8-6-2010
Risico, Innovatie & Verandering
Status van risicomanagement 2010
Implementatie van Risicomanagement in Organisaties als Project?
Dr. Ir. Martin Th. van Staveren MBA Consultant, Auteur, Docent, Coach Naast ontwikkeling van RM vooral Re-thinking van RM nodig Knowledge@Wharton (2009): Mindset matters more than the model
Introductie De spreker & zijn
INHOUD
WELKOM
1. Inleiding problematiek (RM) implementatie in organisaties
promotieonderzoek 2. Oplossingen vanuit organisatiekunde, innovatiemanagement en verandermanagement 3. Introductie instrumenten voor implementatie van risicomanagement in organisaties
Hoezo risicomanagement? Actuele kritische kanttekeningen bij risicomanagement: (1) Risicomanagement in Tijden van Crisis (2009), accountants: Wereld veiliger door risicomanagement? Of juist onveiliger?
Problematiek implementatie in organisaties Wat is RM implementatie in de organisatie? Intermezzo Concepten over de mens en risicomanagement Combinatie van risicomanagement concepten Vastlopen met risicomanagement: noodzaak voor verbreding!
(2) The Risk Management of Nothing (2009), Prof. Michael Power, LSE: Security door ERM is op z’n best beperkt tot enkele wereldbeelden Security door ERM is op z’n slechts een illusie
1
8-6-2010
Noodzaak voor risicomanagement?
Falen van implementeren van risicomanagement?
1.
Risicomanagement is grotendeels ongrijpbaar
2.
Risico’s zijn altijd subjectief
3.
Effecten van risicomanagement zijn moeilijk direct te meten
Herkenbaar?
Noodzaak voor IMPLEMENTATIE van risicomanagement?
Implementatie van risicomanagement Wat is dat eigenlijk? En wat is het niet?
Falen van implementeren is gebruikelijker dan succes?
1.
Netherlands: 77 % of 50 innovation projects (ICT, TQM, BPS) failed partly or completely (Cozijnsen et al., 2000)
2.
Netherlands: failure of ICT innovations up to € 2 billion per year (van Oosterhout, 2007)
3.
US: failure costs of $ 500 billion per year (Klein and Knight, 2005), which is 18.5 % of the total budget that companies spent on new technology
Implementatie van risicomanagement gaat niet over:
•
Conventionele risico analyses en management
•
Invullen van lijstjes
•
Protocollen en standaarden
•
Probabilistische berekeningen
•
Louter het vermijden van risico’s
Waarom geldt dit ook / juist voor risicomanagement?
2
8-6-2010
Implementatie van risicomanagement gaat wél over:
•
Professionaliseren en routinematig toepassen van risicomanagement op alle niveau’s in de organisatie
•
Het combineren van risico-, innovatie- en verandermanagement
•
Het motiveren van verschillende RM gebruikersgroepen met doelgerichte interventies
Praktische relevantie Behoefte aan een aanpak voor implementatie van risicomanagement met een hoge mate van: 1. compleetheid, 2. geschiktheid, 3. toepasbaarheid, 4. flexibiliteit, 5. doelmatigheid, 6. efficiëntie 7. overdraagbaarheid
Onderzoek naar implementatie van risicomanagement: Aanpak
Samenvattend: RM Implementatie
Wetenschappelijke benadering: Literatuuronderzoek
1.
Risicomanagement “oplossen” in de werkprocessen op alle niveaus in publieke, private, of project organisaties
2.
Routinematige toepassing van risicomanagement, uiteindelijk opgelost als suiker in koffie: zoet en onzichtbaar.
Interviews in NL, UK, USA, SA Design science aanpak met 3 ontwerpslagen Praktische toetsing en concrete resultaten: Single en cross-case analyse, 4 cases over 3 jaar Expert panel Pakket van 4 RM implementatie producten NB: Resultaten bieden wel een kader, géén kookboek
Wetenschappelijke relevantie
Implementatie & IPMA RM
Nog geen wetenschappelijk ontwikkelde ontwerpbenadering voor implementatie van risicomanagement in organisaties
Aandacht voor RM implementatie in organisaties is startpunt voor realisatie van de IPMA-NL decomposities binnen jaarthema RM & Menselijk Handelen:
Nog geen synthese van risicomanagement, innovatiemanagement en verandermanagement
•
Risicogestuurde besluitvorming
•
Risico communicatie
•
Intern-extern vertrouwen in organisaties
Nog geen combinatie van risicomanagement gebruikers, methoden, en organisaties Nog geen differentiatie in motivatie en betrokkenheid voor implementatie van risicomanagement Nog geen inzicht in de kernvariabelen voor het implementeren van risicomanagement
M.i. is bovenstaande NIET te realiseren als met name de mindset voor expliciet omgaan met risico’s niet effectief in de organisatie is ingebed.
