OO VO
in dit nummer congres ‘tbs op slot’ / verlaten van de kliniek ivm zittingen / column / herzienning / hoger beroep in stellen in de kliniek? / roadshow / interessante uitspraken / wist u dat...
en
nieuwsbrief
t bs
vierde jaargang nummer 7 - 2009
yspeert vwl advocaten
INLEIDING
Voor u ligt alweer onze zevende Nieuwsbrief TBS. De uitgave van onze Nieuwsbrief OO en VO is enigszins vertraagd, maar het lange wachten wordt goed beloond. We hebben namelijk opnieuw een uitgebreid en zeer actueel jurisprudentieoverzicht gemaakt, met boeiende en nuttige uitspraken van de tbs-rechter! Verder heeft de directeur van de Van der Hoevenkliniek, mevrouw dr. M. van Binsbergen, een column geschreven met als onderwerp ‘relaties in de tbs’. Een lastig onderwerp waar je heel verschillend over kunt denken. Als tbs-advocaat word ik regelmatig geconfronteerd met lastige vraagstukken over relaties in de tbs: mag een patiënt een relatie aangaan met een therapeute, heeft een cliënt het recht om te trouwen in een kliniek en kan een kliniek een relatie tussen een cliënt en zijn vriendin verbieden? Ik heb zo’n zes jaar geleden nog een kort geding moeten voeren over een liefdesrelatie tussen een cliënt en zijn vriendin, welke
destijds door de kliniek verboden werd. Ondanks de zeer kritische houding van de kliniek duurt de relatie nog steeds voort en kan deze dus als een goede en stabiele relatie worden aangemerkt. Voor cliënt en zijn resocialisatie is deze relatie heel belangrijk geweest. In deze Nieuwsbrief lees je verder over de mogelijkheid dat u zelf hoger beroep kunt aantekenen tegen de verlengingsbeslissing van de rechtbank, dat u niet bij alle rechtszittingen (waarbij u zelf partij bent) aanwezig mag zijn en dat een wetsvoorstel is ingediend om de bestaande herzieningsregeling te verruimen. Afsluitend heeft ons kantoor actief deelgenomen aan een symposium over het onderwerp ‘TBS op slot?’ en heb ik voor een publiek van rechters, officieren en behandelaren een uitgebreide en kritische lezing gegeven. Heel veel leesplezier toegewenst en mochten er naar aanleiding van deze Nieuwsbrief nog vragen zijn dan horen wij dat graag. n N.A. Heidanus
[email protected] www.yspeertvwl.nl vestiging Drachten Lavendelheide 13 telefoon (0512) 33 41 34 vestiging Groningen Helperpark 302 telefoon (050) 314 42 80 correspondentie adres Postbus 622 9200 AP Drachten
yspeert vwl specialismen aansprakelijkheids & verzekeringsrecht aanbestedingsrecht arbeidsrecht bestuursrecht
Congres ‘Tbs op slot’
Op dinsdag 14 april 2009 vond in de Jaarbeurs te Utrecht het congres plaats met de titel ‘Tbs op slot’. Het congres is bijgewoond door mr. Roosjen, mr. Heidanus en ondergetekende. Gelet op de titel van het congres zal het u niet verbazen dat gedurende deze dag het tbs-stelsel centraal stond. Het congres was bestemd voor personen die beroepsmatig met tbs te maken hebben, zoals officieren van justitie,
nieuwsbrief
OO&VO
1
advocaten, rechters, medewerkers van het Ministerie van Justitie en medewerkers van diverse klinieken. Zij waren in grote getalen aanwezig. Op het programma stond ’s ochtends een aantal sprekers, waaronder mr. Heidanus, en ’s middags was het tijd voor discussiëren in kleinere groepen. Daarna werd afgesloten met een borrel.
bouwrecht contractenrecht faillissementsrecht fiscaal recht huurrecht ICT/IE recht letselschade ondernemingsrecht personen & familierecht strafrecht tbs-recht
vervolg op pagina 2 >>
penitentiair recht slachtofferrecht economisch strafrecht
WIST U DAT...
