StemWijzer in de provincie Verslag van een enquête onder gebruikers van de provinciale StemWijzers bij de Provinciale Statenverkiezingen van 7 maart 2007.
April 2007
Dr. M. Boogers
TILBURGSE SCHOOL VOOR POLITIEK EN BESTUUR
1. Inleiding
Het onderzoek is uitgevoerd door de Tilburgse School voor Politiek en Bestuur van de Universiteit van Tilburg, in opdracht van het Instituut voor Publiek en Politiek (IPP). De gebruikers van de StemWijzer is meteen na het invullen gevraagd deel te nemen aan een online enquête. De enquête is afgenomen tussen 20 februari en 7 maart 2007 onder de bezoekers van de provinciale StemWijzers. In totaal hebben 6.692 personen de enquête-website bereikt, waarvan 4.003 respondenten de vragenlijst volledig hebben ingevuld. Tussen de 250 en 400 gebruikers van de provinciale StemWijzers hebben aan het onderzoek deelgenomen. Uitschieters zijn de StemWijzer Noord-Brabant en Zuid-Holland (met 734 respectievelijk 544 respondenten) en Flevoland (met slechts 73 respondenten). Daar waar er opmerkelijke verschillen zijn tussen de gebruikers van de verschillende provinciale StemWijzers, zullen die worden vermeld.
provincie
Valid
Drenthe Flevoland Fryslân Gelderland Groningen Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Overijssel Utrecht Zeeland Zuid-Holland Total
Frequency 243 73 255 313 281 259 734 428 333 251 289 544 4003
Percent 6,1 1,8 6,4 7,8 7,0 6,5 18,3 10,7 8,3 6,3 7,2 13,6 100,0
Valid Percent 6,1 1,8 6,4 7,8 7,0 6,5 18,3 10,7 8,3 6,3 7,2 13,6 100,0
Cumulative Percent 6,1 7,9 14,3 22,1 29,1 35,6 53,9 64,6 72,9 79,2 86,4 100,0
2. Wie gebruikt de StemWijzer?
De meeste gebruikers van de StemWijzer zijn tussen de 35 en 55 jaar en betrekkelijk hoogopgeleid. De man-vrouw verdeling is nagenoeg gelijk.
v11 Bent u man of vrouw?
Valid
1 man 2 vrouw Total
Frequency 2150 1853 4003
Percent 53,7 46,3 100,0
Valid Percent 53,7 46,3 100,0
1
Cumulative Percent 53,7 100,0
v12 Wat is uw leeftijd?
Valid
1 17 jaar of jonger 2 18-24 jaar 3 25-34 jaar 4 35-44 jaar 5 45-54 jaar 6 55-64 jaar 7 65 jaar of ouder Total
Frequency 90 714 667 799 808 626 299 4003
Percent 2,2 17,8 16,7 20,0 20,2 15,6 7,5 100,0
Valid Percent 2,2 17,8 16,7 20,0 20,2 15,6 7,5 100,0
Cumulative Percent 2,2 20,1 36,7 56,7 76,9 92,5 100,0
v13 Wat is de hoogste opleiding die u heeft voltooid? Frequency Valid
1 t/m lager beroepsonderwijs, mavo of vmbo 2 middelbare school, havo, vwo 3 middelbaar beroepsonderwijs, leerlingwezen 4 hoger beroepsonderwijs, wetenschappelijk onderwijs 5 anders Total
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
416
10,4
10,4
10,4
819
20,5
20,5
30,9
779
19,5
19,5
50,3
1881
47,0
47,0
97,3
108 4003
2,7 100,0
2,7 100,0
100,0
De gebruikers van de provinciale StemWijzers zijn overwegend geïnteresseerd in politieke onderwerpen, maar weten weinig van de provinciale politiek. Een overgrote meerderheid laat zich bij zijn hun partijkeuze voor de Provinciale Statenverkiezingen voor een belangrijk deel leiden door landelijke overwegingen; ongeveer de helft van de gebruikers geeft aan op dezelfde partij te zullen stemmen als bij de Tweede Kamerverkiezingen. De gebruikers van de Limburgse, Gelderse en Overijsselse StemWijzers laten zich het meest leiden door de landelijke politiek, de gebruikers van de Friese StemWijzer het minst.
