presents: NIEUW LEVEN VOOR STEDELIJKE WERKGEBIEDEN

presents:

NIEUW LEVEN VOOR STEDELIJKE WERKGEBIEDEN

RECENTE PROJECTEN URHAHN URBAN DESIGN IN WERKGEBIEDEN

OPDRACHTGEVERS IN WERKGEBIEDEN

Onderzoek Industry in the City Lowestoft & Great Yarmouth vernieuwingsplan Verkenning Tiel Stationskwartier Stedenbouwkundig plan AaBe fabriek Tilburg Programmatische verkenning Rijswijk Landtong Structuurvisie Plaspoelpolder Verkavelingsplan Zwolle Hanzeland Schiphol vlekkenplan, bijdrage toekomstvisie Stedenbouwkundig Programma van Eisen Amstel I Verkenning Rotterdam Pompenburg Pakhuizen en uitzicht, Stadsregio Rotterdam Stedenbouwkundige Verkenning en Service Concept Groenoordhallen Leiden Strategische visie Schiedam: Station-Schieveste-Binnenstad Waterplan Antwerpen Eilandje Aanzet tot ontwikkelingsvisie Station Duivendrecht Ontwikkelingsplan en Voorbeelden Catalogus Almere 3KNS oost Entree Paasheuvelweg Smart Box, typologisch onderzoek GVB locatie Amstel 1 Strategische visie Emscher Lippe Region e-park@westpoort, Masterplan voor inpassing datahotel Inrichtingsschets Ligplaatsen Binnenvaart stedenbouwkundig plan Almere Zakencentrum Voorbeeldenstudie Bedrijventerreinen Stedenbouwkundige leefmodel Zomerhofkwartier Rotterdam++ Transferium Papendorp, Utrecht Verkenning Boddenkamp Enschede Floating Space, ontwerponderzoek voor een woonwerkgebouw Euronext, Beurskade 5 Eenhoorn Amsterdam, visie en kavelstudie Verkenning de Sniep, Diemen Stedenbouwkundige visie Coen– en Vlothaven Masterplan Voorsterpoort Visie Voorsterpoort oost

Gemeente Almere Gemeente Amsterdam Stad Antwerpen Bouwfonds ontwikkeling BPF Bouwinvest Citycorp Fortis vastgoed Gemeentelijk Havenbedrijf Amsterdam Greater London Authority Industrieschap Plaspoelpolder Gemeente Leiden Lingotto Vastgoed London Development Agency Maapron NS Vastgoed Projectmanagementbureau Amsterdam Rijksplanologische Dienst Gemeente Rijswijk Schiphol Group Gemeente Schiedam Stadsregio Rotterdam Gemeente Tilburg Ministerie van VROM Urban Regeneration Company Lowestoft & Great Yarmouth Gemeente Zwolle

presents:

Kent u onze bureauvisie ABCity al? Bestellen of downloaden kan via www.urhahn.com Urhahn Urban Design b.v. t: 020 421 74 40 e: [email protected]

ABCity www.urhahn.com

STEDELIJKE WERKGEBIEDEN

URHAHN URBAN DESIGN & DE ONDERNEMENDE STAD

NIEUW LEVEN VOOR STEDELIJKE WERKGEBIEDEN De Nederlandse bedrijventerreinen behoorden tot voor kort tot het domein van economische zaken. Werkgebieden vormden geen ontwerpopgave. De laatste tijd is de kwaliteit van werkgebieden hoger op vele agenda’s komen te staan. Zo wordt er steeds vaker over werklandschappen gesproken in plaats van bedrijventerrein. Ons onderzoek naar de kwaliteit van werkgebieden in opdracht van de Rijksplanologische Dienst (2001) heeft hier een rol bij gespeeld. Onze betrokkenheid bij de transformatie van werkgebieden komt voort uit één van onze speerpunten: een gemengde stad is een levendige stad. Voor stedelijkheid is de gemengde stad een voorwaarde. De opgave waar we ons in deze publicatie op richten is de transformatie van stedelijke werkgebieden. Gebieden in de invloedssfeer van de stad, waar de economische functie onder druk staat omdat woningbouw meer oplevert. Hoe moet een stedelijk gebied worden vormgegeven waar het goed wonen én werken is? In deze publicatie gaan we in op de succesfactoren aan de hand van een aantal thema’s. Om te beginnen vertellen we iets van wat we doen.

