Nationale Groencompetitie Entente Florale 2014
Routeboekje
11. S 10.
7.
8.
S
9.
S S 13. S 18. 14.
15. S 16. 17.
12.
S 19.
6. 20. 27.
5. 21.
S
1.
4.
22.
2. S
28.
S
29. 3.
S
23.
3. Benoemenswaardig punt op de route S
Stop tijdens jureringsdag
24.
S
26.
25.
Welkom in Beesel! In onze brochure met beleidssamenvattingen heeft u al kennis gemaakt met de Beeselse Draak en met onze gemeente. Op vrijdag 6 juni doen wij dat natuurlijk ook graag persoonlijk. Ter voorbereiding op uw bezoek hebben wij de route die we op 6 juni afleggen voor u beschreven. Zo kunt u zich al een beetje verder inlezen en inleven in onze gemeente en de groene plekken die we met u gaan bezichtigen. Ook staan we in dit boekje stil bij enkele locaties waar we op 6 juni niet kunnen stoppen, maar die we wel passeren. De nummers op de kaart verwijzen naar de genummerde items in dit routeboekje. Op de plaatsen waar u een blauw/rood schildje met een witte ‘S’ ziet staan, maken wij op 6 juni een stop om u nader kennis te laten maken met deze locatie. In het boekje vindt u op verschillende plekken notitieruimte. Maak hier gerust gebruik van. Daarmee heeft u na afloop van de jureringsdag een blijvende herinnering aan onze gemeente in handen die wellicht nog eens van pas komt. Wanneer u in 2016 het Draaksteken van dichtbij wilt meemaken bijvoorbeeld. Kunt u meteen de locaties die we nu overslaan - maar die zeker ook de moeite waard zijn - op uw gemak bekijken... Wij wensen u alvast veel voorbereidingsvreugde en verwelkomen u graag op vrijdag 6 juni!
1 Historische Groentehof: geschiedenis op uw bord! Pastinaak, huttentut, boomspinazie of aardpeer; kent u ze nog? In de Historische Groentehof in Beesel maakt u kennis met vergeten, zeldzame en bijzondere groenten. De tuin is een van de grootste in Nederland en herbergt naast vergeten groenten ook oude rassen van nu nog bekende groenten zoals De Buggenummer Muuske aardappel, oersla of palmkool. Ervaar en proef de kracht van variatie in kleur en smaak in deze unieke tuin met meer dan 450 soorten groenten. www.vergeteneten.nl
2 Donderberg De Donderberg is een natuurgebied ten zuiden van buurtschap Rijkel. Ten westen van het gebied ligt een dode Maasarm, ten zuidwesten mondt de Swalm uit in de Maas. Het gebied bestaat uit bos dat groeit bovenop rivierduinen. Verder maken een solitaire heuvel en een steile dalwand het gebied erg aantrekkelijk voor wandelaars.
3 Stroom en monding Swalm Het natuurgebied tussen Wieler en Rijkel maakt deel uit van een groter geheel; het Natura 2000-gebied Swalmdal. Het omvat het gedeelte dat tot het winterbed van de Maas behoort. De Swalm meandert hier door een oude Maasloop onderlangs het rivierduin van de Donderberg naar de Maas. Aan de oostzijde wordt het gebied over de volle lengte begrensd door een hoge terrasrand met lokaal enkele kwelzones. In 1957 is de Maas ter hoogte van de Donderberg rechtgetrokken. De monding van de Swalm is toen verlegd en naar de nieuwe Maasloop geleid. In het kader van het project beekmondingen Maas is in 2006 de monding weer naar zijn oorspronkelijke plaats, de oude Maasloop tegen de Donderberg aan, verlegd. Dit in combinatie met het herziene bestemmingsplan van de gemeente wat recreatieve vaart en bewoning weert, zorgde ervoor dat de natuur zich de afgelopen jaren opnieuw kon ontwikkelen. Diverse flora en fauna profiteerden van het natuurherstel. Onder andere de kwel indicerende bittere veldkers, gewone dotterbloem en holpijp. Ook de gestreepte klaver, moeslook, veldgerst en viltganzerik vinden het hier rond de kwetsbare monding van de Swalm goed vertoeven. Dieren zoals de bever, rheofiele libellen (beekrombout, weidebeekjuffer, blauwe breedscheenjuffer) en vochtbeminnende sprinkhanen laten zien dat het natuurherstel succesvol verloopt. Voor de stroomdalflora is extensieve begrazing op het talud van de Donderberg echter dringend gewenst. Ook voor (rheofiele) vissen als bermpje, kopvoorn en rivierdonderpad is de Swalmmonding van groot belang.
