Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland
Verklaring beleggingsbeginselen Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland
1. Inleiding Dit document beschrijft op beknopte wijze de uitgangspunten van beleggingsbeleid van Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland (hierna: SPUN). SPUN is zich bewust van de rol die het als pensioenbelegger vervult. Die rol dwingt SPUN tot grote zorgvuldigheid in handelen. SPUN belegt in het belang van de (gewezen) deelnemers, gepensioneerden en hun nabestaanden en op solide wijze. SPUN legt verantwoording af over beleggingsbeleid en de gevolgen die dit heeft voor de belanghebbenden. Pensioenfondsen zijn volgens de Europese Pensioenrichtlijn verplicht om een verklaring inzake het beleggingsbeleid op te stellen. De Europese Pensioenrichtlijn regelt de werkzaamheden van en het toezicht op pensioenfondsen. In Nederland is de richtlijn verankerd in de Pensioenwet. Hierdoor zijn de Nederlandse pensioenfondsen verplicht de verklaring beleggingsbeginselen op te nemen in hun Actuariële- en Bedrijfstechnische Nota (abtn). SPUN stelt de verklaring op verzoek beschikbaar aan alle (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden. Ook is de verklaring terug te vinden op de website van het fonds: www.spun.nl. Deze verklaring is door het bestuur opgesteld d.d. 20 mei 2009 en wordt regelmatig herzien: eens in de drie jaar èn bij belangrijke wijzigingen in het beleggingsbeleid. Hoofdstuk 2 gaat over de organisatie van SPUN. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de uitgangspunten van het beleggingsbeleid. Hoofdstuk 4 gaat over de uitvoering van het beleggingsbeleid. 2. Organisatie 2.1 Doelstelling SPUN is het pensioenfonds voor (gewezen) werknemers van Unisys Nederland en verbonden organisaties. Het fonds beschermt de belangen van (gewezen) werknemers en hun nagelaten betrekkingen tegen ouderdom, invaliditeit en overlijden. Kerntaken van SPUN zijn pensioenrechten administreren, pensioenuitkeringen verzorgen en pensioengelden beleggen. Door openheid, betrokkenheid en aandacht voor het duurzaam uitvoeren van die taken, tracht het fonds haar positie voortdurend waar te maken en te versterken. 2.2 Bestuurlijk verantwoordelijkheid Het bestuur van SPUN is eindverantwoordelijk voor het beleggingsbeleid van het fonds. Zij stelt het strategische beleggingsbeleid vast en houdt toezicht op de uitvoering daarvan. Het fonds geeft op integrale wijze inhoud aan het financiële en risicobeleid. Het bestuur wordt in haar beleidsmatige taken ondersteund door de beleggingscommissie.
September 2009
blz. 1 van 6
Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland Het bestuur heeft taken gedelegeerd aan de beleggingscommissie. De beleggingscommissie voert haar taken uit op basis van een door het bestuur verstrekt mandaat. SPUN heeft een deelnemersraad die zich - indirect - kan uitspreken over het beleggingsbeleid. De deelnemersraad heeft namelijk adviesrecht niet alleen bij de vaststelling van de jaarrekening en de abtn, maar tevens bij het nemen van maatregelen van algemeen belang. Verder heeft het verantwoordingsorgaan het recht een oordeel te geven over het door het bestuur gevoerde beleid, alsmede beleidskeuzes voor de toekomst. Daarmee kan het verantwoordingsorgaan zich uitspreken over het beleggings(beleids)plan. 2.3 Uitvoering beleggingsbeleid Het bestuur is eindverantwoordelijk voor het beleggingsbeleid van het fonds. Het beleggingsbeleid is vertaald naar een beleggingsplan, dat in beginsel jaarlijks wordt bijgesteld. Het bestuur wordt bij de uitvoering van het beleggingsbeleid ondersteund door een beleggingscommissie. De beleggingscommissie ziet toe op de uitvoering van het (strategisch) beleggingsplan en het monitoren van de fiduciair vermogensbeheerder. De beleggingscommissie legt verantwoording af aan het bestuur. De beleggingscommissie wordt gevormd door drie bestuursleden (twee namens de werkgever en één namens de werknemers), een externe adviseur (namens de werknemers), de directeur van het pensioenfonds en een externe beleggingsadviseur. De commissie vergadert zo vaak als zij dit nodig oordeelt doch tenminste 10 maal per jaar. Bij de commissievergaderingen is de fiduciair manager vertegenwoordigd. Voor de uitvoering van het beleggingsplan heeft SPUN een overeenkomst tot fiduciair management gesloten met Mn Services (zie hierna onder 4.1). 