Ziekenhuis Gelderse Vallei Gebaseerd op de wereldwijde richtlijn ISO Maatschappelijke Verantwoordelijkheid van Organisaties (MVO)

Duurzaamheidsrapport

Ziekenhuis Gelderse Vallei Gebaseerd op de wereldwijde richtlijn ISO 26000 ‘Maatschappelijke Verantwoordelijkheid van Organisaties (MVO)’

Doel van het rapport Dit rapport geeft inzicht in de onderbouwing en uitwerking van de gemaakte keuzes door Ziekenhuis Gelderse Vallei ten aanzien van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid. Als richtinggevend kader voor de rapportage is het ISO 26000 raamwerk gebruikt, met de vier hoofdgebieden: 1. 2. 3. 4.

Onderschrijven en toepassen van de zeven principes van MVO Identificeren en betrekken van belanghebbenden (stakeholders) De zeven MVO-kernthema’s Integratie van MVO binnen de organisatie

In samenwerking met: Constantis, Bunnik Lex Eschauzier, Consultant MVO Hans Kröder, ISO 26000 Internationaal Expert Datum: 1 september 2013

Duurzaamheidsrapport Ziekenhuis Gelderse Vallei

Pagina 2 van 33

1 september 2013

Inhoudsopgave Introductie Gelderse Vallei ....................................................................................................................... 5 Hoofdstuk 1 De zeven principes van MVO ..................................................................................................... 7 Hoofdstuk 2 Identificeren en betrekken van stakeholders .............................................................................. 9 Hoofdstuk 3 De zeven MVO kernthema’s .................................................................................................... 12 3.1 Kernthema Bestuur van de organisatie ....................................................................................... 12 3.2 Kernthema Patiëntenaangelegenheden ..................................................................................... 14 3.3 Kernthema Intern sociaal beleid .................................................................................................. 18 3.4 Kernthema Milieu en facilitair....................................................................................................... 21 3.5 Kernthema Rol en invloed zorgketen .......................................................................................... 23 3.6 Kernthema Mensenrechten ......................................................................................................... 25 3.7 Kernthema Betrokkenheid bij en ontwikkeling van de gemeenschap ......................................... 26 Hoofdstuk 4. Integratie van MVO binnen de organisatie .............................................................................. 28 4.1 Ketenverantwoordelijkheid en invloedssfeer ............................................................................... 28 4.2 Missie en beleid ........................................................................................................................... 28 4.3 Gepaste zorgvuldigheid (due diligence) ...................................................................................... 29 4.4 Integreren van maatschappelijke verantwoordelijkheid in besturingsprocessen, systemen en procedures ......................................................................................................................................... 29 4.5 Het monitoren van activiteiten en beoordelen van prestaties ...................................................... 30 4.6 MVO communicatie en rapportage .............................................................................................. 31 Bijlage: Milieu en facilitair ....................................................................................................................... 33


Pagina 3 van 33

1 september 2013


Pagina 4 van 33

1 september 2013

Introductie Gelderse Vallei Inleiding & scope Ziekenhuis Gelderse Vallei (hierna vermeld als ‘ZGV’) heeft haar hoofdlocatie in Ede en beschikt over goed geoutilleerde en toegankelijke diagnose- en behandelcentra in Barneveld, Veenendaal en Wageningen. De scope van dit rapport is gericht op de hoofdlocatie van het ziekenhuis in Ede. De privékliniek Vivre, dochteronderneming van ZGV, is in deze rapportage niet meegenomen. Het ziekenhuis heeft een omzet van ruim 170 miljoen en biedt werkgelegenheid aan ongeveer 2900 medewerkers. Zorg dienstverlening ZGV biedt een compleet pakket van kwalitatief hoogwaardige ziekenhuiszorg voor ruim 370.000 mensen in de regio. Het ziekenhuis is een netwerkorganisatie en neemt een centrale en prominente plaats in binnen het regionale zorgnetwerk. ZGV biedt acute & complexe-, chronische- en electieve zorg. Bij ieder van deze domeinen van zorg hoort een bepaalde klantwaarde en daar aan gekoppeld een specifiek handelingsperspectief van de zorgprofessional:  Acute en complexe zorg Bij acute en complexe zorg streeft ZGV naar product leadership. De handelingsbekwaamheid van de zorgprofessional staat bovenaan. Doortastend, zakelijk handelen is essentieel omdat de kans op schade voor de patiënt erg groot is.  Chronische zorg In het chronische domein is een goede band en relatie met de patiënt cruciaal (‘customer intimacy’). De zorgprofessional en de patiënt nemen de regievoering samen ter hand.  Electieve zorg Electieve (planbare) zorg is per definitie niet acuut of complex. Het gaat daarbij vooral om ingrepen zoals kijkoperaties, liesbreuken e.d. Bij deze vorm van zorg is het voor de patiënt van belang dat hij op de gemaakte afspraken aan kan. Hier past een strak georganiseerd werkproces; de


zogenaamde ‘focussed factory’ benadering. Dik van Starkenburg (RvB) : ‘ZGV moet de zorgvraag niet creëren, zij moet die beantwoorden.’

Profilering Met wetenschappelijk onderbouwde voedingsen bewegingsconcepten versterkt ZGV deze zorg en onderscheidt zij zich in de zorgmarkt. ZGV profileert zich als het voedingsziekenhuis van Nederland en werkt hiervoor samen met Wageningen Universiteit. ZGV heeft als eerste ziekenhuis de maaltijden naar keuze van de patiënt ingericht. Deze ‘At Your Request’ maaltijdservice zorgt op jaarbasis voor € 200.000,- aan besparing doordat minder voedsel hoeft te worden weggegooid. Daarnaast is ZGV één van de vier topsportziekenhuizen in Nederland en werkt zij samen met NOC*NSF en het Sport Medisch Centrum te Papendal. ZGV hanteert als expliciete strategische doelstellingen ‘de eigen regie van de patiënt’ (verder uitgewerkt onder het kernthema Patiëntenaangelegenheden) en ‘medewerker aan de top’, nader toegelicht onder het kernthema Sociaal intern beleid. Het is de ambitie van het ziekenhuis om de ‘zorg-euro’ zo effectief mogelijk te besteden. De ziekenhuiszorg zal de komende jaren ingrijpend veranderen. Er vindt een verschuiving plaats van klinische naar ambulante (1ste lijn zorg). Dit betekent dat veel aandacht uitgaat naar de inrichting van transmurale zorgpaden. Daarbij is het van belang om eerst het zorgproces goed met alle betrokkenen (1ste en 2de lijn) in beeld te brengen en vervolgens de processen in te richten. ZGV heeft een bijzonder E-zorg systeem ontwikkeld ter ondersteuning van het zorgproces. E-zorg systemen geven de patiënt de regie over zijn zorgtraject en dragen bij aan de optimalisatie van de (regionale) zorgketen. Hierin speelt het 1ste -2de lijnplatform een belangrijke rol. Pagina 5 van 33

1 september 2013

MVO MVO dient te worden verankerd in alle bedrijfsprocessen. Omdat ZGV al een maatschappelijke organisatie is, zijn veel besluiten en processen hier al op ingericht. Bij veel activiteiten wordt een afweging gemaakt tussen verschillende stakeholderbelangen: de belangen van patiënten staan uiteraard voorop. MVO is maatwerk, het is een leer- en groeiproces en geen eindbestemming. ZGV rapporteerde in 2011 al in haar jaarverslag over MVO door middel van een aparte paragraaf. ZGV heeft tevens een aantal MVOspeerpunten vastgesteld, welke in hoofdstuk 3 over de kernthema’s worden toegelicht. Ziekenhuis Gelderse Vallei op weg met ISO 26000 ISO 26000 is de internationale richtlijn voor MVO (Maatschappelijke Verantwoordelijkheid van Organisaties) en biedt ondersteuning voor implementatie van MVO. ISO 26000 geldt voor alle typen organisaties, groot en klein, publiek en privaat. ISO 26000 biedt internationaal overeengekomen definities, principes en kernthema's voor MVO. Daarnaast geeft ze richtlijnen voor implementatie van maatschappelijke verantwoordelijkheid. MVO Regiegroep Van april tot oktober 2012 zijn verkennende gesprekken en presentaties gehouden over ISO 26000 met Calibris Duurzaam. In januari 2013 is een eerste workshop verzorgd voor een groep vertegenwoordigers (circa 30 personen) uit de gehele organisatie. Tevens is een MVO regiegroep opgericht, die het ISO 26000 traject begeleidt. Dit rapport is een eerste inventarisatie van wat ZGV aan MVO doet. Het is tot stand gekomen op basis van interne beleidsdocumenten en zeventien interviews.


Pagina 6 van 33

1 september 2013

Hoofdstuk 1 De zeven principes van MVO Wereldwijd zijn er zeven principes afgesproken voor MVO. Deze normen en waarden vormen een soort ‘paraplu voor goed bestuur’ voor elke organisatie. Uiteraard is er wereldwijd sprake van maatschappelijke, politieke, economische en culturele diversiteit. Elke organisatie dient deze zeven MVOprincipes te respecteren en toe te passen, waarbij het vrij staat om eigen principes toe te voegen. 1.1 Rekenschap afleggen ZGV legt rekenschap af over haar prestaties door middel van een jaarverslag conform het model van ministerie van VWS en Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). Hierbij wordt rekenschap afgelegd door de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht. Ook de medische staf, ondernemingsraad, cliëntenraad, klachtencommissie, commissie patiëntveiligheid, verpleegkundige adviesraad en de medische ethische commissie doen verslag van hun werkzaamheden. ZGV rapporteert over prestatie-indicatoren die tot stand zijn gekomen door de Inspectie van de Gezondheidszorg (IGZ), Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) en Orde van Medisch Specialisten (OMS). De kwaliteitsindicatoren van IGZ worden gerapporteerd evenals de verplichte indicatoren Zichtbare Zorg (ZiZo). De vrijgevestigd medisch specialisten maken een jaarverslag per maatschap, rapporteren over de prestatie-indicatoren en geven inzage in de visitatierapporten van de beroepsvereniging en de Medisch Specialistische Registratie Commissie (MSRC) aan de Raad van Bestuur en het stafbestuur. Voor het elfde jaar op rij is ZGV erin geslaagd de zorginhoudelijke en financiële doelstellingen te realiseren. 1.2 Transparant zijn ZGV wil transparant zijn in al haar activiteiten en besluiten. De website en het jaarverslag geven inzicht in bestuur en organisatie, beleid, inspanningen en prestaties. De uitkomsten Duurzaamheidsrapport Ziekenhuis Gelderse Vallei

van de basis-set kwaliteitsindicatoren en de basis-set veiligheidsindicatoren van de IGZ worden tevens zichtbaar gemaakt op www.ziekenhuizentransparant.nl. De gegevens worden beheerd door Dutch Hospital Data (DHD). Zowel de indicatoren van de basisset als de indicatoren van het veiligheidsprogramma zijn primair bedoeld voor de uitoefening van het toezicht door IGZ. De gegevens in de databank zijn beschikbaar voor derden, maar de indicatoren zijn niet geschikt als keuze-informatie voor de consument. Voorbeelden van transparante communicatie zijn:  Patiënten: patiëntenvoorlichting vooraf en tijdens behandeling, begeleiding op weg naar ‘eigen regie’ en elektronische zorginformatie.  Medewerkers: begeleiding naar medewerker aan de top.  Huisartsen: huisartsenportal.  VVT-sector: samenwerkingsafspraken met Verzorgings – en Verpleeghuizen. 1.3 Ethisch gedrag vertonen ZGV geeft een eigen klank en kleur aan haar cultuur door het hanteren van de vier kernwaarden: patiëntgericht, professioneel, gezamenlijk en ondernemend. Wij zijn er voor de patiënt en daar gedragen wij ons naar. Hier zijn vier kerncompetenties op aangesloten waarbij elke medewerker wordt gevraagd goed te presteren en zich verder te ontwikkelen; de unieke ZGV-kwaliteiten: flexibiliteit, klantgerichtheid, vakmanschap en samenwerken. Medewerkers zijn open, gastvrij en professioneel in hun communicatie met de patiënt en omgeving. Deze kerncompetenties gaan hand-in-hand met de vier uitgangspunten van organisatieontwikkeling: ondernemerschap, marktoriëntatie, kwaliteit en integratie van medisch specialisten en organisatie. ZGV beschikt over een Medisch Ethische Commissie (MEC) en een Beoordelingscommissie Wetenschappelijk Onderzoek (BCWO). 1.4 Respect voor de belangen van stakeholders Voor het maken van de juiste (strategische) keuzes en het snel kunnen inspelen op Pagina 7 van 33

1 september 2013

veranderingen in de complexe zorgketen vindt ZGV een continue externe focus noodzakelijk. ZGV heeft haar belanghebbenden (stakeholders) in kaart gebracht en betrekt hen zoveel mogelijk (zie hoofdstuk 2 voor meer informatie). Voor de diverse stakeholders zijn aparte ingangen op de website ingericht. Naast de hoofdgroep Patiënten en Bezoekers zijn er specifieke ingangen ingericht voor Verwijzers, (potentiële) Medewerkers en twee ingangen voor kinderen (kinderen tot 12 jaar en een aparte ingang voor kinderen van 13 tot 18 jaar). 1.5 Respect voor de rechtsorde (weten regelgeving) ZGV past als ziekenhuis alle voor haar relevante wetgeving toe, waaronder:  de Kwaliteitswet zorginstellingen  Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg  Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst  Wet klachtrecht cliënten zorgsector  Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) houdt mede toezicht op de naleving van deze wetgeving. In 2013 is de nieuwe Wet Normering Topinkomens van kracht geworden.

