OO: het aanbod lokale, seizoen- en bio producten in de distributiesector vergroten Onder 'distributiesector' verstaat men alle handelszaken van het intermediaire aanbod (groothandel) en het eindaanbod (grootdistributie, kleine en middelgrote winkels, de markten en korte circuits) De aspecten inzake toegankelijkheid van duurzame voeding (toegankelijkheid op geografisch, financieel en praktisch vlak) worden besproken in een specifieke fiche.
• Uitdagingen Op het vlak van milieu -
De milieu-impact van de voedingsdistributie verminderen (het aantal km dat voedingswaren afleggen verminderen) Consumenten toelaten producten met minder impact op het milieu te kiezen
Sociale uitdagingen -
De toegang tot voeding van goede kwaliteit draagt bij tot een verhoging van de levenskwaliteit en de levensverwachting
Economische uitdagingen -
De afzetmogelijkheden van de stedelijke productie vergroten (en dus onrechtstreeks de economische ontwikkeling van de productiesector bevorderen (= werkgelegenheidspotentieel in Brussel)
• Vaststelling Prijsvergelijking van bio-pakketten1 -
Men schat dat 74% van de fruitsoorten en 91% van de groentesoorten die men aantreft op de bio-markten, uit België of de buurlanden komen. Voor de niet-bio producten in het grootwarenhuis komt 40% van de fruitsoorten en 80% van de groentesoorten uit België of de buurlanden. Tot slot, voor de bio producten in het grootwarenhuis komt 7% van het fruit en 75% van de groenten uit België of de buurlanden. Het goedkoopste distributiekanaal voor de bio-producten is blijkbaar de bio-markt.
Cijfers op basis van gesprekken met Viangros, de slachthuizen van Anderlecht en Colruyt2: - 73% van de verkopen van groenten en fruit betreft groenten en fruit afkomstig uit België, 95% van het rundvlees, varkensvlees en gevogelte, en 50% van het kalfsvlees, 0% van het lamsvlees) 1
Cijfers uitgedrukt als som van soorten producten niet gewogen door de omzetcijfers, cijfers afkomstig van de Vergelijkende studie van de prijs van bio groenten en fruit via de verschillende distributiecircuits' gerealiseerd door Coduco - december 2013 2
Cijfers afkomstig van de 'Inventarisstudie en analyse van bestaande gegevens op het vlak van voedingsaanbod in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest' - RDC environment - augustus 2013
Aanbod van bio producten in Brussel3: - Vertegenwoordigt 50 miljoen omzet (wat 1% tot 1.5% van het hele voedselverbruik van Brussel inhoudt); 48% hiervan wordt verkocht in de grootdistributie
Remmende factoren (te bevestigen/ aan te vullen met de betrokken spelers) Remmende factoren voor de distributeurs/detailhandelaars om het aanbod duurzame producten te vergroten -
-
-
Gebrek aan voorbeeld van een business-model waarin de rentabiliteit van een duurzaam aanbod wordt aangetoond voor bepaalde activiteiten (voorbeeld van handelszaak met meerdere activiteiten: bewerking/ verkoop/ horeca,..., handelszaak die lokale producten aanbiedt) Gebrek aan zichtbaarheid van de producenten (de distributeurs weten niet tot wie ze zich moeten richten voor lokale producten) Gebrek aan aanbod van duurzame producten in de groothandelszaken bij wie de distributeurs zich al bevoorraden De handelaars weten niet altijd in welke mate criteria van bio/ lokale afkomst aankoopcriteria zijn voor de klanten, en welke prijs de consumenten bereid zijn te aanvaarden voor dit soort producten Onvoldoende aanbod van bio/lokale producten
Remmende factoren voor de producenten om 'duurzame' producten te verkopen op de Brusselse markt -
Moeilijkheid voor de kleine producenten om de logistiek in B2C en B2B te garanderen (tijd, afhankelijkheid, organisatie, investeringskost en verplaatsingskosten)
-
Gebrek aan toegankelijkheid van de stad
-
Spanning tussen behoefte om samen te werken met andere producenten en angst voor de concurrentie ('collectief ego')
-
Moeilijkheid om het fruit van de productie te stockeren in goede omstandigheden
-
Hoge kost voor bio-etikettering om op de bio markt te komen