Hamburg, de haven als sensatielandschap

1

2

URHAHN URBAN DESIGN

DE SNIEP

EN OMGEVING,

DIEMEN

STEDENBOUWKUNDIGE VERKENNING

onderzoek

locatiescan Ontwikkelingsvisie Eenhoorn, Amsterdam in opdracht van Bouwfonds Vastgoedontwikkeling

9225%((/'(1%2(. 2 17:,..(/,1*63/$1 7 866(1 6 3225

(1

( 9(1$$5

.16$ /0(5( % 8,7(1 2 267

typologische studie

ontwikkelingsvisie

STEDENBOUWKUNDIGE STRUCTUURVISIE

PLASPOELPOLDER, RIJSWIJK 19 JANUARI 2006

INDUSTRY IN THE CITY AUGUST, 2006

ZOMERHOFKWARTIER NOORD-OOST

onderzoek

gebiedsvisie

stedenbouwkundig plan


WAT KAN URHAHN URBAN DESIGN VOOR U DOEN? Urhahn Urban Design heeft inmiddels een rijke (internationale) ervaring opgebouwd van concrete stedenbouwkundige plannen tot gebiedsvisies. We worden steeds vaker betrokken bij transformatieopgaven van stedelijke bedrijventerreinen. De vaak complexe situaties vormen een inspirerende opgave. Met name de programmatische opgave en de veranderbaarheid in de tijd zijn voor ons belangrijk. We werken graag in workshopverband, dit houdt de opdrachtgever betrokken en het proces transparant. Het is ook uitermate inspirerend voor de deelnemers om in korte tijd informatie en ideeën te kunnen uitwisselen. Daarnaast werken we graag met maquettes, omdat die voor iedereen inzichtelijk zijn en ook de huidige situatie van een gebied goed zichtbaar maken. Onze bijdrage in het planproces kan op verschillende niveaus liggen. -

Een locatiescan geeft u inzicht in de infrastructurele, functionele, ruimtelijke eigen schappen cq. mogelijkheden van een (werk)gebied;

-

Onderzoek naar ‘het werken’, de trends en ontwikkelingen, ruimtelijke aspecten en gebouwtypen.

-

Een regionale ontwikkelingsvisie gaat in op de kracht van de regio en de onderscheidende kwaliteiten van verschillende gebieden om hieruit een ontwikkelperspectief per locatie op te stellen. Ter ondersteuning van het economische perspectief werken we samen met regionaalÀQDQFLHHOH[SHUWV

Een gebiedsvisie / ontwikkelscenario’s geeft vanuit een heldere analyse een beeld van de RQWZLNNHOLQJVPRJHOLMNKHGHQYDQHHQVSHFLÀHNHORFDWLH+LHULQZRUGHQUXLPWHOLMNHDVSHFWHQDOV structuur en hoogtebeeld opgenomen, maar ook gebouwtypologieën en ontwikkelstrategieën. Voor verkeerskundige, planeconomische of landschappelijke aspecten werken we samen met betreffende experts.

-

Een stedenbouwkundig plan is een combinatie van een inspirerend toekomstbeeld en een maatvaste ondergrond met ontwikkelregels. Dit vormt de directe onderlegger voor ontwikkelingen op kavelniveau en voor de openbare ruimte. Bij het opstellen van een bestemmingsplan levert Urhahn Urban Design de toelichting op het stedenbouwkundig plan en stellen we in samenspraak met gespecialiseerde juristen de voorschriften en plankaart op.

-

Ontwikkeling van gebouwtypenYRRUKHWKHGHQGDDJVHZHUNHQVSHFLÀHNHJHERXZRSORVVLQJHQ YRRUFRPELQDWLHSURJUDPPD·VHQÁH[LEHOHJHERXZW\SHQ

-

Een transformatiestrategie kan onderdeel zijn van een plan maar ook een product op zich.

