Duurzaamheidsrapport
Spaarne Ziekenhuis Gebaseerd op de wereldwijde richtlijn ISO 26000 ‘Maatschappelijke Verantwoordelijkheid van Organisaties (MVO)’
M E N S G E R I C H T E Z O R G D O O R S P E C I A L I S T E N I N M E N S E N W 1E R K
Doel van het rapport
Dit rapport geeft inzicht in de onderbouwing en uitwerking van de gemaakte keuzes door het Spaarne Ziekenhuis ten aanzien van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid. Als richtinggevend kader voor de rapportage is het ISO 26000 raamwerk gebruikt, met de vier hoofdgebieden: 1. Onderschrijven en toepassen van de zeven principes van MVO 2. Identificeren en betrekken van belanghebbenden (stakeholders) 3. De zeven MVO kernthema’s 4. Integratie van MVO binnen de organisatie
In het kader van de MVO Expeditie Duurzame Zorg 2013 – 2014 en in samenwerking met Constantis, Adviseurs Duurzame Strategie BV Fotografie: Jean-Pierre Jans en Digidaan Datum: 1 december 2014 3
4
Inhoudsopgave Introductie Introductie Spaarne Ziekenhuis......................................................................................................................................... 7 Hoofdstuk 1 De zeven principes van MVO...............................................................................................................................................9 Hoofdstuk 2 Identificeren en betrekken van stakeholders................................................................................................................. 11 Hoofdstuk 3 De zeven MVO kernthema’s................................................................................................................................................15 3.1 Kernthema Bestuur van de organisatie............................................................................................................15 3.2 Kernthema Patiëntenaangelegenheden........................................................................................................ 19 3.3 Kernthema Intern sociaal beleid....................................................................................................................... 22 3.4 Kernthema Milieu en facilitair........................................................................................................................... 27 3.5 Kernthema Rol en invloed zorgketen............................................................................................................... 33 3.6 Kernthema Mensenrechten................................................................................................................................ 35 3.7 Kernthema Betrokkenheid bij en ontwikkeling van de gemeenschap.................................................... 37 Hoofdstuk 4 Integratie van MVO binnen de organisatie...................................................................................................................39 4.1 Ketenverantwoordelijkheid en invloedssfeer................................................................................................39 4.2 Gepaste zorgvuldigheid (due diligence)..........................................................................................................39 4.3 Integreren van maatschappelijke verantwoordelijkheid in besturingsprocessen, systemen en procedures...................................................................................................................................... 41 4.4 Het monitoren van activiteiten en beoordelen van prestaties.................................................................43 4.5 MVO ambities, communicatie en rapportage............................................................................................... 44
5
Patiënt op de spoedeisende hulp
6
Introductie Spaarne Ziekenhuis Inleiding & scope Stichting Interconfessioneel Spaarne Ziekenhuis (hierna ook aangeduid met SZ) heeft haar hoofdlocatie in Hoofddorp en poliklinieken in Hoofddorp, Heemstede, Nieuw Vennep en Hillegom. Het Spaarne Ziekenhuis heeft 350 bedden en biedt werkgelegenheid aan ruim 1.700 medewerkers en ongeveer 120 medisch specialisten. Het Spaarne Ziekenhuis zit in een fusieproces met het Kennemer Gasthuis in Haarlem. Per 1 mei 2014 zijn de besturen van beide ziekenhuizen gefuseerd. Op 22 maart 2015 fuseren het Spaarne Ziekenhuis en het Kennemer Gasthuis juridisch en gaan dan verder onder de naam Spaarne Gasthuis. De scope van deze MVO-rapportage is beperkt tot het Spaarne Ziekenhuis in Hoofddorp. STZ-ziekenhuis Het Spaarne Ziekenhuis is een Topklinisch opleidingsZiekenhuis en maakt deel uit van de vereniging Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ). Als Topklinisch Ziekenhuis houdt SZ zich bezig met: • opleiding en onderwijs, met name voor medisch specialisten en verpleegkundigen; • het bevorderen van hoogwaardige patiëntenzorg en • toegepast wetenschappelijk onderzoek en zorginnovatie. Al deze activiteiten zijn ondergebracht in het Linnaeusinstituut, een samenwerkingsverband tussen Spaarne Ziekenhuis en Kennemer Gasthuis. In 2014 had het ziekenhuis 15 opleidingen tot medisch specialist en volgden 92 arts-assistenten een opleiding.
Yvonne Wilders, Raad van Bestuur Voor ons is de patiënt ‘top of our concern’. Maatschappelijk verantwoorde patiëntenzorg omvat onder meer shared decision making.
Planetree Het Spaarne Ziekenhuis werkt zoveel mogelijk volgens de principes van het Planetree zorgconcept. Volgens dit concept staan de mens achter de patiënt én de medewerker centraal. Planetree is in 1978 opgericht in de Verenigde Staten door patiënte Angelica Thieriot. Haar droom was een zorginstelling waarin het beste van hotel, ziekenhuis en thuis is verenigd. Een inspirerende omgeving Een zorginstelling die volgens het Planetree zorgconcept werkt is een inspirerende en helende omgeving voor iedereen. Een plek waar patiënten zich thuis voelen, omringd door goede zorg en gemotiveerde medewerkers. - Betere zorg: veilige, toegankelijke en vakbekwame zorg waarbij de patiënt actief betrokken en geïnformeerd wordt en zelf keuzes kan maken. - Helende omgeving: aandacht voor de invloed die sfeer, inrichting en bejegening op de gezondheid en welbevinden van de patiënt hebben. - Gezonde organisatie: tevreden patiënten, gemotiveerde medewerkers en een goede relatie met partners van het ziekenhuis.
7
Spaarne Ziekenhuis en MVO SZ heeft als doel om invulling te geven aan haar maatschappelijke verantwoordelijkheid, vanuit de overtuiging dat ziekenhuizen directe impact hebben op patiënten en diens zorgomgeving. Doelstellingen De doelstelling van SZ is om op het gebied van MVO de volgende concrete resultaten te behalen: • De formulering van een integrale MVO-strategie en- beleid, waarbij de prioriteiten en projecten zijn benoemd. • Quick- en long term wins formuleren op het gebied van energie, water en afval, en waar mogelijk al in acties omgezet. • Een MOVO-rapportage en Zelfverklaring ISO 26000 opstellen als onderdeel van het jaarrapport 2014. • Draagvlak creëren binnen de organisatie door middel van een groep MVO-ambassadeurs van 15-20 personen. • Een MVO-regiegroep instellen die de coördinatie van MVO verzorg. • Het Planetree- gedachtegoed dieper verankeren bij alle medewerkers van het Spaarne Ziekenhuis. Deelname MVO Expeditie Duurzame Zorg De Raad van Bestuur van SZ heeft zich gecommitteerd aan de MVO Expeditie Duurzame Zorg samen met zeven andere zorginstellingen en ziekenhuizen in de cure en de care. De expeditie helpt om een transitie te maken vanuit een integrale duurzaamheidsvisie. De deelnemende instellingen maken middels acht sessies kennis met vakoverstijgende, fundamentele en innovatieve inzichten over duurzaamheid in de zorg. De sessies staan in het teken van milieu, duurzame inkoop, vastgoed, governance, medewerkers, zorgketen en relaties met de gemeenschap. Naast inspiratie en kennis krijgen de deelnemers aan de sessies de kans om best practices met elkaar te delen. Naast deze gezamenlijke sessies zijn er ook individuele sessies met duurzaamheidsexperts. Door middel van maatwerk en ondersteuning worden de nieuwe inzichten uit de gezamenlijke sessies vertaald naar het Spaarne Ziekenhuis. MVO dient te worden verankerd in alle bedrijfsprocessen. Als maatschappelijke organisatie heeft SZ al veel besluiten en processen op duurzame wijze ingericht. Bij veel activiteiten wordt een afweging gemaakt tussen verschillende stakeholdersbelangen, waarbij de belangen van patiënten voorop staan. MVO is maatwerk, het is een leer- en groeiproces en geen eindbestemming. Dit rapport is een eerste inventarisatie van wat het Spaarne Ziekenhuis aan MVO doet. Het is tot stand gekomen op basis van de bestudering van interne beleidsdocumenten, jaarverslagen, afdelingsplannen en interviews met interne- en externe stakeholders.
8
Hoofdstuk 1 | De zeven principes van MVO Wereldwijd zijn er zeven principes afgesproken voor MVO. Deze normen en waarden vormen een ‘paraplu voor goed bestuur’ voor elke organisatie. Uiteraard is er wereldwijd sprake van maatschappelijke, politieke, economische en culturele diversiteit. Elke organisatie dient deze zeven MVO-principes te respecteren en toe te passen, waarbij het vrij staat om eigen principes toe te voegen. 1.1 Rekenschap afleggen De Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht van het Spaarne Ziekenhuis leggen rekenschap af over de prestaties door middel van een jaarverslag conform het model van het ministerie van VWS en Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). In het jaarverslag doen ook de adviesraden van SZ – de Vereniging Medische staf (VMS), het Verpleegkundig staf convent (VSC), de Patiënten advies raad (PAR) en de Ondernemingsraad verslag van hun werkzaamheden. Het Spaarne Ziekenhuis rapporteert over prestatie-indicatoren die tot stand zijn gekomen door de Inspectie van de Gezondheidszorg (IGZ), Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) en Orde van Medisch Specialisten (OMS). De kwaliteitsindicatoren van IGZ worden gerapporteerd evenals de verplichte indicatoren Zichtbare Zorg (ZiZo). De vrijgevestigd medisch specialisten maken een jaarverslag per maatschap, rapporteren over de prestatie-indicatoren en geven inzage in de visitatierapporten van de beroeps-vereniging en de Medisch Specialistische Registratie Commissie (MSRC) aan de Raad van Bestuur en het Stafbestuur. De Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht hanteren de Zorgbrede Governancecode (van 2010) als uitgangspunt voor hun bestuur, beleid en toezicht. 1.2 Transparant zijn Het Spaarne Ziekenhuis is transparant in haar activiteiten en besluiten. De website en het jaarverslag geven inzicht in bestuur en organisatie, beleid, inspanningen en prestaties. De uitkomsten van de basisset kwaliteitsindicatoren en de basisset veiligheidsindicatoren van de IGZ worden tevens zichtbaar gemaakt op www.ziekenhuizentransparant.nl. De gegevens worden beheerd door Dutch Hospital Data (DHD). Zowel de indicatoren van de basisset als de indicatoren van het veiligheidsprogramma zijn primair bedoeld voor de uitoefening van het toezicht door IGZ. De gegevens in de databank zijn beschikbaar voor derden, maar de indicatoren zijn niet geschikt als keuze-informatie voor de consument. De indicatoren worden jaarlijks geëvalueerd door de IGZ in nauwe samenwerking met de NVZ, de Orde van Medisch Specialisten en de NFU en worden, daar waar nodig, bijgesteld. Voorbeelden van transparante communicatie zijn: • Patiënten: Met de beveiligde website Mijn Spaarne Ziekenhuis maken patiënten snel en gemakkelijk een (controle-)afspraak met hun arts, of stellen zij een vraag aan hun behandelteam; • Huisartsen: Voor huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde is er een telefoonlijst poliklinieken en themapoliklinieken beschikbaar. Hierin staan op alfabetische volgorde de verschillende poliklinieken en themapoliklinieken met bijbehorende telefoonnummers. Zowel telefoonnummers voor overleg tijdens - als buiten kantoortijden; • Medewerkers: Het Spaarne Ziekenhuis is een Topklinisch opleidingsZiekenhuis en besteedt veel aandacht aan het opleiden van medisch en verpleegkundig personeel. Via de rubriek Werken & Leren op de home pagina van de website, krijgen (potentiële) medewerkers informatie over werken en leren bij het ziekenhuis. 1.3 Ethisch gedrag vertonen Het Spaarne Ziekenhuis is een maatschappelijke organisatie ten behoeve van patiënten. Gericht op het bieden van immateriële welvaart als deel van de gezondheidszorg. Voor het Spaarne Ziekenhuis geeft de patiënt het ziekenhuis haar bestaansrecht en is de patiënt ‘top of our concern’. Zo voerde het Stafbestuur in 2013 de regel in dat tijdens alle (staf)bestuursvergaderingen als laatste punt op de agenda de vraag werd gesteld ‘Wat heeft de patiënt aan deze vergadering gehad?’ Zo staat het belang 9
van de patiënt bij alle vergaderingen letterlijk op de agenda. Een belangrijk instrument om haar medewerkers duurzaam in te zetten is voor SZ de continue aandacht voor hun ontwikkeling. Dat is wat SZ haar medewerkers wil bieden: deelname aan het maatschappelijk leven en zinvolle inzet van hun capaciteiten. Binnen de gezondheidszorg is SZ een aantrekkelijke werkplek. Dat is ook de zingeving van het werk in het Spaarne Ziekenhuis en de achtergrond van de omgangsvorm met de patiënten en onderling. In de ontwikkeling van de organisatie door de tijd heeft SZ verschillende competenties van medisch specialisten en medewerkers nodig. Een belangrijk instrument om hen geschikt te houden is continue aandacht voor hun ontwikkeling en zorgen voor hun duurzame inzetbaarheid. 1.4 Respect voor de belangen van stakeholders Voor het maken van de juiste (strategische) keuzes en het snel kunnen inspelen op veranderingen in de complexe zorgketen vindt het Spaarne Ziekenhuis een continue externe focus noodzakelijk. Het Spaarne Ziekenhuis heeft haar belanghebbenden (stakeholders) in kaart gebracht en betrekt hen zoveel mogelijk (zie hoofdstuk 2 voor meer informatie). Voor de diverse stakeholders zijn aparte ingangen op de website ingericht. Naast de hoofdgroep Patiënten en Bezoekers zijn er specifieke ingangen ingericht voor Verwijzers, (potentiële) Medewerkers via de rubriek Werken & Leren. De website www.spaarnekids.nl is een website voor kinderen van verschillende leeftijden (peuters, kinderen en jongeren). 1.5 Respect voor de rechtsorde (wet- en regelgeving) Het Spaarne Ziekenhuis past als ziekenhuis alle voor haar relevante wetgeving toe, waaronder: • de Kwaliteitswet zorginstellingen; • Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg; • Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst; • Wet klachtrecht cliënten zorgsector; • Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) houdt mede toezicht op de naleving van deze wetgeving. In 2013 is de nieuwe Wet Normering Topinkomens van kracht geworden. 1.6 Respect voor internationale gedragsnormen Het Spaarne Ziekenhuis is onderdeel van een zorgketen in Nederland waarbij internationale gedragsnormen zoals bijvoorbeeld de rechten van de medewerker (International Labour Organization, ILO normen) van toepassing zijn. Het Spaarne Ziekenhuis respecteert de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen (WMO) die in 1999 in werking is getreden. Deze wet – die proefpersonen die deelnemen aan medischwetenschappelijk onderzoek beschermt – sluit aan bij de Europese richtsnoer ‘Good clinical practices’. 1.7 Respect voor mensenrechten Bij de maatschappelijke rol die het Spaarne Ziekenhuis vervult staat de mens centraal en worden de mensenrechten gerespecteerd. Met betrekking tot patiëntenzorg komt dit tot uitdrukking door de inzet van Planetree, een methodiek voor mensgerichte zorg, waarbij optimale zorg en de mensvriendelijke bejegening van de patiënt centraal staan. Medewerkers worden als belangrijkste kapitaal gezien hetgeen tot uiting komt in de ontwikkelingsmogelijkheden die medewerkers krijgen aangereikt via het interne opleidingsinstituut Linneusinstituut. Daarnaast biedt het Spaarne Ziekenhuis extra aandacht voor voeding, beweging, het betrekken van de familie van de patiënt bij de zorg en een prettige fysieke omgeving. Voor patiënten zijn er klachtenfunctionarissen en voor het personeel zijn er vertrouwenspersonen beschikbaar. En voor beide doelgroepen bestaat de mogelijkheid om zich tot een klachtencommissie te wenden.
