Terugkeer na zwangerschapsverlof

Jji)\evcvt? d

Terugkeer na zwangerschapsverlof Verkenning naar ervaringen

work&moblllladbv

Deventer, april 2008

EUROPESE UNIE Europees Sociaal Fonds

© Onderzoek naar herintreding na zwangerschapsverlof

Inhoudsopgave Samenvatting

3

Inleiding

7

1. Profiel van de kandidaten

7

2. Binding met het bedrijf tijdens verlof

8

3. Werkomvang

9

4. Werkhouding

10

5. Nieuwe situatie

11

6. Gebruik regelingen

13

7. Ervaringen werkhervatting

15

8. Verhouding werk en privé

17

9. Duur zwangerschapsverlof

19

10. Tips en aanbevelingen vrouwen

20

11. Aanbevelingen voor werkgevers

21

12. P&O-ers over het zwangerschapsverlof

22

13. Regelen vervanging

23

14. Binding met het bedrijf

24

15.Terugkeer

24

16. Aanpassen functie

25

17. Aanbevelingen van bedrijven

26

18. Conclusies en aanbeveiingen

27

Bijiagen: Vragenlijst interviews vrouwen

28

Vragenlijst interviews P&O-ers

32

Uitnodigingsbrief

36


Terugkeer na zwangerschapsverlof Onderzoek Samenvatting In het laatste kwartaal is er in het kader van het Equalproject 'Bedrijven in balans' een onderzoek uitgevoerd naar de ervaringen van vrouwen die na een zwangerschapsverlof terugkeerden naar de oude werkplek. Het betreft een kieinschaiig onderzoek. In totaai werden 17 vrouwen geïnterviewd. Deze vrouwen zijn aan het werk en hun kindje is niet ouder dan 6 nnaanden. Deze doeigroep bleek overigens erg lastig te vinden. De groep vrouwen is wat hoger geschoold en over het algemeen werkzaam in typische vrouwen beroepen. De vrouwen geven aan dat ze vrijwel allemaal tijdens hun veriof, op de één of andere manier, binding hebben gehouden met het bedrijf. Dit varieerde van koffiedrinken op het werk, telefonisch contact, mailverkeer, bezoek thuis, etc. Van de kandidaten nam 82 % hiertoe zeif het initiatief. Voor de zwangerschap werkte meer dan 50% 32 uur of meer en 20% maximaal 24 uur. Na de bevalling werkte geen van de vrouwen meer dan 32 uur. Het percentage vrouwen dat maximaal 24 uur per week werkte steeg naar 80%. De verzwaring als gevolg van het én werkneemster én moeder zijn werden opgelost door het inschakeien van famiiie dan wel opa's en oma's en door het aanpassen van het takenpakket. Zo zijn meer vrouwen thuis gaan werken. Deze mogelijkheden zijn echter zeer functie gerelateerd. De meeste vrouwen (70%) voelen zich dezelfde werknemer als voor de bevailing. Wel worden ze soms door collegae anders gezien. Vrouwen voelen zich soms emotioneier en hebben moeite zich te concentreren op de werkzaamheden. Het werk wordt meer gereiativeerd en de vrouwen gaan zorgvuidiger om met de grenzen. Ze voeien zich minder flexibel, moeten bijvoorbeeid op tijd bij de crèche zijn. Deze terug iopende fiexibiliteit wordt ook door de werkgever geconstateerd. De ondervraagden geven aan dat geen van de partners minder is gaan werken. Wel is het mogelijk dat dit op termijn kan veranderen, bijvoorbeeid middels het opnemen van ouderschapsverlof. Praktisch gezien verandert er wel veel voor de vrouwen. Zij ervaren dat zij minder op de hoogte zijn van de gang van zaken, dat ze moeten worden bijgepraat, dat werkzaamheden moeten worden overdragen, minder fiexibiiiteit, het takenpakket is aangepast, bijvoorbeeld geen leidinggevende taken meer, minder klanten, etc. Ruim 40% van de kandidaten zegt de werkhouding te hebben aangepast, bijvoorbeeld bewust grenzen is gaan stellen, niet langer blijven dan noodzakelijk is, etc. Over het geven van borstvoeding of het kolven op het werk zijn de vrouwen niet enthousiast. De meesten bouwen de borstvoeding af zodra ze het werk weer hervatten. Werkgevers werken lang niet altijd mee aan het geven van de benodigde faciiiteiten. iâar ook de vrouwen voelen zich onvrij en maken daardoor weinig gebruik van de geboden mogelijkheden. Veel vrouwen maken of wiilen gebruik maken van het ouderschapsverlof.


De werk-privé combinatie vait de meeste i

Voor de werkgevers hebben zij de volgende aanbevelingen: • Introduceer duobanen, iêt de introductie van duobanen kun je gemakkelijker je personeel behouden; • Vooral de eerste periode na terugkeer moet er meer aandacht komen voor de vrouw; • Houdt contact met je medewerker tijdens het verlof. Bijvoorbeeld een keertje aan het begin van het zwangerschapsverlof, in het midden en op het laatst; • Maak goede afspraken over wat er van elkaar verwacht wordt na het zwangerschapsverlof; • Zorg dat de zaken rondom het zwangerschapsverlof goed en flexibel geregeld zijn. Het is ook prettig datje tussendoor de mogelijkheid krijgt om je ouderschapsverlof aan te kunnen passen; • Geef niet teveel verschillende taken, maar zorg voor een geleidelijke opbouw; • Meer coaching op de werkvloer; • Informeer medewerkers over wettelijke mogelijkheden. Geef bijvoorbeeld informatie over calamiteitenverlof, ouderschapsverlof, etc. Geef je werknemer het gevoel dat ze gewenst is, maar niet onmisbaar is; • Toon begrip voor de veranderde situatie. De geïnterviewde P&O-ers zijn over het algemeen tevreden over het zwangerschapsverlof. Binnen de kaders van het beleid is men bereid om indien nodig aanvullende mogelijkheden te geven, bijvoorbeeld meer thuiswerken. Bedrijven ondernemen (te) laat actie als een vrouw zwanger blijkt te zijn. Wel wordt er in 70% van de gevallen vervanging geregeld. Dit is ook afhankelijk van de functie van de betreffende vrouw. Soms is het de leidinggevende die hiertoe het initiatief neemt, soms de vrouw zelf. Ook onderhouden bedrijven vaak het contact met de vrouw tijdens de verlof periode. De bedrijven geven aan dit ook van belang te vinden. De meeste bedrijven hebben als de vrouw terugkomt eerst een gesprek. Dan worden er concrete afspraken gemaakt m.b.t. het aantal uren dat de vrouw wil gaan werken en daarnaast de taken. Een enkele keer weigert het bedrijf de wens tot parttime werken, bijvoorbeeld als er al relatief veel parttimers zijn en de continuïteit in gevaar komt. Bedrijven vinden over het algemeen dat de vrouwen gemotiveerd terugkomen. Wel hebben ze het idee dat na terugkeer het ziekteverzuim iets toeneemt. De aanbevelingen die de bedrijven uitspreken zijn: • Contact houden met de medewerker; • Tijdig overleg met de leidinggevende om zaken te regelen m.b.t. minder uren werken, ouderschapsverlof, etc; • Kom in de verlofperiode een keer langs met de baby en / of kom eens kennis maken met eventuele nieuwe coilega's; • Neem aansluitend aan het zwangerschapsverlof ouderschapsverlof. Neem ook ouderschapsverlof op het moment dat de kinderen naar school gaan.


Conclusies en aanbevelingen Hoewel vrouwen zich wel redden als zij terugkeren van zwangerschapsverlof, zijn er toch ook een aantal verbeteringen mogeiijk. Meer aandacht voor dit onderwerp maakt dat vrouwen minder problemen ervaren, zaken passender kunnen regelen en dat werkgevers niet voor onverwachte situaties komen te staan. De belangrijkste aanbevelingen zijn de volgende: • Houdt binding met de vrouw; • Regel vroegtijdig de vervanging. Dit brengt rust; • De mogelijkheden voor terugkeer en aanpassing takenpakket vroegtijdig bespreekbaar maken; • Bij parttime terugkeer bespreken dat dit ook een andere werkhouding vraagt; • De mogelijkheden van caiamiteitenverlof bespreken, evenals voor thuiswerken andere aanpassingen die zinvol lijken; • Introduceer duobanen, hierdoor wordt de overdracht simpeler; • Plan een gesprek voordat de vrouw weer terugkeert; • De eerste twee weken tot één maand 'inwerk weken'. De vervanging iets langer door laten lopen; " Extra aandacht van de werkgever gedurende deze twee weken.


