Nooit meer slaan maar wat dan?

Nooit meer slaan… maar wat dan? Anneke Vinke

Adoptiepraktijk Vinke Bilthoven

Deels gebaseerd op de presentatie

Intensieve gezinsgerichte interventies na kindermishandeling 9 mei 2006 i.s.m Marianne Berger NIZW

Introductie

75 minuten workshop Theorie, discussie, voorbeelden en wat oefeningen

2 www.adoptiepraktijk.nl // juni 2006

Nooit meer slaan Wat is daar volgens u voor nodig? Schrijf twee punten op die volgens u absolute voorwaarde zijn om uit te kunnen komen bij ‘nooit meer slaan’.


Vanmiddag Hoe doen ze het elders? Verbod op slaan in Europese landen Rechten van het kind De Wet in Nederland Nooit meer slaan maar wat dan…. Best practices in de praktijk


Europese wetgeving

(NIZW, 2003)

Civiele wetgeving:

Zweden (wet ’79) Oostenrijk (wet’ 89) Denemarken (wet ’97) Duitsland (wet ’00)

Doelen o.a.:

publieke opinie beïnvloeden (Z, Du) bevorderen niet gewelddadige opvoeding (O) Norm stellen (De) Raamwerk oudervoorlichting en ondersteuning (Z) Reduceren kindermishandeling(Z,Du) 5 www.adoptiepraktijk.nl // juni 2006

Reden voor wetgeving ‘wettelijke regeling – in combinatie met voorlichting en ondersteunende maatregelen voor ouders en beroepskrachten – een bijdrage kan leveren aan een verminderde acceptatie van geweld in de opvoeding ten gunste van positieve correctiemiddelen, alsmede aan een afname van fysieke bestraffing als opvoedingsmiddel.’ (NIZW, NIZW, 2003) 6 www.adoptiepraktijk.nl // juni 2006

Rechten van het kind Artikel 19 - IRVK 1. De Staten die partij zijn, nemen alle passende wettelijke en bestuurlijke maatregelen en maatregelen op sociaal en opvoedkundig gebied om het kind te beschermen tegen alle vormen van lichamelijk of geestelijk geweld, letsel of misbruik, lichamelijk of geestelijke verwaarlozing of nalatige behandeling, mishandeling of exploitatie, met inbegrip van seksueel misbruik, terwijl het kind onder de hoede is van de ouder(s), wettige voogd(en) of iemand anders die de zorg voor het kind heeft.


2 Deze maatregelen ter bescherming dienen, indien van toepassing, doeltreffende procedures te omvatten voor de invoering van sociale programma's om te voorzien in de nodige ondersteuning van het kind en degenen die de zorg voor het kind hebben, alsmede procedures voor andere vormen van voorkoming van en voor opsporing, melding, verwijzing, onderzoek, behandeling en follow-up van gevallen van kindermishandeling zoals hierboven beschreven, en, indien van toepassing, voor inschakeling van rechterlijke instanties.


Wettelijke uitsluiting van geweld in de opvoeding betreft alle geweld: van “tikken” tot “hardhandig optreden,” van schelden tot kleineren en vernederen. (Willems, 2003)


De wet in Nederland Discussie over wetswijziging, Wetsvoorstel – wachten is op behandeling

Primair doel: bijdrage leveren aan terugdringen kindermishandeling


Norm: opvoeden zonder geweld (Willems, 2003)

Geen dwang maar: preventienorm, Geen betutteling maar omgangs-, leef- en streefnorm voor opvoeders Alternatieven via geweldloze vormen van kind-disciplinering goede informatie en waar nodig ondersteuning

Lange termijn: respectvolle en zorgzame democratie. ‘ Hoe lang de weg ook mag zijn, ook een lange weg begint met de eerste stap.’ 11 www.adoptiepraktijk.nl // juni 2006

En nu de praktijk hoe bereik je opvoeden zonder geweld? wettelijk kader: maatschappelijke norm voorlichting aan ouders scholing van professionals alternatieven aanreiken voor slaan, ouders opvoeden!