10
Hoofdstuk 2 | Identificeren en betrekken van stakeholders Het Spaarne Ziekenhuis onderkent het belang van overleg met stakeholders en raadpleging van stakeholders maakt een vast onderdeel uit van de beleidscyclus. In dit hoofdstuk wordt inzicht gegeven in ‘wie’ de stakeholders van het Spaarne Ziekenhuis zijn. Het betrekken van stakeholders vormt een rode draad in dit gehele rapport. Speciale aandacht voor de zorgketen komt verder aan de orde in: • MVO kernthema ‘Rol en invloed zorgketen’ (paragraaf 3.5); • MVO kernthema ‘Betrokkenheid bij en ontwikkeling van de gemeenschap’ (paragraaf 3.6); • Gepaste zorgvuldigheid (due diligence) (paragraaf 4.2). Met betrekking tot de stakeholders van het Spaarne Ziekenhuis onderscheiden we vier groepen: • Stakeholders die input leveren ten behoeve van het primaire proces (Input relaties). • Stakeholders die output ontvangen als gevolg van het primaire proces (Output relaties). • Voorwaardenscheppende stakeholders (Enabling relaties). • Stakeholders die het functioneren van de organisatie (direct en indirect) mogelijk maken (Normatieve en overige relaties). Toelichting stakeholders Onderstaande figuur geeft een overzicht van de belangrijkste stakeholders van het Spaarne Ziekenhuis.
Enabling relaties
Brancheorganisaties Actiz, NVZ, VGN
Ministerie VWS
Stichting Samenwerkende Topklinische Ziekenhuizen
Zorgverzekeraars
Bestuurders Gemeenten en Provincie
Bewoners uit de regio
Werkgevers- & Werknemers verenigingen
Internationale stakeholders
Output relaties
Waardeketen Afvalverwerkers
Input relaties Particulieren & Bedrijven (fondsenwerving)
Verzorgings- en Verpleeghuizen
Doorverwijzers: Eerste lijn VVT-sector Naasten van de patiënt
Patiënten
Medewerkerrs & Maatschappen
Spaarne Ziekenhuis
Patiënten
Medewerkers
Eerste lijn & VVT-sector Kennis
Zorgverzekeraars
Private Behandel Centra
Samenwerkingsverbanden
(Medische) Toeleveranciers
Linnaeus Instituut , Wetenschapsbureau
STZ- en andere ziekenhuizen
Inspectie voor de Gezondheidszorg Wetenschappelijke Verenigingen
Branche organisaties Zorg
Publieke opinie
Verzekeraars
Media
NIAZ, HKZ, CCKL, e.d.
Normatieve en overige relaties
11
Stakeholders die input leveren ten behoeve van de organisatie (Functionele input relaties). Deze stakeholders leveren directe (fysieke) input voor het primaire proces van de organisatie: • Patiënten: De (zieke) patiënt die een aandoening heeft waarvoor hij of zij in het ziekenhuis moet worden behandeld vormt het bestaansrecht van het ziekenhuis. Voor het Spaarne Ziekenhuis is de ‘patiënt top of concern’ • De naaste(n) van de patiënt; dat kan (directe) familie zijn maar ook vrienden of kennissen. • Medewerkers: De medewerkers van het ziekenhuis (zowel vast als flexibel) zijn van doorslaggevend belang voor de kwaliteit van het zorgproces. Meesterschap vormt het fundament voor de professionaliteit van de medewerkers. • Het Linnaeusinstituut / Wetenschapsbureau is een samenwerking tussen het Spaarne Ziekenhuis (Hoofddorp), het Kennemer Gasthuis (Haarlem) en het Streeklaboratorium voor de Volksgezondheid Kennemerland (Streeklab). Beide ziekenhuizen hebben de status van Top-klinisch opleidingsZiekenhuis (STZ) en werken binnen het Linnaeusinstituut samen op het gebied van onderwijs, opleiding en wetenschap. Medisch-wetenschappelijk onderzoek neemt in het Kennemer Gasthuis en het Spaarne Ziekenhuis een belangrijke plaats in, naast topklinische zorg en opleiding. Het wetenschapsbureau streeft naar het ziekenhuisbreed stimuleren van klinisch onderzoek in een professioneel onderzoekklimaat. Daarnaast is kwaliteitsborging van het mens-gebonden onderzoek in beide ziekenhuizen een belangrijke kerntaak van het bureau. Als opleidingsziekenhuis draagt het Spaarne Ziekenhuis via het Linnaeusinstituut actief bij aan de verspreiding van kennis in Nederland en daarbuiten. • Zorgverzekeraars: Een goede relatie met de zorgverzekeraars is cruciaal voor het Spaarne Ziekenhuis. • Doorverwijzers eerste lijn (zoals huisartsen en verloskundigen): Een uitstekende relatie met de eerstelijns doorverwijzers is van levensbelang voor het Spaarne Ziekenhuis. Goed ingerichte transmurale zorgpaden dragen ertoe bij dat de samenwerking van het Spaarne Ziekenhuis met haar regionale partners in de zorgketen goed geborgd is. • Private Behandel Centra (ZBC): Het Spaarne Ziekenhuis hecht aan een goede relatie met de ZBC’s. • Toeleveranciers: Leveranciers van medische apparatuur, inventaris, gebruiksartikelen en medicijnen maken de zorg voor de patiënt fysiek mogelijk. Het Spaarne Ziekenhuis hecht daarom aan goede relaties met haar toeleveranciers. • Particulieren en Bedrijven: Met de (o.a. financiële) ondersteuning van particulieren en bedrijven worden diverse activiteiten uitgevoerd, die er op zijn gericht om de zorg voor patiënten te verbeteren en extra voorzieningen mogelijk te maken die het verblijf van patiënten aangenamer maken. Stakeholders die output ontvangen als gevolg van het primaire proces (Functionele output relaties) • Patiënten: De (behandelde) patiënt is in directe zin de ontvanger van de functionele output van het ziekenhuis. Een tevreden patiënt komt ook weer terug en vertelt zijn goede ervaringen door. • Afvalverwerkers: Het is voor het ziekenhuis van belang dat alle afvalverwerkers waarmee zij samenwerkt (zowel regulier- als speciaal ziekenhuisafval) conform de strenge regelgeving opereren. • Eerste lijn / VVT-sector: Het Spaarne Ziekenhuis speelt een belangrijke rol in het regionale zorgnetwerk. Uitstekende relaties, samenwerking en communicatie met huisartsen, verpleeg- en verzorgingshuizen en organisaties voor thuiszorg (o.a. Stichting Amstelring Amstelveen en Stichting Cordaan, Amsterdam) zijn een cruciale voorwaarde voor de kwaliteit van het verdere herstel van de patiënt. • Kennis (afnemers van): Als Topklinisch opleidingsZiekenhuis leidt het Spaarne Ziekenhuis jaarlijks tientallen zorgprofessionals op (medisch specialisten, verpleegkundigen en verzorgenden). Daarnaast deelt het ziekenhuis veel kennis met haar samenwerkingspartners (collega-ziekenhuizen, VVT-sector, eerste lijn en diverse opleidings- en kennisinstellingen). • Samenwerkingsverbanden: Het Spaarne Ziekenhuis heeft intensieve samenwerkingsrelaties met: - Vier academische ziekenhuizen (VU Medisch Centrum, Amsterdam Medisch Centrum, Leids Universitair Medisch Centrum en UMC Utrecht); - Het Kennemer Gasthuis (fusiepartner) en Antoni van Leeuwenhoek; - Algemene ziekenhuizen, waaronder het Rode Kruis Ziekenhuis Beverwijk; 12
- Categorale instellingen, o.a. Heliomare en GGZ InGeest. •D oor middel van het Linnaeusinstituut / Wetenschapsbureau draagt het Spaarne Ziekenhuis via het Linnaeusinstituut actief bij aan de verspreiding van kennis (output) binnen Nederland maar ook daarbuiten. Voorwaardenscheppende stakeholders (Enabling relaties). •Z orgverzekeraars: Een goede relatie met de zorgverzekeraars (die naast input leverende- ook voorwaardenscheppende stakeholders zijn) is cruciaal voor het Spaarne Ziekenhuis. •B rancheorganisaties: Het Spaarne Ziekenhuis is lid van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). Daarnaast zijn er (via NVZ) contacten met andere brancheorganisaties. •W etenschappelijke - en beroepsverenigingen: Professionals van het ziekenhuis zijn lid van diverse wetenschappelijke- en beroeps- verenigingen. •B ewoners uit de regio: Voor de bewoners uit de regio is het Spaarne Ziekenhuis het preferente ziekenhuis voor in ieder geval de acute zorg. Daarnaast zijn bewoners als vrijwilliger of als bezoekers tijdens evenementen betrokken bij het ziekenhuis. •M inisterie van VWS: Het ministerie van VWS is verantwoordelijk voor de wet- en regelgeving op het gebied van ziekenhuiszorg. •W erkgevers- en Werknemersorganisaties: Deze instanties behartigen de belangen (in de ruimste zin des woords) van deze doelgroepen. Een goede relatie met deze partijen is voor het Spaarne Ziekenhuis van belang. •H et Spaarne Ziekenhuis is aangesloten bij de Stichting Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ). Binnen deze vereniging werken 28 grote opleidingsziekenhuizen samen aan hooggespecialiseerde medische zorg. De STZ-ziekenhuizen en de vereniging denken en praten mee over deze thema’s en handelen ernaar, zodat deze ook in de toekomst zijn gewaarborgd. •B estuurders van Gemeenten en Provincie: De bestuurders van de provincie Noord-Holland en de gemeenten waar het Spaarne Ziekenhuis actief is, hebben een direct belang bij het goed functioneren van het ziekenhuis. • I nternationale stakeholders: Medisch specialisten van het Spaarne Ziekenhuis participeren in wetenschappelijk onderzoek met buitenlandse collega’s. Deze internationale kennisdeling- en uitwisseling biedt voordelen voor alle betrokken partners. Diverse stakeholdergroepen die een relatie met de organisatie hebben (Normatieve en overige relaties). Bij maatschappelijk verantwoord ondernemen gaat het niet alleen om het nemen van verantwoordelijkheid, maar ook over het afleggen van rekenschap over het doen en laten van de organisatie. Het idee hierachter is dat organisaties een mandaat van hun omgeving krijgen om te kunnen blijven opereren (‘License to operate’). Voor het Spaarne Ziekenhuis spelen onderstaande stakeholders hierbij een belangrijke rol. • I nspectie voor de GezondheidsZorg: Deze instantie heeft een toezichthoudende taak met betrekking tot het functioneren van het Spaarne Ziekenhuis. •W etenschappelijke verenigingen: Deze verenigingen fungeren voor het Spaarne Ziekenhuis als klankbord, afnemer en leverancier van wetenschappelijke kennis en inzichten. •M edia / Publieke opinie: De media en de publieke opinie spelen een belangrijke rol met betrekking tot de positionering en profilering (identiteit en imago) van het Spaarne Ziekenhuis. •B rancheorganisatie Zorg (BoZ): Deze instantie vertegenwoordigt de brancheorganisaties in de zorg. •D e Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) stelt als lidmaatschapsverplichting dat de Zorgbrede Governancecode wordt toegepast. •C ollega ziekenhuizen: Het Spaarne Ziekenhuis vergelijkt zichzelf - en wordt door derden vergeleken - met collega-ziekenhuizen. (o.a. Elsevier ranking van ziekenhuizen op medische prestaties, veiligheid van de patiënten, toerusting, bedrijfsvoering en verpleging). •O nderstaande organisaties stellen normen op, onderhouden en/of accrediteren dan wel voeren certificeringen uit en zijn daarom van belang voor het Spaarne Ziekenhuis: 13
- Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg (NIAZ). - Stichting Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector (HKZ). - Coördinatie Commissie ter bevordering van de kwaliteitsbeheersing op het gebied van laboratoriumonderzoek in de gezondheidszorg (CCKL).
Stiltecentrum
14
Hoofdstuk 3 | De zeven MVO- kernthema’s Introductie De integrale MVO-benadering volgens de ISO 26000 richtlijn omvat zeven kernthema’s, welke relevant zijn voor elke organisatie. De zeven kernthema’s zijn voor het Spaarne Ziekenhuis toegesneden op de zorgsector: 1. Bestuur van de organisatie; 2. Patiënten aangelegenheden (oorspronkelijk: Consumentenaangelegenheden); 3. Intern sociaal beleid; 4. Het milieu en facilitair; 5. Rol en invloed zorgketen (oorspronkelijk: Eerlijk zaken doen); 6. Mensenrechten; 7. Betrokkenheid bij en ontwikkeling van de gemeenschap. Het Spaarne Ziekenhuis onderkent een aantal strategische uitdagingen op het gebied van MVO, zowel voor de eigen organisatie als voor de maatschappij als geheel. De belangrijkste daarvan zijn: • Het is de ambitie van het Spaarne Ziekenhuis om ook na de fusie met het Kennemer Gasthuis, vlak bij de patiënt te blijven. De uitdaging is dat ook in het grote nieuwe ziekenhuis (Spaarne Gasthuis) de zorgprofessionals de patiënt het gevoel kunnen geven dat zijn zorgvraag op de juiste plek beantwoord wordt. Het gaat erom medewerkers bij elkaar te krijgen rondom patiëntengroepen en patiëntvragen, zodanig dat de omvang van het ziekenhuis in feite niet relevant is. Dit vraagt om een gezamenlijke, duurzame strategie van de fusiepartners. • Het dilemma van hoe je tegemoet kunt komen aan de maatschappelijke wens van kostenverlaging in de zorg aan de ene kant, terwijl ziekenhuizen steeds meer (dure) technologische mogelijkheden hebben en de patiënten dat ook weten aan de andere kant. De burger als patiënt wil de best mogelijke zorg, maar de burger als premiebetaler wil een zo laag mogelijke premie voor zijn ziekenkosten. De uitdaging is om een balans te vinden tussen beide (tegengestelde) feiten. • De Nederlandse bevolking vergrijst. Het Spaarne Ziekenhuis houdt er rekening mee dat het op termijn lastig(er) kan worden om talentvolle medewerkers aan te trekken. • Gaan ontwikkelingen zoals meer eigen regie van de patiënt (ondersteund door e-health) en verschuiving van zorg naar de 1ste lijn, een oplossing bieden voor de verwachte vergrijzing van de (beroeps) bevolking? •Z iekenhuizen produceren grote hoeveelheden gevaarlijk afval en gebruiken veel energie. Het Spaarne Ziekenhuis wil haar CO-2 footprint zo laag mogelijk houden door gerichte investeringen te doen in duurzame energie (zonnepanelen) en afvalreductie. Zo worden momenteel de mogelijkheden onderzocht of een Pharmafilter een haalbare business case oplevert. • De Planetree filosofie nog steviger verankeren in het beleid en gedrag van de organisatie, met name ook in relatie tot fusiepartner Kennemer Gasthuis.
