20
1
13
Stadsmuseum Almelo Verslag over het jaar 2013 Bestuur Museum Bijlagen I en II
`De tekenen van het verleden zijn overal zichtbaar. We hoeven maar om ons heen te kijken. We kunnen de onttoverde wereld hertoveren door het verleden te zien. Wij zijn allemaal afhankelijk van het verleden om te overleven, en we varen op ons verleden om voort te kunnen’ (W. Bilderdijk)
Stadsmuseum Almelo 21-3-2014
Jaarverslag van Stadsmuseum Almelo 2013 Ook in het jaar 2013 werd het Stadsmuseum Almelo geëxploiteerd voor rekening en verantwoording van de Stichting Museum voor Heemkunde Almelo. Het bestuur van de Stichting bestond gedurende het jaar uit de volgende personen: C. Vellenga L. van der Laan J. Rutgers Mevr. R. Bolk A. Eshuis D. Schlüter J. Evers H. Bloebaum Tj. van Drooge
Voorzitter Secretaris Penningmeester Lid Lid Lid Lid Lid Lid
Tot september 2013
Vanaf december 2013 Vanaf december2013
Het bestuur vergaderde in dit jaar 6 keer. In de eerste helft van het jaar werd in aansluiting op die in het jaar 2012 met de contactambtenaar van de gemeente veel tijd en energie gestoken in de voorbereidingen voor de nieuwe subsidie regels van de gemeente ,die in het verslagjaar zouden worden doorgevoerd. Al snel bleek dat het omschakelingsproces, mede door het wegvallen van de contactpersoon, in de relatie met de gemeente stil viel. Pas tegen het einde van het jaar werd de draad door een nieuwe contactpersoon weer opgenomen. Gebleken is dat de activiteiten van het Stadsmuseum goed aansluiten op de doelstellingen van het gemeentelijke beleid en de kernpunten die daarin zijn aangegeven. Dit komt tot uiting in de educatieve programma’s, met name gericht op leerlingen van het basisonderwijs en middelbare school en het inrichten van wisselcollecties in decentrale locaties. Ook is het museum beschikbaar voor derden als locatie voor bijzondere gelegenheden. Al deze activiteiten zouden niet mogelijk zijn zonder de inzet van een groot aantal vrijwilligers. Het bestuur is dankbaar voor de grote bijdrage die deze mensen ook dit jaar weer hebben geleverd aan het functioneren van het Almelose Stadsmuseum. Er zijn contacten gelegd met het Werkplein en Scoop voor het werven van vrijwilligers en het museum is ook beschikbaar voor plaatsing in het kader van herintredingtrajecten of het verrichten van onbetaalde arbeid met behoud van uitkering. Erkentelijk is het bestuur ook voor de inzet van de twee vaste medewerkers. Het verlies van de vaste suppoost per 1 januari kon mede door een herschikking in de werkzaamheden worden opgevangen, waardoor de openingstijden in slechts zeer beperkte mate werden beperkt. Veel aandacht bleef ook in dit jaar uitgaan naar de voortgang van de voornemens tot een totale herinrichting. Wil het museum ook voor de toekomst aantrekkelijk blijven voor een in de lokale geschiedenis geïnteresseerd publiek en ook jongere generaties aanspreken dan zal aandacht voor en focus op de wijze van presenteren en het benutten van nieuwe mogelijkheden een voortdurende prioriteit moeten zijn bij bestuur en staf. Uiteraard moeten hiervoor de vereiste middelen beschikbaar
2
komen. De contacten met Bureau Bent werden gecontinueerd. Waar de plannen mede bestaan uit een wijziging in het gebruik van de ruimtes in het museum en in verband daarmee bouwkundige aspecten aan de orde komen , werd helaas weinig voortgang geboekt omdat het niet lukte daarover met de gemeente als eigenaar van de panden en eventueel vergunnende overheid in ( verkennend) overleg te komen. Met een architectenbureau is contact gelegd voor het bekijken van de mogelijkheden voor een andere invulling van het Heydapand.
