juni 2012 foto’s: timmerfabriek webo rijssen
het houtblad
38
s a men w er k en vo o r h o o g s te k wa liteit 2 d e ro l va n d e a rchi t ec t
juni 2012 het houtblad
39
Timmerfabriek Webo heeft alle 3.800 kozijnen van de Isala klinieken Zwolle in 3D uitgetekend en op een gemeenschappelijke server geplaatst.
Bij bouwprojecten hebben architecten en timmerfabrikanten onderling doorgaans nauwelijks overleg. De contacten verlopen meestal via de aannemer. Zo houden architecten toch een oogje in het zeil, zodat hun plannen zoveel mogelijk naar wens worden uitgevoerd.
Max van Huut van Alberts & Van Huut in Amsterdam ver-
dat het geval. Over ruim een jaar moet het nieuwe zieken-
telt dat hij bij bouwprojecten vrijwel nooit direct contact
huis klaar zijn. Van Huut heeft daarvoor het ontwerp gete-
heeft met timmerfabrikanten. Ook bij de Isala klinieken in
kend in de organische stijl van zijn bureau. Zelf spreekt hij
Zwolle, die BAM Utiliteitsbouw momenteel realiseert, is
van een humane bouwstijl. ‘Mensen hebben niets met rati-
Isala klinieken Zwolle; ontwerp: Alberts & Van Huut Amsterdam. Mensen voelen zich prettiger in een wat
foto’s: www.johnlewismarshall.com
minder kille architectuur.
Extra onderhoudskosten door de vele (kozijn)kleuren? Architect Max van Huut: ‘Het is gewoon een kwestie van de juiste blikken opentrekken.’
Appartementencomplex Kamperveste Haarlem; ontwerp: Max van Aerschot Architecten Haarlem. Hout is vanaf het begin heel leidend geweest. Alleen baksteen zou te monomaan zijn.
Transparante verf Van Huut had als gezegd niet zelf
minder kille architectuur. Daar hoort het gebruik van duur-
contact met Webo, maar wel zijn bureau. ‘Ik weet dat de
zame materialen bij, zoals baksteen en hout. Verder wer-
directeur het een uitdagende opdracht vond. Dat kan ik me
ken we met de gulden snede-verhouding, maten die relate-
ook wel voorstellen. Timmerfabrikanten zijn gewend ko-
ren aan de natuur. We proberen met de opdrachtgever een
zijnen in serie te maken. Dan doorbreekt zo’n opdracht met
spannend gebouw te creëren waar mensen van houden.’
afwijkende vormen ineens het lopendebandwerk. Ik zie dat
juni 2012
onele blokkendozen. Ze voelen zich prettiger in een wat
iedereen altijd met veel plezier aan onze gebouwen werkt, ook bij de Isala klinieken. Webo heeft de opdracht perfect
als onderdeel van Architecten Maatschap Isala, op dezelfde
uitgevoerd.’ De timmerfabriek heeft alles in 3D uitgete-
wijze te werk gegaan. Het ziekenhuis (104.000 m2) bestaat
kend en op een gemeenschappelijke server geplaatst, ter
uit vier met elkaar verbonden eenheden. Van Huut noemt
controle door bouwer BAM en het architectenbureau. Of
deze de vier vlinders. Ze komen allemaal uit op een inpan-
hij het ziekenhuis met de vele kozijnkleuren niet op extra
dige straat, zodat niemand kan verdwalen. Bezoekers en
onderhoudskosten jaagt, beantwoordt Van Huut ontken-
patiënten lopen straks zowel binnen als buiten tussen het
nend. ‘Het is gewoon een kwestie van de juiste blikken
vele groen door. De architect noemt het een ‘beterhuis’ in
opentrekken. Het mooie is dat er een transparante verf op
plaats van een ziekenhuis. De voorgevel aan de noordzijde
zit, zodat je goed kunt zien dat het om hout gaat.’
41
het houtblad
Beterhuis Bij de Isala klinieken is Alberts & Van Huut,
bestaat overwegend uit baksteen. Aan de zuidkant, waar de binnentuin zit, is veel hout toegepast. Zo hebben de gi-
‘ik heb meer gevoel bij hout
gantische atria van de vlinders enorme spanten van inlands
dan bij aluminium of kunststof’
lariks. Van drie vlinders zijn de gevels bekleed met grenen delen, duurzaam behandeld met Olympic stain. De wand van de vierde vlinder, die veel aan weersinvloeden wordt blootgesteld, heeft western red cedar geveldelen. Van
Onderscheiden met hout Ook Max van Aerschot
Huut: ’Hout is een ongelooflijk mooi en duurzaam materi-
Architecten uit Haarlem had geen contact met de timmer-
aal, mits je het goed toepast. Ik heb meer gevoel bij hout
fabrikant bij het nieuwbouwproject de Kamperveste in
dan bij aluminium of kunststof. Maar je bent natuurlijk
Haarlem. In dit complex van twintig koopappartementen
altijd afhankelijk van de wens van de opdrachtgever.’