3.1 Kernthema Bestuur van de organisatie Organizational governance is het systeem of de wijze waarop een organisatie haar beslissingen neemt en haar beleid implementeert. Deze systemen zijn per organisatie verschillend en hangen af van de omvang en het type organisatie. En zijn afhankelijk van de omgeving, economische-, politieke-, cultureleen sociale context waarbinnen de organisatie opereert. In de zorgsector is de financieringsproblematiek structureel een belangrijk thema. Daarom onderscheiden we bij zorginstellingen twee typen governance: organisatorische governance en financiële governance.
15
Organisatorische governance Het Spaarne Ziekenhuis werkt volgens de Zorgbrede Governancecode. Deze gezamenlijke code van de brancheorganisaties in de zorg, verenigd in de Brancheorganisaties Zorg (BoZ) werd per 1 januari 2006 van kracht. Naleving van de code geldt als lidmaatschapsverplichting en betekent dat de aangesloten organisaties de codebepalingen toepassen en zo niet, aangeven waarom niet (‘ pas toe of leg uit’ ). Verbinding Het Spaarne Ziekenhuis werkt met de ‘Lean’ methodiek. Lean is een methodiek om operational excellence te bereiken. Het doel van operational excellence is om de betrouwbaarheid naar de klant naar het hoogst mogelijke niveau te brengen. In één keer goed, op tijd en tegen een uitstekende prijs. Lean is een filosofie en vooral een manier van werken waarbij alles en iedereen in de onderneming zich richt op het creëren van waarde in alle processen en het elimineren van verspillingen. Door de patiënt centraal te stellen wordt maximale toegevoegde waarde voor de patiënt gecreëerd tegen lagere operationele kosten. Hierdoor verbetert de kwaliteit, dalen de kosten en stijgt het rendement. Het resultaat is ook meetbaar op andere vlakken: hogere patiënttevredenheid en meer betrokkenheid van de medewerkers. Het Spaarne Ziekenhuis heeft drie jaar geleden het Planetree zorgmodel geadopteerd. Planetree is een innovatief zorgconcept voor mensgerichte zorg en richt zich op betere zorg, een helende omgeving en een gezonde organisatie. Volgens het Planetree model staat de patiënt en diens familie centraal. Door de patiënt actief te betrekken en te informeren is hij of zij in staat om zelf keuzes te maken. Planetree streeft naar zorg waarbij mensen voorop staan en iedere medewerker zorgverlener is. In haar streven duurzaamheid in te bedden in de organisatiestructuur heeft het Spaarne Ziekenhuis besloten haar initiatieven en ambities onder de kapstok te brengen van de internationaal vastgestelde richtlijn voor de maatschappelijke verantwoordelijkheid van organisaties, ISO 26000. ISO 26000 is géén management methodiek. De richtlijn is een flexibel framework met behulp waarvan duurzaamheid gestructureerd vorm en inhoud kan krijgen binnen een organisatie. Het Spaarne Ziekenhuis heeft ervoor gekozen om de gekozen werkmethodiek Lean, het geïntroduceerde zorgmodel Planetree, de reeds gestarte initiatieven rondom milieumanagement én de richtlijn ISO 26000 onderling nauw op elkaar af te stemmen. Vaststelling beleid en beleidsplannen De beleidscyclus van het Spaarne Ziekenhuis start met het opstellen van een Strategisch kader. Het huidige Strategisch kader betreft de periode 2013-2016. Dit kader geeft richting aan het meerjarenbeleid van de organisatie tot en met 2016 en verwoordt haar ambitie. Op basis van het Strategisch kader wordt jaarlijks het Corporate kader opgesteld. Het Corporate kader vertaalt de doelstelling van het betreffende jaar naar de cluster- en afdelingsplannen. Raad van Bestuur De Raad van Bestuur van het Spaarne Ziekenhuis bestaat uit drie leden, die tevens het bestuur van het Kennemer Gasthuis vormen. De taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de Raad van Bestuur zijn vastgelegd in de statuten van de Stichting Spaarne Ziekenhuis en in het reglement van de Raad van Bestuur. In het reglement Raad van Bestuur is opgenomen over welke zaken de Raad van Bestuur de Raad van Toezicht moet informeren. Dit is verder gespecificeerd in het informatieprotocol Raad van Bestuur, commissies Raad van Toezicht en Raad van Toezicht. Voor de Raad van Bestuur staat dit en komend jaar in het teken van integratie en synergie tussen het Spaarne Ziekenhuis en het Kennemer Gasthuis. De juridische fusie wordt voorbereid voor het voorjaar van 2015. In 2015 ligt de nadruk op de verdere integratie en synergie van patiëntenzorg en organisatieonderdelen. Zo is de bouw van de Epic-omgeving in het Kennemer Gasthuis gestart zodat het gefuseerde ziekenhuis met één patiëntendossier werkt. Ook de medisch specialisten werken aan de verdere planvorming voor hun samenwerking in 2015 en 2016. Een voorstel voor een uitdagende HRM-visie voor het Spaarne Gasthuis is bijna gereed. Onze patiënten merken al vanaf begin 2014 wat 16
van de samenwerking, de koks van het Spaarne Ziekenhuis koken ook voor patiënten van het Kennemer Gasthuis. Raad van Toezicht Spaarne Ziekenhuis wordt bestuurd volgens het Raad van Toezicht model. De taken en bevoegdheden van de raad zijn geborgd in de statuten van het ziekenhuis. De Raad van Toezicht houdt toezicht op de Raad van Bestuur, geeft haar advies en is haar werkgever. De Raad van Toezicht bestaat uit zes leden. Aan de hand van een rooster van aftreden vindt herbenoeming plaats met een maximum van twee zittingstermijnen van vier jaar. De werkzaamheden van de Raad van Toezicht vinden plaats in het belang van het ziekenhuis conform de in de Zorgbrede Governancecode vastgelegde normen en gedragsregels. Adviesorganen Spaarne Ziekenhuis kent vier adviesorganen: de Vereniging medische staf (VMS), het Verpleegkundig staf convent (VSC), de Patiënten advies raad (PAR) en de Ondernemingsraad (OR). Vereniging medische staf (VMS) De Vereniging medische staf (VMS) heeft als doel kwalitatief goede medisch specialistische zorg in het Spaarne Ziekenhuis te bevorderen. Daarnaast behartigt de vereniging medische staf de belangen van haar leden. De vereniging heeft 143 leden, voornamelijk medisch specialisten. Afgelopen jaar was medicatieveiligheid een speerpunt. Extra aandacht werd besteed aan het goed invullen in het elektronisch patiëntendossier van start en stoplijsten van medicatie van opgenomen patiënten en het communiceren daarvan aan de 1e lijn. Bij veel vakgroepen leidde dit tot een aanzienlijk hoger percentage ingevulde lijsten. Ook werd er extra goede controle uitgeoefend op de thuismedicatie. Uiteraard zullen we hier ook in de komende jaren de vereiste aandacht voor hebben. De voorzitter van de medische staf neemt als adviseur deel aan het overleg van de Raad van Bestuur. Daarnaast overlegt het Stafbestuur regelmatig met de Patiënten advies raad en het Verpleegkundig staf convent. Dit houdt de artsen scherp voor wat er leeft onder patiënten en verpleegkundigen, zodat daar snel op kan worden ingespeeld. Nieuwe medisch specialisten kunnen deelnemen aan de introductiecursus die het Linnaeusinstituut maandelijks organiseert voor arts-assistenten. Tijdens deze week maken ze kennis met diverse afdelingen van het ziekenhuis, volgen ze de Planetree training, de EPIC (elektronisch patiëntendossier) training en worden zij getraind in de opvang van de ernstig zieke patiënt. Zowel op bestuurlijk- als op vakgroepniveau was en is er veelvuldig overleg met het Kennemer Gasthuis. Bestaande procedures en toekomstige plannen van beide ziekenhuizen worden steeds meer op elkaar afgestemd. Een fusie wordt door beide medische staven breed gedragen. Verpleegkundig staf convent (VSC) Het Verpleegkundig staf convent (VSC) heeft als speerpunten deskundigheidsbevordering en beroepsontwikkeling van verpleegkundigen in het Spaarne Ziekenhuis. Het convent adviseert de Raad van Bestuur gevraagd en ongevraagd. Het VSC heeft met diverse disciplines, binnen en buiten het ziekenhuis, contact en overleg. Het heeft regulier overleg met de Raad van Bestuur, de bedrijfskundig managers en de medische staf. Zo nodig zoekt het VSC contact met de Ondernemingsraad. Het VSC en de OR wisselen ook agenda’s uit. Daardoor zijn beide adviesraden op de hoogte van elkaars bezigheden. Het VSC nodigt ook (in- en externe) deskundigen uit als de kennis binnen het VSC ontbreekt. Het VSC organiseert jaarlijks diverse Vaktaal!-bijeenkomsten. Het doel van deze lunchbijeenkomsten is kennisoverdracht en uiteindelijk kwaliteitsverbetering. De bijeenkomsten worden goed bezocht door verpleegkundigen en andere geïnteresseerden.
17
Patiënten adviesraad (PAR) De Patiënten advies raad (PAR) behartigt de belangen van patiënten. In de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen (WMCZ) zijn de rechten en plichten van de PAR vastgelegd. Deze wettelijke kaders van de WMCZ zijn bevestigd in een samenwerkingsovereenkomst met de Raad van Bestuur van het Spaarne Ziekenhuis.
Liesbeth Tel, Lid Patiënten Advies Raad (PAR) Als je van boven naar beneden het goede voorbeeld geeft, dan komt dat uiteindelijk bij de patiënt in het bed aan. Ieder jaar organiseert de PAR de Dag van de Patiënt. Op deze dag ontmoet de PAR de patiënten van het Spaarne Ziekenhuis. Door bezoekjes met bloemen in de kliniek, een koffiemoment in de wachtkamers van de polikliniek en een gezellige sfeer in de centrale hal van het ziekenhuis, probeert de PAR erachter te komen wat de patiënten bezig houdt. Belangrijk instrument daarbij is de PAR enquête, in 2013 ingevuld door 250 patiënten. Veel patiënten blijken positief over de zorg in het Spaarne ziekenhuis, maar er zijn ook trends in aandachtspunten. Zo geeft 20% van de ondervraagden aan dat de communicatie met de zorgverleners nog beter kan en zijn de parkeerkosten voor velen een grote ergernis. De PAR gebruikt de uitslag van de enquête als een inspiratiebron voor zijn overleg met de Raad van Bestuur. De PAR is van mening dat patiëntgerichtheid, kwaliteit en veiligheid de drijfveren en onderliggende doelstelling van het fusieproces met het Kennemer Gasthuis zijn. Door het fusieproces lijkt een toenemende grootschaligheid onvermijdelijk, terwijl de PAR van mening is dat juist door kleinschaligheid patiënten een gevoel van veiligheid en geborgenheid ervaren. Dit is een belangrijk aandachtspunt voor de PAR. Ondernemingsraad (OR) De ondernemingsraad (OR) heeft als taak de behartiging van zowel de ondernemings- als werknemersbelangen. In de Wet op de ondernemingsraden (WOR) zijn de rechten en plichten van de OR vastgelegd. In het kader van de kernwaarde ‘de patiënt is top of our concern’ is aan de OR het nieuwe concept ‘Eten en Drinken’ gepresenteerd. De OR verdiepte zich hierin en vindt het positief dat dit nieuwe concept uitgaat van een kwaliteitsverhoging door meer serviceverlening en gastvrijheid voor patiënten en bezoekers. Ter voorbereiding op het advies laat de OR zich verder informeren over de financiële en personele consequenties.
Wilhelmina de Ruiter De afgelopen jaren is er veel veranderd in de sfeer binnen het ziekenhuis. Er is veel meer openheid. In het hele ziekenhuis merk je dat mensen elkaar gedag zeggen. Het begint steeds meer op een dorp te lijken. De OR gaf een positief advies over de fusie tussen het Spaarne Ziekenhuis en het Kennemer Gasthuis. De OR is van mening dat de medisch specialisten van beide ziekenhuizen op één lijn moeten zitten wat betreft de verdeling van de diverse specialismen, voordat de bestuurlijke fusie kan plaatsvinden. Het dagelijks bestuur van de OR heeft regelmatig contact met het dagelijks bestuur van de OR van het 18
Kennemer Gasthuis over de fusie. Er is structureel overleg over de opzet van een toekomstige OR voor het Spaarne Gasthuis. Financiële governance Het financieel beleid van het Spaarne Ziekenhuis is in hoofdlijnen op de volgende pijlers gebouwd: 1. Voldoende ruimte voor de ziekenhuisproductie voor de op de lange termijn stijgende zorgvraag in het adherentiegebied van het Spaarne Ziekenhuis, rekening houdend met de maatschappelijke wens om de zorgkosten te beheersen. 2. Een positieve exploitatie, mede door kostenbeheersing. 3. Een gezonde vermogenspositie, zodat het ziekenhuis een solvabele partij is voor externe financiers en een buffer heeft voor tegenslagen. 4. Voldoende liquiditeit voor een ongestoorde bedrijfsvoering. Overtollige liquiditeiten worden rendabel gemaakt met een laag risicoprofiel. 5. Verbetering en versnelling van managementinformatie. 6. De diagnose behandel combinaties (DBC’s) correct en tijdig gefactureerd. 7. Inzet op het bieden van ruimte voor investeringen in EPIC, ICT en medische innovaties. In 2013 is een verdere stap voorwaarts gemaakt met het versnellen van de rapportagecyclus waardoor budgethouders eerder over de gewenste stuurinformatie kunnen beschikken. Het Spaarne Ziekenhuis heeft een aparte afdeling Business Intelligence (BI) die als doel heeft om steeds efficiënter, tijdiger en gedetailleerder te rapporteren. Met behulp van het BI portal kunnen budgethouders zelf rapportages opvragen en doorklikken naar detailinformatie om de ontwikkeling in het resultaat te analyseren. Verder is in 2013 de Scorecard verbeterd die op ziekenhuisniveau en onderliggend op afdelingsniveau de ontwikkeling van verschillende strategische en operationele indicatoren laat zien.
