PRIMUS-studie Barend Middelkoop Jacobijn Gussekloo Pepijn van Empelen Martijntje Bakker Annemarie van Dijk Yvonne Drewes
Academische Werkplaats Publieke Gezondheid Noordelijk Zuid-Holland
Inhoud presentatie
• Landelijke ontwikkelingen • Omvang gezondheidsprobleem bij ouderen • Opkomst preventief geneeskundig onderzoek ouderen
• PRIMUS studie • Doel • Methode • Huidige activiteiten
• Stand van zaken • Literatuuronderzoek • Focusgroepen
3
22-11-2009
Ouderen in Nederland %
Populatie ouderen in Nederland
30 25 20 15 10 5 0
06 0 10 0 15 0 20 0 25 0 30 0 35 0 40 0 45 0 50 jaar 0 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
percentage 65+ 4
22-11-2009
Potentiële gezondheidswinst bij leefstijlverandering • Verwachte winst in gezondheid in 2020 bij aanpassing van leefstijl 65+er aan leefstijl hoogopgeleide 65+er (afname prevalentie): roken
overgewicht
Kanker
3.000
1.000
Hart- en vaatziekten
8.000
16.000
Beroerte
6.000
3.000
Astma / COPD
16.000
Diabetes mellitus
40.000
Bewegingsapparaat
30.000
Bron: Van den Berg Jeths en Hoeymans (2004)
5
22-11-2009
Hoe valt gezondheidswinst te bereiken? Te bereiken door: • juiste mensen • op de juiste wijze benaderen / bereiken • juiste mensen • naar de juiste interventies verwijzen en • daaraan gaan deelnemen. HOE?! 6
22-11-2009
Variëteit in consultatiebureaus • Leeftijd (55+, 60+, 65+, 65-75, 75-79) • Risicogroepen • Oproepsystematiek (pers, direct mailing, huisarts) • Contactduur • Frequentie • Functie • Financiering
8
22-11-2009
Inhoudelijke variëteit • Bloeddruk
• Conditie
• Bloedsuiker
• ECG
• Cholesterol
• Eenzaamheid / depressie
• Gewicht + lengte
• Vochtinname / voeding
• Buikomvang / tailleomvang
• Medicijngebruik
• Vetpercentage
• Cognitieve achteruitgang
• Visus
• Angst
• Gehoor
• Leefstijlfactoren
• Valrisico
9
22-11-2009
Doel PRIMUS Het ontwikkelen van een evidence-based preventief gezondheidsprogramma voor ouderen, op basis van: • theorie • de behoeften en wensen van ouderen (uit risicogroepen) • de state-of-the-art in de internationale literatuur • ervaringen van bestaande preventieve gezondheidsbureaus
10
22-11-2009
Methode: Intervention Mapping (step 1) Needs assessment (step 2,3,4,) Matrix met veranderdoelen opstellen, methoden selecteren, programma opstellen (step 5,6) Implementeren en evalueren van de pilots
11
22-11-2009
Needs assessment • Literatuur studie • Focusgroepen met ouderen o.a. “gewone” ouderen, 80+, lage SES, immigranten
• Focusgroepen/interviews met sleutelfiguren o.a. huisartsen, mantelzorgers, beleidsmakers • Survey
12
22-11-2009
Wat zegt de literatuur?
13
22-11-2009
Stand van zaken: literatuuronderzoek
Evidence voor gebruikelijke screeningen: • op basis van criteria van Wilson en Jungner • specificaties voor verschillende risicogroepen
14
22-11-2009
Criteria van Wilson en Junger (1968) 1. Er is sprake van een belangrijk probleem 2. Er is een aanvaarde behandelwijze 3. Er zijn medische voorzieningen beschikbaar 4. Er is een herkenbaar latent stadium 5. Er is een geschikte test of onderzoekmethode 6. De test is aanvaardbaar 7. Het natuurlijke beloop is bekend 8. Er is beleid wie er als patiënt behandeld moet worden 9. De kosten en baten zijn in balans 10. Er moet sprake zijn van een continu proces
15
22-11-2009
Screening op diabetes • “No population-based data regarding the natural disease process of early detected diabetes or results describing the effectiveness of early intervention after diabetes screening are available so far.” (Icks A. e.a. Cost-effectiveness of type 2 diabetes screening: results from recently published studies, Gesundheitswesen 2005)
• Screening kost $ 34.375 per gewonnen levensjaar (Hoerger e.a. The costeffectiveness of screening for type 2 diabetes,Annals of Internal Medicine 2004)
16
22-11-2009
Gehoorscreening • “30% to 40% of patients who recieve hearing aids do not use their aids” (Yueh B, Shapiro N, MacLean CH, Shekelle PG. Screening and management of adult hearing loss in primary care: scientific review. JAMA 2003;289(15): 1976085) (Smeeth L. Fletcher AE, Ng ES et al. Reduced hearing, ownership and use of hearing aids in elderly people in the UK—The MRC Trial of the Assessment and Management of Older People in the Community: a cross-sectional survey. Lancet 202;359(931):1466-70)
• RGO: screening bij ouderen > 55 jr zinvol, na onderzoek naar risicogroepen om omvang van screening te beperken (2003) 17
22-11-2009
Voorlopige bevindingen literatuur glucose Nee
gehoor
Criteria van Wilson en Junger
Ja
1.