1.7 Respect voor mensenrechten Bij de maatschappelijke rol die ZGV vervult staat de mens centraal, waarbij mensenrechten worden gerespecteerd. ZGV erkent, stimuleert en waardeert bijvoorbeeld cultuurverschillen, afhankelijk van de zorg voor specifieke patiëntengroepen. Daarnaast heeft ZGV een beleid voor gewetensbezwaarden en een beleid voor bloedtransfusie bij Jehova’s getuigen. Medewerkers worden geholpen om in meerdere subculturen te communiceren. Medewerkers worden als belangrijkste kapitaal gezien hetgeen tot uiting komt in de ‘medewerkers aan de top’ strategie/filosofie. Patiënten worden geholpen hun kwaliteit van leven positief te beïnvloeden door de benadering ‘regie bij de patiënt’. Daarnaast biedt ZGV extra aandacht voor voeding, beweging, betrekken van de familie, mensgerichte apparatuur ondersteuning bij de kwaliteit van zorg en leven. Voor patiënten zijn er klachtenfunctionarissen en voor het personeel zijn er vertrouwenspersonen beschikbaar. En voor beide doelgroepen bestaat de mogelijkheid om zich tot een formele, specifieke klachtencommissie te wenden.

1.6 Respect voor internationale gedragsnormen ZGV is onderdeel van een zorgketen in Nederland waarbij internationale gedragsnormen zoals bijvoorbeeld de rechten van de medewerker (International Labour Organization, ILO normen) al van toepassing zijn. ZGV respecteert de Wet medischwetenschappelijk onderzoek met mensen (WMO) die in 1999 in werking is getreden. Deze wet – die proefpersonen die deelnemen aan medisch-wetenschappelijk onderzoek beschermt – sluit aan bij de Europese richtsnoer ‘Good clinical practices’.


Pagina 8 van 33

1 september 2013

Hoofdstuk 2 Identificeren en betrekken van stakeholders ZGV onderkent het belang van overleg met stakeholders en raadpleging van stakeholders maakt een vast onderdeel uit van de beleidscyclus. In dit hoofdstuk wordt inzicht gegeven in ‘wie’ de stakeholders van ZGV zijn. Het betrekken van stakeholders vormt een rode draad in dit gehele rapport. Speciale aandacht voor de zorgketen komt verder aan de orde in:  MVO kernthema ‘Rol en invloed zorgketen’ (par. 3.5)  MVO kernthema ‘Betrokkenheid bij en ontwikkeling van de gemeenschap’ (par. 3.7)  Ketenverantwoordelijkheid en invloedssfeer (par. 4.1)  Gepaste zorgvuldigheid (due diligence) (par. 4.3).

onderscheiden we vier groepen:  Stakeholders die input leveren ten behoeve van het primaire proces (Input relaties).  Stakeholders die output ontvangen als gevolg van het primaire proces (Output relaties).  Voorwaarden scheppende stakeholders (Enabling relaties).  Stakeholders die het functioneren van de organisatie (direct en indirect) mogelijk maken (Normatieve en overige relaties). Onderstaande figuur geeft een overzicht van de belangrijkste stakeholders van Ziekenhuis Gelderse Vallei.

Figuur 1 Stakeholder Met betrekking tot deoverzicht stakeholders van ZGV


Pagina 9 van 33

1 september 2013

Toelichting stakeholders Stakeholders die input leveren ten behoeve van de organisatie (Functionele input relaties). Deze stakeholders leveren directe (fysieke) input voor het primaire proces van de organisatie.  Patiënten: De (zieke) patiënt die een aandoening heeft waarvoor hij moet worden behandeld vormt het bestaansrecht van het ziekenhuis.  De naaste(n) van de patiënt.  Medewerkers: De medewerkers van het ziekenhuis (zowel vast als flexibel) zijn van doorslaggevend belang voor de kwaliteit van het zorgproces. Zij worden daarom door ZGV symbolisch ‘aan de top van de organisatie’ geplaatst.  Zorgverzekeraars: Een goede relatie met de zorgverzekeraars is cruciaal voor ZGV.  Doorverwijzers eerste lijn (zoals huisartsen en verloskundigen): Een uitstekende relatie met de eerstelijns doorverwijzers is van levensbelang voor ZGV. Goed ingerichte transmurale paden dragen ertoe bij dat alleen die patiënten in het ziekenhuis komen die daar ook daadwerkelijk moeten worden geholpen.  Wageningen Universiteit (WUR): Wageningen Universiteit is een belangrijke samenwerkingspartner op het gebied van wetenschappelijk onderbouwde voedingsen bewegingsconcepten.  NOC*NSF, NISB: De relaties met NOC*NSF op het gebied van (top)sport (ZGV is één van de vier Centra voor Topsport en Onderwijs) en met het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) voor bewegingsconcepten zijn belangrijk voor zowel ZGV als de organisaties zelf.  Zelfstandige Behandel Centra (ZBC): ZGV hecht aan een goede relatie met de ZBC’s.  Leveranciers: Leveranciers van medische apparatuur, inventaris, gebruiksartikelen en medicijnen maken de zorg voor de patiënt fysiek mogelijk. ZGV hecht daarom aan goede relaties met haar toeleveranciers.  Individuele stakeholders: Bewoners uit de regio (vrijwilligers, bezoekers van open




dagen, deelnemers aan werkbezoeken) zijn betrokken bij het ziekenhuis. Daarnaast ontvangt het ziekenhuis internationale gasten voor kennisuitwisseling en samenwerkingsprojecten.

Stakeholders die output ontvangen als gevolg van het primaire proces (Functionele output relaties)  Patiënten: De (behandelde) patiënt is in directe zin de ontvanger van de functionele output van het ziekenhuis.  Afvalverwerkers: Het is voor het ziekenhuis van belang dat alle afvalverwerkers waarmee zij samenwerkt (zowel regulier- als speciaal ziekenhuisafval) conform de strenge regelgeving opereert.  Kennis (afnemers van): Het ziekenhuis deelt veel van haar kennis met haar samenwerkingspartners (collegaziekenhuizen, VVT-sector, eerste lijn, diverse opleidings- en kennisinstellingen).  Eerste lijn / VVT-sector: ZGV speelt een belangrijke rol in het regionale zorgnetwerk. Uitstekende relaties en samenwerking met verpleeg- en verzorgingshuizen en organisaties voor thuiszorg zijn een cruciale voorwaarde voor de kwaliteit van de transmurale zorgpaden voor de patiënt.  Alliantie Voeding Gelderse Vallei: Sinds 2007 werken ZGV en de afdeling Humane Voeding van Wageningen University samen in de Alliantie Voeding Gelderse Vallei. De alliantie verbindt zorg aan voeding en zet zich in voor een betere gezondheid van patiënten thuis, in het ziekenhuis en in verpleeghuizen.  (Internationale) samenwerkingspartners: ZGV sponsort diverse buitenlandse ziekenhuizen met gebruikt ziekenhuis meubilair en disposable medisch instrumenten. Voorwaarden scheppende stakeholders (Enabling relaties).  Zorgverzekeraars: Een goede relatie met de zorgverzekeraars (die naast input leverende- ook voorwaardenscheppende stakeholders zijn) is cruciaal voor ZGV.

Pagina 10 van 33

1 september 2013

















Brancheorganisaties: ZGV is lid van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). Daarnaast zijn er (via NVZ) contacten met andere brancheorganisaties. Wetenschappelijke – en beroepsverenigingen: Professionals van het ziekenhuis zijn lid van diverse wetenschappelijke- en beroepsverenigingen. Bewoners uit de regio: Voor de bewoners uit de regio is ZGV het preferente ziekenhuis voor in ieder geval de acute zorg. Daarnaast zijn bewoners als vrijwilliger of als bezoekers tijdens evenementen betrokken bij het ziekenhuis. Ministerie van VWS: Het ministerie van VWS is verantwoordelijk voor de weten regelgeving op het gebied van ziekenhuiszorg. Werkgevers- en Werknemersorganisaties: Deze instanties behartigen de belangen (in de ruimste zin des woords) van deze doelgroepen. Samenwerkende Topklinische Ziekenhuizen: (De medische staf van) ZGV had als doelstelling toe te treden tot de groep Topklinische Ziekenhuizen. Inmiddels is die ambitie iets bijgesteld, mede vanwege het feit dat het in het huidige tijdsgewricht heel moeilijk is om nieuwe medische specialistenopleidingen te starten. Daarnaast speelt het overheidsbeleid met betrekking tot de spreiding en concentratie van opleidingen over de diverse ziekenhuizen een rol. Internationale stakeholders: Er zijn medisch specialisten die - op eigen initiatief en kosten - samenwerken met buitenlandse partners op het gebied van kennisdeling- en uitwisseling. Bestuurders Gemeenten en Provincie: De bestuurders van de provincie Gelderland en de gemeenten waar ZGV actief is hebben een direct belang bij het goed functioneren van het ziekenhuis.


Diverse stakeholdergroepen die een relatie met de organisatie hebben (Normatieve en overige relaties). Bij maatschappelijk verantwoord ondernemen gaat het niet alleen om het nemen van verantwoordelijkheid, maar ook over het afleggen van rekenschap over het doen en laten van de organisatie. Het idee hierachter is dat organisaties een mandaat van hun omgeving krijgen om te kunnen blijven opereren (‘License to operate’). Voor ZGV spelen onderstaande stakeholders hierbij een belangrijke rol.  Inspectie voor de gezondheidszorg: Deze instantie heeft een toezichthoudende taak met betrekking tot het functioneren van ZGV.  Wetenschappelijke verenigingen: Deze verenigingen fungeren voor ZGV als klankbord, afnemer en leverancier van wetenschappelijke kennis en inzichten.  Media / Publieke opinie: De media en de publieke opinie spelen een belangrijke rol met betrekking tot de positionering en profilering (identiteit en imago) van ZGV .  Brancheorganisatie Zorg (BoZ): Deze instantie vertegenwoordigt de brancheorganisaties in de zorg.  De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) stelt als lidmaatschapsverplichting dat de Zorgbrede Governancecode wordt toegepast.  Collega ziekenhuizen: ZGV vergelijkt zichzelf en wordt door derden vergeleken met collega-ziekenhuizen. (o.a. Elsevier ranking van ziekenhuizen op medische prestaties, veiligheid van de patiënten, toerusting, bedrijfsvoering en verpleging).  Organisaties die normen opstellen, onderhouden en/of de accreditering dan wel de certificering uitvoeren: - Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg (NIAZ) - Stichting Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector (HKZ). - Coördinatie Commissie ter bevordering van de kwaliteitsbeheersing op het gebied van laboratoriumonderzoek in de gezondheidszorg (CCKL).

