Project Duizend en één Nacht

Project ‘Duizend en één Nacht’ De kinderen van die klas maken van het gekozen verhaal een korte film. Onder leiding van docenten nieuwe media en dramadocenten verzorgen de kinderen alle onderdelen van die film zelf: ze vertalen het verhaal in beelden, maken teksten voor scènes, maken decors en kostuums, oefenen het acteren en uiteindelijk filmen ze de scènes zelf. Zo ontstaat er in elke klas een korte film van één verhaal. Een overkoepelend filmverhaal - het verhaal Duizend en één nacht, over Sheherazade die de Sultan elke nacht een spannend verhaal vertelt - wordt in heel korte scènes opgenomen met professionele acteurs. De mediadocenten monteren al het materiaal aan elkaar tot één film: een product gemaakt door de hele school. Een speciale filmtechniek maakt het mogelijk dat de kinderen alles zelf kunnen doen: de ‘blauwe wand’-techniek. Deze houdt in dat de kinderen scènes spelen voor een wand van stevig blauw papier. Vervolgens bewerken ze die opname op de computer: de blauwe kleur wordt uit het beeld gefilterd en daarna kan een nieuw beeld als decor worden ingevoegd. Dit betekent dat de kinderen decors op kleine schaal kunnen maken, maquettes als het ware, van b.v. paleizen, landschappen, een grot, enz. enz. Als de maquettes klaar zijn filmen de kinderen deze en gebruiken ze zo als decor voor de scènes die voor de blauwe wand zijn gefilmd. En niet alleen beelden van maquettes kunnen tot decor worden. De kinderen kunnen ook buitenopnames van b.v. schoolplein maken en die als decor gebruiken. Of ze kunnen op de computer met Fotoshop een decor maken dat later achter de gespeelde scènes wordt ‘geplakt’. Het project duurt drie weken. Drie weken waarin elke groep elke dag 45 minuten aan het project besteedt. Daarbij krijgt de groep begeleiding van een team van drie media- en dramadocenten, en van de eigen leerkracht. Wanneer de eigen leerkracht onderdelen van het film maken begeleidt, krijgt hij of zij een toegespitste lesinstructie voor de activiteit van die dag. Voorafgaand aan het project zijn er voorbereidingsweken waarin o.a. de kinderen buiten schooltijd op zoek gaan naar sprookjes, en waarin de leerkrachten door de mediadocenten worden ingewerkt in het project. Bijlage 1: een weekschema van de drie projectweken in de klassen Bijlage 2: schema van activiteiten tijdens de projectweken in de klassen

Doelen van het project Het project legt een verbinding tussen intercultureel erfgoed, kinderen en nieuwe media met als doelen: * Bijdragen aan culturele diversiteit, aan interculturele kennismaking en respect. Kinderen verzamelen interculturele sprookjes en verdiepen zich in verhalen uit de eigen en andere culturen. Omdat OBS Twekkelerveld een school is waar 70 % van de kinderen van geïmmigreerde ouders zijn, voor een groot deel uit Turkije, zullen er relatief veel sprookjes uit het Midden Oosten gebruikt worden. Deze vaak prachtige verhalen worden in Nederland nauwelijks verteld, vaak zelfs niet door ouders die zelf uit deze landen komen. We willen eraan bijdragen dat dit cultureel erfgoed beschikbaar komt in Nederland en dat de kinderen trots zijn op de schitterende verhalen uit hun eigen en andermans cultuur.