In de context van de expositie van P.P. Hattinga Verschure heeft het museum twee prenten aangekocht. Eén maakte deel uit van de expositie; een tweede is gemaakt in opdracht van het bestuur en is een impressie van het museum en binnentuin. Voor deze aankopen is externe financiering gevonden. Voorbereidingen werden getroffen voor het kunnen voldoen aan de aangescherpte ANBI-voorwaarden. De gevraagde informatie zal in januari 2014 op de website van het Stadsmuseum opvraagbaar zijn . In het verslagjaar werd het museum begunstigd met het restvermogen van een geliquideerde stichting. Het ontvangen bedrag is toegevoegd aan de reserves en is bestemd voor het uitvoeren van de vernieuwingsplannen. Door de gemeente Almelo, eigenaar van de beide panden waarin het Stadsmuseum is ondergebracht, werd adequaat voorzien in het onderhoud van het exterieur van de gebouwen en de fa. Eshuis zorgde weer voor een fraaie binnentuin, waardoor vooral in de zomerse periode de monumentale waarde van dit stukje Almelo sterk tot uiting kwam. De voorpui van het Heydapand werd beschadigd als gevolg van een kennelijke poging tot inbraak.
Figuur 1 de cilinder is uit het slot getrokken
Het totale aantal geregistreerde bezoekers kwam in 2013 op 1870 personen. Dit aantal is aanmerkelijk minder dan in de voorgaande jaren en beneden een meerjarig gemiddelde. Een duidelijke verklaring
3
hiervoor is er niet. Mogelijk heeft het koude voorjaar geleid tot minder museumbezoek en werden de exposities wat minder interessant geacht. Een dergelijk teleurstellend jaarcijfer is overigens niet i uitzonderlijk; ook voorheen was er soms een negatieve uitschieter. Het museum vroeg geen entreegeld. Dit van oudsher gevoerde beleid staat wel intern ter discussie mede ook in relatie tot de eerder genoemde herinrichtingsplannen.
Publiciteit en Marketing Er wordt in dit hoofdstuk een onderscheid gemaakt tussen; -
Website Folder Advertenties Free publicity Vitrine Bibliotheek Almelo MUSEUMnieuws en Nieuwsbrief
Website De website www.stadsmuseumalmelo.nl speelt een belangrijke rol in de presentatie van het museum tegenover de buitenwacht. Het verstrekt informatie over adres, openingsuren, wisselexposities en activiteiten. De site werd het afgelopen jaar door duizenden mensen bezocht. De mogelijkheid om via email contact op te nemen met het museum werd door een paar honderd mensen benut. Het ging daarbij om een breed scala aan vragen (o.a. van scholieren die met een werkstuk bezig zijn, vragen op het terrein van de genealogie, exposities, voorwerpen en het doen van schenkingen). Dit onderstreept het belang en de noodzaak hier gericht aandacht aan te blijven schenken en informatie `up to date’ te houden. Bij het onderhoud en beheer van de computers en de server in het museum speelt de administratief medewerker, dhr. A. Spoler, een belangrijke rol. Folder De museumfolder blijft ondanks het toegenomen belang van de website een onmisbaar ondersteunend instrument in de pr en marketing van het museum. De folder werd uitgezet bij VVV’s, musea in de regio, campings en hotels in Almelo en omgeving en is beschikbaar in het museum. Dit blijft een doorgaande activiteit. Vooral oudere bezoekers nemen ook nog vaak een folder mee om deze te gebruiken voor in een plakboek. Advertenties Gezien de kosten van adverteren is er vrijwel geen gebruik gemaakt van dit medium tijdens het verslagjaar. Voor de laatste keer is een advertentie in de Museumkijkwijzer geplaatst. In de toekomst zal ook terughoudend te werk worden gegaan op dit terrein. Uit landelijk onderzoek is gebleken dat het rendement met betrekking tot bezoekersaantallen laag is als het gaat om adverteren. Free publicity, website en folder zijn om die reden voor het museum de belangrijkste communicatiemiddelen. Wel is onze tentoonstellingsagenda in de meeste regionale en provinciale bladen gratis geplaatst. Free publicity Het museum haalde met persberichten regelmatig de kolommen van de plaatselijke en regionale media of de