Geen opvoeding zonder kind Nodig: Algemene kennis verloop ontwikkeling (rol CB/JGZ) Ontwikkelingstaken, mijlpalen – voor speciale groepen extra dimensies! Reëel verwachtingspatroon, passend bij kind in kwestie 13 www.adoptiepraktijk.nl // juni 2006

Opvoeden en ouderschap

Opvoeden: verzorging, instructie, disciplinering en ondersteuning Algemene kennis ouderschap – normatief kader: opvoedingstaken horend bij de ontwikkelingstaken van het kind Reëel verwachtingspatroon, passend bij (on)mogelijkheden ouder Ouderlijke opvattingen, pedagogisch besef


Wanneer geweld? Baartman: ouders die hun kinderen mishandelen verschillen van ouders die dat niet doen op het niveau van pedagogisch besef. Pedagogisch besef is een ‘organized knowledge system’ dat de basis is voor betekenis geven aan gedrag kind en handelen ouder. 15 www.adoptiepraktijk.nl // juni 2006

Pedagogisch besef : 4 componenten Verwachtingen

Verwachtingen van de ouder over wat het kind kan. Verwachtingen van de ouder over het kind voor zichzelf. Verwachtingen van de ouder over hoe het kind zich zal ontwikkelen.

Beleving

De mate waarin een ouder zich voldaan voelt over de zorg voor het kind of de zorg als een last ervaart. De mate van plezier die een ouder beleeft aan de

ontwikkeling en het opgroeien van het kind. De mate waarin een ouder affectie ervaart van en voor het kind.

16 www.adoptiepraktijk.nl - met dank aan M.Berger

Sensitiviteit

- Het aanvoelen van wat er in het kind omgaat. - Het adequaat reageren op de behoeften van het kind (sensitieve responsiviteit).

Disciplinering De omgang van ouders met het stimuleren van gewenst en het verminderen van ongewenst gedrag van hun kind.

17 www.adoptiepraktijk.nl - met dank aan M.Berger

Geweld voorkomen

De spanning wordt opgevoerd door situationele factoren: stress leidt eerder tot kindermishandeling naarmate het pedagogisch besef zwakker is. Versterking van het pedagogisch besef bij ouders levert een bijdrage aan het stoppen van kindermishandeling, naast aandacht voor de andere factoren. 18 www.adoptiepraktijk.nl met dank aan M.Berger

En dan nu de praktijk Focus op pedagogisch besef Neem je werksituatie in gedachten.

Wat helpt je om over slaan in de opvoeding te spreken? Wat belemmert je om hierover te praten? 19 www.adoptiepraktijk.nl // juni 2006

Betekenis hiervan om te komen bij nooit meer slaan 1. 2. 3. 4. 5.

Aandacht voor ouderlijke opvattingen Aandacht voor vergroten van vaardigheden Aandacht voor positieve communicatie en ouder-kindinteractie Aandacht voor disciplinering Aandacht voor veiligheid Middel: vooral cognitief gedragsmatig oefenen, trainen en bespreken 20 www.adoptiepraktijk.nl // juni 2006

1.Opvattingen bespreken

Opvoeden en Geweld schaal

44 uitspraken, ouderlijke opvattingen over 1. Stellingen aan die men kan horen over kinderen of ouders. 2. Mening over wat u als aanvaarbaar/onaanvaardbaar ziet. 3. Mening over wat u als gewelddadig gedrag tegenover het kind ziet. Antwoorden op 7 puntsschaal


Oefening In tweetallen Opvattingen ouderlijk geweld schaal Gezamenlijk invullen Nabespreking (evt. kort plenair scoren)


Scoring

Tolerantie schaal (item 1-8) Attributieschalen Kind de schuld geven ( item 9,10,12,14, 16,21,23) Desresponsabiliteit ouder ( item 11,13,15, 22, 24) Conceptualisatie (omkeren) Verwerping (item 28,29,33,37,38, 41,42,44) Isolering (item 27,30, 31, 40) Intimidering ( item 25,26, 32, 34,35, 36,39, 43) Score berekenen door gem. per schaal en gem. totaal Vlaams onderzoek gem. 1,79 tot 3,33; 2,62 als totaalscore (met dank aan M.Berger voor de info)

23 www.adoptiepraktijk.nl met dank aan M.Berger

Casus Jaimy

Moeder komt met Jaimy, 4 maanden oud bij jou. Jaimy is moeders derde kind. De andere kinderen zijn 3 en 6 jaar. Jaimy groeit redelijk, maar maakt een weinig levendige indruk. Moeder heeft het zwaar, ze ziet er vermoeid uit. Je weet dat er geldproblemen zijn en dat vader veel van huis is. Je merkt in wachtkamer dat ze de andere kinderen afsnauwt. De kinderen zien er bleek en viezig uit: je maakt je zorgen over hun ontwikkeling en over de opvoedingsmethoden die moeder hanteert.