3

4

URHAHN URBAN DESIGN

INDIECOMPLEX, ALMELO (In opdracht van Ter Steege Vastgoed, 2006) Een van de oude textiellocaties in Almelo is het Indie complex. De locatie ligt in de stad, aan het kanaal, op 5 minuten van het centrum. Door de herontwikkeling ontstaat een gemengd gebied: werken aan de hoofdweg, wonen aan het water. Het hergebruik van een aantal oude hallen laat het verleden spreken. Na het wegvallen van de hekken wordt een open structuur ontwikkeld die het gebied aan de stad en aan het buitengebied koppelt.


NIEUW LEVEN VOOR WERKGEBIEDEN ,QKHWNOHLQH1HGHUODQGLVHIÀFLsQWUXLPWHJHEUXLN belangrijk. Hergebruik en transformatie staan hoog in het vaandel, maar juist in de werkgebieden wordt veel ruimte gemorst. Er is altijd honger naar verse bedrijventerreinen langs de snelweg en nieuwe glimmende kantoortorens. Over het algemeen is er sprake van een overaanbod wat de grondprijs laag houdt. Een lage grondprijs leidt tot extensief grondgebruik en frequente verhuisbewegingen. Dit veroorzaakt op haar beurt een gebrek aan binding met een gebied met verloedering tot gevolg. Om deze vorm van roofbouw tegen te gaan is transformatie en hergebruik van bestaande terreinen is noodzakelijk. Werken in de stad is niet alleen goed voor het ruimtegebruik, maar ook voor de stad: een HFRQRPLVFKVWHUNHVWDGHQRSGHÀHWVQDDUMHZHUN

De Akerrivier in Oslo: hergebruik van een bedrijventerrein is gecombineerd met milieudoelstellingen, zoals schoon water.

In de modernistische beweging van het CIAM zijn wonen, werken en vrije tijdsbesteding nadrukkelijk gescheiden gehouden. Voor het werken heeft dat veel perifere werkgebieden opgeleverd, georiënteerd op de snelweg en op afstand van de ‘bewoonde wereld’. Inmiddels is de noodzaak om te scheiden aan het vervagen. Ontwikkelingen in werkprocessen en de transportsector (schoner, geluidarm, digitalisering) maken het mogelijk om steeds meer bedrijfstypen bij de woonomgeving te handhaven. Bovendien is de ‘bewoonde wereld’ vaak tot aan de grenzen van het werkgebieden genaderd. Hierdoor ontstaat de opgave om aan te sluiten op het stedelijk gebied: een nieuw leven voor werkgebieden ligt in het verschiet. Inpassen van de werkfunctie is hierbij nog steeds relevant. Het CPB geeft aan dat een belangrijk deel van de bedrijven zich in de stad wil vestigen.

5

6

URHAHN URBAN DESIGN

PLASPOELPOLDER, EEN TRANSFORMATIESTRATEGIE (In opdracht van de Gemeente Rijswijk 2005) De Plaspoelpolder is een bedrijventerrein met een gedateerde uitstraling aan de rand van Rijswijk. De openEDUHUXLPWHLVYHUVOHWHQGHÀOHYRRUGHVQHOZHJEHJLQWDOLQKHWJHELHGGRRUGHVOHFKWHYHUNHHUVVLWXDWLH ,QRSGUDFKWYDQGHJHPHHQWH5LMVZLMNHQLQQDXZHVDPHQVSUDDNPHWVOHXWHOÀJXUHQLQHQURQGGH3ODVSRHOpolder is een toekomstbeeld opgezet dat als onderlegger fungeert voor het bestemmingsplan. Belangrijke VOHXWHOVYRRUGHYHUQLHXZLQJ]LMQLQWHQVLYHULQJÁH[LELOLVHULQJHQYHUEUHGLQJYDQKHWYRRU]LHQLQJQLYHDXYRRU de werknemers. Toename van werknemers creëert draagvlak voor (stedelijke) voorzieningen. De Churchilllaan vormt de schakel naar de stad: juist op de plekken die de aansluiting met de stad vormen is menging met wonen een belangrijk thema.


