Ruimterecht in Vogelvlucht & Capita Selecta

Ruimterecht in Vogelvlucht & Capita Selecta Hofvergadering, Gerechtshof Den Bosch 18 juni 2010 Tanja Masson- Zwaan, Plv. Directeur, Int. Inst. voor Lucht- en Ruimterecht; Voorzitter, Int. Inst. of Space Law (IISL)

Leiden University. The university to discover.

Inhoud 1.  2.  3.  4.  5.  6.  7.  8. 

Waar begint de ruimte Ruimteactiviteiten De ‘Space race’ Ontstaan/ratio Verdragen / resoluties Beginselen Capita selecta Conclusie


1. Waar begint de ruimte? -  Delimitatie vraagstuk: al 40 jaar discussie! -  Luchtruim: soevereiniteit (luchtrecht!) -  Ruimte: vrijheid

-  2 benaderingen:

-  Doel van de missie bepaalt welk recht geldt -  Plaats van actie (of onheil) is bepalend

-  Sommige landen trekken arbitraire grens rond 100 km (Australische ruimtevaartwet)


2. Ruimteactiviteiten -  -  -  -  -  -  -  -  -  - 

Meteorologie Telecommunicatie Aardobservatie Navigatie R&D Astronomie Exploratie Exploitatie Transport, toerisme? Leven in de ruimte?


3. De ‘space race’ -  USSR: -  Sputnik 1, 1957 •  Eerste object in baan om aarde

-  Yuri Gagarin, 1961 •  Eerste mens in ruimte


Space race (2) -  USA: -  1e mens op de maan •  Neil Armstrong, 1969 •  That's one small step for a man, one giant leap for mankind”


Space race (3) -  China 3e land met mens in de ruimte: 2003, Yang Liwei -  Vele landen actief: -  India, Japan, Canada, Europa (ESA), Brazilië, Mexico, Zuid Korea, Maleisië…


4. Ontstaan / ratio ruimterecht -  VN creëert ruimterecht, UNCOPUOS -  2 Sub-Committees -  Legal -  Scientific/technical -  5 internationale verdragen -  5 VN Resoluties

-  Recentelijk andere fora: regionaal, nationaal, nietgouvernementeel


5. Verdragen -  ‘Magna Charta’: Ruimteverdrag 1967 •  ‘Grondwet’ van de ruimte

-  Astronautenverdrag 1968 •  Regelt positie astronauten, met name hulp bij ongelukken

-  Aansprakelijkheidsverdrag 1972 •  Schade in ruimte, lucht of op aarde aan object of personen v.e. staat, veroorzaakt door ruimteobject v.e. andere staat

-  Registratieverdrag 1975 •  Gelanceerde objecten moeten nationaal en bij de VN geregistreerd worden, met doel, positie, etc.

-  Maanverdrag 1979 •  Exploitatie v.d. hulpbronnen van maan en andere hemellichamen


Resoluties -  M.b.t. algemene beginselen -  Principles Declaration 1963, basis v. het Ruimteverdrag -  Benefits Declaration 1996, ‘haves’ vs. ‘havenots’ -  M.b.t. specifieke ruimteactiviteiten -  Direct Broadcasting via Satellite 1982 (televisie) -  Remote Sensing 1986 (aardobservatie vanuit de ruimte) -  Nuclear Power Sources 1992 -  Verschil in rechtskracht met verdragen?


6. Beginselen -  ‘Exploratie’ en ‘gebruik’ van ruimte en hemellichamen zijn ‘vrij’ -  Ten voordele en in het belang van alle landen -  T.b.v. de hele Mensheid -  Zonder discriminatie -  Op voet van gelijkheid

-  Toe-eigenen van ruimte en hemellichamen verboden -  Geen soevereiniteit!

-  Int. recht/ VN Handvest Leiden University. The university to discover.

Beginselen (2) -  Internationale verantwoordelijkheid voor nationale activiteiten in de ruimte -  Ook voor privé-onderdanen en -ondernemingen -  Behoeven autorisatie en voortdurend toezicht

-  Lanceerstaat: internationaal aansprakelijk voor schade veroorzaakt door zijn ruimteobject -  Registratiestaat: jurisdictie en controle over zijn ruimteobjecten -  Internationale samenwerking / respect voor ieders belangen (ontwikkelingslanden!)


Beginselen (3) -  Gedeeltelijke demilitarisering van de ruimte -  Kernwapens en andere massa-destructie wapens zijn overal verboden •  In baan om aarde, op hemellichamen, of elders in de ruimte

-  Hemellichamen mogen alleen (‘exclusively’) voor ‘vreedzame’ doeleinden gebruikt worden •  Wat is ‘vreedzaam’? –  Niet-militair? –  Niet-agressief?