3.2 Kernthema Patiëntenaangelegenheden Dit kernthema heeft betrekking op de wijze waarop het Spaarne Ziekenhuis de zorg voor haar patiënten vorm en inhoud geeft. Voor SZ is ‘de patiënt top of concern’. Deze filosofie wordt consequent doorgevoerd en vanaf 2013 wordt iedere staf(bestuurs)vergadering afgesloten met de vraag ‘Wat heeft de patiënt hier aan gehad’. In de overtuiging dat het belang van de patiënt bovenaan staat heeft het Spaarne Ziekenhuis in 2010 de keuze gemaakt om te gaan werken met Planetree, een zorgmodel voor mensgerichte zorg. Planetree is ruim 30 jaar geleden opgericht door de Amerikaanse Angelica Thieriot. Haar droom is zorginstellingen te creëren, waar mensen zich direct al beter voelen en waarin het beste van hotel, ziekenhuis en thuis is verenigd. Planetree helpt organisaties veranderen in een omgeving waarin de mens voorop staat, cliënten actieve deelnemers zijn en professionals en vrijwilligers van harte zorg geven. Indachtig het Planetree-concept wil het Spaarne Ziekenhuis haar patiënten medische zorg bieden waarbij: • mensen voorop staan en iedere medewerker zorgverlener is; • persoonlijke aandacht wordt gegeven aan de hele mens en dat betekent zorgen voor zijn fysieke, emotionele, geestelijke en sociale behoeften; • informatie toegankelijk en zinvol is zodat individuen zoveel mogelijk regie en zeggenschap houden over hun lijf, hun gezondheid en hun leven en actief betrokken zijn bij hun eigen veiligheid, welbevinden of herstel; • een houding van vriendelijkheid en compassie normaal is; 19
• veilige, toegankelijke en vakbekwame zorg essentieel is voor patiëntgerichte zorg; • begrip heerst voor het feit dat ziekte en ouderdom levens-veranderende ervaringen kunnen zijn voor patiënten, familie en zorgverleners; • familie, vrienden en dierbaren vitaal zijn voor herstel of de kwaliteit van leven; • de fysieke omgeving goed is ingericht omdat dit belangrijk is voor stressreductie en welbevinden; • medewerkers regie hebben over hun werk en daardoor ruimte hebben om beter en met meer plezier zorg te verlenen. In de Planetree-visie staat de mens voorop in een helende omgeving. Het Spaarne Ziekenhuis werkt volgens de volgende principes van Planetree: • Betere zorg: veilige, toegankelijke en vakbekwame zorg waarbij de patiënt actief betrokken en geïnformeerd wordt en zelf keuzes kan maken. • Helende omgeving: aandacht voor de invloed die sfeer, inrichting en bejegening op de gezondheid en welbevinden van de patiënt hebben. • Gezonde organisatie: tevreden patiënten, gemotiveerde medewerkers en een goede relatie met partners van het ziekenhuis. Inmiddels hebben alle ruim 1.700 medewerkers van het Spaarne Ziekenhuis een Planetree ervaringstraining gevolgd. De trainingen werden gegeven door collega’s die speciaal daarvoor zijn opgeleid. Plantree heeft veel dynamiek en energie in de organisatie gebracht. Zorgprofessionals voelen zich weer gesterkt om hun werk in te vullen op een manier die recht doet aan hun motivatie om patiënten op betrokken wijze medische zorg te geven.
Stéphanie de Blécourt, Manager Marketing & Sales De Planetree-trainingen maken je weer bewust van waarom je ook al weer de zorg in bent gegaan. Wat je ideaal daarin was. En wat jouw ‘cirkel van invloed is’ om vorm en inhoud te geven aanmensgerichte zorg.
Epic Het Spaarne Ziekenhuis ging in 2008 als eerste ziekenhuis buiten de Verenigde Staten werken met het Amerikaanse elektronisch patiëntendossier systeem Epic. Epic is een digitaal patiëntendossier dat het volledige medische proces rond de patiënt ondersteunt en bevat onder andere OK-verslagen, uitslagen van laboratoriumonderzoeken, röntgen, MRI-scan, afspraken, notities, medicatie, DOT-registratie en facturatie. Via het portal MijnSpaarneziekenhuis.nl (een voor de patiënten toegankelijk deel van Epic) kunnen patiënten afspraken maken met specialisten, hun lab-waarden inzien, brieven van de specialist aan de huisarts bekijken en via elektronische weg contact opnemen met zorgverleners. Met Epic heeft het Spaarne Ziekenhuis een elektronisch patiëntendossier geïmplementeerd dat eventuele toekomstige ambities op het gebeid van e-health volledig ondersteunt.
Arjen Noordzij, Uroloog, Voorzitter Medische Staf (Zorg)Professionals moet je zoveel mogelijk vrij laten, maar je moet wel een aantal regels en kaders stellen en daar mogen ze dan niet buiten stappen. Je maakt afspraken niet op het inhoudelijke niveau, maar op het proces.
20
Oncologie centrum 21
Oncologisch centrum In 2012 is bouwdeel C, een nieuwe vleugel bij het Spaarne Ziekenhuis in gebruik genomen; het Oncologiecentrum. In dit centrum is een nevenvestiging voor radiotherapie van het Antoni van Leeuwenhoek gevestigd. Met het Oncologiecentrum brengt het Spaarne Ziekenhuis alle zorg rond kanker bij elkaar. Dat betekent voor patiënten in de regio: deskundige zorg dichtbij huis. In het centrum is veel aandacht voor sfeer en omgeving. Patiënten met kanker ondergaan vaak een zware behandeling. In de nieuwbouw is daarom veel aandacht voor omgeving en sfeer. Er is veel licht en een prachtig uitzicht op de polders en de duinen. Thema’s die ook weer terugkomen in de inrichting. Zo kijkt de behandelafdeling voor chemotherapie uit op een groen dakterras. En in een sfeervol ingerichte huiskamer kunnen patiënten na behandeling nog even bijkomen. Het Spaarne Ziekenhuis heeft een nieuwe manier van samenwerken bij zorg rond kanker ontwikkeld. Wensen van patiënten stonden hierbij centraal. Mensen met kanker krijgen te maken met verschillende specialismen op verschillende afdelingen; de zorg overschrijdt de grenzen van afdelingen. In het nieuwe Oncologiecentrum brengt het Spaarne Ziekenhuis zorg en deskundigheid rondom kanker juist bij elkaar. Nieuw in het centrum is de polikliniek Oncologie. Binnen deze polikliniek houden meerdere specialismen spreekuur. Patiënten kunnen voortaan bij één polikliniek terecht voor een afspraak bij de internist, chirurg, gynaecoloog, longarts, uroloog of oncologie-verpleegkundige. De nieuwe werkwijze is prettig en efficiënt voor patiënt en zorgverlener. De patiënt krijgt afspraken die zoveel mogelijk op elkaar aansluiten en op één plek plaatsvinden. Zo dichtbij elkaar weten specialisten elkaar sneller te vinden voor afstemming of overleg. Terwijl een patiënt in de onderzoekskamer kan blijven, zich dus niet hoeft te verkleden, kan de ene specialist nu de andere even mee laten kijken. Deze nieuwe manier van samenwerken versnelt en verbetert de zorg. Planetree als middel, niet als doel Het Spaarne Ziekenhuis werkt met de Lean-methodiek om operational excellence te bereiken. Procedures en protocollen zoals die in een medische omgeving noodzakelijk zijn, lijken op het eerste gezicht op gespannen voet te staan met het Planetree-zorgconcept. Dit is niet het geval. Tijdens een operatie op de OK moeten de regels en protocollen worden nageleefd. Maar daarnaast worden er in een ziekenhuis nog heel veel andere handelingen verricht (in het zorgproces) waar die strakke regelgeving niet hoeft voort te duren. Daar kunnen de protocollen worden losgelaten. En die balans tussen protocollen en mensgerichte regelvrijheid hebben de medewerkers van het Spaarne Ziekenhuis met elkaar moeten leren. Het Spaarne Ziekenhuis heeft besloten niet een Planetree-label (internationale erkenning voor de geleverde inspanningen) te willen halen. Voor Spaarne Ziekenhuis is Planetree een middel om de kwaliteit van de geleverde zorg te verbeteren; het is geen doel op zich.
Rolf Brouwer, Anesthesioloog (&lid MVO-stuurgroep) Wij krijgen de patiënten in de OK op hun meest kwetsbare en stressvolle moment. Op de ‘holding’ (de ruimte waar de patiënten binnenkomen) proberen wij daar aandacht voor te hebben. Door liefdevolle communicatie met de patiënt. Een OK is natuurlijk een hele steriele, kille omgeving, maar woorden kunnen dan wel veel doen.
3.3 Kernthema Intern sociaal beleid Het Spaarne Ziekenhuis is een lerende organisatie. Het stimuleert medewerkers om hun mogelijkheden maximaal te benutten. Als Topklinisch opleidingsZiekenhuis biedt het een uitdagende leeromgeving op alle niveaus: voor studenten Geneeskunde, artsen die zich willen specialiseren, verpleegkundigen en 22
verzorgenden. Bovendien is in het Spaarne Ziekenhuis veel aandacht voor wetenschappelijk onderzoek. Na de fusie met het Kennemer Gasthuis behoort het nieuwe ziekenhuis in omvang tot de top van de STZ-ziekenhuizen. Het Spaarne Ziekenhuis wil ook top zijn in het vertrouwen dat de patiënt in haar heeft en mag hebben. Het ziekenhuis onderscheidt zich in de manier waarop zij de zorg rondom de patiënt organiseert. Afgestemd op de vraag, van onbesproken kwaliteit, over de grenzen van de vakgroepen heen en gericht op de toekomst. De vier basisprincipes van het Spaarne Ziekenhuis zijn: 1. de patiënt is een mens met behoeften; 2. alle medewerkers werken samen voor hetzelfde doel; 3. de geboden zorg is van hoogstaande kwaliteit; 4. het Spaarne Ziekenhuis heeft oog voor de toekomst. Vanuit het perspectief van Human Resources vertaalt het Spaarne Ziekenhuis bovengenoemde visie als volgt: • Het ziekenhuis is net als andere ziekenhuizen, een maatschappelijke organisatie ten behoeve van patiënten, gericht op het bieden van immateriële welvaart als deel van de gezondheidszorg. Dat is ook wat SZ haar medewerkers wil bieden: deelname aan het maatschappelijk leven en zinvolle inzet van hun capaciteiten. Binnen de gezondheidszorg is zij een aantrekkelijke werkplek. Dat is ook de zingeving van het werk in een ziekenhuis en de achtergrond van de omgangsvorm met de patiënt en onderling. • Een belangrijk instrument om medisch specialisten en medewerkers duurzaam inzetbaar te houden is continue aandacht voor hun ontwikkeling. • De patiënt geeft het ziekenhuis bestaansrecht en is ‘top of concern’. • Het ziekenhuis is zo goed dat mensen er graag willen werken. Iedereen is trots op het ziekenhuis. De medisch specialisten en medewerkers hebben diverse, verschillende drijfveren en vormen een dwarsdoorsnede van de samenleving. Maar zij worden verbonden door dezelfde visie en dezelfde omgangsvormen. Deze zijn de basis voor het handelen en voor de arbeidsmarkt communicatie. • Flexibiliteit is de norm. De medisch specialisten en medewerkers vinden het leuk en zijn toegerust om mee te bewegen en te veranderen in een maatschappelijk relevante en innovatieve omgeving. • Er is ruimte voor individualiteit en maatwerk. Investeren in de medisch specialisten en medewerkers past bij een opleidingsziekenhuis en loont in alle opzichten. • Het Spaarne Ziekenhuis beseft dat waardering in arbeidsomstandigheden (als werkklimaat, ontwikkelmogelijkheden, je gehoord en gekend voelen en invloed kunnen uitoefenen) duurzamer is dan financiële beloning. De benadering van haar rol als werkgever vat het Spaarne Ziekenhuis samen in de begrippen maatschappelijk bewustzijn, meesterschap, sturen op resultaat, verbinden en vertrouwen. Maatschappelijk bewustzijn De medisch specialisten en medewerkers van het Spaarne Ziekenhuis zien het als hun maatschappelijke verantwoordelijkheid om op regionaal - en nationaal niveau een sturende rol te spelen bij de ontwikkeling van een duurzaam zorglandschap. Patiënten hebben belang bij toegankelijke, betaalbare, veilige zorg van hoge kwaliteit. Ook op lange termijn. Zo denkt SZ mee over oplossingen ter voorkoming van ziektes, het flexibiliseren van arbeid en energiebesparing. De medisch specialisten en medewerkers realiseren zich dat zij bijdragen aan het maatschappelijk instituut gezondheidszorg. Zij leveren tijdig, gepaste en bewezen zorg en behandeling en delen met velen de verantwoordelijkheid de kosten daarvoor beheersbaar te houden en af te stemmen met andere matschappelijke kosten. Meesterschap Meesterschap vormt het fundament voor professionaliteit. Patiënten en potentiële medewerkers kiezen 23
voor het Spaarne Ziekenhuis vanwege de bewezen professionele deskundigheid van het personeel. De status van Topklinisch opleidingsZiekenhuis vraagt dat de medisch specialisten en medewerkers van het ziekenhuis steeds worden uitgedaagd om zich te blijven ontwikkelen op hun vakgebied. Het Spaarne Ziekenhuis is een organisatie van ontwikkeling en innovatie, waar medewerkers en medisch specialisten in verbinding staan met elkaar, met andere zorgverleners en met wetenschappelijke ontwikkelingen, om op deze wijze steeds de beste zorg voor haar patiënten te garanderen. Sturen op resultaat Het Spaarne Ziekenhuis stelt vertrouwen in de professionaliteit van haar medewerkers. Zij worden aangestuurd op hun prestaties en resultaten en niet op hun aanwezigheid of inspanningen. Een professionele, resultaatgerichte organisatie vraagt om vertrouwen in het beoordelingsvermogen, zelfstandigheid, inspraak en initiatief van medewerkers. Dit vertrouwen is niet vrijblijvend: zelfstandigheid en verantwoording afleggen over resultaten en uitkomsten gaan hand in hand. Het ziekenhuis stimuleert dat medewerkers zelf verantwoordelijkheid dragen voor hun resultaten en eigen ontwikkeling. Verbinden Zelfbewuste professionals kennen hun grenzen en weten de samenwerking te zoeken en te vinden voor het bereiken van hun resultaten. Patiënten kiezen allereerst voor het Spaarne Ziekenhuis vanwege het meesterschap van medisch specialisten en medewerkers, direct gevolgd door de wijze waarop zij zich bejegend voelen. Een van de belangrijkste kwaliteiten van het ziekenhuis komt dus voort uit het vermogen van medisch specialisten en medewerkers om verbinding te leggen met patiënten en met hen in contact te staan. Ook uit de focusgroep gesprekken met patiënten bij de introductie van het zorgconcept Planetree kwam dit als belangrijk aandachtspunt naar voren. Het Spaarne Ziekenhuis wil een ziekenhuis zijn waar patiënten dagelijks ervaren dat de zorgprofessionals in verbinding met hen staan, naar hen luisteren en hen als persoon aanspreken en waarderen. Er wordt eerlijk, oprecht en met respect met de patiënt gecommuniceerd, net zoals de zorgprofessional de zorg ook zelf wil ontvangen. Dit is een waarde die alle medewerkers en specialisten met elkaar delen. Medewerkers en medisch specialisten verbinden zich daarnaast dagelijks met vele anderen: familieleden van patiënten, bezoekers, directe collega’s binnen het team, collega’s van andere afdelingen en organisaties en instanties buiten het ziekenhuis. Tenslotte wil het Spaarne Ziekenhuis ook dat medewerkers en medisch specialisten in verbinding staan met zichzelf door (zelf)reflectie en bewustwording van het eigen functioneren. Deze wijze van verbinden is niet alleen essentieel voor de kwaliteit van de dienstverlening maar ook een voorwaarde om te kunnen leren en innoveren.
