan (VE 01 en 02) Laadruim: Definitie hoofdstuk 1.2: De bovenste begrenzing van het laadruim is de bovenzijde van de denneboom.
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
50
Metingen Waar? Hoe? Welk buisje gebruik je? Hoe interpreteer je de waarden? Welke graad van deskundigheid? Kwaliteit van de meting! Hoe arbo-technisch veilig uit te voeren? Draagvlak? Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
51
Kwaliteit meting • Hoe, waar en wat meten we?
Maximaal bereik van een meting Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
52
Arbo bij meten • Twee handen nodig • Concentratie op het meten
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
53
Ventileren • Waar? • Hoe? • Hoe Arbo-technisch veilig uitvoeren? • Wat is het effect van de ventilatie?
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
54
Arbo bij ventileren Hoe zwaar ?
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
55
Effect van ventileren Proeven hebben uitgewezen dat effect minimaal is
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
56
Controle VE bepalingen Tot een enkel jaar geleden: QL (multi) testbuisje werd als afdoende geaccepteerd tot een probleem ontstond bij de St Antonius in Duitsland. QL buisjes zijn, terecht, niet toereikend.
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
57
Toximeter (8.1.5) Giftigheidsmeter (Definitie H 1.2 ADN) Een apparaat, waarmee iedere van belang zijnde concentratie van vanuit de lading komende giftige gassen gemeten kan worden.
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
58
Hoe ver moet je gaan?
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
59
FTIR analyse
Kosten: € 50.000,00 Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
60
Handhaving 2010 De Inspectie van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat handhaaft artikel 7.1.6.12 van het ADNR als volgt: Indien een ventilatiebepaling is voorgeschreven moeten er na het laden metingen worden uitgevoerd. Bij de stoffen van klasse 3 kunnen de gangbare PID-meters gebruikt worden. Voor toxische stoffen is er een zogenaamd Polytestbuisje" beschikbaar dat als eerste indicatiemiddel gebruikt kan worden. Polytestbuisjes meten ruim 80 tot 85% van alle toxische stoffen. Indien dit buisje de aanwezigheid van een toxische stof aangeeft dan dient een gespecialiseerd bedrijf de juiste meetapparatuur in te zetten voor de exacte meetgegevens. De schipper dient in dit geval dus niet zelf het laadruim te betreden. De schipper dient bij inspectie te kunnen aantonen dat hij gemeten heeft. Er wordt niet opgetreden indien er een specifiek meetbuisje ontbreekt voor een stof die niet gemeten kan worden met het polytestbuisje.
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
61
Bezinning Veiligheid en Arbo principe: Het moet redelijk zijn! Wegen de (arbo) gevaren van het meten en eventueel ventileren en het uiteindelijke resultaat op tegen de gevaren van een mogelijke lekke lading van gevaarlijke stoffen in het ruim?
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
62
Dagelijks werk?
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
63
Dagelijks werk?
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
64
Dagelijks werk?
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
65
Dagelijks werk?
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
66
Verantwoordelijkheden Waarom alle verantwoordelijkheid bij de schipper? H. 1.4 – Belader mag gevaarlijke goederen slechts aan de vervoerder aanbieden indien zij volgens het ADN vervoerd mogen worden. Per 1-1-2010 - Definitie H 1.2 – Belader: Elke onderneming die een (tank) container op een vervoermiddel laadt. Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
67
Wordt het veiliger? • • • • •
Doel van de metingen Nut van de metingen m.b.t. lekkages Worden incidenten hiermee voorkomen Kosten van meters / metingen Veiligheid schipper bij metingen en plaatsen ventilatoren (arbo) • Gering effect van ventileren Of wordt uiteindelijk het tegendeel bereikt Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
68
Rapport In opdracht van SPB / EICB en het Min. van I&M is recent een rapport uitgebracht. Conclusies: Dat met de huidige stand van techniek en huidige instructies niet mogelijk is om een volledig betrouwbare en representatieve meting te laten uitvoeren door de scheepsbemanning. Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
69
Conclusies rapport • Hiernaast is er ook sprake van afwijkingen in de metingen en heeft men te maken met kruisgevoeligheden. • Gedurende het onderzoek is gebleken dat het ventileren in de meest ideale praktijkomstandigheden geen effect heeft.
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
70
Conclusies rapport Het is gebleken dat incidenten met containers waarbij gevaarlijke stoffen vrijkomen, relatief weinig voorkomen. In de meeste gevallen was een container al lek voordat deze aan boord van het binnenvaartschip werd geladen, een enkele keer wordt tijdens de belading van het schip een andere container beschadigd door de handelingen die door de kraanmachinist worden uitgevoerd tijdens het laden. In een zeer zeldzaam geval gaat de container lek tijdens de vaart. Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
71
Veilig? Verhogen de metingen de veiligheid van de schipper en anderen aan boord of de veiligheid van de omgeving?
Aanbeveling: Bij (vermoeden van) lekkages deze te beschouwen als een calamiteit en metingen laten uitvoeren door experts Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
72
Brandbestrijding
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
73
Middelen aan boord • Blusinstallatie machinekamer • Brandblussers op diverse posities zoals voorgeschreven in het ROSR: – 1 in stuurhuis – Bij ieder toegang van dek naar verblijven of naar bepaalde bedrijfsruimten – Bij toegang tot machinekamer of ketelruimten – In de machinekamer indien motorvermogen > 100 kW
• 2 extra brandblussers ingevolge ADN 8.1.4 Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
74
Brandbestrijding
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
75
Brandbestrijding Wanneer een brand is ontstaan in de laadruimte / een container is het af te raden zelf de brand te willen blussen. Een schipper is daar niet voor opgeleid. Welk blusmiddel moet gebruikt worden?
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
76
Brandbestrijding Een schipper heeft ook niet de juiste veiligheidsuitrusting en de juiste middelen om een chemiebrand te bestrijden
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
77
Blusboten Nijmegen: Tiel: Dordrecht: Rotterdam:
Gelderland (25 jaar) Betouwe (29 jaar) Zuid Holland (29 jaar) Meerdere blusboten
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
78
Blusboten Nijmegen: Tiel: Dordrecht: Rotterdam:
Gelderland (25 jaar) Betouwe (29 jaar) Zuid Holland (29 jaar) Meerdere blusboten
Kosten nieuwe boot: 3 miljoen (1 ton per jaar)
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
79
Blusboten Of meer initiatieven zoals in Gorinchem met de veertaxi?
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
80
Overwegingen De schipper zal het langer moeten uithouden Is er een mogelijkheid om de wal te bereiken op een plaats waar de brandweer bij kan? Gaat dit consequenties geven voor de constructie van schepen? Meer aandacht aan andere blussystemen aan boord? Berusten in de huidige (stabiele) situatie? Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
81
Vervoer over water, de veiligste weg
Reaktie Training & Consultancy Moerdijk
82