En met een goede aanpak vinden kinderen techniek bovendien boeiend en uitdagend! Over die goede aanpak in het basisonderwijs gaat dit pedagogisch cahier. In het eerste deel verduidelijken we hoe kinderen en leerkrachten kunnen omgaan met techniek door antwoorden te geven op de volgende vragen:
PEDAGOGISCH CAHIER
Techniek heeft de laatste jaren aan betekenis gewonnenin het onderwijs. Terecht, want kinderen en leerkrachten zijn genoodzaakt om beter en sneller om te gaan met techniek in een wereld waar technologische ontwikkelingen elkaar aan een hoog tempo opvolgen. Maar er is meer. Via onderwijs in techniek spreken we talenten van kinderen aan, realiseren we heel wat basisdoelen en werken we aan de maatschappelijke opdracht om techniek en wetenschappen toekomstgericht in beeld te brengen.
• Wat is goed onderwijs in techniek in de basisschool? • Welke visie ligt aan de basis? • Wat zegt het leerplan? Wat verandert er ten opzichte van vroeger? • Welke activiteiten moeten we aanbieden? • Wat is de rol van de leerkracht? Wat is de rol van het kind? In het tweede deel van het cahier tonen we aan de hand van concrete voorbeelden hoe leerkrachten de theorie naar de praktijk kunnen vertalen. Daarnaast bieden we via de bijlagen handige handvaten om afspraken op teamniveau te maken over de inhouden van techniek in het basisonderwijs: een inhoudelijke leerlijn en kijkwijzers voor de leerlingen. Ons uiteindelijk doel: in het GO! is iedereen een TGV, een technisch geletterde vip!
ZICHT OP TECHNIEK
• Over welke inhouden gaat het?
pedagogisch cahier
Zicht op techniek
ISBN 978-2-509-01375-0
9
782509 013750
Woord vooraf Om scholen en lerarenteams effectiever en kwaliteitsvol te ondersteunen in het realiseren van de leerplandoelstellingen bij al hun leerlingen, ontwikkelt de Pedagogische begeleidingsdienst van het GO! instrumenten en materialen met een hoge directe bruikbaarheid. Met deze materialen willen we onze visie op leren, op onderwijzen en op schoolontwikkeling zo helder mogelijk concretiseren, uiteraard altijd gekoppeld aan leerplandoelen. Dit pedagogisch cahier is het derde in de reeks ‘Zicht op’ dat een domein van Wereldoriëntatie behandelt. Na ‘Zicht op historische tijd’ en ‘Zicht op natuur’ stelt de Pedagogische begeleidingsdienst - basisonderwijs u graag ‘Zicht op techniek’ voor. Enige duiding van de huidige visie op ‘techniek in het basisonderwijs’ zal het concrete gedeelte in zijn didactische betekenis kaderen. Via concrete voorbeelden kan de gebruiker de visie en de impact van de leerplandoelen van het domein techniek betekenis geven; het waarom van het hoe in een gedifferentieerde leeromgeving. De bijlagen bevatten enkele nieuwe documenten die onmiddellijk bruikbaar zijn voor de schoolen klaspraktijk. ‘Zicht op techniek’: een onmisbaar instrument voor schoolteams om techniek in de basisschool een juiste plaats te geven. Onze dank gaat naar alle collega’s die aan dit cahier meegewerkt hebben. Ze hebben dit met enthousiasme, inzet en inzicht gedaan: Yves Cohen (redactie, supervisie) Alain Clits (redactie) Jan Beerten (redactie) Anne-Marie Tytgat (redactie) Hugo Vandenbroucke (redactie) Katherina Broos (ondersteuning) Luc De Man adviseur-coördinator PBD-GO!
© Uitgeverij Politeia
Inhoud 1 In het GO! is iedereen een TGV, een technisch geletterde vip!