1

* Ontwikkeling van de kunstzinnige bagage, verbeeldingskracht en artistieke competenties van de leerlingen. Een sprookje omzetten in een film betekent keuzes maken: wat vind je belangrijk, wat breng je in beeld, en hoe moet dat beeld er uitzien? Sprookjes die al eeuwenlang worden verteld zijn voertuigen waarmee levenservaring en levenswijsheid in metaforen wordt overgedragen aan de volgende generatie. De opdracht om het verhaal te interpreteren en kunstzinnig te vertalen nodigt de kinderen uit om in het verhaal te ‘duiken’, zich op gevoelsniveau te verbinden met personages, situaties en zich te verhouden tot de meerlagige levensles die in elk sprookje besloten ligt. De culturele bagage van de leerlingen wordt verrijkt met (nieuwe) metaforen. Door deze vorm te geven in digitale decors en animaties, in teksten en personages ontwikkelen de kinderen hun verbeeldingskracht. * Ontwikkelen van kennis en vaardigheden van leerlingen op het gebied van nieuwe media, stimuleren van kunstzinnig gebruik van nieuwe media. De kinderen ontdekken de basisprincipes van film en nieuwe media in het doorlopen van alle stappen die bij het maken van film gezet moeten worden. Ze maken een storyboard, schrijven scènes, maken decors, spelen en filmen zelf. Belangrijk daarbij is het werken met blauwe wand techniek. Deze maakt het mogelijk decors te maken in uiteenlopende technieken. Fotografie, digitale collages, fotobewerking en stop motion animatie komen aan bod om uiteenlopende sprookjesachtige beelden te maken, die achter de gespeelde scènes worden gemonteerd. Al doende leren de kinderen technieken van digitaal film maken. Dit leren gebeurt in een ‘authentieke’ leeromgeving: de focus van de activiteit ligt bij de persoonlijke artistieke drive van het kind om een scène te verfilmen, niet op het ‘aanleren’ van technieken. * Schoolbreed samenwerken aan een kunstproduct, verstevigen van onderlinge banden. De school staat gedurende de drie projectweken ‘op zijn kop’ om samen een prachtige film te maken. Alle beeldende elementen worden steeds in de hal van de school tentoongesteld: storyboards, decors en kostuums in ontwikkeling. Ook het podium met de blauwe wand krijgt een centrale plek in de school. Aan het eind van het project wordt de film in een feestelijke eindpresentatie voor leerlingen en hun familie vertoond. * Doorbreken van vaste rollen in de klas. Kinderen werken hier (samen!) aan een kunstproduct. Daarbij wordt de verbeelding gestimuleerd en worden non-verbale en artistieke competenties geleerd. Vaste rollen in de klas kunnen wisselen: wie in rekenen en taal niet zo heel goed is, is misschien wel een koploper bij het bedenken van scènes, het maken van een fotoshopdecor, of bij het filmen.

Concrete resultaten aan het einde van het project Aan het einde van het project is er de film ‘Duizend en één Nacht’ van OBS Twekkelerveld. Alle kinderen van de school krijgen deze film op dvd mee naar huis. Daarnaast bestaan er aan het einde van het project de uitgewerkte media-educatieve lessen. Er ligt dan een geëvalueerd totaalplan om schoolbreed een film te maken op basis van acht sprookjes en een raamvertelling, met instructies voor voorbereiding en uitvoering van de verschillende activiteiten en media-educatieve lessen. Ook bestaat er een verslag en videoregistratie van het project zoals het op OBS Twekkelerveld vorm gekregen heeft in de verfilming van acht specifieke sprookjes. Het ‘masterplan’ en het specifieke verslag met registratie vormen samen een handleiding voor scholen die dit project willen doen. Deze handleiding wordt op internet gepubliceerd.

2

In de handleiding zal veel aandacht worden besteed aan het maximaliseren van de bijdrage van de eigen leerkracht, en de manieren waarop deze taken van de mediadocent kan overnemen. Op die manier kan het project in een tweede en volgende uitvoering minder kostbaar en dus voor meer scholen haalbaar worden.