4 Jachthaven Rijkel De jachthaven in Rijkel ontstond eind jaren ’60. Het aantal vaartuigen zoals kleine roeiboten, woonarken en motorboten groeide jaarlijks gestaag. Eind jaren ’90 werden er plannen gesmeed die resulteerden in de huidige haven. In 2004 werd er een geheel nieuwe haven gebouwd, met veel voorzieningen die tegenwoordig gebruikelijk zijn, zoals douches en toiletten, en een havenkantoor/kantine. Vandaag de dag is er altijd leven in de haven, waar plaats is voor ongeveer 55 boten. Voor de watersporter die van rust en ruimte houdt is de haven in Rijkel een waar paradijs. Het omliggende natuurgebied maakt het ook voor wandelaars en fietsers een zeer prettige omgeving. Watersport en natuur gaan in deze haven tussen Venlo en Roermond op een gezonde en evenwichtige manier samen.
5 Fietsvoetveer Rijkel – Neer Een veerpont alleen voor fietsers en voetgangers… In het Beeselse Rijkel treft u het aan. Het pittoreske pontje vaart van Pasen tot en met oktober en zorgt ervoor dat veel toeristen en recreanten de Maas over kunnen steken om vervolgens in Neer uit te komen. Een bekende fiets/wandelroute is ‘Rondje met het pontje’; een route over het voetveer en het auto/fietsveer tussen Reuver en Kessel. Beide veerponten sluiten aan op het fietsknooppuntensysteem.
Notities
6 Rijkelse Bemden Rijkelse Bemden is een 12 meter diepe grindplas, op de overgang van zand- naar grindmaas, tussen buurtschap Rijkel en het kerkdorp Beesel. Dit natuurgebied bestaat uit 27 ha water en 8 ha land en kenmerkt zich door de rijke vogelstand. O.a. de Fuut, Grauwe gans en Aalscholver komen er graag. Het gebied is eigendom van Staatsbosbeheer en wordt begraasd door galloways.
7 Molen de Grauwe Beer De beltkorenmolen ‘De Grauwe Beer’ werd in het begin van de 17e eeuw in Zaandam gebouwd. De achtkante bovenkruier was oorspronkelijk een houtzaagmolen, maar werd in 1891 afgebroken en als graanmolen in Beesel in gebruik genomen. In WOII kreeg de molen veel te verduren en haar toestand ging achteruit. Uiteindelijk werd de molen in de dorpskern afgebroken en naar haar huidige plaats gebracht. Daar heeft ze veel geleden door hoogwater. Om schade in de toekomst te voorkomen, werken we aan een tweede verplaatsing; de molen wordt meer naar de weg toe geplaatst. De verplaatsing geeft tevens ruimte aan Rijkswaterstaat om het zoekgebied weerdverlaging dat voor de locatie geldt daadwerkelijk invulling te geven.
8 Huurvaarderspad Het Huurvaarderspad is een 3,6 km lange wandelroute door en rond Beesel, gebaseerd op de geschiedenis van de locatie. De Maas was vroeger een belangrijke handelsroute, vooral voor bulkgoederen. Vanuit de Ardennen werden grote hoeveelheden hout aangevoerd met als eindbestemming Roermond, Venlo en Dordrecht. Erg lastig was het gedeelte tussen Ool en Kessel, waardoor de vlotten bij aankomst in Beesel vaak zwaar gehavend waren en opnieuw geordend moesten worden. Beesel vormde zo een belangrijke schakel in de houtvaart. De mensen die de vlotten vervoerden, werden meestal huurvaarders of vlotters genoemd. Zij voeren vaak als loods mee op een schip. Omdat hun werk erop zat in Beesel, liepen ze van daaruit terug naar hun woonplaats Roermond. Om deze rijke geschiedenis in ere te houden, ontwikkelde het kernoverleg samen met de gemeente in 2012 het Huurvaarderspad; een dorpsommetje voor inwoners.