Realisaties in Brussel Brussel Leefmilieu heeft zich tot op heden vooral geconcentreerd op het stimuleren van de vraag naar duurzame voedingswaren en er is nog maar weinig gebeurd om het aanbod te ontwikkelen, behalve in het kader van de alliantie en via enkele financiële ondersteuningen (subsidies of oproep tot het indienen van projectvoorstellen). Bij wijze van voorbeeld: -
3
Brussel Leefmilieu heeft opdracht gegeven voor een studie over de inventaris van beschikbare gegevens op het vlak van voedingsaanbod in Brussel (2014)
Cijfers afkomstig van de 'Inventarisstudie en analyse van bestaande gegevens op het vlak van voedingsaanbod in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest' - RDC environment - augustus 2013
-
BL heeft de ontwikkeling ondersteund van het project duurzame voedseldistributie (korte circuits, bio-gids,...) via de oproep tot het indienen van projectvoorstellen 'duurzame voeding' en andere specifieke subsidies.
In het kader van de alliantie Werkgelegenheid Leefmilieu, pijler duurzame voeding: -
Carrefour heeft een project opgestart voor lokale producten Groupe One heeft een opleidingscyclus ontwikkeld om de nieuwe bedrijven die zich willen lanceren in duurzame voeding, te begeleiden
Andere spelers in Brussel hebben projecten uitgewerkt met betrekking tot de voedingsdistributiesector met het doel het aanbod duurzame producten te vergroten en/of de milieu-impact van de distributie van voedingswaren te verminderen (Atrium, Innoviris,...)
Doelstellingen (te bevestigen/wijzigen door de betrokken spelers) 1. De overgangen van de bestaande spelers bevorderen: het aanbod bio/ lokale/ seizoenproducten/ met minder impact op het milieu/ alternatieven voor vlees vergroten in de bestaande verkoopstructuren 2. De oprichting van nieuwe verkoopstructuren voor duurzame voeding bevorderen 3. De zichtbaarheid van lokale/ bio/ seizoen/ duurzame producten in de verschillende verkoopstructuren vergroten Indicatoren In het kader van haar studie 'Inventaris van bestaande gegevens op het vlak van voedingsaanbod in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest' (2014) heeft RDC environment indicatoren voorgesteld die het aanbod volgen om de evolutie ervan en de impact van bepaalde maatregelen te ramen. Om het verbruik van seizoengroenten en -fruit te kwantificeren: 2 indicatoren: o Verbruikte hoeveelheden in het seizoen en buiten het seizoen voor 10 typische soorten groenten en fruit o Percentage import van groenten en fruit op nationaal niveau Om het verbruik van lokale producten te kwantificeren: o verschillende distributiecircuits en het aanbod van groenten en fruit afkomstig uit België en de buurlanden vergelijken. Om de evolutie van de korte circuits te kwantificeren (max één tussenpersoon tussen producenten en verbruikers) Grootdistributie: o o
Het aantal leveranciers/ aantal referenties landbouwproducten in de grootdistributie kwantificeren Marktaandeel van de 3 grootste leveranciers voor het rayon groenten en fruit en zuivelproducten
Op de markten: o
% kramen van producenten-verkopers
Maatregelen De kennis ontwikkelen - De kapitalisering van de beschikbare gegevens over de voedingssector voortzetten; - De impact op het milieu van de verschillende distributiemodi bestuderen; - Innovatieve distributiesystemen met een geringe impact benchmarken; - Marktonderzoek verrichten om de perceptie en mening van de consumenten te achterhalen met het oog op de ontwikkeling van duurzame handelspraktijken (andere opiniepeilingen uitvoeren, ...); Bewustmaking – de perceptieverandering begeleiden - De goede praktijken van de handelszaken verspreiden en valoriseren, die de aandacht vestigen op lokale/biologische/seizoensproducten; - De handelaars bewustmaken van de milieu-uitdagingen en de belangrijke rol die er voor -
hen is weggelegd bij het veranderen van het gedrag van de consumenten; De informatie over de evolutie van de vraag naar duurzame producten onder de vertegenwoordigers van de professionals van de sector verspreiden.