Pagina 11 van 33

1 september 2013

Hoofdstuk 3 De zeven MVO kernthema’s Introductie De integrale MVO-benadering volgens de ISO 26000 richtlijn omvat zeven kernthema’s, welke relevant zijn voor elke organisatie. De zeven kernthema’s zijn voor ZGV toegesneden op de zorgsector: 1. Bestuur van de organisatie 2. Patiëntenaangelegenheden (oorspronkelijk: Consumentenaangelegenheden) 3. Intern sociaal beleid (oorspronkelijk: Arbeidspraktijk) 4. Het milieu en facilitair (oorspronkelijk: Het milieu) 5. Rol en Invloed zorgketen (oorspronkelijk: Eerlijk zaken doen) 6. Mensenrechten 7. Betrokkenheid bij en ontwikkeling van de gemeenschap. De belangrijkste MVO-speerpunten van ZGV zijn:  De eigen regie van de patiënt over zijn zorgtraject.  Hét voedingsziekenhuis van Nederland. ZGV heeft met samenwerkingspartner Wageningen Universiteit wetenschappelijk onderbouwde voedingsconcepten ontwikkeld die (samen met de hieronder genoemde bewegingsconcepten bijdragen aan het (versnelde) herstel van de patiënt.  (Top)sport en bewegen. Het ziekenhuis is één van de vier topsportcentra van Nederland. Daarnaast investeert ZGV veel in wetenschappelijke bewegingsconcepten (o.a. fysiotherapie voor en na operaties) om het herstel van de patiënt te bevorderen / versnellen.  Medewerker aan de top; ruim baan voor de zorgprofessional.  Een E-zorg programma waarmee de patiënt zelf regie op zijn zorgproces kan houden en voor de optimalisatie van transmurale zorgpaden.  Eigen energie opwekking middels warmtekracht-koppeling en warmte-koudeopslag.


De MVO-speerpunten bevatten diverse MVOiconen en beiden worden toegelicht in de zeven MVO kernthema’s.

3.1 Kernthema Bestuur van de organisatie Organizational governance is het systeem / de wijze waarop een organisatie haar beslissingen neemt en haar beleid implementeert. Deze systemen zijn per organisatie verschillend en hangen af van de omvang en het type organisatie. En hangen af van de omgeving, economische-, politieke-, culturele- en sociale context waarbinnen de organisatie opereert. In de zorgsector is de financieringsproblematiek structureel een belangrijk thema. Daarom onderscheiden we bij zorginstellingen twee typen governance: organisatorische governance en financiële governance. Organisatorische governance ZGV werkt volgens de Zorgbrede Governancecode. Deze gezamenlijke code van de brancheorganisaties in de zorg, verenigd in de Brancheorganisaties Zorg (BoZ) werd per 1 januari 2006 van kracht. Naleving van de code geldt als lidmaatschapsverplichting en betekent dat de aangesloten organisaties de codebepalingen toepassen en zo niet aangeven waarom niet (‘ pas toe of leg uit’ ). ZGV is zich bewust van de veranderende rol van het ziekenhuis in de zorgketen. Uitgangspunt is dat patiënten in de eerste lijn (bij de huisarts) worden geholpen waar dat kan en in de tweede lijn (het ziekenhuis) waar dat moet. Het ziekenhuis legt de regie over het zorgproces zoveel mogelijk bij de patiënt afgestemd op zijn mogelijkheden. Het ziekenhuis hanteert twee strategische uitgangspunten met betrekking tot haar besturingsmodel:  De patiënt heeft (afgestemd op zijn mogelijkheden) zelf de regie over zijn eigen zorgproces, op maat gesteund door professionals. Dit onderwerp wordt nader uitgewerkt onder het thema ‘Patiëntenaangelegenheden’.

Pagina 12 van 33

1 september 2013



De medewerker staat aan de top. Een benadering die verder wordt toegelicht onder het thema ‘Arbeidspraktijk’.

Vaststelling beleid en beleidsplannen De beleidscyclus van ZGV start met het opstellen van een Strategisch kader. Het huidige Strategisch kader betreft de periode 2013-2016. Dit kader geeft richting aan het meerjarenbeleid van de organisatie tot en met 2016 en verwoordt haar ambitie. Op basis van het Strategisch kader wordt jaarlijks het Corporate kader opgesteld. Het Corporate kader vertaalt de doelstelling van het betreffende jaar naar de cluster- en afdelingsplannen. Duaal management ZGV is een flexibele organisatie en kent diverse decentrale eenheden. De organisatie is opgebouwd uit functionele eenheden en afdelingen, die worden gefaciliteerd door het hoger management dat thematisch coördineert. De functionele eenheden kennen duaal management. Een medisch hoofd en een organisatorisch (zorg)manager geven in collegiaal bestuur leiding aan de eenheid. Zij zijn hierbij gezamenlijk verantwoordelijk voor het totale resultaat op de verschillende gebieden. Het medisch hoofd heeft een leiderschapsrol op het gebied van signaleren van medische ontwikkelingen en de vertaling daarvan naar strategisch beleid en medische uitkomsten. De (zorg)manager vervult daarbinnen een leiderschapsrol op het gebied van de invulling van de werkgeversrol namens ZGV. Raad van Toezicht ZGV wordt bestuurd volgens het Raad van Toezicht model. De taak en bevoegdheden van de raad zijn geborgd in de statuten van het ziekenhuis. De Raad van Toezicht houdt toezicht op de Raad van Bestuur, geeft haar advies en is haar werkgever. De Raad van Toezicht bestaat uit zes leden. Aan de hand van een rooster van aftreden vindt herbenoeming plaats met een maximum van twee zittingstermijnen van vier jaar. De werkzaamheden van de Raad van Toezicht vinden plaats in het belang van het ziekenhuis conform de in de Zorgbrede Governance code vastgelegde normen en gedragsregels. Duurzaamheidsrapport Ziekenhuis Gelderse Vallei

Raad van Bestuur De Raad van Bestuur van ZGV bestaat uit een (niet-medisch) voorzitter en één lid. De Raad van Bestuur vergadert tweewekelijks. De besluitenlijsten van de vergaderingen zijn beschikbaar voor de organisatie. In de besluitenlijst wordt aangegeven welke (voorgenomen) besluiten voor advies of instemming worden voorgelegd aan de adviesorganen die hieronder staan beschreven. Adviesorganen ZGV kent vier adviesorganen: de Cliëntenraad, de Medische staf, de Verpleegkundige adviesraad en de Ondernemingsraad (OR). Daarnaast zijn er een aantal commissies waaronder de Medisch Ethische Commissie en de Beoordelingscommissie medisch wetenschappelijk onderzoek. Voor een omschrijving van de taken en verantwoordelijkheden van de adviesorganen en de commissies wordt verwezen naar het jaarverslag. Financiële governance ZGV onderkent dat duurzaamheidsbeleid ook een financieringsaspect kent. Kwaliteit van leven voorop stellen in een complexe zorgketen vraagt ook om efficiënt ingerichte zorgprocessen. Financiële duurzaamheid (wij kunnen de zorg-euro maar één keer uitgeven) staat de laatste jaren bij ZGV hoog op de agenda. Prestatiebekostiging Momenteel is er een transitie gaande van bekostiging middels ‘diagnose behandel combinaties (DBC’s) naar outputbekostiging. Dit transitiemodel heet DBC’s op weg naar transparantie (DOT). Dit betekent dat de financiering van ziekenhuizen op dit moment erg ondoorzichtig is. Met de verzekeraars wordt een plafond afgesproken tot waarvoor het ziekenhuis mag behandelen, waarbij de begrenzing is dat de overheid heeft aangegeven dat de maximale groei van de zorgkosten niet meer dan 2,5 % per jaar mag bedragen. De financiële kennis van de zorgmanagers van ZGV wordt steeds belangrijker. Daarom heeft het ziekenhuis geïnvesteerd in gemakkelijk Pagina 13 van 33

1 september 2013

vindbare stuurinformatie. Het Datawarehouse van ZGV bundelt relevante informatie zoals de bezettingsgraad, het aantal verrichtingen, de geleverde zorgproductie, de ingaande en uitgaande geldstromen, de voortgang van declaraties, etc. Deze stuurinformatie is Diederik Klapwijk (RvB) : ‘Vanuit haar historie heeft resultaatgerichtheid bij ZGV altijd een belangrijke rol gespeeld.’

digitaal beschikbaar. Daarnaast loopt er een pilot om deze informatie via tablets en smartphones te ontsluiten. Vastgoed De waardering van vastgoed is een belangrijk onderwerp, zeker in dit tijdsgewricht. Een ziekenhuis is een gebouw met een specifiek doel. Een waardedaling van kantoorruimte leidt niet automatisch tot een lagere boekwaarde van een ziekenhuis. De waarde van het pand van een ziekenhuis wordt bepaald aan de hand van welke kasstromen (zorgproductie) dat pand kan genereren. Het pand van ZGV is in eigendom. Jaarlijks wordt gekeken naar de waardering van de vaste activa en die analyse leidt al dan niet tot bijstelling van de boekwaarde. Immers, een ziekenhuis geschikt maken voor kantoorruimte is erg duur en daarom geen relevante parameter voor de waardebepaling van het pand. De meeste stafdiensten zijn doelbewust buiten de muren van het ziekenhuis geplaatst. Deels uit kostenoverwegingen maar ook uit praktische overwegingen (gebrek aan ruimte).

3.2 Kernthema Patiëntenaangelegenheden Dit kernthema heeft betrekking op de wijze waarop ZGV de zorg voor haar patiënten vorm en inhoud geeft. ZGV heeft een visie ontwikkeld waarbij:  De eigen regie van de mens voorop staat.  Gezonde voeding het genezingsproces versterkt.  De zorgprofessionals aan de top staan, regie hebben over hun werk en daardoor






ruimte hebben om beter en met meer plezier zorg te verlenen. Informatie (o.a. via E-Zorg) toegankelijk en zinvol is zodat individuen zoveel mogelijk regie en zeggenschap houden over hun lijf, hun gezondheid en hun leven en actief betrokken zijn bij hun eigen veiligheid, welbevinden of herstel. De fysieke omgeving goed is ingericht omdat dit belangrijk is voor stressreductie en welbevinden.

Betere zorg ZGV biedt patiëntgerichte zorg. Dit betekent dat de behoeften, wensen en verwachtingen van de patiënten en zijn of haar omgeving centraal staan in het handelen van de zorgprofessional. Zelfregie van de patiënt, gezonde voeding en bewegen zijn belangrijke componenten van de zorgverlening binnen het ziekenhuis. MVO Icoon: Eigen regie bij de patiënt Het belangrijkste uitgangspunt bij de zorgverlening binnen ZGV is dat de patiënt zelf de regie heeft in zijn zorgproces (zelfmanagement). De mate waarin de patiënt de regie wenst is wel sterk afhankelijk van zijn achtergrond en het stadium van zijn ziekte. Zorgprofessionals leggen in dialoog met de patiënt keuzes voor met betrekking tot de regie en de inhoud van het zorgtraject. Verpleegkundigen en artsen binnen ZGV zijn weliswaar gericht op deze werkwijze maar in de uitwerking kan de regierol van de patiënt nog wel worden verstevigd. Het At Your Request concept is een hulpmiddel voor met name de verpleegkundigen om de dialoog met de patiënt aan te gaan. De verpleegkundige gaat de dialoog aan over de dagindeling en de onderzoeken en behandelingen die gepland staan. Als het ritme van de dag duidelijk is voor de patiënt kan hij daar bijvoorbeeld ook het bezoek op afstemmen. In feite is ‘de regie bij de patiënt’ voor een groot deel: - De open dialoog aangaan met de patiënt over het zorgproces. - Oog hebben voor de behoefte (zorg, aandacht, uitleg) van de patiënt. - De patiënt kunnen zien in zijn eigen context (identiteit). Pagina 14 van 33

1 september 2013

-

Die patiënt die vragen te stellen om vast te kunnen stellen waarop hij de regie wil.