Samenwerkende partners Het plan voor het project Duizend en één Nacht is ontstaan in dialoog tussen OBS Twekkelerveld en Jeugdtheater Sonnevanck. Twekkelerveld is een openbare basisschool in de wijk Twekkelerveld, een van de wijken in Enschede waar extra aandacht van de gemeente naar uitgaat. OBS Twekkelerveld heeft goede ervaring met schoolbrede kunsteducatieve projecten en was op zoek naar een nieuw project. Hierin moest veel ruimte zijn voor creatie door leerlingen en artistieke competenties van leerlingen en leerkrachten moesten worden aangesproken en ontwikkeld. Jeugdtheater Sonnevanck was - is - als gezelschap in de landelijke basisinfrastruktuur op zoek naar samenwerking met basisscholen in Enschede. Rond het onderwerp ‘sprookjes uit herkomst landen van migranten’ bleek een grote gedeelde interesse bij school en gezelschap te bestaan. Veel kinderen van Twekkelerveld hebben een migratie-achtergrond en Sonnevanck is erg geïnteresseerd in het leren kennen van sprookjes uit andere culturen, als mogelijk materiaal voor volgende voorstellingen. Daarbij is het belangrijk voor het theatergezelschap om de gevoelswaarde van die sprookjes voor kinderen en ouders te leren kennen. Het project ontstond als een plan waarin kinderen als kunstenaars die gevoelswaarde direct kunnen omzetten in beelden en scènes. Meteen na het ontstaan van het idee voor het project is samenwerking met Medialab Enschede gezocht, omdat het uitvoeren van een dergelijk media-educatief project buiten de taakstelling en expertise van Sonnevanck valt. Sonnevanck heeft als opdracht: het maken en spelen van theatervoorstellingen, en het verzorgen van educatieve programma’s rondom die voorstellingen. Bij Sonnevancks reguliere voorstellingen zijn de kinderen publiek. In het project Duizend en één Nacht zijn de rollen omgedraaid: we dagen kinderen uit om zelf een artistiek product te maken. Sonnevanck wil dit project graag uitvoeren, omdat het gezelschap een grote inhoudelijke interesse in heeft in de ideeën, het werkproces en het product van de kinderen. We verwachten daarin kennis en materiaal te verzamelen die in volgende theatervoorstellingen productief gemaakt kunnen worden. Omdat het uitvoeren van het project buiten Sonnevancks opdracht valt, en voor een deel buiten de financiële kaders die de structurele subsidie biedt, vraagt Sonnevanck subsidie aan om dit project te kunnen doen. Medialab Enschede is een jong en innovatief platform voor mediakunst. Een plek waar beeldende kunst ontstaat. Zij wil een platform zijn voor het creëren, presenteren en analyseren van kunstprojecten. Medialab Enschede initieert samenwerking met kunstenaars en deskundigen uit andere disciplines met als doel de kansen en kracht van de hedendaagse kunst te onderzoeken. Het DIG-IT! cultuureducatie- en participatieprogramma van Medialab verzorgt workshops voor jongeren en achterstandgroepen. De deelnemers van de workshops worden in de gelegenheid gesteld op een proactieve wijze kennis te maken met mediakunst. Hierbij wordt kunstacademiestudenten en kunstenaars de mogelijkheid geboden onder professionele begeleiding ervaring op te doen in het onderwijs en welzijnswerk. De unieke manier waarop Medialab, binnen het Digit! programma, leertrajecten vormgeeft voor deelnemers èn kunstenaars, maakt het mogelijk om in het project Duizend en één Nacht steeds drie mediadocenten in één klas te laten werken. Hierdoor kunnen kleine groepen kinderen efficiënt aan de verschillende stadia van hun film werken, en is het mogelijk om in drie weken met de hele school een film te maken.

