6
juni 2013
Maandblad
Afgiftekantoor 8500 Kortrijk V.U. Pieter Bauwens M. De Smetstraat 12 9308 Hofstade Redactieadres: Passendalestraat 1A 2600 Berchem
www.doorbraak.be
Peter Frans Anthonissen
‘Hoe zou het zijn met de B-partijen?’ Europa
Francofonië
Portret
Grondwettelijk Hof treedt buiten bevoegdheden
De rechterflank ligt open in Wallonië
Luc Van der Kelen, Vlaming in 50 tinten grijs
te koop in onze webwinkel op
www.doorbraak.be €
24 .5
0
VOOR DE PRIjS VAN ééN PINt PER wEEK ZIjN wIj gElANCEERD
In onze webwinkel kan u naast een abonnement op Doorbraak ook een aantal boeken aankopen tegen aantrekkelijke prijzen.
Uw schoUders mee onder
w w w. d o o r b r a a k . b e
€
29 .5
0
€
22 .95
€
Een persproject dat ruimte biedt aan scherpe vlaamse stemmen? Onmogelijk zegt u … Kom nu: het is dichterbij dan u denkt.
15. 00
www.doorbraak.be brengt de stemmen die te weinig klinken in het mediawereldje. De elektronisch tak van Doorbraak heeft de ambitie om verder uit te groeien tot een toonaangevende online nieuwsbron in Vlaanderen. www.doorbraak.be commentarieert, analyseert en brengt opinies en nieuws dat elders onderbelicht blijft of zelfs niet aan bod komt. Zo biedt www.doorbraak.be onder meer de ruimte om snel in te spelen op opinies die in de klassieke pers te weinig weerwerk krijgen.
Van bij de start verspreidt www.doorbraak.be een wekelijkse nieuwsbrief, waarop iedereen kan inschrijven. www.doorbraak.be zal vrij en gratis beschikbaar blijven voor alle netsurfers. Uiteraard hebben we inkomsten nodig om de webstek technisch en inhoudelijk op peil te houden. Als u ons initiatief zinvol vindt, rekenen wij op uw schouders. Vanaf een maandelijkse steun van vijf euro kan u overigens genieten van speciale vriendentarieven op onze webwinkel.
U kiest voor een eenmalige gift of – beter nog – een doorlopende opdracht ten gunste van Doorbraak. Ons rekeningnummer: IBAN - BE94 9730 8629 8914 en BIC - ARSPBE22
€
13 .5
0
redactioneel
Een Rondje van de Koning
Zoals een goede film werkt ook de politiek in tijdsellipsen. Soms lijkt er lang niets te gebeuren en dan plots komt alles in een stroomversnelling. Maar in tegenstelling tot de film draait het in de politiek ook vaak in rondjes. Pieter bauwens
Je kan zo enkele carrousels van de Belgische politiek opnoemen: de hervorming van het onderwijs, de verkorting van de zomervakantie, de vermogensbelasting, rekeningrijden, Brussel, hervorming van Justitie, de ceremoniële monarchie ... Ze spelen een etmaal ‘verhaal van de dag’ om daarna snel opnieuw, niemand weet hoelang, stof te vergaren. Een dag een grote steekvlam, met water- en oliedragers, veel gepalaver maar er verandert niets. Dat resultaat zal er – misschien – ooit komen, maar wie weet wanneer.
De Zevende Dag Zo was de troonsopvolging In Nederland een aanleiding om met de Vlaamse partijen in De Zevende Dag (5 mei) te debatteren over de monarchie in ons land. De standpunten zijn gekend. Vlaams Belang is ronduit republikeins, N-VA ook, maar wat voorzichtiger, en alle traditionele partijen zijn het eens: ze willen liever een ceremonieel koningschap. Iemand waarmee je eens kan buitenkomen, maar zich voor de rest niet met de echt belangrijke zaken moeit. Iemand die zich dus zeker niet politiek mengt. Zoals wel vaker op nieuwsarme zondagen pimpte de VRT dit non-debat prompt op tot ‘verhaal van de dag’. Zelf nieuws maken is altijd handig: je hebt de beelden en maakt nog wat publiciteit voor je eigen programma. De kijker moet volgen, want er wordt nieuws gemaakt! Wat was het resultaat van dat debat en die als nieuws verkochte eensgezindheid? Niets, want aan de andere kant van de taalgrens is er ook een consensus. Ze zijn er wat de monarchie betreft ‘demandeur de rien’. Nu ja, officieel toch. Want het gonst ondertussen van een nieuwe monarchiehype: Albert II is 79 en wil ermee stoppen. Dát zien ze in Francofonië dan weer niet zitten. Toch niet voor de verkiezingen van 2014. Want dan moet de (moeilijke) afwikkeling van die verkiezingen gebeuren door een onervaren vorst, Philippe I de Belgique. Dat het geloof in Filip niet groot is, is geen verhaal van de dag waard. Maar dat de Franstaligen vermoeden dat het in 2014 opnieuw van dattum zal zijn bij de regeringsvorming, zegt veel. En tegelijk is ook aangetoond dat Albert II een trouwe bondgenoot is van de traditionele partijen. De schimmige rol die hij speelt bij het tot stand komen van een regering is in deze tijd een democratie onwaardig. De Nederlandse regeringsvorming (die ook niet eenvoudig was) heeft bewezen dat politici dat ook onderling kunnen regelen. Zonder koning die de politieke spelletjes van deze of gene meespeelt. Het spel dat de Franstaligen spelen, is eigenlijk eenvoudig. Ze beseffen maar al te goed dat de achterkamertjespolitiek, perfect afgeschermd door het ‘colloque singulier’, verbonden is
<strong>
<em>
met de kern van het Belgische politieke systeem. De trouw van de Franstaligen geldt niet zozeer de koning, wel het land. Louis Michel (MR) gaf dat treffend weer op de webstek van Knack (10 mei): ‘Het wijzigen van de rol van de koning zet de toekomst van België op het spel. Beter dan de monarchie bestaat niet voor België.’ Beter kunnen wij dat niet samenvatten. En hij vult aan: ‘Ik ben een loyale, trouwe, geëngageerde aanhanger van koning Albert. Morgen zal ik een loyale en geëngageerde aanhanger van prins Filip zijn.’ Politiek kan simpel zijn. Diezelfde redenering zorgt ervoor dat de PS, die overduidelijk naar links opschuift, een vurig verdediger is van afkomst als criterium voor opvolging van het staatshoofd. In politiek bepaalt soms de ideologie, maar bepalen meestal de omstandigheden het partijstandpunt. <em>
Oranjegekte De draai van de carrousel hebben we dus te danken aan de troonopvolging in Nederland. Je kan na dat schouwspel enkel concluderen dat een goed geregisseerde troonsopvolging de massa op de been kan brengen, mensen kan beroeren, zelfs ontroeren. Het heeft mij verbaasd hoe enkele van de mij bekende fervente republikeinen bleken te smelten bij zoveel koekjesdozenmonarchie. Wel moderne, toegegeven. Het republikeins gedachtegoed bleek plots te vluchten voor ‘een monarchie die wel dicht bij het volk staat’ of ‘zo spontane, zo echte monarchen’. Sommige republikeinen spraken al van ‘onze rechtmatige vorst’, die van Oranje dus. Zo blijkt niet alleen de trouw aan de monarchie, maar ook de ontrouw aan de republikeinse gedachte soms bepaald door ideologie, maar meestal door de omstandigheden. ■
<strong>
juni 2013
Doorbraak
3
perswijs
kortjes
Louis Verbeke (voorzitter Vlerick Business School) in De Tijd, 7 mei: ‘We moeten simpel vaststellen dat Engels de belangrijkste internationale voertaal is en Duits de belangrijkste Europese taal. De tweede (en derde) taal is bij voorkeur een wereldtaal, Engels dus en dan Duits. Ik wil graag mijn kleinkinderen met twee talen zien opgroeien, het Nederlands als hun moedertaal, en de taal van het land dat Vlaanderens historische bondgenoot is, het Engels.’ Didier Gosuin (FDF) in De Standaard, 8 mei: ‘Veel Franstalige politici weigeren hun ogen te openen voor de problemen eigen aan Brussel. Sommigen lijken zich totaal niet bewust met welke uitdagingen de hoofdstad kampt. Terwijl, vreemd genoeg, de partijen die zowel in het gewest als in Wallonië de plak zwaaien dezelfde zijn.’ Didier Gosuin (FDF) in De Standaard, 8 mei: ‘Ik ben eigenlijk tegen de herfinanciering van Brussel. Omdat het wezenlijk de problemen niet aanpakt. Toch niet op langere termijn. Beter is, nogmaals, ernstig te investeren in degelijk onderwijs. Wat finaal leidt tot minder werklozen en minder miserie.’ Louis Tobback in De Zondag, 1 mei: ‘Ik heb waardering voor het land Nederland, maar dat heeft vooral historische redenen. Had ik in de jaren 1830 geleefd, ik was lid van de Orangistische beweging die akkoord ging met de scheiding van de Nederlanden. (...) Aansluiten bij Nederland of aansluiten bij Frankrijk, dat is in het Europa van vandaag flauwe kul. Maar ik ben van mening dat de revolutie van 1830 een grote stommiteit was. Dat was een revolutie van katholieken die schrik hadden om protestants te worden en van Franstaligen die schrik hadden om Nederlands te moeten spreken’ Hendrik Bogaert (CD&V) in Het Belang van Limburg, 27 april: ‘Ik merk dat de Vlaamse partijen over het algemeen voor hervormingen zijn, en het Zuiden niet. Dat choqueert mij. Ik heb het gevoel dat wij met de blote hand een rotsblok moeten voortduwen.’ Prof. Hendrik Vuye in De Standaard, 27 april: ‘Ik geloof niet in Vlaamse onafhankelijkheid, tenzij zonder Brussel. Maar die blokkering hoeft niet eeuwig te duren. Ooit raken de Franstaligen het beu. Het viel me nu al op dat die golf van Belgische vlaggen in 2007 na juni 2013
2010 geen herhaling kreeg. De geesten evolueren. Of dat snel kan gaan? Wie had zes maanden voor de val van de Berlijnse muur zoiets voorspeld?’ Prof. Marnix Beyen (historicus UA) in De Standaard, 26 april: ‘Linkse flaminganten die in de N-VA een vehikel zagen om een democratisch, autonoom Vlaanderen tot stand te brengen (waarbinnen zij dan misschien weer links zouden stemmen) zullen bij de volgende verkiezingen ongetwijfeld iets langer nadenken voor zij hun stem opnieuw aan deze partij geven.’ Bert Anciaux (sp.a) in Le Vif/Express, 26 april: ‘Met de N-VA zal het een Vlaanderen zonder Brussel zijn, daarvan ben ik overtuigd. Misschien zelfs zonder een aantal faciliteitengemeenten. Want wat zal de internationale gemeenschap zeggen als bij referendum 70 % van de inwoners van Kraainem zich zou uitspreken voor een aansluiting bij Brussel?’ Frans van Istendael, emeritus hoogleraar fiscaal recht KU Leuven, in Tertio, 24 april 2013: ‘Het valt niet te ontkennen dat onze Belgische structuren niet goed functioneren. Het federale bestuursniveau is zo goed als geblokkeerd. De normale democratische regels spelen er niet meer.’ Mark Eyskens in Humo, 23 april: ‘Ik gruw van het bekrompen nationalisme, de holbewonermentaliteit hier en elders in Europa. Nationalisme, dat is: de pijl van de geschiedenis omkeren. Terug naar af.’ ■
Taal = oorlog In woordkeuze sluipt vaak ideologie, willens nillens. Het schrappen van woorden als ‘allochtoon’ of ‘ocmw’ is daar een voorbeeld van. ‘Rattachisme’ in het zuiden is ook een typisch voorbeeld: ‘heraansluiten’ bij Frankrijk? Wallonië is nooit ‘bij’ Frankrijk geweest. Hoe kun dan van een her-aansluiting spreken? Le Vif/Express maakt het nog bonter en spreekt van ‘rattachement’ van Kraainem bij Brussel. Alsof het dorp Kraainem ooit Brussels geweest is. (26 april) Unitaire kieskring Doorbraak-medewerker prof. Hendrik Vuye heeft een originele insteek om zich te verzetten tegen het eventuele invoeren van een zogenaamde federale kieskring: ‘Als jurist ben ik tegen, als grapjas ben ik voor. We gaan ons te pletter amuseren. Stel u voor, Elio Di Rupo voert campagne in Vlaanderen waarin hij vraagt om op de PS te stemmen, niet de sp.a. Zonder federale partijen werkt dat model niet. Waarom zijn er geen federale partijen? Waarom komt de N-VA niet op in Luxemburg? Omdat het niet aan de maatschappelijke realiteit beantwoordt.’ (DS, 27 april) Minder Engels De Franse premier Jean-Marc Ayrault roept zijn ministers op om minder Engels te gebruiken. Dat moet onder meer ‘bijdragen tot de cohesie van ons land door een gedeelde taal’. Sinds 1992 staat er in de Franse grondwet dat de taal van de Republiek het Frans is. Toeval of niet, op hetzelfde moment pleit een Duitse journalist in de Britse krant The Guardian om op Europees niveau te stoppen
45 procent Gemiddeld 45 procent van het grote publiek in de Europese Unie schaart zich nog achter het Europees project. Vorig jaar was dat nog 60 procent. Dat blijkt uit een studie uitgevoerd door het Amerikaanse Pew Research Centre. Het onderzoek werd uitgevoerd in acht lidstaten van de Europese Unie, waaronder de grootste vijf economieën. In Spanje is nog 46 procent voor Europa, in GrootBrittannië nog 43 procent, in Frankrijk Doorbraak
41 procent en in Griekenland 33 procent. In Duitsland is nog steeds een aanzienlijke meerderheid voorstander van Europa. Op de vraag of het goed gaat met de Europese economie, antwoorden drie Duitsers op vier positief. Rond de Middellandse Zee denken ze daar duidelijk anders over. In Frankrijk vindt slechts 9 procent dat het Europa economisch voor de wind gaat. In Spanje is dat nog 4 procent, in Italië 3 procent en in Griekenland amper 1 procent. 4
kortjes met vertalen en vertolken; het Engels moet de lingua franca worden. (20minutes.fr & The Guardian, 30 april) Catalonië Eind januari had het Catalaanse parlement met grote meerderheid een resolutie aangenomen waarmee de regio zich het recht op soevereiniteit toe-eigende. Het is een eerste stap voor een referendum over onafhankelijkheid. Het Spaans Grondwettelijk Hof besliste op 8 mei om de soevereiniteitsverklaring voorlopig buiten werking te stellen. Ze deed dit na een klacht van de Spaanse (centrale) regering. Catalaans regeringsleider Artur Mas laat zich hierdoor echter niet afschrikken, en stapt niet af van het plan een referendum te organiseren. Erratum In het meinummer van Doorbraak las u over het miljoen handtekeningen dat de Vlaamse Volksbeweging samen met enkele Europese partnerorganisaties wil verzamelen. We willen ons verontschuldigen voor een fout die er is ingeslopen. Dat miljoen klopt, maar het aandeel van Vlaanderen bedraagt geen 165 000. Daar stond een nul te veel. De VVB heeft minimaal 16 500 ondertekenaars nodig. Slechts een tiende dus maar toch nog altijd een hele opdracht. Opera In het Nederlandse publieke debat speelt de historicus Maarten van Rossum een hoofdrol. In het Nederlandse actualiteitsprogramma Pauw en Witteman (Vara, 24 april) gaf hij een minicollege over koning Willem I. Daarin zei hij onder meer het volgende: ‘Het wonderlijke is dat de Belgen in opstand zijn gekomen naar aanleiding van een opera, genaamd De Stomme van Portici. (…) Er zijn maar heel weinig landen ontstaan uit een opera, maar België is er daar één van (…) en bovendien loopt het heel slecht af, zoals het met België natuurlijk ook heel slecht is afgelopen. Dat kan geen toeval zijn, want België bleek eigenlijk niet één natie te zijn maar twee, en daar hebben ze last van tot op de dag van vandaag.’