7
2 Wat is goed onderwijs in techniek in de basisschool? Visietekst
11
3 Het domein techniek als onderdeel van het leerplan Wereldoriëntatie 17 3.1 Techniek, Wereldoriëntatie en andere leerplannen 18 3.2 Waarom is het deelleerplan ‘Techniek’ anders opgesteld dan de andere WO-domeinen? 18 3.3 Wat vindt men terug in het deelleerplan techniek? 18 3.4 Hoe kan men het deelleerplan techniek gebruiken? 19 4 Techniek begrijpen Een voorbeeld 5 Activiteiten ‘techniek maken’: didactische tips en voorbeelden van aanpak per processtap
21 23
25
5.1
Stap 1: behoefte en probleemstelling
26
5.2
Stappen 2 en 3: ontwerpen en realiseren
27
5.3
Stappen 4 en 5: in gebruik nemen en evalueren
33
6 Activiteiten ‘techniek gebruiken’: didactische tips en voorbeelden van aanpak per processtap
37
6.1 Vooraf
38
6.2
Stap 1: behoefte en probleemstelling
38
6.3
Stap 2: correct gebruiken
40
6.4
Stap 3: evalueren
43
7 Voorbeelden van concrete activiteiten 7.1
Jongste kleuters: Een bed voor onze knuffel maken
45 47
7.2 Oudste kleuters: Een schatkist maken
50
7.3
Eerste graad: Een bekertelefoon maken
53
7.4
Tweede graad: Een zeepbellenblazer maken
56
7.5
Derde graad: Een knikkerbaan maken
59
7.6
Jongste kleuters: Een huis voor de klaspop
64
7.7 Oudste kleuters: Een toren bouwen
67
7.8
69
Tweede graad: Een brug bouwen
7.9
Derde graad: Een steiger bouwen
73
7.10
Derde graad: Een zonneoven maken
78
7.11
Derde graad: Bezet! – Occupé!
81
7.12 Oudste kleuters: Zeil je voor het eerst?
85
7.13
Eerste graad: Lijm maken
88
7.14
Derde graad: Een beweegbare brug
90
7.15
Jongste kleuters: Op elk potje past een deksel
93
7.16 Oudste kleuters: De hamer en de schroevendraaier
96
7.17
Eerste graad: Fruitsalade met slagroom maken
100
7.18
Tweede graad: Dat is pas waterpas!
103
7.19
Derde graad: Zoek de schat
106
7.20
Jongste kleuters: Doe maar dicht!
109
7.21
Tweede graad: Hefbomen
111
7.22
Derde graad: Fiets je fit!
114
7.23
Tweede graad: Hoe bewaar je het?
117
Bijlage 1 Leerlijn techniek begrijpen
120
Bijlage 2 Techniek vastleggen
140
Bijlage 3 Kijkwijzers
145
2 Wat is goed onderwijs in techniek in de basisschool? Visietekst
12
2 WAT IS GOED ONDERWIJS IN TECHNIEK IN DE BASISSCHOOL? VISIETEKST
Wat is goed onderwijs in techniek in de basisschool? Dit is uiteraard geen gemakkelijke vraag en het antwoord is complex. We proberen het toch eenvoudig en krachtig te resumeren tot twee kernelementen: een ‘krachtige technische leeromgeving’ op school- en klasniveau creëren en de juiste didactische aanpak toepassen.
Een krachtige technische leeromgeving op school In de visietekst ‘Tien voor WO’ benadrukken we het belang van beleving als motor voor vragen, interesses en talentverkenning. We zien goed WO-onderwijs als een gezonde mix van leerlinggestuurd en leerkrachtgestuurd onderwijs, waarbij de nadruk hoe dan ook ligt op competentieontwikkeling. Vertaald naar onderwijs in techniek betekent het dat we rekening houden met het leerplan, uiteraard, maar ook met de echte en concrete vragen, interesses, problemen van kinderen over techniek. Om die vragen en interesses op te wekken, bieden we hen maximale belevingskansen. Dit doen we door techniek zowel op school- als op klasniveau expliciet onder de aandacht te brengen, door allerlei ‘technische’ activiteiten te organiseren, door de school en de schoolomgeving met een ‘technische bril’ te verkennen, door een waaier aan te verkennen materialen en technische systemen aan te bieden, door technische vaardigheden steeds aan te moedigen en door enthousiasme voor techniek uit te stralen. De schoolomgeving zal dikwijls een waaier aan mogelijkheden bieden om kleine en iets grotere bedrijven te gaan bezoeken en eventueel te ‘participeren’ in stappen van het technisch proces. In die bedrijven (het kan de bakker zijn, de fietsenmaker, de aardbeienkweker, een productiebedrijf …) ervaren kinderen het belang van de stappen in een technisch proces en leren ze bovendien heel wat over beroepen en ‘economie’. We zorgen met andere woorden voor een ‘krachtige technische leeromgeving’ op school. Dat is de basis voor goed techniekonderwijs en maakt deel uit van een goed pedagogisch schoolbeleid.