INLEIDING

In deze rapportage zijn de resultaten gebundeld van het onderzoek dat eind 2007 werd uitgevoerd naar de ervaringen met de terugkeer na zwangerschapsverlof. Het onderzoek bestaat uit twee delen, namelijk interviews onder vrouwen die na zwangerschapsverlof weer terugkeren in de oude functie. Aanvullend hierop zijn gesprekken gehouden met een aantai P&O-ers. Aliereerst wordt er verslag gedaan van de resultaten van de interviews met de vrouwen. Er wordt nader ingegaan op het de persoonlijke situatie, de situatie in het bedrijf en de concrete ervaringen na terugkeer. De P&O-ers geven een toeiichting op het bedrijfsbeleid in deze. Afgesloten wordt met het weergeven van een aantal conciusies. 1. PROFIEL VAN DE KANDIDATEN

Het onderzoek was kieinschalig van opzet. Het bieek lastig te zijn kandidaten te vinden. De doelgroep bestond uit vrouwen die weer werken en waarvan het jongste kind maximaai 6 maanden oud was. De leeftijd van de vrouwen lag tussen de 25 tot 40 jaar. In totaal zijn er 17 vrouwen geïnterviewd. Ze zijn op diverse manieren gevonden, onder andere bij het babyzwemmen, via-via en het consultatiebureau. De vrouwen zijn allemaal van Nederlandse afkomst en hebben 1 tot 3 kinderen. De ieeftijd van de kinderen varieert van 3,5 maand tot 9 jaar. Van de kandidaten is 60% opgeleid op MBO niveau, ruim 20% zit op HBO niveau, 5% op WO en 15% op LBO niveau. De vrouwen hebben over het algemeen typische vrouwenberoepen. Slechts 10% heeft een leidinggevende functie. De vrouwen werken vrij zelfstandig (95%), hebben collegae die hetzelfde werk doen (85%) en 80% werkt in een team. Zij geven aan dat de werkzaamheden die zij doen gemakkeiijk overdraagbaar zijn (95%). Functie

^m s o 5 ü "^

De meeste vrouwen zijn afkomstig uit met name de zakelijke dienstverlening en de zorg. Andere sectoren zijn: onderwijs, sport & recreatie, overheid en persoonlijke dienstverlening.


Sector Bedrijf 50% n

'H

r Anders

t'

Grafisch

• '

Horeca

1

Zorg

akelijke diens tverlening

—

Industrie

40% 30% 20% 10% 0% -

N

Van de vrouwen is ruim 35% werkzaam bij een bedrijf met meer dan 100 medewerkers. De man-vrouw verhouding is zeer divers. De vrouwen zijn ailemaai (op één uitzondering na) tussen oktober 2006 en november 2007 met zwangerschapsveriof geweest. Eén van de ondervraagden heeft het werk niet hervat na haar zwangerschapsveriof. Zij heeft haar baan opgezegd. Een groot deei van de ondervraagden heeft zich specifiek voorbereid om weer aan het werk te gaan. 2. BINDING MET BEDRIJF TIJDENS VERLOF

Ais het gaat om binding met het bedrijf tijdens het zwangerschapsverlof, heeft bijna 85% hierin acties ondernomen. De voigende voorbeeiden werden genoemd: • Regelmatig op de koffie/gebak gebracht en mijn collega's zijn op kraamvisite geweest; • Mijn manager onderhield het contact; • iMijn coiiega's zijn op kraamvisite geweest, ik heb een gesprek met afdeling P&O en mijn leidinggevende gehad m.b.t. functieverandering en er is telefonisch contact geweest met mijn leidinggevende; • Bijna wekeiijks had ik contact met mijn collega's; • Ze zijn iangs geweest op de koffie; • Er is niet heel veel contact geweest. Op de dag van de bevalling hebben zowel mijn directeur als mijn manager gebeld. Er is zowei telefonisch als via de maii contact geweest met directe collega's. Daarnaast zijn mijn collega's op kraambezoek geweest; • Ik heb een kraampakket en een bos bloemen gekregen van mijn collega's. Daarnaast zijn ze op kraambezoek geweest en ik ben zelf een keer langs geweest met de baby; • Ik heb tijdens mijn zwangerschapsverlof contact gehouden met mijn werkgever. Er is veel contact geweest, zowel telefonisch als per email. Daarnaast is er veel contact geweest vanwege de verhuizing van het bedrijf en zijn ze op kraambezoek geweest; • Er zijn collega's op bezoek geweest, maar dat was allemaal meer in de persoonlijke sfeer. Tijdens mijn verlof ben ik één keer bij een bijeenkomst geweest;

Onderzoek naar herintreding na zwangerschapsverlof

8

Ik heb niet veel contact gehad, maar ben wel een keertje langs geweest. Daarnaast zijn nnijn collega's op kraambezoek geweest; Ik werk er al zo lang dat ik ook vriendschappelijk met mijn collega's om ga; Er is weinig contact geweest, maar ik hou werk en privé dan ook graag gescheiden. Wel zijn mijn coliega's op kraambezoek geweest. Van de kandidaten heeft: • Ontwikkelingen gevolgd • Contact met collega's gehad • Hiertoe zelf initiatief genomen

ja (76%) ja (94%) ja (82%)

nee (24%) nee (6%) nee (18%)

3. WERKOMVANG

Bijna de helft van de vrouwen werkte voor de bevalling 32 uur of meer per week. Ruim 20% werkte maximaal 24 uur per week. Hoeveel uur per week voor zwangerschapsverlof 50%

'" 'El

40% 30% 20% 10%

-1

0% o tot 16

17 tot 24

25 tot 32

IWwll 33 of meer

Na het zwangerschapsverlof werkte niemand meer dan 32 uur per week. De kandidaten die tot maximaal 24 uur werken steeg tot iets meer dan 80%. Hoeveel uur per week na zwangerschapsverlof 70%

O tot 16

17 tot 24

25 tot 32


33 of meer

De oplossingen die werden gevonden inzake de taakverzwaring zijn de volgende: Oplossingen 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%

m1

••" ' li^kl

'IjH

_^ 1

i -'II

1ik

[Mm 11? ^—:

Opvang door familie

Oppas oma's & Creohe

Aangepaste taken

Nvt

De reden dat de ondervraagden parttime zijn gaan werken is met name de geboorte van de kinderen. Zi] willen meer tijd hebben voor hen. Daarnaast speelt ook het huishouden een belangrijke rol. Eén van de ondervraagden gaf aan dat zij en haar partner allebei onregelmatige diensten draaien, waardoor ze minder is gaan werken. 4. WERKHOUDING

Ruim 60% van de kandidaten voelt zich dezelfde werknemer als voor het zwangerschapsverlof. Zelfde werknemer als voor zwangerschapsverlof 70%

.

60%

'•'.

. '=!Si!._-

»

- 't

50% 40% 30% •n

-

20% • 'V

•Hl

-l

10% 0% ja

nee

Een korte toelichting op de beleving van een aantal vrouwen: • Volgens mij ben ik nog dezelfde werknemer als voor mijn zwangerschapsverlof, maar mijn collega's vinden dat ik er liever uitzie. Ik ben nu net weer begonnen en blijf bewust nog even op de achtergrond, ook omdat ik een nieuwe manager heb. Ik werk nu thuis en kan dan ook mijn email checken en vanaf huis bij mijn bestanden komen. Mijn werkzaamheden zijn er ook naar dat ik deze gemakkelijk thuis kan uitvoeren. Ik merk wel dat ik veel efficiënter thuis kan werken, omdat ik met gestoord word tijdens mijn werk.

© Onderzoek naar henntreding na zwangerschapsverlof

10

• • • • • •

Ik word regelmatig thuis gebeld over mijn werk, maar dat vind ik niet zo'n probleem; Op de dagen dat ik er ben, ben ik nog steeds dezeifde werknemer als daarvoor. Ik zet me voor 200% in en heb mijn werk altijd heei serieus genomen; Met betrekking tot sommige zaken, en zeker waar kinderen bij betrokken zijn sta ik er toch wat emotioneler in. Ik geloof dat ik 'softer' ben geworden; Ik vond het moeilijker na de geboorte van mijn eerste dochter. Ais één van de kinderen ziek is, dan ben ik van slag en kan ik mijn hoofd niet bij het werk houden. Maar volgens mij heeft iedere moeder dat wel; Werk is meer gewoon werk en neemt niet meer zo'n belangrijke plaats in mijn leven in; Ik probeer wel sterker op mijn grenzen te ietten. Ik heb andere prioriteiten. Daarnaast bewaak ik mijn planning nu beter; Ik heb meer begrip voor een gezonde balans tussen werk en privé en kan mijn werk beter relativeren ( het is maar werk ). Ik vind mijn privé nu belangrijker dan mijn werk. Ik ben duidelijker in het stellen van mijn grenzen en daardoor minder flexibel.

De ondervraagden gaven aan dat hun partner niet minder is gaan werken na het zwangerschapsverlof. Wel gaven ze aan dat het eerst aankijken is. Wellicht kan er later nog iets veranderen, bijvoorbeeld middels het opnemen van ouderschapsverlof.