4
agenda’s van landelijke media. In de regionale krant TC Tubantia zijn in het verslagjaar paginagrote verhalen gepubliceerd over de exposities ‘via Twente’ en ‘De andere Jans’. De verschillende tentoonstellingen kwamen ook in de kolommen van weekblad `Ruiten Drie’, Huis aan Huis, Gele raaf etc. Daarnaast staan wij vermeld op tal van toeristische websites. De conservatrice/educatief medewerkster was te gast in radioprogramma’s van de lokale omroep in Almelo. Het genereren van `free publicity’ zal ook de komende jaren een belangrijk aandachtspunt zijn voor staf en bestuur omdat de ervaring leert dat dit veel effect heeft op de aantallen mensen die de verschillende exposities bezoeken zowel als op de wijze waarop er (positief) over het museum wordt gedacht en gesproken in Almelo en omgeving. Vitrine Bibliotheek Almelo In samenwerking met de Bibliotheek in Almelo mocht het museum een vitrine inrichten met voorwerpen en informatie. De vitrine wordt vooral gebruikt om exposities onder de aandacht te brengen. Deze samenwerking zal in 2014 worden voortgezet. MUSEUMnieuws en Nieuwsbrief Het museum heeft twee communicatiemiddelen richting donateurs en overige belangstellenden: het MUSEUMnieuws en de Nieuwsbrief. Het MUSEUMnieuws is in 2013 in februari, juni en oktober verstuurd naar zo’n 475 donateurs, museummedewerkers, instellingen en pers. Het MUSEUMnieuws wordt vanaf 2007 ook digitaal verzonden. De uitgebrachte nummers bevatten onder andere artikelen, die (activiteiten in) het museum als onderwerp hebben. Uit de reacties op het MUSEUMnieuws blijkt dat velen het belangrijk vinden om op die wijze op de hoogte te worden gebracht van actuele ontwikkelingen met betrekking tot het museum. Het is daarom ook in 2014 van belang om met enige regelmaat de nieuwsbrief uit te brengen. Via dit medium kunnen ook oproepen worden gedaan voor ondersteuning van het museum of op welke wijze het geven van een schenking belastingtechnisch interessant kan zijn. Tenslotte hebben wij nog de Nieuwsbrief waarop een ieder zich via onze website kan abonneren. Thans hebben 94 mensen zich hierop geabonneerd. De Nieuwsbrief is in dit verslagjaar 3 keer (maart, juni en oktober) verschenen, telkens als er een nieuwe expositie werd geopend.
Collectie Hoewel onzichtbaar voor publiek, is collectiebeheer een belangrijk deel van de functie van een museum. Met name op dit onderdeel is in 2013 een inhaalslag gemaakt. Doordat een vrijwilliger, de heer Dommerholt, in feite de taak van collectiebeheer waar kon nemen is er veel meer continuïteit gekomen. Twee andere vaste vrijwilligers werden meer aangestuurd en zo is er goede voortgang geweest in het controleren van de vaste standplaatsen. Bovendien is een voortvarend begin gemaakt met het fotograferen van de collectie. Nu wordt ook de database in AdLib steeds meer gevuld, zowel met gegevens als met afbeeldingen. Er is ook verder gegaan met het afstoten van voorwerpen volgens de Lamo*richtlijn. Bij het aanvaarden van aangeboden voorwerpen is zeer kritisch gekeken. Alles met elkaar heeft dat vruchten afgeworpen voor de toegankelijkheid van het depot. *Het ontzamelen van objecten gaat strikt volgens richtlijnen NMV, vastgelegd in de handleiding LAMO. (zie bijgevoegde, beknopte richtlijnen) www.museumvereniging.nl/Voorleden/Ethischecode/LAMO.aspx
Klimaat Dat was in 2013 hetzelfde als in 2012. De relatieve luchtvochtigheid en de temperatuur waren in orde: Resp. 53 RV en 17°C.