De juiste didactische aanpak Goed techniekonderwijs houdt natuurlijk ook een goede didactische aanpak van de leerkrachten in. In de inleiding verklaarden we al dat techniekonderwijs een mix is van techniek gebruiken, maken, begrijpen en duiden. Afhankelijk van de leeftijd, de aanleiding, de vraag, het probleem … komen deze vier dimensies al dan niet uitdrukkelijk en samen aan bod. De leerkracht moet wel altijd in het achterhoofd houden dat het in totaliteit om die vier dimensies gaat. Of het doel nu ‘techniek leren gebruiken’ of ‘techniek zelf maken’ is, hoe dan ook zullen we samen met de kinderen een aantal stappen moeten zetten. Voor leerkrachten is het belangrijk goed inzicht te krijgen in die stappen. Dat je als leerkracht die stappen bewust en consequent volgt, zorgt er immers voor dat een belangrijk deel van het leerplan techniek wordt geïmplementeerd (cf. de doelen die het technisch proces betreffen). We hebben die stappen samengevat in twee schema’s die we hieronder toelichten. In een volgend hoofdstuk gaan we er dieper en concreter op in.
ZICHT OP TECHNIEK
© Uitgeverij Politeia
13
2 WAT IS GOED ONDERWIJS IN TECHNIEK IN DE BASISSCHOOL? VISIETEKST
Duiden Begrijpen
1. Behoefte en probleemstelling
HANTEREN GEBRUIKEN
3. Evalueren
2. Correct gebruiken
Begrijpen
Begrijpen
Bron: Leerplan Wereldoriëntatie van het GO!
De aanleiding om een technisch systeem te leren hanteren is steeds een behoefte, geen ‘techniek om de techniek’. Het kan zijn dat het kind iets moet leren omdat het nodig is om persoonlijk en maatschappelijk te kunnen functioneren, omdat het iets wil leren (bv. het heeft anderen iets zien doen) of omdat het iets moet leren als voorwaarde om iets anders te kunnen (bv. om een platte band te herstellen, moet ik gereedschap correct kunnen gebruiken zodat ik een buitenband kan verwijderen). Vanuit die behoefte of probleemstelling gaan we kinderen aanzetten om een technisch systeem correct te leren gebruiken. Dat kan op veel manieren: demonstreren, uitleggen, laten experimenteren, onderzoeken. Het is belangrijk dat we kinderen voldoende ruimte geven om (veilig!) te experimenteren en al doende te leren, maar instructie is zeker toegestaan. Kinderen hebben vaak ook al heel wat ervaring en voorkennis en het komt erop aan die aan te spreken. Het doel van de activiteit is ‘correct gebruiken’. Afhankelijk van de mogelijkheden en de leeftijd van de kinderen proberen we ook samen te begrijpen waarom iets wel of niet werkt en leren we op die manier allerlei dingen over het functioneren van onderdelen, eigenschappen van materialen, technische principes, de link met sommige natuurlijke verschijnselen, het belang van onderhoud, enz. We maken ook tijd voor duiding: het belang van het technisch systeem voor henzelf en in de maatschappij, voor- en nadelen, hoe het vroeger was, gevaren …