5. NIEUWE SITUATIE

Op de vraag wat er praktisch gezien is veranderd in de werkzaamheden na het zwangerschapsverlof, werden zeer diverse antwoorden gegeven: • Weinig, wel minder op de hoogte van de gang van zaken; « Geen volledig gezin meer, ze bellen me alleen bij drukte; • Ik moet meer bijgepraat worden en mijn werkzaamheden meer overdragen; • Ik moet meer overdragen, was voorheen zeer zelfstandig, nu een duobaan; • Je krijgt minder mee. Ik moet me meer inlezen en meer dingen overdragen aan mijn collega's. Lukt niet meer om alles zelf af te handelen; • Ik ben een stuk minder flexibel; • Een deel van mijn werkzaamheden doe ik vanaf huis en hierdoor kan ik een stuk efficiënter werken. Vaak verloopt mijn planning anders dan dat ik had voorgenomen. Mijn email bepaalt voor een groot deel de volgorde van mijn werkzaamheden; • Er is inhoudeiijk aan mijn werkzaamheden niets veranderd. Ik ben wel minder uur gaan werken, waardoor ik nu werk voor maar 1 notaris en ik mij hierdoor meer kan specificeren op het ondernemersrecht. Dit vind ik een voordeel. De plaats waar ik werk is wel veranderd; • Ik moet lopende zaken eerder overdragen in verband met de continuïteit; • Ik heb een minder zwaar takenpakket doordat ik op een andere vestiging ben gaan werken; • Ik werk nu minder uren per week.


H

Bij ruim 30% van de kandidaten werd het takenpakket aangepast. De personen die 'ja' geantwoord hebben, hebben de voigende toelichting gegeven: • Ik heb nu geen leidinggevende functie meer; • Ik heb nu een nninder aantal klanten; • Mijn taakinhoud is gereiateerd aan het aantal uren dat ik werk. Wanneer je een groep hebt van maximaal 12 kinderen staat daar een aantal uren voor; • Dit kwam doordat ik zelf gesolliciteerd heb, anders was er vast weinig tot niets veranderd; " Doordat ik minder uren op straat ben, loop ik ook minder werk op in verhouding; • Ik ben nog maar net begonnen na mijn zwangerschapsverlof. Het kan zijn dat mijn takenpakket nog wel gaat veranderen. Ruim 40% van de kandidaten geeft hun werkhouding te hebben aangepast: • Eerder maakte het mij niks uit, maar nu ga ik graag naar huis omdat er een kindje thuis op me wacht; • Ik heb een stuk minder bewegingsruimte, ben een stuk minder fiexibel geworden; • Ik bewaak mijn grenzen beter; • Ik kiap de deur (van het bedrijf) eerder dicht en kom 's morgens later binnen. Ik blijf niet langer dan nodig; • Ik werk er al best lang en daardoor heb ik vele vaste klanten. Dat is soms wel eens lastig plannen als je maar 2 dagen per week werkt. Ik moet dan regelmatig terugkomen, bv. voor de kerst; • Hoewel ik niet langer dan nodig op het werk blijf, maar als ik een kwartier voordat mijn dienst eindigt nog een zaak op mijn bordje krijgt, moet ik deze wel afhandelen. Mijn moeder past op en zij weet ook dat mijn dienst zomaar een uur uit kan lopen; • Mijn inzet is nog dezelfde als voor mijn zwangerschapsverlof. Wel heb ik meer overieg met mijn leidinggevende over de planning van mijn werkzaamheden. Op woensdag ben ik altijd vrij ben dan ik daarvoor zaken met haar door die af moeten voor woensdag en waar prioriteiten liggen. Dit gaat altijd goed en ik heb deze taken altijd op tijd af; • In het begin vond ik het wel lastig dat ik altijd stipt om 17.00 uur weg moet, maar het is nu eenmaal zo dat ik om 17.30 uur bij de crèche moet zijn. Voor 30% van de kandidaten is de functie na het zwangerschapsverlof veranderd: • Ik heb nu geen leidinggevende functie meer; • Ik heb nu een O-uren contract; • Ik ben na mijn zwangerschapsverlof van baan gewisseld. Eerst werkte ik bij Nuon, maar ik houd van veranderingsprocessen. Er werkte daar veel oudere werknemers die alles bij het oude wilde houden terwijl ik erg ontwikkeiingsgericht ben. Ik ben nogal ongeduldig en wilde wat anders; • Ik ben voor de VSO groep gaan werken i.p.v. voor de SO; • Ik ben werkzaam op een andere, rustigere, vestiging; • Ik heb me meer kunnen specificeren op het ondernemersrecht en werk nu nog maar voor één notaris.


12

Van de kandidaten geeft 40% nog borstvoeding. Hierover zeggen zij: • Ik ineb weinig rust om borstvoeding te geven. Ik doe dat bij een gezin, Ik moet me houden aan bepaaide CAO-regeis. Dat iioudt in dat ik iangere tijd bij een famiiie moet biijven en dat de dagen erg lang worden; • Ik koif twee keer per dag en ben daar ongeveer een inalf uur per keer mee bezig. Officieei zou ik daar 2 uur per dag de tijd voor liebben, maar daar kom ik iang niet aan; • Ik heb de borstvoeding afgebouwd toen ik weer aan het werk moest. Ik kan niet haif koiven en haif borstvoeding geven. Bovendien voel ik me niet op mijn gemak als ik moet kolven op het werk; • Ik heb borstvoeding gegeven maar heb dit afgebouwd voordat ik weer ging beginnen met werken; • Ik heb afspraken gemaakt met mijn leidinggevende om twee keer per dag te kunnen kolven. De eerste maanden werkte ik gewoon op kantoor en daar was kolven heel goed mogelijk. Ik had een kamer tot mijn beschikking en wanneer deze kamer bezet was, mocht ik naar huis om mijn dochter te voeden; • Mijn werkgever stond er heiemaal niet achter en was er fel op tegen. Ik vond dit heel vervelend. Achteraf heeft ze haar excuses aangeboden, want ze heeft er helemaal geen last van dat ik kolf en ik ben steeds op tijd voor klanten. Ik had het gevoel dat ik ervoor moest strijden. Verder is het specifiek lastig dat je twee kinderen te voeden hebt en dat je daardoor niet meer tijd krijgt om te kolven; • Ik geef borstvoeding op de momenten dat ik thuis ben; • Ik heb acht weken borstvoeding gegeven na de geboorte van mijn dochter en daarna liep de melkproductie terug en ben ik gestopt. Ik heb nooit hoeven te kolven op het werk; • Ik heb wel borstvoeding gegeven gedurende de eerste vijf maanden. Tegen de vakantie heb ik het afgebouwd. Ik vond het zo'n gedoe. We waren met vijf vrouwen tegelijk aan het kolven, omdat we natuurlijk allemaal op dezelfde tijden zaten. Het was wel een gezellig theekransje, maar ik vond het storend in het werk. Ik heb nog een tijd 's morgens en 's avonds borstvoeding gegeven; • Ik heb borstvoeding gegeven totdat ik weer ging werken, toen heb ik het afgebouwd.


13

6. GEBRUIK REGELINGEN

Van de kandidaten maakt bijna 40% gebruik van specifieke regelingen van de werkgever. Een toeliciiting van de vrouwen: • Ik koif twee keer per dag. Ik maak gebruik van ouderschapsveriof en ik ben een dag per week thuis gaan werken; • Ik overweeg om ouderschapsveriof op te nemen. En toen mijn eerste zoon 4,5 maand was, heb ik zorgverlof opgenomen omdat hij een weekje naar het ziekenhuis moest voor de behandeling van een infectie; • Waarschijnlijk neem ik binnenkort wel zorgverlof op, maar dit heeft niets te doen met mijn dochter maar met de zorg voor een zieke partner; • Ik maak gebruik van ouderschapsveriof, deze wordt 75% doorbetaald bij de politie en dat is wei gunstig. Ik heb gebruik gemaakt van de mogeiijkheid om te kunnen kolven. Ik heb tijdens mijn zwangerschap vervangende dienst gedaan, aangezien je dan niet met wapens of pepperspray op straat mag lopen. Ik heb ziek geweest (postnatale depressie) en heb op therapeutische basis gewerkt (50%); • Ik overweg om ouderschapsverlof op te nemen. Voorafgaand aan mijn zwangerschapsverlof heb ik gebruik gemaakt van de ziektewet vanaf februari 2007. Er is wel ruimte om te kolven, maar dan moetje het doen op de slaapkamer van één van de bewoners. Daar zit je nooit rustig en bovendien moetje de groep dan aileen laten waardoor je zeer zeker niet rustig zit; • Bij de Nuon heb ik ouderschapsverlof opgenomen van april tot december. Ik werkte toen 26 uur per week en op papier 32 uur.