Verpleegkundigen en artsen vullen eigen regie ook verschillend in. Verpleegkundigen zijn verantwoordelijk voor het zorgproces op de afdeling en zien de patiënt 24 uur per dag. Terwijl artsen patiënten veel minder zien, en ‘eigen regie bij de patiënt’ inhoud geven door keuzes te bieden in behandeling. De ‘regie van de patiënt’ moet uiteraard wel passen in het zorgproces. Waar het om gaat is dat de patiënt weet wat wanneer gebeurt, hoe lang hij in het ziekenhuis moet blijven en hoe het verdere herstelproces er ongeveer uitziet. Een andere belangrijke component van ‘regie bij de patiënt’ is de aandacht voor E-zorg. Via portals en online applicaties kunnen patiënten informatie over hun aandoening vinden, een online webconsult met een arts inplannen en de door hun gewenste zorg zelfstandig plannen. Dit onderwerp behandelen we verder onder het thema ‘Rol & invloed zorgketen’. MVO Icoon: Gezonde voeding, At Your Request Eten en drinken is niet alleen essentieel voor een goede gezondheid, maar is ook een moment van geborgen voelen en genieten in een kwetsbare positie. ZGV heeft een uniek en

ingevoerd; At Your Request. Bij dit concept kunnen patiënten zelf kiezen wat zij willen eten, daarbij rekening houdend met hun gezondheidsbeperking. Dit concept is gekozen omdat het past bij de visie van ZGV op patiëntenzorg. De keuken in Gelderse Vallei kan via een telefoontje worden bereikt tussen 7.00 en 19.00 uur. Door het à la carte-systeem kan Ziekenhuis Gelderse Vallei veel kosten besparen. Voeding kan immers gerichter worden ingekocht en er wordt minder voedsel weggegooid. Het concept dat ZGV inzet is ontwikkeld in samenwerking met Sodexo, aanbieder van Quality of Life Services. De patiënten zijn zeer te spreken over het concept. MVO-icoon: Bewegen Voor ZGV is – naast voeding - bewegen een belangrijke pijler in het zorgproces. Het ziekenhuis is bovendien één van de topsport medische centra van Nederland, Centrum voor Topsport en Onderwijs (CTO). ZGV zet ‘bewegen’ doelgericht in bij het genezingsproces. Patiënten krijgen fysiotherapie aangeboden vóór een operatie en worden aangemoedigd na een operatie of ziekte zo snel dat kan te beginnen met bewegen. De afdeling fysiotherapie van ZGV doet ook zelf wetenschappelijk onderzoek naar

succesvol à la cartemenu voor patiënten

bewegingsconcepten.


Pagina 15 van 33

1 september 2013

Voor b e e l d b e r oe r te Ee n b e r oe r te i s d e b e l a n g r i j ks te o or za a k va n i n va l i d i te i t i n N ed e r l a n d . H e t vr o e g t i j d i g , i nt e n s i e f m ob i l i s e r e n va n pa t i ë n te n v e r m i n d e r t c om p l i c a t i es e n b e v or d e r t d e m ob i l i te i t . Ee n b e r oe r te , o ok w e l C VA g e n oe m d , i s e e n a c u te ve r st or i n g va n d e b l oe d v o or z i e n i n g i n d e h e r s e n e n . H e t g e v ol g i s zu u r st ofg e b r e k i n h e t b r e i n . D i t zor g t vo or u i t va l va n l i c h a a m s f u n c t i e s . 7 0 % va n d e pa t i ë nte n on d e r v i n d t n a d e b e r o e r te p r ob l e m e n m e t d a g e l i j k s e a c t i v i t e i te n . Vr oe g t i j d i g e m ob i l i s a t i e ve r k l e i n t d e ka n s op l u c ht w e g - e n b l a a s i n fe c t i es , t r o m b os e e n d o or l i g g e n . U i t w e te n s c h a p p e l i j k on d e r zoe k b l i j k t d a t i nte n s i e f o e fe n e n i nv l oed h e e f t op h e t h e r s te l va n d e va a r d i g h ed e n . E l ke pa t i ë nt w or d t n a e e n b e r oe r te b i n n e n é é n d a g on d e r zo c h t d oo r d e f y s i o t h e ra p e u t , e r g o t h e ra p e u t e n l og op ed i s t . D e u i t kom s t va n d e on d e r zo e ke n i s d e b a s i s v o or h e t i n d i v i d u e l e b e h a n d e l p l a n . D e t h e ra p i e i s e e n s a m e nw e r k i n g t u s s e n e r g o t h e ra p i e , l og o p ed i e , f y s i ot h e ra p i e e n v e r p l e g i n g . H e t oe fe n e n g e b e u r t i n d i vi d u e e l e n g r oe p s g e w i j s e n i ed e r e pa t i ë n t k r i j g t e e n oe fe n b o e k om o o k b u i te n d e t h e ra p i e t i j d , ze l f s ta n d i g of m e t fa m i l i e , i n te n s i e f te b l i j ve n w e r ke n a a n h e r s te l . ZG V z i e t h e t b e l a n g va n b e w e g i n g op g ez on d h e i d e n g r i j p t d i t a a n o m d e zor g vo or d e pa t i ë n te n st e ed s ve r d e r te v e r b e te r e n . Voor b e e l d l i e s b r e u k ZG V zo rg t e r vo o r d a t e e n l i e s b r e u k v a n d e p at i ë nt d o o r m i d d e l v a n e e n i n g r e e p s n e l ve r h o l p e n i s . D a a r n a a st o n t va n g t d e pa t i ë nt a a n d e h a n d va n e e n b e we g i n g s s c h e m a t i p s h o e h i j n a d e o p e rat i e ‘go e d ’ b e we e g t , d a a r d o o r s n e l l e r h e rs t e l t e n w e e r e e r d e r a a n h e t w e r k ka n . E n v e r vo l g e n s o o k w e e r ka n ga a n s p o r t e n . D a a r m e e o n d e r s te u nt h e t z i e ke n h u i s d e s p o e d i g e t e r u g ke e r va n d e p at i ë nt i n z i j n e i g e n l e efo m g e v i n g ( s o c i a a l - m a a ts c h a p p e l i j ke co m p o n e nt ) .

MVO Icoon: (Top)sport ZGV heeft een zelfstandig gevestigde topsportarts binnen haar muren. Daarnaast maakt ZGV sinds september 2011, in samenwerking met Sportmedisch Centrum Papendal, deel uit van de medische begeleidingsstaf voor topsporters. Topsporters met een A, B, HP of Talent topsportstatus van NOC*NSF, topsporters die deelnemen aan Europese- en Wereldkampioenschappen, topsporters die Nederland op internationaal niveau vertegenwoordigen en topsporters met een selectiestatus in de sportbond maken gebruik van de expertise van ZGV. Ex-topsporters weten het ziekenhuis te vinden voor nazorg.

‘Bewegen is het medicijn van de 21e eeuw.’ (Bron: Fysiotherapeut Remco Looijen, De Haere, ZGV)

MVO Icoon: E-Zorg, zinvolle en toegankelijke informatie voor de patiënt en zijn naaste ZGV lanceerde in het voorjaar van 2013 de eerste drie online zorgpaden voor de patiënt 2.0; E-zorg. Voor deze 3 paden is de patiënt


online, zelfredzaam en goed voorgelicht. Dat maakt efficiëntere zorg mogelijk, waarbij de patiënt samen met de specialist werkt aan een snel herstel en gezondheid. Patiënteninformatie uit de e-zorgomgeving kan direct worden geëxporteerd naar het medisch dossier. E-zorg plaatst de patiënt in een actieve rol binnen zijn of haar eigen zorgproces. Voorafgaand aan een poliklinisch bezoek kunnen patiënten in een beveiligde onlineomgeving bijvoorbeeld vragenlijsten invullen, waardoor de specialist over voorkennis beschikt op het moment dat de patiënt de spreekkamer instapt. Dit levert tijdwinst op en een hogere kwaliteit van zorg tijdens het consult. Na het bezoek kan de patiënt de voorgestelde behandeling thuis op de computer of tablet nalezen, inclusief betrouwbare informatie op maat die past bij het stadium van de behandeling. Patiënten kunnen een vragenlijst invullen, dagelijks de eigen bloeddruk bijhouden of online of via een mobiele app een dagboekje invullen over hun eetgedrag of beweegactiviteiten. Bij vragen kunnen zij het ziekenhuis direct via de beveiligde berichtenmodule om advies vragen en het

Pagina 16 van 33

1 september 2013

eigen behandelteam van de patiënt zal binnen de afgesproken tijd reageren. Op deze wijze biedt ZGV zinvolle en toegankelijke informatie waarmee de patiënt vorm en inhoud kan geven aan zijn eigen genezingsproces. Goede behandeling en zorg, opereren via minimaal invasieve chirurgie Net als veel andere ziekenhuizen levert ZGV zorg door middel van minimale invasieve chirurgie; opereren via natuurlijke lichaamsopeningen. Deze techniek – laparoscopie - wordt toegepast voor specialismen waaronder KNO, longchirurgie, orthopedie, gynaecologie en urologie. Daarnaast is een belangrijke innovatie gerealiseerd binnen het vakgebied gastrointestinale chirurgie. Met deze techniek kunnen steeds meer darmtumoren met een laparoscopische techniek worden verwijderd. Spiegelgesprekken met patiënten ZGV organiseert periodiek spiegelgesprekken met patiënten. Tijdens een spiegelgesprek zitten patiënten die een bepaalde ingreep in het ziekenhuis hebben ondergaan in een kring met de zorgverleners eromheen. De patiënten vertellen hoe zij de zorg of behandeling hebben ervaren. De zorgprofessionals mogen tijdens de sessie niet reageren; alleen luisteren. Doel is om de kwaliteit van zorg continu te verbeteren. Omgeving Architectuur en interieur leveren bijdrage aan gezondheid en heling De fysieke omgeving is belangrijk voor gezondheid en welbevinden. De menswaardigheid staat voorop bij de inrichting van het ziekenhuis.


Alle patiëntenkamers zijn gesitueerd aan de buitenkant van het pand, zodat de patiënten uitzicht hebben naar buiten. De wanden zijn uitgevoerd in rustgevende pasteltinten. De kamers op de kinderafdeling kenmerken zich door een lichte, comfortabele inrichting. De centrale hal is voorzien van veel groen, is licht en heeft de uitstraling van een gezellig dorpsplein. ZGV heeft in 2011 twee hypermoderne catherisatiekamers in gebruik genomen. Er staan twee compleet ingerichte interventiekamers bij de afdelingen radiologie en cardiologie. Het grote voordeel van de twee kamers is het feit dat de wachttijd is gereduceerd en er spoedpatiënten bij gepland kunnen worden. De MRI-onderzoekskamers zijn uitgerust met open MRI-scanners en op het plafond is een hemelsblauwe lucht aangebracht met wolken. Bovendien kan er worden gewerkt met rustgevende lichteffecten zodat de patiënten tijdens de behandeling naar een prettig ogend plafond kijken. Eerlijke en transparante marketing en communicatie ZGV investeert veel in patiëntenvoorlichting in aanvulling op de zorgcommunicatie. De nadruk ligt hierbij op informatie die voorafgaand aan de behandeling kan worden gegeven én informatie die tijdens de behandeling wordt verstrekt. Een van de communicatieadviseurs heeft Patiënteneducatie gestudeerd. Deze adviseur schrijft teksten conform vastgestelde (landelijke) richtlijnen, opgesteld door de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). Deze richtlijnen bevatten afspraken over de moeilijkheidsgraad van teksten (vmbo theoretische leerweg), zinslengte, etc. De

Pagina 17 van 33

1 september 2013

adviseur geeft gevraagd en ongevraagd advies over communicatie met de patiënt. De adviseur is bestuurslid van Compriz, de vakvereniging voor communicatieprofessionals in de zorg. Compriz heeft circa 160 leden die werkzaam zijn als medewerker of adviseur patiënten/ cliëntencommunicatie in ziekenhuizen, revalidatiecentra en andere (zorg)instellingen. Daarnaast werkt deze adviseur nauw samen met de collega's bij het patiënten service bureau en met contactpersonen patiëntenvoorlichting op de afdelingen (meestal verpleegkundigen) die tekstvoorstellen beoordelen op medische juistheid. Doelstelling is steeds om de patiënt uitstekend te informeren over zijn behandeling en het behandeltraject. ZGV besteedt veel aandacht aan externe communicatie. Niet in de vorm van adverteren, maar veelal via free publicity. Daarnaast heeft ZGV maandelijks een patiënten-pagina in het regionale dagblad. Gemiddeld verstuurt het ziekenhuis één keer per week een persbericht en dat wordt altijd in de locale media geplaatst. De afdeling Communicatie ondersteunt specialisten bij de profilering van het ziekenhuis. Zoals gezegd heeft ZGV aparte ingangen voor specifieke doelgroepen op de website gecreëerd, waarbij die doelgroep op het eigen niveau en interessegebied wordt aangesproken.

leiderschapsrol met betrekking tot de invulling van de werkgeversrol namens het ziekenhuis en is verantwoordelijk voor een doeltreffende bedrijfsvoering. Medewerker en leidinggevende hebben veel mogelijkheden om rondom de factor arbeid zelf keuzes te maken en invloed uit te oefenen op de dienstverlening naar patiënten. Deze benadering biedt (operationeel) leidinggevenden regelruimte in het primaire proces, waarbij de ZGV-kwaliteiten ‘samenwerken’, ‘flexibiliteit’, ‘klantgerichtheid’ en ‘vakmanschap’ optimaal kunnen worden ingezet en tot hun recht komen. Het kenniscentrum personeel en opleiding heeft een ondersteunende, faciliterende en toetsende rol (control). De P&O-adviseurs hebben de rol van intermediair, autonome adviseur en mediator. Zij bieden de randvoorwaarden en de ondersteuning waarmee de leidinggevende hun werkgeversrol kunnen invullen. De HR-strategie van ZGV is opgebouwd uit de volgende componenten:  Vitaal en gezond, ZGV en jij  Medewerker aan de top  Excellente leidinggevenden  Betekenisvol werk De operationele invulling van de HR-strategie wordt gerealiseerd door leidinggevenden die integraal verantwoordelijk zijn en die worden ondersteuning door werkloket en het leerhuis.