2.4. Gedragsregels Een belangrijk aspect van de uitvoering van het beleggingsbeleid is het integer functioneren van het fonds ten behoeve van alle belanghebbenden. Een gedragscode is een waarborg ter bescherming van de goede naam en reputatie van SPUN en de pensioensector in het algemeen. Met het oog daarop zijn de bestuursleden, de directeur en de medewerkers van het pensioenfonds, alsmede de leden van de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan gehouden de gedragscode van het pensioenfonds na te leven. De gedragscode is een instrument ter voorkoming van integriteitrisico’s, waaronder regels ter voorkoming van belangenverstrengeling en het handelen met voorwetenschap. Van de aan SPUN verbonden externe adviseurs, inclusief Mn Services, wordt verlangd dat zij hun eigen gedragscode, dan wel de gedragsregels voor hun beroepsgroep overleggen aan het pensioenfonds en naleven De controle op naleving van de gedragscode ligt bij de compliance officer. 2.5. Pensioenregeling Variabele inkomen De pensioenregeling voor het variabele inkomen is een premieovereenkomst, een beschikbare premieregeling met beleggingsvrijheid voor de deelnemer. Gedurende de deelneming wordt ten behoeve van de deelnemer een premie gestort op een geblokkeerde beleggingsrekening bij ABN AMRO. De deelnemer draagt zelf het risico voor de resultaten die met de beleggingen worden behaald. Binnen deze pensioenregeling heeft de deelnemer daartoe twee keuzemogelijkheden; de deelnemer kiest voor de standaard beleggingsmogelijkheden die worden geboden of stelt een eigen
beleggingsmix samen. Beleggen in ABN AMRO life cycle fondsen Dit is een beleggingsvorm waar de deelnemers zelf geen omkijken naar heeft. De beleggingsfondsen worden beheerd door de experts van ABN AMRO. Het risico van de
September 2009
blz. 2 van 6
Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland beleggingen wordt op een verantwoorde manier afgestemd op de looptijd die de deelnemers nog heeft te gaan tot diens pensioendatum. Beleggen in ABN AMRO Spaarplus fonds Dit is een spaarfonds voor als de deelnemer geen risico wil lopen met zijn/haar beleggingen. De beschikbare premie wordt veilig in een spaarfonds gestort. Het rentepercentage voor het Spaarplus Fonds wordt bepaald door ABN AMRO en afgeleid van de rente-ontwikkeling op de kapitaalmarkt. Eigen beleggingsmix Binnen een aantal daarvoor geselecteerde fondsen bepaalt de deelnemers zelf waar in de beschikbare premie wordt belegd. De deelnemer moet ook zelf zorgen voor het bijhouden van de reeds opgebouwde portefeuille. 3. Beleggingsbeleid van SPUN 3.1 Algemeen SPUN ontvangt pensioenpremies en belegt die om de pensioenen nu en in de toekomst te kunnen uitkeren. Het fonds heeft verplichtingen en ambitie om pensioenen aan te passen aan gestegen prijzen (voor een uitgebreidere beschrijving hiervan verwijzen wij naar de pensioengids). Om die verplichtingen en ambities te kunnen realiseren, heeft het fonds verschillende sturingsmiddelen. Een van die middelen is het beleggingsbeleid. Om op de lange termijn aan de verplichtingen te kunnen voldoen en ambities waar te kunnen maken, belegt het fonds de premies in aandelen, obligaties en andere beleggingsvormen waarover rendement wordt behaald. Een integrale benadering van de beleggingen en de verplichtingen verlangt dat SPUN voor wat betreft het beleggingsbeleid zich baseert op Asset