14

7. ERVARINGEN WERKHERVATTING

De eerste week na het zwangerschapsverlof viel voor ruim 30% van de vrouwen toch wel tegen. Ervaring eerste week na zwangerschapsverlof 50%

viel mee

viel tegen

zoals verw acht

Enkele kandidaten hierover: • Ik vond het allennaal niet zo belangrijk en vond de eerste week wel moeilijk; • Ik had echt het gevoel dat ik me op het werk kon richten en de tweede dag zat ik er alweer helemaal in. Ik hoefde alieen de maandag, dinsdag en woensdag te werken en daarna had ik alweer herfstvakantie. Zo had ik de mogelijkheden om er rustig weer in te komen; • Ik had een behoorlijk versnipperd rooster wat echt niet prettig was en ik moet eerlijk bekennen dat ik niet van harte ben begonnen; • Ik keek er erg tegenop, en zoals verwacht is het ontzettend vermoeiend. De pieken van drukte volgen elkaar sneller op, mede door de onderwijsvernieuwingen (competentiegericht onderwijs); • Ik kon mijn hoofd er helemaal niet bijhouden en had heel erg veel klanten waardoor ik de hele dag verschrikkelijk druk was. De week erna ging al een stuk makkelijker. Veel klanten hadden gewacht met het maken van een afspraak totdat ik weer terug was van zwangerschapsverlof. Ik stond dan ook overvoi gepiand; • Ik kreeg op dat moment een postnatale depressie en heb deze periode als zwaar ervaren. Ik had mijn hoofd er helemaal niet bij en was erg emotioneel. Kreeg mijn hoofd maar niet bij het werk; • Ik vond het een rare week en had het gevoel dat ik een geheel nieuwe baan had. Dit kwam door de verhuizing naar Arnhem. Ik moest nog helemaal wennen aan mijn nieuwe werkpiek en kreeg veel nieuwe coilega's. Gelukkig is mijn vervangster nog drie weken gebleven waardoor ik wel een goede overdracht heb gekregen. Ik was als het ware mijn warme nest in Zutphen kwijt. Ik vond het wel heeriijk om weer aan het werk te gaan en weer mee te draaien in de maatschappij. Even iets anders dan aileen maar moeder zijn; • iHet voelde alsof ik met weggeweest was. Pakte de draad weer heel gemakkelijk op; • Ik vond het erg gezellig en had erg veel aanspraak. Van werken is in de eerste week niet veei terecht gekomen. Mijn collega's hadden overleg affiches opgehangen met'welkom terug'. Ik voelde me echt welkom.


15

Ruim 20% geeft aan dat het contact met de collegae is veranderd: • Met mijn oude collega's is het contact nog wel hetzelfde gebleven, ik moet wel even wennen aan alle nieuwe collega's maar dat komt vast goed; • Minder contact, te druk; • Ik ga minder vaak mee naar de kroeg, maar ik word ook niet meer gevraagd om mee te gaan. Dan voel ik me ineens wel oud hoor. Mijn collega's denken dat als je moeder bent je niet meer mee kan naar de kroeg en dat is natuurlijk onzin; • Andere collega's werken ook parttime en sommige op andere dagen waardoor ik ze bijna niet meer zie. Ik heb nog maar weinig contact met mijn collega's van de andere locatie. Nu werk ik voor VSO en heb dus andere collega's. Bijna 60% van de kandidaten ervaart dat er rekening met haar wordt gehouden: • Iedereen zit in dezelfde situatie. Alle dames zijn bevallen/zwanger. Onderling is er dus veel begrip; • Het wordt geaccepteerd dat het mij niet meer lukt om alles mee te krijgen; • Indien nodig worden mijn werkzaamheden door mijn collega's overgenomen; • Ik heb de mogelijkheid om thuis te kunnen werken. Ik maak gebruik van de mogelijkheid om te kolven; • Ze zijn heel flexibel. Bijvoorbeeld als mijn zoontje ziek is en de crèche belt, dan doen ze niet moeilijk en mag ik hem gewoon ophalen; • Mijn collega's zijn erg betrokken en houden rekening met me ondanks dat ik niet het type ben waar rekening mee gehouden moet worden. Ik kan moeilijk inschatten of dit te maken heeft met de geboorte van mijn dochten of omdat mijn man nu ook ziek is. Men is heel flexibel naar mij onder het mom van 'laat Meta nu maar even, want die krijgt het toch al zo voor haar kiezen'; • Het is lang niet altijd mogelijk i.v.m. de aard van de werkzaamheden, maar in de gegeven mogelijkheden vind ik wel dat er rekening met me wordt gehouden; • Er is begrip voor dat ik nu eerder nee zeg om diensten over te nemen of iets dergelijks; • Er wordt geen overleg gepland op vrijdag en er wordt rekening gehouden met mijn begin en eindtijden. Ook als we een overleg hebben in het westen van het land, dan wordt er rekening gehouden met de begintijden aangezien ik 's morgens niet meer zo heel vroeg weg kan; • Vergaderingen worden gepland op de dagen dat ik werk. Ik heb een duopartner en zijn neemt zaken over op de tijden dat ik er niet ben. Aangezien zij dezelfde manier van werken heeft, hebben we weinig woorden nodig. Een klein briefje volstaat vaak al om zaken over te dragen. Vrouwen die weinig medewerking ervaring, zeggen hierover: • Je moet niet proberen om 5 dagen in 2 dagen te stoppen; • Ik mag wel eerder naar huis om op tijd bij de crèche te zijn, maar ik heb weinig aandacht gekregen voor mijn situatie; • Ik mis een stuk steun. Er zijn geen specifieke regelingen voor moeders; • Ik moet gewoon extra werken met de kerst, terwijl er kapsters zijn zonder kinderen die lekker vrij zijn. Dat komt omdat zij geen vaste klanten hebben, maar stiekem baal ik daar toch een beetje van; • Tijd om rustig te kunnen werken, rustig nadenken, etc. Dit moet ik ook snel doen, want ik heb zo weer les; « Ik moest wel gewoon avonddiensten draaien. Zakelijk gezien begrijp ik het wel en kan er ook niet altijd rekening met je worden gehouden.

© Onderzoek naar herintred'mg na zwangerschapsverlof

16

8. VERHOUDING WERK EN PRIVÉ

Opvallend veel kandidaten maken gebruik van familie als het gaat om de opvang van de kinderen. De ondervraagden geven aan dat ze tevreden zijn over hoe de opvang is geregeld. Opvang 50% 40%

••.v_fc.

30%

*

'1^-•; i- -''.-•ei. : ^

M

20%

é

- %|E

10% 0%

1 1

familie

kinderopvang

oppas

^

anders

Over het evenwicht is tussen werk en privé zeggen de kandidaten het volgende; Voldoende evenwicht tussen werk en privé \j\j

/o

-

80% • 60% 40% -

-WÊ

••-••'

-•'--

20%

=E

—

0%

—

Ë!

ja

nee

geen keuze

Een toelichting hierop: • Ik wilde graag 3 dagen werken en dit bevalt me goed; • Het schuiven met oppas is mogelijk; • Ik houd er gewoon rekening mee dat ik om de week zo'n 4 tot 5 dagen weg ben; • Ik werk maandag, dinsdag en vrijdag. Hierdoor krijg ik het begin van de week mee en kan ik aan het eind van de week de dingen afronden. Dat bevalt me prima; • Ik werk nu 20 uur, maar ik wil ook best 24 uur gaan werken. Ik weet alleen niet hoe ik dat in mijn privé situatie moet regelen; • Toch moeilijk te combineren; • Zeker doordat ik thuis kan werken heb ik een goede balans tussen werk en privé;


17

• • • •

• • •

• •

Ik moet nog een beetje zoeken naar een evenwicht en heb nog niet helemaal de balans gevonden. Ik ben ook nog maar net begonnen en moet nog een beetje wennen; Ik kan mijn werk goed loslaten. Vrij is vrij en het feit dat we goede opvang hebben geregeld geeft me veel rust; Ik heb genoeg tijd om aan mijn kind te besteden en mis geen enkele ontwikkeling van haar. Daarnaast houd ik tijd over om ook leuke dingen voor mezelf te doen; Doordat mijn partner ouderschapsverlof heeft opgenomen, is het voor mij nu een stukje rustiger. Ik snap niet waar die ouders van eenlingen zich druk over maken. Het is nu even een heie drukke tijd, maar dat wordt straks wel anders; Wanneer ik op school ben wil ik naar huis en wanneer ik thuis ben moet ik tijd vinden om werk van school af te maken; Ik heb veel meer uren gewerkt in verband met ziekte op de afdeling. Het moet wel gauw anders worden anders overweeg ik om minder te gaan werken of om alsnog ouderschapsverlof op te nemen; Het is wel een wankel evenwicht. Ik overweeg om minder te gaan werken en dan 6 a 7 uur per dag zodat de continuïteit op het werk behouden biijft. Mijn baas zegt dat als ik voor 24 uur per week ga werken ik een serieus probleem heb. Ondanks dat ik er recht op heb om parttime te gaan werken, maakt deze houding het er mijn niet gemakkelijk op; Ik heb nog steeds het gevoel dat het mijn klas is en ben nog steeds betrokken. Thuis heb ik de tijd om bijvoorbeeld te gaan zwemmen met mijn zoon. Ik zou absoluut niet meer uren willen werken; Ik ben niet gestrest en slaap voldoende. Mijn humeur is voor mij een graadmeter of de balans goed is.