-  Militair personeel/materieel mag worden ingezet voor wetenschappelijk onderzoek of andere vreedzame doelen


Maar… -  Dit beginsel staat continu onder duk -  1986 SDI, ‘star wars’ -  2007: China schiet satelliet neer -  2008: USA ook

-  Tegelijkertijd

-  Voorstellen voor verdrag dat de ruimte geheel demilitariseert •  China/Rusland, Febr.08

-  Realistisch?


7. Capita selecta a)  b)  c)  d)  e)  f)  g) 

International Space Station ISS Ruimteafval (‘space debris’, ‘junk’) Exploitatie en toeëigening Ruimtetoerisme Europa en de ruimtevaart post-Lissabon Nederland: wet ruimtevaartactiviteiten Gebruik aardobservatie data


a) ISS


Kenmerken -  Grootste internationale partnership ooit -  USA, ESA, Canada, Japan, Rusland -  450 ton/ 1200 m3/ 7 crews / op 380 km -  Bouw gestart in 1998, 40 assembly flights, draait 15 x p.d. om de aarde -  Europa: Columbus lab & Automated Transfer Vehicle (ATV): 2008 -  Juridisch: 3 niveaus -  IGA, Intergovernmental Agreement -  MOUs, Agency level (NASA, JAXA, etc) -  Bilaterale implementatie overeenkomsten


Status -  -  -  -  -  -  - 

ISS is voor 95% gereed Constant bewoond sinds +10 jaar Sinds 2009, 6 personen ipv 3 Shuttle vliegt nog maar 2 keer Daarna alleen Soyuz  prijs stijgt! ISS zal worden gebruikt tot 2020 Het juridische model kan evt. worden toegepast bij maanmissies die ook in samenwerking zullen moeten plaatsvinden


b) Space debris -  ”Space junk”: miljoenen objecten van verfsplinters tot afgedankte satellieten -  7,500 objecten groter dan een voetbal -  Een object zo klein als een knikker kan een ruimteobject vernielen -  500 ruimteobjecten, incl. ISS moeten worden beschermd! Leiden University. The university to discover.

Hoe moeten we dat oplossen?

-  Lanceerstaat is aansprakelijk voor schade door objecten die hij heeft gelanceerd -  Maar definitie ruimteobject ontbreekt -  Valt een onderdeel van een satelliet, of een uitgewerkte satelliet er nog onder? -  Je kunt daar geen controle over uitoefenen (dus schade voorkomen) -  Wat als satelliet wordt verkocht? -  In 2007 heeft de VN de Space Debris Mitigation Guidelines aangenomen (niet bindende richtlijnen) Leiden University. The university to discover.

c) Exploitatie & toeëigening -  Men verwacht Helium 3, Titanium, e.d. te vinden, mijnbouw op de maan? -  Delen? Hoe? Belangen Mensheid? -  Ethiek? -  Privé investeerders nodig, maar die willen wel hun investering kunnen terugverdienen, hun uitvindingen beschermen, etc… -  Uitdaging = vinden van juiste balans! -  Analogie met hoge zee en Antarctica


Mijnbouw op de maan?


Stukje Maan kopen? -  ‘Got $29,95? Buy an acre on moon!’ -  ‘Lunar Embassy’ (Dennis Hope) -  ‘claimt’ de maan e.a. planeten in 1980

-  Moon Estates, Lunar Federation, e.a. ‘maanmakelaars’!?! Leiden University. The university to discover.

Wat zegt het recht? -  Maanverdrag slechts 13 ratificaties -  ‘failed treaty’ of ‘misunderstood treaty’? -  Het eist een regime wanneer exploitatie haalbaar gaat worden  is dat al zo? -  Art 2 Ruimteverdrag: ‘de kosmische ruimte, met inbegrip van de maan en andere hemellichamen, is niet vatbaar voor toe-eigening door Staten door middel van soevereiniteitsaanspraken, gebruik of bezetting, of op enige andere wijze’ -  Mag een privé-persoon dat dan wel? -  Nemo plus iuris transferre potest quam ipse habeat (niemand kan meer rechten overdragen dan hij zelf heeft)


d) Ruimte Toerisme -  Anousheh Ansari: de 1e vrouwelijke privéastronaut, met Soyuz naar ISS, Sept. 2006 -  Minder dan 500 mensen in de ruimte /7 toeristen -  Kosten: ± 30M$ -  Training: 6 mnd


Virgin Galactic, Ticket to the stars? -  Gewichtloosheid, de aarde van ver zien… -  Sub-orbital flight, entertainment -  2-3 dagen training -  $200.000, reeds vele boekingen!