3.3 Kernthema Intern sociaal beleid Kwalitatief goede patiëntenzorg is leidend voor alle beleidsontwikkeling binnen ZGV. Dus ook in het beleid gericht op medewerkers. Het ziekenhuis investeert continu in mensen, hun werk en professionele ontwikkeling. De functionele eenheden (die het primaire proces vormen) kennen duaal management. Een medisch hoofd en een organisatorisch (zorg)manager geven collegiaal leiding aan en zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het totale resultaat van de eenheid. Het medisch hoofd heeft de medische leiderschapsrol op het gebied van signaleren van medische ontwikkelingen en de vertaling daarvan naar strategisch beleid en medische uitkomsten. De (zorg)manager vervult daarbinnen een


MVO Icoon: De medewerker aan de top; ruim baan voor de zorgprofessional In de visie van ZGV staat de eigen regie van de patiënt centraal. Deze zienswijze is uitgewerkt in de paragraaf ‘Patiëntenaangelegenheden’. Voor de zorgprofessional betekent dit dat hij zich bewust moet zijn dat patiënten in verschillende fasen van gezondheid op een andere manier om kunnen gaan met deze zelfregie en dat hij daar in hun zorgverlening aan de patiënt rekening mee moet houden. De ‘eigen regie van de patiënt’ en de ‘medewerker aan de top’ zijn complementair.

Pagina 18 van 33

1 september 2013

Regie van de professional Een medewerker aan de top is een medewerker die regelruimte heeft op zijn/haar eigen werkniveau en van daaruit zelf de regie op zijn werk invult. Deze professional is deskundig, trots op het vak, communicatief vaardig, een gelijkwaardige gesprekspartner voor andere (zorg)professionals, iemand die verantwoording aflegt over de gemaakte keuzes, klantgericht en het proces beheerst. Empowerment en verpleegkundig leiderschap Om een gelijkwaardig gesprekspartner te zijn voor andere zorgprofessionals is het van belang dat verpleegkundigen op basis van hun beroepsrol de ruimte innemen die in die rol beschreven ligt. Een begrip dat daarbij hoort is empowerment. Verpleegkundigen die overtuigd zijn van hun kennis en deskundigheid en dit uitstralen (=verpleegkundig leiderschap) hebben veel invloed op de resultaten van de zorgverlening. Bij empowerment gaat het om betrokkenheid van teamleden, mede-eigenaarschap, verantwoordelijkheid en trots. De essentie zit in het vrijmaken van kennis, ervaring en motivatie die er al is. Leidinggevenden zijn gericht op het ontwikkelen van individuele teamleden en op het team als collectief. Alle medewerkers kunnen rekenen op een uitgebreide professionele ondersteuning vanuit het werkloket en het leerhuis. Excellente leidinggevenden Ook in een ziekenhuis waarin de medewerkers aan de top staan zijn leidinggevenden strategisch belangrijk voor de organisatie. Zij verbinden organisatiedoelen met de persoonlijke doelen van medewerkers en vervullen namens de organisatie de werkgeversrol. Daarom besteedt ZGV veel aandacht aan Management Development (MD). Binnen ZGV wordt gewerkt met vijf organisatorische lagen: medewerkers, operationeel leidinggevenden, middenkader, hoger management en Raad van Bestuur. Elke leidinggevende heeft een specifiek aandachtsgebied en positie in de organisatie. De direct leidinggevende richt zich vooral op de aandacht voor medewerkers en Duurzaamheidsrapport Ziekenhuis Gelderse Vallei

teamontwikkeling. Het middenkader is excellent in ondernemerschap en het hoger management zorgt voor de ziekenhuisbrede cohesie. Bij het management development programma voor de operationeel leidinggevenden ligt de nadruk op het coachen van medewerkers, de samenwerking binnen het team (teambouwersrol) en het monitoren van de voortgang (gebaseerd op de managementrollen van Quinn). Het programma voor het middenkader richt zich vooral op verandermanagement, logistiek en financiën. Het ‘Management Development Collectief’ is een programma dat anticipeert op collectieve managementproblemen in ZGV. De doelgroep zijn de operationeel leidinggevenden, middenkader, hoger management, Raad van Bestuur en medisch specialisten die participeren in Management Development. Vitale en gezond, ZGV en jij Met wetenschappelijk onderbouwde voedingsen bewegingsconcepten versterkt ZGV haar maatschappelijke functie van zorgverlener en onderscheidt het ziekenhuis zich in de markt. Vitaliteit is niet alleen van belang voor patiënten, maar ook voor de eigen medewerkers van ZGV. Het ziekenhuis ondersteunt haar medewerkers preventief om gezond te leven met een aantrekkelijk aanbod van voeding en bewegen. Onder meer door het aanbieden van gezondheidschecks, het stimuleren van beweegactiviteiten en voedingsadvies met behulp van een voedingsinfotheek. Het uiteindelijk doel van de organisatie is om de bewustwording rondom vitaliteit te vergroten en in gesprek met elkaar te zijn over vitaliteit. ZGV wil haar medewerkers zekerheid van werk bieden. Dat vraagt van de medewerker dat hij flexibel is en zorgt voor de eigen ‘employability’. De flexibiliteit van de medewerkers blijkt wel uit het feit dat het ziekenhuis gedurende de afgelopen jaren niemand heeft hoeven te ontslaan, terwijl er anno 2013 wel tweehonderd fte minder op de loonlijst staan dan een aantal jaren daarvoor. Dit proces is vrijwel geheel organisch gegaan; waarbij medewerkers zowel binnen het ziekenhuis naar andere functies zijn gegaan, Pagina 19 van 33

1 september 2013

als een baan buiten het ziekenhuis hebben gevonden. Betekenisvol werk De Raad van Bestuur van ZGV geeft de professional een belangrijke rol door deze aan de top van de organisatie te positioneren. Elke professional heeft vanuit het eigen vakgebied een eigen verantwoordelijkheid voor de regie op zijn werk. Zo is de verpleegkundige bij uitstek de professional die door de aard van de functie de spil is in het bereiken van een geïntegreerd, multidisciplinair, samenhangend en onderbroken zorgaanbod en daarover dus de regie heeft.



Wetenschappelijk onderzoek.

Opleiden nieuwe beroepsbeoefenaren Het opleiden van nieuwe beroepsbeoefenaren is één van de kerntaken van ZGV. Het ziekenhuis leidt verpleegkundigen en andere paramedische ondersteunende beroepsbeoefenaren op (stages en leerbanen) en biedt vervolgopleidingen voor verpleegkundigen (o.a. IC- en kinderverpleegkunde). ZGV heeft negen medisch specialistische opleidingen en is een belangrijke samenwerkingspartner voor diverse academische ziekenhuizen in Nederland. Doorontwikkeling medewerkers De doorontwikkeling van medewerkers vindt op twee niveaus plaats:  Op organisatieniveau; hierbij gaat het om vakinhoudelijke bijscholing.  Individueel niveau; gericht op de ontwikkeling van persoonlijke competenties en vaardigheden van individuele medewerkers. Hiervoor is een persoonsgebonden opleidingsbudget beschikbaar.  Management development. Het opleidingsaanbod is een mix van door eigen medewerkers verzorgde opleidingen en extern ingekochte cursussen en opleidingen.

De positionering van ‘de medewerker aan de top’ heeft deels een inspirerende en symbolische functie. Een gevolg van deze positionering vraagt aandacht voor het delegeren van bevoegdheden en verantwoordelijkheden lager in de organisatie. Leerhuis en werkloket De producten en diensten op het gebied van HRM-beleid worden aangeboden vanuit het leerhuis, het werkloket en personeels- en salarisadministratie. MVO Icoon: Leerhuis ZGV is een opleidingsziekenhuis. De ambitie om toe te treden tot de Samenwerkende Topklinische Ziekenhuizen (STZ) was één van de triggers om het leerhuis op te richten. Het leerhuis van ZGV kent drie pijlers:  Het opleiden van nieuwe beroepsbeoefenaren.  De (door)ontwikkeling van medewerkers. Duurzaamheidsrapport Ziekenhuis Gelderse Vallei

Wetenschappelijk onderzoek Binnen het leerhuis is de inhoudelijke ondersteuning en het administratieve gedeelte met betrekking tot het wetenschappelijk onderzoek belegd. De research-unit ondersteunt de onderzoekers die een onderzoek willen starten, door hen inhoudelijk te begeleiden en te assisteren om het onderzoek goedgekeurd te krijgen bij de medisch ethische commissie. Werkloket Aantrekkelijk werkgeverschap wordt – naast een uitgekiend beloningsbeleid – ingericht met diverse componenten. Zekerheid van werk, maatwerk in arbeidsvoorwaarden (werktijden, beloning, zowel professionele- als persoonlijke ontwikkeling, prestatiebeloning), flexibiliteit, opleidingsmogelijkheden, waardevolle werkrelaties, een positief en gezond werkklimaat, gepaste persoonlijke waardering en leuk werk. Pagina 20 van 33

1 september 2013

Bij het werkloket zijn alle facetten die betrekking hebben op de instroom, doorstroom en uitstroom van medewerkers belegd. Personeelsadviseurs adviseren de leidinggevenden op alle gebieden van HRM, waaronder:  Het aannemen (werving en selectie) en ontslaan van personeel.  Ondersteuning bij de natuurlijke uitstroom van personeel.  Functiewaardering.  Arbo-dienstverlening.  Verzuim- en re-integratietrajecten. Het kenniscentrum P&O is niet betrokken bij het personeelsbeleid van de maatschappen. De maatschappen vullen hun beleid op het gebied van instroom, doorstroom en uitstroom van personeel geheel zelfstandig in. De Vereniging Medische Staf (VMS) behartigt de belangen van de medisch specialisten.

3.4 Kernthema Milieu en facilitair Milieuaspecten productie Inleiding De milieudimensie van duurzame ontwikkeling heeft betrekking op de effecten van de activiteiten van een organisatie op levende en niet-levende natuurlijke systemen, waaronder land, lucht, water en ecosystemen. Milieuindicatoren betreffen prestaties met betrekking tot invoer/verbruik (bv. materiaal, energie, water) en uitvoer/emissies (bv. luchtemissies, afvalwater, afval). Daarnaast hebben ze betrekking op de prestaties ten aanzien van biodiversiteit en de naleving van milieuregelgeving. Hier volgt de managementbenadering van ZGV ten aanzien van de milieu-aspecten:  energie  afval  afvalwater  verlichting Energie Warmte-opwekkers ZGV gebruikt voor de opwekking van warmte een gasgestookte ketelinstallatie (CV ketel) met een vermogen van 4.000kW. Daarnaast beschikt het ziekenhuis over een gasgestookte Duurzaamheidsrapport Ziekenhuis Gelderse Vallei

WarmteKracht-Koppeling-installatie (WKK). De capaciteit van de WKK-installatie is 2x 340 kW elektrisch en 2x 500 kW thermisch. Warmteverbruikers De warmte verbruikers in het ziekenhuis zijn de warmtapwaterboilers en de warmwaterinstallatie (CV installatie). Stoominstallatie ZGV beschikt over een stoominstallatie van 2 x 2.000kW (2 x 3.100kg/h) stoomketel. De installatie wordt gebruikt voor:  Het bevochtigen van de lucht door middel van luchtbehandelingkasten.  De sterilisatie van medische hulpmiddelen op de centrale sterilisatieafdeling (CSA) van het ziekenhuis zodat deze instrumenten op verantwoorde wijze en in de juiste conditie aan de gebruikers ter beschikking kunnen worden gesteld, waarbij de chemische, fysische en microbiologische veiligheid van de hulpmiddelen is gewaarborgd.  De werkzaamheden in de keuken. Koude opwekkers Voor de opwekking van koude beschikt ZGV over:  Twee koelmachines met 750 kW noodvermogen.  Een absorptiekoelmachine met een vermogen van 1000kW.  Vier open koeltorens op het dak van het ziekenhuis.  Warmte-Koude opslag (WKO). Twee koude bronnen (2 x 170m3) en twee warme bronnen (2 x 170 m3). De WKO-installatie van ZGV bestaat uit twee koude bronnen (2 x 170m3) en twee warme bronnen (2 x 170 m3) op 170 meter diepte. 's Zomers wordt water uit de koude bron (± 7C) gepompt en gebruikt voor koeling. Het opgewarmde water wordt teruggebracht in de warme bron (15 - 25C). 's Winters wordt het gebouw verwarmd met dit opgewarmde water en een warmtepomp. Het afgekoelde water vloeit weer in de koude bron terug.

