Startnotitie GEAMENDEERD Voorstelnummer
: 11RV000006
Onderwerp
: Sportbeleid 2011-2015
Debat in de raad
: 16 maart 2011
Besluit in de raad
: 30 maart 2011
Portefeuillehouder
: J. Baerends
Naam steller
: P.J. Brandjes
Openbaar
Besluit: 1.
2.
3.
4.
5.
Geen nieuwe sportnota opstellen maar het huidige sportbeleid, zoals beschreven in de nota "Cohesie door sport: integraal sportbeleid Baarn 2005-2010", in de periode 2011-2015 voortzetten. In 2011 beleid ontwikkelen voor tarieven en subsidies sportaccommodaties; hiervoor een extern bureau inschakelen (geraamde kosten € 20.000,-). Een deel (€ 5.000,-) van deze kosten dekken uit de lopende begroting 2011 door in 2011 de GALM-benadering (onder Fcl 653011 Coördinatie sportstimulering) niet uit te voeren. Het resterende deel van € 15.000,- dekken uit de algemene reserve. Beleid ontwikkelen voor preventie van overgewicht onder jongeren (12-18 jaar); dit integraal benaderen en aan de raad voorleggen in de nota lokaal gezondheidsbeleidWMO later in 2011. Het onderdeel verenigingsondersteuning van het huidige sportbeleid meer richten op werven en behouden van vrijwilligers voor sportverenigingen; de gemeenteraad in 2012 informeren over de resultaten. Uiterlijk in de raadsvergadering van december 2011 een afgerond voorstel te bespreken over de overdracht van de exploitatie aan de gebruikers van Sportpark Ter Eem.
1 Samenvatting van het voorstel In 2010 is het sportbeleid geëvalueerd. Naar aanleiding hiervan is in het collegeprogramma besloten om de doelstellingen van het sportbeleid 2005-2010 ook als uitgangspunt te nemen voor de periode 2011-2015. De gemeenteraad draagt het college van burgemeester en wethouders dan ook op om het huidige sportbeleid voort te zetten. Wel wil de gemeente nog beleid ontwikkelen op de volgende onderwerpen: Tarieven en subsidies sportaccommodaties; Vrijwilligersbeleid bij sportverenigingen; Preventie overgewicht jongeren (in het lokaal gezondheidsbeleid);
Wat betreft de verzelfstandiging van de exploitatie van Sportpark Ter Eem besluit de gemeenteraad om hierover in 2011 opnieuw in gesprek te gaan met de gebruikers c.q. de stuurgroep Sportpark Ter Eem.
2 Beleidskader Evaluatie huidige sportbeleid Het sportbeleid van de nota "Cohesie door sport: integraal sportbeleid Baarn 2005-2010" is geëvalueerd in het rapport "Evaluatie sportbeleid Baarn 2005-2010". De belangrijkste conclusie is dat de sportdeelname in Baarn is toegenomen, waarmee de doelstelling voor het gedeelte sportstimulering bereikt is. Voor het gedeelte sportaccommodaties was verzelfstandiging van de exploitatie van alle gemeentelijke accommodaties de hoofddoelstelling. Dit is gedeeltelijk bereikt. Bosbad De Vuursche is geheel verzelfstandigd. Sportcentrum De Trits is grotendeels zelfstandig. Maar de gemeentelijke gymnastieklokalen en het sportpark worden nog steeds door de gemeente geëxploiteerd. De belangrijkste aanbevelingen uit de evaluatie zijn: voortzetten van het sportstimuleringsprogramma; ontwikkelen tarievenbeleid voor sportaccommodaties; ontwikkelen beleid voor preventie overgewicht jongeren (12-18 jaar); stimuleren van vrijwilligerswerk door 55-plussers bij sportverenigingen; beschikbaar stellen aan sporters van de nieuw gebouwde gymnastieklokalen van Het Baarnsch Lyceum/Waldheim-mavo (buiten schooltijd); overdragen van het meerjaren onderhoud van sportcentrum De Trits aan Stichting De Trits. ontwikkelen van beleid om de gebruiksmogelijkheden