heeft De Lange Houttechniek uit Nieuwveen de hsbelementen en beglaasde meranti kozijnen geleverd. Van
SGT-garantie Het gebouw telt liefst 3.800 meranti
Wilgenhaege Vastgoedontwikkeling, die in een later stadi-
kozijnen, evenals de hsb-elementen geleverd door Tim-
um dit project overdroeg aan aannemer Regiobouw, kreeg
merfabriek Webo uit Rijssen en op de bouw in zestien
Max van Aerschot de opdracht een oud gebouw van een
verschillende kleuren geverfd. Aan de kant van de bin-
autoverhuurbedrijf in het centrum van de stad te heront-
nentuin - ongeveer een kwart van alle kozijnen - zijn ze
wikkelen. Dat bleek onmogelijk. Daarna volgden sloop en
scheef en is de vormgeving onderling verschillend. ‘Pati-
een nieuwbouwplan, waarbij hij ook de wijkraad en een
ënten die daar straks in de vlinders liggen, kijken niet door
stedenbouwkundige van de gemeente betrok. De architect
rechthoekige ramen maar door ramen die mooi zijn ge-
koos voor baksteen, omdat dit materiaal volgens hem mooi
vormd en een vriendelijke en speelse uitstraling hebben.
aansluit bij de historische omgeving van de binnenstad.
Dat het voor de timmerfabrikant moeilijker is die te ma-
‘Verder wilde ik het complex onderscheiden door veel hout
ken, valt tegenwoordig wel mee. Of je nu een hoek van
toe te passen en ter verfijning ook staal. Hout is vanaf het
90 of 108 graden hebt, dat is gewoon een kwestie van de
begin heel leidend geweest. Alleen met baksteen zou het
machine anders instellen. We zijn opgegroeid met rechte
gebouw te monomaan worden en geen recht doen aan de
hoeken en denken abusievelijk dat die makkelijker en dus
locatie.’
goedkoper te produceren zijn. Wij werken altijd met afwijkende hoeken en onze gebouwen mogen nooit duur-
Onderhoud in koopcontract De gevels zijn gedeelte-
der zijn dan andere met een gelijksoortige functie.’ Hij
lijk van voegloos gelegde warmbruin gebroken metsel-
zegt dat hij wel eens met fabrikanten discussieert over de
werk met ramen die als lijsten in de gevel zijn geplaatst.
SGT-garantie. ‘In een hoek van 90 graden blijft geen wa-
Deze kaders, die zowel op het metselwerk als de hsb-
ter staan. Waarom dan wel in één van 108 graden? Ik kan
elementen aansluiten, hebben een breedte van 300 mm.
me geen voorbeeld herinneren waarbij geen garantie
De hsb-elementen zijn bekleed met Lambowood-regels en
werd gegeven.’
het geheel is transparant afgelakt. Van Aerschot had de
■ ■ ■
Bij het renovatieproject van zeventig monumentale woningen in Den Bosch is voorbeeldig overleg geweest tussen Molenaar&Bol&VanDillen Architecten, opdrachtgever Zayaz en foto’s: www.johnlewismarshall.com
Helwig Timmerfabriek.
Per week de kozijnen en deuren voor vijf woningen.
Als de architect vragen had over constructiemogelijkheden, dan gaf de timmerfabrikant telkens het juiste antwoord.
waardige en duurzame houtsoort past erg mooi bij de bak-
roosters in de ramen mochten komen. Dit is opgelost door
steen die ik had uitgekozen. Maar wengé gaat er bij dit
het plaatsen van Tilmar-ventilatieroosters, gemonteerd op
soort projecten vaak uit vanwege de prijs. Nu is het meranti
de bovendorpels aan de binnenzijde van de kozijnen. Al-
geworden, een prima alternatief maar niet mijn eerste keu-
daar is door het hout heen een sleuf gefreesd, aan de bui-
ze.’ Van Aerschot schrijft graag houten kozijnen voor. ‘In
tenkant afgedekt met een kantplank.