Nieuwsoverzicht op maat Lezers met een eigen gebruikersaccount op www.doorbraak.be kunnen voortaan gebruik maken van een waarschuwingssysteem om op de hoogte te blijven van nieuwe bijdragen op de webstek. Er kunnen vier verschillende soorten elektronische berichten worden geactiveerd: een onmiddellijke waarschuwing als er een nieuw artikel is, een dagelijks bericht met een overzicht van de nieuwe artikels van die dag, een wekelijks bericht of een maandoverzicht.
opvallend genoeg maar nipt beter dan Filip Dewinter (Vlaams Belang), die exact drie kwartier lang zijn ding mocht doen.’ Wij blijven met een prangende vraag achter. Hoeveel is 47 % langer dan drie kwartier? Als we dat antwoord gevonden hebben, beloven wij een onderzoek naar het waarom van het feit dat je in de buurt van scholen dubbel zo snel mag rijden (30 km/uur) als op een prille lentedag (15° celsius). Dat onderzoek, wedden we, wordt ‘talk of the town’.
Inschrijven kan door eerst aan te melden en dan in het aanmeldvenster naar Mijn account te gaan en daar het tabblad Mijn e-mailwaarschuwingen te kiezen. Daar kunnen de diverse mogelijkheden worden aangevinkt. Er is zelfs een combinatie mogelijk van de diverse beschikbare formules. Wie na het bepalen van de keuze op Bewaren klikt, wordt toegevoegd aan de gevraagde verzending(en). De inschrijving ongedaan maken, kan nadien op dezelfde pagina.
Dank Amper een maand geleden lanceerde Doorbraak de oproep het vernieuwde project een steuntje te geven. We willen hierbij onze lezers danken voor de vele reacties die we sindsdien kregen. Het doet deugd te beseffen dat velen appreciëren wat we met onze beperkte redactieploeg proberen te verwezenlijken. Elke euro die we als gift kregen, zal naar best vermogen worden geïnvesteerd. Met dank ook voor alle bemoedigende mededelingen die we mochten lezen. ■
Vanmol
Appelen en peren Steunpunt Media onderzocht welke partijen en politici het meest aan bod kwamen bij de VRT tijdens de verkiezingscampagne. Volgens De Standaard staat Bart De Wever bovenaan, ‘maar met zijn 47 procent, doet hij het
juni 2013
Doorbraak
5
interview Reputatiedeskundige Peter Frans Anthonissen analyseert
Hoe zou het nog met de B-partijen zijn?
Hoe fit zijn onze politieke partijen, net één jaar voor de moeder aller verkiezingen? Doorbraak vroeg het aan communicatiegoeroe Peter Frans Anthonissen. Peter De Roover Onze gesprekspartner, een van ’s lands meest gereputeerde communicatieadviseurs, is gedelegeerd bestuurder van A&A, een reputatiemanagementonderneming. Hij schreef boeken over communicatie en media, verzorgt een vaste column in het weekblad Trends en is gastdocent aan universiteiten in binnen- en buitenland. Anthonissen is de geknipte figuur om de fitheid van de partijen in Vlaanderen te beoordelen. ‘Je moet toch eerst een breder kader schetsen over de veranderde maatschappelijke context voor van politieke partijen’, opent hij het gesprek. Dat inleidend gesprek vindt u op www.doorbraak.be/nl/nieuws/anthonissen.
geoispartij. De kiezers hebben een goed inkomen, lezen kwaliteitskranten, kijken naar Canvas en nemen deel aan het culturele leven. Dat blijft een beperkt publiek. Daar komt bij dat alle partijen ecologische thema’s hebben overgenomen.’ ’Ik merk ook een personele verschraling bij Groen. Mieke Vogels en Jos Geysels wogen
liggen, worden ze daarmee overduidelijk de nummer twee. Ik stel vast dat socialisten en groenen ook in alle ons omringende landen aparte partijen vormen.’
Weinig bevlogen Dus moet sp.a zelf een wervend verhaal vinden. ’Die partij bestaat enerzijds uit vertegenwoordigers van het klassieke partijpolitieke machtsapparaat, die taaie erfenis van een eigenlijk al voorbij verleden. Daar staan de loftsocialisten tegenover, de Freya’s, de op het debat. Huidige voorzitter Wouter Steves, de Patricken, de Kerbachen. Patrick Van Besien kwam veel in beeld tijdens de Janssens weigerde zich in zijn campagne lange regeringsonderhandelingen maar socialistisch te noemen en gebruikte de werd sedertdien weer minder zichtbaar. naam van zijn partij amper. Ik kan daar zelfs Doorbraak: Als we onze tour d’horizon Mieke Vogels, daar was je voor of tegen, begrip voor opbrengen.’ starten langs links dan moeten we begin- maar ze liet niemand onverschillig. Haar ’De kaarten voor een socialistische parnen bij Groen, toch? tij in Vlaanderen liggen dan ook slecht. Antwerpse flair gaf haar charisma.’ Peter Frans Anthonissen: ‘We hebben ’Voor een luxepartij als Groen zit het Enerzijds heb je het stampubliek van links van Groen natuurlijk nog de PVDA+. niet goed als een economische crisis arbeiders, 9-to-5-bedienden, werklozen Met Peter Mertens staat daar nu een in mensen doet vrezen voor hun job en en rode ambtenaren. In een welvarend de media pakkende voorzitter aan het welvaart. Iedereen beseft dat er nu geen Vlaanderen neemt dat kiespotentieel af hoofd maar tot nader order spreken we ruimte is voor een gesubsidieerde groene en daarenboven werd dat klassieke kiestoch over een lokaal verschijnsel, sterk in Sinterklaaspolitiek. Groen zit wellicht ook publiek in de jaren 1980 en ’90 weggezogen Borgerhout, Zelzate, Genk en hier een daar dikwijls te ver van het GBV, het Gezonde door het Vlaams Blok. De sp.a doet amper een bloeiende afdeling. Maar momenteel BoerenVerstand, dat de meeste kiezers moeite om die zogenaamde “bange blanke zie ik die partij in Vlaanderen geen rol van wel hebben. In zijn concurrentiestrijd met man” terug te winnen.’ betekenis spelen.’ de sp.a mist Groen dan weer de steun ’Welke kiezers komen in de plaats? De sp.a van een apparaat als de socialistische zuil. werd een kleine middenpartij. Anderzijds Ooit leek Agalev de partij van de toekomst Links in Vlaanderen vormt vandaag een telt ze nog veel topambtenaren in haar maar de groene politieke stem trappelt duidelijke minderheid en het zou logisch rangen, is ze sterk oververtegenwoordigd al lang ter plaatse. zijn als Groen en sp.a fuseerden. Samen in sectoren waar de overheid een vinger ’Groen blijft toch een partij voor links-den- kunnen ze tussen de 20 % en 25 % halen in de pap heeft. Sp.a, in Vlaanderen met kende welgestelden, eigenlijk een bour- in Vlaanderen en zoals de kaarten vandaag wat geluk 15 % zwaar, levert twee op vijf u <em>
’Het ontslag van Steven Vanackere was een communicatieve blunder. De indruk ontstond dat CD&V schuld bekende.’
<em>
<em>
juni 2013
Doorbraak
6
© Reporters
interview ’Door het gigantische succes van N-VA wordt het echter moeilijker om dat beeld in stand te houden. Slechts drie jaar geleden was CD&V nog de grootste van Vlaanderen, nu komt ze een straatlengte achter N-VA, levert ze geen Belgische premier meer en vragen mensen zich af of ze nog wel echt weegt op de koers van de federale regering.’ ’CD&V moet inzetten op de rustige vastheid van de Europese president en de sterke voorman van de Vlaamse regering. CD&V staat mijlenver achter in de peilingen maar Kris Peeters houdt wel gelijke tred met Bart De Wever. Op federaal niveau zie ik niemand echt wegen. Koen Geens begon sterk en had zijn reputatie als professor en topadvocaat mee. Maar dat krediet verspeelt hij in snel tempo met onhandigheden zoals roekeloze uitspraken over het belasten van de spaarboekjes.’
Peter Frans Anthonissen: ‘Veel slechter dan voor de Open Vld kunnen de kaarten niet liggen.’
Waar liggen de kansen, waar de gevaren voor CD&V? ’Kris Peeters moet uitpakken met de successen op Vlaams niveau. Daar kan collegaregeringspartij N-VA hem uiteraard niet op bekritiseren. De enige regering met een begroting in evenwicht, dat is een prestatie die mag worden gezien. Deze zomer trekt minister-president Peeters met zijn Nederlandse collega Rutte op handelsmissie naar Texas. Dat past in het beeld van de bekwame bestuurder.’ ’Maar Peeters kampt ook met zaken die moeilijk communiceerbaar zijn. CD&V zit in de regering-Di Rupo, de belastingregering die bij elke budgetcontrole meer en meer geld moet zoeken. Ten tweede haalt de zesde staatshervorming absoluut niet het beloofde tempo. Deze zomer moest de zaak zowat rond zijn, het zal minstens een jaar langer duren en daarna volgen jaren van uitvoering. Dat wordt een tweede achilleshiel voor de CD&V.’
Vlaamse provinciegouverneurs. Er wordt nog gemeten met maatstaven die absoluut niet meer representatief zijn voor de krachtsverhoudingen van vandaag. In zo’n omgeving is het wellicht niet gemakkelijk om zich weer uit te vinden.’
De sp.a is vandaag toch druk bezig met herbronnen? ’De eerste teksten zijn technocratisch, detailistisch en weinig bevlogen. Neem het hoofdstuk gezondheidszorg; bij een linkse partij verwacht je toch een beetje, laat ik maar zeggen “geneeskunde voor het volk”-inbreng. Die is er niet. Wellicht terecht, want met het oude ideologische socialistische verhaal win je vandaag in Vlaanderen geen stemmen. De Franse president Hollande zette daar op in en faalt over zowat de hele lijn. Bij ons weet nu wel iedereen dat er niet zoiets bestaat als een free lunch. Het gratis-verhaal is zelfs in de wieg Hasselt opgedoekt. Zet de sp.a weer sterk in op ideologische zuiverheid, dan schuift ze weg naar de marge. Wil ze zich wat moderner profileren, dan komt ze terecht in het overbezette centrum.’
en aan de macht als (centrum-)rechts slijtageverschijnselen begint te vertonen en omgekeerd. Hier wordt amper of niet afgewisseld in het beleid. Mede door de tweedeling van het land zijn hier – zeker als de grootste uit het land en dus ook Vlaanderen niet meedoet – coalities nodig met zoveel partijen dat de ene regering amper lijkt te verschillen van de vorige. In Vlaanderen bestaat sterk de indruk dat alles in België wordt gebetonneerd door de Franstalige overzijde. Partijen die (bijna) steeds deel uitmaken van die eeuwigdurende coalities, verliezen daarom veel aan aantrekkingskracht bij de kiezer.’
ACW-schade is groot We schuiven zo op naar het vleesgeworden centrum: CD&V. ’Voorstanders noemen die partij een baken van stabiliteit en betrouwbaarheid; tegenstanders ergeren zich aan de saaie grijsheid en het enerzijds/anderzijds-imago. CD&V zet in op degelijkheid. Je ziet in alle communicatie het beeld opduiken van de ploeg die het roer in handen neemt waar anderen hun verantwoordelijkheid ontlopen. Dat imago past bij de partij van Leo Kan een partij die de jongste 25 jaar liefst Tindemans, Wilfried Martens, Jean-Luc 21 jaar in de regering zat een geloofwaar- Dehaene, Herman Van Rompuy. Kris Peeters kan mooi in dat rijtje worden gecommunidig vernieuwingsverhaal neerzetten? ’In landen als Frankrijk, Duitsland of ceerd. Hij vertegenwoordigt de partij die in Groot-Brittannië komen linkse partij- crisistijd geen avonturen aangaat.’ <em>
juni 2013
Doorbraak
De eerste signalen van de herbronning via Innesto klonken verrassend spectaculair. Botsen te gedurfde voorstellen niet met dat imago van de betrouwbare piloot die geen risico’s neemt? ’Ik vind wat uit Innesto komt voorlopig alleszins geloofwaardiger dan wat sp.a en Open Vld tot nu laten zien. De hele geschiedenis door hebben de christendemocraten een langzame evolutie u
7
interview kunnen koppelen aan dat bekwame piloot-imago. De Katholieke Partij evolueerde naar de CVP met het naoorlogse Kerstprogramma, vervlaamste daarna en vervelde tot CD&V. Innesto zou bij die traditie moeten aanknopen.’