Discussie Je wilt met moeder bespreken hoe zij met regels en grenzen omgaat. Je gebruikt hierbij de Vragenlijst Opvattingen ouderlijk Geweld. Wat kan dit je opleveren? Valkuilen?


2. Vergroten van vaardigheden

Oudercursus Oefeningen en training, gericht op Zelfbeeld -> ouder en kind Gespreks- en communicatie vaardigheden Gedragsbeïnvloeding Informatieverwerking Gezond denken over geweld in de opvoeding


Casus Vader van Jaimy is veel onderweg, hij zit op de vrachtwagen. Als hij thuis is moet het rustig zijn en als de kinderen dan herrie maken en niet luisteren nou dan krijgen ze een tik. Dat kan geen kwaad. Zo af en toe. Dat gebeurde vroeger ook en hij is er zelf ook niet slechter van geworden. Moeder vindt het maar niks, maar het lukt haar ook niet om de kinderen rustig te krijgen. Bovendien is zij doodmoe. U laat de vader weten dat u slaan van kinderen afkeurt: het is niet in het belang van het kind en het is bij wet verboden. Vader vindt het maar onzin. U besluit er toch op door te gaan.


Hoe verder Met deze vader kunt u een zogenaamde winst en verliesrekening maken, waarbij u ingaat op de voor en nadelen van zijn aanpak op een van te voren vaststaande manier Doel: inzicht vergroten, motiveren tot verandering, beweging inzetten


Winst en verliesrekening Voordelen op korte termijn

Nadelen op korte termijn

Voordelen op lange termijn

Nadelen op lange termijn

-


Voordelen op korte termijn

Nadelen op korte termijn

- kind voelt dat het fout zit - vervelende gedrag stopt onmiddellijk - Kind merkt dat jij de baas bent

- ruzie met partner - je kind is boos op je - de omgeving keurt het af

Voordelen op lange termijn

Nadelen op lange termijn

-

- kind leert dat je met slaan problemen kan oplossen - kind kan je gaan ontwijken en dingen stiekem gaan doen. - kind wordt sterker dus hoe lang red je het met slaan?


Winst en verliesrekening

Voor- en nadelen bepaalde opvatting of aanpak

Bespreken van bepaalde opvoedingsmethoden met ouders.

Onderscheid tussen winst en verlies op korte termijn en op langere termijn

Activeert ouder 31 www.adoptiepraktijk.nl met dank aan M.Berger

Vaardigheden Bv.

Zelfbeeld, opvattingen en verwachtingen Gespreks-en communicatie vaardigheden Gedragsbeïnvloeding Informatieverwerking Gezond denken


Oefenen en trainen Zelfbeeld van het kind (Van Londen e.a.1991) Opmerking ouder

Zelfbeeld van kind

Gevoel en later gedrag

‘rotjoch’

‘ik ben niets waard’

Waardeloos nutteloos Destructief gedrag

‘dat is aardig’

‘Ik ben aardig’

Goed voelen, Aardig doen

Dit kan je ook voor de ouder doen! 33 www.adoptiepraktijk.nl // juni 2006

Oefenen en trainen Gespreks- en communicatie vaardigheden Actief luisteren Ik boodschappen geven Beurt verdelen Elkaar aankijken Rustig blijven!


Gedragsbeïnvloeding

Leerprincipes:

voordoen/nadoen Gedrag wordt bepaald door de gevolgen die het heeft beloners Gedrag kan je het beste beetje bij beetje veranderen

Wet van effect,oefening en bereidheid Vaardigheden voor informatieverwerking leren


Voorbeeld Als je ander gedrag wilt aanleren moet je gewenst gedrag leren herkennen, belonen en daaraan werken met ouders. Bij doorbreken geweld: time-out leren toepassen en leren belonen van gewenst gedrag (Patterson)


Casus Jaimy, vervolg Je wilt met moeder verder rond disciplineren. Ze heeft je de vorige keer verteld dat de enige manier om de kinderen stil te krijgen is, ze een tik te geven. Die rotjochies ook altijd en dat gedrens ze doen het gewoon om haar te jennen. Vorige week ook weer: ze had de aardappels op staan en ja hoor zit Ronny met de stiften op de muur. Nou goed giftig werd ze. En een lel kon ie krijgen. Nou dat doet ie mooi niet meer. Hij heeft wel even gejankt maar daar wordt ie niet slechter van. ‘Nou vind je me zeker een slechte moeder, nou ik geef ze heus elke dag te eten en hou van ze!’ meldt ze je nog. Oefening in tweetallen: loop met moeder deze situatie na volgens het nu volgende schema


Informatieverwerking belangrijk

Ouders die geweld gebruiken, hebben vaak een negatieve beleving van hun kind. Er is vaak sprake is van een negatief of verstoord denkpatroon. Aan een negatieve beleving van het kind liggen ook vaak tekortschietende vaardigheden voor informatieverwerking ten grondslag.