juni 2012
Een andere eis van de commissie was dat er geen ventilatie-
mijn ontwerpen wil ik de kozijnen zo min mogelijk zien. Ik laat ze achter het buitenspouwblad plaatsen. Dan heb je
Demontabele stijlen Over de samenwerking met
een mooie detaillering en je kunt er goed aansluitingen
Helwig Timmerfabriek is Molenaar erg te spreken. Als hij
mee maken. De binnenkant van het kozijn en de draaiende
vragen had over constructiemogelijkheden, kreeg hij tel-
delen zijn trouwens altijd in het zicht.’ Bij koopwoningen
kens het juiste antwoord. ‘Ook dachten ze mee en gaven
eist hij dat het kozijnonderhoud in het koopcontract wordt
ze alternatieven. Zo wilde Zayaz in iedere woning een
meegenomen. Als er geen goede vereniging van eigenaren
verhuisraam voor grotere meubelstukken. Door de
achter zit en iedereen zelf moet schilderen, geeft hij de
raamindeling die we hadden met die opgedekte afgeron-
voorkeur aan aluminium. Anders wordt het een ratjetoe. Bij
de zware stijlen, was dat niet mogelijk. Toen heeft de tim-
de Kamperveste is dat onderhoud tevoren goed geregeld.
merfabrikant in overleg met ons uitneembare middelstij-
43
het houtblad
foto’s: www.johnlewismarshall.com
voorkeur voor kozijnen en regels van wengé. ‘Deze hoog-
len bedacht.’
Esthetisch controleur Tijdens de uitvoering van het
Deze demontabele stijlen worden vanuit de binnenzijde
project stond het architectenbureau uit Haarlem vooral aan
door de onder- en bovendorpel heen met metalen schroe-
de zijlijn. Van Aerschot omschrijft zijn bescheiden rol in die
ven vastgedraaid in Rampa-moeren die in de stijlen zijn
fase als esthetisch controleur. ‘Vroeger had je als architect een totaalopdracht, waarbij je tevens de uitvoeringsteke-
oude foto’s en tekeningen uit het
ningen maakte. Er is bijvoorbeeld ook geen ruimte meer
gemeentearchief bestudeerd
met de timmerfabrikant om de tafel te gaan zitten. Daardoor worden er soms oplossingen bedacht, waarop je geen invloed meer hebt. In België en Frankrijk blijft de architect er eindverantwoordelijk voor dat het product conform het
gemonteerd. Hoewel alle kozijnen zijn gemaakt volgens
ontwerp wordt geleverd. Helaas is dat hier meestal niet
KOMO- en SGT-garantie, zijn enkele onderdelen daarin
meer zo.’
niet opgenomen, zoals de genoemde fopstijlen, de weldorpels en de driezijdige kantplanken van 160 mm breed
Monumentale eisen Bij het renovatieproject van ze-
die na het plaatsen van de kozijnen daarop zijn gemon-
ventig monumentale woningen bij het Gheert van Calcar-
teerd.
plein en omgeving in Den Bosch is wel voorbeeldig overleg geweest tussen Molenaar&Bol&VanDillen Architecten uit
Geen zorgen De woningcorporatie ging met deze be-
Vught, opdrachtgever Zayaz en Helwig Timmerfabriek uit
slissing akkoord om tegemoet te komen aan de eisen van
Geleen. Dit complex is een rijksmonument uit de jaren
de welstandsmonumentencommissie. Frits van Gigch, pro-
1920. De woningen van woningcorporatie Zayaz, zijn on-
jectleider Renovatie bij Zayaz, is tevreden over de
langs grondig opgeknapt. Een bijzondere wens was dat de
kozijnen. ‘De keuze voor hout, kunststof of aluminium is
kozijnen HR -beglazing moesten hebben. Architect Hein
altijd afhankelijk van het soort project. Bij dit renovatiepro-
Molenaar legt uit dat hij enkele keren bij de welstandsmo-
ject hebben we gezien de monumentale status en vanwege
numentencommissie is geweest om de kozijnen te bespre-
de producteigenschappen gekozen voor Accoya.’
++
ken. ‘De eis was dat ze zoveel mogelijk zouden lijken op de oorspronkelijke. De ramen die erin zaten, leken er in de
Over het onderhoud van de kozijnen in de monumentale
verste verte niet meer op. Daarom hebben we eerst oude
woningen maakt hij zich geen zorgen. ‘Accoya is duurzaam
foto’s en tekeningen uit het gemeentearchief bestudeerd.
en onderhoudsarm. De schilderbeurten kunnen daardoor
Vanwege de dubbele beglazing was de opdracht niet zo
in de tijd wat verder uit elkaar liggen. Het zet ook niet uit,
eenvoudig. Toch is het goed gelukt. Zo is stopverf nage-
waardoor er nagenoeg geen sprake van houtrot zal zijn. Zo
bootst door rondom de beglazing van de Accoya draaival-
besparen we op de onderhoudskosten.’ •
ramen het hout in een hoek van 45 graden te maken en zijn er mooie afgeronde stijlen toegepast.’
john ekkelboom
■ ■ ■