Over de veranderingen in de thuissituatie na de geboorte van het kind zeggen de kandidaten het volgende: • Ik ben meer gebonden; • Er is niet veel veranderd; • Er is meer structuur en regelmaat, verder verandert je relatie; • Ik moet nu meer piannen; • Ik heb twee kinderen, daar ben je best druk mee; • Ik heb meer structuur (door het kolven). In het begin heeft mijn partner veel gedaan, nu is het meer 50/50; • Ik vind het heerlijk. Eerst wilde ik een gezin met 2 kinderen, maar nu zou ik wel een heel groot gezin willen hebben. Ik vind het nog leuker dan verwacht. Het past bij ons en we genieten er volop van; • Er is niet zoveel veranderd. Ik zat al in het ritme en nu is er nog eentje bijgekomen. Het gaat allemaal wat soepeler nu en ben minder onzeker dan na de geboorte van mijn eerste zoon; • Ik had geen idee wat ik kon verwachten omdat het allemaal onbekend is. Je moet meer structuur aanbrengen in je dag en de dagindeling van mijn dochter bepaalt mijn dag; • Drukte en ritme in de dag is veranderd, maar dat had ik vooraf wel verwacht. Ik moet nu veel meer plannen; • Het is me ontzettend meegevallen. Iedereen zei dat je met een tweeling helemaal nergens anders meer aan toe zou komen, maar dat valt best mee. Ik ben zelf vrij rustig en ik heb ook rustige kinderen, dat scheelt natuurlijk. Ik heb wel drukke uren op de dag, maar dat zijn alleen de spitsuren;


18

Ik had niet verwacht dat ik zo moe zou zijn. Ik weet niet of ik andere keuzes zou hebben gemaakt. Misschien een andere functie zoeken (of andere taken); Ik had wei verwacht dat het ongeveer zo zou zijn. Ik moet veel meer plannen en heb mijn dagritme aan moeten passen; Ik had niet verwacht dat de geboorte van een kind zo'n grote wissei zou trekken op je relatie. We hadden ons voorgenomen om na de geboorte nog steeds samen uit te gaan, maar het komt er niet van. We zijn er gewoonweg vaak te moe voor. Achteraf zou ik ervoor hebben gekozen om nog een maand ouderschapsverlof op te nemen. Ik kan dat nu niet meer over doen; i^lijn zoon bepaait het ritme van de dag. Ik doe nog steeds hetzelfde als voordat mijn zoon geboren was, alleen hangt er nu een maxicosi of een kinderwagen aan vast. Ik sleep hem overal mee naartoe; Ik heb van mijn partner geëist dat hij een dag vrij zou nemen. Achteraf zou ik geen andere keuzes hebben gemaakt. 9. DUUR ZWANGERSCHAPSVERLOF

Over de duur van het zwangerschapsverlof geven de kandidaten het volgende aan: • Nee, daarom heb ik ouderschapsverlof opgenomen. Mijn dochter wil niet uit de fles drinken en komst 's nachts nog 1 tot 2 keer voor voeding; • Ja, ik was 3 weken te vroeg bevailen, dus had extra tijd erna; • Ik had langer borstvoeding gegeven ais ik langer zwangerschapsverlof had gehad. Wij hebben geen goede optie om ergens te koiven; • Dat vind ik moeilijk om hier antwoord op te geven. Ik ben namelijk ruim een halfjaar thuis geweest. Ik vond drie maanden na de geboorte wel een goed moment om weer te gaan werken. Dan heb je net alles lekker op de rit; • Ik vond het voldoende; • Ik vond drie maanden best kort, maar daardoor houd je wel de feeling met je werkzaamheden en het bedrijf; • Ja, voor mij wel maar mijn kindje is dan ook een maand te vroeg geboren. Ik had een makkelijke bevalling en had na de bevalling nog 14 weken zwangerschapsverlof; " Nee, daarom heb ik na mijn zwangerschapsverlof ook vakantie opgenomen. Ik vind 10 weken eigenlijk veel te vroeg om je kind al naar de kinderopvang te brengen; • Ja, ik vond het lekker om weer even wat anders te hebben. Voor het kindje is het misschien beter om het zwangerschapsverlof nog een maand langer te laten duren. Ze zijn nog wel heel erg klein en kwetsbaar en als je ze dan naar de kinderopvang moet brengen is dat toch wel moeilijk. Nu is ze net wat sterker en minder kwetsbaar; • Te weinig. Ik begon net 2 weken voordat Ik weer aan het werk moest een beetje aan te sterken. Ik had een zware bevalling gehad en voelde me emotioneel ook nog niet stabiel. Ik heb een postnatale depressie gekregen toen ik weer aan het werk moest; • Nee, zeker na de geboorte van een tweeling heb je langer nodig. Ik had er wel een halfjaar bij willen hebben; • Ik vond het te kort en daarom heb ik aansluitend vakantie opgenomen. Ik weet niet hoe ik het gevonden had om direct na mijn zwangerschapsverlof weer aan het werk te moeten omdat ik die ervaring niet heb. Ook voor mijn zwangerschapsveriof zat ik al in de ziekteweg, dus kan ik deze vraag in het aigemeen moeiiijk inschatten;


19

Nee, het is zowel voor mijzelf als voor mijn zoon te kort geweest en we hadden beiden behoefte van een langer verlof; Ja, ik vond het wel voldoende. Alleen de periode voorafgaand aan de bevalling was wel erg kort. Ik was toen bezig met het afronden van mijn masteropleiding en reed elke dag op en naar Zwolie. Ik heb schijnbaar met weeën achter mijn laptop gezeten, maar dat had ik door de drukte niet eens door. Op 25 juni heb ik alles op school ingeleverd en mijn zoon is op 4 juli 2007 geboren. Ik had net een week de tijd om me op zijn komst voor te bereiden. Achteraf had ik nog wel wat meer willen tutten; Ja en nee. Ik had er wel zin in maar je hebt toch zeker één jaar nodig om te ontzwangeren. 10. TIPS EN AANBEVELINGEN VROUWEN

Tips die de vrouwen zelf geven om de terugkeer naar zwangerschapsverlof wat soepeler te laten verlopen: • De overdracht is belangrijk en accepteer dat je niet meer alles mee krijgt; • Ik kan me beter verplaatsen in de gezinnen waar ik kom; • Maak vooraf duidelijke afspraken. Kom op voor jezelf. Verder er niet te zwaar aan tillen, maak het bespreekbaar; • Je moet zorgen dat de afstand tussen jou en je werk niet te groot wordt. Onderhoudt daarom tijdens je zwangerschapsverlof contact met het bedrijf; • Je moetje erbij neerleggen datje niet alles meer meekrijgt. De impact van het krijgen van een kin was groter dan ik vooraf had verwacht; • Borstvoeding geven en werken is goed te combineren. Drie maanden zwangerschapsverlof is eigenlijk best wel kort, maar daarmee houd je wel binding met het bedrijf. Als je je instelt om weer te gaan werken, gaat het prima; • Ga een paar keer op de koffie voordat je weer aan het werk gaat. Breng je kindje voordat je weer aan het werk gaat al eens een keertje naar de oppas; • Ik weet het niet hoewel ik vrij rustig ben kan ik soms heel gestrest raken van de verschillende piekuren op een dag. Als je na een dag werken thuis komt vragen de kinderen veel aandacht en je moet allerlei spullen meeslepen en er moet gekookt worden. Kortom, het is dan erg druk en soms reageer ik dat wel eens af op mijn partner. Ik zie niet hoe ik dat rustiger kan organiseren. Ik overweeg om dichterbij huis te gaan werken zodat ik niet met die stress van reistijd zit; • Contact houden met je werk en ga je van tevoren niet druk maken over hoe je het allemaal moet regelen. Regel wel tijdig kinderopvang zodat je met een gerust hart naar je werk terug kan gaan; • iMaak je vooraf geen zorgen en laat het allemaal maar rustig op je afkomen; " Binnenkort heb ik een functioneringsgesprek en dan gaan we het één en ander bespreken; • Kijk goed naar je takenpakket en leg jezelf niet meer taken op dan mogelijk als je parttime gaat werken. Maak hierover goede afspraken met je leidinggevende;


20

Contact houden met je werk. Achteraf had ik andere keuzes moeten maken vind ik. Ik iiet me leiden door de algemene tendens wat andere vrouwen ook deden, iîjn zoontje ging naar de crèche toen hij drie maanden was en was daar eigenlijk nog niet aan toe. Ik had ouderschapsverlof op moeten nemen of overuren om langer verlof te kunnen hebben. Ik heb er nog steeds last van, mijn conditie is nog steeds niet op peil en in het weekend ben ik uitgeput. Laatje niet leiden door wat anderen doen, maar je eigen gevoel volgen; Denk niet teveel van te voren dat je het zus of zo moet gaan doen, want in de praktijk loopt het toch altijd anders dan gepland. Ais je parttime gaat werken moet je je verwachtingen bijsteilen. Regel van tevoren goede opvang voor je kind zodat je je daar tijdens het werk geen zorgen over hoeft te maken; Geniet van het moment. Zorg voor een goede overdracht en begin daar op tijd mee. Als je nog geen vervanger hebt, zet dan in ieder geval je overdracht op papier zodat je het gevoel hebt dat je er zelf alles aan gedaan hebt. 11. AANBEVELINGEN VOOR WERKGEVERS

•

Introduceer duobanen. Voor veel vrouwen is nu de combinatie van kinderen en werk moeilijk, omdat je een aantal dagen achter elkaar moet werken. Met de introductie van duobanen zullen ze hun personeel beter kunnen behouden; • Meer aandacht geven aan de situatie. Vooral in de eerste week na terugkeer ontbrak het daaraan en kreeg ik geen rust om me in te werken; • Ik ben goed opgevangen, mocht beginnen met mezelf in te lezen; • Hou contact met je medewerker tijdens het veriof. Bijvoorbeeld een keertje aan het begin van het zwangerschapsverlof, in het midden en op het laatst; • Zorg dat er wederzijds contact is en maak goede afspraken over wat er van elkaar verwacht wordt na het zwangerschapsverlof; » Zorg dat je zaken rondom zwangerschapsverlof goed en flexibel geregeld hebt. Het is ook prettig datje tussendoor de mogelijkheid krijgt om je ouderschapsverlof aan te kunnen passen. Bij de politie is de ondergrens dat je 18 uur per week moet werken in verband met de continuïteit; • Regeling voor het geven van borstvoeding aan een tweeling. Langer verlof bij het krijgen van een tweeling; • Niet teveel verschillende taken maar je richten op enkele. Anders word je helemaal gek; • Meer coaching op de werkvloer en niet direct na het zwangerschapsverlof een groot aantal projecten. Ik had graag een afspraak gewild met de bedrijfsmaatschappelijkwerkster om één en ander soepeler te laten verlopen; • Beter informeren over de wettelijke mogelijkheden voorkomt scheve gezichten. Bijvoorbeeld informatie over calamiteitenverlof, ouderschapsverlof, etc. Geef je werknemer het gevoel dat ze gewenst is, maar niet onmisbaar; • Heb de eerste twee weken tot één maand begrip voor de veranderde situatie.