Er is sprake van een belangrijk probleem
X
2.
Er is een aanvaarde behandelwijze
X
3.
Er zijn medische voorzieningen beschikbaar
X
X
4.
Er is een herkenbaar latent stadium
X
X
5.
Er is een geschikte test of onderzoekmethode
X
X
6.
De test is aanvaardbaar
X
X
7.
Het natuurlijke beloop is bekend
Ja
8.
De patiëntgroep is voldoende herkenbaar
9.
De kosten en baten zijn in balans
Nee
?
X X
X X
X X
X
18
?
X
22-11-2009
Focusgroepen: hoe kijken ouderen tegen gezondheid aan
19
22-11-2009
ASE model (De Vries, 1988) barrières
Attitude Externe var.
Sociale
intentie
gedrag
invloed vaardigheden
Eigen effectiviteit
20
22-11-2009
Vragen in focusgroepen 1. Welke doelen hebben de aanwezigen in het leven? 2. Zijn er gezondheidsproblemen die de doelen in de weg staan? 3. Zijn mensen daardoor beperkt bij het bereiken van hun doelen? 4. Worden doelen aangepast? 5. Is er hulp nodig van buitenaf?
21
22-11-2009
Voorlopige resultaten focusgroepen (1) Nut / noodzaak: • Als jij al regelmatig naar je huisarts komt voor controle. Ja, dan zie ik daar de noodzaak niet van in, dan vind ik het dubbelop. • Als ik zeg van nou, nu is weer bloed geprikt, alles is gecontroleerd. En dat geeft toch een geruststelling van hé, het is goed. • Misschien de jongerengroep, hè? Dat die wel zeggen van… die komen misschien. Ja, misschien van 55 tot 60.
22
22-11-2009
Voorlopige resultaten focusgroepen (2) Ideeën gezondheid/preventie: • Waar denkt u dan aan als ik het woord gezondheid noem? • Niet roken. Aan geen, aan niet teveel alcohol dan. • Gezond eten, bewegen…
• Als ik het woord preventie noem, waar denkt u dan aan? • Aan brand. Brandpreventie. Ter voorkoming van. • Veiligheid in huis of zo. 23
22-11-2009
Voorlopige resultaten focusgroepen (3) Beïnvloeden eigen gezondheid: • Wat je extra kunt doen om goed gezond te zijn en te blijven? Ik denk niet dat je daar veel aan kan doen. Dat heb je niet in de hand. • Als je bij de dokter komt..., het is altijd slijtage. En dat is het vervelende, en daar is niks tegen te doen. Al ga je zwemmen, of weet ik wat je allemaal gaat doen, die slijtage blijft en gaat nooit meer weg.
24
22-11-2009
Voorlopige resultaten focusgroepen (4) Inhoud consultatiebureau: • Het is eigenlijk voor de fysieke gezondheid hier hè; waarvoor je hier bent. Maar niet voor de mentale.
25
22-11-2009
Voorlopige resultaten focusgroepen (5) Kwaliteit van leven: • En na het eten waren de kinderen op of waren naar bed en was het strijken geblazen tot elf uur. En daarna was het klaar, nog een koppie thee en we gingen naar bed. Klaar. En de volgende dag was het weer precies het zelfde. We hebben (nu) alles wat ons hartje begeert
26
22-11-2009
Impressie focusgroepen huisartsen • Preventie is maatwerk • Huisarts moet de regie houden • Huisarts is vertrouwenspersoon van oudste ouderen • Preventie richten op ouderen die niet bij huisarts in beeld zijn • Preventie moet zich richten op sociaal isolement • Belangrijkste preventie is voorkomen van CVA 27
22-11-2009
Verzamelde informatie
Onderwerpen voor discussie in subgroepen 1. Welke onderwerpen lenen zich voor screening en interventie? 2. Vraaggericht versus proactief? 3. Bereiken van risicogroepen? 4. Inbedding preventieprogramma / samenhang bestaande structuren? 5. Seniorenbeleid in bedrijven 29
22-11-2009