9 Sportcomplex De Solberg Voetbalclub Bieslo en Korftbalvereniging Roka kwamen met het initiatief om het gezamenlijke sportcomplex De Solberg te gebruiken voor meer doeleinden. Met ondersteuning van de gemeente en in overleg met bewoners ontstond zo de brede maatschappelijke voorziening aan de Anthoniusstraat. Binnenkort kunnen bezoekers er naast het voetballen en korfballen ook beugelen, jeu-de-boules spelen en starten met wandeltochten.
Notities
10 Oude kerkhof Het oude kerkhof van Beesel is een historisch monument, wat in goede staat wordt behouden doordat vrijwilligers het onderhouden. De werkgroep ‘Aad Kerkhof’ zorgt ervoor dat het kerkhof vrij is van onkruid en voert elke dinsdag kleine herstel- en reparatiewerkzaamheden uit. De kerkhofmuur is in 2012 gerestaureerd door studenten van Gilde Praktijk Opleidingen. Deze afdeling van Gilde Opleidingen is speciaal voor studenten met gedragsproblemen of die moeite hebben met leren. Zij hebben er baat bij een beroepsopleiding te volgen waarbij ze leren door te doen. Vakleerkrachten en docenten begeleiden de leerlingen in onder andere gedrag en sociale vaardigheden. Ook zorgen zij voor regelmaat en handelen ze consequent, wat belangrijk is voor dit soort studenten. Veel leerlingen hebben een negatief zelfbeeld doordat ze vervelende schoolervaringen achter de rug hebben. Jaydo (16 jaar): ‘Dit is een mooi project. Iets opknappen, van iets ouds iets nieuws maken. Zo kun je laten zien dat je als GPO-er tóch wat kunt’.
11 Amfibieënbiotoop en insectenhotel Ouddorp/Huilbeekweg Om het dorpsommetje ‘het Huurvaarderspad’ meer belevingswaarde te geven, realiseerde Gemeente Beesel op diverse plekken langs de route aanvullende landschapselementen. Een van deze elementen is de amfibieënbiotoop aan de Huilbeekweg in Ouddorp. In dit stukje nieuwe ‘landschapsnatuur’ is een poel uitgegraven, zijn hoogstamfruitbomen aangeplant en is een insectenhotel geplaatst.
12 Herinrichting Wittebergstraat In samenwerking met bewoners ontwierpen we een nieuwe inrichting voor de buurt rond de Wittebergstraat. Bij de realisatie maakten we gebruik van duurzame materialen.
13 Nieuwe speelplaats BS ’t Spick In 2012 nam het college van B&W het besluit de speeltoestellen op de vier schoolterreinen in de gemeente Beesel te vervangen. De gemeente had als wens de terreinen multifunctioneel in te richten, zodat de (buurt)jeugd ze buiten schooltijd ook als speelterrein kon gebruiken. In gesprekken met de schoolhoofden werd afgesproken dat de scholen zelf mochten bepalen of zij traditionele- of natuurlijke speeltoestellen wilden. Elke school stelde een werkgroep op, bestaande uit ouders, leerkrachten en leerlingen. Aan de hand van de wensen en het beschikbare budget kozen de scholen zelf de firma uit die de plannen tot uitvoer kon brengen. Bij basisschool ’t Spick in Beesel ging de participatie nog een stapje verder. De groenaannemer (deze school koos voor natuurlijke speelmaterialen) besloot de leerlingen middels tekeningen en knutselwerkjes uit te laten beelden wat hun ideeën waren. Op basis daarvan is het schetsontwerp gemaakt en later uitgevoerd.
14 Keramisch erfgoed Vier keramische panelen op het Kerkplein in Beesel zijn grote blikvangers, maar waarom? De keramische industrie heeft een grote rol gespeeld in de ontstaansgeschiedenis van Beesel. Tot de jaren ’50 van de vorige eeuw werd in deze regio klei gewonnen waar keramische bouwmaterialen en keramische kunst van werden gemaakt. Ter nagedachtenis aan het keramische verleden van Beesel zijn er op tientallen plekken in de gemeente grotere en kleinere keramische kunstwerken geplaatst.