Situaties

Decodering

Database Interpretatie •Intentie ander • Emotie ander

• Verwachtingen • Gedragsrepertoire

Emotie

Emotieregulatie?

Responsselectie?

Reactie 39 www.adoptiepraktijk.nl met dank aan M.Berger

Wat gebeurde er precies?

Waarom deed uw kind dit volgens u? Wat voelde uw kind volgens u?

Hoe voelde u zich?

Van invloed zijn: Wat heeft u gedaan?

• verwachtingen

Had u iets kunnen bedenken om u beter te voelen?

• schema’s

Wat had u nog meer kunnen doen? Wat zijn voor- en nadelen?

Wat lijkt u het beste om te doen? 40 www.adoptiepraktijk.nl met dank aan M.Berger

Disciplinering

Niet slaan Ongewenst gedrag negeren Time-out inzetten Gewenst gedrag belonen

ouder: agressieregulatie oefenen


Beloners Maak in tweetallen een overzicht van drie beloners voor: Ouders Kinderen, verdeeld over de groep toegespitst op:

peuters kleuters basisschoolkinderen pubers


Gezond denken: pedagogisch besef

Start is ook eindpunt:

Cyclisch bij afsluiten hulp of opv.ondersteuning zou je moeten kunnen aangeven dat opvattingen over gebruik van geweld zijn veranderd en met het besef het handelen ook is gekeerd, een eerste stap naar nooit meer slaan!


Veiligheid Korte zijstap: in elke situatie waarbij je vermoedt dat er sprake is van geweld weeg je de veiligheid! Hulpmiddel voor bespreken NIZW publicatie ‘veilig thuis’ Te downloaden via www.kindermishandeling.info


Op weg naar best practices

Start met het pedagogisch besef, de opvattingen over opvoeding (psycho-educatie) Gebruik hulpmiddelen, instrumenten en ordeningsmethoden om met ouders in gesprek te komen over hun opvattingen Bepaal wat moet veranderen samen met ouders en oefen en train daarin (bv. via cognitief – gedragstherapeutische principes) Gebruik hulpmiddelen in de training die je ontleent aan bv. de IPT en ouderprogramma’s Werk – indien van toepassing -zoveel mogelijk gericht op geweld ‘abuse specific’ 45 www.adoptiepraktijk.nl // juni 2006

Nooit meer slaan en dan… Als maatschappij: een gemeenschappelijke norm uitdragen: geweld is niet goed! Als hulpverlener: inzetten op

pedagogisch besef & ouderlijke opvattingen, vergroten van vaardigheden van ouders Communicatie algemeen, ouder-kindinteractie patronen Disciplinerings strategieën Apart aandacht: veiligheid


Meer informatie:

Baartman, H.E.M. (1996). Opvoeden kan zeer doen. Utrecht: SWP.

Berge, I.J. ten & Bakker, A. (2005). Veilig Thuis? Utrecht: NIZW

Grietens, H. en Hellinckx, W. (2004). Ontwikkeling van een

Grietens, H. Devlodere, H. , & Stevens, S. (2000). Opvattingen Opvattingen Ouderlijk Geweld Schaal. Leuven: Katholieke Universiteit.

Kooijman, K., Berge, I.J. ten & Oostveen, A. (2004). Fysieke bestraffing van kinderen. Een inventarisatie van wettelijke verboden in vier Europese landen. Utrecht: NIZW.

Londen, A. van (e.a.) (1991). Vaardigheden voor ouders. Trainershandleiding. Amsterdam/Lisse: Swets & Zeitlinger.

instrument voor de vroegtijdige opsporing van risico’s op kindermishandeling. In: JGZ, nr. 6, december 2004.

www.kindermishandeling.info

www.opvoedingsondersteuning.info


Nooit meer slaan maar wat dan?

Recommend Documents