© Uitgeverij Politeia
ZICHT OP TECHNIEK
1 IN HET GO! IS IEDEREEN EEN TGV, EEN TECHNISCH GELET TERDE VIP!
25
5 Activiteiten ‘techniek maken’: didactische tips en voorbeelden van aanpak per processtap
© Uitgeverij Politeia
ZICHT OP TECHNIEK
26
5 ACTIVITEITEN ‘TECHNIEK MAKEN’: DIDACTISCHE TIPS EN VOORBEELDEN VAN AANPAK PER PROCESSTAP
Dit is het model dat we hanteren voor ‘techniek maken’. In dit model onderscheiden we vijf stappen in het technisch proces. Aspecten van ‘begrijpen’ en ‘duiden’ kunnen in verschillende stappen aan bod komen. In dit hoofdstuk lichten we elke stap toe aan de hand van een omschrijving. We geven er ook enkele didactische tips en concrete voorbeelden bij. In het praktische deel van dit cahier (7 Inleiding activiteiten) geven we dan een reeks voorbeelden van technische activiteiten voor de basisschool, geordend volgens dit model.
Duiden Begrijpen 1. Behoefte en probleemstelling
5. Evalueren 4. In gebruik nemen
HANTEREN MAKEN
2. Ontwerpen
Begrijpen
Begrijpen 3. Realiseren Begrijpen Technisch proces
Bron: GO!
5.1 Stap 1: behoefte en probleemstelling Kinderen stoten regelmatig vanuit hun spel, hun dagelijkse activiteiten of gewoon vanuit hun interesses op kleine ‘techniekproblemen’, moeilijkheden, ‘vraagstukken’ waarbij ze, om tot oplossingen en antwoorden te komen, het een en ander moeten maken en/of onderzoeken. Een rijke ‘techniekomgeving’ zorgt ervoor dat die ‘probleempjes’ uitgroeien tot echte techniekactiviteiten. Hoe zorgt de leerkracht ervoor dat ‘techniekproblemen’ kansen krijgen? Didactische wenken:
Creëer in de klas momenten waarbij kinderen kansen krijgen om problemen en behoeftes te delen met andere kinderen. Praatrondes, kringgesprekken, meespelen tijdens hoekenwerk enz. vormen hiervoor de uitgelezen gelegenheid. Ook leergesprekken die ontstaan naar aanleiding van een didactische uitstap, een nieuwe ontdekking en andere kunnen hier de aanleiding toe zijn. Leg ‘vragen’ en ‘problemen’ vast op bijvoorbeeld een flap, zodat ze eventueel op andere momenten tot onderzoek kunnen leiden.
ZICHT OP TECHNIEK
© Uitgeverij Politeia
27
5 ACTIVITEITEN ‘TECHNIEK MAKEN’: DIDACTISCHE TIPS EN VOORBEELDEN VAN AANPAK PER PROCESSTAP
Concretiseer samen de behoefte of het probleem in een opdracht/onderzoeksvraag/stelling en probeer hiervoor een soort klas- of groepsconsensus te bereiken.
Problemen en behoeftes moeten niet altijd onmiddellijk een antwoord of oplossing krijgen. Net uit de zoektocht en de hulp van leerkracht en medeleerlingen ontstaan vaak de knapste leermomenten.
Voorbeelden voor kleuters en eerste graad:
Tijdens het samenspelen met kinderen in de hoek vertelde een kleuter dat zijn knuffel ziek is en hij geen bed voor zijn knuffel heeft. ‘Kunnen we zelf een bedje maken voor de knuffel?’
‘We willen voor de Sint een troon maken.’
‘Ik kan niet bij de deurklink. Wat zou ik kunnen maken opdat ik niet altijd de juf moet vragen om mij te helpen?’
Tijdens een gesprek in de klas vragen kinderen naar een manier om hun pantoffels op te bergen. ‘Zo’n opbergsysteem is er niet voor onze klas. Wat kunnen we zelf maken?’
Kinderen zijn gefascineerd door auto’s: ‘Mijn oma keek deze week naar een race met wagens. Ik wil ook een autobaan maken’.
Voorbeelden voor tweede en derde graad:
In de actualiteitskring vertellen kinderen over de jongste gebeurtenissen. Ditmaal ging het over een papierfabriek in de buurt die een nieuw soort papierformaat uitbracht. Enkele kinderen vragen hoe papier gemaakt wordt. ‘Zouden we zelf in staat zijn gegeurd papier te maken?’