MAAK WERKGEBIEDEN ONDERDEEL VAN DE STAD Veel werkgebieden zijn als aanhangsels van een snelwegafslag ontworpen en staan daarmee los van de stad en andere menselijke activiteit. Vanuit aangrenzende woongebieden zijn geen relaties gelegd uit angst voor sluipverkeer. Het gevolg is een levenloos gebied met de daaruit voortvloeiende onveiligheid. De verbetering van de positie van veel werkgebieden start bij het zoeken naar aansluiting bij de omgeving. Hiervoor gaan we op zoek naar de krachtvelden in de omgeving. Verbeterde bereikbaarheid speelt niet alleen een rol voor de auto, PDDUYRRUDORRNYRRUÀHWVHQRSHQEDDUYHUYRHU waarin vaak slecht voorzien is. Dit verbetert de algehele bereikbaarheid, creëert keuzemogelijkheden, maar maakt een locatie ook deel van de routing van passanten. Hiermee komt een werkgebied in een ander daglicht te staan en worden de eisen aan bijvoorbeeld de inrichting van het openbaar gebied aangescherpt. Een goede aansluiting op de omgeving kan ook nabijgelegen, en op een werkgebied vaak ontbrekende, voorzieningen binnen handbereik brengen.

Stormpolder Rotterdam: een extreem voorbeeld van geïsoleerde ligging. De fastferry kan hier een van de makkelijkste manieren zijn om de bereikbaaheid te verbeteren.

7

8

URHAHN URBAN DESIGN

BENUT DE KRACHT VAN DE LOCATIE De kracht van werkgebieden moet niet worden onderschat. In de meeste gevallen zijn twee fundamentele waarden voor een vitale toekomst aanwezig: een robuuste ruimtelijke structuur en een veelheid aan eigenaren en ondernemers. Een belangrijke basiskwaliteit is de hoofdstructuur. Een helder, open en functioneel netwerk van straten is een goed startpunt. Vaak lopen straten dood of ontbreken er verbindingen. Met een aantal eenvoudige ingrepen is de structuur meestal aanzienlijk te verbeteren. Bovendien is de kwaliteit van de openbare ruimte in werkgebieden vaak belabberd: brede straten, geen bomen, geen trottoirs. Alles is gericht op het functionele gebruik, niet op de verblijfskwaliteit.

Een tweede vertrekpunt voor een vitale toekomst is de huidige eigenaar of gebruiker, dat zijn de partijen die mee moeten doen in de vernieuwing. Een goede betrokkenheid van de aanwezige bedrijven bij de vernieuwing maakt investeringen in de openbare ruimte en structuur van het raamwerk eenvoudiger. Kernbegrippen daarbij zijn ‘gedeelde visie’ en ‘draagvlak’. Zo maakt de ondernemersvereniging Plaspoelpolder zich hard voor collectieve voorzieningen, zoals een parkeergebouw.

Plaspoelpolder, ruimtelijk voorstel Sir Winston Churchilllaan met wonen en werken.


EENHOORN, AMSTERDAM AMSTEL (In opdracht van Bouwfonds Ontwikkeling 2000) De Eenhoorn is een gemengde locatie die sterk bepaald wordt door de krachtvelden in de omgeving: aan de westkant de Wibautstraat en het Amstelstation, motoren voor het werken, aan de oostkant de Watergraafsmeer, geliefd woongebied met de Ringvaart als rand. Deze kwaliteiten verdwijnen uit het zicht door de dominantie van de wand aan de westzijde. Urhahn Urban Design heeft een aanpassing in het ruimtelijk raamwerk voorgesteld, waardoor een helder grid ontstaat en het gebied aansluit op de omgeving. Op de kavels binnen die structuur kan het transformatieproces kan plaatsvinden. Een set eenvoudige regels zorgt voor functiemix op kavel en gebouwniveau.