-  Maar later ook orbital -  Naar ISS, de maan -  Intercontinentaal via de ruimte!


Massa toerisme? -  Niet voor 2050 -  Markt: 3.5-5 m. passagiers -  Ticketprijs: 20-40.000 €


Regulering -  VS: interim regels, om de industrie te laten ontwikkelen, ‘informed consent’ -  Zal voornamelijk binnen VS afspelen  nationaal recht -  Toch ook in Europa ontwikkelingen -  Internationaal element meer waarschijnlijk? -  Tendens (ESA) om dit als luchtvaart te zien en EASA wil alles certificeren voor de 1e commerciële vlucht… -  ‘regulatory overkill’??


e) Ruimtevaart post-Lissabon -  EU ging zich in ruimte activiteiten interesseren rond 2000 -  Aanvankelijk ESA/voorgangers (sinds ‘64) -  Niet dezelfde lidstaten -  Graduele toenadering ESA/EU, ondanks tegenstrijdige grondbeginselen -  ‘Juste retour’ – fair competition -  Flagship programmes: Galileo en GMES -  Ook: bijdrage van space aan veiligheid Leiden University. The university to discover.

EU en ruimtevaart - Ruimtevaart is een‘enabling tool’ -  Beter volgen en bestrijden van klimaatverandering, rampen -  Draagt bij aan groei, creëert banen -  Ontwikkelt kennis en technologie -  Creëert kennis over planeet en heelal -  Draagt bij aan Europese identiteit, cohesie, veiligheid, geeft inspiratie, motiveert jongeren voor wetenschap/techniek


Laatste ontwikkelingen -  2007 European Space Policy -  2009 TFEU: voor het eerst een officiële competentie voor de EU -  Art. 3 exclusive / Art. 4 shared / Art. 6 support competence -  Space staat in Art. 4(3), i.e. ‘shared’ maar eigenlijk meer ‘parallel’: •  ‘the exercise of that competence shall not result in Member States being prevented from exercising theirs’


Artikel 189 (1) -  1.To promote scientific and technical progress, industrial competitiveness and the implementation of its policies, the Union shall draw up a European space policy. To this end, it may promote joint initiatives, support research and technological development and coordinate the efforts needed for the exploration and exploitation of space -  2.To contribute to attaining the objectives referred to in paragraph 1, the European Parliament and the Council, acting in accordance with the ordinary legislative procedure, shall establish the necessary measures, which may take the form of a European space programme, excluding any harmonisation of the laws and regulations of the Member States -  Jammer… Leiden University. The university to discover.

f) Wet Ruimtevaartactiviteiten -  In Nederland is sinds 2008 de WRA van toepassing -  Minister van EZ  Agentschap Telecom -  Creëert een vergunningenstelsel voor ‘lanceren, bedienen, geleiden’ van ruimteobjecten, met o.a. verplichte verzekering, regresrecht -  Om te voldoen aan plichten onder ruimteverdragen (autorisatie/supervisie) -  1e vergunning gegeven aan New Skies Satellites -  Er zijn ook plannen voor nieuwe Delftse satellieten (Delfi) en zelfs voor een ‘spaceport’ op Curaçao!


g) Aardobservatie data -  ESA onderzoek naar het gebruik van AO data bij administratieve en juridische procedures -  Wanneer/hoe kunnen ze als bewijs dienen? -  Workshop 5 oktober 2010 in Londen -  London Institute of Space Policy & Law, i.s.m. IIASL Leiden -  Deelname rechters?


8. Conclusie -  Toekomst ruimterecht…? -  Sinds jaren 80 geen verdragen meer… •  Teveel ‘space powers’ voor consensus?

-  Meer bilaterale/regionale/specifieke samenwerking •  ISS (USA, ESA, Rusland, Canada, Japan) •  ESA - voorbeeld voor Azië, Z.Amerika… •  Charter on Disaster Management

-  Meer niet-bindende guidelines, codes of conduct •  Specificeren de algemene spelregels uit de verdragen

-  Meer nationale ruimtevaartwetten -  Duidelijk een veranderend klimaat van regelgeving -  Maar ook steeds nieuwe activiteiten -  En dus steeds nieuwe juridische vragen 


Meer weten? -  Internationaal Instituut voor Lucht- en Ruimterecht : -  Adv. LL.M. air and space law -  www.iiasl.aero


Vragen?

Internationaal Instituut voor Lucht- en Ruimterecht www.iiasl.aero - [email protected]


Ruimterecht in Vogelvlucht & Capita Selecta

Recommend Documents