5
Dit zijn, met minieme verschillen, ook de waarden in de expositiekamers. Er zijn geen grote schommelingen per etmaal. De RV wordt gemeten met een haarhygrometer. De 2 ontvochtigers, Defensor RT 310, werken naar behoren. De rolgordijnen in de expositiekamer zijn vervangen door verduisterende exemplaren. Dit komt zowel de te vertonen films ten goede alsook de zeer lichtgevoelige voor een expositie geleende objecten. Op de ramen van de benedenverdieping, grenzend aan de tuin, is nieuw UV werend folie aangebracht.
Overig De administratief medewerker heeft in oktober 2013 de BHV cursus gevolgd. De educatief medewerkster zal de cursus volgen in jan/febr. 2014.
Educatieprojecten 2013 Van 6 maart t/m 3 april Willem en Mientje trekken de schuit Een educatieproject voor kinderen van basisscholen, groep 5/6 Het project gaat over twee Almelose kinderen aan het eind van de 19e eeuw: Willem en Mientje. Het is 1860, het kanaal van Almelo naar Nordhorn is druk in gebruik. Vervoer speelt zich nog voornamelijk over water af. De wegen zijn van zand en veranderden in modderpoelen als het regent. Later zijn het de treinen die mensen en goederen transporteren en nog weer later de bussen, vrachtwagens en auto’s. Dit educatieproject is een samenwerking van de Openbare Bibliotheek Almelo, Janna van den Berg, KCO Zwolle en het Stadsmuseum Almelo. Het is zowel een verhalend als actief programma. De leerlingen werken op school met een leskist gevuld met originele museumvoorwerpen, die te maken hebben met water en vervoer. Met behulp van museumhandschoenen en vergrootglazen worden de voorwerpen uit de leskist onderzocht en beschreven. Aansluitend gaan de kinderen naar de bibliotheek, waar Janna van den Berg het verhaal over Willem en Mientje verteld. Daarna gaan de kinderen naar het Stadsmuseum waar ze opdrachten uitvoeren. Die opdrachten sluiten aan bij het verhaal en de werkjes uit de leskist. Door middel van een spel wordt een stad aan het water gebouwd, op een film is te zien wat zo´n 100 jaar geleden de rol van kinderen was op een schip. Er wordt gepuzzeld over verschillende vormen van vervoer van langzaam, 100 jaar geleden, tot heel snel in 2012. Er worden oude boten nagetekend. Er kan gelopen worden in het zeel en er kan worden gehoepeld. Als alles klaar is, zijn de kinderen Professor in de Almelologie geworden. In 2013 kwamen 8 scholen met 13 groepen. Totaal aantal leerlingen: 292
6
7
Exposities en overig in 2013 - Via Twente- topografisch tekenaars op reis – 20 oktober 2012 tot en met 2 februari 2013 In 1732 ondernamen topografisch tekenaars Cornelis Pronk en Abraham de Haen samen met hun opdrachtgever Andries Schoemaker een tekenreis door Overijssel, Drente, Friesland en Gelderland. Zij reisden via Twente en bezochten ook Almelo en omgeving. Daar maakten zij diverse tekeningen. Hun werk vormde de inspiratie voor topografisch tekenaar Peter Paul Hattinga Verschure om deze reis opnieuw te maken. In de zomer en herfst van 2008 tekende hij op dezelfde plaatsen de huidige situatie. In de tentoonstelling via Twente werd een Twentse selectie van originele tekeningen uit 1732 getoond, met daarnaast de tekeningen van Peter Paul Hattinga Verschure. Februari/maart Expositiezaal ingericht voor de educatiemaand Willem en Mientje. Voorwerpen die te maken hebben met