3

Verbinding kinderkunst met professionele kunst Het project biedt samenwerking en ontmoeting tussen kinderkunstenaars en professionele kunstenaars, in alle verschillende fasen. De introductie van het project als geheel, met daarin de vraag aan de kinderen om bij familieleden op zoek te gaan naar sprookjes, begint met het vertellen in iedere klas van het eerste verhaal van Duizend en één Nacht over Sheherazade en de Sultan, door de professionele theatermakers van Sonnevanck. Tijdens de drie projectweken worden de kinderen begeleid door jonge mediakunstenaars, afgestudeerd of aan het eind van hun studie, uit de ‘pool’ van Medialab Enschede. In die begeleiding ligt het accent op het helpen van de kinderen om hun ideeën te verwezenlijken in film en digitale beelden. De professionele scholing en/of ervaring van deze mediakunstenaars wordt ingezet om de kinderen te laten ervaren en leren hoe je film en digitale media kan inzetten om kunst te maken. Na de drie projectweken komen in de vierde week twee professionele acteurs op school. Eén van de mediadocenten neemt de korte scènes van het kader-verhaal over Sheherazade en de Sultan met de twee acteurs op voor de blauwe wand. De kinderen zijn het ‘live’ publiek van deze opnames. In de uiteindelijke gemonteerde film geven deze heel korte professionele fragmenten vaart en samenhang aan de film als geheel, waardoor de acht sub-films die door de kinderen zijn gemaakt extra goed tot hun recht komen. Parallel aan het project ‘Duizend en één Nacht’ wordt binnen Sonnevanck een reguliere professionele voorstelling gemaakt op basis van een oud Turks sprookje, Woestijnwind. Deze voorstelling is precies klaar in de week dat de filmopnames van het project Duizend en één Nacht afgerond zijn, en de film wordt gemonteerd. In die week worden de leerlingen van OBS Twekkelerveld uitgenodigd om in het eigen theater van Sonnevanck de eerste voorstellingen van Woestijnwind te komen zien. Een gesprek tussen de kinderen en het team van de voorstelling, over overeenkomsten en verschillen in inhoud en vorm tussen voorstelling en films van de kinderen, zal worden gevoerd. En uiteraard komt het team van de voorstelling vervolgens kijken naar de feestelijke presentatie van de film van de kinderen.

Publiek De twee typen resultaten van het project vinden op verschillende manieren hun weg naar hun publiek. De film wordt vertoond aan kinderen, ouders en leerkrachten. Daarnaast krijgen alle kinderen de dvd mee naar huis, zodat ze hem aan meer familieleden - ook diegenen die ver weg wonen, en sprookjes ‘geleverd’ hebben - kunnen laten zien. Voorafgaand aan de feestelijke vertoningen van de film zal publiciteit worden gezocht in plaatselijke pers en regionale TV. Het tweede resultaat van het project, de lessenserie, zal onder de aandacht van zo veel mogelijk basisscholen en instellingen voor culturele vorming worden gebracht. Hiertoe wordt de handleiding en de videoregistratie op internet gepubliceerd. Voor het attenderen van basisscholen op deze handleiding wordt contact gezocht met Cultuurnetwerk Nederland.

4

PROJECTPLANNING “DUIZEND EN ÉÉN NACHT” Voorbereidingen voor de zomervakantie * Bezoek in alle klassen: vertelling van het raam-verhaal Duizend en één nacht en aankondiging van het maken van de film. Vraag aan de kinderen om bij ouders, grootouders, tantes en ooms om oude sprookjes en verhalen te vragen. * Betrekken van ouders: kampvuur, tentje of marktkraampje met bankjes op het moment dat de ouders buiten wachten op het uitgaan van de school. Warme thee, lekkers en uitleg van het project voor ouders. Vraag om samen met de kinderen tijdens de zomervakantie sprookjes te verzamelen bij oudere familieleden. Folder met uitleg en doelstelling in meerdere talen. * Masterclass sprookjes vertellen voor leerkrachten voorbereiding na de zomervakantie * Kickoff bijeenkomst met het hele team van mediadocenten: inspiratie, motivatie, ontwikkeling van lessen en voorbereiding * Kickoff bijeenkomst met de leerkrachten: inspiratie, motivatie, vaststellen van verwachtingen en verantwoordelijkheden, inwerken leerkracht in creatieve taken * bezoek aan alle klassen: oogsten van verhalen * (Buiten school: keuze van verhalen, schrijven raamvertelling, technische voorbereidingen) * keuze van verhalen bekendmaken in de klassen (na schooltijd: bouwen van blauwe wand-toneeltje) * mediadocenten maken storyboards voor de kleuters PROJECTWEEK 1 (zie bijgevoegd schema) * Alle groepen: Vertelling van het gekozen verhaal, liefst door een ouder, anders door leerkracht of projectdocent. * Uitleg blauwewand-techniek, maquette-decors, fotoshopdecors en animatie * Titelpagina-affiche maken. * Groep 1, 2, 3: start maken maquettes etc. * Groep 4, 5, 6, 7, 8: Maken van filmopzet in scènes, personages etc, vastgelegd in storyboard * Affiches en storyboards worden in hal getoond PROJECTWEEK 2 (zie bijgevoegd schema) * Dramalessen: scènes maken, teksten schrijven, oefenen * Medialessen: maken van maquettes, fotoshopdecors en animatie PROJECTWEEK 3 (zie bijgevoegd schema) * Filmopnames van scènes op toneel voor blauwe wand, decors in maquettes en buiten. follow-up week 4 (buiten school: montage van de acht subfilms) * Op school: opnames professionele acteurs voor blauwe wand, kinderen als publiek. (buiten school: montage van raamvertelling en subfilms) resultaatweek 5 * FEESTELIJKE VERTONING FILM VOOR KINDEREN, LEERKRACHTEN EN OUDERS * Bezoek aan voorstelling Woestijnwind van Sonnevanck, gesprek met makers. Risico’s bij het behalen van de resultaten en maatregelen die de risico’s voorkomen