Congres ‘Tbs op slot’ vervolg van pagina 1
Mr. Heidanus heeft in zijn betoog de oprechte zorgen over de toekomst van de tbs onder de aandacht gebracht. Hij heeft daarbij met name de rol van de media bekritiseerd. Zij schetsen vaak een irrëel beeld van het tbs-systeem. Incidenten komen uitvergroot in de krant en worden vaak als schokkend nieuws gepresenteerd. Mr. Heidanus heeft daarmee, terecht, geconstateerd dat de tbs een steeds terugkerende bron van angst en afkeer wordt, terwijl dat niet strookt met de werkelijkheid. Mr. Heidanus heeft in zijn lezing dan ook de nadruk gelegd op het positieve van de tbs. Hij heeft erop gewezen dat ernstige recidive na ontslag uit een tbs-kliniek veel
minder voorkomt dan bij ex-gedetineerden uit de gevangenis die geen behandeling hebben gehad. Al met al een heldere lezing over het imagoprobleem van de tbs. De conclusie van mr. Heidanus’ betoog: de tbs moet meer positief benaderd worden. Succes in de tbs blijft onzichtbaar en onbesproken, terwijl er toch echt veel positieve verhalen en resultaten verteld kunnen worden. Het was een interessante dag, waarbij de diverse beroepsmatige betrokkenen hebben kunnen discussiëren over de toekomst van de tbs. Er zijn diverse stellingen naar voren gebracht die er hopelijk toe kunnen leiden dat het tbs-stelsel in Nederland in het vervolg een positievere benadering zal krijgen. n M.J. Veenstra
n op 11 juni 2009 een feestelijke en spectaculaire opening heeft plaatsgevonden van de nieuwbouw langdurige forensisch psychiatrische zorg van de Pompestichting op de locatie Zeeland. n in deze voor de tbs soms moeilijke tijden er ook personen en/of bedrijven zijn die trots zijn op deze naam. Zo bestaat in Soest een bedrijf met de naam TBS Soest B.V., dat producten levert voor de weg- en waterbouw. Kennelijk is de negatieve berichtgeving over de tbs geen reden voor dit bedrijf om zijn naam te veranderen. Ook in het Friese Sybrandaburen bevindt zijn een bedrijf met de naam TBS Roestvaststaal industrie. Hiervoor geldt hetzelfde. n de tbs’er die is opgepakt voor gijzeling en verkrachting van zijn vriendin in Enschede blijft vastzitten tot zijn strafzaak begint. Dit heeft de rechtbank in Almelo besloten. Volgens de staatssecretaris van justitie heeft de Van der Hoeven kliniek met het verlenen van proefverlof aan de tbs’er volgens de regels gehandeld. Zij zei dit in een spoeddebat naar aanleiding van het misdrijf in Enschede. n de onlangs geopende Oostvaarderskliniek in Almere is uitgeroepen tot gebouw van het jaar 2009 door de Bond van Nederlandse Architecten. In het juryrapport staat onder andere aangegeven dat het gaat om een opmerkelijk tralieloos en transparant gebouwencomplex, vlak bij een woonwijk, waarin geraffineerd is gespeeld met openheid en geslotenheid. Wij zijn benieuwd of de bewoners van de kliniek dit ook zo ervaren.
mr. Heidanus tijdens het congres
VERLATEN VAN DE KLINIEK IN VERBAND MET ZITTINGEN
Anders dan sommigen misschien denken is het niet zo dat een tbs-er de kliniek altijd mag verlaten om bij een rechtszitting, waarbij hij zelf partij is, aanwezig te zijn. De wet regelt in welke gevallen de kliniek verplicht is om de tbs-er naar de zitting te laten gaan en daarvoor vervoer te regelen. In de eerste plaats moet de kliniek de tbs-er in staat stellen naar de zitting te gaan als deze wettelijk verplicht is om voor de rechter te verschijnen. Dit is bijvoorbeeld het geval
nieuwsbrief
OO&VO
2
bij de verlengingszitting, of wanneer de rechter heeft bevolen dat de tbs-er persoonlijk zal verschijnen. Ook als de tbser voor een misdrijf terecht moet staan is de kliniek wettelijk verplicht om hem naar de zitting laten gaan. In civiele of bestuursrechtelijke procedures ben je als partij doorgaans niet wettelijk verplicht om zelf op de zitting aanwezig te zijn. Daarbij moet worden bedacht dat de rechter de partijen in de meeste gevallen zal oproepen om ter zitting te verschijnen, maar zo’n oproep betekent nog niet dat partijen ook verplicht zijn om te komen. Als de tbs-er niet wettelijk verplicht is om op de zitting te komen, dan beslist
de kliniek of zij de tbs-er al dan niet naar de zitting laat gaan. De kliniek mag vervoer weigeren als er ernstige bezwaren bestaan tegen het verlaten van de inrichting. Er vindt dan een belangenafweging plaats, waarbij het belang van de tbs-er bij het bijwonen van de zitting wordt afgewogen tegen de mate van delicten vluchtgevaar en – daarmee samenhangend – de inspanningen die moeten worden verricht op het gebied van vervoer en beveiliging. n
Miriam Venema
lijke gevallen. Een herzieningsaanvraag kan
bron Volkskrant, 24 april 2009
door M. Venema HERZIENING
slechts in een zeer beperkt aantal gevallen worden ingediend. Hieronder zal ik kort uiteenzetten in welke gevallen herziening mogelijk is.