21

1 2 . P&O-ERS OVER HET ZWANGERSCHAPSVERLOF

Aanvullend op de interviews met vrouwen werden ook een 5-tal P&O-ers gevraagd om een toelichting te geven op het bedrijfsbeleid. Zij waren afkomstig uit de Zorg, Uitgeverij en Sport & Recreatie. Bijna 65% is afkomstig van een bedrijf met 100 of meer werknemers. De verhouding tussen mannen en vrouwen, werkzaam bij hun bedrijf, is vrijwei gelijk. Bijna 70% van de bedrijven werkt in ploegendienst. Het opleiding niveau van de betreffende medewerkers is relatief hoog: Opleidingsniveau medewerkers 70% 60% 50% 40% 30%

mm^m I I i»^^g%Sis J||||É

*

20% 10% 0%

LBO

MBO

HBO

WO

De verlofduur is veelal 16 weken wanneer het gaat om zwangerschapsverlof en een halfjaar als het ouderschapsverlof betreft. Voorafgaand aan het zwangerschapsverlof zijn er vaak wei regelmatig ziekmeldingen. Dit is vooral afhankelijk van de zwaarte van het werk. Al de medewerkers maken gebruik van ouderschapsverlof: • Zowel mannen als vrouwen maken hier gebruik van. Het Deventer Ziekenhuis heeft geen betaaid ouderschapsverlof. Zij hebben wel afspraken kunnen maken dat het pensioen wordt doorbetaald tijdens ouderschapsverlof; • Er is maximaal één persoon per jaar die gebruik maakt van ouderschapsverlof; • Het gaat om onbetaald verlof en wordt ook gebruikt door mannen. In één jaar tijd maakt 41 medewerkers gebruik van ouderschapsverlof, waarvan 19 mannen en 5 vrouwen (bevalling gehad in 2007). Ruim 30% van de bedrijven kent aanvullend beleid op het gebied van zwangerschapen ouderschapsverlof. Soms kunnen we individuele afspraken worden gemaakt. Zoals bijvoorbeeld thuiswerken. Dit is afhankelijk van de functie. Een aantal bedrijven stelt dat de wettelijke regeling volstaat en dat het zodoende niet nodig is om aanvullend beleid te maken. De medewerkers krijgen over het algemeen de mogelijkheden om na terugkeer minder uren te gaan werken. Wel is de voorwaarde dat dit moet passen binnen de organisatie. Op sommige afdelingen is besloten niet meer parttimers in het team te iaten werken in verband met de continuïteit van de werkzaamheden (patiënten niet steeds andere verpieegkundige aan het bed).


22

13. REGELEN VERVANGING

De ervaringen bij de aankondiging van de zwangerscinap: • Het duurt enige tijd voordat er over wordt gegaan tot actie. Ach, de zwangerschap duurt nog zo iang ...; • Het is inherent aan de cuituur, er werken veei vrouwen in de organisatie en het is over het aigemeen geen probleem. Wel kan het lastig zijn wanneer mensen net in dienst zijn; • Meestai hoor ik het via-via. Medewerkers vertellen het toch eerder aan collega's dan aan de afdeling personeelszaken. Er is geen drempel om het te vertelien en het ievert zeiden problemen op. Er kunnen hier veel flexibele uren gedraaid worden. Overdracht geregeid • Er wordt een ingewerkte invalkracht ingezet via mobiliteit (eigen pooi), ofwel worden de werkzaamheden opgevangen door collega's. Dit is afhankelijk van de overdraagbaarheid van de taken van de betreffende persoon. Bij werknemers op kantoor wordt veelal het werk overgenomen door collega's; • Het werk in het zwembad is gemakkeiijk vervangbaar. Er werken daar ook veei mensen met een fiexibel contract. Voor andere functies vindt vaak een verschuiving van uren plaats. Het werk wordt overdragen aan de leidinggevende die vervolgens vervanging regelt; • Ongeveer drie weken voordat het verlof in gaat, start een uitzendkracht/ gedetacheerde. Het initiatief wordt genomen door: • De leidinggevende neemt dit voor zijn/haar rekening; • De persoon in kwestie, dit in overleg met de leidinggevende; • Zowel de leidinggevende als de betreffende werknemer nemen hiertoe het initiatief. Het regelen van vervanging tijdens het zwangerschapsverlof is taak van de leidinggevende. Faciliteiten t.a.v. het nemen van rust: • Er is een speciale ruimte met alle gemakken. In onderling overleg met de collega's kan daar gebruik van worden gemaakt; • Er kan wat ontspanning worden genomen tijdens het werk, men lost dit samen op. Voorafgaand aan de terugkeer wordt het aantal te werken uren besproken; • Niet, over het aigemeen houden collega's wel rekening met zwangere werknemers dat zij wat ontzien worden. Dit is inherent aan een vrouwencultuur. Bedrijven zijn onder voorwaarden bereidt om aanpassingen te doen zodat de medewerker nog wel kan functioneren. • Ja, maar hier dient wel een medische indicatie voor te zijn. Men kan dan op therapeutische basis doorwerken en er wordt gekeken naar een tijdelijk ander takenpakket. Bijvoorbeeld een verpleegkundige die tijdelijk administratieve taken overneemt; • Ja, in alle redelijkheid. Een peiier hierbij is dat ik het moet kunnen uitleggen aan collega's; • Het is mogelijk om thuis te werken. Dit is niet de regel, maar wordt wel gedaan. Op dit moment reeds goed geregeld.


23

De vrouwen die met zwangerschapsverlof gaan, worden bijna altijd vervangen. De bedrijven zijn over het algemeen tevreden met deze vervanging: • Er komt een uitzendkracht of een gedetacheerde; • Er wordt veel gewerkt met flexibele uren en er vindt een verschuiving van uren plaats. Het is steeds een afweging om externe vervanging te regelen. Het is veelal efficiënter om de vervanging te laten doen door ingewerkte collega's. Zodoende gaat de voorkeur uit naar een verschuiving in uren; • Het primaire proces wordt altijd vervangen (ca. 70%) en de rest van het werk wordt tijdens anders georganiseerd. 14. BINDING MET HET BEDRIJF

Tijdens het verlof is er wel altijd sprake van binding. Bijna 70% van de werkgevers neemt hiertoe het initiatief: • De leidinggevende onderhoudt het contact met de werknemer; • De medewerker geeft dit zelf ook aan of zij gebeld kan worden tijdens het zwangerschapsverlof. Er is een grote mate van betrokkenheid van werknemers onder elkaar, dus over het algemeen wordt er wel contact gehouden. De mail is hiervoor een uitgelezen middel, omdat de betrokken medewerker dan zelf kan bepalen wanneer zij op de mail reageert. De collega's gaan eigenlijk altijd wel op kraamvisite en er wordt contact gehouden; • Er wordt zowel door collega's als leidinggevende contact gehouden. Soms worden mensen tijdens hun zwangerschapsverlof belast met vragen over het werk wat als vervelend wordt ervaren door de betrokken medewerker. Het gebeurt ook nogal eens dat mensen tijdens het zwangerschapsverlof nog met vragen komen over bijv. vermindering van uren na hun verlof. Dit willen wij zo veel mogelijk vermijden. Er wordt bij leidinggevende op gehamerd dat zij de schriftelijke aanvragen voor vermindering van uren tijdig moeten beantwoorden. Dit is opgenomen in de wet aanpassing arbeidsduur. Wanneer dit tijdig gebeurd hoeft daar tijdens het zwangerschapsverlof geen aandacht meer voor te worden gevraagd.