5

Risico’s zijn: - Ouders en kinderen brengen niet genoeg mooie of interessante sprookjes in. Maatregel: de makers van de voorstelling Woestijnwind (schrijfster/bewerkster Sophie Kassies, regisseur Celil Toksöz en componist Selim Dogru) hebben inmiddels gezorgd voor een ‘voorraad’ prachtige verhalen uit Turkije. Omdat het projectteam de keuze van het verhaal per klas maakt, kan één van deze voorraad-verhalen ingezet worden. - Leerkrachten voelen zich te weinig verbonden met het hele project. Maatregelen: voorafgaand aan het project verzorgt Sonnevanck een ‘masterclass sprookjes vertellen’ voor de leerkrachten en enthousiasmeert hen om de kinderen in hun klassen in het sprookje te laten ‘duiken’. Duidelijke beschrijving en communicatie van rol en verantwoordelijkheid van de leerkracht tijdens de projectweken: bewaken van optimale deelname van elk kind. Communicatie per e-mail nieuwsbrief over voortgang van voorbereidingen voor het project - Ouders (extra risico bij allochtone ouders) zijn niet voldoende betrokken bij het project. Maatregelen: Advies inwinnen bij ‘ambassadeur-moeders’ uit verschillende bevolkingsgroepen, die op school actief zijn. Voor de zomervakantie een week lang aanwezig zijn op het schoolplein, als de ouders wachten voor ze de kinderen kunnen afhalen. Marktkraampje o.i.d. met thee, gesprekken aanknopen, informatie verstrekken, ouders medeplichtig maken. Aantrekkelijke blocnotes o.i.d. uitdelen aan ouders en kinderen met het verzoek om tijdens de zomervakantie daarin sprookjes noteren die Oma’s, Opa’s, tantes en ooms nog weten. Nieuwsbrief ook aan zoveel mogelijk ouders sturen. - De mediadocenten brengen hun vakmatige kennis in, maar hebben onvoldoende gevoel voor het belang van sprookjes, bv. ook niet met het ‘intact’ houden van verhaallijnen bij verwerking tot filmscript. Maatregel: Kick-off bijeenkomst met mediadocenten, waarin een heldere en enthousiasmerende instructie over het belang van sprookjes voor kinderen. Een uitgebreid format voor het ontwikkelen van de lessen wordt in samenwerking door een ervaren mediadocent en Flora Verbrugge gemaakt, met heldere checkvragen waar de lessen aan moeten voldoen. De kickoff met de mediadocenten ruim van te voren houden, zodat hun inhoudelijke ideeën voor de lessen beoordeeld en verbeterd kunnen worden. Nauw contact tussen Sonnevanck en Medialab waarborgen in korte lijnen tussen Flora Verbrugge en Wilja Jurg.