Wat te doen als je het als tbs-gestelde niet eens bent met het vonnis waarbij tbs is opgelegd, maar geen hoger beroep of cassatie meer openstaat? Op de verlengingszitting kan de schuldvraag niet meer aan de orde komen. Vaak wordt ons kantoor de vraag gesteld in hoeverre een herzieningsaanvraag uitkomst kan bieden. De laatste tijd staat de herziening steeds meer in de belangstelling, mede doordat dit middel in de Puttense moordzaak met succes is aangewend. Onlangs nog heeft de Hoge Raad de aanvraag tot herziening in de zaak tegen Lucia de B. gegrond verklaard. Dit zijn echter uitzonder-
nieuwsbrief
OO&VO
3
In de eerste plaats kan herziening worden aangevraagd als het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft vastgesteld dat in een bepaalde zaak sprake is van schending van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Deze schending moet wel door middel van herziening kunnen worden hersteld, bijvoorbeeld door de veroordeelde alsnog vrij te spreken. In de tweede plaats kan herziening worden aangevraagd in het geval waarin twee met elkaar strijdige bewezenverklaringen zijn uitgesproken. Hiervan zal in de praktijk bijna nooit sprake zijn. Een van de weinige voor-
beelden uit de rechtspraak betreft een toegewezen herzieningsaanvraag van iemand ten aanzien van wie is bewezen dat hij een ander met een mes heeft gestoken, terwijl een tijd later iemand anders voor hetzelfde steken met het mes is veroordeeld. De meest voorkomende grond voor herziening is echter het geval waarin sprake is van een nieuw feit (‘novum’) dat tijdens de behandeling van de strafzaak niet bekend was. Door dit nieuwe feit moet het ernstige vermoeden bestaan dat er – als de rechter eerder van dit feit had geweten – een vrijspraak, ontslag van alle rechtsvervolging of niet-ontvankelijkheid van het OM zou zijn gevolgd of dat een minder zware strafbepaling zou zijn toegepast (bijvoorbeeld: doodslag in plaats van moord). Bij dit laatste wordt alleen gekeken naar de maximumstraf die volgens de wet voor het bewezenverklaarde feit kan worden opgelegd. Dat de rechtbank, als zij op zitting van het feit had geweten, vermoedelijk een lagere straf of een andere sanctie zou hebben opgelegd, is – zo blijkt uit de jurisprudentie – niet voldoende voor een geslaagde herzieningsaanvraag. Dat hier streng mee om wordt gegaan blijkt onder meer uit het volgende voorbeeld uit de rechtspraak: in een zaak waarin een tbs met voorwaarden was opgelegd (mede) op basis van een – naar achteraf bleek – ondeugdelijk psychiatrisch rapport, heeft de Hoge Raad geoordeeld dat dit niet tot gevolg heeft dat een minder zware strafbepaling toepasselijk wordt. De herzieningsaanvraag werd afgewezen. Alleen als sprake is van één van de drie hiervoor genoemde gevallen, kan een herzieningsaanvraag worden ingediend. Daarbij is wel vereist dat de aanvraag de bewijsmiddelen moet bevatten waarop de herzieningsgrond steunt. Dit is vaak een moeilijk punt. Er is dikwijls een lang en uitgebreid onderzoek nodig om aan bewijsmiddelen te komen om de onschuld aan te tonen, wat voor een veroordeelde vaak niet te doen is. Er ligt op dit moment een wetsvoorstel om de bestaande herzieningsregeling te verruimen, zodat de rechtsbescherming van hen die ten onrechte zijn veroordeeld wordt verbeterd. Zo moet het in de toekomst voor de veroordeelde gemakkelijker worden om nader feitelijk onderzoek te laten verrichten voorafgaand aan een herzieningsaanvraag. Daarnaast zal er meer ruimte komen voor gewijzigde inzichten van deskundigen, zodat nieuw deskundigenbewijs in de toekomst eerder zal leiden tot toewijzing van een herzieningsaanvraag. O.a. door deze maatregelen moet het in de toekomst dus eenvoudiger worden om bij een onterechte veroordeling tot herziening over te gaan. n