3
8-6-2010
Van belemmeringen naar voorwaarden voor risicomanagement implementatie, via interventies
Problematiek implementatie in organisaties
Wat is RM implementatie in de organisatie? Intermezzo Concepten over de mens en risicomanagement Combinatie van risicomanagement concepten Vastlopen met risicomanagement: noodzaak voor verbreding!
Eén centrale onderzoeksvraag
Intermezzo - per persoon inventariseren
1. Wat is je grootste belemmering voor routinematig RM?
Hoe van belemmeringen naar voorwaarden voor risicomanagement implementatie in organisaties?
2. Wat is je belangrijkste interventie voor routinematig RM? 3 Wat is je belangrijkste voorwaarde voor routinematig RM?
Belemmering
Belemmeringen en voorwaarden zijn elkaars spiegelbeeld
Interventie
Voorwaarde
Problematiek implementatie in organisaties
Wat is RM implementatie in de organisatie?
Belemmering (geen RM budget)
Voorwaarde (RM budget)
Intermezzo Concepten over de mens en risicomanagement Combinatie van risicomanagement concepten Vastlopen met risicomanagement: noodzaak voor verbreding!
4
8-6-2010
Perceptie & waarheid?
Concepten over de mens en risicomanagement
Aansluiting op IPMA thema Menselijk Handelen en Risicomanagement: 1. Individuen en risicomanagement “Perceptie is de waarheid,
2. Teams en risicomanagement
omdat mensen het geloven”
3. Stakeholders en risicomanagement
Epictetus, Romeins slaaf en filosoof, Circa 100 na Chr.
28
Individuen en risicomanagement
Teams en risicomanagement
1. Het concept van het individu: authenticiteit, “courage to be different”
1. Het concept van teams: team dynamica, risky shift effect
2. Het concept van risicoperceptie: zelfde feiten, andere uitleg
2. Het concept van team cultuur: groupthink 3. Het concept van risico communicatie: informatie en relatie
Wat zegt dit over de complexiteit van risicomanagement? Wat zegt dit over de implementatie van risicomanagement?
Wat zegt dit over de complexiteit van risicomanagement? Wat zegt dit over de implementatie van risicomanagement?
Perceptie: zelfde feiten, andere uitleg
Stakeholders en risicomanagement
1. Het concept van stakeholders: de rol van de maatschappij Wat zegt dit over de complexiteit van risicomanagement? Wat zegt dit over de implementatie van risicomanagement?
27
5
8-6-2010
Vastlopen RM Implementatie onderzoek…
Problematiek implementatie in organisaties
Vanuit internationale interviews en literatuurstudie: Wat is RM implementatie in de organisatie? Intermezzo
109 belemmeringen: individu, organisatie, maatschappij
Concepten over de mens en risicomanagement
146 voorwaarden: individu, organisatie, maatschappij
Combinatie van risicomanagement concepten
Delphi bracht géén uitkomst…
Vastlopen met risicomanagement: noodzaak voor verbreding!
Triangulatie en clustering in 7 kernbelemmeringen en 10 kernvoorwaarden in categoriën motivatie, training, tools. Echter: compleet, adequaat, voor discipline, project en organisatie RM?
Risicomanagement: implementeren op drie niveau’s Niveau
1. Enterprise risicomanagement
2. Project risicomanagement
3. Discipline risicomanagement
Doel
Vlot trekken RM Implementatie onderzoek
Model
Corporate Governance (Code Tabaksblat)
COSO-ERM INK Model
Projectbeheersing
PRINCE2 RISMAN
Tijd Geld Kwaliteit Imago
Innovatiemanagement Twee stellingen:
GeoQ
1.
Risicomanagement is een bijzonderde innovatie
2.
Implementatie vereist verandering door interventies
Verandermanagement
Problematiek implementatie in organisaties
Wat is RM implementatie in de organisatie? Intermezzo Concepten over de mens en risicomanagement Combinatie van risicomanagement concepten Vastlopen met risicomanagement: noodzaak voor verbreding!
6