van de Trits verder uit te breiden, m.n. de zaterdagen en zondagen vanaf begin mei t/m eind augustus. Collegeprogramma In het collegeprogramma, dat door de gemeenteraad vastgesteld is, worden de doelstellingen van de nota "Cohesie door sport: integraal sportbeleid Baarn 2005-2010" onderschreven1. Wel is er duidelijk behoefte aan aanvullend beleid op het gebied van tarieven en subsidies voor sportaccommodaties. De volgende doelstellingen zijn nog niet gerealiseerd in 2005-2010: Verzelfstandiging Sportpark Ter Eem; Overdracht exploitatie gymnastieklokalen naar De Trits (mits kostenbesparend). De gemeente stelt zich verder als doel om preventieve maatregelen te organiseren die gericht zijn op de gezondheid van verschillende doelgroepen, zoals ouderen en jongeren1. 2.2. Relatie met andere beleidsterreinen Sport is een beleidsveld dat een relatie heeft met vele andere beleidsterreinen. Enkele voorbeelden van relaties met ander gemeentelijk beleid zijn: De ruimtelijke ordening aspecten van sport zijn belangrijk, met name omdat ze van grote invloed zijn op de toegankelijkheid van voorzieningen. De toegankelijkheid van formele en informele sportvoorzieningen is vervolgens weer van grote invloed op de sportdeelname. Denk bijvoorbeeld aan de ligging van een sportpark ten opzichte van de woningen van de voornaamste gebruikersgroepen, het aantal skateplekken in de bebouwde kom of sluitingen van onbewaakte spoorwegovergangen op jogging- of mountainbike-parcoursen in het bos. 1
“Collegeprogramma 2010-2014: uitwerking coalitieakkoord 2010-2014”
Bewegingsonderwijs en sport kunnen elkaar wederzijds versterken. Zo is er in Baarn een toeloop van kinderen naar de tennisvereniging en de judoschool waargenomen nadat er tennis- en judoclinics gegeven zijn in de gymlessen van de basisscholen. Lokaal onderwijsbeleid dat sport en bewegen bevordert heeft een positieve invloed op het sportbeleid. Sport heeft een duidelijk positieve invloed op de gezondheid. Er is door de gemeente in de periode 2008-2010 een project opgezet (B-slim) om overgewicht bij basisschool jeugd tegen te gaan. Dit komt voort uit de beleidsnota “Beter voor elkaar”. De eindverantwoordelijkheid hiervoor ligt bij lokaal gezondheidsbeleid, maar de coördinatoren jeugdsport dragen hieraan bij. Sport als middel om problemen met jeugd op te lossen is de laatste jaren “ontdekt” door de rijksoverheid. Hoewel sportverenigingen niet zijn opgericht om probleemjeugd van de straat te houden, is er wel een duidelijk positieve invloed van sportverenigingen op de jeugd2. In die zin is het sportbeleid ondersteunend aan het lokaal jeugdbeleid. Juist bij de oudere categorie inwoners van Baarn is vastgesteld dat vereenzaming een groot probleem is. De sportgroepen die ontstaan zijn tijdens de verschillende sportkennismakingsprogramma’s volgens het “Groninger Actief Leven Model” (GALM) voorzien in een behoefte van ouderen om niet alleen iets aan hun gezondheid te doen, maar vooral ook om anderen te ontmoeten. In die zin draagt het sportbeleid positief bij aan het bereiken van de doelstellingen van het lokaal ouderenbeleid. Het vrijwilligerswerkbeleid is ondersteunend aan het sportbeleid omdat het aanbod van de sportverenigingen voor het grootste deel afhankelijk is van de inzet van vrijwilligers. Voor bestuurders van sportverenigingen en andere vrijwilligers zijn thema-avonden georganiseerd in samenwerking met het Steunpunt Vrijwilligerswerk Baarn.