COLUMN Relaties tijdens de tbs: van vragen naar nog meer vragen. Soms gebeurt het dat een onderwerp zich zo aan je opdringt, dat je er niet omheen kunt. Zo ontving ik op 24 april een uitnodiging voor een congres in Duitsland over Seksualiteit en Liefde tijdens de ‘Maßregelvollzug’, de Duitse vorm van onze terbeschikkingstelling (tbs). Blijkbaar hebben meer landen in Europa moeite met het vinden van een begrijpelijke term voor wettelijk verplichte behandeling. Maar dit terzijde. In april werd ik ook geconfronteerd met (a) het vraagstuk van relaties onder tbs-patiënten, (b) het vraagstuk van een kinderwens bij een vrouw in onze kliniek, die eerder haar kind heeft omgebracht, en (c) het vraagstuk of een vaste partnerrelatie bij onze patiënten nu een beschermende of risicoverhogende factor is, iets waarover onderzoek verschillende uitkomsten geeft. Om met (a) te beginnen. Liefde en relaties onder patiënten roepen in het algemeen sterke reacties op. Daar ben ik inmiddels aan gewend. Intense discussies worden gevoerd, met aan de ene kant voorvechters van ‘liefde en kinderen voor iedereen’ en aan de andere kant waarschuwingen, op basis van gegronde zorgen over relaties en kinderen die in (gegeven) probleemsituaties weinig kans hebben op een goed beloop. In de tbs roepen relaties tussen patiënten nog heftiger reacties op. In onze (tbs)kliniek behandelen wij zowel vrouwen als mannen. Iets wat in alle zorginstellingen normaal is, maar bij ons nog altijd verbazing oproept, wanneer iemand dit gegeven constateert. ‘Maar is dat veilig? Gaan die dan geen relaties aan?’ zo vroeg de Inspectie voor de Sanctietoepassing ons onlangs nog. Ja, luidt ons eenvoudige antwoord: soms gaan ze relaties aan. Maar dacht u dat ze dat niet deden bij gescheiden plaatsingen?’ Altijd is er dan even stilte, tot vervolgens doordringt dat relaties overal voorkomen, ook tussen mannen of vrouwen onderling. Zelfs in de Tweede Kamer zijn hier vorig jaar vragen over gesteld. Ook daar ging men er impliciet vanuit dat relaties alleen voorkomen wanneer je mannen en vrouwen samen plaatst in instellingen. In alle zorginstellingen, gevangenissen inclusief, weet men dat relaties erbij horen. Kort of lang, open of verborgen, wisselend dan wel monogaam. Ons beleid is daarin als volgt. Wij ontmoedigen relaties tussen patiënten. Altijd, omdat patiënten in alles wat speelt al de handen vol hebben aan de eigen problematiek, die je niet graag
nieuwsbrief
OO&VO
4
verdubbelt met de problematiek van een ander. Soms, vanuit delictspecifieke veiligheidsoverwegingen. Dan gaan wij daar ver in. Echt verbieden is ingewikkeld. Je kunt nauwelijks iets verbieden wat nu eenmaal heel erg hoort bij mensen en wat iedereen wil. Maar vooral om het ontbreken van iedere wettelijke grondslag om grondrechten zo fundamenteel af te nemen. Het is ook zeer de vraag of je zo diep in iemands leven wilt ingrijpen met wettelijke maatregelen. Waar leidt dat toe? Bij wie zeg je ja, bij wie nee? Als er relaties zijn, dan staan deze altijd onder strikte begeleiding. Relatiegesprekken, individuele controlegesprekken met ieder afzonderlijk, afspraken over seksualiteit en anticonceptie, afspraken over controles op