Pandemisch influenza 12 oktober 2009 | Dr. Jaap Maas, Senior Expert, consultant infectieziekten en arbeid
Nieuwe influenza A: anno april 2009
24 juni 2009 | 2
Het influenza virus
24 juni 2009 | 3
Nieuwe Influenza A virus
24 juni 2009 | 4
Pandemieen vorige eeuwen (ECDC) H2N2
H2N2
H1N1
H1N1
H3N8 1915
1895 1905
1889 Russian influenza H2N2
H1N1v
H3N2 1925
1900 Old Hong Kong influenza H3N8
1955
1918 Spanish influenza H1N1
1965
1957 Asian influenza H2N2
1975
1985
1995
H9* H5 H7
1955
1965
1975
1980
1985
2010
2009 Novel influenza H1N1v
1968 Hong Kong influenza H3N2
Recorded new avian influenzas
2005
1999 1997 2003
1996
1995
2002
2005
24 juni 2009 | 5 Reproduced and adapted (2009) with permission of Dr Masato Tashiro, Director, Center for Influenza Virus Research, National Institute of Infectious Diseases (NIID), Japan.
Animated slide: Press space bar
2015
Proportion of total cases, consultations, hospitalisations or deaths
Mogelijke scenario’s najaar 2009 Initiation
25%
Acceleration
Peak
Declining
20%
15%
10%
5%
0% Apr
May
Jun
Jul
Aug
Sep
Oct
Nov
Dec
Jan
Feb
Mar
Apr
Month
In reality, the initiation phase can be prolonged, especially in the summer months. What cannot be determined is when acceleration takes place. 24 juni 2009 | 6
Animated slide: Please wait
6
Hoeveel mensen worden er nu gemiddeld ziek: seizoensgriep & pandemieën (ECDC) 45% clinical attack rate (%)
40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%
Seasonal influenza
24 juni 2009 | 7
1918 New York State
1918 Leicester
1918 Warrington and Wigan
1957 SE London
1968 Kansas City
VWS: ziekte en afwezigheid
24 juni 2009 | 8
Pandemiebeheersing n
Gelaagde opbouw
n
De kracht zit in de synergie
n
Drie pijlers: n
Non farmacologische maatregelen (hygiëne, isolatie etc.)
n
Antivirale middelen (tamiflu en relenza)
n
Vaccinatie
24 juni 2009 | 9
Bedrijfscontinuiteit:tijd winnen!
24 juni 2009 | 10
28-10-2009
(Voor)oordelen (Arbo 9/2009)
Bedrijfsartsen GGD-artsen n “GGD-artsen zijn vaak n “Bedrijfsartsen leggen niet op de hoogte van de een overdaad aan exacte werksituatie (..). maatregelen op tegen Binnen de diverse (beroeps)infectieziekten” branches”
24 juni 2009 | 11
Transmissie: afstand belangrijker dan duur n
Mens-op-mens n
Sociale afstand minder dan twee meter;
n
Een gesprek met elkaar langer dan 2 minuten 56% attack rate*;
n
Aanhoesten wellicht hoger (sociale afstand dan groter);
n
Positieve voorspellende waarde Influenza-achtige klachten : 20-40%**
*Han K et al June 2009. Emerging Infectious Diseases 2009;15(10) http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10064245
24 juni 2009 | 12
** Carret et al.
Transmissie: contextueel bepaald (1)
n
Aerogeen, druppels en (in)direct contact n
Besmettelijkheid of afhankelijk van temperatuur en luchtvochtigheid (seizoensgebonden)*;
n
Gedrag (koud weer: meer binnenskamers);
n
Binnenklimaat (kachel omhoog, luchtvochtigheid naar beneden);
n
UV-C licht
*Lowen AC et al. PLoS Pathogens 2007;3(10)
24 juni 2009 | 13
Transmissie: contextueel bepaald (2) n
n
Druppels: hoesthygiëne, afstand houden en evt. mondkapjes; “Overleving” influenza op oppervlakten: afhankelijk van verschillende variabelen, zoals: temperatuur, vochtigheid en licht * Shaman J et al. Proceedings of the National Academy of Sciences 2009;106(9):3243-3248
24 juni 2009 | 14
Verzuim (1)
n
Percentage mensen wat gemiddeld ziek wordt 30%, met ca. 15% tijdens de piek
n
Inschatting verzuim: 30%. Dit wegens zorgtaken, vermijden openbaar vervoer etc.;
n
Hoe langer de gemiddelde duur individueel verzuim, hoe groter het effect op het uiteindelijke percentage;
n
Bedrijfsgeneeskundige interventie: terugdringen kortdurend verzuim. n
Beginperiode griepgolf: sturen op gecontroleerde afwezigheid
n
Later in de golf, gaandeweg meer sturen op inzetbaarheid.