2
v0901 Ik ben geïnteresseerd in politieke onderwerpen.
Valid
Missing Total
1 ja 2 nee Total 3 weet niet/geen mening
Frequency 2953 816 3769 234 4003
Percent 73,8 20,4 94,2 5,8 100,0
Valid Percent 78,3 21,7 100,0
Cumulative Percent 78,3 100,0
v0902 Ik weet weinig over de provinciale politiek.
Valid
Missing Total
1 ja 2 nee Total 3 weet niet/geen mening
Frequency 2861 921 3782 221 4003
Percent 71,5 23,0 94,5 5,5 100,0
Crosstab % within provincie
provincie
Total
Drenthe Flevoland Fryslân Gelderland Groningen Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Overijssel Utrecht Zeeland Zuid-Holland
Bij mijn partijkeuze voor de Provinciale Statenverkiezingen speelt de landelijke politiek een belangrijke rol. ja nee 63,0% 37,0% 49,3% 50,7% 56,8% 43,2% 70,1% 29,9% 61,4% 38,6% 72,9% 27,1% 70,8% 29,2% 67,2% 32,8% 72,3% 27,7% 68,7% 31,3% 51,1% 48,9% 73,7% 26,3% 67,0% 33,0%
3
Total 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
Valid Percent 75,6 24,4 100,0
Cumulative Percent 75,6 100,0
v0904 Ik stem bij de Provinciale Statenverkiezingen op dezelfde partij als bij de Tweede Kamerverkiezingen.
Valid
Missing Total
1 ja 2 nee Total 3 weet niet/geen mening
Frequency 1730 1700 3430 573 4003
Percent 43,2 42,5 85,7 14,3 100,0
4
Valid Percent 50,4 49,6 100,0
Cumulative Percent 50,4 100,0
3. Waarom gebruikt men de StemWijzer?
De belangrijkste reden om de StemWijzer te gebruiken is om op die manier na te gaan of de partij van iemands voorkeur ook bij zijn of haar standpunten past. Ook bij de tweede Kamerverkiezingen was dit het belangrijkste motief om de StemWijzer te gebruiken. Gebruikers willen op die manier hun aanvankelijke partijvoorkeur spiegelen aan het stemadvies van de StemWijzer. Andere gebruiks-motieven die relatief belangrijk zijn, zijn het verkrijgen van informatie over de standpunten van politieke partijen en het verkrijgen van een stemadvies. Hieruit blijkt opnieuw dat de gebruikers van de provinciale StemWijzers betrekkelijk onbekend zijn met provinciale politieke thema’s en de standpunten van partijen hierover. De StemWijzer blijkt op dit gebied in een duidelijke behoefte te voorzien. Het percentage dat om die redenen de StemWijzer heeft gebruikt is bijna drie keer groter dan bij de StemWijzer voor de Tweede Kamerverkiezingen.
v01 Wat was voor u de belangrijkste reden om de StemWijzer te bezoeken? Frequency Valid
1 Meer te weten komen over de standpunten van politieke partijen 2 Testen of de partij van mijn voorkeur ook goed bij mijn standpunten past 3 Stemadvies over welke partij ik het best kan gaan stemmen 4 Nieuwsgierigheid naar de werking van de stemwijzer 5 Mezelf laten verrassen door het advies van de stemwijzer Total