En dan is er het ACW … ’Dat is zonder twijfel het derde en misschien wel meest bedreigende zwakke punt. Nu is de wind wat gaan liggen, maar de schade groot. Als N-VA binnen enkele maanden een nieuw offensief uit de mouw schudt, komt alles weer boven. De standenloze voorzitter Wouter Beke kleeft niet aan het ACW. Maar het ontslag van Steven Vanackere was een communicatieve blunder. De indruk ontstond dat CD&V schuld bekende. Wat is het lot van de vele tienduizenden spaarders die voor hen substantiële sommen kunnen kwijtspelen? In echte ACW-families kochten gezinshoofden pakketjes coöperatieve aandelen voor zichzelf, vrouw en kinderen. Vele Vlaamse gezinnen hebben zo’n stapeltje in de lade liggen en worden dus rechtstreeks getroffen. Dat vreet aan het vertrouwen in de gevestigde macht en daar maakt CD&V deel van uit. De indruk dat de regeringDi Rupo het ondernemen in Vlaanderen voort hindert, dat de staatshervorming minder om het lijf heeft dan beloofd en het verloop van de ACW-zaak: dat zijn de risicofactoren voor CD&V. Vandaar dat Kris Peeters haast nooit het woord ‘België’ in de mond neemt.’
Metamorfose Open Vld blaakt ook niet van gezondheid. ’Het feit alleen dat iedereen het over VLD heeft en niet over Open Vld lijkt een detail maar is typerend. De mensen kennen niet eens de juiste naam. Tijdens paars geraakte die partij het noorden kwijt. Het blauw-rechtse kiespubliek werd voortdurend voor het hoofd gestoten en de uitsluiting van mensen als Ward Beysen, Hugo Coveliers en Jean-Marie Dedecker kleefden daar gezichten op. Die mokerslagen zijn bij de achterban vergeten noch verteerd.’ ’Gedurende 15 jaar leidde het bekende triumviraat Verhofstadt-De Gucht-Dewael die partij met vaste hand. Intussen is het een publiek geheim dat zij zelf niet altijd door één deur konden. Ooit mikkend naar het statuut van volkspartij met 25 % zit
<strong>
juni 2013
Open Vld nu rond de 10 %, lager dan de oude PVV. Wat het voor die partij heel moeilijk maakt om zich te herstellen: er is een andere in Vlaanderen die liberalen lokt, de N-VA. Dan keert zo’n kiezer niet terug naar een partij die deel uitmaakt van de belastingregering-Di Rupo.’
Peter Frans Anthonissen: ‘Met het oude ideologische socialistische verhaal win je vandaag in Vlaanderen geen stemmen.’
was voor vele vormen van liberalisme verdween samen met het verbannen van de rechtervleugel.’ ’De drie jonge goden hebben last met hetzelfde imago. Ze kwamen erg zwak uit de gemeenteraadsverkiezingen. De Gucht jr. bleef steken in de Aalsterse oppositie, De Clercq zit als overbodig aanhangsel in de Gentse meerderheid. De Antwerpse afdeling van Schiltz jr. behaalt ongezien lage verkiezingsresultaten.’ ’Verhofstadt startte een onwaarschijnlijk sterk verhaal dat aanvankelijk ook resultaten boekte. Maar de acht vette economische jaren waarin hij de paarse lakens uitdeelde, werden evenveel verloren jaren in het aanpakken van de fundamentele tekorten van het Belgische model. Verhofstadt werd de uitvoerder van een onverantwoorde PS-sinterklaaspolitiek.’ ’Zet het maar op een rijtje: een slecht paars regeringsrapport, Verhofstadt die nog altijd de sterke man achter de schermen lijkt te zijn maar helemaal geen liberaal verhaal meer laat horen, zwak politiek personeel – dikwijls telgen uit politieke dynastieën die vooral moeten uitpakken met hun familienaam – deelname aan een belastingsregering geleid door een PS’er en een beukende oppositiepartij die een verhaal brengt waarin ondernemend, werkend en sparend Vlaanderen zich wel herkent. Veel slechter kunnen de kaarten niet liggen.’ ■
Heeft Verhofstadt zijn partij verstikt? ’Die man onderging een ongeziene metamorfose. De eerste liberale premier sedert decennia, de voluntaristische en gedreven voorman met de frisse ideeën die dan nog uitgesproken Vlaams uit de hoek kwam, schrijft nu boeken met het oude boegbeeld van mei ’68 Daniël CohnBendit terwijl steeds meer fractiegenoten in het Europees Parlement zich openlijk afvragen of hij nog wel echt bij de liberalen thuis hoort. In 2003 ging hij door de knieën om van de PS het premierschap te mogen verlengen. Sedertdien blijft zijn greep op de achtergrond groot. In dergelijke omstandigheden is het geen geschenk om zo’n partij weer geloofwaardig te maken. Alexander De Croo moest de handschoen werpen, Gwendolyn Rutten komt nog altijd niet uit de verf, Vincent Van Quickenborne zocht politiek asiel in Kortrijk.’
© Reporters
Jonge beloften Jean-Jacques De Gucht, Matthias De Clercq en Willem-Frederik Schiltz vielen na hun mediatieke start ook vrijwel stil. ’Vroeger liepen de liberale politici elkaar voor de voeten op het televisiescherm. Ze boden een breed spectrum, met vele bekende gezichten die elk een segment aanspraken. Dat ging van de serieuze Dirk Van Mechelen over de flamboyante JeanMarie Dedecker via een donkerblauwe Ward Beysen tot de progressieve Patrik Vankrunkelsven. De indruk dat er ruimte
Doorbraak
<em>
& De V-partijen N-VA, Vlaams Belang en LDD komen in volgend nummer van Doorbraak aan bod.
<em>
8
actualiteit
Een heimelijk plan voor de Vlaamse verkiezingen van 2009
Alles voor de kunst!
In de aanloop naar de Vlaamse verkiezingen van 7 juni 2009 lopen de spanningen hoog op tussen Karel De Gucht (Open VLD) en Jean-Marie Dedecker (LDD). Frank Thevissen Aanleiding is het gerucht dat Dedecker een heeft vader De Gucht privédetective inschakelde om de fami- al een lijst op zak met lie De Gucht te schaduwen. Op 20 april de samenstelling van 2009 verklaart Karel De Gucht hierover in het toekomstig kaTerzake dat hij en zijn familie ‘vijf maanden binet van zijn zoon. werden achtervolgd’. Redacties stappen Dat lijstje vermeldt gretig mee in dit succulent verhaal dat ook de promotor van op 17 april 2009 door VTM aan het rollen Jean-Jacques’ eindwordt gebracht. Het moest vooral de aan- verhandling als toedacht afwenden van een dossier waarin komstig kabinetschef. Dedecker tevergeefs de mogelijke betrok- In een uitbreid publiVader (r) en zoon (l) De Gucht: partners in politics. kenheid van Karel De Gucht bij de ‘sale- citair-redactioneel portret over Jeanand-lease-back-operatie’ van het Veurnse Jacques in De Morgen (16 mei 2009) blijkt kunstgalerieën af.’ In Gazet van Antwerpen gerechtsgebouw door de paarse regering dat de cultuurfilosoof Willem Elias een (4 juni 2009) nuanceert De Backer dat liet uitpluizen. ‘huisvriend van de De Guchts’ is en, net beeld enigszins: ‘Onze gemeenschappelijke passie voor moderne kunst zorgt ervoor als Karel, lid van de loge. Dirty Harry Tijdens de campagne neem de familie De dat we ook wel eens op culturele uitstap Twee dagen later gaat Dedecker tijdens Gucht de huisvriend als mentor in de arm gaan. We zijn al een paar keer naar Italië De Zevende Dag al door het leven als om Jean-Jacques voor te bereiden op zijn geweest. Hoofdzakelijk om te relaxen.’ de ‘Dirty Harry’ van de Wetstraat. ‘Lijst toekomstige ministerfunctie en hem tijDedecker, LDD, zou zich misschien beter dens de verkiezingscampagne te profileren Geen winnaars omvormen tot lijst DDR’, suggereert Marc als kunstliefhebber. Op de vooravond van de Vlaamse verkieVan de Looverbosch tijdens de uitzending. zingen zet Jean-Jacques’ mentor in De De gemediatiseerde hetze tegen Dedecker Blauwe culturele lente Tijd nog snel zijn voorkeur voor de eerstspeelt zich af tegen een decor van aan- Al op 7 januari 2009 lanceert Jean- volgende minister van Cultuur in de verf: zwellende nervositeit over de onstuitbare Jacques – samen met Open VLD’ers Gatz ‘Iemand als Jean-Jacques De Gucht zou opmars van LDD in de peilingen. Die waar- en Schueremans – zijn campagne in De wel willen, lees ik overal. Ik heb hem nog deren Lijst Dedecker op dat moment op Standaard, met een opiniestuk: ‘Een blau- in mijn klas gehad: een verstandige jongen. we culturele lente’. Het is het startschot (...) Als de jonge De Gucht even goed wordt 16 procent. Op 24 april 2009 meten Kathleen Cools en van een reeks opgemerkte mediaoptre- omringd als de jonge Dewael destijds, kan Ivan De Vadder in het televisieprogramma dens waarin Jean-Jacques zich ontpopt hij het misschien waarmaken.’ De keien van de Wetstraat bij vader en als een gedreven kunstliefhebber. We weten ondertussen hoe het ministerzoon De Gucht de schade op. Ook het om- ’Cultuur is geen job voor kneusjes in de masterplan van de familie De Gucht uitstreden lijsttrekkerschap van Jean-Jacques politiek, maar voor kopstukken van het eindelijk in duigen viel. Na de verkiezingen in Oost-Vlaanderen komt er aan bod. kaliber van Freya Van den Bossche of Jean- van 2009 belandt de Open Vld roemloos Jacques De Gucht. Want je kan er blijkbaar op de oppositiebanken van het Vlaams Huisvriend makkelijk het nieuws mee halen’, schrijft Parlement. Ondertussen ontvouwt Karel De Gucht De Standaard op 9 mei 2009. Dat laatste Postelectorale analyses zullen bovendien uitwijzen dat de geënsceneerde beschadiin het grootste geheim zijn plan om de klopt. onervaren, jongste telg van de politieke In Story van 12 mei 2009 doet Jean-Jacques gingsoperatie LDD beide partijen havende. dynastie De Gucht, na de verkiezingen als uit de doeken hoe hij ‘gebeten raakte door Open Vld verliest uiteindelijk 5 procent minister van Cultuur in de nieuwe Vlaamse de kunst’. Ook De Morgen ontdekt op ten opzichte van de Vlaamse verkiezinregering te loodsen. 16 mei 2009 Jean-Jacques’ passie voor gen van 2004 en strandt op 15 procent. Terwijl beide studiogasten in De keien kunst: ‘Samen met zijn bloedbroeder Lijst Dedecker eindigt teleurstellend op van de Wetstraat veel mist spuien over Philip De Backer (Open Vld) struint hij over 7,6 procent. Opnieuw levert Karel De de ministeriële ambities van Jean-Jacques, heel Europa en ver daarbuiten musea en Gucht de Open Vld geen winnaars op. ■
<em>
<em>
<strong>
<em>
<strong>
<em>
<strong>
<em>
<em>
<strong>
<em>
<em>
juni 2013
Doorbraak
9
© Reporters
<em>
europa
Europees Grondwettelijk Hof treedt buiten bevoegdheden
Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), opgesteld binnen de Raad van Europa, werd in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog gezien als ultieme controle op misbruik van staatsmacht. De naleving ervan wordt gecontroleerd door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in Straatsburg, niet te verwarren met het Hof van Justitie van de EU in Luxemburg. Er komt zowel kritiek uit politieke hoek als uit de juridische wereld op de geleidelijke bevoegdheidsuitbreiding van de rechters. Sander Roelandt Het Verenigd Koninkrijk keert niet alleen verdenking van deelname aan een onwet- Matthias Storme is wel te vinden voor het de rug naar de Europese Unie, maar ook tige demonstratie ter ondersteuning van opnemen van enkele Angelsaksische elenaar de Raad van Europa. Binnen de Britse de Koerdische afscheidingsbeweging PKK. menten in ons rechtssysteem, maar vindt conservatieven klinkt steeds luidere kritiek Tijdens het politieverhoor heeft hij een dat onze nationale parlementen daarover op de houding van het Europees Hof voor bekentenis afgelegd, die hij later introk. het laatste woord moeten hebben. Storme de Rechten van de Mens in Straatsburg. De jongeman beweerde dat hij tijdens dat ziet de ‘evolutieve interpretatie’ van het David Cameron zei in 2010 bijvoorbeeld politieverhoor met geweld onder druk was Mensenrechtenverdrag als een belangrijk dat de uitspraak van het Hof dat gevan- gezet. Zijn veroordeling tot twee en een probleem. ‘Nationale rechters moeten genen stemrecht moeten krijgen, hem half jaar cel was vooral gebaseerd op die een wet kunnen interpreteren volgens de misselijk maakte. In maart van dit jaar eerste verklaringen die hij zonder advocaat veranderde context, maar wat het onverkondigde Theresa May, de conservatieve had afgelegd. Salduz trok naar Straatsburg, kozen orgaan in Straatsburg doet, gaat veel minister van Binnenlandse Zaken, aan dat waar de rechters oordeelden dat het recht verder. De politiek kan die interpretaties de Tories overwegen om het VK terug te op juridische bijstand geldt vanaf het mo- namelijk niet terugdraaien’. Dat stoort ook trekken uit het verdrag, indien ze in 2015 ment dat de ondervraging door de politie Thierry Baudet: ‘Er is geen wetgever die de een absolute meerderheid halen. De begint. De uitspraak van het Hof geldt in interpretatie van grondrechten door het grootste kritiek komt er omdat het Hof de de praktijk ‘erga omnes’, wat betekent dat Hof kan bijsturen met nadere juridische uitlevering van terroristen door het alle 47 staten van de Raad van Europa bepalingen. Omdat het Europees Hof boVerenigd Koninkrijk aan bijvoorbeeld de verplicht zijn om hun wetgeving in lijn te ven iedere staatsmacht uittorent, bewaakt brengen met het arrest, met een enorme niemand de bewakers.’ (NRC Handelsblad, Verenigde Staten tegenhoudt. Ook in Nederland is al een paar jaar een financiële kost tot gevolg. 13 nov. 2010). debat aan de gang over de verreikende Er zijn voor- en nadelen aan de Salduzinvloed van het EHRM. Enkele Nederlandse wet. Fundamenteler is echter de vraag Rechterlijke Revolutie liberale fractieleden publiceerden in 2011 of het Hof met dit arrest zijn bevoegd- Marc Bossuyt, die vroeger Belgisch vlucheen stuk in de Volkskrant waarin ze pleit- heden niet overschrijdt. De Nederlandse telingencommissaris was en momenteel ten om het Europees Hof aan banden te publicist Thierry Baudet denkt dat het voorzitter van het Grondwettelijk Hof, heleggen. ‘Door zich steeds meer te mengen niet aan het Mensenrechtenhof is om de kelde de voorbije jaren – in eigen naam – in in democratisch gelegitimeerde politieke breed omschreven fundamentele men- enkele interviews en wetenschappelijke arbesluiten van de lidstaten, dreigt het Hof senrechten los van de nationale context tikels de onterechte bevoegdheidsuitbreizijn geloofwaardigheid en draagvlak te te gaan interpreteren. Hoe ver gaat ‘het ding door het EHRM. Zo verwijst hij naar verliezen’, schreven de liberale VVD’ers. recht op juridische hulp’? Moet dat recht een arrest van het Hof dat stelde dat de Belgische kritiek kwam vooral uit de ju- in elk van de 47 EVRM-staten op dezelf- Franse gehandicaptentoelage van iemand ridische wereld op de Salduz-wet rond de manier worden geïnterpreteerd? De die nog nooit had bijgedragen tot de socide verplichte bijstand van een advocaat omstandigheden in Turkije zijn toch niet ale zekerheid, toch een eigendomsrecht bij het eerste verhoor van een verdachte. altijd te vergelijken met hoe het er aan was. ‘Als sociale steun een eigendomsDe wet kwam er na het Salduz-arrest uit toe gaat in Nederland of België? Frank recht is geworden, dan zijn de rechters Schuermans, advocaat-generaal bij het van Straatsburg erin geslaagd ook van wie Straatsburg. Hof van Beroep in Gent, meent dat het niets bezit een eigenaar te maken. Dat was Salduz Salduz-arrest ons een Angelsaksisch Marx zelfs niet gelukt (GvA, 11 mei 2010). In mei 2001 werd de 17-jarige Yusuf Salduz rechtsmodel opdringt dat haaks staat Bossuyt ziet het Hof zover gaan dat hij door de Turkse politie gearresteerd op op ons bestaande rechtssysteem. Jurist over een ‘rechterlijke revolutie’ spreekt. u
<em>
<strong>
<em>
<strong>
<em>
juni 2013
Doorbraak
10
europa gezet, veroordeelde het Mensenrechthof België op basis van het fameuze artikel 3. Bossuyt vindt dat drie weken gevangenis in Irak niet gekwalificeerd kan worden als foltering of onmenselijke behandeling en dat België daarvoor niet kan worden veroordeeld. Griekenland werd in 2001 zelfs veroordeeld voor marteling omdat het een 15-jarige Afghaan twee dagen vasthield in een overbevolkt gesloten centrum voor illegalen op het eiland Lesbos. ‘Het arrest van het Hof impliceert dat de Griekse staat in voldoende behoorlijke huisvesting moet voorzien voor asielzoekers op alle mogelijke eilanden waar ze, zonder toestemming of voorafgaande kennisgeving voor kiezen om te arriveren’, klinkt het vol ongeloof bij Bossuyt in de European Constitutional Law Review.
© Reporters
<em>
Kleine ommekeer? Mede door de kritiek van Marc Bossuyt kwam er binnen de juridische wereld een grondig debat op gang over wat het Hof wel en niet kan doen. De taak van het Hof is eigenlijk subsidiair: het komt na de nationale wetgever, die als enige politiek verantwoordelijk is, en na de nationale rechtscolleges. Zijn eigenlijke taak is na te gaan of de nationale wetgeving van een verdragsstaat en de gevolgde rechtsprocedures wel in overeenstemming zijn met het EVRM. Het Hof brengt echter steeds meer rechtsregels waaraan een mensenrechtenaspect zit onder zijn bevoegdheid, ook al hebben de verdragsstaten dat niet gewild. Het Hof lijkt zich wel bewust van de weerstand waarop zijn optreden botst. Onder de recente arresten uit de laatste twee jaar zitten enkele voorzichtige uitspraken. In andere arresten blijft het Hof echter erg actief optreden. We kunnen dus nog niet spreken over een duidelijke ommekeer.
<strong>
Marc Bossuyt, voorzitter Europees Grondwettelijk Hof vraagt zich af of het Europees Hof voor de Rechten van de Mens niet te veel op het terrein van de lidstaten komt.
Het Hof heeft in zijn ogen geleidelijk zijn bevoegdheden nodeloos uitgebreid inzake de wetgeving rond de sociale zekerheid (pensioenen, uitkeringen voor gehandicapten ...). Dit zijn sociale rechten die sterk samen hangen met de prioriteiten die in een democratie worden gelegd. ‘We hebben altijd erkend dat het de democratische rol is van de nationale parlementen om te beslissen over het besteden van de schaarse middelen. Dat gebeurt onder de controle van het eigen grondwettelijke hof. De grote vraag is of de staten nu hun bevoegdheden niet aan het verliezen zijn in dit domein’, klonk het in Le Vif/Express (23 dec. 2011). <em>
Asielrechtspraak Voorzitter Bossuyt ziet ook een probleem rond asiel en migratie. De rechter meent dat de rechtspraak in asielzaken een efficiënt asielbeleid door de lidstaten bemoeilijkt of zelfs verhindert. Het Hof is té ondernemend, het zet zich op de stoel van de nationale instanties die over een asielverzoek moeten oordelen en beslist in hun plaats. Zo stelt het Hof bijvoorbeeld dat lidstaten verantwoordelijk zijn voor ‘indirecte’ schendingen van de men-
<strong>
juni 2013
senrechten. Staten worden door het Hof veroordeeld, niet omdat zij zelf de klager hebben gefolterd, maar omdat zij hem willen overbrengen naar een andere staat die dat mogelijk zou doen. Ook wanneer de staat de klager heeft teruggestuurd naar zijn herkomstland waar hij later niet werd mishandeld, wordt de staat toch veroordeeld omdat dat had (of misschien nog zou) kunnen gebeuren. Voor zijn analyse steunt het Hof zich ook meer en meer op secundaire bronnen zoals verslagen van ngo’s. Die organisaties hebben echter een eigen agenda en dat ziet het EHRM onvoldoende, vindt Bossuyt. Ten slotte bekritiseert Bossuyt ook de banalisering van ‘artikel 3’ van het EVRM, die iedere foltering en mensonterende behandeling verbiedt. Het Hof verlaagt voortdurend de toepassingsdrempel van dat artikel. In januari 2012 werd België bijvoorbeeld veroordeeld op basis van het verbod op marteling omdat een Iraakse asielzoeker – in België veroordeeld voor banden met Al-Qaeda en mensensmokkel – werd teruggebracht naar Irak. De man kreeg 10 000 euro om vrijwillig terug te keren naar zijn thuisland, maar aangezien hij bij aankomst drie weken werd gevangen
Doorbraak
EVRM? EHRM? Binnen de Raad van Europa werd in 1950 het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) opgesteld. Wie meent dat zijn of haar rechten geschonden zijn door een staat die partij is, kan naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in Straatsburg trekken. Uitspraken van het Hof zijn bindend. ■
<strong>
11
economie
Onterechte Waalse borstklopperij
Een betere jobcreatie, meer nieuwe ondernemingen, minder faillissementen: is Wallonië zijn achterstand op Vlaanderen eindelijk aan het inhalen? Wie de cijfers in perspectief plaatst, kan enkel concluderen dat euforie niet op zijn plaats is..
© Reporters
Frederik Dekeyser worden overschreden. In Wallonië bedraagt het aantal faillissementen ongeveer de helft. Nu moet dat verschil worden gerelativeerd aangezien Vlaanderen nu eenmaal veel meer ondernemingen telt. De verklaring voor de verschillende faillissementscijfers heeft ook in belangrijke mate te maken met de conjunctuur. Vlaanderen is veel meer exportgericht dan Wallonië. Dat betekent dat er bij een economische neergang, en zeker bij een internationale crisis, vooral in Vlaanderen jobs sneuvelen. Maar tegelijk is het zo dat de Vlaamse economie sterker aantrekt bij een conjunctuurherstel. Het is inderdaad zo dat de Waalse groei in de periode 2008-2011 met 1,2 procent op jaarbasis het dubbele bedroeg van Vlaanderen. Maar de laatste ramingen leren dat de Vlaamse economie in 2013 sterker zal groeien dan de Waalse: 0,7 procent tegen 0,2 procent.
De zwaar geplaagde staalsector weegt in belangrijke mate door op de Waalse economie.
Waals minister-president Rudy Demotte (PS) pakt er graag mee uit: cijfers die aantonen dat de Waalse economie het een stuk beter doet dan de Vlaamse. Nemen we om te beginnen de evolutie van de werkgelegenheid. Zowel in 2011 als in 2012 steeg het aantal gecreëerde Waalse jobs op jaarbasis met 1 tot meer dan 1,5 procent. Vlaanderen moest zich tevreden stellen met een jobtoename van 0,5 tot 1,2 procent. Een gevolg van de betere groeicijfers die Wallonië kan voorleggen. Volgens sommigen is dit het bewijs dat Wallonië eindelijk aansluiting vindt met de Vlaamse economie. Met alle gevolgen vandien op lange termijn: meer werkenden, hogere inkomens, dus meer belastingen en sociale bijdragen, minder uitgaven ... Kortom, de beweging is ingezet die op termijn zal leiden tot een omkering van de transfers. Echter, de Waalse arbeidsmarkt – toch een belangrijke indicator van de gezondheid van een economie – stelt het niet zo goed. De Vlaamse werkgelegenheidsgraad (20-64-jarigen) ligt op 71,8 procent. Dat is bijna 10 procentpunt meer dan het Waalse 62 procent. De voorbije tien jaar zijn in Vlaanderen op jaarbasis 21 000 jobs gecreëerd. In Wallonië
juni 2013
is dat 11 000. Bovendien is de jobgroei in de Waalse publieke sector nog altijd groter dan in Vlaanderen. Sinds 2007 zijn er in Wallonië meer ambtenaren bijgekomen dan zelfstandigen. In Vlaanderen is dat het omgekeerde. En als we naar de andere kant van de arbeidsmarkt kijken, ziet het er voor Wallonië niet veel beter uit. De werkloosheidsgraad blijft met 15,8 procent op een hoog niveau draaien. Vlaanderen klokt af op 6,9 procent.