Financiën Toelichting op de begroting. a. BTW. Omdat over de facturering aan het project, en tussen de partners onderling, nog niets bekend is, en omdat ook niet bekend is of de kosten van het project uiteindelijk aan het fonds zullen worden aangeboden in de vorm van een afrekening, dan wel in de vorm van een factuur, is over alle bedragen 19% BTW berekend. Omdat het aangevraagde bedrag excl. BTW beneden de € 25.000,- ligt zijn geen kosten voor een apart accountantsrapport opgenomen. Uiteraard wordt het project opgenomen in het jaarverslag, en de gecontroleerde jaarrekening van Sonnevanck. b. Aan de beknopte projectbegroting op de volgende pagina ligt een gedetailleerde begroting in Excel ten grondslag. Deze wordt op verzoek graag toegezonden. c. Aan het project ligt ook uitgebreide research ten grondslag, die verricht is in het kader van de productie 'Woestijnwind'. Omdat de kosten daarvoor gedragen worden in het kader van deze voorstelling zijn ze in deze begroting niet zichtbaar. d. In de post 'eindpresentatie' zijn opgenomen de kosten voor 2 à 3 voorstellingen van 'Woestijnwind'. De kosten voor dit onderdeel vormen een belangrijke basis voor het beroep op de Gemeente Enschede.

6

begroting project 1001 nacht

Uitgaven honoraria projectleiding zakelijke leiding Productie fin. administratie techniek DIG-It docenten Dig-It coordinatie en begeleiding Dig-It administratie en logistiek Drama docenten docent requisiten/kostuums acteurs subtotaal honoraria materiële kosten kantoorkosten vertalingen vormgeving drukwerk intro moeders in voortraject huur camera's en montage app. vervoer décormaterialen etc. publicatie lessen Website DVD's eindproject, uitreiking dvd's registratie onvoorzien subtotaal materiële kosten Totaal Uitgaven

aantal units

unit

kosten per unit

128 43 49 16 54 536 68 38 88 4 4

uur uur uur uur uur uur uur uur uur dag dag

40 40 25 30 25 15 60 35 40 200 250

5.120 1.720 1.225 480 1.350 8.040 4.080 1.330 3.520 800 1.000 28.665

60

uur

1.200 1.000 1.000 100 325 2.100 600 3.000 1.000 100 1.500 5.000 3.000 2.000

50

21.925 50.590

Financiering Sonn. salarissen kantoorkosten Dig-it salarissen Huur camera's en montage apparatuur School gemeente Enschede Totaal financiering

-9.895 -2.200 -4.290 -2.100 -1.000 -8.000 -27.485

Aan te vragen Alle bedragen excl. BTW. BTW inclusief: Totaal Uitgaven Totaal financiering Aan te vragen

23.105

50.590

19%

9.612

60.202

-27.485

19%

-5.222

-32.707

23.105

19%

4.390

27.495

7

Team Projectleider: Projectteam:

Flora Verbrugge, artistiek leider Jeugdtheater Sonnevanck Flora Verbrugge Siep Doddema, directeur OBS Twekkelerveld, Enschede Wilja Jurg, directie MediaLab Enschede Mediadocenten, freelance in dienst bij MediaLab Enschede Leerkrachten van OBS Twekkelerveld, Enschede Marc-Jan Trapman, zakelijk leider Jeugdtheater Sonnevanck

Periode:

Voorbereiding op school: juli 2010 Projectweken op school: 13 september t/m 1 oktober 2010 Film klaar op 10 oktober 2010