Henk Wellen, Manager HRM Het Planetree zorgconcept bestaat uit een aantal elementen. Het meest belangrijke element is uiteraard de patiënt, maar een ander belangrijk element is de medewerker. Want als je tevreden medewerkers hebt dan mag je er bijna vanuit gaan dat dit één op één resultaat heeft in de relatie naar de patiënt toe. Planetree past heel goed binnen HR en het heeft ook een positieve denkwijze gebracht bij de medewerkers en de leidinggevenden.
Vertrouwen Vertrouwen is de spil waar alles om draait in de relatie tussen de patiënt en het ziekenhuis aan de ene kant en in de relatie tussen het ziekenhuis en de medisch specialist en de medewerker aan de andere 24
Co-assistenten gynaecologie krijgen van de gynaecoloog (r) les over de geboorte. 25
kant. De patiënt kan en mag erop vertrouwen dat de medisch specialist en medewerker hem op maat gesneden zorg verlenen van goede kwaliteit. Waarbij zij oog hebben voor de mens achter de patiënt en inzicht hebben in zijn verschillende behoeften. De medisch specialist en de medewerker genieten het vertrouwen van het ziekenhuis dat zij in staat zijn deze zorg te verlenen aan de patiënt. Omgekeerd mag het ziekenhuis erop vertrouwen dat de medisch specialist en medewerker naar beste weten en kunnen hun professie uitoefenen. Lerende organisatie Het Spaarne Ziekenhuis is een lerende organisatie. Het stimuleert medewerkers om hun mogelijkheden maximaal te benutten. Als Topklinisch opleidingsZiekenhuis biedt het een uitdagende leeromgeving op alle niveaus: voor studenten Geneeskunde, artsen die zich willen specialiseren, verpleegkundigen en verzorgenden. Bovendien is in het Spaarne Ziekenhuis veel aandacht voor wetenschappelijk onderzoek. Management Development (MD) Management Development is in het Spaarne Ziekenhuis gericht zich op het (bij)scholen, trainen, verdiepen en ontwikkelen van talenten van medewerkers. In het programma werd het thema ‘Spanning en Lenigheid’ uitgewerkt in een aantal masterclasses. De vijf talenten uit het Talentprogramma (vijf talentvolle medewerkers die een ontwikkelprogramma van gemiddeld een jaar volgen) ontwikkelen zich op het gebied van leidinggeven en expertise. Twee leidinggevenden gingen in het kader van het Europese HOPE uitwisselingsprogramma van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen naar Spanje en Zweden om onderzoek te doen rond het thema Patient safety. Het Spaarne Ziekenhuis begeleidde een maand lang een leidinggevende uit Zweden. De uitwisseling beviel goed en wordt een vast onderdeel van het MD-programma. Vitaliteit Via ‘Spaarne on the move’ kunnen medewerkers 10 weken lang direct na hun werk gratis sporten in het ziekenhuis. Collega’s, gecertificeerde trainers, geven les in yoga, hardlopen, aikido en fitness. Het Spaarne Ziekenhuis kreeg voor ‘Spaarne on the move’ voor 2 jaar een subsidie van ZonMw. Daarnaast wordt het project mogelijk gemaakt door een intensieve samenwerking met de sportverenigingen en de gemeente Haarlemmermeer. Medische vervolgopleidingen In 2013 had het Spaarne Ziekenhuis wederom 15 opleidingen tot medisch specialist. 92 arts-assistenten volgden een opleiding. In 2013 zijn de opleidingen anesthesiologie en orthopedie gevisiteerd door de Registratiecommissie Geneeskundig Specialismen en kregen een verlengde opleidingsbevoegdheid van 5 jaar. Wetenschappelijk onderzoek Het wetenschappelijk onderzoek van het Spaarne Ziekenhuis en Kennemer Gasthuis is ondergebracht in het Wetenschapsbureau, onderdeel van het Linnaeusinstituut. In het Wetenschapsbureau nemen ook het Streeklaboratorium voor de Volksgezondheid Kennemerland en sinds 2012 Atal-Medial en de Stichting Apotheek der Haarlemse Ziekenhuizen deel. Ten opzichte van 2012 daalde het aantal wetenschappelijke stages in het KG en Spaarne Ziekenhuis iets, van 27 naar 21. Het aantal wetenschappelijke studies nam iets af in 2013. Het aantal in PubMed geciteerde artikelen nam daarentegen toe van 68 in 2012 naar 88 in 2013. Genetisch epidemioloog Richard Brohet promoveerde in februari aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Jill van Aken, reumatoloog, promoveerde in september aan de Universiteit van Leiden. Het Linnaeusinstituut organiseerde het Wetenschapssymposium, het arts-assistenten wetenschapssymposium en het vaccinsymposium waarop twee - in 2013 gepromoveerde - artsonderzoekers van het Linnaeusinstituut hun vaccinonderzoek presenteerden.
26
Training en opleiding De opleiding tot Verpleegkundige wordt in samenwerking met het ROC - waar mogelijk binnen het ziekenhuis - vormgegeven. Leerlingen zijn enthousiast over de lessen praktijkoriëntatie die docenten van het Spaarne Ziekenhuis geven. De leerlingen worden vroeg betrokken bij de ziekenhuispraktijk en ervaren hierdoor eerder wat het beroep inhoudt. Begeleiders op de werkvloer en leerlingen waren positief over de pilot met leerwerkplaatsen op de verpleegafdeling interne geneeskunde en orthopedie. Er is inmiddels begonnen met de vernieuwde vorm van begeleiding voor de herziene MBO-V opleiding (‘Nieuw Elan’). In 2013 zijn vijf groepen senior verpleegkundigen-kliniek en één groep senior verpleegkundigenpolikliniek getraind. Onderdelen uit het trainingsprogramma waren planmatig werken, grip op de dagindeling, coachen, motiveren en beïnvloeden van collega’s en het uitspelen van praktijksituaties. Duurzame inzetbaarheid en vitaliteit De gemiddelde leeftijd van de medewerkers van het Spaarne Ziekenhuis stijgt. De duurzame inzetbaarheid en vitaliteit van oudere én jongere medewerkers én medisch specialisten zijn belangrijke pijlers voor het succes van medewerkers. De werkdruk voor alle medewerkers en medisch specialisten zal, gelet op de toenemende efficiency, steeds verder oplopen. Dit doet een beroep op hun mogelijkheden hier adequaat mee om te gaan. De medewerker en medisch specialist dragen primair zorg voor hun eigen vitaliteit en gezondheid. Het Spaarne Ziekenhuis stimuleert, ondersteunt of faciliteert (met bijvoorbeeld ARBO, aandacht voor specifieke gezondheidsrisico’s of bepaalde levensfases en vitaliteitprogramma’s). De medewerker en medisch specialist onderkennen de eigen verantwoordelijkheid in het onderhouden van hun competenties (kennis en vaardigheden). Het ziekenhuis draagt - behalve opleidings- en trainingsmogelijkheden - zorg voor ‘leren op de werkvloer’ en rollen en functies die ‘duurzame inzetbaarheid’ stimuleren. Tenslotte draagt het Spaarne Ziekenhuis zorg voor een cultuur en werkomgeving en een set van waarden en normen, waarin de omschreven visie t.a.v. duurzame inzetbaarheid actief wordt uitgedragen.
3.4 Kernthema Milieu en Facilitair De milieudimensie van duurzame ontwikkeling heeft betrekking op de effecten van de activiteiten van een organisatie op levende en niet-levende natuurlijke systemen, waaronder land, lucht, water en ecosystemen. Milieu-indicatoren betreffen prestaties met betrekking tot invoer/verbruik (bv. materiaal, energie, water) en uitvoer/emissies (bv. luchtemissies, afvalwater, afval). Daarnaast hebben ze betrekking op de prestaties ten aanzien van biodiversiteit en de naleving van milieuregelgeving. Hier volgt de managementbenadering van Spaarne Ziekenhuis ten aanzien van de milieuaspecten: • Vastgoed • Energie • Afval • Afvalwater • Duurzame kleding in de zorg Vastgoed Het Spaarne Ziekenhuis is een Topklinisch opleidingsZiekenhuis in de regio Haarlemmermeer en omstreken. Het Spaarne Ziekenhuis bestaat uit drie locaties (Hoofddorp, Heemstede, en Hillegom) waarvan de locatie Hoofddorp de hoofdlocatie is. Het ziekenhuis heeft ongeveer 61.500 m2 bruto vloeroppervlak (BVO). De totale investeringskosten over grond en gebouwen bedroegen ruim € 132.500.000.
27
Vastgoedvisie Het is de visie van Spaarne Ziekenhuis dat in de toekomst vastgoed een belangrijke asset is voor de STZ functie. Er zal naar rato ruimte nodig zijn, naast patiëntenzorgruimten, voor opleidings-activiteiten (STZ), administratieve en managementfuncties (niet specifieke ruimten). Het Spaarne Ziekenhuis heeft op het vastgoed de volgende visie: • De functionaliteit en het gebruik van de ruimten ondersteunen de patiëntenzorg en opleidingsfunctie van het ziekenhuis en voegen waarde toe voor de patiënten. •V astgoed zal door SZ in eigendom worden beheerd, ook bij een (eventueel gedwongen) samenwerking met andere zorginstellingen. • In 2025 heeft SZ meerdere locaties in haar verzorgingsgebied, dicht aangesloten op de huisartsen organisatie. Zo bereikt zij ´nabijheid´ en ketensamenwerking met de huisarts. • SZ bedient de groei in de Haarlemmermeer zodanig dat zij tegemoet komt aan de verwachting van de patiënten in haar regio. Specialisten in mensenwerk vult het Spaarne Ziekenhuis in door in de komende jaren de patiënten gastvriendelijk, deskundig en veilig te diagnosticeren, te behandelen, te verplegen en te verzorgen in haar gebouwen. • De inrichting van haar gebouwen is in de toekomst transparant in opzet, warm in uitstraling en functioneel in zorglogistiek. • (Nieuw)bouw vindt alleen plaats als er extra structurele productie wordt gerealiseerd om die bouw te bekostigen. De kosten en baten lopen bij voorkeur gelijk op. • In de komende jaren wordt duidelijk hoe SZ omgaat met de schaarse beschikbare grond in Hoofddorp, de knelpunten die er nu zijn en de risico’s van groei voor onze specifieke, semi-specifieke en niet-specifieke ruimten. Standaardisatie van ruimten en flexibel gebruik ervan is een normale zaak.
Pepijn van Gestel, Manager Facilitair Bedrijf De toolbox-gedachte zit een beetje tussen het Vastgoedplan (standaardisatie) en de Planetree-gedachte (de patiënt centraal) in. De bouwgeboden van het Spaarne Ziekenhuis Bij alle keuzes die het Spaarne Ziekenhuis rond vastgoed maakt, hanteert zij onderstaande bouwgeboden: - Het gebouw is patiëntvriendelijk: Het gebouw is transparant in opzet, warm en gastvriendelijk in uitstraling en functioneel in zijn zorglogistiek. De patiënt hoeft zo min mogelijk te lopen door het gebouw. - Het gebouw is medewerkervriendelijk: Het gebouw is de plek waar de professionals deskundig en veilig kunnen diagnosticeren, behandelen, verplegen en opleiden. - Het Spaarne Ziekenhuis bouwt gestandaardiseerd (zo weinig mogelijk specifiek). - Ruimten worden flexibel gebruikt (delen). - De indeling van de (ver)(nieuw)bouw sluit altijd aan bij bestaande functionele niveaus: – niveau 0, backoffice en opleiding; niveau 1, polikliniek en diagnostiek; niveau 2, verplegen en hotfloor; niveau 3 verplegen. - Opleiding krijgt een STZ-waardige plaats in het gebouw. - Alleen structurele groei in zorgproductie verdient de ‘investering in stenen’ terug. Zorg gaat voor andere ruimtelijke vraagstukken. Huisvestingsconcept Het Spaarne Ziekenhuis werkt met een toolbox waarin een samenhangend concept is opgesteld voor diverse afzonderlijke huisvestingsvraagstukken. Het gaat hierbij niet alleen om de ruimtelijke organisatie, voortkomende uit de manier waarop het Spaarne Ziekenhuis met patiënten omgaat en haar bedrijfsvoering heeft ingericht, maar ook om de toepassing van kleur, meubilair en materialen en kunst 28
In het Spaarne Ziekenhuis staat het belang van de patiënt voorop. Medisch en ondersteunend personeel zetten zich in om het de patiënt zo aangenaam mogelijk te maken. Het interieur dient deze doelstelling te ondersteunen en waar mogelijk te versterken. De richtlijnen in de toolbox zijn daarom afgeleid van een aantal belangrijke kernwaarden van het ziekenhuis, zoals licht, transparantie, doorzicht, keuzemogelijkheden, herkenning, natuurlijke materialen en kleuren en de toepassing van kunst. Veel van deze waarden zijn gebaseerd op het Planetree-concept, waarbij een helende omgeving wordt gecreëerd. Het Spaarne Ziekenhuis wil eenheid scheppen in de inrichting van het gebouw, zodat voor patiënten, bezoekers en personeel een herkenbaar geheel ontstaat. De huisvesting dient ervoor te zorgen dat gebruikers zich eenvoudig kunnen oriënteren, de weg kunnen vinden en zich op hun gemak voelen. Een rustig en eenduidig interieur zorgt hiervoor. Binnen het overall huisvestingsconcept is er ruimte voor verfijning per afdeling of vleugel. Hierdoor krijgt een afdeling of vleugel de mogelijkheid de eigen identiteit uit te dragen, maar ontstaat ook een beter leesbaar gebouw. Wanneer alle gangen in het ziekenhuis op elkaar lijken, is het voor patiënten en bezoekers een hele klus net die ene goede wachtkamer te vinden. Binnen de eenheid van het interieurconcept zorgen juist de kleine verfijningen voor de noodzakelijke oriëntatie. Vloeren, wanden en plafonds vormen de basis voor het interieur en de drager voor alle elementen die zich hierin bevinden. Door deze basis licht van kleur te houden, in een variatie van wit- en grijstinten, ontstaat een tijdloos geheel dat niet snel veroudert. De lichte vloeren, plafonds en wanden reflecteren het daglicht en brengen het tot diep in het gebouw. Samen met prachtige uitzichten bepaalt het daglicht in grote mate de sfeer in het ziekenhuis. Licht en zicht zorgen aantoonbaar voor een gevoel van welbehagen. In de vaste inrichting (ontvangstmeubels, zitbanken, pantry’s etc.) worden materialen toegevoegd, zoals hout, glas en acrylaat (kunststof). Kleur en textuur komen met name terug in het meubilair en in
‘Thema stad’
29
kunsttoepassingen. Kleur zorgt voor contrast en sprankeling in de ruimte. Kunst draagt bij aan diversiteit en eigenheid. Voor iedere vleugel van het Spaarne Ziekenhuis is een thema bepaald, dat de vleugel een eigen identiteit geeft en voor herkenbaarheid zorgt. De thema’s komen terug in de vorm van kunst en beeld. De omgeving van het ziekenhuis, lopend vanaf de Noordzeekust tot aan de stad, vormt het uitgangspunt voor het concept. De vijf gebieden die hierbij passeren, zijn: ‘kust’, ‘Bollenstreek’, ‘polder’, ‘luchthaven’ en ‘stad’. Als zesde thema is ‘verbinding’ het thema voor de A-vleugel. Hier bevindt zich de entree van het gebouw, de centrale hal, het restaurant en bijna alle trappenhuizen. Het is de plek waar alle vleugels samenkomen, het knooppunt van het ziekenhuis. De thema’s zijn nu al te herkennen op de kruispunten en lifthallen bij de ingangen van de vleugels. Bij de associaties met de thema’s gaat het in eerste instantie niet zozeer om kleurgebruik, maar meer om het totale gevoel dat ze oproepen. De thema’s krijgen daarom vooral vorm in de toepassing van beeld, kunst, fotografie en grafische uitingen. Zowel letterlijke beelden, als meer abstracter werk is mogelijk. De vorm is hierbij vrij: foto’s, schilderijen, beeldhouwwerken, 3D- kunstwerken, teksten en gedichten. Energie & Afval(water) en duurzame kleding Het Spaarne Ziekenhuis is zich bewust van het feit dat zij een forse CO2 footprint heeft. Als ziekenhuis gebruikt zij veel energie en produceert zij veel ( en gevaarlijk) afval. Teneinde haar CO2-footprint te verkleinen heeft het ziekenhuis een aantal concrete maatregelen doorgevoerd en beraadt het ziekenhuis zich op aanvullende acties die haar belasting op het milieu doen verminderen. Energie Voor haar energievoorziening maakt het Spaarne Ziekenhuis o.a. gebruik van een installatie voor WarmteKoudeOpslag (WKO). De WKO-installatie bestaat uit twee koude bronnen en twee warme bronnen met een maximale totale capaciteit van 350 m3. ‘s Zomers wordt water uit de koude bron (± 7C) gepompt en gebruikt voor koeling. Het opgewarmde water wordt teruggebracht in de warme bron (15 graden C). ‘s Winters wordt het gebouw verwarmd met dit opgewarmde water en een warmtepomp. Het afgekoelde water vloeit weer in de koude bron terug. Optimalisatie WKO-installatie, reductie CO2-uitstoot Het huidige rendement van de WKO- installatie ligt tussen 60 - 70% van het oorspronkelijke ontwerp en bepaalde vermogen. In 2014 is de WKO- installatie geoptimaliseerd. Deze optimalisatie levert in 2015 een verwachte vermindering aan energiekosten van € 25.000 per jaar op en een vermindering van CO2 uitstoot van 114 ton per jaar. De terugverdientijd van de investering zal 8.7 jaar bedragen. Deze daling is gebaseerd op de huidige installatie, beschikbare gegevens, omvang en productie van het Spaarne Ziekenhuis. Naast de optimalisatie van de WKO-installatie is de installatie ook geïsoleerd. De verwachte rendementsverbetering is 1,9% ten opzichte van het oorspronkelijke ontwerp. Dit betekent een verwachte vermindering aan gaskosten van € 7.000 vanaf 2015 per jaar en een vermindering van CO2 uitstoot met 39 ton per jaar. De terugverdientijd zal 2,5 jaar bedragen. Deze vermindering is gebaseerd op de huidige energieprijzen. Zonnepanelen(PV-cellen) Het Spaarne Ziekenhuis plaatst eind 2014 / begin 2015 in totaal 1.400 zonnepanelen verdeeld over de daken van het ziekenhuis. De oppervlakte van de PV-cellen bedraagt ca. 2.300 m2. Hiermee wordt 322.000 kWh aan stroom per jaar opgewekt. Deze opbrengst komt overeen met het elektriciteitsverbruik van circa 100 huishoudens. Uitgaande van een verbruik van ca. 11.200.000 kWh per jaar, betekent dit dat 2,9% van het totale elektriciteitsverbruik van het Spaarne Ziekenhuis op duurzame manier wordt opgewekt. De besparing op elektriciteit zal ongeveer € 22.700 per jaar bedragen. 30
De vermeden CO2 uitstoot (bij 455 gram voor grijze stroom) bedraagt 146.500 kg per jaar.