3 Probleemschets en argumentatie Geen probleem: sportdeelname in Baarn naar Olympisch niveau De doelstellingen van sportstimulering voor de periode 2005-2010 zijn méér dan gehaald. Immers, het doel was handhaven van de sportdeelname van jeugd en 55-plussers op het niveau van 2005 maar de sportdeelname van die doelgroepen is tussen 2005 en 2008 gestegen met respectievelijk 2 (van 94 naar 96)en 37 (van 57 naar 94) procent3. De sportdeelname van de totale Baarnse bevolking (alle leeftijdsgroepen) is gestegen van 69 naar 73 procent. In 2008 sport 45 procent van de volwassen inwoners van Baarn bij een sportvereniging, van de jeugd 79 procent. Voor 2015 sluit de gemeente aan bij de breedtesport doelstelling van het Olympisch Plan 20284. Onderdeel van het Olympisch Plan 2028 is dat Nederland in 2016 “op Olympisch niveau” is. De bijbehorende breedtesport doelstelling is: 75 procent van de bevolking doet regelmatig aan sport en 35 procent is lid van een sportvereniging. De gemeente Baarn heeft de tweede doelstelling al gerealiseerd en de eerste doelstelling is realistisch omdat er nog “slechts” twee procent stijging voor
2
Rutten, E.A. (2007). “Education through Organized Youth Sport (De pedagogische waarde van georganiseerde jeugdsport)”, Utrecht: Universiteit Utrecht (proefschrift, ISBN: 978-90-393-4538-2). 3 Sportservice Midden Nederland (2006). “Rapportage Sportdeelname onderzoek Baarn 2005”. En: Sportservice Midden Nederland (2009). “Rapportage Sportdeelname onderzoek Baarn 2008: vergelijking van de sportdeelname onder de inwoners van Baarn in 2005 en 2008 vanuit het perspectief van de beleidsnota ‘Cohesie door sport’”. 4 “Olympisch Plan 2028: heel Nederland naar Olympisch niveau, plan van aanpak op hoofdlijnen”. NOC*NSF, Arnhem, 2009. en “Expertrapport Nederlandse sport op Olympisch niveau: een nadere uitwerking van het sportgedeelte van het Olympisch plan 2028”. NOC*NSF, Arnhem, 2009.
nodig is in zes jaar tijd. Door voortzetting van de huidige sportstimuleringsactiviteiten moet dat doel te bereiken zijn. Probleem 1: Geen beleid voor tarieven en subsidies sportaccommodaties De nota “Cohesie door sport: integraal sportbeleid Baarn 2005-2010” spreekt zich uit over het eigendom en de gewenste beheervorm van de sportaccommodaties. Echter, de gemeente Baarn heeft geen vastgelegd beleid wat betreft tarieven en subsidies voor sportaccommodaties. Tijdens de bezuinigingen in 2004 heeft de gemeenteraad uitgesproken dat voor het zwembad van Sportcentrum De Trits en de sportvelden van Sportpark Ter Eem het profijtbeginsel meer moet worden toegepast. Oftewel: de gebruiker moet zelf meer gaan bijdragen aan de voorziening. Weliswaar is toen dus bepaald dat de gebruikers van het zwembad en het sportpark meer zelf moeten gaan betalen, maar er is geen uitgewerkt tarievenbeleid. Het is wenselijk dat de gemeenteraad een uitspraak doet over de verdeling van de kosten van sportvoorzieningen tussen de gemeente (ofwel: de gehele Baarnse bevolking) en de gebruikers zelf. Er is behoefte aan een integraal tarieven- en subsidiebeleid voor alle gemeentelijke sportvoorzieningen in Baarn. Probleem 2: Overgewicht onder jongeren neemt toe Het overgewicht onder jongeren (12-18 jaar) in Baarn neemt toe. Dit constateren zowel de GGD in de gezondheidsmonitor als de gemeente in het sportdeelname onderzoek. Ook landelijk is deze trend vastgesteld. Tegelijk vindt de gemeente in het sportdeelname onderzoek geen relatie tussen sportintensiteit en gewicht van jongeren5. Daarom moet de gewichtstoename te wijten zijn aan andere leefstijlfactoren dan sport. Te denken valt aan voedingsgewoonten en alledaagse bewegingen zoals fietsen naar school en buiten spelen. De gemeente bestrijdt het probleem al onder de jeugd jonger dan 12 jaar. In het B-slim programma biedt de gemeente samen met de GGD voorlichting, bewustwording, tests en extra bewegingsactiviteiten aan. Het is wenselijk dat er aanvullend beleid komt om overgewicht onder jongeren van 12 tot 18 