middelengebruik, voorlichting over hygiëne en SOA, bredere netwerkbegeleiding: alles is onderwerp van behandeling en risicomanagement. Het is dus niet makkelijk om een relatie te hebben in de tbs. Veel tbs-patiënten hebben net als ieder ander relaties. Vaak zijn zij getrouwd of getrouwd geweest, met of zonder kinderen. Anders is er meestal een sterke huwelijkswens en heel vaak is er een kinderwens. Een kinderwens ontmoedigen wij altijd, maar ook dit kent geen grondslag voor een verbod, laat staan een verbod dat doorloopt na de tbs. Ik ben daarvan ook geen voorstander, terwijl ik soms tot in mijn diepste kern de overtuiging voel dat sommige van onze patiënten nooit (meer) een kind moeten krijgen. Wij noemen dat ‘het bijbrengen van een adequaat probleembesef, met een goede realiteitstoetsing.’ Met andere woorden: iemand helpen beseffen dat het bij bepaalde ziektebeelden, delicten en probleemsituaties niet veilig is voor een kind. Hierin gaan wij ver. Meestal lukt dat en beseffen patiënten ook dat kinderen een veilige omgeving nodig hebben, die niet iedereen kan bieden. Al doet dit vaak heel veel pijn en kan het jaren duren voordat dit echt geaccepteerd wordt. Het belang van het kind stellen wij centraal. En zo zit ik bij (b) het vraagstuk van een kinderwens bij tbspatiënten. Soms lukt het niet om een kinderwens bij een wens te houden. Dan blijft de kinderwens serieus bestaan, terwijl de specifieke problematiek en het risico voor het kind duidelijk aanwezig is. Dan rest ons het advies aan de rechtbank de tbs door te laten lopen, om een adequaat realiteitsbesef na te blijven streven. Naar aanleiding van berichten in de kranten over gezinsdrama’s met een zeer trieste en heel ernstige afloop, herinner ik mij een discussie met ambtenaren uit Den Haag. Is een beleid op gedwongen sterilisatie denkbaar? Na grote calamiteiten - als met het ‘Maasmeisje’ of rond ‘Savanna’ – komen discussies op gang over hoe dit te voorkomen in de toekomst. Uiteindelijk monden die discussies onvermijdelijk uit in de vraag of alle mensen geschikt zijn voor veilig ouderschap. Sommige ouders zijn daar niet toe in staat. Soms zijn ouders zelfs zelf het grootste risico voor de veiligheid van hun kind. En net als in de tbs, wordt dit risico
pas echt duidelijk nadat zij hun kind iets verschrikkelijks hebben aan gedaan. Veel van deze ouders komen dan in de tbs terecht. De ambtenaren dachten dan ook bij ons oplossingen te vinden voor het moeilijke vraagstuk over risicovol ouderschap. Of nog liever: hoe voorkom je door tijdige hulp of ingrijpen dat een kind iets heel ernstigs overkomt? Maar wij hebben natuurlijk geen pasklare antwoorden. Integendeel. Ook wij hebben meer vragen dan antwoorden. Zelfs in situaties die pasklaar lijken. Ik vroeg hen hoe bijvoorbeeld een wetsvoorstel op ‘gedwongen sterilisatie’ bij moeders na onherroepelijk veroordeelde kinderdoding eruit zou zien. Welke beleidsvisie zou daaraan vooraf gaan? Welk draagvlak zou er in de politiek zijn? Welke uitvoeringsinstantie zou dit voor haar rekening nemen? Hoe zou dit passen in het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens of het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten? Waar ligt de grens? Wie beslist? Wie voert uit? Het vraagstuk aan het begin van het bestaan is zo mogelijk nog complexer dan aan het einde ervan, zoals bij euthanasie. Wanneer grijp je in, wat is daarvoor de grondslag en hoe doe je dat? Wij hadden dus geen oplossingen voor het departement. Maar toch was er