PV-paneel Een zonnepaneel of ‘Photovoltaïsch- panel’ - kortweg PV-paneel – is een paneel dat zonne-energie omzet in elektriciteit. Afval (vast) Het Spaarne Ziekenhuis heeft met betrekking tot vast afval diverse maatregelen doorgevoerd: -G evaarlijk afval: door het gebruik van instructiekaarten en een betere en vaste indeling van de afvalstromen in de opslagruimte, wordt duidelijker welk afval waar hoort. Door gebruik van eenduidige formulieren zijn er minder misverstanden bij de afvoer van gevaarlijk afval en worden onnodige ritten vermeden. -N iet specifiek ziekenhuisafval (restafval): Het niet specifieke ziekenhuisafval is geanalyseerd op de lopende band. Op basis van de bevindingen treft het ziekenhuis maatregelen om bepaalde materialen (vooral kunststoffen) beter te gaan scheiden. -Z achte folie: Op de afdelingen CSA (sterilisatie), de operatiekamers (OK) en in de keuken wordt zachte folie verzameld in een knapzak. Dit plastic werd eerst afgevoerd als restafval maar wordt nu gerecycled. Afvalwater (Pharmafilter) Het Spaarne Ziekenhuis doet momenteel onderzoek naar de haalbaarheid van de bouw van een Pharmafilter (zie panel). In het eerste kwartaal van 2014 zal de inventarisatie plaatsvinden van kengetallen, locatie bepaling, vergunningtrajecten en belanghebbenden. Begin 2015 zal het ziekenhuis aan de hand van de inventarisatie bepalen of de realisatie haalbaar is. Door het bouwen van het Pharmafilter verwacht het Spaarne Ziekenhuis een besparing op energiegebruik, afval, logistiek en heffingen te realiseren. Tevens wordt aangegeven dat er een daling van het aantal ziekenhuisinfecties plaats kan vinden. Exacte percentages en bedragen worden in 2015 nader bepaald en vastgesteld. Het Pharmafilter is een integraal zorg-, afval- en afvalwaterbehandelingssysteem voor ziekenhuizen, verpleeghuizen en andere zorginstellingen. Het syteem bestaat uit de vermaler Tonto en de zuiveringsinstallatie. Het afval dat de Tonto (die op de afdeling staat) vermaalt, wordt samen met het afvalwater afkomstig van het sanitair via de aanwezige interne riolering afgevoerd naar de installatie. In de installatie worden het organische afval en de verbruiksartikelen (o.a. bedpan) gemaakt van bioplastics, vergist en omgezet in elektriciteit. Het overige afval, waaronder conventionele plastics, worden gedecontamineerd en afgevoerd. Het systeeem verbetert de service, hygiëne, patiëntveiligheid en efficiency binnen het ziekenhuis en het werkt prettiger voor het personeel.
Yvonne Wilders, Raad van Bestuur Als Spaarne Ziekenhuis bijdraagt aan een substantiële verlaging van onze CO-2 footprint, dan zou ik trots zijn.
31
Duurzame kleding in de zorg Het Spaarne Ziekenhuis neemt deel aan de werkgroep duurzame kleding in de zorg van MVO Nederland. Het doel van deze werkgroep is om een duurzaam kledingstuk te ontwikkelen voor de zorg dat een functionele meerwaarde biedt. Hierbij moeten de vele technische toepassingen uit de textielindustrie zoals infectiesignalerend/preventief textiel en klimaatregulerende weggooikleding, de meerwaarde aan deze kleding geven. Het resultaat van de deelname is dat het Spaarne Ziekenhuis haar kennis heeft verbreed over het duurzamer inzetten van kleding en daarmee nu gerichte keuzes voor de toekomst kan maken. Groene Loper Festival Het Spaarne Ziekenhuis was met een stand bij het Groene Loper Festival in Hoofddorp. Het doel van dit festival is bezoekers een markt vol producten met een duurzaam verantwoord verhaal aan te bieden. Ook het Spaarne Ziekenhuis liet zien wat het ziekenhuis aan duurzaamheid doet. Als activiteit voor de kinderen is het afvalspel gespeeld, een educatief spel om kinderen bewust te maken van afvalscheiding en de mogelijkheden hiervan.
32
3.5 Kernthema Rol en invloed zorgketen Het Spaarne Ziekenhuis wil een breed aanbod van zorg bieden. Daarom zet het ziekenhuis in op samenwerking in de regio. Het ziekenhuis streeft er naar om zorg te verlenen aan de mensen in haar werkgebied zonder dat er wachtlijsten ontstaan en om de kwaliteit van deze zorg continu te verbeteren. Hiertoe investeert SZ intensief in de relatie met de 1ste lijnszorg. Door goede samenwerking in de keten kan het Spaarne Ziekenhuis dure voorzieningen in stand houden en daar zorg geven waar deze het meest effectief en efficiënt is.
Yvonne Wilders, Raad van Bestuur Als Spaarne Ziekenhuis kijken wij naar wat goed is voor de patiënt. Goede ziekenhuiszorg drijft op goede ketenzorg.
Eerste-/ tweede lijn platform Met de huisartsen van de Haarlemmermeer, Heemstede en Bollenstreek vindt regelmatig overleg plaats om te komen tot een goede afstemming van zorg. In 2013 vond frequent overleg plaats over het bouwen van een geïntegreerde spoedpost in Hoofddorp. In 2012 heeft het Spaarne Ziekenhuis een enquête gehouden onder huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde (verpleeghuisartsen). Het onderwerp van de enquête was: communicatie met het Spaarne Ziekenhuis. Dat leverde een aantal verbeterpunten op die zijn besproken met de medisch managers. Zo is er nu meer aandacht voor kostenbesparing bij het voorschrijven van medicijnen. Verder werd de bereikbaarheid van verwijzers verbeterd. Er is een up-to-date database met contactgegevens van huisartsen uit de regio ontwikkeld. Hierin staan ook alle spoednummers van verwijzers. Uit de enquête bleek ook dat verwijzers sneller de ontslagbrieven van hun patiënten willen krijgen. Het streven is ontslagbrieven binnen vier werkdagen te versturen. Inmiddels gaan heel veel brieven nog dezelfde dag naar de huisarts. Zo is de verwijzer snel op de hoogte van de laatste ontwikkelingen bij de patiënt.
33
Jos Mulders, huisarts Hillegom Over het algemeen ben ik heel tevreden over de samenwerking met het Spaarne Ziekenhuis. Uiteraard zijn er wel een aantal aandachtspunten en die liggen vooral op het vlak van de interne communicatie. Het Spaarne Ziekenhuis moet meer naar buiten treden. Ze hebben het intern wel goed op orde, maar ze zouden meer kunnen extern communiceren. Bijvoorbeeld door een informele informatieavond te organiseren voor huisartsen waarin het ziekenhuis haar visie op zorg toelicht. Er zijn wel informatiebijeenkomsten (Spaarne Dagen) maar daar komen dan maar 10 tot 20 huisartsen. Terwijl wel zo’n 300 tot 400 huisartsen doorverwijzen naar het Spaarne Ziekenhuis. Verder moeten wat mij betreft de huisartsen en medisch specialisten meer met elkaar optrekken. De huisartsen zouden meer zichtbaar moeten zijn bij de specialist. In de werkgroep 1ste – lijn waar ik in zit is dit ook ter sprake gekomen. Huisartsen zouden we kunnen vragen een pasfoto aan te leveren zodat bij een verwijzing de specialist weet met wie hij samenwerkt. De medisch specialist moet ook meer zichtbaar zijn voor de husartsen. Bijvoorbeeld door zich te profileren op het gebied van nascholing. Tenslotte vind ik het feit dat het elektronisch patiëntendossier Epic en ons Huisartsen InformatieSysteem (HIS) niet op elkaar zijn aangesloten, een groot probleem. Al zou er alleen maar een koppeling bestaan met betrekking tot de medicijnen van de patiënt. Het feit dat die koppeling er niet is, zorgt soms gewoon voor onveilige situaties. Overigens ben ik heel positief over de snelheid dat ontslagbrieven worden verstuurd. Die heb ik binnen de 24 uur. Een patiënten-tevredenheid van ruim een 7 op een schaal van 10 herken ik wel. Maar wat qua patiënt-tevredenheid tot een cijfer 9 zou kunnen leiden zijn: - een verbetering van de interne communicatie tussen de specialismen; - een actievere wisselwerking tussen de medisch specialisten en de huisartsen; - een koppeling tussen Epic en ons Huisartsen InformatieSysteem (HIS). Samenwerking Adamas en GGZ InGeest In het Oncologiecentrum van het Spaarne Ziekenhuis zijn vrijwilligers van het Adamas Inloophuis aanwezig om patiënten te ondersteunen. Bij Adamas werken mensen die, vaak uit eigen ervaring, weten wat de impact van kanker is. Patiënten en hun naasten zijn welkom om hun verhaal te delen met een van de vrijwilligers of in contact te komen met andere mensen die hetzelfde meemaken. De vrijwilligers geven geen medische informatie. Daarnaast werkt het ziekenhuis samen met GGZ InGeest. Deze organisatie biedt psychiatrische zorg op maat aan kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen. Voor patiënten die psychische ondersteuning nodig hebben, houdt GGZ InGeest spreekuur in het Oncologiecentrum. Transmurale diabeteszorg en medicatieveiligheid Via maandelijkse nieuwsbrieven houdt het Spaarne Ziekenhuis de huisartsen op de hoogte van allerlei praktische zaken. Zo ontvingen de huisartsen het medisch gezichtenboek met foto’s en contactgegevens van alle specialisten van het Spaarne Ziekenhuis. De Transmurale diabeteszorg van het Spaarne Ziekenhuis heeft als doel de verbetering van de kwaliteit van zorg en het verkrijgen van volledige transparantie van de zorg voor patiënten met diabetes in de regio. De medische gegevens moeten veiling, snel, volledig en efficiënt worden uitgewisseld tussen de diverse zorgverleners. 34
Medisch specialisten van het Spaarne Ziekenhuis, de ziekenhuisapotheek, huisartsen en algemene apotheken overleggen regelmatig over hoe de medicatieveiligheid in de regio kan worden verhoogd. Samen zorgen voor de oudere patiënt Kwetsbare ouderen worden regelmatig opnieuw opgenomen in het ziekenhuis waarbij ze telkens risico lopen op onherstelbaar functieverlies. Een goede overdracht van het ziekenhuis naar huis kan dit helpen voorkomen. Het Spaarne Ziekenhuis werkt daarom samen met transferverpleegkundigen om de zorg tussen het ziekenhuis en thuis zo goed mogelijk te regelen. Voor ontslag van de patiënt is er contact met de wijkverpleegkundige, patiënt, mantelzorg en huisarts. De transferverpleegkundige bezoekt de patiënt als deze nog in het ziekenhuis ligt en krijgt dan het behandelplan mee. Daarna komt ze nog een aantal keer bij de patiënt thuis om de zorg te coördineren. De kans dat patiënten weer opgenomen worden in het ziekenhuis is op deze manier kleiner. Doorgeleverde zorg zonder vergoeding In het verleden ontvingen patiënten de vergoeding van hun medische kosten rechtstreeks van de zorgverzekeraar. Inmiddels sluiten de ziekenhuizen contracten af met de zorgverzekeraars, waarbij zij een doorleververplichting hebben voor de zorg. Dit betekent dat het Spaarne Ziekenhuis - ook als de contractwaarde zoals overeengekomen met de zorgverzekeraar is bereikt- door moet gaan met het leveren van zorg aan patiënten. In 2013 was sprake van vele miljoenen aan doorgeleverde zorg zonder verdere financiële vergoeding. Het Spaarne Ziekenhuis draagt daarmee bij aan haar maatschappelijke taak de kosten van de zorg zoveel mogelijk te beheersen. Wetenschappelijke publicaties Medische specialisten van het Spaarne Ziekenhuis publiceren artikelen en/of werken mee aan tientallen wetenschappelijke publicaties in diverse vakgebieden. In 2013 is door de medisch specialisten van het ziekenhuis in de volgende disciplines gepubliceerd: Cardiologie (2), Chirurgie (6), Geriatrie (2), Gynaecologie (6), Interne geneeskunde (6), Kindergeneeskunde (2), Klinische chemie (2), Klinische fysica (3), Longgeneeskunde (7), Medische microbiologie (2), Neurochirurgie (12), Neurologie (15), Orthopedie (8), Radiologie (1), Radiotherapie (3), Reumatologie (1), Revalidatiegeneeskunde (4), Urologie (3). Daarnaast hebben medewerkers van het Wetenschapsbureau – onderdeel van het Linnaeusinstituut - bijgedragen aan de publicatie van zes artikelen. Kortom, door haar samenwerking met haar regionale partners in de zorgketen, haar inspanningen om de kosten van de zorg te beheersen en het delen van haar kennis op nationaal- en internationaal niveau levert het Spaarne Ziekenhuis haar bijdrage aan de optimalisatie van de zorgketen.