jaar te bestrijden via verschillende beleidsvelden, zoals bijvoorbeeld lokale gezondheid, jeugd, sport en speelruimte. Probleem 3: Te weinig vrijwilligers bij sportverenigingen Na analyse van de resultaten van het sportdeelname onderzoek bleek dat 55-plussers die sporten vaker vrijwilligerswerk doen dan 55-plussers die niet sporten. Tegelijkertijd hebben sportverenigingen het steeds moeilijker vrijwilligers te vinden. Samen met de sportverenigingen en het steunpunt vrijwilligerswerk zal het probleem geanalyseerd en een programma opgesteld worden om in de toekomst over voldoende vrijwilligers te beschikken. Probleem 4: Nog geen verzelfstandiging van exploitatie Sportpark Ter Eem Wat betreft Sportpark Ter Eem heeft de gemeente zich in 2005 uitgesproken voor het in eigendom houden van de accommodatie en het overdragen van de exploitatie aan een stichting van gebruikers. Twee keer, in 2006 en in 2009, is er een stichting-in-oprichting geweest die de mogelijkheid onderzocht om de exploitatie van het sportpark over te nemen van de gemeente. In beide gevallen lagen de financiële wensen van de gebruikers en het financiële kader van de gemeente te ver uiteen om tot overdracht van de exploitatie te komen. Omdat de gemeenteraad heeft besloten in 2011, 2012 en 2013 de gebruikerstarieven voor het sportpark te verhogen lijkt er weinig draagvlak onder de gebruikers te zijn voor verzelfstandiging van de exploitatie. Toch willen wij in een open dialoog met de betrokken verenigingen c.q. de stuurgroep Sportpark Ter Eem proberen tot een voor alle parijen aanvaardbare oplossing te komen. In de tweede helft van 2011 zullen wij over de uitkomst hiervan rapporteren, zodat uw raad een besluit kan nemen over het verzelfstandigingsproces. 5
Bij de leeftijdsgroep 55+ is wel een positieve relatie gevonden tussen sportintensiteit en gewicht: hoe meer men sport des te minder dik men is
Nog te realiseren onderdelen van het huidige sportbeleid 2005-2010: De volgende zaken, die onder 2.1 genoemd zijn, vormen onderdeel van het bestaande sportbeleid, worden nog opgepakt en hier verder niet uitgewerkt: overdracht exploitatie gymnastieklokalen naar De Trits (mits kostenbesparend). het meerjaren onderhoud overdragen aan Stichting De Trits; instellen van een Raad van Toezicht voor Stichting De Trits; de nieuw gebouwde gymnastieklokalen van Het Baarnsch Lyceum/Waldheim-mavo buiten schooltijd beschikbaar stellen aan sporters.
4 Inhoud opdracht 4.1 Doelstellingen Omdat uit de evaluatie van het sportbeleid blijkt dat het gemeentelijk sportstimuleringsbeleid zijn vruchten afwerpt, stellen wij voor om de doelstelling aan te passen: de breedtesport in Baarn op Olympisch niveau brengen, dat wil zeggen dat in 2015 minimaal 75 procent van de bevolking regelmatig aan sport doet en 35 procent lid is van een sportvereniging (zie 3. Probleemschets). Aanvullende doelstellingen naar aanleiding van de hierboven geschetste problemen: a) vaststellen van een duidelijk en transparant tarief- en subsidiebeleid voor gemeentelijke sportaccommodaties; b) bestrijden van overgewicht onder jongeren van 12-18 jaar (deze doelstelling zal opgenomen worden in de nota lokaal gezondheidsbeleid/WMO, waarbij sport ondersteunend zal zijn); c) stimuleren van vrijwilligerswerk bij sportverenigingen. De doelstellingen en subdoelstellingen van de nota "Cohesie door sport: nota integraal sportbeleid 2005-2010" blijven gehandhaafd. 4.2 Begrenzing We stellen voor om alleen tarief- en subsidiebeleid ontwikkelen voor de sportaccommodaties die eigendom zijn van de gemeente. Dan gaat het dus om Sportcentrum De Trits, gymnastieklokalen De Spoorslag, De Loef, De Driesprong, Het Baarnsch Lyceum/Waldheimmavo, Sportpark Ter Eem en Bosbad De Vuursche. Niet inbegrepen zijn bijvoorbeeld de tennisbanen, roei- en tafeltennis-accommodatie. 4.3 Risico’s Als er nieuwe bezuinigingstaakstellingen op het gebied van sport zullen komen, dan zouden die de realisatie van de doelstellingen kunnen doorkruisen.