Percent
Valid Percent
Cumulative Percent
573
14,3
14,3
14,3
1409
35,2
35,2
49,5
1352
33,8
33,8
83,3
224
5,6
5,6
88,9
445
11,1
11,1
100,0
4003
100,0
100,0
5
4. Welke betekenis wordt aan het stemadvies toegekend?
Het advies van de provinciale StemWijzers is voor ongeveer een op de drie gebruikers van invloed geweest op de partijkeuze. Het percentage dat aangeeft dat het stemadvies de partijvoorkeur heeft beïnvloed is hoger dan bij de Tweede Kamerverkiezingen. Bijna een op de zes gebruikers geeft aan dat zij op grond van het stemadvies overwegen op een andere partij te gaan stemmen dan zij eerst van plan waren. Daarbij blijken vooral aanvankelijke CDA- en SP- kiezers kun stemvoorkeur te hebben heroverwogen ten gunste van respectievelijk PvdA en VVD dan wel PvdA en GroenLinks. Net als bij andere verkiezingen, blijkt de StemWijzer ook bij de Provinciale Statenverkiezingen een gering opkomstverhogend effect te hebben gehad: ruim 10% van de gebruikers geeft aan dat zij eerst niet van plan waren te gaan stemmen maar nu overwegen dat wel te gaan doen. v0604 Ik wilde eigenlijk niet gaan stemmen. Dankzij de StemWijzer overweeg ik toch te gaan stemmen voor de Provinciale Statenverkiezingen.
Valid
Missing
1 ja 2 nee Total 3 weet niet/geen mening System Total
Total
Frequency 470 3115 3585 417 1 418 4003
Percent 11,7 77,8 89,6 10,4 ,0 10,4 100,0
Valid Percent 13,1 86,9 100,0
Cumulative Percent 13,1 100,0
v0601 Het stemadvies heeft mijn partijvoorkeur beïnvloed.
Valid
Missing
Total
1 ja 2 nee Total 3 weet niet/geen mening System Total
Frequency 1303 2420 3723 279 1 280 4003
Percent 32,6 60,5 93,0 7,0 ,0 7,0 100,0
6
Valid Percent 35,0 65,0 100,0
Cumulative Percent 35,0 100,0
v0605 Op grond van het stemadvies ga ik op een andere partij stemmen dan ik eerst van plan was.
Valid
Missing
Frequency 556 2832 3388 614 1 615 4003
1 ja 2 nee Total 3 weet niet/geen mening System Total
Total
Percent 13,9 70,7 84,6 15,3 ,0 15,4 100,0
Valid Percent 16,4 83,6 100,0
Cumulative Percent 16,4 100,0
v07_a Op welke partij wilde u eerst gaan stemmen? * v10_a Op welke partij bent u van plan te stemmen op 7 maart? Crosstabulation % within v07_a Op welke partij wilde u eerst gaan stemmen? v10_a Op welke partij bent u van plan te stemmen op 7 maart?
1 CDA 1 CDA v07_a Op welke partij wilde u 2 PvdA eerst gaan 3 SP stemmen? 4 VVD
19,3% 8,0%
3 SP 15,9%
17,0%
41,3%
8,0%
1,3%
20,5%
22,7%
14,7%
4,0%
100,0%
33,7%
15,7%
6,0%
100,0%
7,4%
11,1%
7,4%
25,9%
11,1%
38,9%
18,5%
13,0%
3,7%
25,9%
14,8%
11,1%
30,0%
5,0%
25,0%
35,0%
8,3%
16,7%
41,7%
16,7%
16,7%
10 ChristenUnie-SGP 60,0%
20,0%
11,3%
17,9%
7 D66 8 ChristenUnie
7,2%
11,4%
26,5%
3,7% 3,7%
8,0%
10,2%
1,1%
17,9%
100,0%
100,0% 3,7%
100,0%
5,0%
100,0% 100,0%
20,0% 17,0%
Total
8,0%
10,8%
6 GroenLinks
Total
2 PvdA
10 5 Lijst 9 ChristenUnie4 VVD FORTUYN 6 GroenLinks 7 D66 8 ChristenUnie SGP
13,2%
100,0% 9,1%
2,5%
100,0%
Naast een electorale betekenis, heeft de StemWijzer voor gebruikers ook andere betekenissen. Voor ruim eenderde van de gebruikers is het stemadvies een aanleiding voor een discussie met vrienden en kennissen; ongeveer een even grote groep geeft aan dat de StemWijzer heeft gestimuleerd om verder op zoek te gaan naar politieke informatie.
v0602 Het stemadvies is aanleiding voor een discussie met vrienden en kennissen.