3.6 Kernthema Mensenrechten Het Spaarne Ziekenhuis is een Topklinisch opleidingsZiekenhuis in de regio Hoofddorp. De aard van de activiteiten (het bieden van medische zorg en opleidingen) sluit in feite uit dat het schenden van mensenrechten aan de orde kan zijn. De VN- verklaring van de Mensenrechten is opgenomen in de Nederlandse wet- en regelgeving waar het ziekenhuis aan voldoet. De onderwerpen die in het kader van mensenrechten in relatie tot een ziekenhuis wel relevant zijn hebben betrekking op de privacy van (medische) gegevens en de wijze waarop het ziekenhuis met klachten om gaat. Privacy Het recht op de privacy van medische gegevens is bij het Spaarne Ziekenhuis goed geborgd. Het ziekenhuis werkt met een uitgebreide toegangsmatrix waarin is vastgelegd welke zorgprofessional om welke reden tot een bepaald gedeelte van het elektronisch patiëntendossier Epic toegang 35
heeft. Als er een verschuiving in de toegangsautorisatie aan de orde is, wordt daar in de ‘Commissie Gegevensveiligheid’ uitgebreid over gediscussieerd. Op deze wijze borgt het ziekenhuis dat alleen het behandelteam rond de patiënt inzage heeft in zijn of haar privacygevoelige gegevens. Klachtenprocedure Overeenkomstig de Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector (WKCZ) werkt het Spaarne Ziekenhuis met een klachtenprocedure. Het Spaarne Ziekenhuis wil klachten steeds meer op de afdelingen zelf behandelen en oplossen. Dit past bij de visie om de patiënt centraal te stellen en het zorgconcept Planetree. Een patiënt die een klacht wil indienen, heeft verschillende mogelijkheden: -D e klacht met de betrokken medewerker bespreken met als doel direct, dus zonder bemiddeling, tot een oplossing te komen. - Een klacht indienen bij de klachtencoördinator. -E en klacht indienen bij de klachtencommissie, als de patiënt een oordeel wil van een onafhankelijk gremium. - Het ziekenhuis aansprakelijk stellen voor geleden materiële of immateriële schade. Een klacht indienen bij het Regionaal Tuchtcollege. Klachtenbehandeling Het Spaarne Ziekenhuis heeft een klachtencoördinator. Deze kan een patiënt helpen bij het kiezen van de beste manier om een klacht in te dienen. In het ziekenhuis zijn ongeveer tien medewerkers uit diverse disciplines - naast hun dagelijkse werkzaamheden - klachtenbemiddelaar. De bedoeling van bemiddeling is dat de patiënt en degene over wie de klacht gaat door hoor en wederhoor een bevredigend resultaat bereiken. Er zijn ook klachten die zich niet lenen voor bemiddeling. Bijvoorbeeld een klacht over een rekening, faciliteit of de wachttijd. Deze zogenoemde ‘onderzoeksklachten’ handelt het Spaarne Ziekenhuis over het algemeen schriftelijk af. In 2013 steeg het aantal onderzoeks- en bemiddelingsklachten van 269 naar 316. Jarenlang is dit aantal stabiel gebleven. Het aantal klachten in de categorie ‘medische behandeling’ bleef hoog vergeleken met 2012. Het aantal klachten over ‘coördinatie en communicatie’ en ‘financiën/rekeningen’ nam toe. Deze laatste categorie is de afgelopen jaren de grootste stijger. In eerste instantie kwam dit vooral door de stijging van het wettelijk opgelegde eigen risico. Ook het invoeren van het ‘no show tarief’ in 2013 voor het niet verschijnen op een poliklinische afspraak zorgde voor een toename. Er is een duidelijke afname in het aantal klachten dat over bejegening gaat, van 13,4 naar 4,1%. Wellicht een indicatie dat het Planetree gedachtegoed binnen het Spaarne Ziekenhuis is geland.
Mirjam Ootes, Manager Kwaliteit, Communicatie, Infectiepreventie & Patiëntenvoorlichting Wij gaan ervan uit dat patiënten er - met het indienen van hun klacht aan willen bijdragen om de zorg in het ziekenhuis te verbeteren.
Klachtencommissie In 2013 zijn er drie klachten bij de Klachtencommissie ingediend. In vergelijking met 2012 waarin negen klachten binnenkwamen, is sprake van een aanzienlijke daling. De Klachtencommissie deed in 2013 de volgende aanbevelingen aan de Raad van Bestuur: - Naar aanleiding van een klacht over het meerdere malen uitstellen van operaties geeft de klachtencommissie de Raad van Bestuur in overweging erop toe te zien dat de genomen maatregel om een extra operatiekamer en operatieteam ter beschikking te stellen er inderdaad toe leidt dat ope36
raties niet meer om bedrijfseconomische redenen worden uitgesteld. - Naar aanleiding van het niet vastleggen van afspraken over de verzorging geeft de klachtencommissie de Raad van Bestuur in overweging erop toe te zien dat de op de verpleegafdeling gemaakte afspraken daadwerkelijk worden geregistreerd en nageleefd. Naar aanleiding van de ingediende klachten heeft het Spaarne Ziekenhuis in 2013 de volgende verbeteracties ingezet: - Betere controle op schoonmaak van isolatiekamers. - Verbetering van ontslagmedicatie door middel van Oriarapport. - Betere baliebezetting polikliniek plastische chirurgie. - Meer variatie in voeding door pasta- en rijstgerechten. - Wifi-ontvangst in het hele ziekenhuis.
3.7 Kernthema Betrokkenheid bij en ontwikkeling van de gemeenschap Organisaties hebben een relatie met de gemeenschappen waarin zij actief zijn. Deze relatie behoort te zijn gebaseerd op de betrokkenheid bij de gemeenschap om zo te kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van die gemeenschap. Betrokkenheid bij de gemeenschap – individueel of via een vereniging – helpt om de burgerlijke samenleving te versterken. Organisaties die zich op een respectvolle manier bezighouden met de gemeenschap en haar instellingen, weerspiegelen en versterken de democratische- en burgerwaarden. Het Spaarne Ziekenhuis is erop gericht de band met de bevolking in de regio te verstevigen. Het ziekenhuis organiseert open dagen maar ook speciale ontmoetingen rondom thema’s, zodat zij haar kennis met de regio kan delen. SZ werkt samen in de regio met andere zorginstellingen maar ook met gemeenten en andere ondernemers. Zij onderhoudt contacten met de patiëntenplatforms uit de regio en met scholen; scholieren kunnen zij leren hoe zij gezond kunnen leven, maar hen ook interesseren voor de gezondheidszorg als toekomstige werkgever.
Een live operatie tijdens een van de avonden voor bedrijfsvrienden. 37
De ‘Stichting Vrienden Spaarne Ziekenhuis’ is opgericht in december 2014 en heeft als doel projecten in het Spaarne Ziekenhuis financieel te ondersteunen. Met deze ondersteuning wordt de zorg voor patiënten verbeterd en komen er extra voorzieningen die het verblijf van patiënten aangenamer maken, allemaal passend in het Planetree concept. Betrokkenheid bij de lokale gemeenschap In het kader van het MVO heeft het Spaarne Ziekenhuis vanuit de fondsenwerving de volgende activiteiten ontwikkeld die geresulteerd hebben in: - Geld van particulieren en bedrijven • Vriendencampagne in ziekenhuis: allerlei activiteiten om mensen Vriend te laten worden van het Spaarne Ziekenhuis. Voorbeelden zijn de organisatie van een braderie of de verkoop van Vriendenarmbandjes en Vriendenbroodjes. • De oprichting van een zakelijk netwerk van bedrijven die het Spaarne Ziekenhuis steunen met een jaarlijkse bijdrage. Het netwerk organiseert drie bijeenkomsten per jaar rond een inhoudelijk thema. - Handen uit de mouwen activiteiten •B edrijfsvriend Takeda doet vrijwilligerswerk in het Spaarne Ziekenhuis. Alle medewerkers lopen een dagdeel mee. •M edewerkers van het bedrijf L’Oréal schilderen de wachtkamer in de kinderpoli. - In actie door derden • Rotary Haarlemmermeer fietst € 21.234 bijeen voor de herinrichting van familiekamers. • Rotary Schiphol organiseert een oogstfeest en doneert € 3000 aan Stichting Vrienden. • J uniorkamer Haarlemmermeer organiseert een rally en doneert € 300 aan de kinderafdeling. • St. Lopen tegen Kanker organiseert een tennistoernooi en doneert tien i-Pads aan de dagbehandeling Oncologie. - Scholen in actie voor het Spaarne Ziekenhuis • Basisschool de Wijngaard organiseert een circus en verkoopt zelfgemaakte artikelen voor een bijdrage aan het project ‘naamslingers’ voor de couveuse afdeling. - Verschillende vermogensfondsen doneren geld aan diverse Planetree projecten, waaronder: • een lichttuin: een plek om te herdenken, buiten op het terrein. Een tuin met lichtobjecten als kunstwerk; • nieuwe activiteitenmaterialen voor de afdeling Geriatrie; • de herinrichting van familiekamers; • de inrichting van twee palliatieve kamers; • Spaarne Spa: handmassage aan bed door vrijwilligers; • de renovatie van de Moskee; • een kindvriendelijke inrichting van de spel- en observatieruimte; • een verwen-dag ‘Pluk de Dag’ voor patiënten met kanker. Betrokkenheid bij de internationale gemeenschap Naast de interne- en externe waardering voor het elektronisch patiëntendossier van het Spaarne Ziekenhuis, was er ook nationale en internationale belangstelling voor Epic. Diverse Nederlandse ziekenhuizen brachten werkbezoeken aan het Spaarne Ziekenhuis en ook vonden er bezoeken plaats van ziekenhuizen uit België en Denemarken. Tenslotte was er ook contact met het Noorse ministerie van Volksgezondheid over dit onderwerp.
38
Hoofdstuk 4. Integratie van MVO binnen de organisatie Introductie Dit hoofdstuk geeft inzicht in ‘hoe’ het Spaarne Ziekenhuis haar maatschappelijke verantwoordelijkheid integreert in het beleid en in haar dagelijkse werkzaamheden, systemen en processen. Hierbij komt tevens de verantwoordelijkheid van het ziekenhuis binnen de zorgketen en de communicatie naar stakeholders aan de orde.
4.1 Ketenverantwoordelijkheid en invloedssfeer Het Spaarne Ziekenhuis ziet het als haar missie om goede, mensgerichte en toegewijde medisch specialistische zorg te leveren aan de bewoners van Haarlemmermeer, Heemstede en de Bollenstreek. Het zijn van een opleidingsziekenhuis betekent dat de invloedssfeer groter is dan de directe omgeving van het ziekenhuis alleen, omdat medisch specialisten en verpleegkundigen – opgeleid in het Spaarne Ziekenhuis – hun weg vinden door heel Nederland. Het Spaarne Ziekenhuis werkt volgens Planetree, het zorgmodel voor mensgerichte zorg. Zorgprofessionals die, na hun opleiding elders gaan werken, nemen het Planetree-gedachtegoed mee. De vele wetenschappelijke publicaties waar medisch specialisten aan meewerken en het doen van toegepast wetenschappelijk onderzoek dragen bij aan zorginnovatie binnen Nederland en daarbuiten. Voor het Spaarne Ziekenhuis is de patiënt ‘top of concern’. De missie komt tot uitdrukking in de kernwoorden: patiëntgericht, professioneel, gezamenlijk en ondernemend. - Patiëntgericht: de mens als individu met zijn of haar zorgvraag staat centraal; - Professioneel: patiëntgerichte zorg van hoogwaardige kwaliteit -G ezamenlijk: intensieve en collegiale samenwerking binnen teams en tussen teams, en met fusiepartner het Kennemer Gasthuis maakt het verschil. -O ndernemend: medewerkers die oog hebben voor verbeteringen en initiatieven nemen om deze te realiseren. Met bovengenoemde activiteiten en de in paragraaf beschreven initiatieven die het Spaarne Ziekenhuis ontplooit in samenwerking met de lokale gemeenschap, geeft het Spaarne Ziekenhuis – en vanaf 2015 het gefuseerde Spaarne Gasthuis - invulling aan haar ketenverantwoordelijkheid en probeert zij binnen haar invloedssfeer positieve duurzame effecten te bewerkstelligen.