15 St. Lucia Woonzorgcomplex St. Lucia ligt in het centrum van Beesel en bestaat uit seniorenwoningen en dagverzorging, wat tot voor kort werd aangeboden door een professionele zorgaanbieder. Deze besloot echter per 1 januari 2014 te stoppen met de dagverzorging, maar de gemeente wilde de voorziening voor ouderen graag behouden. Het Kernoverleg Beesel & Haar Toekomst en de Ouderenvereniging sloegen de handen ineen en namen samen de dagbesteding over. Volgens een geheel nieuwe en inspirerende visie realiseerden ze een zinvolle en aangename tijdsbesteding voor alle ouderen die daaraan behoefte hebben, waarbij ook het stimuleren van een sociaal netwerk een grote rol speelde. Er wordt niet uitgegaan van de beperkingen, maar juist van wat de persoon wél kan. Een AWBZ-indicatie is daarbij niet van belang; iedereen is welkom. De dagverzorging is ondersteunend aan de professionele zorg en is vrijwillig waar het kan en betaald waar het moet.
16 Herbestemming St. Jozefschool De Sint Jozefschool was oorspronkelijk een jongensschool en werd in 1883 gebouwd naar een ontwerp van architect Johan Kayser, leerling van Pierre Cuypers. Na de bouw van de nieuwe basisschool ’t Spick verloor het gebouw zijn functie. Na enkele jaren leegstand werd het gebouw in de jaren ’90 omgevormd tot appartementen. Opmerkelijk is de chaletstijl, met overstekende kappen, vakwerk betimmering en authentiek houtsnijwerk.
Notities
17 De Mortel De Mortel is een voormalige kleikuil waar de grondstof voor de plaatselijke pannenoven werd gewonnen. Ontstaan is deze leemkuil al veel eerder, mogelijk zelfs al tijdens de bouw van het nabijgelegen Romeinse gebouw op de Solberg. Bij de aanleg van het Huurvaarderspad – dat langs de Mortel loopt – plaatste Gemeente Beesel een insectenhotel en werden diverse nest- en vleermuiskasten opgehangen.
Notities
18 Beschermd dorpsgezicht Beesel In januari 2010 heeft de gemeenteraad op basis van de gemeentelijke monumentenverordening besloten Beesel en Ouddorp aan te wijzen als beschermd dorpsgezicht. Beide gedeeltes vormen samen een fraai en sterk samenhangend gebied van hoge stedenbouwkundige waarde. Oorspronkelijke vormen en een herkenbare ruimtelijke opbouw zijn bewaard gebleven. Beesel en Ouddorp zijn ook waardevol door de kwaliteit van de bebouwing en de ruimtelijke opbouw die daarbij hoort. Groenstructuren zoals die rondom kasteel Nieuwenbroeck, het dal van de Huilbeek en verschillende open groene ruimten spelen daarbij een belangrijke rol. De ontstaans- en ontwikkelingsgeschiedenis die kenmerkend is voor Maasoeverdorpen in Midden-Limburg vindt men terug in Beesel, wat het dorp een hoge waarde geeft op cultuurhistorisch gebied.
19 Kasteel Nieuwenbroeck Aan de oostzijde van de dorpskern vormt het aan de Huilbeek gelegen Kasteel Nieuwenbroeck een belangrijk en fraai onderdeel van de nederzettingsstructuur. De historische buitenplaats is rond 1550 gebouwd en bestaat – naast het terrein binnen de omgrachting – ook uit een stelsel van omringende lanen, weiden, siertuin, een landschapspark en een bosaanleg met padenstructuur. Het kasteel is particulier eigendom. Enkel de binnenplaats is te bezichtigen. Eens in de 7 jaar vormt de groene omgeving van het kasteel het decor voor ‘Draaksteken’; een openluchtvoorstelling gebaseerd op de legende van Sint Joris en de Draak. In 2016 staat Beesel weer in het teken van deze oeroude strijd tussen goed en kwaad. Alle inwoners hebben een rol in dit grote festijn, van decorbouwers, figuranten, acteurs, organisatoren, begeleiders tot optochtdeelnemers. Op 14 december 2012 werd het Draaksteken in Beesel officieel erkend als Nationaal Inventaris van het Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland. www.draaksteken.nl
20 Bakheis Kapelke De Mariakapel aan de Kerstenbergweg is een van de vele kapellen die Beesel rijk is. Samen met de erbij geplaatste kapelboom en de omringende akkers van de Bakheide vormt de kapel een pittoresk plaatje.