‘Het is glad op de trap. Het gebeurt geregeld dat we vallen.’ Kinderen vertellen dit in een kringgesprek. ‘Hoe of waarmee kunnen we de trap minder glad maken?’
‘Na het bezoek aan een chocoladefabriek willen we zelf chocolade maken. Hoe doen we dat?’
Gefascineerd door ontdekkingen van vliegtuigen vragen kinderen of ze zelf een toestel kunnen maken dat over de speelplaats kan vliegen.
5.2 Stappen 2 en 3: ontwerpen en realiseren Kinderen hebben vanuit de probleemstelling- en behoeftefase nu een duidelijk doel. Ze willen iets concreets realiseren. Iets concreets ‘maken’. Alvorens ze echt aan de slag gaan met het ontwerpen en/of realiseren van het technisch systeem, zullen we samen met hen eerst twee zeer belangrijke stappen zetten: de voorkennis activeren en criteria vastleggen. Veelal zullen we de kinderen even moeten afremmen (ze willen immers meteen aan de slag!) en de tijd nemen om deze noodzakelijke stappen te zetten.
© Uitgeverij Politeia
ZICHT OP TECHNIEK
67
7 INLEIDING AC TIVITEITEN
7.7 Oudste kleuters: Een toren bouwen Leerplandoelstellingen: • Begrijpen 3.3.2.9 Van veel voorkomende en zelf vaak gebruikte technische systemen illustreren hoe ze onder meer gebaseerd zijn op kennis van een aantal gebruikte technische principes (constructie: brede basis, smalle top).
Materiaal: • foto’s van constructies met brede basis en smalle top (Eiffeltoren, piramides, elektriciteitsmasten …) • veel papieren of plastic drinkbekertjes, blokken, dozen, .... • computer met internetaansluiting, beamer
STAP 1: BEHOEFTE EN PROBLEEMSTELLING Hoe komt het dat torens zoals bv. de Eiffeltoren niet omvallen? Dit gaan we onderzoeken. We gaan ook zelf een stevige toren bouwen
STAPPEN 2 EN 3: ONTWERPEN EN REALISEREN VOORKENNIS ACTIVEREN Kringgesprek: “Wie kent de Eiffeltoren?” “Beschrijf of teken eens hoe die eruit ziet?” “Wie kent een andere toren die erop lijkt?” De leerkracht laat foto’s zien van verschillende constructies (met brede basis, smalle top) en laat de kinderen vertellen wat ze zien. Indien mogelijk kun je dit filmpje tonen: http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20101018_piramide01 STILSTAAN BIJ CRITERIA We spitsen het onderzoek toe op het criterium ‘stabiliteit’.
© Uitgeverij Politeia
ZICHT OP TECHNIEK
68
7 INLEIDING AC TIVITEITEN
MET EEN GEKREGEN STAPPENPLAN AAN DE SLAG MET DE AANGEBODEN MATERIALEN De leerkracht verdeelt de klas in groepjes. 1. Opdracht: Maak een zo hoog mogelijke toren met de bekers. 2. “Welk onderdeel van jullie toren is belangrijk voor de stabiliteit (zorgt ervoor dat je toren niet omvalt)?” 3. “Maak de top breder. Wat gebeurt er?” 4. “Maak de top smaller. Wat gebeurt er?” 5. “Maak de basis smaller. Wat gebeurt er?” 6. “Wat moet je doen om je toren nog hoger te kunnen maken?” Op basis van wat de leerlingen uit deze opdrachten hebben geleerd, ontwerpen en realiseren ze hun toren met de aangeboden materialen.
BSGO! ’t Krekeltje, Boom
STAPPEN 4 EN 5: IN GEBRUIK NEMEN EN EVALUEREN De leerlingen stellen hun toren aan elkaar voor. Ze evalueren elkaars toren. Op basis van de resultaten trekken de leerlingen conclusies. “Wat hebben we hieruit geleerd?” Het technische principe dat we geleerd hebben, wordt vastgelegd in een 'techniekboek' of in de persoonlijke techniekmap. Constructies met een brede basis en smalle top zijn stabieler dan bijvoorbeeld balkvormige constructies. Voorbeelden hiervan zijn de Eiffeltoren, de Empire State building, piramides … De leerkracht kan foto’s of tekeningen in het 'techniekboek' kleven als illustratie van de mogelijkheden.