Relativeren Waar Wallonië sinds kort wel beter scoort, is in de oprichting van het aantal nieuwe ondernemers. De verhouding starters tegenover actieve ondernemingen is in Wallonië gestegen van bijna 9 in 2008 tot net geen 11 vandaag. Vlaanderen blijft rond de 9 starters in verhouding tot de actieve ondernemingen draaien. Maar economen relativeren die evolutie: het Vlaamse economische weefsel blijft sterker. Toch doen de Waalse beleidsmakers aan borstklopperij wanneer het over succesrijk ondernemerschap gaat. Hét cijfer dat de voorbije weken de ronde deed, was de evolutie van het aantal faillissementen. Vlaanderen flirtte vorig jaar met de grens van de 2000 falingen en volgens onderzoeksbureau Graydon zal die grens dit jaar
<strong>
Doorbraak
Krimpende export Een essentiële waardemeter van de gezondheid van een economie, zeker een kleine als de Vlaamse en de Waalse, is het internationaal concurrentievermogen. Hoe zit het met de exportpositie? Het is bekend: Wallonië is slechts goed voor 20 procent van de export, Vlaanderen zorgt voor 80 procent. De rol van Brussel, dat eigenlijk vooral economische diensten verleent aan het hinterland, is in deze verwaarloosbaar. Wel, de laatste cijfers van de Waalse exportdienst laten er geen twijfel over bestaan: in de eerste drie trimesters van 2012 voerde Wallonië voor 30 miljard euro uit. Dat is een daling met 3,1 procent. Vlaanderen kon een exportcijfer van 141,64 miljard euro voorleggen. Een zeer lichte stijging met 0,7 procent. De Waalse exportcijfers zijn de slechtste sinds de eerste negen maanden van 2009 toen de wereldeconomie zwaar had te lijden onder de financiële crisis. Uiteraard weegt de zwaar geplaagde staalsector hier in belangrijke mate door. Maar de cijfers tonen aan dat de Waalse economie structureel achterop blijft hinken. ■
<strong>
12
Maddens
Eeuwen en eeuwen te laat geboren
De inhuldiging van Willem-Alexander heeft het debat over de monarchie weer doen oplaaien. Zoals bekend bestaan er twee soorten monarchisten. Er zijn de monarchisten die in hun hart republikein zijn maar dat niet luidop durven te zeggen. En er zijn de echte monarchisten, die in hun hart geen echte democraat zijn. Bart Maddens
uit een eedformule. De eed verleent hem de bevoegdheid om het separatisme te bestrijden. Sterker nog, de eed maakt dat het zijn heilige plicht is om dat te doen. Dit werpt meteen ook een heel ander licht op het soms nogal bizarre en geforceerde antiflamingantisme van de koning. We mogen dit de arme man eigenlijk niet kwalijk nemen, want hij doet enkel maar zijn dwingende plicht. Hij kan niet anders, want hij is in de ban van een magische eedformule. Door zijn eed is hij wel gedwongen om Bart De Wever politiek te bestrijden. Men zegt nochtans dat het een verstandig man is. Dus is het goed mogelijk dat hij heimelijk met de Vlaams-nationalist sympathiseert, en daardoor in voortdurende gewetensnood verkeert. Het zou dan ook een daad van barmhartigheid zijn om de toekomstige koning Filip die gewetenswroeging te besparen en de ‘anti-Vlaamsgezinde’ clausule uit de eedformule te schrappen. ■
© Reporters
Beide groepen staan voor dezelfde uit- En met de vrouwen, die als te onnozel daging: zij moeten het onverdedigbare worden beschouwd om zich voor poliverdedigen. Waarom wordt een van de tiek te interesseren. Maar dat heeft de belangrijkste politieke functies van het handboeken staatsrecht dan weer niet land voorbehouden aan de eerstgebo- gehaald. Niet zelden zijn de redeneringen rene van een geprivilegieerde adellijke van de koningsgezinden ronduit griezelig. familie? Waarom bestaat er in ons politiek Zo wordt de anti-Vlaamsgezinde agitatie systeem een occult zwart gat dat ontsnapt van de koning soms goedgepraat door te aan de wetmatigheden van gelijkheid en verwijzen naar de grondwettelijke eed die de monarch aflegt: ‘Ik zweer (...) dat ik democratie? Op echte argumenten zul je de monarchis- ‘s lands onafhankelijkheid zal handhaven ten maar zelden betrappen. Deze mensen en het grondgebied ongeschonden zal redeneren veeleer met gewichtig klinken- bewaren’. Volgens die interpretatie zegt de frasen, religieuze bezweringen haast. de koning hier dus eigenlijk: ‘Ik zweer dat ‘Le roi règne mais ne gouverne pas’, is er ik de (omfloerste) separatisten met alle zo een. Maar in het Nederlands klinkt dat middelen zal bestrijden’. al iets minder geruststellend: ‘De koning De monarchisten zijn de feodaliteit amper heerst maar regeert niet’. Vandaar dat die ontgroeid. Ze zijn ‘eeuwen en eeuwen te spreuk bij ons meestal wordt vervangen laat geboren, en door het onuitroeibaar door een andere: ‘De koning heeft geen heimwee vervuld den Koning te zien voor macht maar wel invloed’. Wat is dan het Wien ze hadden willen strijden’ (Marsman). verschil? Wie invloed heeft, heeft ook Volgens hun middeleeuwse denktrant put macht. Maar invloed doet veeleer den- de koning een bijzondere politieke macht ken aan onzichtbare macht, die wordt uitgeoefend achter de schermen. De koning heeft in zekere zin meer macht dan de politici. Zijn macht is onzichtbaar. En hij hoeft zich ook niet te verantwoorden voor het gebruik ervan. Als de koning publiek, en in nauwelijks mis te verstane bewoordingen, fulmineert tegen de grootste partij van het land, dan wordt er een andere frase uit de kast gehaald: de koning heeft toch het recht om te waarschuwen! Dat is immers één van zijn drie grondrechten: ‘the right to be consulted, the right to encourage and the right to warn’. Die stelling wordt met veel aplomb geponeerd in serieuze handboeken staatsrecht, alsof het zo in de Grondwet gebeiteld staat, of zelfs in een of ander fundamenteel mensenrechtenverdrag. In werkelijkheid is deze frase afkomstig uit een boek van de negentiendeeeuwse amateur-constitutionalist Walter Bagehot. Hetzelfde boek waarin de spot wordt gedreven met het gewone volk.
juni 2013
Doorbraak
13
vrijspraak
Peter de roover
In Engeland schudden ze geen handen
Alle uitingen van collectief anderszijn op één grondgebied per definitie beschermen en zelfs bevorderen gaat in tegen het ideaal van integratie en samenleven. Dat verraadt een extreem individualistisch wereldbeeld en leidt naar een koude maatschappij. Breekt de Doorbraak-week (alsof er andere zijn, maar ik heb het over de papieren versie) aan, dan is het de hoogste tijd om na te denken over Vrijspraak. Minder ervaren schrijvelaars liggen daar wellicht nog van wakker, deze jongen al lang niet meer. Wacht gewoon dé dag af, bekijk een krant of surf even door de twitter- of facebookberichten en de thema’s rollen voor de voeten. Vanmorgen nog ideeloos, stoot ik op twee nieuwtjes die wonderwel in elkaar passen. In Brussel werd een gemeentebediende ontslagen omdat hij om religieuze redenen weigert vrouwen de hand te schudden. In Genk wil het stadsbestuur meer aandacht voor Turks en Marokkaans in de klas. Laten we hopen dat het Marokkaans een foutje is van de journalist van dienst en niet van het stadsbestuur anders moeten ze ‘onze’ kinderen les geven in het Belgisch. In Marokko spreken de Arabieren Arabisch en de Berbers Berbers (Tamazight voor de haarklovers). Als ze daar in Genk dus de ‘Marokkaanse’ kinderen Arabisch gaan aanleren, is dat vergelijkbaar met het aanleren van Nederlands aan alle ‘Belgische’ kinderen in het buitenland, ook aan de Waaltjes. Mooie vorm van inlevingsvermogen. Wat doen we intussen met die eenzame ‘Oerdmoert’? Die werd ook maar door zijn uit de Oeral vluchtende ouders naar hier gesleurd en zit nu als enige ‘Oerdmoert’ in de klas. Geen lessen Oerdmoerts wegens te weinig in aantal ruikt dan weer sterk naar discriminatie.
<em>
<em>
Trouwens, moet de ‘Turk’ die thuis gewoon Nederlands spreekt ook naar die lessen Turks? Op de speelplaats hokken ‘Albanezen’ dan samen om dé ‘Russen’ in het oog te houden. Je weet maar nooit met die mannen. Ze maken hun afspraakjes in het voor anderen onverstaanbare Albanees en blijven zo knus opgesloten in hun groepje. Het Genkse stadsbestuur zal wel toeteren een beleid van verregaand inlevingsvermogen te voeren, in feite maakt het zich schuldig aan kindermishandeling want morgen vinden die geen werk wegens onvoldoende kennis van het Nederlands. Ik schreef er al eerder over maar dat is niet mijn fout. ‘Zij’ kwamen ook al eerder met die onzin op de proppen. Op twitter probeert iemand uit te leggen dat het getuigt van verregaande intolerantie mensen op te leggen handen te schudden. In Engeland doen ze dat evenmin, klinkt de argumentatie. Wel, daarom zou ik dat in Engeland ook niet doen. Wat beleefd en onbeleefd is, verschilt van plaats tot plaats en tijd tot tijd. Maar als we individueel voor onszelf gaan bepalen wat wel en niet (on)beleefd is, dan verbrokkelt elke vorm van samenleven en communicatie. Samenleven vereist een gemeenschappelijk coderingssysteem. Geen hand willen geven is hiér onbeleefd. Wie hier rondloopt, moet zich daar aan houden want zo hebben wij dat altijd beleefd. Alle uitingen van collectief anders-zijn op één grondgebied per definitie beschermen en zelfs bevorderen gaat in tegen het ideaal van integratie en samenleven. Dat verraadt een extreem individualistisch wereldbeeld en leidt naar een koude maatschappij. ■
<em>
mediawatcher
Frank Thevissen
Culinistiek
We zijn er niet trots op, maar we moeten het deemoedig toegeven: de mediacritici in Vlaanderen hebben het pleit definitief verloren. Prominente hoofdredacteuren van dit land hebben de afgelopen maanden immers unaniem en onafhankelijk van elkaar hun oordeel geveld. Yves Desmet: ‘Er zijn dagen dat we wereldkranten ma
juni 2013
ken’(12 nov. 2012); Kris Hoflack: ‘Nog nooit in de geschiedenis van de Vlaamse pers was de kwaliteit zo hoog’ (22 feb. 2013); Luc Rademakers ‘Vlaamse media kunnen journalistiek het verschil maken, excelleren daarin zelfs’ (6 mei 2013). De bevestiging van al deze rake beweringen kwam uit journalistiek gidsland Nederland.
Doorbraak
‘Volledig akkoord met de collega’s: het gaat goed met de Vlaamse journalistiek’, twitterde de hoofdredacteur vanuit het kantoor van de leidinggevende ‘als-hetin-NRC-staat-is-het-juist’-krant. Afgelopen dus met het gesomber en gemopper over de verschraling en de verkleutering van de journalistiek in Vlaanderen. De Vlaamse
14
geschiedenis
sprekershoek
Ludo abicht
Ik ben geen racist, maar … Op het Xaveriuscollege leerden we in de jaren vijftig het nuttige onderscheid maken tussen ‘gewone armen’ en ‘schamele armen’. Deze laatste categorie bestond uit mensen die zich over hun armoede schaamden, maar die onze genereuze hulp wellicht nog meer nodig hadden dan de anderen. Sinds de controverse rond extreemrechts en het Vlaams Blok in Vlaanderen op gang is gekomen, ontmoeten we aan elke cafétoonbank en in iets te veel woonkamers ‘schamele racisten’, mensen die hun intolerante praat bijna altijd inleiden met de woorden: ‘ik ben geen racist, maar ...’ En dan komt het er onverbloemd en lekker verzuurd uit. Sinds ik als lid van de Gravensteengroep lezingen over confederalisme en solidariteit houd of aan debatten daarover deelneem, bots ik tot mijn verbazing steeds meer op ‘schamele antiflaminganten’. Ik zou de meerderheid van deze gesprekspartners hoegenaamd niet ‘anti-Vlaams’ of, nog erger, ‘slechte Vlamingen’ noemen, omdat ze dat meestal ook niet zijn, maar ze hebben wél het land aan kreten als ‘meer autonomie’ of ‘confederalisme’ (tiens, zouden die zogenaamde confederalisten dan in feite geen ‘schamele separatisten’ kunnen zijn?). Zij beginnen hun vertoog gewoonlijk met de woorden: ‘ik ben geen belgicist, maar ...’ of ‘ik heb alle begrip en zelfs respect voor de historische verwezenlijkingen van de Vlaamse Beweging, maar ...’ Een andere variante daarvan is: ‘vroeger viel daar wel wat voor te zeggen, maar nu Vlaanderen de rijkste regio van het land is geworden en zowat alle
hoofdredacteuren zullen het tot vervelens toe blijven herhalen en desnoods met verbaal geweld aan ons verstand brengen: Vlaanderen heeft het walhalla van de journalistiek bereikt en bijgevolg hoeven we, samen met de Vlaamse mediaminister, niet langer het hoofd te breken over hoe we verder aan de journalistieke weg zullen timmeren. Dat betekent evenwel dat de journalistieke concurrentie in de toekomst op nieuwe fronten zal worden beslecht. Mediabedrijven zijn trouwens al een tijd op zoek naar een nieuwe USP (Unique Selling Position) om zich van elkaar te blijven onderscheiden. Indien u de afgelopen jaren goed heeft opgelet, u uw wijnvoorraad via de bestelbonnen van Knack en De
juni 2013
eisen van de vroegere emancipatiebeweging werden ingewilligd ...’ Dat deze mensen, en ze hebben daar in een democratie het volste recht op, antiflaminganten zijn, is duidelijk. Maar waarom heb ik het dan over ‘schamel’? Om bijna dezelfde reden waarom iemand die arm was geworden, ook al was het aan geen kanten zijn of haar schuld, zo lang en zo veel mogelijk het stigma van sukkelaar, steuntrekker, mislukkeling of, in modern Nederlands, ‘loser’ wilde vermijden, willen veel achtbare en verdienstelijke Vlaamse medeburgers – de wakkere lezer merkt dat ik hiermee iedereen die hier woont en zijn leven opbouwt bedoel – in geen enkel geval worden geassocieerd met de karikatuur die nu al decennia over de Vlamingen wordt verspreid en die ik hier niet moet herhalen. Beeld u gewoon even in dat Brel een spotliedje zou hebben gemaakt op ‘les jui, les jui, les juives’ of ‘les maro, les maro, les marocaines’ en hoe het Centrum voor Uweetwel terecht daarop zou hebben gereageerd. Wie wil er nu graag voor achterhaald en achterlijk, bekrompen en dorps, fascistisch of diepbruin doorgaan, zeg nu zelf? Ik begrijp dat volkomen. Wat ik echter niet begrijp, is dat deze schamele antiflaminganten zo geïntimideerd zijn dat ze zelfs geen moeite meer doen om in te zien dat deze verwijten al vanaf het begin van de Vlaamse Beweging werden gebruikt tegen die voorouders die ze nu beweren te bewonderen. ■
Standaard op peil heeft gehouden en u, dankzij De Morgen, alle mokken van Jeroen Meus zorgvuldig hebt verzameld, dan weet u dat de toekomst van de journalistiek zal worden beslecht op het terrein van de ‘culinistiek’. In 2009 werd deze contaminatie geïntroduceerd om de culinaire verwevenheid tussen journalisten en politici te typeren. Maar het begrip kreeg ondertussen een steeds ruimere betekenis. De meest recente journalistieke culinistieke innovatie komt evenwel uit gidsland Nederland. Daar opende begin maart, in de spuuglelijke gebouwen van de voormalige Amsterdamse optiebeurs, NRC Restaurant zijn deuren. Jawel, het culinaire verlengstuk, van de gelijknamige ‘als-het-in-NRC-staat-is<em>
Doorbraak
het-juist’-krant. Zelfs de menukaart werd door de krant vormgegeven. Nadeel van deze opgemerkte merkextensie is evenwel dat de concurrentie er ongestoord kan binnenwandelen. En dat deed dus Mac van Dinther, culinair journalist bij de Volkskrant. Die trakteerde de ‘als-het-in-NRC-staat-is-het-juist’krant onlangs in ‘de-Volkskrant-is-nietbetrouwbaar’-krant op ... een koekje van eigen deeg onder de neerbuigende titel: ‘Als kantine zal NRC Restaurant wel voldoen, maar als restaurant komt het een hoop te kort’. Kortom, er is nog werk aan de winkel in het kwaliteitssegment van de journalistiek. Waar wachten de verzamelde Vlaamse hoofdredacteuren op? ■
<em>
15
actualiteit Linkse soevereinisten op de dool
Ruimte op links?