21 Beesels Broek Beesels Broek geeft nog een goed beeld van het vroeger aanwezige, natuurrijke cultuurlandschap. Het gebied bestaat uit een gevarieerd cultuurlandschap waarin elzenbroekbos en populierenbos zich afwisselen met kleine, vochtige graslandpercelen. Twee beekjes, de Teutebeek en de Huilbeek, doorsnijden het gebied, dat zijn waarde ontleent aan de overgang van vochtige naar droge omstandigheden die er voorkomen. Het kleinschalige landschap met zijn netwerk van onverharde wegen, ruige bermen en oevers is zeer geschikt voor allerlei diersoorten. Dit komt mede doordat Gemeente Beesel in 1999 een natuurherstelproject heeft uitgevoerd. Een vroeger opgebracht zanddepot werd weggehaald, waardoor er een ondiepe kwelplas is ontstaan.
22 Ecoduct over de A73 De A73 loopt van knooppunt Ewijk via Nijmegen naar Venlo en vanaf 2008 is ook het gedeelte van Venlo naar de aansluiting met de A2 bij Sint Joost opengesteld. De A73 is een belangrijke verbindingsweg tussen Noord- en Midden-Limburg en wordt dan ook niet voor niets ‘de ruggengraat van Limburg’ genoemd. Hoewel de weg noodzakelijk is, zorgt deze er ook voor dat dieren minder makkelijk over kunnen steken. Daarom zijn er drie ecoducten aangelegd, waarvan de grootste bij Kasteel Waterloo in Beesel. Het ecoduct is speciaal ingericht voor het edelhert en zorgt ervoor dat het Duitse hoogterras, het Beesels Broek en de uiterwaarden van de Maas onderling bereikbaar zijn voor de dieren. Om het voor wandelaars tevens mogelijk te maken de snelweg over te steken, is aan de rand van het ecoduct een voetspoor uitgerasterd.
23 Erf Hubens zonnepanelen Gemeente Beesel heeft de ambitie om in 2030 volledig klimaatneutraal te zijn. Alle nieuwbouw moet dan ook energieneutraal en duurzaam zijn en met veel groen worden uitgevoerd. In 2013 is in samenwerking met andere gemeenten de energiestrategie ‘Energie voor groene groei’ opgesteld, om ons goed voor te bereiden op de toekomst. Naast de noodzaak van de energietransitie, biedt deze ook op lokaal niveau kansen. De winsten uit energie blijven namelijk in de regio, wat de lokale economie versterkt. Het bedrijfsleven is een belangrijke en grote speler in de energieaanpak van de komende jaren. Een vooroplopend voorbeeld uit onze gemeente is veehouder Hubens, die zijn staldaken heeft bedekt met zonnepanelen en daarmee een van de grootste zonne-energiecentrales van Limburg in zijn bezit heeft. ‘Met ongeveer 1000 m2 aan zonnepanelen en een jaarlijkse opbrengst van 190.000 kWh hebben we genoeg voor onszelf én voorzien we via een energieleverancier nog eens 35 huishoudens van groene stroom. Innovatieve ideeën en duurzaam ondernemen maken ons bedrijf uniek. We streven naar een goede balans tussen gezondheid, optimale verzorging en productie.’
24 Grietjens Gericht In 1651 werd op deze plaats dienstmeid Grietje onthoofd en vastgezet op een paal als afschrikkend voorbeeld. De dienstmeid was in dienst bij de secretaris van de schepenbanken. Zij was door een dienstknecht verkracht en raakte zwanger. Toen haar pasgeboren kind door verstikking om het leven kwam, werd Grietje ervan verdacht de moord te hebben gepleegd. Ze ontkende aanvankelijk, maar na een martelgang op de pijnbank legde ze een bekentenis af. Het gerecht achtte haar schuldig aan de moord. Het vonnis? Onthoofding! Het lichaam van Grietje werd vervolgens – bij wijze van voorbeeld – vastgebonden aan een rad. De vader van het buitenechtelijk kind, waarschijnlijk een van de knechten van Nieuwenbroeck, zat inmiddels in het buitenland en kwam er vermoedelijk zonder kleerscheuren vanaf. In 2011 bouwden leerlingen van de VMBO-opleiding techniek, als onderdeel van het project ‘Beesel-Meerlebroek’, een replica van het rad. In dit project werkte Gemeente Beesel samen met provincie Limburg, Dienst Landelijk Gebied, waterschap Peel en Maasvallei, Staatsbosbeheer, de Limburgse Land- en Tuinbouw Bond (LLTB) en nog diverse andere partijen. Het doel van het project was het realiseren van onder andere nieuwe natuur, een betere waterhuishouding en landbouwstructuurverbetering.