15. TERUGKEER

Met de vrouwen die na de verlofperiode terugkeren is altijd een gesprek. Het volgende wordt dan besproken: • Praktisch, wat loopt er en wat moet er worden overgedragen; • Het aantal te werken uren na zwangerschapsverlof. Mogelijkheden tot thuiswerken, ouderschapsverlof en de fiscale aspecten daarvan; • Het aantal uren dat men gaat werken na zwangerschapsverlof en welke dagen er gewerkt gaat worden. Zijn er werkzaamheden die thuis gedaan kunnen worden en zo ja, kunnen daar afspraken over worden gemaakt. Wordt er ouderschapsverlof opgenomen na het zwangerschapsverlof. De fiscale aspecten daarvan worden besproken. De terugkeer geschiedt over het algemeen vrij zorgvuldig: • Er wordt tijd vrijgemaakt en geïnvesteerd in een goede overdracht; • De uitzendkracht/gedetacheerde blijft nog wel enkele weken werken om het werk goed over te dragen; • De werkgevers zijn tevreden over de motivatie van de terug gekeerde vrouwen.


24

16. AANPASSING FUNCTIE

Bij bijna 70% van de vrouwen wordt de functie aangepast. Wel is dit afhankelijk van de soort functie: • Voor de mensen in het primaire proces geldt dat zij vaak enkel minder uren gaan werken, maar hun takenpakket gelijk blijft. Zij voeren tijdens hun werktijden dezelfde taken uit, dit is inherent aan het werk; • Wanneer de medewerker minder gaat werken na het zwangerschapsverlof worden de taken meestal voortgezet zoals tijdens het zwangerschapsverlof. Bedrijven vinden over het algemeen dat zij het zwangerschapsverlof goed hebben geregeld: • Er wordt goede vervanging geregeid en de terugkeer verloopt veelal zonder problemen. Het is niet altijd mogelijk om tegemoet te komen aan de wensen van medewerkers, omdat de aard van het werk het niet altijd toelaat; • We kunnen niet altijd alle wensen inwilligen, omdat het ook afhankelijk is van de taken en de functie van de persoon in kwestie. Het is lang niet altijd mogeiijk om thuis te werken; • Speciale ruimtes om te kolven en de mogelijkheid om minder te werken. Voordelen over zwangerschapsverlof: • Je krijgt er een gemotiveerde medewerker voor terug. Wanneer een medewerker na zwangerschapsverlof minder gaat werken, ontstaat er ruimte voor andere medewerkers om meer uren te gaan werken; • Soms wordt er een nieuwe medewerker binnen gehaald die goed bevalt. Deze persoon blijft na het zwangerschapsverlof werken. Nadelen van zwangerschapsverlof: " Het is te kort. En er is sprake van verlies in arbeidscapaciteit; • De vrouwen worden meestal minder flexibel; • Kleinere contracten zijn lastig voor het werkproces en de continuïteit. Vooral in kleine teams ben je zeer kwetsbaar. We zijn er wel aan gewend en het is onderdeei van de cultuur. Ruim 35% van de bedrijven beschikt over nog andere regelingen die ingezet kunnen worden bij zwangerschapsverlof: • Na ouderschapsverlof kan nogmaals een periode onbetaald verlof opgenomen worden. Men moet wei minimaal 20 uur per week biijven werken. In het kader van regelingen rondom leeftijdsfase bewust werken behoort een tijdelijke urenvermindering tot de mogelijkheden. De werknemer in kwestie moet dit wel ruim op tijd aangeven. De regeling duurt maximaal 1 jaar en daarna wordt er geëvalueerd. Er kan daarna eventueel nogmaals ontbetaald verlof op worden genomen.


25

17. AANBEVELINGEN VAN BEDRIJVEN

De volgende aanbevelingen zijn gedaan door de bedrijven: • Probeer contact te houden. Ga tijdig in overleg met je leidinggevende om zaken te kunnen regelen m.b.t. minder uren werken, ouderschapsverlof, etc. en kom een keer langs met de baby; • Probeer contact te houden en kom eens kennis maken met eventuele nieuwe collega's. Ga tijdig in overleg met je leidinggevende om zaken te kunnen regelen met betrekking tot werktijden, etc; • Aansluitend aan het zwangerschapsverlof ouderschapsverlof nemen. Ik zou ook adviseren om het ouderschapsverlof te nemen op het moment dat de kinderen naar school gaan. Al de bedrijven hebben een kolfruimte. De bedrijven regelen de kinderopvang niet meer. Dit ioopt via de fiscus. Het onregelmatig werken kan een probleem zijn met de kantoortijden van de kinderopvang, maar het lijkt erop dat de werknemers dit in de huiselijke sfeer kunnen oplossen. Calamiteitenverlof: • Wij gaan daar heel flexibel mee om. Men kan ook kortdurend zorgverlof nemen. Als men het onderling regelt is dat ook goed. Bijvoorbeeld thuis werken of overdragen aan collega's is ook een optie. Als het werk maar gedaan worden. Dit wordt dus heel informeel geregeld; • Moet kunnen, maar er wordt vaker gebruik van gemaakt met betrekking tot een zieke partner dan vanwege zieke kinderen. Belangrijk is dat het tijdig aangegeven wordt; • Het komt voor dat hier gebruik van gemaakt wordt en we zijn hier steeds strenger in geworden. Er wordt gewerkt met een jaar-uren systeem en zodoende kunnen diensten makkelijker geruild worden. Belangrijk is dat de medewerker tijdig aangeeft wanneer zij gebruik wil maken van het calamiteitenverlof. Het calamiteitenverlof is bedoeld om iets te kunnen regelen, bijvoorbeeid bij ziekte van een kind. De werkzaamheden worden dan tijdelijk overgenomen door collega's van bijvoorbeeld een andere afdeling. De bedrijven zijn positief over de wijze waarop de vrouwen terugkeren: • over het algemeen komen de vrouwen enthousiast terug. Soms is het lastig om weer in het ritme te komen. Het is wel een vrouwenorganisatie en dat maakt dat we een vrouwvriendelijk beleid voeren; " Dit is sterk persoonsafhankelijk, sommige zijn meer betrokken en andere minder; • De algemene indruk is dat het ziekteverzuim iets hoger ligt.


26

18. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

Hoewel vrouwen zich wel redden als zij terugkeren van zwangerschapsverlof, zijn er toch ook een aantal verbeteringen mogelijk, i^leer aandacht voor dit onderwerp maakt dat vrouwen minder problemen ervaren, zaken passender kunnen regelen en dat werkgevers niet voor onverwachte situaties komen te staan. De belangrijkste aanbevelingen zijn de volgende: " Houdt binding met de vrouw; • Regel vroegtijdig de vervanging. Dit brengt rust; • De mogelijkheden voor terugkeer en aanpassing takenpakket vroegtijdig bespreekbaar maken; • Bij parttime terugkeer bespreken dat dit ook een andere werkhouding vraagt; • De mogelijkheden van calamiteitenverlof bespreken, evenals voor thuiswerken andere aanpassingen die zinvol lijken; • Introduceer duobanen, hierdoor wordt de overdracht simpeler; • Pian een gesprek voordat de vrouw weer terugkeert; • De eerste twee weken tot één maand Mnwerk weken'. De vervanging iets langer door laten lopen; • Extra aandacht van de werkgever gedurende deze twee weken.


27

Bijlagen VRAGENLIJST, INTERVIEWS VROUWEN

De verkregen informatie wordt vertrouweiiji< beiiandeid. Algemene gegevens Naam: Geboortedatum: Culturele achtergrond? Telefoonnummer: Email adres: Geboortedatum laatste kind: Hoeveel kinderen heb je? Leeftijd van de kinderen?

Bedrijfsgegevens Bij welk bedrijf werk je? Wat is je opleidingsniveau? D LBOD MBO

HBO

D WO

Wat is je functie? Taak en functieomschrijving iHeb je een ieidinggevende functie? Werkje in een team? Heb je een zelfstandige functie? Heb je collega's die hetzelfde werk doen? Wat is de mate overdraagzaamheid?


n Ja, aan D Nee

mensen

D Ja • Nee D Ja n Nee DJa Q Nee n Goed n Niet goed ö n.v.t.

28

Heb je standaardtaken of kan je je tijd persoonlijk invuiien? Hoe verhoudt zich dit tot elkaar in procenten?

D Standaardtaken D Persoonlijke invulling %

Sector bedrijf/insteiling: • Industrie D Zakelijke dienstverlening D Zorg D Horeca n Grafisch • Anders, nl. Aantal werknemers bedrijf/insteliing: D 0-10 D 11-20 D 21-50

D 51-100

n 100 of nneer

Verhouding tussen mannelijke en vrouwelijke werknemers: (Samenstelling team) Zwangerschapsverlof van Wanneer heb je je werk hervat?

tot

Heb je je erop voor bereid om weer aan het werk te gaan? Is er binding geweest met het bedrijf/insteiling tijdens je zwangerschapsverlof? Kun je hier voorbeelden van noemen? • • •

Heb je ontwikkelingen gevolgd? Heb je contact gehad met collega's? Heb je hiertoe zelf initiatief genomen?