iets bereikt. Want een van hen, een oudere vrouw met lange ervaring als ambtenaar in Den Haag, zei bij het afscheid: ‘u handelt dagelijks met kwesties waar ze in de Tweede Kamer met een grote boog omheen lopen. En net als in de jeugdzorg krijgt uw sector de schuld als het fout gaat. Want dan had u beter moeten handelen, op een terrein waar echt effectieve bevoegdheden ontbreken, want daarvoor is naast politieke overeenstemming, vooral politieke moed nodig. En die is er niet meer, we pakken alles op basis van incidenten op, zonder echt resultaat, heel oppervlakkig, maar met de politieke waan dat stemmenwinst binnen is.’ Op de een of andere manier voel ik mij getroost door die woorden van toen. Want eind april haalde onze kliniek de krant. En een spoeddebat in de Tweede Kamer. Een zeer ernstig incident tijdens de behandeling van een van onze patiënten stelt ons voor de vraag of een relatie tussen patiënten (vraagstuk c) nu een beschermende factor is of niet, hoe je dat weegt en beoordeelt, hoe je zicht krijgt op problematiek die wordt afgeschermd en of je dan een verbod in kunt stellen of niet…en op grond waarvan je dat dan doet. Ik zou daarom graag naar het congres in Duitsland willen, maar heb daar de tijd niet voor door alle aandacht die nu over ons heen valt. De Tweede Kamer wil een onderzoek. Ik ga na wie bij ons in de kliniek wel tijd heeft voor het congres in Duitsland. Want wij zoeken antwoorden, echte fundamentele antwoorden op heel moeilijke vraagstukken in de (forensische) psychiatrie. n
mevrouw dr. M.H. van Binsbergen algemeen directeur Van der Hoeven Kliniek
ROADSHOW YSPEERT VWL ADVOCATEN ‘HOE HET NIET MOET’
deel 1 Als tbs-kantoor hebben wij de afgelopen maanden in een aantal tbs-klinieken lezingen verzorgd. We hebben 20 mei jl. in Veldzicht een lezing gegeven en op 15 juli jl. een lezing in de Van der Hoeven-kliniek. We hebben een praatje gehouden over uiteenlopende vragen van tbs’ers over hun tbs, behandeling en toekomst. We hebben de volgende drie thema’s aan de orde laten komen: 1. Gang van zaken tijdens de zitting; 2. De (on)mogelijkheden van beklag en beroep; 3. De rol van de advocaat c.q. rechter. Verder hebben we als tbs-advocaten een toneelstukje opgevoerd hoe het niet moet tijdens de zitting! Het was de bedoeling om te laten zien, uiteraard enigszins over de top, welke tien fou-
De advocaten (mr. Heidanus, mr. Roosjen en mr. Veenstra) van yspeert vwl acteerden tijdens de lezing in de Veldzicht kliniek in een rollenspel: ’Hoe het niet moet’.
nieuwsbrief
OO&VO
5
ten er tijdens de zitting kunnen worden gemaakt. Het publiek heeft dit toneelstukje enorm op prijs gesteld en bleek in staat te zijn om alle belangrijke fouten eruit te halen. Afsluitend hebben we een forumdiscussie gehouden, waarbij werkelijk alle vragen aan de orde gesteld konden worden. Veel vragen hebben we gekregen over onder andere de voorwaardelijke beëindiging van de verpleging, het inzien van het verpleegdossier, verlof en resocialisatie. Wij zijn als gespecialiseerde advocaten goed bekend in het tbs-veld, staan regelmatig met onze voeten in het moeras en kennen de wegen en mogelijkheden die de wet ons biedt. We hebben als kantoor een gezellige, leuke en informatieve middag in de beide klinieken verzorgd, waarbij wij als tbs-advocaten eens in een andere context iets hebben gedaan en gezegd en waarbij in een informele context de nodige knelpunten zijn besproken.
N.A. Heidanus
door S.O. Roosjen HOGER BEROEP INSTELLEN IN DE KLINIEK?