Liability Management (ALM). In een ALM-studie wordt berekend hoe de financiële positie van het fonds zich op lange termijn kan ontwikkelen, binnen verschillende economische scenario’s. De ALM-studie is maatgevend voor de verdeling over de beleggingscategorieën, waarbij wordt gestreefd naar een optimale beleggingsportefeuille in combinatie met een consistent premie- en toeslagbeleid. De ALM-studie wordt in beginsel eens in de drie jaren uitgevoerd, doch zoveel vaker als het bestuur dat wenselijk acht, dan wel wordt verlangd door De Nederlandsche Bank. 3.2. Vaststellen beleggingsbeleid Het bestuur bepaalt welke financiële risico’s voor het fonds acceptabel zijn. De beheersing van het risico dat niet aan de verplichtingen kan worden voldaan (risico op onderdekking) staat daarbij centraal. Voor SPUN geldt dat een maximale kans op onderdekking van 2,5% kan worden geaccepteerd. Op basis daarvan bepaalt het bestuur het strategisch (meerjaren) beleggingsbeleid. SPUN beoordeelt elke belegging op grond van risico- en rendementsoverwegingen in relatie tot de verplichtingenstructuur. Op basis van de visie en macro-economische ontwikkelingen en de financiële markten, wordt de strategische beleggingsmix beheerd, binnen de gestelde bandbreedtes. Het bestuur kan besluiten om de strategische allocatie aan te passen, waarbij met name in onzekere financiële markten wordt beoogd het risicoprofiel van de beleggingsportefeuille niet te vergroten en indien gewenst zelfs te verlagen. In het beleggings(beleid)plan worden de beleidsuitgangspunten van de ALM-studie vertaald naar concrete beleggingsdoelstellingen. Het beleggingplan gaat uit van de volgende algemene uitgangspunten: - het voorzichtigheidsbeginsel, dat wil zeggen het vermogen wordt op een zodanige wijze belegd dat de veiligheid, kwaliteit en liquiditeit gewaarborgd zijn; - het vermogen wordt belegd in het belang van de (gewezen) deelnemers;
September 2009
blz. 3 van 6
Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland - de belegde middelen worden op voldoende wijze gediversifieerd; - in beginsel wordt geen enkele beleggingscategorie, -techniek of -instrument uitgesloten; - het vermogensbeheer wordt op deskundige en zorgvuldige wijze uitgevoerd. In het beleggingsplan is vastgelegd: - de gewenste vermogenssamenstelling; - de rendementsdoelstellingen per beleggingscategorie (tot uitdrukking gebracht in benchmarks); - de mogelijkheden en criteria om af te wijken van de strategisch gewenste portefeuille (risicobudget); - het valutabeleid. Verder worden in het beleggingsplan onder meer behandeld: - de doelstellingen van het beleggingsbeleid; - de wijze waarop het beleggingsproces wordt ingericht; - de verantwoordelijkheden voor wat betreft het vermogensbeheer binnen SPUN; - de algemene risicohouding. 3.3 Risicobeleid Door een integrale benadering van de beleggingen en de verplichtingen heeft risicomanagement een veel prominentere rol gekregen binnen het financiële management van SPUN. Een belangrijk onderdeel van het beleggingsbeleid is het beheersen van beleggingsrisico’s. Voor de generieke sturing van de risico's is de weging naar de beleggingscategorieën in de beleggingsportefeuille van groot belang. Specifieke sturing op marktrisico's vindt plaats met behulp van onder andere een vastgesteld risicobudget (tracking error). SPUN onderscheidt de volgende risico’s: Renterisico: het risico dat een renteverlaging (of –verhoging) de financiële situatie van SPUN negatief beïnvloedt. Dit risico bestaat omdat de beleggingen en verplichtingen niet in dezelfde mate gevoelig zijn voor renteveranderingen. Op basis van de ALM-studie heeft het bestuur besloten om het renterisico op de verplichtingen (gedeeltelijk) af te dekken, waardoor de kans op onderdekking aanzienlijk is verkleind. Aandelenrisico: dit is voornamelijk het koersrisico. Door dit risico te lopen, kan een extra rendement