24 juni 2009 | 15
Verzuim (2) n
Bedrijfsgeneeskundige interventie: terugdringen kortdurend verzuim. n
Beginperiode griepgolf: sturen op gecontroleerde afwezigheid (groen, oranje);
n
Later in de golf, gaandeweg meer sturen op inzetbaarheid
.
(rood)
24 juni 2009 | 16
Leidraad Influenzapandemie: infectiepreventie van werkenden
Leidraad (1)
n
Inventariseren aanwezigheid bedrijfscontinuiteitsplan
n
Stap 1:
n
n
Werknemers met een verhoogde blootstelling;
n
Werknemers behorende tot de kwetsbare groepen;
n
Vaccinatie (primaire preventie);
n
Hygiëne en organisatorische maatregelen, waaronder
Stap 2
verzuimbegeleiding; n n
Antivirale middelen;
Stap 3 opnieuw plan-do-act-check cyclus
24 juni 2009 | 18
Werknemers met een verhoogde blootstelling n
n
Informatie zou bekend moeten zijn vanuit: n
RI & E
n
Continuïteitsplan
n
Verzuimbegeleiding
n
PMO
Praktijk: vaak niet bekend!
24 juni 2009 | 19
Werknemers behorende tot de kwetsbare groepen n
n
Informatie zou bekend moeten zijn vanuit: n
Verzuimspreekuur;
n
PMO;
n
Open spreekuur (niet verplicht);
n
Medische sector;
Knelpunten: n
Geen draagvlak (valt allemaal wel mee);
n
Worden toch gevaccineerd;
n
We hebben altijd nog antivirale middelen (oneigenlijk bedrijfscontinuiteits instrument);
n
Toegang tot de bedrijfsarts bemoeilijkt (open spreekuur niet verplicht).
24 juni 2009 | 20
Hygiëne en organisatorische maatregelen n
Zie NVAB richtlijn “seizoensinfluenza”
n
Apart “pandemisch”verzuimbeleid: n
Kortdurend verzuim, buiten de scope van de BA
n
Primair verantwoordelijke is de “lijn”;
n
Bij afwijkend natuurlijk beloop; vangnet arboprofessionals;
n
Bij beperkingen: tijdelijk aanpassen werkzaamheden;
n
Herintroduceren “eigen verklaring”;
n
Vooraf afspreken hoe om te gaan met zieke huisgenoten etc..
24 juni 2009 | 21
Klimaatsystemen n
Frisse lucht vanuit buiten, zo weinig mogelijk recirculeren
n
In de zomer goed luchten, in de winter juist niet
n
Goed onderhoud filtersysteem
n
Luchtvochtigheid >50%
n
Temperatuur; liever te warm dan te koud
24 juni 2009 | 22
Vaccinatie (1) n
Doelgroepen: n
n
De risicogroepen (huisartsen) Gezondheidswerkers (instellingen, al dan niet gedelegeerd naar de arbodiensten)
24 juni 2009 | 23
Vaccinatie (2)
n
Instellingen hebben drie opties
n
Delegeren het vaccineren aan hun eigen gecertificeerde arbodienst;
n
Andere arbodienst;
n
Zelf vaccineren, echter dan moet wel rekening worden gehouden met de fingerende wetgeving t.a.v. n
Privacy
n
WGBO
n
Arbo-wetgeving
24 juni 2009 | 24
Antvirale middelen (1)
n
Het wel of niet inzetten van AVM is een bedrijfskundige afweging;
n
De bedrijfsarts adviseert hierin het bedrijf;
n
De bedrijfsarts maakt een “eigenstandige”afweging of hij zich hiervoor bekwaam acht en of hij dit wil;
n
Inzet van AVM is maar één onderdeel van een totaal pakket aan BC maatregelen.
n
Scherp gedefinieerde groep “essential keyworkers”
24 juni 2009 | 25
Antivirale middelen (2)
n
Drie situaties n
Profylactisch (6 weken lang 1 x 75 mg). Cave: resistentievorming
n
Curatief zorg (behandeling van zieke gezondheidswerkers, doel o.a. verkorting verzuimduur)
n
Het meegeven van een curatieve dosering expats/reizigers. Cave: andere infectieziekten
24 juni 2009 | 26
Antivirale middelen (3) n
Moet een bedrijfscontinuïteitsplan zijn of komen
n
Heldere criteria “sleutelfiguren” en vitale processen
n
Inclusie- en exclusiecriteria (selecteren op gezonden)
n
beschikbaarheid
n
Instructies t.a.v. omgaan met klachten en bijwerkingen
n
Informeren van de huisartsen
n
Bijscholing bedrijfsartsen
24 juni 2009 | 27
Vragen over de leidraad n
Opmerkingen zijn gewenst
n
Voorschrijdend inzicht
n
Failure to prepare is preparing to fail
24 juni 2009 | 28
n
KIZA @rboinfect alertsysteem
n
NCvB helpdesk
n
www.minvws.nl
n
www.minbzk.nl
INFECTIEZIEKTEN & WERK
24 juni 2009 | 29
Emerging infectieziekten
n
Weer terug van weggeweest:
n
Dreiging van influenza pandemie
n
West Nijl virus 1999
n
Bioterrorism: anthrax 2001
n
SARS 2003
n
Chikungunya virus 2007
n
HIV http://kizalink
30 24 juni 2009 | 30
Re-emerging infecties
n
Weer terug van weggeweest: n
Mazelen
n
TBC
n
Lues
n
Kinkhoest
n
(…)…
31 24 juni 2009 | 31
Infectieziekten & werk: onderbelicht
n
Knelpunten: n
RI & E biologische agentia beperkt zich vaak tot Legionella
n
Gebagatelliseerd;
n
Preventief bedrijfsgeneeskundige zorg, weinig prioriteit
n
Nadruk vooral op de achterkant bedrijfsgeneeskunde keten, namelijk verzuimbegeleiding;
n
Onvoldoende kennis bij arbo-professionals;
n
Wettelijke kaders: vrijblijvend.