nieuwe structuur met betere aansluiting op de omgeving

9

10

URHAHN URBAN DESIGN

ZWOLLE VOORSTERPOORT (In opdracht van de Gemeente Zwolle 2006) Zwolle heeft de bijzondere situatie dat de A28 door de stad loopt. Hierdoor heeft Zwolle een aantal terreinen met een dubbelkwaliteit: aan de snelweg én in de stad. Voorsterpoort en Voorsterpoort Oost zijn twee van die terreinen, ieder met een eigen LGHQWLWHLWHQHHQVSHFLÀHNHRQWZLNNHOLQJVVWUDWHJLH Voorsterpoort is de plek waar je Zwolle binnenkomt. Interessant is dat er sprake is van functiemenging: bedrijven, kantoren en grootschalige winkels. In de toekomst wordt het gebied geïntensiveerd met kantoren, winkels en leisure. Allemaal grootschalige programma’s die de snelweg als gemene deler hebben. We stellen voor het gebied op de kaart te zetten met één groot gebouw, het handelsgebouw van 600 meter. Dit gebouw vormt hét gemeenschappelijke element: parkeergebouw, bijzonder kantoorgebouw, verblijfsruimte, woonwinkel en uithangbord in één. Voor Voorsterpoort Oost is ingezet op een geleidelijke transformatie. De locatie is een soort backstage van de stad, naast de binnenstad en op de route naar de grote VINEX wijk Stadshagen. Een plek voor starters. Starters hebben hier verschillende gezichten: een nieuw onderwijs concept waarin werken en leren gecombineerd wordt, een ondernemershuis, goedkope gebouwtjes en (tijdelijk) hergebruik van een mooi schoolgebouw.


RICHT HET VIZIER OP DE WERKNEMERS Bij ‘schoon’ werken is de werknemer het kapitaal van het bedrijf. Stedelijke werkgebieden voorzien in een enorme behoefte: werken en wonen zo dicht mogelijk bij elkaar, geen verlies aan ZHUN WLMGHQQLHWLQGHÀOHVWDDQ De dagindeling van een gemiddelde werknemer is aan het veranderen. Sporten voor het werk, winkelen tijdens de lunch of sociale afspraken direct na het werk. Iedereen heeft het druk, combineren van activiteiten is een must. Een werkgebied dat meer biedt dan werken alleen is voor de werknemer ideaal. Met de transformatie van een werkgebied kan hierin worden voorzien door functies toe te voegen. Ook als woningbouw niet mogelijk is zijn tal van functies denkbaar die het werken kunnen verrijken. Dat kan in de vorm van beter openbaar vervoer, prettige openbare ruimte, voorzieningen als een kinderdagverblijf, stomerij of café-restaurant.

Functieschema Zwolle: aan de rand de grote programma’s, in het midden de functies die synergie kunnen bevorderen.

In Zwolle hebben we onderzocht welke functies de bindende factor kunnen zijn tussen de werk-, winkelen vrijetijdsfuncties. De reeds aanwezige functiemix vormt de basis voor samenwerkingsPRJHOLMNKHGHQÀWQHVVWXVVHQGHPLGGDJYRRUGH werknemers, het Essent hoofdkantoor kan een energiewinkel beginnen voor de bezoekers van het woonwinkelcentrum, winkelen met de kinderen én naar de overdekte speeltuin. Zelfs het kantoorcluster op zich biedt mogelijkheden voor variatie: door de bedrijfsrestaurants open te stellen kun je ook eens bij de buren gaan lunchen.