ZICHT OP TECHNIEK
© Uitgeverij Politeia
69
7 INLEIDING AC TIVITEITEN
7.8 Tweede graad: Een brug bouwen Leerplandoelstellingen: • Begrijpen 3.3.2.9 Van veel voorkomende en zelf vaak gebruikte technische systemen illustreren hoe ze onder meer gebaseerd zijn op kennis van een aantal gebruikte technische principes (constructie: profielen en bogen). • Duiden 3.3.5.1 Effecten van technische systemen op het dagelijks leven en de samenleving illustreren.
Materiaal: • foto’s van bruggen • 2 tetrabrikken (melkdozen), een liniaal, een flesje water (0,5 liter) • verschillende vellen dik A4-papier, plakband, enkele gommen, een euromunt, speelgoedauto
STAP 1: BEHOEFTE EN PROBLEEMSTELLING Om te voorkomen dat een brug in elkaar zakt, gebruik je sterke materialen. Maar ook van minder sterke materialen zoals hout of papier kun je een sterke brug maken. Maar hoe kun je die brug dan sterker maken? Dit gaan we nu onderzoeken.
GO! basisschool De Luchtballon, Geel
© Uitgeverij Politeia
Bron: Jan Beerten
ZICHT OP TECHNIEK
106
7 INLEIDING AC TIVITEITEN
7.19 Derde graad: Zoek de schat Leerplandoelstellingen: • Begrijpen 3.3.2.4 Van veel voorkomende en zelf vaak gebruikte technische systemen de specifieke functie van verschillende onderdelen onderzoeken en verwoorden via hanteren, monteren en demonteren. • Hanteren – gebruiken 3.3.4.4 Aangeven hoe je het technisch systeem gebruikt. 3.3.4.5 Het technisch systeem correct gebruiken aan de hand van een handleiding. • Duiden 3.3.5.1 Effecten van technische systemen op het dagelijks leven en de samenleving illustreren.
Materiaal: verschillende gps-systemen, de schat (bv. zakje snoep/koekjes), radio, computer, klok, de kaart van jouw eigen gemeente of stad
VOORAF: • ‘schatten’ verstoppen op vier verschillende plaatsen in de buurt van de school (op ongeveer twintig minuten wandelafstand, de coördinaten noteren); • afspreken in het schoolteam: drie extra begeleiders!
STAP 1: BEHOEFTE EN PROBLEEMSTELLING “De directeur van onze school heeft vier schatten verstopt ergens in ons dorp/onze stad. Ik weet niet waar ze verstopt zijn maar ik heb wel de coördinaten gekregen. Hoe kunnen we die schatten zo snel, veilig en efficiënt mogelijk terugvinden en terug op school zijn in één uur tijd?”
Bron: vzw Doedelidoo ZICHT OP TECHNIEK
Bron: vzw Doedelidoo © Uitgeverij Politeia
107
7 INLEIDING AC TIVITEITEN
STAP 2: CORRECT GEBRUIKEN VOORKENNIS ACTIVEREN Onderwijsleergesprek over de gps: “Wie kent dit toestel?” “Hoe heet dit toestel?” “Wie heeft dit toestel al gebruikt?” “Wanneer heb je dit toestel gebruikt?” “Wat kan ik met dit toestel doen?” “Hoe kun je dit toestel correct gebruiken?” EXPLOREREN, HYPOTHESES FORMULEREN EN EXPERIMENTEREN 1 De leerkracht refereert aan de lessen WO ruimte over ‘coördinaten om gegevens terug te vinden (wereldbol)’. “Waarvoor dienen die cijfers?” 2 De klas wordt in vier groepen verdeeld. 3 Leerlingen exploreren: Aan- en uitzetten van de gps, hoe werkt de gps … Na deze fase verwoorden de leerlingen wat ze hebben ontdekt. 4 De leerlingen maken een handleiding om het gebruik van het voorwerp uit te leggen. •
de wijze waarop het voorwerp gebruikt moet worden (met staakwoorden);
•
een werktekening (verschillende onderdelen van de gps);
•
een opsomming van mogelijke problemen: “Wat kan er allemaal verkeerd lopen bij het gebruik van het voorwerp en wat je kunt doen om dat te voorkomen?”;
•
veiligheidsvoorschriften die de leerlingen bedacht hebben.