© Reporters
Op 1 mei verscheen op Doorbraak.be een oproep voor een ‘Links-Vlaamse’ partij. Maar ‘Rooie’ Nelly Maes drukte die oproep meteen de kop in. Links en de Vlaamse Beweging. Het heeft nooit goed geboterd tussen de sociale beweging en de Vlaamse Beweging, en al zeker niet sinds WO II. Het lijkt er ook vaak op dat de sociale beweging de Vlaamse trein heeft gemist en omgekeerd. Karl Drabbe Toch zijn er in de marge van de traditio- beschouwing. Vlaams-Links bestaat dus nele Vlaamse Beweging altijd linkse ini- nog, maar heeft het krampachtig moeitiatieven geweest. Het maandblad Links lijk om met één stem en één gelaat naar van Marcel Deneckere was voorstander buiten te treden. van structuurhervormingen in federalistische zin, zoals dat in de jaren 1950- Sinds het begin van de eeuw zijn er noch’60 nog heette. De KP had een stevige tans pogingen om de links-nationalisten te Vlaamsgezinde vleugel, met Jef Turf. Het verenigen. Deels gebeurt dat al rond het marxistische Masereelfonds stond jaren- maandblad Meervoud. Maar de Sociaallang op de eerste rij onder het voorzitter- Flamingantische Landdagen bieden een schap van Toon Roosens en Ludo Abicht concreet forum aan. In het najaar orga– om nadien terug op de Belgische rem niseert de gelijknamige vzw haar negende te gaan staan. In de jaren ‘60 waren er ‘trefdag’, veeleer een studiedag of symde Vlaamse Democraten – een progres- posium waar in 2007 Jean-Pierre Rondas sieve ‘afscheuring’ van de Volksunie, en zowat voor het eerst publiekelijk uit een het Demokratisch Aktiefront – dat in radicaal-Vlaams vaatje tapte. Mark Grammens’ De Nieuwe steun vond. Kleinere groepjes als Arbeid-Vlaamse Vanuit georganiseerd en traditioneel links Republikeinse Socialistische Beweging, worden er weinig Vlaamse lijnen uitgeworWitte Kaproenen en de naweeën van Het pen. Bert Anciaux mag dan in Knack (8 mei) Pennoen – vaak met dezelfde koppen – beweren dat de sp.a – die hij in de jaren gaven het ‘sociaal-flamingantisme’ kleur. 1990 nog de meest conservatieve partij in Vlaanderen noemde – altijd Vlaamsbewust Caleidoscoop is geweest, in de partij is het ver zoeken Waar staan we vandaag, nu de Vlaamse naar ‘LinksVlaams’. Groen heeft op zijn Beweging haast volledig gekaapt lijkt beurt Spirit-opvolger SLP opgeslorpt, door de partijpolitiek van de V-partijen? maar wie in SLP het mooie weer maakte Meervoud blijft maandelijks enkele en voorheen actief was bij de Volksunie honderden nummers van zijn ‘links is in feite verdwenen, of het moet EUVlaams-nationaal’ maandblad versprei- parlementslid Bart Staes zijn. den vanuit het Vlaams Huis in Brussel Staes gaf enkele jaren terug het signaal en noemt zichzelf een links-soevereinis- dat zijn hart nog steeds Vlaams kan kloptische denk- en actiegroep. Er is de op- pen. Hij hoorde namelijk bij de eerste roep van ‘LinksVlaams’ op Doorbraak.be, leden van de Gravensteengroep. Een voorlopig een eenmansinitiatief. Ook ‘denktank’ van niet-nationalistische of op de Doorbraak-site lazen we een niet-traditioneel flamingantische innoodkreet van de Vlaams-Socialistische tellectuelen van allerlei pluimage, van Beweging (V-SB). Andere verenigingen marxistisch (Jef Turf, Ludo Abicht) tot zijn veeleer geestelijk progressief dan behoorlijk liberaal (Yves Panneels). Toch wel sociaaleconomisch socialiserend. Het wordt de Gravensteengroep door de pers IJzerbedevaartcomité, het Verbond VOS steevast als ‘progressief’ geduid. Ondanks of de post-Daensisten laten we dus buiten verschillende maatschappelijke visies in
<em>
<strong>
<em>
juni 2013
Doorbraak
Ludo Abicht, al jaren op de bres voor een linkse invulling van de Vlaamse Beweging.
tern, noemt Etienne Vermeersch de groep wel ‘institutioneel progressief’ (Land op de tweesprong, Pelckmans, 2012). <em>
Werkt ‘links’? Meervoud en de Sociaal-Flamingantische Landdag streven al langer naar duidelijker samenwerking op links. Met de nieuwe spelers V-SB en LinksVlaams komt daar nu de roep naar een Vlaamsgezinde, uitgesproken sociale partij bij. Meervoud keek daarvoor eerder naar de links-populistische SP in Nederland. LinksVlaams voert meer een sociaaldemocratisch discours. Eeuwige sociaal-flamingante Nelly Maes vindt het echter allemaal verloren moeite: ‘Op een partij die onafhankelijkheid nastreeft om er een linkse staat van te maken zit weinig volk te wachten. Progressieve Vlaamsgezinden hebben integendeel nood aan meer Vlaamse eensgezindheid, duidelijke doelstellingen en een efficiënte Vlaamse strategie.’ Toch blijft de vraag van de Antwerpse historicus Marnix Beyen: zullen die linkse flaminganten, die in 2010 en 2013 nog met overtuiging N-VA stemden, zich in 2014 opnieuw laten verleiden met het ‘neoliberale’ program van de Vlaams-nationale partij (DS, 29 april)? Ondertussen heeft het Vlaams Belang lont geroken en poneert de partij zich met de dag meer als een ‘sociale volkspartij’. Het VB organiseert zelfs een u congres onder die titel in juni. ■
<strong>
<em>
16
buitenland
Andreu Mas-Colell, nationalist en professor Professoren en politiek, het is geen onmogelijk huwelijk. De voorbeelden zijn legio of het nu gaat om Open Vld, LDD, Groen, sp.a of CD&V. Die laatste partij kan uit het brede middenveld van vooral de KULeuven putten. Wat men ook van de ijdelheid van Rik Torfs denkt, men moet stellen dat hij inhoudelijk een verrijking voor de politiek was. Hij keerde met het hoofd omhoog terug naar zijn alma mater en wordt nu rector. Paul Antser
juni 2013
zoeksgebied bevindt zich grotendeels Hij kon geen moeilijker tijdstip gekozen op het vlak van de algemene evenwichts- hebben. Ook Catalonië boert immers achtheorie die de relatie tussen vraag, aanbod teruit en moet bij Madrid aankloppen om en prijzen in een complexe economie wil zijn deel van de Europese steungelden te bewijzen. Mas-Colell publiceerde meer krijgen. Mas-Colell maakte vorig jaar in juli dan 100 artikels in de juiste tijdschriften, echter in niet mis te verstane bewoordinhaalde talrijke prijzen voor zijn werk en gen de regering in Madrid duidelijk dat ze maakte deel uit van vele commissies en ra- er niet aan moeten denken dat Catalonië den. Met twee andere collega’s schreef hij in ruil voor dit geld politieke toegevingen een door studenten over heel de wereld zal doen. gebruikt handboek over micro-economie. De eerste pogingen om in Duitsland tot Mas-Colell is echter allesbehalve een aca- een eengemaakte staat te komen met demicus die in zijn ivoren toren vertoeft het parlement van vooral advocaten en en moeilijke theorieën uitdoktert. Om op professoren in Frankfurt in 1848 mislange termijn kwalitatief wetenschappelijk lukten jammerlijk. Naar het schijnt zou onderzoek te garanderen moet de maat- Bismarck daarop hebben gezegd: ‘Hundert schappelijke en politieke context ook juist Advokaten, Vaterland du bist verraten. zitten. Daar zag hij voor zichzelf een rol Hundert Professoren, Vaterland du bist weggelegd. In 1999 en 2000 lanceerde hij verloren’. Met een advocaat-professor als commissaris voor de universiteiten en op Financiën in België kan het dus niet het onderzoek van de regio Catalonië een goedkomen. In Catalonië heeft men met ambitieus programma dat al snel in heel de nationalistische econoom daarentegen Spanje werd gekopieerd. Zijn visie op on- wel meer kansen op succes. ■ derwijs, onderzoek en economisch beleid steekt hij niet onder stoelen of banken. In Professor Andreu Mas-Colell, minister van vele tientallen opiniestukken in Catalaanse onder meer Economie en Begroting in de Catalaanse regering. kranten nam hij gedurende de afgelopen tien jaar stelling. Toch was het een beetje een verrassing dat hij in 2010 in de Catalaanse regering onder zijn gedeeltelijke naamgenoot Arturo Mas werd aangeduid als minister van Economie en Kennis. Tot zijn bevoegdheden behoren begroting, economisch beleid en onderzoeksbeleid. Op het einde van een mooi gevulde carrière ziet deze professor er geen graten in om in de naar onafhankelijkheid strevende regering van Catalonië zijn nek uit te steken.
Doorbraak
17
© Doorbraak
Professoren mogen meer dan alleen hand- en spandiensten leveren voor de gevestigde politieke partijen. Maar wat als ze nationalist worden? Wat als ze partijen zoals N-VA of Vlaams Belang advies verstrekken? Dat is in ons land toch niet zo vanzelfsprekend. Professoren die dicht bij het Vlaams Belang staan, worden gebroodroofd. Professoren die de N-VA met raad en daad bijstaan, worden in Wallonië met beroepsverbod bedreigd of zien aan de Vlaamse universiteiten hun carrièremogelijkheden deskundig gefnuikt. Een nobele uitzondering vormt de KU Leuven die op dat vlak bewijst dat bijna zeshonderd jaar traditie toch wel een bepaalde openheid van geest met zich brengt. Toch blijft de vaststelling dat Vlaamsnationale professoren vandaag niet breed gezaaid zijn. Her en der in gemeenteraden, dat wel, maar in het parlement? Catalonië leert ons dat het ook anders kan. Daar hebben ze met Andreu Mas-Colell (1944) een hoogleraar van wereldformaat in het kabinet van de naar onafhankelijkheid toe groeiende deelstaat. Op het internet is er veel informatie over de ‘professor’ Mas-Colell te vinden, maar naar gegevens over de ‘politicus’ Mas-Colell moet men harder zoeken. Op het vlak van wiskundige economie en econometrie is Mas-Colell een wereldtopper. Het cv dat we op de webstek van de Universiteit Pompeu Fabra lezen, is ronduit indrukwekkend. De in Barcelona geboren en getogen Catalaan doceerde aan de grote universiteiten zoals Harvard en Berkeley, maar koos er toch voor om in zijn eigen Catalonië zijn carrière uit te bouwen, onder meer in een door hem gestichte ‘graduate school’. Zijn onder
francofonië Parti Populaire allesbehalve uitgeteld
De rechterflank ligt open
© Reporters
Bezorgdheid bij de liberale MR: een op het eerste gezicht onbenullig incident tussen een tv-coryfee en een aantal allochtonen opent de weg voor een aanvaardbare radicaal-rechtse partij in Franstalig België. Frederik Dekeyser Het haalde zelfs de Vlaamse media: Luc Louis, bleek echter een ongeleid projectiel Trullemans, weerman van de commerci- en zetelde als snel als onafhankelijke in ële zender RTL-TVi, werd een paar weken het parlement. De partij van Modrikamen geleden bedankt voor bewezen diensten. leek dan ook een kort leven beschoren. Aanvankelijk werd de ‘Monsieur Météo’ ge- Zeker omdat de liberale MR meer en schorst omdat hij op Facebook een aan- meer het rechtse politieke spectrum betal berichten met racistische inslag had gon op te zoeken. Denis Ducarme, zoon geplaatst. Zoals een vrouw in boerka als van wijlen Brussels minister-president Belgische moslima of een getrukeerde foto Daniel Ducarme, valt regelmatig de radivan een Brusselse politiecombi in de vorm cale islam aan. Alain Destexhe, Brussels van een kameel. Om de feiten op een rij parlementslid, heeft het niet zo begrepen te zetten: tijdens een autorit door Brussel op islamisten en vakbonden. Zelfs Didier werd Trullemans betrokken bij een vorm Reynders schoof duidelijk naar rechts van verkeersagressie en belaagd door een op door zich in de aanloop naar de geaantal allochtonen in een andere wagen. meenteraadsverkiezingen uit te spreken Hij werd achtervolgd en kon zich slechts tegen vrouwen met een hoofddoek op MRin veiligheid brengen door weg te vluchten lijsten. Het extreemrechtse Front National naar de RTL-parking. Achteraf uitte hij zijn ligt al jaren in de touwen, de PP mist elke ongenoegen op Facebook en stelde onder geloofwaardigheid; dus heeft de MR de meer ‘dat moslims beter zouden terug- hele rechterzijde voor zich, dachten alle keren naar hun land als ze onze tradities politieke analisten tot voor kort. niet smaken.’ Aanvankelijk werd Trullemans, Dat is echter buiten voorzitter Charles overigens van Vlaams-Brabantse afkomst, Michel gerekend. Die speelt in 2014 hoog voor zijn ‘racistische’ uitspraken dus ge- spel. Na bijna tien jaar in de oppositie schorst door RTL maar na een aantal da- willen de liberalen opnieuw aan zet zijn gen kreeg hij zijn ontslag. Direct daarna in de Waalse en Brusselse regering. Na stroomden de steunbetuigingen toe. Tot negen jaar socialistisch bestuur is zeker het Brussels minister-presidentschap een pro-Trullemans Facebookpagina’s toe. De zakenadvocaat Mischäel Modrikamen hoofddoel. Michel weet dat zijn partij dat maakte handig gebruik van de heisa en enkel kan bereiken door een coalitie aan treedt nu op als advocaat van Trullemans. te gaan met de PS. De Franstalige liberalen De politieke impact hiervan mag niet wor- en socialisten mogen dan wel constant op den onderschat. Modrikamen is ook voor- elkaar schieten, ze gaan ervan uit dat ze zitter van de rechtse partij Parti Populaire na de verkiezingen van mei 2014 zeker op (PP) die in 2010 met de kiesdrempel flirtte regionaal vlak tot elkaar veroordeeld zijn. en dankzij de apparentering voor Waals- Michel jr. wil de kansen van zijn partij gaaf Brabant een parlementslid naar de Kamer houden door wat naar het centrum op te mocht sturen. De gelukkige, ene Laurent schuiven. Daar liggen veel stemmen voor
Weerman Luc Trullemans zorgt willens nillens voor de terugkeer van rechts-radicale PP in het politiek debat.