11

12

URHAHN URBAN DESIGN

FUNCTIEMENGING WAAR MOGELIJK Functiemenging vormt het fundament voor stedelijkheid. Het mengen van functies draagt bij aan de levendigheid en kwaliteit van een werkgebied. Voor menig werkgebied is er wat dat betreft een wereld te winnen. Het stedelijk bedrijventerrein leent zich bij uitstek voor functiemenging. De combinatie met vrijetijdsfuncties, bijvoorbeeld een klimhal, en winkelen, met name grootschalige winkels, bouwmarkten en tuincentra, is al op veel plaatsen zichtbaar. Hierdoor komen andere mensen in het gebied, het gaat deel uit maken van de mental map van de stadsbewoners. Maar ’s avonds zijn de terreinen nog steeds uitgestorven. Een mogelijke vervolgstap is de menging met wonen. Deze vorm van functiemenging is het meest complex. Bedrijven moeten aan veel regels voldoen om de overlast te minimaliseren. De kunst is om beide functies goed te laten werken, en GDWYUDDJWRRNZDWYDQGHEHZRQHUV6SHFLÀHNH regelgeving zou hierbij een uitkomst kunnen zijn. Ook met bewoners zou een contract gesloten moeten worden, zodat niet bij iedere vrachtwagen geklaagd wordt. Belangrijk is dat niet al het werken uit de stad wordt geduwd. Een levende stad heeft plaats voor functies als drukkerijen en werkplaatsen. Zonder werken wordt de stad een slaapstad of een museum. In Londen zijn zelfs bedrijventerreinen aangewezen als SEL: strategic employment areas, waarin het werken centraal staat. Dit om te voorkomen dat al het werken wordt vervangen door wonen, een functie die meer geld opbrengt.

Het pakhuis als gebouwtype (diepe kavels, casco ruimtes en orientatie op de kade) biedt uitstekend ruimte voor functiemenging, waarmee een stedelijk leven wordt bevorderd.


LANDTONG, COMBINATIE GEBOUW (In opdracht van het Industrieschap ‘De Plaspoelpolder’ 2006) In de Structuurvisie Plaspoelpolder (Rijswijk) is de Landtong als één van de kansrijke ontwikkellocaties aangemerkt. Binnen het grootschalige werkgebied onderscheidt de Landtong zich door de aanwezigheid van water, de landtong was de haven van de Plaspoelpolder. Wonen is een reëel programma vanwege de ligging aan de rand van het bedrijvengebied, de nabijheid van andere woongebieden en de aantrekkingskracht van het water. Er is een onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van de afzonderlijke functies wonen, kantoren en traditioneel werken (midden- en kleinbedrijf). Drie modellen geven een beeld van de mogelijke combinaties. Juist de combinatie van functies maakt ontwikkeling van woningbouw op deze plek haalbaar, omdat de niet-woonfuncties als buffer kunnen werken voor geluishinder. De voorkeur gaat uit naar de realisatie van één groot gebouw aan het water.

13

14

URHAHN URBAN DESIGN

INDUSTRY IN THE CITY, STUDIE NAAR MOGELIJKHEDEN VOOR INTENSIVERING EN FUNCTIEMIX (In opdracht van London Development Agency & GLA 2006) Londen staat voor een enorme opgave. De komende 10 jaar moet er ruimte worden gezocht voor 800.000 nieuwe inwoners binnen de bestaande stad. Dat betekent verdichting van de bestaande stad, intensiveren van werkgebieden en opvoeren van de functiemix. In deze studie is gezocht naar mogelijkheden om werkgebieden intensiever te gebruiken en te mixen met niet-werk programma als wonen. Aan de hand van een analyse van een vijftal werkgebieden in de Oostlondense Lea valley zijn de mogelijkheden binnen de Engelse wetgeving rond werkfuncties inzichtelijk gemaakt. De kern van het onderzoek bestaat uit inspirerende internationale YRRUEHHOGHQRSKHWJHELHGYDQLQWHQVLYHULQJHQIXQFWLHPL[,QWHUYLHZVPHWLQWHUQDWLRQDOHVOHXWHOÀJXUHQJHYHQ HHQEHHOGYDQNDQVHQHQEHOHPPHULQJHQ+LHUXLW]LMQNDQVULMNHUXLPWHOLMNHSULQFLSHVJHGHÀQLHHUGHQVWUDWHJLsche adviezen geformuleerd.