Notities
25 Natuurontwikkeling Meerlebroek Het Meerlebroek is een van de parels van de gemeente Beesel op het vlak van natuur en natuurbeleving. Het gebied is de afgelopen jaren omgeturnd van een agrarisch gebied naar een nieuw natuurgebied. De gemeente heeft hieraan meegewerkt door haar grondbezit actief in te zetten om uitplaatsing van agrariërs via kavelruil mogelijk te maken. Na amper tien jaar natuurontwikkeling is er een uiterst waardevol biotoop ontstaan voor diverse soorten planten, vogels, amfibieën en insecten. Kleine Zonnedauw, Rapunzelklokje, Groenpoortruiter, Ooievaar, Roodborsttapuit, St. Jacobsvlinder, Grote Keizerliber en Rugstreeppad zijn slechts enkele van de soorten die hier na de natuurontwikkeling alweer voorkomen. Het hemelwater dat op het Duitse hoogterras infiltreert en hier weer aan de oppervlakte komt, de realisatie van de Robuuste Ecologische Verbindingszone ‘Mook - Schinveld’ en de natuurcompensatie voor de A73 hebben hier mede aan bijgedragen.
26 Wandelnetwerk In het voorjaar van 2012 is het wandelnetwerk van de gemeente Beesel geopend. Bijna 100 kilometer aan prachtig wandelplezier liggen hier in Beesel op de wandelaar te wachten. Het netwerk bestaat uit ongeveer 125 knooppunten, waarmee de wandelaar zelf een fraaie route uit kan zetten. Knooppunten zijn te vinden op startborden langs de route, maar zijn ook in beeld gebracht op een kaart die te koop is bij de VVV-kantoren in Midden-Limburg.
27 Historische hoeves aan de Muiterdijk Het gebied Meerlebroek was van oudsher al overwegend vochtige heide en moeras. Een ondoordringbaar gebied dat om die reden pas relatief laat is ontgonnen. Pioniers uit andere delen van Nederland – de ‘Hollenjers’ – trokken begin vorige eeuw naar deze regio om het land te ontginnen. Dat is anno 2014 nog steeds te zien aan de boerderijen in het gebied, die in vele diverse stijlen zijn gebouwd.
Notities
28 Camping Petrushoeve Rustzoekers, wandelaars en fietsers kunnen voor een overnachting terecht op de landelijk gelegen Camping Petrushoeve, een van de vele verblijfsaccommodaties die onze gemeente rijk is. De eigenaar investeerde enkele jaren geleden in de aanplant van een extra groensingel rond zijn bedrijf, om de beleving van kamperen in het groen verder te verhogen. Ook de landschappelijke inpassing van de camping is hierdoor verbeterd.
29 Landgoed Heidenheim Landgoed Heidenheim dateert uit 1868 en is tegenwoordig een van de belangrijkste natuurlijke dwarsverbindingen tussen de Maas en het natte Meerlebroek met het achterliggende Brachterwald in Duitsland. Barones Michiels van Kessenich, destijds eigenaresse van het nabijgelegen landsgoed oud Waterloo, liet een pachtershuis bouwen aan de zuidkant van de gemeente Beesel. Het landgoed bestond uit een bos, een park, een vijver, lanen en akkers. De eerste pachter bekommerde zich niet alleen over de ontwatering van het heidegebied, maar zorgde ook voor de fruit- en notenbomen, de asperges en de druiven op een schaal die geheel nieuw was in deze regio. In het verleden werd het landgoed begrensd door zandpaden en aarden wildwallen die moeilijk doordringbaar waren voor vee en wild. De huidige eigenaren willen deze kenmerkende identiteit van het landgoed weer herstellen en versterken door de natuur opnieuw en verder te ontwikkelen.
Notities
Notities
Notities
www.beesel.nl