vervoer. Mei 6-12 publieksevenement en expositie weefweek -Twentse Lente Festival31mei Optredens van schrijvers en muziek -Streekdracht i.s.m. het VIE (Utrecht)21 juni t/m 20 september Streekdrachten en de moderne varianten daarop, gemaakt door leerlingen van het Bonhoeffer college in Enschede onder auspiciën van het VIE. - De Andere Jans Van 25 oktober 2013 t/m 25 januari 2014 Een expositie die een politieke en meer fantasierijke kant van Jan Jans laat zien. Lino- en houtsneden en gekleurde tekeningen met als onderwerp socialistisch getinte portretten, surrealistische landschappen, boerderijen en kerken. -AKC t.g.v. 100 jarig jubileum van de Almelose Korfbal Club9 oktober t/m 21 december Een mini-expositie in twee vitrines. Met o.a. oude foto’s, medailles, trofeeën en aan korfbal gerelateerde curiosa uit het eigen archief van A.K.C. -optreden van Diet Gerritsen en comboZondag 15 december. Liedjes en teksten van Willem Wilmink
8
Genealogie
De werkzaamheden van de Werkgroep Genealogie bestaan vooral uit: - Het digitaliseren van het archief "Scholten" ; het overgrote deel is reeds klaar , maar de 5 mappen "Nieuwe Almeloërs" en de 3 mappen "Joodse families" moeten nog ingevoerd worden. - Het archief "Rutgers" (66 mappen) moet in zijn geheel nog gescand worden. - De mappen met secondaire bronnen worden geïndexeerd. - Het streven is om al deze gegevens via de website van het museum toegankelijk te maken voor geïnteresseerden. - Op de Twentse Voorouderdag was het Stadsmuseum uiteraard vertegenwoordigd , alsmede op de Vrijwilligersmarkt in Almelo. - "Twente Genealogisch": (kwartaalblad van de Nederlandse Genealogische Vereniging afd.Twente) Er is meegewerkt aan het tweejarige project over Almelose schilders (met ook Almelose onderwerpen) , achtergrondinformatie over één specifiek schilderij en toegevoegd een kwartierstaat van de betreffende schilder. Eén en ander werd gepubliceerd in "Twente Genealogisch". De Werkgroep bestaat thans uit : Jan Harzevoort , Johan Evers , Frans de Beurs , Albert de Wilde en Bert Dekker. Hans Steenhagen is in het afgelopen jaar ,na een langdurige ziekte, overleden.
Archeologie De werkgroep Bodem bestaat uit Adriaan Dorst en Albert Eshuis. De werkgroep heeft zich dit jaar vooral beziggehouden met het uitzoeken, registreren en opbergen van materiaal dat gevonden is bij de Bavinkstraat op de plek waar het appartementencomplex “Bavink” is gebouwd. Er zijn leuke vondsten bij, o.a. enkele grote delen van schalen van aardewerk en een borrelglaasje waarop een maatverdeling is gegraveerd. Heel bijzonder is de vondst van een onderkaak van een ree. Uit de vondsten is een kleine collectie samengesteld die in overleg met de woningstichting “Beter Wonen”zal worden tentoongesteld in de hal van het nieuwe complex. Daarnaast komt een paneel met een stukje geschiedenis van de omgeving.
Op 3 en 10 april namen twee scholen deel aan het project “Schatgraven in eigen collectie”. Het was wederom een groot succes.
Verder schreven we in de “Archeologische Mededelingen” van het Depot in Deventer een bijdrage over de vondsten van het Waagplein en namen we deel aan de gesprekken over de verbeteringen van de Archeologische Verwachtingenkaart van de Gemeente Almelo.
9
Bijlage I: Aanwinsten bibliotheek Bijlage II: Vrijwilligers Almelo, maart 2014
1