Ruimtelijke principes Intensivering & mMix


Containercity is een interessant voorbeeld van functiemenging op een bedrijventerrein in de Lower Lea valley.

locaties in de Lower Lea valley

15

16

URHAHN URBAN DESIGN

INVESTEER IN DE BUITENRUIMTE Werkgebieden zijn meestal sober ingericht. Uit veiligheidsoverwegingen zijn de verkeersstromen gescheiden en de maat van de openbare ruimte ZRUGWEHSDDOGGRRUGHGUDDLFLUNHOYDQHHQÁLQNH vrachtwagen. Parkeren domineert het beeld. Dat maakt een werkgebied voor de gemiddelde voetganger tot een no go area. Een gemiste kans: denk maar aan de werknemers die op een zonnige voorjaarsdag in hun lunchpauze naar buiten willen. Voor hen moet een bedrijventerrein ook verblijfskwaliteit bieden.

Aandacht voor de hoeken van de straat is van grote betekenis voor de menselijke maat en schaal. 6WUDDWKRHNHQJHYHQYRUPDDQKHWSURÀHO]RUJHQ dat de ruimte niet ‘wegloopt’. Ze zijn vanuit meerdere richtingen te ervaren en zijn daarmee bepalend voor de uitstraling van een gebied. Een stevig gebouw op de hoek werkt als ankerpunt en kan de rommeligheid erachter compenseren.

Een belangrijk aspect bij de inrichting van de openbare ruimte is de menselijke maat en schaal. De straten zijn breed, de gebouwen zijn vaak dozen zonder ramen, gebouwen liggen terug vanwege parkeren en laad- en losruimte. Door bomen, voetpaden, ontmoetingsplekken of een goed vormgegeven bushalte ontstaat een klimaat YRRUYRHWJDQJHUVHQÀHWVHUV

Zuidas Amsterdam, werkgebied met aantrekkelijke openbare ruimte


TILBURG AABE FABRIEK (In opdracht van BPF Bouwinvest en Gemeente Tilburg, 2006) De Piushaven in Tilburg is een bedrijvengebied tegen de binnenstad aan. Het hele gebied wordt getransformeerd van bedrijventerrein tot stedelijk gebied. Eén van de bijzondere elementen is de oude AaBe wollen deken fabriek, een industrieel monument uit de tijd dat Tilburg textielstad was. Meest typerend aan het monument is de schaal: een gebouw van 300 meter lang, aan elkaar geschakeld door de fabrieksstraat. De transformatie van de AaBefabriek kan een aanjager zijn voor de hele Piushaven. In het plan staat de aansluiting op de omgeving centraal: de schaal van de fabriek wordt doorbroken en de nieuwbouw richt zich op de kwaliteiten van de omgeving: het water dient als basis voor het wonen, park en ringbaan als basis voor wonen en winkelen. Belangrijk is dat het gebied niet uiteenvalt in twee delen: wonen aan de waterkant en winkelen aan de ringbaan. Door twee routes door de fabriek te maken ontstaat een goed geïntegreerd winkelcentrum in plaats van een naar binnen gekeerde mall.

verblijfsplek in één van de oude patio’s van de fabriek

17

18

URHAHN URBAN DESIGN

ONBEKEND MAAKT ONBEMIND Kleine ingrepen kunnen belangrijk zijn voor het imago van een gebied. Een initiatief als Strand West, een tijdelijke plek in het westelijk havengebied van Amsterdam maakt de haven opeens een bestemming. De tijdelijke tentoonstelling in de indrukwekkende hallen van de AaBe fabriek in Tilburg trok bezoekers uit het hele land en levert zelfs een bijdrage aan het progressieve imago van Tilburg. Ook kunstenaars met tijdelijke ateliers of een festival kunnen die rol vervullen. Op die manier maak je een gebied warm voor transformatie of andere investeerders. Nieuwe ondernemers krijgen oog voor het gebied, initiatieven kunnen dan uit een onverwachte hoek komen.

Veel mensen weten niet eens van het bestaan van bedrijventerreinen af: een kaart als deze van Oslo kan helpen de (haven) terreinen bekend te maken en te laten zien wat de stad te bieden heeft.