juni 2013
Doorbraak
het rapen aangezien de PS zelf naar links opschuift om de PTB (de Franstalige PVDA) te counteren. Waardoor echter de rechterflank komt open te liggen. Aanvankelijk was er geen reden tot bezorgdheid, maar door zich als advocaat van Bekende Waal Luc Trullemans te profileren heeft Modrikamen zijn partij opnieuw op de kaart gezet. De radicaal-rechtse PP – met een sterke islamkritische toets – is terug van weggeweest. En dat zorgt voor paniek in klassiek-liberale kringen. Immers, figuren uit de MR van Verviers – de woonplaats van de voormalige weerman – hebben zich achter Trullemans geschaard. De stemmen die de Franstalige liberalen in hun strijd met de PS broodnodig hebben, dreigen nu verloren te gaan. Veel MR-kopstukken hoopten de komende maanden op hun lauweren te kunnen rusten. De partij zou net als in 2007 de PS naar de kroon steken. De resultaten van de gemeenteraadsverkiezingen waren bemoedigend. In Waals-Brabant, van oudsher een blauw bastion, was duidelijk geworden dat de MR haar plafond nog niet had bereikt. Talrijke gemeenten – Waterloo, Geldenaken ...– worden geleid door een liberaal gemeentebestuur met 66 procent van de stemmen. Maar met de wederopstanding van de PP is duidelijk geworden dat de MR-militanten hard zullen moeten vechten om die lokale resultaten ook nationaal te kunnen verzilveren. ■
18
buitenland
Verkiezingen in Pakistan ‘kunnen de gezondheid schaden’
In de aanloop naar de verkiezingen in Pakistan op 11 mei kostten terroristische aanslagen meer dan honderd mensen het leven. De Pakistaanse taliban viseerden de democratie als het ‘systeem van de ongelovigen’ en vooral de seculiere partijen.
Dirk Rochtus
Vuur Bij deze verkiezingen wedijverden Nawaz Sharif van de Moslimliga en nieuwkomer Imran Khan, een legendarische cricketheld, van de Beweging voor Gerechtigheid (PTI) om de macht. Het feit alleen al dat een regering – hoe miserabel ook – haar volledige termijn uitdeed (van 2008 tot 2013) zonder tussenkomst van de generaals, geldt als sprankel van hoop voor de democratie. Maar het beoefenen van de democratie is als spelen met vuur in een land dat ook voor het gevaarlijkste ter wereld doorgaat. In Pakistan mag dan alles draaien om het leger – het zevende grootste in de wereld – en de machtige veiligheidsdiensten, maar veiligheid kennen de gewone mensen er niet. Het leger heeft de handen vol met de strijd tegen moslimfundamentalisten in het noordwesten van het land en separatisten in het zuidwesten, in de provincie Baloetsjistan, maar kan de mensen niet eens beschermen tegen moordlustige islamfundamentalisten. Die zijn aan hun opmars begonnen in de jaren ‘80. Vooral de religieuze minderheden lopen gevaar, de christenen, en de mystieke soefi’s en de sjiieten als zijtakken van de islam. Ook
<strong>
juni 2013
de positie van de vrouw is allesbehalve benijdenswaardig. Maar ook wie als politicus participeert aan de als ‘onislamitisch’ gebrandmerkte democratie, geraakt in het vizier van de fundamentalisten. De seculiere partij MQM bijvoorbeeld zag tijdens de afgelopen kiescampagne 36 van haar medewerkers vermoord worden. Ze verplaatste haar campagne dan maar van de openbare ruimte naar de sociale media.
Noden Het gebrek aan veiligheid, aan jobs en aan de meest noodzakelijke nutsvoorzieningen zoals elektriciteit en stromend water ligt de mensen dwars. Pakistan is een geduchte atoommacht en militaire mogendheid, maar er is nauwelijks geld om de noden van de bevolking te lenigen. Het hoefde dan ook niet te verwonderen dat Imran Khan hoge verwachtingen wekte, vooral bij jonge, niet-traditoneel stemmende kiezers, met eenvoudige, maar krachtige leuzen als ‘meer inkomsten voor de staat’. Het geld halen bij de rijken die geen belastingen betalen om het dan te investeren in scholen, ziekenhuizen en wegen zou op zichzelf al een grote revolutie betekenen. De macht der gewoonte is toch sterker gebleken dan de droom van verandering. Nawaz Sharif (PML-N) haalde het op Khan.
<strong>
adem van een gevaarlijke want frisse en hervormingsgezinde uitdager als Khan in zijn nek. Naar de oudere kiezer presenteerde hij zichzelf als ervaren politicus, naar de jongere prees hij het succesvolle beleid dat zijn partij in de stad Lahore heeft gevoerd aan als een model voor het hele land. De verkiezingsoverwinning van Sharif is nipt. Dat gaat regeringsonderhandelingen bemoeilijken. En daarmee gaat er weer kostbare tijd verloren om de grote problemen van het land aan te pakken. Het gevaar dat Pakistan uit elkaar spat en de islamfundamentalisten beslag leggen op het nucleaire wapenarsenaal is misschien overdreven. Meer waarschijnlijk en niet minder gevaarlijk is de sluipende aftakeling van het land. Daartegenover staat de wil tot democratie bij heel wat jongeren. Misschien houdt de nieuwe oude premier daarmee rekening.■
Kersvers premier Nawaz Sharif staat voor de uitdaging Pakistan niet verder te laten aftakelen. © Reporters
Ondanks alle terreurdreiging en aanslagen kwam 60 procent van de 80 miljoen geregistreerde kiezers opdagen. In 2008 was het nog maar 44 procent. De mensen wilden van hun stemrecht gebruik maken, veel jonge mensen onder de 26 ook – een vijfde van de 200 miljoen koppen tellende bevolking – om verandering erdoor te krijgen. Want het land is een van de meest corrupte ter wereld. De macht ligt bij enkele grote families, feodale clans als het ware, die afwisselend via de Volkspartij (PPP) en de Moslimliga (PML-N) de lakens uitdeelden. En als de politici er niets van bakten, kwamen de militairen tussenbeide.
Nipt De gewiekste zakenman en theatraal optredende politicus – economie en politiek zijn in Pakistan nauw verweven met elkaar – heeft al heel wat watertjes doorzwommen en wordt toch voor de derde maal premier. De eerste keer als premier werd hij in 1993 door de president afgezet wegens corruptie, de tweede keer werd hij in 1999 door generaal Pervez Musharaff aan de kant geschoven. Sharif waagde nu opnieuw zijn kans, maar voelde de hete
<strong>
Doorbraak
19
media Amerikaanse droom verpakt in een Noord-Koreaanse nachtmerrie
‘Comrade Kim goes flying’
Om verschillende redenen wagen we ons in dit blad zelden aan filmbesprekingen. Tenzij een Vlaamse filmmaakster er in NoordKorea in slaagt een lichtvoetige ontspanningskomedie te co-regisseren, te co-produceren en te bombarderen tot kaskraker in de Noord-Koreaanse bioscopen. Frank Thevissen bovendien onder de voormalige dictator Kim Jong-il opgestart en nam uiteindelijk zes jaar in beslag. Onlangs ging de film in Belgische première.
Mensenrechten Noord-Korea en filmisch vertier, die surrealistische combinatie verdient uitaard enige aandacht omdat we dit hermetisch, militair-dictatoriaal restant van de koude oorlog toch vooral kennen als een paradijs voor mensenrechtenschenders, eerder dan een filmparadijs. Een uitgelezen moment dus om ook deze merkwaardige Anja Daelemans trekt met haar oubollige fictiefilm de aandacht van wel twintig filmfictieprent te belichten, al was het maar festivals. om er het debat over te openen en dieper in te gaan op deze uitzonderlijke BelgischDe Vlaamse cineaste Anja Daelemans kreeg Britse samenwerking met het Noordhet voor elkaar om samen met de Britse Koreaans regime. co-regisseur Nick Bonner en co-produ- Onder meer het VRT-journaal, De Zevende cente Ryom Mi Hwa – dochter van een Dag, de Radio 1-programma’s De Ochtend, bekende Noord-Koreaanse cineast – de Joos en Babel (Klara) schonken er ruim eerste fun-prop fictiefilm in Noord-Korea aandacht aan. Maar kritische kanttekeninte realiseren. gen waren nergens te bespeuren. Comrade Kim goes flying is een ogenschijnlijk onschuldig, in snoepjeskleuren Compromissen gedrenkt romantisch propagandasprookje Integendeel, kijkers en luisteraars werden dat de technicolornostalgie opnieuw tot vooral aangemoedigd om hun vooroorleven wekt. delen over Noord-Korea te laten varen. In het VRT-journaal van 22 april werd het Censuur regime omsluierd voorgesteld als ‘uiterst Deze ode aan de Noord-Koreaanse pro- gesloten’. ‘Maar blijkbaar kunnen buitenletariaatsdictatuur is evenwel opmer- landers er toch mee samenwerken, als ze kelijk omdat het regime aan de weinige bereid zijn om compromissen te sluiten’. buitenlandse gasten die er worden toe- Wie wat dieper graaft, leert echter snel gelaten, geen duimbreed vrijheid gunt dat de film niet zo onschuldig en vrijen berucht is om zijn mededogenloze, blijvend oogt als Daelemans tijdens haar paranoide censuur- en controledrift. De vele VRT-interviews liet uitschijnen. Ook Noord-Koreaanse film kent dan ook geen de ‘volledige vrijheid’ die de filmmaakster sociale satire, laat uiteraard geen culturele naar eigen zeggen in Noord-Korea genoot, en politieke kritiek toe en staat uitsluitend berust grotendeels op fictie. in dienst van de ideologische volksopvoe- De Noord-Koraanse film director van ding. Dit uitzonderlijk filmproject werd Comrade Kim goes flying, Kim Gwang Hun,
<strong>
© Reporters
maakte eerder verschillende militaire films voor het regime. De beide buitenlandse regisseurs kregen dan ook geen toegang tot verschillende locaties, zoals de staalfabriek en de steenkoolmijn in de film. Bovendien is de Britse co-regisseur behalve documentaire-filmmaker, ook touroperator die sedert de jaren 1990 met Koryo Tours vanuit Beijing, Noord-Korea als excentrieke reisbestemming promoot. Het reisagentschap van Bonner is erkend door de Korea International Travel Company, de reistak van het Noord-Koreaanse regime. Bij Koryo Tours doet Comrade Kim dezer dagen dankbaar dienst als commercieel uithangbord: ‘If you’re interested in North Korea, you simply have to see their films’, noteert Daelemans op de Koryo-website. <em>
<em>
<em>
<strong>
<strong>
juni 2013
Doorbraak
Noord-Koreaanse droom Ondertussen prijkt de oubollige fictiefilm – door de ontegensprekelijke curiosumwaarde eerder dan de filmische kwaliteiten – wereldwijd op de affiche van ruim twintig filmfestivals. Het lijkt er dan ook sterk op dat deze door het Noord-Koreaanse regime gefinancierde film (kostprijs: 1,8 miljoen dollar) in eerste instantie is bedoeld om de internationale gemeenschap te charmeren en enige sympathie te kweken voor het regime. In de film wordt Noord-Korea voorgesteld als een arbeidersparadijs, waar individuen – een vrouwelijke arbeidster bovendien – bij de gedachte aan de grote leider Kim-Il-Sung (het enige overleden staatshoofd dat officieel nog steeds de leiding heeft over het land) erin slaagt haar droom waar te maken. ‘Anything is possible’ titelt de filmtrailer. Het stemt dan ook tot nadenken dat het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) 25 000 euro steun veil had om deze co-productie te promoten. ■
<strong>
20
boeken
Herinneringscultuur
5 April 1943 staat voor eeuwig als een zwarte dag gegrift in de annalen van Mortsel. Bij heldere hemel dropten Amerikaanse bommenwerpers hun dodelijke lading op de gemeente ten zuiden van Antwerpen. Doel waren de Erla-Werke, waar de Duitse bezetter beschadigde jachtvliegtuigen liet herstellen. Maar de fabriek lag in een dichtbevolkte woonkern. Er vielen 936 burgerslachtoffers waarvan 209 kinderen. De historicus Pieter Serrien heeft naar aanleiding van de 70ste verjaardag van het bombardement zijn boek Tranen over Mortsel volledig herzien. Aan de 200 interviews en getuigenissen van de eerste uitgave voegde hij er meer dan 100 toe. Serrien gaat de verschillende plaatsen die werden getroffen af aan de hand van schrijnende en ontroerende getuigenissen. De anonimiteit die in grote getallen besloten ligt, wordt doorbroken. Geen enkel van de slachtoffers wordt vergeten. De geschiedenis kijkt ons doorheen al die verhalen met een indringende blik aan. Mortsel als universeel symbool van mensenleed. Serrien besteedt ook aandacht aan de intensieve manier waarop de stad Mortsel omgaat met de tragische gebeurtenissen van 5 april 1943. Terecht wijst historicus Bruno De Wever er in zijn voorwoord op dat Mortsel door de verankering van het verleden in de ‘culturele herinnering’ een actieve ‘memory maker’ is geworden. (DR.)