5 Randvoorwaarden 5.1 Planning 1.
Ontwikkeling van tarief- en subsidiebeleid sportaccommodaties: april-oktober 2011.
2. 3. 4. 5. 6. 7.
Ontwikkelen van beleid preventie overgewicht jongeren (12-18 jaar): zie planning in nota lokaal gezondheidsbeleid/WMO later in 2011. Sportverenigingen actief ondersteunen met het vrijwilligersbeleid: in november 2011 – februari 2012 beleid ontwikkelen en vanaf maart 2012 uitvoeren. Verzelfstandiging Sportpark Ter Eem: dialoog en rapportage aan raad in 2011. Overdracht exploitatie gymnastieklokalen aan De Trits: met ingang van januari 2012. Gymnastieklokalen Het Baarnsch Lyceum/Waldheim-mavo ter beschikking van sporters: met ingang van augustus 2011. Onderhoud sportcentrum De Trits overdragen aan Stichting De Trits en raad van toezicht benoemen: met ingang van januari 2012.
5.2 Financiële kaders Voor het sportbeleid 2011-2015 gaan we vooralsnog uit van de bestaande budgetten sport. Vooralsnog, omdat in het kader van de ontwikkelingen van de gemeentefinanciën een benedenwaartse bijstelling van budgetten (helaas) niet uitgesloten kan worden. Voor de ontwikkeling van het tariefbeleid sportaccommodaties zullen we een extern bureau inschakelen. De kosten voor het inhuren van dit bureau schatten we op éénmalig € 20.000,-. Een deel van deze kosten wordt gedekt uit de lopende begroting 2011 omdat in 2011 het GALMprogramma (sportstimulering voor 55-plussers, onder Fcl 653011 Coördinatie sportstimulering) niet uitgevoerd zal worden. De klankbordgroep GALM heeft namelijk vastgesteld dat de frequentie van de GALM verlaagd kan worden. Door de GALM-benadering niet in 2011 uit te voeren wordt ongeveer € 5.000,- vrijgemaakt. Wij stellen voor om het resterende deel van € 15.000,- te dekken uit de algemene reserve. 5.3 Bestuursstijl Wij zullen in overleg met de Baarnse sportorganisaties het aanvullende sportbeleid opstellen. 5.4 Capaciteit Om te komen tot een zo breed mogelijk gedragen tarief- en subsidiebeleid voor gemeentelijke sportaccommodaties is het nodig om diverse belangen af te wegen. Dit kan het beste gebeuren door een onafhankelijk, extern bureau hiervoor in te schakelen. Dit bureau zal nauw samenwerken met de gemeentelijke medewerkers die dit binnen hun bestaande takenpakket kunnen doen. 5.5 Juridische haalbaarheid Juridisch moet nog onderzocht worden wat de overdracht van het onderhoud van sportcentrum De Trits aan Stichting De Trits betekent voor de aansprakelijkheid van de gemeente en de stichting. Dit zal ook gelden wanneer de exploitatie van Sportpark Ter Eem overgedragen zal worden aan een stichting. Overigens zijn geen veranderingen te verwachten wat betreft juridische randvoorwaarden.
6 Mogelijke varianten / alternatieven Niet van toepassing.
7 Uitvoering project / voorstel 7.1 Eindverantwoordelijke Wethouder sport 7.2 Betrokkenen bij de uitvoering Extern: sportverenigingen stichting De Trits stichting Bosbad De Vuursche stuurgroep Sportpark Ter Eem Stichting Welzijn Baarn scholen GGD Intern: manager beleid manager beheer (MJOP gemeentelijke gebouwen) bouwkundig medewerkers medewerkster sport, coördinatoren jeugdsport beleidsmedewerkers sport, onderwijs, gezondheid, welzijn, jeugd, ouderen, vrijwilligerswerk 7.3 Uitnodigen bij Informatie aan de raad Niet van toepassing.
Vastgesteld in de vergadering (Openbaar), (GEAMENDEERD) op 30 maart 2011.
griffier
voorzitter