5 Oefening: per groep geeft de leerkracht dezelfde coördinaten en de leerlingen gebruiken de zelfgemaakte handleiding. Lukt het? Krijgt iedereen dezelfde locatie? 6 De leerkracht geeft de opdracht: “Per groep moeten jullie de schat (zakje snoepjes/ koekjes) zoeken en weer op school zijn in één uur tijd.” Elke groep krijgt een andere zoekplaats: op vier verschillende plaatsen in ons dorp/ onze stad. 7 De leerlingen typen de coördinaten in op de gps en ontdekken het desbetreffende adres (in de klas). 8 De leerlingen vertrekken op school (te voet en onder begeleiding van een leerkracht). 9 De leerlingen hanteren de gps en gaan de schat in groep zoeken. De leerlingen zeggen aan de begeleidende leerkracht welke weg hij/zij moet volgen. De begeleidende leerkracht houdt de tijd in het oog. 10 Ter plaatse zoeken ze de schat.
© Uitgeverij Politeia
ZICHT OP TECHNIEK
8 Bijlagen
ZICHT OP TECHNIEK
Technische principes
Leerlijn techniek begrijpen
Bij zelfgemaakte technische systemen, wanneer relevant, profielen gebruiken.
Waarom werden hier profielen gebruikt?
In eigen woorden uitleggen dat met profielen sterke en toch lichte constructies gemaakt kunnen worden.
© Uitgeverij Politeia
Een toren, brug … uit papier maken, een stoel uit karton maken.
Wat zou jij nog kunnen bedenken om de constructie nog steviger te maken?
Hoe kun je met deze materialen een stevige en lichte constructie maken?
Kun je nog andere voorbeelden geven van constructies die op eenzelfde manier sterk en toch licht zijn?
Kun je hier aanduiden wat de constructie sterk maakt?
Hoe maak ik een constructie sterk en toch licht?
Voorbeelden: zie boven.
CONCRETE MOGELIJKHEDEN – PRAKTIJKVOORBEELDEN – INSPIRERENDE VRAGEN
Voorbeelden geven van het principe van verstevigen door het gebruik van profielen in alledaagse toepassingen.
3e gr.
Tafels, stoelen in de klas, een huis in aanbouw, metalen constructies in de schoolomgeving, treinrails, speelgoed …
2e gr.
In allerlei constructies het gebruik van profielen herkennen.
1e gr.
Experimenteren met papier dat je sterker kunt maken door het bijvoorbeeld op te rollen (buisprofiel), te plooien in een U-vorm (U-profiel) …
♣♣
Gericht experimenteren met profielen.
♣
Met profielen (buis-, L-, T-, U-, H- en I-profielen …) kunnen sterke en toch lichte constructies gemaakt worden.
Constructieprincipes – verstevigen door gebruik te maken van profielen
1
Bijlage 1
122 BIJLAGEN
© Uitgeverij Politeia
Bij zelfgemaakte constructies, wanneer relevant, driehoeksverbindingen gebruiken.
Waarom werden hier driehoeken gebruikt?
In eigen woorden uitleggen dat het gebruik van driehoeksverbindingen een constructie steviger kan maken.
Bruggen of torens maken met stokjes, ‘spaghettibrug’ …
Wat zou jij nog kunnen bedenken om de constructie nog steviger te maken?
Hoe kun je met deze materialen een stevige brug bouwen?
Kun je nog andere voorbeelden geven van constructies die op eenzelfde manier sterk zijn gemaakt?