De structurele belemmeringen voor de ontwikkeling/overgang naar een duurzaam voedingsaanbod wegnemen - De samenwerking tussen de actoren van de supermarktketens en de lokale producenten en de distributieactoren van de korte circuits bevorderen om de distributielogistiek te optimaliseren; - Doeltreffendere, talrijkere en beter aan de verschillende profielen van de beoogde doelgroepen aangepaste distributieplatformen ontwikkelen: o Voor de grootkeukens: te verspreiden/valoriseren project Log4loc; - Ondersteuning van de ontwikkeling van logistieke oplossingen met een geringe impact (zachte mobiliteit, optimalisering van de bestaande technieken, ...); - De voedingsdistributie op markten ondersteunen ten overstaan van de groei van het aantal marktkramen met non-food producten of niet-duurzame voedingsproducten: o Plaatsen voorbehouden voor Belgische, Brusselse of biologische producenten? - Het aanbod aan duurzame producten in groothandelszaken en op de vroegmarkt uitbreiden; - Financiële steun verstrekken aan de ontwikkeling van nieuwe verkoopstructuren (in de vorm van huur, ...); - Het LeClic-platform openstellen voor Brusselse producenten en groothandelaars; - De producenten uit Brussel en de rand van Brussel in contact brengen met de actoren van de distributiesector om de afzet van lokale producten te bevorderen. De verkoopstructuren de technische mogelijkheid bieden om iets te ondernemen (opleiden/informeren) - Hulpmiddelen (opleidingen / publicaties) ontwikkelen om: o de actoren van de distributiesector op te leiden rond de beginselen van duurzame voeding (FA 23);
de actoren van de aanbodzijde op te leiden rond labelherkenning; een lijst op te stellen van de leveranciers van duurzame producten die voor de detailhandel bestemd zijn; o advies te geven over marketing (in de kijker plaatsen van de producten in de winkel om de verkoop ervan aan te zwengelen, om de klant de impact ervan duidelijk te maken, ...), commercieel beheer (bepalen van de marge) en HR (hoe het personeel opleiden, ...); De verkoopstructuren/groothandelaars leren, hoe ze op overheidsopdrachten moeten reageren; De OVERGANG van de bestaande structuren bevorderen Begeleiding/coaching van de overgang van de huidige verkoopstructuren: Helpdesk; Coachingdienst op maat om vervolgens ambassadeurs te worden (via projectoproep?). Het ONTSTAAN van nieuwe structuren bevorderen o Begeleiding bij het oprichten van een voedingsgerelateerde onderneming: Specifieke coaching; Opleiding/collectieve workshop om de tools mee te geven; Ontwikkeling van hulpmiddelen (type businessmodel, checklist, ...). o o
-
-
De daad bij het woord voegen/een duwtje in de rug geven o Een verbintenishandvest (vgl. Bristol Good food) opstellen met communicatiehulpmiddel 'ik engageer me'; o Organisatie van een 'duurzame handel'-uitdaging: organisatie van acties. De gedragswijziging consolideren o De zichtbaarheid van de actoren vergroten, die bij duurzame voeding betrokken zijn: - Een label creëren voor de handelszaken die actief zijn op het vlak van duurzame voeding; - Communiceren over handelszaken die bij duurzame voeding betrokken zijn (vgl. cataloog van de groene handelszaken).