Je maintiendrai
Reisgids
Ik zal handhaven is geen biografie noch een chronologisch verslag maar een inhoudelijke analyse van Beatrix’ drieëndertigjarig koningschap. Het berust grotendeels op openbare bronnen en op gesprekken en correspondentie van de schrijvers met talrijke insiders uit de politiek, het bedrijfsleven, de wereld van de kunsten, het maatschappelijk leven en de journalistiek. Daaruit komt koningin Beatrix tevoorschijn als de stabiele, inhoudelijk onderlegde factor in een onherkenbaar veranderend Nederland en steeds weer het hart van de natie. Haar zeer professionele inzet is een fatsoenlijke samenleving waarin verdraagzaamheid en saamhorigheid voorop staan. Zij stelt het belang van vrijheid aan de orde maar ook de daarmee gepaard gaande verantwoordelijkheid. Populisme is aan haar niet besteed. Haar invloed was vaak subtiel maar onmiskenbaar, ook bij kabinetsformaties en het buitenlands beleid, doch steeds binnen de bindende rol die het Nederlandse staatshoofd speelt. Haar visie is beslist pro-Europees. De Antillen en de wereld van de kunsten dragen haar bijzondere belangstelling weg.
Taal is oorlog. Liefde. Geografie. Geschiedenis. En toekomst. Laboratorium van een evoluerende samenleving. Taal is betekenis. Filosofie. Gelaagd, om eens geen substantief te gebruiken. Taal is alles. Alles is taal. Dat is de – onbedoelde (?) – boodschap van De Standaard-columnist Ludo Permentier. Ooit was hij er redacteur en co-auteur van het onmisbare De Standaard Stijlboek. Sinds hij bij de Taalunie werkt, schrijft hij wekelijks een column – of liever cursiefje – over taal. Over de wonderen van woorden. Met een anachronisme zou je Permentier een taalminnaar kunnen noemen.
Het boek is een aanrader voor wie zich in de ontwikkelingen in Nederland van 1980 tot 2013 wil verdiepen. Van een staatshoofd als Beatrix kan vooral een Nederlandstalige hier slechts dromen. (TL)
In honderd woorden biedt Woorden weten alles een selectie van jarenlang cursiefjes schrijven in De Standaard. Van ‘adresje’ tot ‘zever’ netjes alfabetisch gerangschikt. Daarmee maakt het boek niét de nogal pretentieuze ondertitel waar, Het verhaal van het Nederlands in (100) honderd woorden. Dit boek is niet hét verhaal van een taal. En onder ‘verhaal’ begrijp ik ‘geschiedenis’, en dat is het ook al niet. Woorden weten alles is als een reisgids door onze moedertaal, die je naar vele onbekende ‘plekken’ leidt. En vele oude woorden opfrist die – jammer genoeg – niet meer worden gebruikt (‘Ik ben een groot verdediger van het uitgestorven woord. De taal mag op leeftijd zijn voor mijn part, als de gedachte maar fris is.’, p. 14-15).
Woorden weten alles is, ‘voor wie haar geen geweld aandoet’, een aanrader. (KDr.) Pieter Serrien, Tranen over Mortsel, Manteau, 416 blz., € 24.95, isbn 978 90 2232 835 4
Lukas Burgering en Heidi Wulfsen, Ik zal handhaven, Uitgeverij Boom, 304 blz. € 19,90, isbn 978 94 6105 659 73
Ludo Permentier, Woorden weten alles, De Bezige Bij Antwerpen, 224 blz., € 17.95, isbn 978 90 8542 135 1
juni 2013
Doorbraak
21
portret
Vlaming in 50 tinten grijs Eind juni stopt Luc Van der Kelen officieel als politiek commentaarschrijver en opiniemaker bij Het Laatste Nieuws. Maar één dag later zal de commentaarschrijver voor dezelfde krant al terug de pen oppakken om vanop afstand de politiek en de wereld te beschouwen, ‘maar dan niet langer gehinderd door de waan van de dag’. Frank Thevissen Kwatongen beweren zelfs dat hij een van zoiets organiseer je als studentenclub, de medearchitecten van paars was. ‘De maar niet als politicus.’ enige verwaarloosbare rol die ik daarin Wat we nodig hebben in de politiek, maar heb gespeeld, was dat ik Steve Stevaert ook in de journalistiek, is een breder perooit in contact bracht met Patrick Dewael.’ spectief op het wereldgebeuren, weg van ‘Paars zorgde in 1999 voor een nieuw elan de enge kerktorenmentaliteit. Of Het binnen de Belgische politiek: de realisa- Laatste Nieuws niet de vertegenwoordiger ties op ethisch vlak zijn er de belangrijkste bij uitstek is van de kerktorenjournalistiek? overblijfselen van.’ Altijd zo dicht en herkenbaar mogelijk bij Het was evenwel uitgerekend Luc Van der de leefwereld van de lezer? ‘Journalistiek Kelen die de paarse mythe na enkele jaren zijn we allemaal in dezelfde richting opdoorprikte en daar – als een van de wei- geschoven, waardoor zowel de populaire nigen – kritisch commentaar op leverde. als de kwaliteitskranten steeds meer op ‘Als politiek journalist heb ik mij altijd aan elkaar zijn gaan lijken. Bovendien weet de kant geschaard van de tegenmacht. Ik je vandaag niet langer meer waar welk heb nooit begrepen hoe politieke jour- medium voor staat; politieke journalisten nalisten bedwelmd achter de politieke voeren vandaag elk hun persoonlijke polimacht kunnen aanhollen: de ene keer tieke agenda, zodat je als lezer niet langer achter Verhofstadt, dan achter Stevaert kunt inschatten wat je aan ze hebt.’ Paradoxaal beleefde Van der Kelen tijdens en vandaag achter Bart De Wever’. ’Degenen die mij daarom wat graag in het de paarse periode ook zijn professioneel belgicistische kamp wegzetten: ook over dieptepunt toen Verhofstadt en Karel De Di Rupo heb ik al geschreven dat zijn re- Gucht in 2004 zijn vel eisten. ‘Daarmee gering uitgeregeerd is.’ De enige premier leverde ik meteen het meest overtuidie ooit aan zijn toorn is ontsnapt, is wel- gende bewijs van mijn journalistieke Luc Van der Kelen groeide op in een gezin licht Herman Van Rompuy. ‘Daarvoor was onafhankelijkheid.’ waarvan de familiale wortels aan vaders- de termijn wellicht net iets te kort’, lacht Persgroepeigenaar Christian Van Thillo zijde terugleiden naar de droogloodsen hij fijntjes. was onder geen beding bereid om in te van de Boomse steenbakkerijen, maar ook gaan op de eis van de liberale kopstukken het zelfstandigenbedrijf van zijn groot- vlaamse beweging om ‘het probleem Van der Kelen’ op te ouders. ‘Die combinatie heeft mij als ’Overigens heb ik altijd veel sympathie lossen en zo de kritische toon van de krant gehad voor de Vlaamse Beweging zolang te wijzigen. ‘Deze zwarte bladzijde heeft sociaal-liberaal altijd getekend.’ Al op zijn twaalfde droomde hij ervan jour- die een bevrijdingsbeweging was. Maar ik ontegensprekelijk sporen achtergelaten. In nalist te worden. Inmiddels vervult hij die verzet mij tegen het hardnekkige beeld het buitenland zou dergelijke liquidatierol al 41 jaar onafgebroken; aanvankelijk dat de enige goede Vlamingen diegenen poging meteen een groot politiek schanbij De Nieuwe Gazet. In het midden van zijn die tegenwoordig de lijn van de N-VA daal hebben veroorzaakt.’ de jaren 1990 wordt hij de sterkhouder volgen. Je hebt immers ook vijftig tinten Of hij ergens spijt van heeft? ‘Dat de van de politieke redactie van Het Laatste grijs in het-Vlaming-zijn, en ik vertegen- krant door allerhande tegenkantingen Nieuws. Daar blijkt al snel dat hij zijn woordig daar slechs één tint van.’ en omstandigheden het panelonderzoek ambitie om ‘de bepalende editiorialen te Vandaag loopt Van der Kelen maar matig van De Stemmenkampioen niet overeind schrijven bij de grote politieke kwesties’ warm voor de Vlaamse zaak: ‘Het kantel- heeft kunnen houden, heeft me ontgoopunt is er voor mij gekomen toen Bart cheld. We hadden de Maurice de Hond van zou waarmaken. Zijn grootste journalistieke voldoening De Wever in 2005 met zijn geldtransport- Vlaanderen kunnen worden met een uniek beleefde hij tijdens de beginjaren van colonne naar Strépy-Thieu in Wallonië af- instrument dat permanent de vinger aan de paars-groene regering Verhofstadt. reisde. Op dat moment ben ik afgehaakt: de pols aan de publieke opinie hield.’ ■
© Joost De Bock
<em>
<strong>
<em>
<em>
juni 2013
Doorbraak
22
geafficheerd
COLOFON Doorbraak is samen met www.doorbraak.be een uitgave van de vzw ‘Stem in ’t kapittel’. redactie
Passendalestraat 1 A, 2600 Berchem
[email protected] www.doorbraak.be Telefoon: 0477 79 23 25 (donderdag en vrijdag van 10 tot 12 en van 13 tot 16 uur) ISSN 0012-5474
Grendelgrondwet maakte einde aan unitaire staat
abonnenmenten
Jaarabonnement 11 nummers (verschijnt niet in augustus) Abonnement € 30 Abonnement 2 jaar € 50 Abonnement buitenland € 35 Internetabonnement € 20 (mits opgave van elektronisch adres) Studentenabonnement € 15 (mits opgave van elektronisch adres) Proefabonnement (3 nummers) € 5 www.doorbraak.be/abonneren
[email protected] IBAN BE94 9730 8629 8914 BIC ARSPBE22
Tussendoor Gratis tweewekelijks e-zine met actualiteit en commentaar. Inschrijvingen via www.doorbraak.be/tussendoor.
Hoofdredacteur Pieter Bauwens
Chef-politiek Peter De Roover
Chef-buitenland
© ADVN, Antwerpen
Dirk Rochtus
Eindredactie Karl Drabbe, Marc Van de Woestyne
Kernredactie Pieter Bauwens, Frans Crols, Peter De Roover, Karl Drabbe, Jean-Pierre Rondas, Frank Thevissen, Marc Van de Woestyne
Druk & opmaak Print International - Brugge
25 maart 1965. Federale verkiezingen heetten toen ‘parlementsverkiezingen’; van regionale parlementen was nog geen sprake. En de verkiezingen van de provincieraden vielen toen op dezelfde dag. Het nationale parool van de jonge Volksunie (1954) was ‘Geen grendel op de democratie’. Leuven moest nog Vlaams worden, de Marsen op Brussel waren nog maar net achter de rug. De Vlaamse Beweging kroop uit het stof, rechtte de rug en klopte stoer op de borst: géén grendels op de democratie! Eén man, één stem. De Volksunie groeide van vijf naar twaalf Kamerzetels. In 1912 was Jules Destrée de eerste Waalse politicus die luidop vreesde voor ‘onderdrukking’ door de Vlaamse meerderheid. Meteen na WO II was dat een terugkomend thema bij het Waalse regionalisme. Vermeden moest worden dat een Vlaamse meerderheid haar wil kon opleggen aan een Franstalige minderheid. Daartoe voerde de regering in 1970-’71 uiteindelijk de ‘grendelgrondwet’ in: paritaire ministerraad, communautaire thema’s in het parlement beslechten met tweederde meerderheid, alarmbelprocedure. Het is veertig jaar wachten eer de Gravensteengroep hier – vanuit democratische bezorgdheid – opnieuw een thema van maakte. Evenzeer echter dateert de ‘culturele autonomie’ van die regeringsvorming. Naar aanleiding daarvan sprak Gaston Eyskens de historische woorden dat de unitaire staat ‘door de feiten [is] voorbijgestreefd.’ Met de grendelgrondwet was de eerste fase van de staatshervorming ingezet. We zijn ondertussen toe aan een zesde. De unitaire staat hield op te bestaan. Maar tegen welke prijs? (KDr.) ■
medewerkers
Ludo Abicht, Jan Anthonis, Jacques Claes, Bernard Daelemans, Frederik Dekeyser, Vincent De Roeck, Herman Deweerdt, Tom De Wilde, Maarten Eeckhaut-Racon, Koenraad Elst, Wouter Laeremans, Theo Lansloot, Bart Maddens, Herman Matthijs, Peter Moens, Luc Olyslager, Jaak Peeters, Dirk Rochtus, Sander Roelandt, Matthias E. Storme, Luc Van Braekel, Katleen Van den Heuvel, Jan Van Doren, Tijl Vercaemer, Daniël Walraeve Pieter-Jan Verstraete. cartoons
Erwin Vanmol foto’s
Wim Van Capellen (Reporters) Doorbraak verantwoordelijke uitgever
Pieter Bauwens Maurits De Smetstraat 12 9308 Hofstade
Splits zelf de sociale zekerheid! Word lid van het Vlaams & Neutraal Ziekenfonds.
>> U komt tenminste uit voor uw Vlaamse overtuiging ...
Wij ook! >> U wil een Vlaamse sociale zekerheid ...
Wij ook! >> U wil concrete daden, geen woorden ...
Wij ook! >> U kan er alvast zelf iets aan doen ... Zet vandaag nog de stap naar het Vlaams & Neutraal Ziekenfonds en splits zelf de sociale zekerheid.
Bel gratis:
0800-179 75 Hoofdzetel:
Hoogstratenplein 1 - 2800 Mechelen - www.vnz.be Kantoren & brievenbussen over heel Vlaanderen