Pagina 21 van 33

1 september 2013

Koude gebruikers Qua koude gebruikers beschikt ZGV over luchtbehandelingkasten voor:  Het ont-vochtigen van de lucht  Het koelen van de lucht. Noodstroom ZGV beschikt over een noodstroom-aggregaat met een vermogen van 1.000 kVA in geval de elektriciteitsvoorziening via Liander uitvalt. CO2-uitstoot Door de ingebruikname van de WKK-installatie is de inkoop van elektriciteit sinds 2007 bijna gehalveerd (in 2007 11,3 miljoen kW en in 2012 6,3 miljoen kW). Daartegenover stond een verdubbeling van het gasverbruik van 1,3 miljoen m3 in 2007 tegen 2,6 miljoen m3 in 2012. Gas is een schone (en goedkope) energiebron dus door de inzet van de WKKinstallatie is de CO2 uitstoot van ZGV sterk gereduceerd. Ondanks de inzet van technieken zoals warmtekrachtkoppeling en warmte-koude opslag neemt het gebruik van elektriciteit door ZGV toe. Dit kan mede worden verklaard door de ‘ver-apparatisering’ van de zorg. Door de grote en groeiende inzet van digitale apparaten in de gezondheidszorg stijgt de energiebehoefte. Ter vergelijk; twaalf jaar geleden werkte ZGV met 1.200 – 1.300 medische apparten die op stroom werken. Inmiddels zijn dat er ongeveer 5000.


Afval ZGV maakt met betrekking tot nagenoeg al haar afvalverwerking gebruik van de diensten van Sita. Het gaat daarbij om het specifieke ziekenhuis afval (SZA) waaronder injectienaalden en ‘afval’ dat resteert als gevolg van operaties, regulier bedrijfsafval en keukenafval. Met de introductie van het At Your Request maaltijdconcept zijn grote besparingen op keukenafval gerealiseerd. Gevaarlijk afval waaronder chemicaliën van de laboratoria en radioactieve stoffen worden afgevoerd via de leveranciers van die stoffen. Het gebruik van chemicaliën is gedurende het afgelopen jaar sterk gereduceerd als gevolg van de herinrichting van (geautomatiseerde) laboratoria. Afvalwater In 2013 is een proef gestart met het Pharmafilter. Pharmafilter is een integraal zorg-, afval- en afvalwaterbehandelingsysteem voor ziekenhuizen, verpleeghuizen en andere zorginstellingen. Voor een uitleg over de werking van Pharmafilter zie de bijlage. ZGV heeft de pilot met het Pharmafilter nog niet afgerond. Verlichting Er lopen diverse proeven met LED-verlichting in het ziekenhuis. Issues hierbij zijn het prijsverschil tussen gewone – en LED-lampen afgezet tegen de levensduur van de LEDlampen en de tevredenheid van de ‘gebruikers’ (patiënten en medewerkers).

Pagina 22 van 33

1 september 2013

3.5 Kernthema Rol en invloed zorgketen ZGV maakt van oudsher deel uit van en investeert veel (mensen, kennis en middelen) in een sterke regionale zorgketen. Zo had het ziekenhuis als eerste in Nederland een transmuraal voedingsteam dat kennis deelde met zowel de eerste lijn als met verzorgingsen verpleeghuizen. Zoals in hoofdstuk 2 over de stakeholders is genoemd, streeft het ziekenhuis naar intensieve samenwerking in de keten en ontplooit zij diverse initiatieven. Diverse afdelingen van het ziekenhuis werken samen met verzorgingsen verpleeghuizen in de keten en delen kennis over voeding, bewegen en preventie (bijvoorbeeld met betrekking tot ‘doorliggen’). De afdeling gynaecologie werkt nauw samen met het Verloskundig Samenwerkingsverband (VSV) in het verzorgingsgebied van ZGV. Er is een samenwerking met de organisatie van regionale huisartsen (het eerste-tweede lijnplatform) en met diverse (thuis)zorgorganisaties, waarover hieronder meer. Daarnaast onderhoudt ZGV samenwerkingsrelaties met tientallen partners, waaronder


collega-ziekenhuizen, (regionale) zorgnetwerken, Wageningen Universiteit, NOC*NSF, Papendal, een inkoopconsortium, patiëntenorganisaties, overheden, omwonenden en diverse maatschappelijke organisaties. Regionale keten en toepassing van E-zorg Drie jaar geleden is ZGV begonnen met het herontwerpen van haar zorgpaden. Uitgangspunt was dat de patiënt zelf de regie kreeg over zijn zorgproces (in de mate waarin hij deze regie zelf ook wenste en aankon). Begonnen als een online werkboekje (eetdagboek ‘eet en beweeg’) dat de ouders van jonge kinderen met overgewicht voorafgaand aan het bezoek aan het ziekenhuis invulde, is dit initiatief in overleg met de zorgverzekeraar ontwikkeld tot een generiek E-zorg programma. Het in 2013 gelanceerde E-zorg programma neemt de zorg als uitgangspunt. ZGV is de zorgpaden gaan herontwerpen met de inzet van E-zorg toepassingen. Het doel van E-zorg is: De regie en eigen verantwoordelijkheid bij de patiënt; waarbij de zorgverlener de patiënt niet alles uit handen neemt (bijvoorbeeld het invullen van een vragenlijst), wat hij zelf kan

Pagina 23 van 33

1 september 2013

doet de patiënt ook zelf. Substitutie van zorg. Er wordt gekeken naar alle stappen in het zorgproces en die zorg die niet noodzakelijkerwijs binnen de muren van het ziekenhuis hoeft te worden geleverd wordt anders ingericht; bijvoorbeeld door zorgverleners in de eerste lijn en (in de toekomst) door middel van webconsulten. E-zorg is het herontwerp van het zorgpad van de patiënt en een herontwerp van het werkproces van de zorgverlener.

Belangrijk onderdeel van het E-zorg programma (de toolkit) is de triage-module. Met behulp van deze module wordt online de complexiteit van de klacht geanalyseerd en krijgt de patiënt precies die zorg die hij nodig heeft. Dus niet teveel of te weinig. Een patiënt die kortademig is heeft niet altijd COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease), een ongeneeslijke longziekte waarbij de luchtwegen blijvend zijn vernauwd en steeds minder goed werken. Als de online test uitwijst dat de patiënt niet naar de longarts hoeft krijgt de huisarts online alle informatie toegestuurd en kan de patiënt testjes afnemen in de eerste lijn. Als de patiënt rookt krijgt hij via E-zorg de ‘stoppen met roken’ module aangeboden en kan de huisarts met de patiënt in gesprek over zijn leefgewoonten. De zorgpaden die inmiddels in het E-zorg programma zijn opgenomen zijn: COPD, hartrevalidatie, reuma, obesitas, hypertentie en nazorg voor intensive care patiënten. De zorgverleners van de eerste lijn (o.a. huisartsen, diëtisten, fysiotherapeuten en psychologen) krijgen toegang tot de gegevens van hun patiënt binnen het betreffende zorgpad en kunnen op die manier gerichter samenwerken met de specialist van het ziekenhuis. Onderdeel van de toolkit is ook een E-learning programma voor E-zorg voor zowel patiënten als de eigen medewerkers van het ziekenhuis. Voor de doorontwikkeling van de toolkit maakt ZGV - met toestemming - gebruik van componenten ontwikkeld door anderen. Het gaat daarbij om digitale applicaties, filmpjes Duurzaamheidsrapport Ziekenhuis Gelderse Vallei

en animaties van o.a. het Voedingscentrum, Longfonds en de Hartstichting. De doelstelling van ZGV is om de toolkit beschikbaar te stellen aan andere ziekenhuizen. De applicatie staat binnenkort op een aparte server en collega-ziekenhuizen kunnen het systeem bekijken en aftasten of het voor hen geschikt zou zijn. Eerste- tweede lijn platform ZGV speelt een belangrijke rol in het eerstetweede lijns platform in de regio. In het platform zijn de regionale huisartsen, specialisten ouderen geneeskunde en een afvaardiging van de medisch specialisten van het ziekenhuis verenigd. Het platform komt eens per maand bij elkaar en bespreekt onderwerpen zoals ‘de visie op chronische zorg’ verbetering van de communicatie tussen huisartsen en specialisten van ZGV. Sleutelwoorden met betrekking tot het platform zijn: verbinden, scholing en de relatie tussen chronische-, acute- en complexe zorg. Op deze wijze draagt ZGV bij aan de optimalisatie van de regionale zorg, waarbij landelijke input met betrekking tot de zorg wordt meegenomen. Disciplinaire keten/Landelijke invloedssfeer Ziekenhuis Gelderse Vallei deelt de door haar ontwikkelde systemen en expertise graag met anderen, waaronder haar collegaziekenhuizen. Zoals hierboven genoemd stelt ZGV de toolkit voor E-zorg in de loop van 2013 beschikbaar aan collega-ziekenhuizen om ervaring op te doen met deze vorm van zorgverlening. ZGV staat ook open voor kennis- en expertise uitwisseling over het At Your Request voedingsconcept. Inkoop ZGV heeft een professionele inkoopafdeling. De afdeling is betrokken bij alle inkopen met betrekking tot apparatuur, het onderhoud, gebruiksartikelen voor de zorg en de laboratoria, aankopen op het gebied van ICT, de grotere contracten voor geneesmiddelen. De afdeling is betrokken bij vrijwel alles waar een rekening tegenover staat. De organisatorisch manager en de medisch specialist zijn verantwoordelijk voor de keuze van het medicijn of het zorgproduct. De Pagina 24 van 33

1 september 2013

afdeling Inkoop heeft vooral adviesrecht. Wanneer echter door de leverancier een onverantwoordelijke leveringsvoorwaarde wordt bedongen, heeft de afdeling inkoop vetorecht. Het gemiddelde ziekenhuis heeft 1.000 tot 1.200 leveranciers. Door dit grote aantal leveranciers is het niet mogelijk aan de inkoop van alle producten evenveel tijd te besteden. Het ziekenhuis stelt jaarlijks een actieplan inkoop op. Daarbij wordt gekeken welke inkopen dat jaar specifiek onder de loep worden genomen. Er bestaat een lijst met ruim 120 leveranciers van grote omvang. Met deze leveranciers zijn contracten afgesloten en is nauwkeurig naar leveringsvoorwaarden en aansprakelijkheid gekeken. Gedurende de afgelopen vijf jaar is rond de € 1.200.000 bespaard op de inkoop van producten met volumes boven de € 10.000. ZGV is aangesloten bij de inkoopcombinatie Inkoop Alliantie Ziekenhuizen (IAZ). Door met 10 ziekenhuizen gezamenlijk op te treden en aanbestedingen te doen worden grote kortingen bedongen. De gezamenlijke inkoop van bijvoorbeeld pacemakers heeft geleid tot marktconforme kortingen tot wel 60%. Vanuit het ziekenhuis hebben de voorzitter van de Raad van Bestuur, de apotheker en het hoofd Inkoop zitting in het platform dure geneesmiddelen van IAZ. Doelstelling is om met de grote medicijnleveranciers tot acceptabele verkoopvoorwaarden te komen. ZGV heeft duurzaamheid (nog) niet benoemd in haar inkoopbeleid. De nadruk heeft de afgelopen jaren meer gelegen op kostenbesparing en transparante inkoopvoorwaarden. Wel is de ambitie uitgesproken om duurzame inkoop expliciet op te nemen in het nieuw op te stellen inkoopbeleid voor het ziekenhuis.