4.2 Gepaste zorgvuldigheid (due diligence) Strategische risico’s in beeld Strategische beleidsvoering in de non-profitsector is meer dan ooit nodig, omdat instellingen in deze sector te maken hebben met een overheid, die regelmatig nieuwe beleidsprioriteiten stelt en zich op een aantal gebieden terugtrekt. In dat kader heeft het Spaarne Ziekenhuis in 2012 de ziekenhuis-brede, strategische risico’s voor de komende jaren in beeld gebracht. Voor elk risico is een verantwoordelijk manager benoemd. Deze coördineert de te nemen maatregelen om de risico’s te beheersen. Begin 2013 zijn er acht risico’s gedefinieerd. Risico 1. Patiëntgegevens openbaar door hacken Elektronisch Patiënten Dossier -E en gerenommeerd bedrijf voerde de ethische hack uit en concludeerde dat het ziekenhuis goed bezig is. De aandachtspunten uit de hack worden opgepakt. 39
Risico 2. Uitbraak epidemieën en multiresistente bacteriën -D oor de Raad van Bestuur genomen adviezen van Infectiepreventie zijn bindend. Eventueel worden afdelingen gesloten, ongeacht de continuïteit. Risico 3. Reputatieschade -H et plan van aanpak voor het zorgvuldig managen van- en open communiceren over eventuele calamiteiten is vastgesteld. Risico 4. Niet-naleven van protocollen en procedures, onvoldoende kennis processen en apparatuur - Voortgang Prospectieve beoordeling (PRI) op (nieuwe) processen en middelen. - Overzicht, van onder andere training en certificering, naast de eigen van verantwoordelijkheid afdelingshoofden. - Dashboard-omgeving creëren voor management om sneller te kunnen reageren bij niet-naleven van procedures en protocollen. - Sturen op naleving, kennis op peil brengen en bewustzijn vergroten. Risico 5: Monopolie positie van de zorgverzekeraars - Strategie bepalen en regie houden in keuzes die het ziekenhuis maakt. - Samen optrekken met de huisartsen in de zorg voor de regio. - Samenwerken met zorgverzekeraars waar dat kan. - Kiezen voor kwaliteit en aantonen dat het ziekenhuis die ook levert. - Letten op mogelijk aanpassen van verzekeringspolissen. Risico 6: Een macro-economische korting en relatie tot solvabiliteit - Flexibeler begroten en een flexibelere bedrijfsvoering. - Vooraf bepalen welke activiteiten worden verminderd of beëindigd als er een korting komt. - Specifieke afspraken met banken bij financiering van de fusie ten aanzien van solvabiliteitratio’s. - Vaststellen dat nieuwe leningen op korte termijn invloed hebben op de solvabiliteitsratio, maar dat de business case toont dat solvabiliteit na enige tijd juist verbetert. Aparte afspraken maken met banken over liquiditeitssteun. Risico 7: Differentiatie zorgaanbod en ‘cherry picking’ waarbij een STZ- of breed georiënteerd ziekenhuis de dure/niet financierbare zorg krijgt. - Bepaalde activiteiten stopzetten of onderbrengen bij TranSpaarne. - Meebewegen in de keten en dezelfde of betere voordelen bieden ten opzichte van een Zelfstandig Behandel Centrum (ZBC). Risico 8: Tekort aan arbeidskrachten en meer arbeidsongeschiktheid - Om het tekort aan arbeidskrachten op de lange termijn te voorkomen moet het ziekenhuis de arbeidsmarktcommunicatie intensiveren en de instroom, doorstroom en uitstroom van medewerkers organiseren, in combinatie met het talentprogramma. In 2013 zijn drie zorggroepen begonnen met de implementatie van Strategische Personeelsplanning. Om arbeidsongeschiktheid door langer doorwerken te voorkomen vergrootte het ziekenhuis het bewustzijn van medewerkers over vitaliteit en het investeren in gezondheid. Het ziekenhuis moet de regelruimte voor de medewerkers vergroten en de investeringen in vitaliteit en gezondheid voortzetten. Risico’s 1, 2 en 3 zijn in 2013 beheerst. Risico’s 4, 5 en 6 zijn nog niet voldoende beheerst, waarbij de laatste twee risico’s voor een deel buiten onze invloedssfeer liggen. Daarnaast hebben de risico’s 7 en 8 uit 2012 in 2014 meer prioriteit gekregen.
40
4.3 Integreren van maatschappelijke verantwoordelijkheid in besturingsprocessen, systemen en procedures Borging in systemen en procedures door middel van keurmerken Het Spaarne Ziekenhuis wil mensgerichte zorg leveren waarbij de kwaliteit van de zorg én de bejegening van de patiënt ‘top of concern’ zijn. Het Spaarne Ziekenhuis beschikt over tientallen keurmerken, waarvan sommigen verplicht zijn. Daarnaast heeft het ziekenhuis de ambitie om – vanuit haar maatschappelijke verantwoordelijkheid - deels ook keurmerken te behalen die niet verplicht zijn. Tot de belangrijkste keurmerken behoren: Elektronisch patiëntendossier Het Spaarne Ziekenhuis heeft een internationale onderscheiding voor het Elektronisch Patiëntendossier (EPD). Deze onderscheiding heet Stage 6 EMRAM Award. Het betekent dat het EPD bijdraagt aan de patiëntveiligheid en de kwaliteit van zorgverlening aan de patiënten. Goede palliatieve zorg bij kanker De European Society for Medical Oncology (ESMO) heeft op 28 september 2013 een belangrijk kwaliteitskeurmerk uitgereikt aan het Oncologiecentrum van het Spaarne Ziekenhuis. Dit Europese keurmerk wordt toegekend aan ziekenhuizen die op kwalitatief hoog niveau oncologische zorg (zorg bij kanker) met palliatieve zorg (zorg die niet gericht is op genezen maar op verlichten en verzachten) integreren. Borstkankerzorg Borstkankervereniging Nederland heeft het Spaarne Ziekenhuis een roze lintje toegekend voor zorg aan borstkankerpatiënten. Kindgericht ziekenhuis Het Spaarne Ziekenhuis heeft twee bronzen ‘smileys’ gekregen van de Stichting Kind en Ziekenhuis, één voor de kinderafdeling en één voor dagbehandeling van kinderen. Seniorvriendelijk Het Spaarne Ziekenhuis heeft het keurmerk voor seniorvriendelijk ziekenhuis gekregen. Dit betekent dat de zorg aansluit bij de behoeften en wensen vanuit het perspectief van ouderen. Het keurmerk is een initiatief van de gezamenlijke Ouderenbonden. Award voor Epic Anesthesia De anesthesie module Epic Anesthesia heeft voor de tweede keer een prijs gewonnen. De inrichting en het gebruik van deze applicatie leverde de Planetree Award op. HKZ-certificaat voor afdeling Dialyse De afdeling Dialyse van TranSpaarne heeft het HKZ-certificaat. Het betekent dat de Dialyseafdeling gestructureerd en zorgvuldig werkt aan een veilige en optimale behandeling van dialysepatiënten. De behandeling voldoet bovendien aan de behoeften en verwachtingen van patiënten. TopZorg-predikaten Het Spaarne Ziekenhuis heeft TopZorg-predikaten van zorgverzekeraar Menzis voor de behandeling van o.a.: darmkanker, prostaatkanker, neus- en keelamandelen, de operatieve behandeling van knie-atrose en het plaatsen van een nieuw heupgewricht. Pluim voor vruchtbaarheidszorg De zorg rond vruchtbaarheidsproblemen is in het Spaarne Ziekenhuis goed geregeld. Dat blijkt uit de 41
Familiekamer
42
Monitor Fertiliteitszorg van Freya, de vereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen. Het Spaarne Ziekenhuis ontving daarom een Pluim voor de vruchtbaarheidszorg. Kwaliteitszegel Dermatologie Het Spaarne Ziekenhuis voldoet aan de kwaliteitscriteria die patiënten samen met dermatologen hebben opgesteld. Dat werd beloond met het Kwaliteitszegel Dermatologie. Het Kwaliteitszegel Dermatologie is een initiatief van Huidpatiënten in samenwerking met de beroepsgroep van dermatologen. Vaatkeurmerk Het Spaarne Ziekenhuis voldoet aan de door de Hart & Vaatgroep opgestelde criteria en kreeg het vaatkeurmerk. Het keurmerk richt zich op de kwaliteit van behandelingen van aandoeningen aan de aorta en in de slagaders van benen, bekken, buik en hals.
4.4 Het monitoren van activiteiten en beoordelen van prestaties Het Spaarne Ziekenhuis monitort de patiënttevredenheid en de medewerkerstevredenheid frequent. Patiënttevredenheid De Patiënten adviesraad (PAR) van het Spaarne Ziekenhuis organiseert sinds zes jaar de ‘dag van de patiënt’. Tijdens deze dagen wordt een enquête gehouden onder de patiënten op de verpleegafdelingen, de poliklinieken en de bezoekers van het Spaarne Ziekenhuis te Hoofddorp en op de locatie in Heemstede. Van de 460 uitgereikte enquêteformulieren werden er afgelopen jaar 250 ingevuld geretourneerd, dat is bijna 27% meer dan het voorgaande jaar. De belangrijkste resultaten: -9 7% van de patiënten beoordeelt de kwaliteit van de geneeskundige behandeling met ‘goed tot zeer goed’. Een score en met een ‘Patiënt Quality Index’ van 7,71 en dat is substantieel hoger dan in voorgaande jaren. -D e kwaliteit van de verpleegkundige behandeling is met 97% ‘goed tot zeer goed’ beoordeeld; een ‘Patiënt Quality Index’ van 7,93 en dat is hoger dan voorgaande jaren. -D e kwaliteit van de communicatie scoort iets lager dan de vorige categorieën maar is ruim voldoende. -D e ‘nazorg aan huis’ heeft ingeleverd op de score van voorgaande jaren. Hier lijkt ruimte voor verbeterinitiatieven. -D e wachttijd bij de poli’s scoort het laagste van de ‘core business’ activiteiten van het Spaarne Ziekenhuis. Er een verbetering ten opzichte van de voorgaande jaren, maar dit blijft een aandachtspunt. Met een Patiënt Quality Index score van 7,27 scoort het Spaarne Ziekenhuis bovengemiddeld. (2012)
7,02 GEVARENZONE
0
2
BENEDEN PEIL
4
GEMIDDELD ZIEKENHUIS
6
TOP ZIEKENHUIS
8
7,27
10 43
Medewerkerstevredenheid De tevredenheid onder de medewerkers van het Spaarne Ziekenhuis is groot. Dat blijkt uit het tevredenheidsonderzoek dat het ziekenhuis liet uitvoeren. Het Spaarne Ziekenhuis scoorde gemiddeld een 8.0, terwijl dit landelijk op een 7.5 staat. Ook in betrokkenheid en bevlogenheid scoort het ziekenhuis hoger dan het landelijk gemiddelde. Dit cijfer resulteerde in een nominatie voor Beste Werkgever 2013. Het ziekenhuis eindigde uiteindelijk op een 19de plaats in de categorie bedrijven met meer dan 1.000 werknemers. Open cultuur en trots De hoge tevredenheid onder medewerkers is het gevolg van een jarenlang beleid, waarin ontwikkeling van de eigen medewerkers en een open cultuur een belangrijke rol spelen. Er is een uitgebreid scholingsprogramma rond mensgerichte zorg en thema’s als veiligheid. Daarnaast streeft het ziekenhuis een open cultuur na waarin medewerkers worden aangemoedigd om elkaar aan te spreken op fouten. Uit het tevredenheidsonderzoek blijkt ook dat medewerkers graag in het Spaarne Ziekenhuis werken omdat er veel ruimte is voor eigen inbreng en omdat ze het gevoel hebben deel te mogen uitmaken van een goed en sociaal bewogen team. Daarnaast vinden medewerkers het Spaarne Ziekenhuis een kwalitatief goed ziekenhuis. Modern, digitaal en transparant. Met veel aandacht voor nieuwe ontwikkelingen.
4.5 MVO ambities, communicatie en rapportage In hoofdstuk 3 zijn een aantal strategische uitdagingen beschreven die het Spaarne Ziekenhuis dient te adresseren. In deze paragraaf beschrijven wij wat de ambities (concrete acties en initiatieven) zijn om een aantal van de beschreven uitdagingen op te pakken. Per strategische uitdaging benoemen we hier de daarbij behorende actie(s) en initiatieven. Duurzame strategie fusiepartners Het is de ambitie van het Spaarne Ziekenhuis om ook na de fusie met het Kennemer Gasthuis, vlak bij de patiënt te blijven. De uitdaging is dat ook in het gefuseerde ‘nieuwe’ ziekenhuis (Spaarne Gasthuis) de zorgprofessionals de patiënt het gevoel kunnen geven dat zijn zorgvraag op de juiste plek beantwoord wordt. Het gaat erom medewerkers bij elkaar te krijgen rondom patiëntengroepen en patiëntvragen, zodanig dat de omvang van het ziekenhuis in feite niet relevant is. Dit vraagt o.a. om een gezamenlijke duurzame strategie van de fusiepartners. Dit betekent o.a. de adoptie van de ISO 26000 richtlijn als leidraad voor een duurzame strategie voor het Spaarne Gasthuis. Actie -D eelname van medewerkers van het Kennemer Gasthuis aan de MVO Expeditie Duurzame Zorg II, die begin 2015 van start gaat. Verlaging CO2 footprint Ziekenhuizen produceren grote hoeveelheden gevaarlijk afval en gebruiken veel energie. Het Spaarne Ziekenhuis wil haar CO2 footprint zo laag mogelijk houden door gerichte investeringen te doen in duurzame energie (zonnepanelen), afvalreductie en – management, duurzaam inkopen, (afval)water management door middel van Pharmafilter en duurzame kleding voor de zorg . Acties - De uitrol van zonnepanelen op het dak van o.a. de locatie Hoofddorp. - Waar mogelijk afval reduceren en zoveel mogelijk recycelen (o.a. zachte folies) - Beleid formuleren en uitrollen voor duurzaam inkopen. -B esluitvorming rondom de bouw van een Pharmafilter afronden en indien het besluit positief is, 44
starten met de bouw van de installatie in 2015. - Na afronding van de pilot ‘duurzame kleding in de zorg’ deze kleding daadwerkelijk laten produceren en binnen het ziekenhuis introduceren. Gaan ontwikkelingen zoals meer eigen regie van de patiënt (ondersteund door e-health) en verschuiving van zorg naar de 1ste lijn, een oplossing bieden voor de verwachte vergrijzing van de (beroeps)bevolking? Actie - Onderzoeken hoe e-health kan bijdragen aan de regiefunctie van de patiënt en bekijken of het Spaarne Gasthuis met collega-ziekenhuizen die ook met Epic werken, in gezamenlijkheid apps kunnen ontwikkelen. De Planetree filosofie stevig(er) verankeren in het beleid en gedrag van de organisatie, met name ook in relatie tot fusiepartner Kennemer Gasthuis. Actie - De Planetree methodiek introduceren en uitrollen in het Kennemer Gasthuis. Communicatie & Rapportage Het Spaarne Ziekenhuis wil met deze rapportage meer duidelijkheid geven aan haar invulling voor MVO, zowel voor haar eigen personeel als in de communicatie met alle belanghebbenden. Deze duurzaamheidsrapportage, gebaseerd op de wereldwijde richtlijn ISO 26000 ‘Maatschappelijke Verantwoordelijkheid van Organisaties (MVO)’ en de Zelfverklaring ISO 26000 zijn gepubliceerd op de website van het Spaarne Ziekenhuis en op het Publicatieplatform van het NEN.
45
46
Algemeen nummer (023) 890 89 00 Postadres Postbus 770, 2130 AT Hoofddorp Internet www.spaarneziekenhuis.nl E-mail
[email protected] Locatie Hoofddorp Spaarnepoort 1 2134 TM Hoofddorp Alle voorzieningen Locatie Heemstede Händellaan 2A 2102 CW Heemstede Dagbehandeling en poliklinieken