24 juni 2009 | 32
Infectieziekte controle
24 juni 2009 | 33
Factoren
n
De transmissieroute (via de huid, luchtwegen, urinewegen etc.)
n
De virulentie;
n
De besmettingsdruk;
n
De immuunstatus;
n
Groeifactoren.
24 juni 2009 | 34
Bedrijfsgeneeskundige kwaliteitsketen n
Kwaliteitscyclus plan-do-actcheck
n
Blootstellingkennis;
n
Naar de werkvloer;
n
PMO
n
Periodiek
n
Arbokennisnet dossier “biologische agentia”
24 juni 2009 | 35
Kwaliteitsketen
24 juni 2009 | 36
Biologisch arbeidshygienisch principe
24 juni 2009 | 37
HEPATITIS A & WERK
24 juni 2009 | 38
Hepatitis A
n
Virus: Picornavirdae
n
Transmissie: feco-orale weg;
n
Nederland 750-1250 nieuwe gevallen per jaar;
39 24 juni 2009 | 39
Bronnen n
n
Primair het maag en darmkanaal van de mens. Secundair verontreinigd water en voedsel
24 juni 2009 | 40
Besmettingswegen
n
Direct feco-oraal ;
n
Indirect via verontreinigd water;
n
Indirect via dranken, zoals melk en vruchtensap of ongewassen en/of ongekookt voedsel;
n
Garnalen en vooral schelpdieren;
n
Indirect via besmette voorwerpen en oppervlakken;
n
Verticaal transmissie van moeder op kind is beschreven;
n
Nosocomiaal: besmetting via bloedtransfusie is mogelijk. De titers in het bloed zijn 100 tot 1000 keer lager dan in de feces.
24 juni 2009 | 41
Klachten
n
Incubatietijd gemiddeld 15 – 30 dagen
n
Subklinisch: geen verschijnselen;
n
Prodromaal: week misselijkheid en koorts en dan;
n
Klinisch: malaise, geelzucht, ontkleurde ontlasting, donkere urine;
n
Fuliminant verloop (<1%): begin als voorgaande gepaard gaande met ascites, sterke bloedingsneiging en eindigen in een hepatisch coma .
24 juni 2009 | 42
Beroepen waarin sprake kan zijn van een verhoogde blootstelling n
Gezondheidswerkers;
n
Rioolwerkers, loodgieters;
n
In de voedselverwerking;
n
Werknemers werkzaam met kinderen;
n
Reizigers;
n
Werknemers met een leveraandoening;
n
Ouderen
n
HIV infectie
n
Werknemers met risicogedrag.
24 juni 2009 | 43
Verspreiding
24 juni 2009 | 44
Hepatitis A: vaccin
n
n
Geïnactiveerde monovalent virus vaccins n
(AVAXIM, Epaxal, Havrix, Vaqta);
n
Zeer effectief 95-100% na eerste dosis;
n
Twee dosis;
n
Geen interacties met andere vaccins;
Immuunglobulines n
GammaQuin, Subcuvia
n
overzicht
45 24 juni 2009 | 45
Arbeidsongeschiktheid
n
Eigen werk: n
Vaak is de ziekte subklinisch of wordt de ziekte gezien als bijvoorbeeld griep of om andere redenen niet herkend. Bij de ernstige vormen zijn er zoveel symptomen en klachten dat men gedeeltelijk of geheel arbeidsongeschikt is. Ga uit van de symptomen en klachten en houdt rekening met een tijdelijk verminderde leverfunctie.
n
Risico voor collega’s en derden n
Hierbij gaat het om risicovorming voor collega werknemers in de ruimste zin van het woord. In normale omstandigheden en bij in acht neming van de normale hygiënische maatregelen, geen speciale beperkingen
24 juni 2009 | 46
Vragen….
24 juni 2009 | 47