Natuurlijk zijn werkgebieden ook gebaat bij grote ingrepen die de vernieuwing op gang kunnen helpen. Met een krachtig nieuw bedrijf als ‘motor’ kan de toon worden gezet waarmee het imago van een werkgebied een forse impuls krijgt. MTV in Amsterdam Noord geeft vorm aan de creatieve industrie en vormt een trekker voor andere bedrijven in de media.


ROEI MET DE STROOM MEE

‘Branding’ kan een rol spelen om een gebied op de kaart te zetten: niet alleen het product maar ook de manier waarop het aan de man gebracht wordt is belangrijk.

Klein beginnen kan wel eens de crux zijn bij de vernieuwing van werkgebieden. Wachten op het ‘juiste’ moment van de grote ingreep kan betekenen dat er nooit iets gebeurt. Door ruimte te bieden aan bijzondere initiatieven van zittende ondernemers, door een leegstaand gebouw voor weinig geld te verhuren aan startende ondernemers of door een investering in de openbare ruimte wordt de eerste stap in de vernieuwing van werkgebieden ingezet. De vernieuwing blijkt vaak een kwestie te zijn van de juiste conditionering en accurate procesbegeleiding. Een ruim omschreven juridisch kader, enkele vrije kavels waar gelijk begonnen kan worden en een goed functionerende EHGULMIVYHUHQLJLQJELHGHQGHQRGLJHÁH[LELOLWHLWRP op actualiteiten te kunnen inspelen.

Strand West Amsterdam, tijdelijke stedelijke plek in havengebied

19

20

URHAHN URBAN DESIGN

ACTIVEER PARTIJEN Ontwikkelingen in een stedelijk gebied zijn SHUGHÀQLWLHFRPSOH[(U]LMQYHOHSDUWLMHQELM betrokken met een veelheid aan belangen. Transformaties vragen om een passend opdrachtgeverschap waarbij naast de zittende ondernemers ook de gemeente en nieuwe ondernemers een cruciale rol spelen, van woningbouwcorporatie tot starter.

Zichtbare vernieuwing werkt motiverend voor alle partijen. Voortgang is in het belang van de stad en de ondernemer. Een actielijst of een reeks van sleutelprojecten kunnen een hulpmiddel zijn om op korte termijn te beginnen. Vernieuwingsprocessen moeten ook niet te groot en ingewikkeld worden, daarmee wordt het functioneren voor de huidige gebruikers onmogelijk.

De vernieuwing vraagt wel om een gemeenschappelijke toekomstvisie. Dit toekomstbeeld moet inspireren, verleiden en uitdagen en alle deelnemers moeten hun verhaal erin kunnen herkennen. Door dit beeld gezamenlijk op te bouwen wordt de vernieuwing breed gedragen.

PAKHUIZEN EN UITZICHT (in opdracht van de Stadsregio Rotterdam, i.s.m. Fün DC,2005) De stadsregio Rotterdam heeft zich tot doel gesteld de 17 gemeentes die binnen haar grenzen liggen te stimuleren en te activeren. De basis hiervoor is de woonvisie Stadsregio Rotterdam, in 2003 opgesteld door Urhahn Urban Design. Uit deze studie zijn 6 thema’s voortgekomen, waarvan er op dit moment 4 zijn uitgewerkt: Pakhuizen en uitzicht (over transformatie van bedrijventerreinen), landelijk wonen, stedelijke vernieuwing en wonen op knooppunten. Ieder thema wordt in een grote bijeenkomst gepresenteerd voor de betrokken gemeentes. Het project Pakhuizen en uitzicht is samengevat op de website pakhuizenenuitzicht.nl. Hier kan op verschillende manieren worden gezocht naar thema’s en voorbeelden die samenhangen met de transformatie van bedrijventerreinen. Twee locaties, de Stormpolder bij Krimpen aan de IJssel en de Wilhelminahaven in Vlaardingen zijn als case study gebruikt.

voorbeeldlocatie Koningin Wilhelmina haven


21

presents: NIEUW LEVEN VOOR STEDELIJKE WERKGEBIEDEN

Recommend Documents