mensenrechten aan de orde kan zijn. De VNverklaring van de Mensenrechten is opgenomen in de Nederlandse weten regelgeving waar het ziekenhuis aan voldoet. Klachtenprocedure Overeenkomstig de Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector (WKCZ) werkt ZGV met een klachtenprocedure. Klachtenfunctionarissen nemen contact op met alle personen die een klacht kenbaar maken. Leren van klachten en het zo mogelijk treffen van maatregelen ter verbetering zijn uitgangspunten van het ziekenhuis. Vooral oog hebben voor behoeften van patiënten en bevorderen van de communicatie worden genoemd als verbeterpunten. Het gaat dan zowel over de communicatie met de patiënt als over de communicatie tussen hulpverleners onderling. In het ziekenhuis worden patiënten over de klachtenregeling geïnformeerd door middel van passages in de brochures de ‘opnamewijzer’ en de ‘polikliniekwijzer’. Aanname personeel uit kwetsbare groepen ZGV hanteert het uitgangspunt dat – gegeven de aard van de (medische) activiteiten – altijd de beste man of vrouw op de beste plek moet zitten. Het ziekenhuis kent geen expliciet beleid met betrekking tot het aannemen van medewerkers uit kwetsbare groepen. Dit vertrekpunt geldt met name voor alle functies in het ziekenhuis zelf; van schoonmaker tot specialist. Een schoonmaker die de Nederlandse taal bijvoorbeeld onvoldoende beheerst kan een patiënt in een noodsituatie niet afdoende helpen als hij snel de weg moet weten en zal niet in het ziekenhuisgebouw kunnen werken. In de ondersteunende functies in de kantoorgebouwen buiten het ziekenhuis werken wel mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zo werken er bij de facilitaire dienst medewerkers van de sociale werkplaats.

3.6 Kernthema Mensenrechten ZGV is een algemeen ziekenhuis in de regio Ede (Nederland) met een specialisatie op een aantal complex medisch specialistische zorgprofielen voor een groter verzorgingsgebied. De aard van de activiteiten (het verzorgen van algemene ziekenhuiszorg) sluit in feite uit dat het schenden van


Pagina 25 van 33

1 september 2013

3.7 Kernthema Betrokkenheid bij en ontwikkeling van de gemeenschap Organisaties hebben een relatie met de gemeenschappen waarin zij actief zijn. Deze relatie behoort te zijn gebaseerd op de betrokkenheid bij de gemeenschap om zo te kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van die gemeenschap. Betrokkenheid bij de gemeenschap – individueel of via een vereniging – helpt om de burgerlijke samenleving te versterken. Organisaties die zich op een respectvolle manier bezighouden met de gemeenschap en haar instellingen, weerspiegelen en versterken de democratische en burgerwaarden. ZGV heeft van oudsher een goede positie in Ede en (wijde) omgeving. Inwoners van de regio zijn betrokken bij het ziekenhuis en dat blijkt o.a. uit:  Het grote aantal bezoekers bij de open dag (5.200 bezoekers in 2013).  Veel inzendingen bij prijsvragen die het ziekenhuis uitschrijft (bijv. voor de verbetering van de patiëntenzorg ‘Het Beste Idee voor ZGV’ en de website).  Een Stichting Vrienden van ZGV die sponsorgelden werft om extra faciliteiten voor de zorg in het ziekenhuis mogelijk te maken.  Veel deelnemers aan activiteiten, rondleidingen en evenementen die het ziekenhuis organiseert. Het ziekenhuis onderhoudt nauwe contacten met de Wageningen Universiteit en alle hulpverlenende organisaties in de regio, waaronder verpleeg- en verzorgingshuizen, instellingen voor geestelijke volksgezondheid (GGZ), huisartsen en organisaties voor thuiszorg. Kortom, alle partners in de keten. De tegenhanger van de grote betrokkenheid van de regio bij het (beleid van het) ziekenhuis is dat er sterk op de organisatie wordt gelet en -bijvoorbeeld via de media- wordt gereageerd. Betrokkenheid bij de lokale gemeenschap ZGV ontvangt met regelmaat de burgemeesters en wethouders van alle omliggende gemeenten (als representanten van hun bevolkingsgroepen) op werkbezoek om van gedachten te wisselen over ziekenhuisbeleid, de nieuwste ontwikkelingen en wat er leeft binnen de gemeenten. Ook is


ZGV betrokken bij de festiviteiten rondom de viering van 750 jaar stadsrechten van Wageningen. Er komen groepen geïnteresseerden (waaronder buitenlandse gastmedewerkers van de Wageningen Universiteit) op bezoek om kennis te nemen van het Nederlandse zorgsysteem. Betrokkenheid bij de wereldgemeenschap ZGV ontvangt regelmatig buitenlandse gasten van bevriende instellingen. Er bestaat een uitwisseling tussen de Tsjechische gemeenten Chrudim, waarbij artsen en bestuurders van die gemeente op bezoek gaan bij ZGV. Actieve medisch specialisten van het ziekenhuis halen gasten vanuit de gehele wereld (o.a. China) naar Ede voor het uitwisselen van kennis en ervaring. Daarnaast heeft een aantal specialisten contacten met buitenlandse ziekenhuizen in Batam Indonesië, Oekraïne en Ghana en contacten waarbij artsen van ZGV in hun vakantie patiënten in die landen gaan opereren. Batam heeft al het oude meubilair (bedden en nachtkastjes) van het ziekenhuis gekregen en ontvangt bovendien regelmatig giften van materialen en middelen. Het gaat daarbij om duizenden disposable medische instrumenten per jaar waaronder scharen, pincetten, etc. Een stichting in Ede heeft een bijzonder project in Bawku, Ghana geadopteerd. (Voormalig) medisch specialisten en verpleegkundigen van het ziekenhuis krijgen een vliegticket van deze stichting en besteden drie weken van hun vakantie om in Ghana te opereren. De lokale contactpersonen in Ghana verzorgen een programma en zorgen ervoor dat iedereen klaarstaat om efficiënt grote wachtlijsten te helpen wegwerken. Sommige verpleegkundigen ontplooien ook individuele initiatieven. Zo werkt een aantal operatiekamer-assistenten op Mercy Ships.

Pagina 26 van 33

1 september 2013

Educatieve programma’s ZGV ontvangt elke twee weken een klas (meestal groep drie) met vijfentwintig tot dertig leerlingen van basisscholen uit omringende plaatsen. Het ziekenhuis biedt hen een programma aan waarmee zij op een prettige manier kennis kunnen maken met een ziekenhuis. Het gaat om zesjarige kinderen die zelf in de leeftijd zitten van buisjes in het oor plaatsen, amandelen knippen en broertjes of zusjes krijgen. De leerlingen krijgen allereerst een film te zien over een jongetje (Bart) die in het ziekenhuis wordt opgenomen en een aantal onderzoeken ondergaat. Ze mogen hun knuffel meenemen en die wordt onderzocht en/of ‘behandeld’ bij de poppendokter.


Daarna gaan de kinderen naar de kinderafdeling om naar een couveuse en ziekenhuismaterialen zoals een po en een infuuspaal kijken. Alles om kennis te maken met hoe het gaat in een ziekenhuis. ZGV ziet dit als een van zijn maatschappelijke taken. Het voorbereiden van jonge kinderen op een eventuele ziekenhuisopname zodat dit zo begrijpelijk en laagdrempelig mogelijk voor ze is. Het ziekenhuis verzorgt dit programma al jaren en het is nog altijd populair bij basisscholen uit de gehele regio. Het programma heeft uiteraard ook een PR-doel om de betrokkenheid van inwoners (ouders) van de regio bij het ziekenhuis te vergroten. Kortom, de weg naar ZGV is door zijn belangrijke relaties snel gevonden. Voor de Gelderse Vallei is het ziekenhuis een belangrijk instituut.

Pagina 27 van 33

1 september 2013

Hoofdstuk 4. Integratie van MVO binnen de organisatie Introductie Dit hoofdstuk geeft inzicht in ‘hoe’ ZGV haar maatschappelijke verantwoordelijkheid integreert in het beleid en in haar dagelijkse werkzaamheden, systemen en processen. Hierbij komt tevens de verantwoordelijkheid van ZGV binnen de zorgketen en de communicatie naar stakeholders aan de orde.

4.1 Ketenverantwoordelijkheid en invloedssfeer ZGV streeft naar samenwerking in de zorgketen en ontplooit hiertoe diverse initiatieven. Daarnaast zijn er juist initiatieven met partijen buiten de zorgketen die de kwaliteit van zorg en leven helpen bevorderen. ZGV wil in de regio haar maatschappelijke verantwoordelijkheid vervullen (zie 3.7 Betrokkenheid en ontwikkeling van de gemeenschap) en wil ook invloed uitoefenen in de regionale en landelijke zorgketen. Voorbeelden van invloed uitoefenen door samenwerking in de zorgketen zijn:  Verpleging, verzorging en thuiszorg (VVT): ketenzorg.  Regionale huisartsen (ROH): samenwerking 1e en 2e lijn met o.a. E-zorg.  Huisartsenpost (HAP): ketenzorg.  Stadsapotheken/DAP: farmaceutische zorg.  UMC Utrecht en UMC Nijmegen: medische en co-assistenten opleidingen  Ziekenhuis Rijnstate (Arnhem): medische microbiologie en pathologie.  Ziekenhuis Rivierenland (Tiel): medische microbiologie en IC.  Gelderse Vallei Vivre: niet verzekerde zorg  Netwerk geriatrie: ketenzorg.  IKO: kankerregistratie.  Zorgverzekeraars: kwaliteit van zorg en dienstverlening (o.a. met preferente zorgverzekeraar Menzis).  Patiëntenorganisaties: patiënten belangen en ter beschikking stellen faciliteiten.  Samenwerking met Rijnstate en Slingeland Ziekenhuis voor laag volume, hoog complexe zorg (o.a. SEH, IC). Duurzaamheidsrapport Ziekenhuis Gelderse Vallei

Voorbeelden van invloed uitoefenen door samenwerking met partijen buiten de zorgketen zijn:  Wageningen Universiteit: gezonde voeding.  Sodexo: ‘At Your Request’ concept.  NOC*NSF en Sport Medisch Centrum Papendal: topsport en bewegen.  ROC A12 en CHE: verpleegkundige opleidingen.  Clean Care Support: schoonmaak.  Gemeenten: werkbezoeken voor colleges van B&W van omliggende gemeenten.

4.2 Missie en beleid Missie ZGV biedt kwalitatief hoogwaardige medische zorg op een betrokken en patiëntgerichte wijze voor patiënten uit West- en MiddenGelderland en Oost-Utrecht. De missie komt tot uitdrukking in de volgende kernwoorden: patiëntgericht, professioneel, gezamenlijk en ondernemend. Patiëntgericht De patiënt staat centraal. Iedere patiënt is een individu, dat vraagt om een voor hem of haar unieke bejegening en behandeling. Professioneel Zorg van hoogwaardige kwaliteit betekent: goede medische resultaten, patiëntgerichte zorg en een efficiënte organisatie. Medewerkers zijn daarom professioneel en goed opgeleid. Gezamenlijk Samen wordt gewerkt aan uitstekende zorg. Kenmerkend voor de werksfeer in ZGV is de collegialiteit en de intensieve samenwerking binnen teams en tussen teams, op divisie- of instellingsniveau en tussen professionals. Niet alleen de individuele medewerker, maar de kracht van het team maakt het verschil. Ondernemend Een resultaatgerichte bedrijfsvoering vraagt om een actieve, ondernemende en stimulerende werkomgeving.

Pagina 28 van 33

1 september 2013

Werken in een cultuur waar het wordt gewaardeerd dat mensen oog hebben voor verbeteringen en initiatieven nemen om deze te realiseren.