Kun je hier aanduiden wat de constructie sterk maakt?
Welke vormen kun je het best gebruiken om een constructie stevig te maken?
Voorbeelden: zie boven.
CONCRETE MOGELIJKHEDEN – PRAKTIJKVOORBEELDEN – INSPIRERENDE VRAGEN
Voorbeelden geven van het principe van verstevigen door het gebruik van driehoeken in alledaagse toepassingen.
3e gr.
Metaalconstructies in de schoolomgeving (bijvoorbeeld metalen bruggen, hijskranen) en in pretparken, fiets, noktent, dak van een huis, serres in de buurt, een trapladder, het gebinte van een paraplu …
2e gr.
In allerlei constructies het gebruik van driehoeksverbindingen herkennen.
1e gr.
Proefjes waarin de stevigheid van driehoeken aangetoond wordt t.o.v. vierhoeken …
♣♣
Gericht experimenteren met driehoeksverbindingen.
♣
Constructies worden steviger door gebruik te maken van driehoeken.
Constructieprincipes – verstevigen door gebruik te maken van driehoeken
BIJLAGEN
123
ZICHT OP TECHNIEK
142
BIJLAGEN
Bijlage 2
Techniek vastleggen
“Waarom zijn driehoeksverbindingen sterker? Hoe moet ik een stappenplan maken? Hoe wordt elektriciteit opgewekt? Welke materialen drijven en welke niet? Hoe werken hefbomen? Waarom is mijn ontwerp mislukt? Wat helpt mij bij het samenwerken? Waar moet ik aan denken als ik veilig te werk wil gaan? Hoe los ik problemen op? …” Wanneer kinderen bezig zijn met techniek, komen allerlei vragen naar boven waar ze oplossingen voor zoeken. Hierdoor bouwen ze heel wat vaardigheden, kennis en attituden op. Het geleerde vastleggen zorgt ervoor dat dit niet verloren gaat en dat kinderen mogelijke handvaten krijgen in het zoeken naar oplossingen voor (nieuwe) technische problemen. We willen dat kinderen zich in hun denken en zoeken onder begeleiding van de leerkracht de volgende vragen stellen: “Wat moet ik doen? Hoe los ik die problemen op? Hoe heb ik problemen in het verleden opgelost? Wat heeft daartoe bijgedragen of wie kan me daarbij helpen? Wat weet ik al en waarop kan ik teruggrijpen? …” Op die manier verhogen we de technische geletterdheid van kinderen. Vastleggen kan op verschillende manieren, bv. boekjes waarin de kinderen de verschillende fasen in beeld brengen die ze doorlopen om tot een oplossing te komen, filmpjes die kinderen maken over bv. hefbomen, een doos met verzamelde materialen die magnetisch zijn, onderzoekkaarten die kinderen gebruiken bij het oplossen van een probleem, reflectiekaarten over samenwerking ... Hieronder tonen we enkele mogelijkheden om de kennis en vaardigheden vast te leggen. Het is de bedoeling dat het schoolteam bespreekt hoe dit op een efficiënte manier kan gebeuren, zodat kinderen dit makkelijk kunnen oproepen en hanteren als ze het nodig hebben.
1
Technische principes ‘verbindingen’ vastleggen – voorbeeld’
Bron: Jan Beerten
ZICHT OP TECHNIEK
© Uitgeverij Politeia
BIJLAGEN
2
143
Het gebruik van technische systemen vastleggen – voorbeelden
Bron: Jan Beerten
Bron: techniekinjeklas.nl
© Uitgeverij Politeia
ZICHT OP TECHNIEK
144
BIJLAGEN
3
Het maken van technische systemen vastleggen – voorbeeld
Bron: Jan Beerten
4
Het evalueren van het technisch systeem, technisch proces vastleggen – voorbeelden
Bron: Jan Beerten
ZICHT OP TECHNIEK
© Uitgeverij Politeia
BIJLAGEN
145
Bron: Jan Beerten
5
Het begrijpen van elektriciteit vastleggen – voorbeeld
Bron: Jan Beerten
© Uitgeverij Politeia
ZICHT OP TECHNIEK