D Ja D Nee D Ja D Nee D Ja D Nee

Met betrekking tot praktische zaken binnen het bedrijf •

Hoeveel uur per week werkte je voor je zwangerschapsverlof? D 0-16 D 17-24 D 25-32 D 33 of meer

•

Hoeveel uur per week werk je na je zwangerschapsverlof? D 0-16 D 17-24 D 25-32 D 33 of meer

•

Hoe heb je oplossingen voor taakverzwaring, facilitaire zaken geregeld? Wat is de reden datje parttime bent gaan werken? Ben je dezelfde werknemer als voor zwangerschapsverlof? D Ja


D Nee

29

•

Is je partner minder gaan werken na het zwangerschapsverlof? D Ja D Nee Zo ja hoeveel uur werkte hij voor je zwangerschapsverlof en hoeveel uur per week werkt hij nu?

Zo nee, zijn er andere aanpassingen gedaan met betrekking tot de taakverdeling? •

Wat is er praktisch gezien veranderd in je werkzaamheden na je zwangerschapsverlof? Is je takenpakket aangepast na je zwangerschapsverlof? CH Ja • Zo ja, hoe?

Nee

•

Is je werkhouding aangepast na je zwangerschapsverlof? • Zo ja, hoe?

Nee

•

Is je functie na zwangerschapsverlof veranderd? ö Ja Zo ja, hoe?

•

Geef je borstvoeding? D Ja D Nee Zo ja hoe heb je dit op je werk kunnen regelen?

Ja •

[H Nee

Zijn er regelingen vanuit je werkgever waar je gebruik van maakt? D Ja D Nee Zo ja welke?

Met betrekking tot ervaringen werkhervatting na zwangerschapsverlof Hoe heb je de eerste week ervaren op het werk na je zwangerschapsverlof? D Viel mee D Viel tegen D Zoals verwacht Toelichting: Is het contact met je collega's veranderd? D Ja D Nee Zo ja, wat is er veranderd? Ervaar je dat er rekening met je veranderde situatie wordt gehouden? D Ja D Nee Zo ja wat en hoe? Zo nee, wat mis je? •

Ben je vervangen tijdens je zwangerschapsverlof? Ben je tevreden over je vervanging? Zijn je collega's tevreden over je vervanging?


D Ja D Nee • Ja • Nee D Ja D Nee

30

Welke invloed heb je volgens jou m.b.t. je terugkeer? (Tips voor andere vrouwen) •

Heb je aanbevelingen voor je werkgever om de terugkeer na zwangerschapsverlof te vergemakkelijken?

•

Werkte je moeder? D Ja D Nee Zo ja hoeveel uur en waar?

Met betrekking tot de thuissituatie

• •

Hoe is de opvang geregeld? D Oppas D Kinderopvang

D Familie

Ben je hier tevreden mee? • Ja

• Nee

D Anders, nl.

Heb je het gevoel dat er voldoende evenwicht is tussen werk en privé?

D Ja p Nee Kun je hier voorbeelden van noemen?

Wat is er in je thuissituatie allemaal veranderd na je zwangerschapsverlof? Had je dit vooraf ook verwacht? Zou je achteraf andere keuze's hebben gemaakt?

•

Heb je, je zwangerschapsverlof als voldoende ervaren om weer aan het werk te gaan?

Bedankt voor uw medewerking! Als u nog op- en/of aanmerkingen heeft, dan horen wij dat graag.

Adres kandidaat:


31

VRAGENLIJST, INTERVIEWS P & O

De verkregen informatie wordt vertrouweiiji< behandeid.

Algemene bedrijfsgegevens Naam bedrijf: Adres: Postcode en piaats: Functie respondent: Sector:

D • D D D n

Industrie Zal<eiiji<e dienstveriening Zorg Horeca Grafisch Anders, nl.

Aantal medewerkers: DO-10

D 11-20

D 21-50

D 51-100

D 100 of meer

Aantai mannen: Aantal vrouwen: Wordt er binnen uw bedrijf in ploegendiensten gewerkt?

n Ja n Nee Hoeveel medewerkers maken gemiddeld per jaar gebruik van het zwangerschapsverlof? D 0-5 D 6-15 D 16-25 D 26-50 D 51-80 Opleidingsniveau medewerkers? D LBOD JVIBO D HBO

D 81 of meer

D WO

Hoelang is de gemiddelde duur van zwangerschapsverlof incl. ouderschapsverlof en of ziekmelding? Maken medewerkers gebruik van ouderschapsverlof?

D Ja D Nee


32

Hoeveel?

Beleid Is er sprake van aanvullend beleid op het gebied van zwangerschap en verlof? D Ja D Nee Zo ja, wat is uw beleid? Zo nee, waarom niet? iâg de medewerker minder gaan werken na haar verlof?

D Ja n Nee Voor Wat is uw ervaring met aankondiging (eerste actie) van zwangerschap door medewerkers? Hoe is de overdracht van de medewerker vooraf geregeld? Wie neemt hierbij het initiatief? Hoe vaak vallen zwangere medewerkers vroegtijdig uit als gevolg van de zwangerschap? Hoe zijn de faciliteiten t.a.v. nemen van rust voor de medewerkers? Bent u bereid om aanpassingen te doen zodat de medewerker nog wel kan functioneren? Hoever gaat u?


33

Tijdens Regelt u vervanging voor de medewerker tijdens zwangerschapsverlof? D Ja D Nee Zo ja, hoe regelt u vervanging tijdens zwangerschapsverlof? Bent u tevreden over deze vervanging?

D Ja n Nee Is er binding geweest met de medewerker tijdens zwangerschapsverlof?

n Ja D Nee Kunt u hier voorbeelden van noemen? Heeft u hiertoe zeif initiatief genomen?

D Ja D Nee

Terugkeer Heeft u voor terugkeer van de medewerker contact gehad met haar over de wijze waarop dit zou plaatsvinden?

• Ja • Nee Zo ja, wat bespreekt u dan? Hoe vindt terugkeer piaats? Hoe is de overdracht geregeld indien er sprake was van vervanging tijdens zwangerschapsverlof? Wordt de functie aangepast als iemand terugkeert?

D Ja D Nee Wat is uw aigemene indruk van de motivatie van medewerkers die terugkeren na zwangerschapsverlof? D Matig D Goed D Uitstekend Vindt u dat het bedrijf voldoende heeft geregeld om terugkeer na zwangerschapsverlof te optimaal te laten verlopen? D Ja D Nee Zo ja, wat? Zo nee, wat zou u verbeteren?


34

Algemeen Wat zijn de voordelen van zwangerschapsverlof? Wat zijn de nadeien van zwangerschapsverlof? Heeft u aanbevelingen ten aanzien van de invulling van wettelijl< zwangerschapsveriof? Zijn er meer regeiingen t.a.v. zwangerschapsverlof waar de medewerker gebruik van kan maken?

D Ja D Nee Zo ja, welke? Heeft u aanbevelingen aan medewerkers om de terugkeer na zwangerschapsverlof te vergemakkelijken?

Heeft u de faciliteiten om borstvoeding te geven ofte koiven?

D Ja D Nee

Wat is uw kinderopvangbeieid? Hoe gaat u om met caiamiteitenverlof? Wat vindt u over het algemeen van vrouwen die terugkeren na zwangerschap? Is het ziekteverzuimpercentage groter na terugkeer?

Bedankt voor uw medewerking! Als u nog op- en/of aanmerkingen heeft, dan horen wij dat graag.


35

Naam bedrijf/instelling Adres Postcode en woonplaats

Betreft: onderzoek werkhervatting na zwangerschapsverlof

Geachte heer/mevrouw, Ekdé werk & mobiliteit bv voert momenteel een onderzoek uit naar werkhervatting na zwangerschapsverlof. Dit met als doel inzicht te verkrijgen en indien nodig het doen van aanbevelingen aan kandidaten en werkgevers om deze herintreding soepeler te laten verlopen. Het onderzoek wordt uitgevoerd in de regio Stedendriehoek. Het onderzoek bestaat uit twee onderdelen: • Interviews met ongeveer 20 vrouwen. Het betreft kandidaten die in het afgelopen half jaar het werk na zwangerschapsverlof hebben hervat. Zij zijn afkomstig uit diverse sectoren. De vragen hebben betrekking op de heie periode van het zwangerschapsverlof en de periode van werkhervatting hier op volgend. Uiteraard gaat het om werkgerelateerde zaken die gekleurd worden door persoonlijke ervaringen. •

Aanvullend hierop worden er gesprekken gevoerd met personeelsfunctionarissen. Dit met als doel inzicht te verkrijgen in de ervaringen en beleving van werkgevers met betrekking tot zwangerschapsverlof en alles wat daar bij komt kijken.

Wij vragen u vriendelijk uw medewerking te verlenen aan dit onderzoek. Concreet vragen wij u: • of er binnen uw organisatie en/of instelling, vrouwen zijn die wij mogen interviewen die het afgelopen halfjaar hun werkzaamheden hebben hervat na zwangerschapsverlof? • en / of wij een interview mogen afnemen met uw afdeling P&O inzake uw ervaringen met werkhervatting na een zwangerschapsverlof (ongeveer 45 minuten)?

In de loop van de volgende week wordt er contact met u opgenonnen. Dit om een nadere toelichting te geven en om naar wij hopen een afspraak te plannen. Met vriendelijke groet Ineke iâciag Projectcoördinator


37

Terugkeer na zwangerschapsverlof

Recommend Documents