Valid
Missing
Total
1 ja 2 nee Total 3 weet niet/geen mening System Total
Frequency 1413 2197 3610 392 1 393 4003
Percent 35,3 54,9 90,2 9,8 ,0 9,8 100,0
7
Valid Percent 39,1 60,9 100,0
Cumulative Percent 39,1 100,0
v0603 De StemWijzer heeft me gestimuleerd verder op zoek te gaan naar politieke informatie
Valid
Missing
1 ja 2 nee Total 3 weet niet/geen mening System Total
Total
Frequency 1343 2381 3724 278 1 279 4003
Percent 33,5 59,5 93,0 6,9 ,0 7,0 100,0
Valid Percent 36,1 63,9 100,0
Cumulative Percent 36,1 100,0
Voor een ruime meerderheid heeft het stemadvies geen grote verrassingen opgeleverd omdat het in grote lijnen overeenkwam met de partijvoorkeur. In Limburg en Friesland vonden de gebruikers minder vaak dat het stemadvies met hun partijvoorkeur overeenkwam, in Drenthe, Noord-Brabant en Utrecht zag men juist de grootste overeenkomsten. Crosstab % within provincie
provincie
Total
Drenthe Flevoland Fryslân Gelderland Groningen Limburg Noord-Brabant Noord-Holland Overijssel Utrecht Zeeland Zuid-Holland
In hoeverre komt het advies van de StemWijzer overeen met uw partijvoorkeur? Het advies Het advies Het advies komt komt komt precies ongeveer helemaal niet overeen met overeen met overeen met Ik had geen mijn mijn mijn duidelijke partijvoorkeur. partijvoorkeur. partijvoorkeur. partijvoorkeur. 25,5% 35,8% 23,5% 15,2% 16,4% 32,9% 28,8% 21,9% 18,8% 42,4% 22,0% 16,9% 19,5% 45,4% 19,8% 15,3% 21,4% 40,6% 23,1% 14,9% 13,9% 51,0% 19,3% 15,8% 25,9% 39,0% 19,6% 15,5% 20,3% 46,3% 18,7% 14,7% 21,0% 46,5% 19,2% 13,2% 24,7% 36,3% 18,7% 20,3% 22,1% 40,5% 22,1% 15,2% 22,4% 42,6% 18,8% 16,2% 21,8% 42,1% 20,3% 15,8%
8
Total 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%
5. Hoe wordt de StemWijzer beoordeeld?
De StemWijzer wordt door de gebruikers gemiddeld met een 7 beoordeeld. Tussen de verschillende provinciale stemwijzers zijn er in dit opzicht nauwelijks verschillen. Wat vooral wordt gewaardeerd is dat de StemWijzer de verschillen tussen partijen verduidelijkt en de belangrijkste provinciale verkiezingsthema’s helder voor het voetlicht brengt. In mindere mate wordt ook waardering uitgesproken voor de ondersteuning die de StemWijzer biedt bij het bepalen van de stemkeuze. v0401 De StemWijzer heeft voor mij de verschillen tussen politieke partijen verduidelijkt.
Valid
Missing Total
1 ja 2 nee Total 3 weet niet/geen mening
Frequency 2559 1095 3654 349 4003
Percent 63,9 27,4 91,3 8,7 100,0
Valid Percent 70,0 30,0 100,0
Cumulative Percent 70,0 100,0
v0402 De StemWijzer heeft me gewezen op provinciale verkiezingsthema's.
Valid
Missing Total
1 ja 2 nee Total 3 weet niet/geen mening
Frequency 2653 970 3623 380 4003
Percent 66,3 24,2 90,5 9,5 100,0
Valid Percent 73,2 26,8 100,0
Cumulative Percent 73,2 100,0
v0403 De StemWijzer heeft me geholpen bij het bepalen van mijn partijkeuze.
Valid
Missing Total
1 ja 2 nee Total 3 weet niet/geen mening
Frequency 2098 1598 3696 307 4003
Percent 52,4 39,9 92,3 7,7 100,0
9
Valid Percent 56,8 43,2 100,0
Cumulative Percent 56,8 100,0