Theoretische onderbouwing Relevantie Sprookjes zijn belangrijk voor kinderen. Het zijn verhalen die in de loop van eeuwen zijn gepolijst, doordat ze keer op keer, van generatie op generatie zijn verteld en aangescherpt tot ze krachtige metaforen zijn geworden waarmee levenservaring en levenswijsheid kunnen worden doorgegeven. Veel opvoeders houden kinderen een optimistisch geloof in de goedheid van de mens voor en weinig ouders vertellen hun kinderen dat de bron van veel narigheid in het leven in onze eigen geest zit, in de neiging van ieder mens om agressief, asociaal en egoïstisch te zijn, uit angst of uit woede. Maar kinderen kennen die negatieve emoties heel goed. Dat kan leiden tot verwarring: wat is de betekenis van die duistere kant in jezelf? Sprookjes bieden kinderen raadgevingen in symbolische vorm, in een voor hen op maat gesneden beeldtaal. Sprookjes stellen existentiële dilemma’s kort en duidelijk aan de orde, confronteren het kind rechtstreeks met fundamentele menselijke noden en geven uiteindelijk de positieve boodschap dat wie niet terugdeinst voor moeilijkheden maar dapper vecht tegen de schijnbaar overstelpende overmacht van negatieve krachten en emoties, uiteindelijk zegevierend uit de strijd komt. (Bettelheim, 1980) Ik denk dat een sprookje door een kind niet op een rationeel niveau begrepen en geïnterpreteerd hoeft te worden. Een sprookje ‘werkt’ als een kind op gevoelsniveau in het verhaal duikt, zich identificeert met personages en gebeurtenissen, zijn verbeelding inzet om het verhaal te beleven. Dit intens beleven van een verhaal kan gebeuren door te luisteren naar iemand die het sprookje goed vertelt, te kijken naar een goede voorstelling of film van het verhaal, maar ook door het sprookje zelf vorm te geven. Het project Duizend en één Nacht draait om dit zelf vormgeven. ‘Wat wordt in dit sprookje eigenlijk verteld?’, ‘Wat vind ik belangrijk, met welke personen, situaties en sferen verbind ik me?’ Deze vragen moeten beantwoord worden, voordat je een verhaal in beeld kan brengen. Zeker wanneer je dat samen met anderen doet, en er dus een vorm van ‘onderhandeling’ ontstaat voordat gezamenlijk keuzes gemaakt kunnen worden. En eenmaal uitvoerend bezig met beelden te maken, wil de leerling dat het beeld ‘klopt’: dat het de sfeer of het gevoel overbrengt waar hij en zijn groepje voor gekozen hebben. In het project Duizend en één Nacht gaat het niet zozeer om sprookjes in het algemeen, maar ligt er een nadruk op sprookjes van niet-westerse herkomst. Omdat de schoolbevolking van OBS Twekkelerveld voor 70% bestaat uit kinderen met een migratie-achtergrond, is de verwachting gegrond dat er bij het ‘oogsten’ van sprookjes die tijdens de zomervakantie bij ouders, grootouders en andere familieleden verzameld zijn, relatief veel sprookjes uit Turkije en andere landen uit het Midden Oosten zullen voorkomen. Het is de bedoeling van het 8