worden behaald. Dat extra rendement wendt het fonds aan om aan haar doelstellingen te voldoen. Dit risico wordt verkleind doordat in de uitvoering wordt gezorgd voor een goede selectie van aandelen en spreiding over regio’s en sectoren. Inflatierisico: inflatie tast de koopkracht van pensioenen aan. Tevens wordt de waarde van de beleggingen negatief beïnvloed. In de ALM-studie is het indexatiebeleid meegenomen. Onder andere met inflatie gerelateerde obligaties wordt het risico deels opgevangen. Tegenpartij-/kredietrisico: het risico dat de tegenpartij (bij derivaattransacties) niet (meer) aan zijn verplichtingen kan voldoen. Om dit risico te beheersen, wordt de kredietwaardigheid beoordeeld en in sommige gevallen onderpand vereist. Liquiditeitsrisico: het risico dat een belegging niet tijdig en tegen een redelijke prijs kan worden geliquideerd. Dat stelt eisen aan verhandelbaarheid van beleggingen. Valutarisico: het risico dat wisselkoersen de waarde van een belegging beïnvloeden. SPUN is van mening dat valuta niet structureel bijdragen aan het rendement en daardoor wordt dit risico voor het grootste gedeelte afgedekt.
September 2009
blz. 4 van 6
Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland Operationele risico’s: SPUN beheerst operationele risico’s zoveel mogelijk door eisen te stellen aan haar vermogensbeheerders. Zo wordt bijvoorbeeld een zogenoemde SAS 70-certificering, een kwaliteitswaarborg voor de procesbeheersing en de dienstverlening verlangd. De afdeling Risk Control van de vermogensbeheerder is verantwoordelijk voor het risicomanagementproces. Dat wil zeggen risicomanagement op het niveau van het fonds, de portefeuille en vermogenstitels, evenals van de externe managers. 3.4 Beleggingsrichtlijnen Uit de ALM-studie volgt een strategische beleggingsportefeuille. Dat zijn de uiterste grenzen binnen welke de vermogensbeheerder het vermogen dient te beheren. De strategische portefeuille voor SPUN per april 2008 is: Beleggingscategorie Gematchte obligaties Inflation linked bonds High yield Obligaties ‘opkomende landen’ Aandelen Hedge funds Onroerend goed Commodities
Aandeel 55% 14% 3% 5% 9% 5% 5% 4% 100%
Naast bovengenoemde verdeling staan in het beleggingsplan en –mandaat de richtlijnen en instructies over de wijze waarop door de vermogensbeheerder mag worden belegd. 3.5 Jaarlijkse update: optimalisatie beleggingsbeleid Het pensioenfonds evalueert het beleggingsbeleid tenminste jaarlijks. Ieder jaar wordt het beleggings(beleids)plan geactualiseerd. Daarbij wordt rekening gehouden met gewijzigde marktomstandigheden en -verwachtingen en eventuele veranderingen in de situatie van het fonds. Het beleggings(beleids)plan dient als richtlijn voor het desbetreffende jaar. 4. Uitvoering 4.1 Uitbesteding beleggingsproces Het vermogensbeheer is door het fonds uitbesteed aan Mn Services. Het behalen van schaalvoordelen, de toegenomen complexiteit van het vermogensbeheerproces en de benodigde kennis en ervaring om overrendement te behalen lagen ten grondslag aan het besluit om het vermogensbeheer uit te besteden. 4.2 Rapportage en verantwoording In opdracht van het SPUN-bestuur wordt de hele beleggingsportefeuille beheerd door Mn Services. Mn Services rapporteert iedere maand en ieder kwartaal, via de directie van SPUN en de beleggingscommissie, aan het bestuur. In een Service Level Agreement staat aan welke eisen de rapportages moeten voldoen. Door deze rapportages verkrijgen het bestuur en de beleggingscommissie inzicht in de ontwikkeling van de beleggingsportefeuille en indien nodig kan worden bijgestuurd. SPUN waardeert haar bezittingen tegen actuele waarde, waarbij indien mogelijk de beurswaarde wordt gehanteerd. Als beleggingen niet tegen actuele waarde kunnen worden gewaardeerd, bijvoorbeeld vanwege illiquiditeit, worden deze beleggingen gewaardeerd tegen algemeen geaccepteerde waarderingsgrondslagen.