4.3 Gepaste zorgvuldigheid (due diligence) ZGV heeft risicomanagement geborgd in de Planning & Control cyclus. Alle afdelingen hebben een risicoprofiel voor de hoofdprocessen opgesteld maar dit is nog niet geborgd. Met behulp van Enterprise Risk Management en het COSO-model worden alle risico’s samengebracht. Voorbeelden van risicogebieden zijn kwaliteit van zorg, kwaliteit van arbeid, positionering, financiën, ICT en vastgoed. Voorbeelden van maatregelen zijn: - Medewerkers met zwaar werk op meerdere plekken inzetbaar maken ter afwisseling. - Definiëren van patiëntengroepen voor sneller reageren op specifieke behoeften. - Project ‘in 1 keer goed’ ter verlaging van herstelkosten en dubbele behandeling. - Afstemming personele bezetting inzake toegestane en beschikbare formatie. Het in kaart brengen van risico’s in de zorgketen vindt gedeeltelijk plaats en kan verder worden verbeterd. De diverse samenwerkingsverbanden van ZGV in de zorgketen kunnen hier wellicht aan bijdragen. Voorbeelden van risicobeheersing en impactverbetering in de zorgketen zijn: - Zorgverzekeraars: aanvullende kwaliteitsinformatie geleverd voor betere zorginkoop. - Fysiotherapie in de zorgketen: ontschotting in de zorgketen door projecten als Peripad, THP/TKP en Geriatrie zorgpad. - Huisartsen: huisartsenportal voor betere inzage door huisartsen over patiëntenuitslagen. - Apothekers: protocol transmurale medicatie is opgesteld om het transmurale medicatiedossier beter te kunnen afstemmen. - Daarnaast is een nieuwe intermediair-rol ‘Accountmanager diagnostiek 1e lijn’ die de afstemming tussen de 1e-lijns


diagnostiek-afdelingen, 1e-lijn zorgverleners en huisartsen ondersteunt. - Prospectieve risico-inventarisatie (PRI): dit is een manier om vooraf onveilige situaties en risico’s in zorgprocessen te identificeren, te analyseren en verbetermaatregelen te benoemen.

4.4 Integreren van maatschappelijke verantwoordelijkheid in besturingsprocessen, systemen en procedures De maatschappelijke verantwoordelijkheid van ZGV, die is vastgelegd in het strategisch kader, is doorvertaald naar het corporate kader en jaarplannen voor afdelingen. Elke afdeling draagt zodoende bij aan de maatschappelijke doelstellingen. Voor het algemene management hanteert ZGV het INKmodel. Borging in systemen en procedures door middel van keurmerken ZGV beschikt over tientallen keurmerken, waarvan een gedeelte verplicht en een gedeelte eigen keuze is. Tot de belangrijkste verplichte keurmerken behoren onder andere: - NIAZ accreditatie (sinds 2006): hét kwaliteitskeurmerk van het Nederlands Instituut voor Accreditatie van Ziekenhuizen; hierbij is ook het Veiligheidsmanagementsysteem (VMS) gecertificeerd. - HKZ accreditatie voor Dialyse: kwaliteitseisen van zorgsector, financiers, cliënten en overheid. - GMP-Z: ziekenhuisapotheek en een goede manier van produceren van geneesmiddelen. - Coördinatie Commissie ter bevordering van de Kwaliteitsbeheersing op het gebied van Laboratoriumonderzoek in de gezondheidszorg (CCKL). Daarnaast zijn er keurmerken behaald op grond van eigen keuzes en initiatieven bijvoorbeeld: - Menzis Topzorg keurmerk: voor de operatieve behandeling van amandelen, heupartrose, rughernia, OSAS en liesbreuk.

Pagina 29 van 33

1 september 2013

- Borstvoedingscertificaat WHO/Unicef: gezinsgerichte zorg bij kraam- en verloskunde. - Drie smiley’s van Stichting Kind en Ziekenhuis: voldoen aan alle criteria voor kinderpolikliniek, kinderen jongerenafdeling, en kraam – en verloskunde. - Lintje Borstkankervereniging Nederland: 13 eisen voor patiëntgerichte borstkankerzorg. - CCKL certificering: het klinisch chemisch en hematologisch laboratorium en het medisch microbiologisch laboratorium voldoen aan (inter)nationale eisen voor medische laboratoria. Nicolet Zeller (RvB): ‘Als je stuurt op doelmatigheid, krijg je geen kwaliteit. Als je stuurt op kwaliteit, krijg je doelmatigheid.’

- Pijnpolikliniek: erkend als type B met kwaliteitskeurmerk van de Nederlandse Vereniging van Anesthesiologie. - Vaatzorg: vaatkeurmerk van de patiëntenvereniging Hart en Vaatgroep. - Dermatologie: Kwaliteitszegel Dermatologie van Huidpatiënten Nederland. - Zelfstandige kliniek Gelderse Vallei Vivre: kwaliteitskeurmerk ZKN van de Zelfstandige Klinieken Nederland.

4.5 Het monitoren van activiteiten en beoordelen van prestaties Patiënttevredenheid Voor ‘Patiënttevredenheid’ vinden diverse onderzoeken plaats, waarbij tot nu toe gebruik is gemaakt van de NVZ/NFUvragenlijsten. In 2011 is voor de derde keer een ziekenhuis-breed onderzoek gedaan naar patiënttevredenheid. De polikliniek scoort met een 7,7 (1.180 respondenten). De kliniek kreeg van 681 respondenten gemiddeld een 8,1. De dagbehandeling scoorde een 8,1 (278 respondenten). In 2013 worden de vragenlijsten vervangen door ervaringsonderzoeken volgens de CQ-


index1 en wordt getracht om overlap van decentrale onderzoeken te voorkomen. Voorbeelden van decentrale tevredenheidsonderzoeken zijn: - Spoed Eisende Hulp, enquêtes: aandachtspunt was de wachttijden. - Intensive Care: CQ-vragenlijsten voor patiënten en naasten. - Spiegelgesprekken met patiëntengroepen. Medewerkerstevredenheid De belangrijkste succesfactor voor de prestaties van ZGV is de medewerker. ZGV streeft ernaar de tevredenheid van de medewerkers continu te vergroten. In de landelijke benchmark voor medewerkerstevredenheid staat ZGV op de derde plaats en scoort bovengemiddeld. Prestatie-indicatoren, keurmerken, initiatieven ZGV monitort en rapporteert een groot aantal prestatie-indicatoren van IGZ en ZiZo. In aanvulling op de vele keurmerken zijn er initiatieven en beoordelingen die prestaties zichtbaar maken, zoals: - Zorgverzekeraar Agis: ZGV als best registrerende ziekenhuis in 2011. - Patiëntenvereniging Freya: ‘pluim’ voor score op fertiliteitsmonitor. - Intensive Care: Triaspect Verbeter Prijs in 2013 voor het keuzemodel veranderroutes IC. Eigen inspecties en meer integrale benadering Los van de externe audits voert ZGV ook eigen interne audits uit. Deze interne kwaliteitsaudits worden steeds verder verbreed door onder meer de afdelingen Infectiepreventie, ICT en Arbo erbij te betrekken. In 2013 wordt de eigen afdeling Kwaliteit intern ge-audit. In de kliniek en de

1

De afkorting CQI of CQ-index staat voor Consumer Quality Index. Dit is een gestandaardiseerde methodiek om klantervaringen in de zorg te meten, te analyseren en te rapporteren. Meestal wordt aan patiënten en cliënten een schriftelijke vragenlijst voorgelegd. Daarnaast wordt gewerkt met online vragenlijsten en met interviews. Op deze manier kan men achterhalen wat patiënten en cliënten belangrijk vinden in de zorg én wat hun concrete ervaringen zijn.

Pagina 30 van 33

1 september 2013

polikliniek worden tweemaal per jaar veiligheid quickscans uitgevoerd. In de jaarlijkse ranglijsten De beste ziekenhuizen 2012 van Elsevier Gids van november 2012 komt Ziekenhuis Gelderse Vallei als volgt uit de het onderzoek: Categorie Dienstverlening & Wachttijden Veiligheid & Effectiviteit Patiëntgerichtheid & Medische zorg Ervaring van Patiënten (bejegening patiënten bij behandeling borstkanker) Laagste score ●○○○ Laagste score

Eindoordeel ●●●○ ●●●○ ●●●○

Hoogste score ●●●● Hoogste score

4.6 MVO communicatie en rapportage ZGV wil met deze rapportage meer duidelijkheid geven aan haar invulling voor MVO, zowel voor haar eigen personeel als in de communicatie met alle belanghebbenden.


Pagina 31 van 33

1 september 2013


Pagina 32 van 33

1 september 2013

Bijlage: Milieu en facilitair Hoe werkt warmtekrachtkoppeling (WKK) Het merendeel van onze elektriciteit wordt opgewekt in grote elektriciteitscentrales. Daarbij verdwijnt een groot deel van de energie via het koelwater in rivieren, de zee of door middel van koeltorens in de lucht. Gemiddeld gaat zo zelfs meer dan de helft van de verbruikte energie verloren. Een energetisch fraai alternatief is warmtekrachtkoppeling ofwel WKK. Bij WKK worden elektriciteit en warmte tegelijkertijd bij de verbruiker opgewekt. Daarmee worden de verliezen voor transport van warmte en elektriciteit vrijwel geëlimineerd. De warmtevraag staat normaal gesproken voorop bij WKK, zodat vernietiging van warmte nauwelijks voorkomt. Het brandstofverbruik voor de gecombineerde productie van elektriciteit en warmte in een WKK is daardoor een stuk lager dan het verbruik voor de productie van eenzelfde aantal eenheden elektriciteit en warmte afzonderlijk in elektriciteitscentrale en c.v.-ketel. Het totaalrendement voor omzetting van brandstof in elektriciteit en warmte ligt bij een WKK gewoonlijk op 85%. Hogere rendementen zijn mogelijk door ook restwarmte op lage temperatuur te benutten. Als ook de condensatiewarmte van de waterdamp in de rookgassen wordt benut kan het rendement zelfs de 100% benaderen.

Schema van een hr-WKK: 1. gasmotor 2. generator 3. rookgaskoeler 4. rookgascondensator 5. aardgastoevoer 6. rookgasafvoer 45 °C 7. C.V.-water 70-85 °C 8. lagetemperatuursverwarmin 30-35 °C 9. condenswater afvoer 10. verbrandingslucht

Hoe werkt warmte-koude opslag (WKO) Een WKO-installatie bestaat uit koude en warme bronnen. 's Zomers wordt water uit de koude bron (± 7C) gepompt en gebruikt voor koeling. Het opgewarmde water wordt teruggebracht in de warme bron (15 - 25C). 's Winters wordt het gebouw verwarmd met dit opgewarmde water en een warmtepomp. Het afgekoelde water vloeit weer in de koude bron terug. De natuurlijke constante temperatuur in de bodem in combinatie met extra toegevoegde energie kan een besparing aan primaire energie opleveren van 50%.


Pagina 33 van 33

1 september 2013

Behandeling afvalwater (Pharmafilter) Pharmafilter is een integraal zorg-, afval- en afvalwater-behandelingssysteem voor ziekenhuizen, verpleeghuizen en andere zorginstellingen. Een vermaler (Tonto) vermaalt het afval van de afdelingen en transporteert dit tezamen met het afvalwater van toiletten, douches en wasbakken door de bestaande interne riolering naar de zuiveringsinstallatie. In de zuiveringsinstallatie wordt het vaste afval door een rooster gescheiden van de rest, nogmaals vermalen en naar de vergister gebracht. Vergisting genereert biogas dat wordt gebruikt voor elektriciteit en warmte voor de installatie. Vergisting elimineert virussen en bacteriën. Van het organische afval en bioplastics blijft 10% over. Gelijktijdig met de vergisting van het vaste afval wordt het water gezuiverd. De eerste stap is de bioreactor waarin zware metalen, nitrogenen en fosfaten worden gegeten door actief slib. In de volgende stap neemt een membraam de virussen en bacteriën voor z’n rekening. Deze poreuze rietjes laten alleen water passeren. De derde stap in de waterzuivering is de behandeling met meervoudige oxidatie. De opgeloste verontreinigingen worden verbrand. Tenslotte wordt het water behandeld met actief kool. Hiermee worden de laatste sporen van medicijnen, röntgencontrastmiddel en andere hormoon-verstorende stoffen geabsorbeerd. Het schone water is klaar voor gebruik. Bijvoorbeeld om de tuin mee te besproeien, voor het doorspoelen van de tonto’s of de toiletten in het ziekenhuis.


Pagina 34 van 33

1 september 2013


Pagina 35 van 33

1 september 2013

Ziekenhuis Gelderse Vallei Hét voedingsziekenhuis

Ziekenhuis Gelderse Vallei Gebaseerd op de wereldwijde richtlijn ISO Maatschappelijke Verantwoordelijkheid van Organisaties (MVO)

Recommend Documents