project om op deze manier bij te dragen aan de diversiteit van de cultuur in Nederland. Zoals Ineke Mok en Peter Reinsch verwoorden in hun handleiding voor intercultureel lesmateriaal: ‘Interculturele kunstzinnige vorming is niet alleen bedoeld voor kinderen uit etnische groepen, maar evengoed voor witte Nederlandse kinderen. Alle kinderen hebben er recht op en belang bij om niet alleen met hun eigen culturele achtergrond, maar ook met die van andere groepen in aanraking te komen.’ (Mok & Reinsch, Utrecht 1999) Onderwijskundige uitgangspunten Bij het opzetten en uitvoeren van de activiteiten door de kinderen zullen de principes van de authentieke kunsteducatie richtinggevend zijn. Authentiek leren is door Folkert Haanstra omschreven als: ‘betekenisvol en inzichtelijk leren in een sociale context waarbij verbanden worden gelegd tussen de leefwereld en ervaringen van de leerlingen en de kennis van een discipline of vakgebied’. Haanstra werkt deze vorm van educatie uit in de volgende criteria. Authentiek onderwijs streeft naar een productieve leeromgeving waarin leerlingen werken aan complexe taken, die ruimte bieden aan eigen initiatief en exploratie. Daarnaast moet het onderwijs inhoudelijk georiënteerd zijn op de eigen interesses en behoeften van de leerlingen. Vervolgens dient te worden gestreefd naar levensechte leertaken, die het leren en geleerde ook buiten de school relevant maken. Tenslotte worden authentieke leersituaties gekenmerkt door onderlinge communicatie en samenwerking tussen leerlingen (Haanstra 2001). Het project Duizend en één Nacht vertaalt de uitgangspunten van authentiek leren naar kunsteducatie in de klas. In de drie projectweken werkt steeds een team van drie mediadocenten in één klas. Dat maakt het mogelijk om met kleine groepjes leerlingen aan een opdracht werken. De docenten stimuleren de leerlingen bij alle onderdelen van het proces (storyboard schrijven, scènes maken, decors maken, acteren en verfilmen) om met ideeën te komen. Zij helpen de leerlingen hun ideeën te vertalen in haalbare en vanuit vakmatig oogpunt juiste keuzes. Zo ontstaat een leeromgeving waarin mediadocenten hun vakmatige kennis over scenarioschrijven, acteren, regisseren, beeldende vormgeving en filmtechnieken inbrengen om de kinderen te helpen zelf hun interpretatie van het gekozen sprookje te verfilmen. Goede kunsteducatie kent vier componenten, zegt Dirk Monsma in ‘Kijk, ik kan zilver maken’: oefenen van vaardigheden, produceren en presenteren van werk, ervaren van professionele kunst en reflecteren: samen praten over kunst. (Monsma 2008) In Duizend en één Nacht komen al deze aspecten aan bod. De leerlingen oefenen, produceren en presenteren werk bij het maken van het storyboard, bij het beeldend vormgeven van decors en kostuums, bij het schrijven van scènes en het acteren daarin en bij het filmen van de gemaakte scènes. Niet ieder kind doet alles, soms zullen de kinderen moeten kiezen tussen activiteiten. In elk geval zal elke leerling aan verschillende onderdelen van het proces werken en verschillende taken vervullen. De momenten waarop professionele wordt ervaren zijn beschreven onder het kopje ‘verbindingen tussen kinderkunst en professionele kunst’ Reflectie is een terugkerende activiteit tijdens de drie projectweken. Het proces van het samen in beeld brengen van een verhaal vereist analyse en reflectie. Steeds moet enige afstand genomen worden, en beoordeeld en besproken worden of b.v. een idee voor een scène of de kleur van een decorstuk de juiste werking hebben. Daarnaast nodigt ook het steeds tussentijds tentoonstellen van deelresultaten in de hal van de school uit tot reflectie: wat hebben wij gemaakt, en op welke lijn zitten de andere klassen? Het kijken naar het gezamenlijk resultaat, de hele film, met daarin ook de door de andere klassen gefilmde verhalen geeft aanleiding tot reflectie. En tenslotte voeren de leerlingen een gesprek met de makers van Sonnevanck’s voorstelling Woestijnwind, waarin over de overeenkomsten en verschillen in ieders werkproces en resultaat gereflecteerd zal worden. 9

Literatuur - Bettelheim, B. (1980) Het nut van sprookjes. Amsterdam: De Bezige Bij - Haanstra, F. (2001). De Hollandse schoolkunst: mogelijkheden en beperkingen van authentieke kunsteducatie. Oratie. Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland - Mok, I. en Reinsch, P. (1999) Kieskleurig. Handleiding intercultureel lesmateriaal. Utrecht: Parel - Monsma, D. (2008). Kijk ik kan zilver maken. Rotterdam: SKVR i.s.m. Lemniscaat

Bijlage 1: weekschema voor projectweken “Duizend en één nacht” Schooltijden: Maandag, Dinsdag, Donderdag, Vrijdag:

Woensdag

Ochtend alle groepen Middag groep 1 t/m 4 groep 5 t/m 8 alle groepen

8.30 - 11.45 13.30 - 15.00 12.45 - 15.00 8.30 - 12.00

Projecttijden per groep Maandag Dinsdag 8.30 - 10.00 9.00 - 9.45 Groep 1 Groep 4

Woensdag 8.30 - 9.30 Groep 1

Donderdag 9.00 - 9.45 Groep 4

Vrijdag 9.00 - 9.45 Groep 4

10.15 - 11.45 Groep 2

10.00 - 10.45 Groep 5

9.45 - 10.45 Groep 2

10.00 - 10.45 Groep 5

10.00 - 10.45 Groep 5

11.00 - 11.45 Groep 6

11.00 - 12.00 Groep 3

11.00 - 11.45 Groep 6

11.00 - 11.45 Groep 6

12.45 - 13.30 Groep 7

12.45 - 13.30 Groep 7

12.45 - 13.30 Groep 7

13.45 - 14.30 Groep 8

13.45 - 14.30 Groep 8

13.45 - 14.30 Groep 8

13.30 - 15.00 Groep 3

10