September 2009
blz. 5 van 6
Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland In het jaarverslag wordt de ontwikkelingen in de beleggingsportefeuille toegelicht en verantwoording afgelegd over beleidskeuzes. 4.3 Maatschappelijke verantwoordelijkheid SPUN is zich bewust van haar maatschappelijke functie en verantwoordelijkheden. Verantwoord beleggen is onderdeel van de fiduciaire verantwoordelijkheid. Financieel en maatschappelijk rendement kunnen prima samengaan, waardoor aan deelnemers een goed pensioen kan worden geboden tegen de best mogelijke premie. SPUN sluit in beginsel geen enkele beleggingscategorie, -techniek of -instrument uit. Dit betekent in de praktijk dat SPUN niet willens en wetens meewerkt aan een beleggingstransactie die verboden is, bijvoorbeeld op grond van internationaal recht en niet belegt in bedrijven die strafbare feiten plegen of moreel verwerpelijk gedrag vertonen. Het SPUN beleggingsbeleid richt zich verder op de integratie van milieu, sociale en governance factoren (Environment, Sociaal en Gouvernante) in de beleggingscategorieën en –beslissingen. Kernelementen van het ESG-beleid zijn de overtuiging dat financiële en maatschappelijke rendementen kunnen samengaan en dat verantwoording wordt afgelegd over doelstellingen, activiteiten en resultaten. SPUN werkt samen met Mn Services om invulling te geven aan die ESG-doelstelling. Aan het concept van verantwoord beleggen wordt op verschillende manieren invulling gegeven. In de eerste plaats voert Mn Services een actief corporate governance beleid langs de gehele aandelenportefeuille. Mn Services gaat de dialoog aan met de belangrijkste holdings. Bij het vormgeven en uitvoeren van het stembeleid werkt Mn Services samen met Eumedion en Institutional Shareholder Services. De dialoog wordt grotendeels gevoerd door Mn Services zelf en deels door derden op basis van aandelenholdings en thema’s. Daarnaast zullen op termijn binnen de verschillende beleggingscategorieën investeringen worden gedaan in vanuit ESG-perspectief interessante initiatieven. In toenemende mate worden ESG-factoren integraal meegenomen in analyses en beleggingsprocessen binnen alle asset categorieën, ter verbetering van de risico/ rendementverhouding. Last but not least kijkt Mn Services kritisch naar de randvoorwaarden van het beleggingsbeleid, welke met name worden bepaald door wetgeving, maatschappelijke discussie en wensen en eisen van SPUN. In de huidige tijdgeest past echter een (terughoudend) uitsluitingsbeleid. Bij het formuleren van haar uitsluitingsbeleid maakt het fonds gebruik van in internationale overeenkomsten vastgelegde principes als maatstaf. 4.4 Kernactiviteiten SPUN beperkt zich tot activiteiten in verband met pensioen en werkzaamheden die daar verband mee houden, waardoor deze in lijn zijn met de specifieke taakopdracht en de daarmee samenhangende wettelijk geregelde bijzondere positie die SPUN heeft. 4.5 Kostenbeheersing Bij de uitvoering van het beleggingsbeleid maakt SPUN geen andere kosten dan die redelijk zijn in relatie tot de doelstellingen van het fonds, de integrale benadering van het financiële en risicobeleid, evenals de samenstelling van de beleggingen. De hoogte van de kosten wordt periodieke getoetst aan externe vergelijkingsmaatstaven om een objectieve beoordeling over de redelijkheid te verkrijgen.
September 2009
blz. 6 van 6