Zoals u vermoedelijk allemaal wel weet is het voor een terbeschikkinggestelde mogelijk hoger beroep aan te tekenen tegen een beslissing van de rechtbank, waarbij zijn of haar terbeschikkingstelling wordt verlengd. In de regel gebeurt dit doordat een terbeschikkinggestelde contact opneemt met zijn advocaat en deze vraagt het hoger beroep in te stellen. Dit moet gebeuren binnen veertien dagen vanaf het moment dat de beslissing om de terbeschikkingstelling te verlengen aan de terbeschikkinggestelde officieel is uitgereikt. Als de advocaat het hoger beroep vervolgens tijdig instelt wordt de zaak in hoger beroep nog een keer bekeken, zij het nu door de penitentiaire kamer van het Gerechtshof in Arnhem. Mogelijk minder bekend is een andere manier om in hoger beroep te gaan. Artikel 451a van het wetboek van strafvordering biedt daartoe een mogelijkheid. Daarin staat onder andere dat degene die verblijft
INTERESSANTE UITSPRAKEN
Het afgelopen halfjaar heeft ons kantoor opnieuw (het hele land door) flink geprocedeerd en gepleit ten behoeve van tbsgestelden. Dat heeft weer vele (vaak ook positieve en interessante) uitspraken van rechters opgeleverd. Belangrijke uitspraken die ook in uw zaak doorwerking kunnen hebben en in de toekomst voor u persoonlijk nuttig en belangrijk kunnen zijn! I ONVOORWAARDELIJKE OF VOORWAARDELIJKE BEËINDIGING TBS (OO OF VO) Ook het afgelopen halfjaar werd de tbs van een aantal van onze cliënten voorwaardelijk of onvoorwaardelijk beëindigd. Ik noem een aantal interessante uitspraken:
n Rechtbank Groningen, mei 2009 Vervolg op beslissing Hof Arnhem september 2008, zie ook Nieuwsbrief nummer 6. In september 2008 had het Hof Arnhem in hoger beroep geoordeeld dat de kliniek nieuwsbrief
OO&VO
6
in een rijksinrichting voor verpleging van terbeschikkinggestelden ook hoger beroep kan instellen door middel van het indienen van een schriftelijke verklaring, die gericht moet worden aan het hoofd van de inrichting. Speciale vormvereisten voor deze schriftelijke verklaring zijn er niet. Wel moet duidelijk zijn wie in beroep wil gaan tegen welke beslissing. Het hoofd van de inrichting moet een speciaal register bijhouden en daarin een aantekening maken van het binnenkomen van deze schriftelijke verklaring. Op deze manier wordt vastgelegd op welk tijdstip het beroep is ingesteld. Dit is vanzelfsprekend van belang voor de beantwoording van de vraag of het hoger beroep al dan niet op tijd is ingediend. Vervolgens wordt de verklaring doorgestuurd aan de rechtbank die de beslissing heeft genomen waartegen het beroep zich richt. Vervolgens wordt het hoger beroep behandeld als een hoger beroep dat direct bij de rechtbank is ingesteld door een advocaat. Bovenstaande manier van het in hoger beroep gaan kan een oplossing bieden voor de situatie waarin de beroepstermijn bijna voorbij is en het inschakelen van een
voor de eerstvolgende verlengingszitting bij de rechtbank een onderzoek moest hebben gedaan naar de mogelijkheden van een VO. Bovendien werd de tbs door het Hof niet met twee jaren maar met één jaar verlengd. Daardoor heeft alweer in mei 2009 bij de rechtbank Groningen een verlengingszitting van cliënt plaatsgevonden. De rechtbank is eveneens van oordeel dat de tbs voorwaardelijk kan worden beëindigd en wil nu dat de voorwaarden concreet door de Reclassering worden ingevuld. De kans is heel groot dat de tbs van deze cliënt, ondanks een verlengingsadvies van twee jaren, toch voorwaardelijk zal worden beëindigd in augustus 2009. Een prachtige ontwikkeling en een goed resultaat voor deze cliënt.
n Hof Arnhem, februari 2008 In hoger beroep beëindigt het Hof de tbs van betrokkene onvoorwaardelijk, ondanks het advies tot verlenging van de kliniek. Het Hof heeft geconstateerd dat de kliniek bij herhaling nagelaten heeft gevolg te geven aan diverse aanwijzingen van de rechter, waardoor onder andere de rechtsgang is belemmerd en een VO niet mogelijk is
advocaat mogelijk niet meer op tijd kan gebeuren. Dit laatste is overigens een reden waarom wij onze cliënten vaak vragen binnen een week nadat de verlengingsbeslissing is genomen door te geven of ze al dan niet in hoger beroep willen gaan. Op die manier heeft de advocaat dan nog voldoende tijd om het hoger beroep zelf in te stellen, dan wel een advocaat in een andere plaats te vragen het hoger beroep voor hem in te stellen. Bovenstaande manier van in hoger beroep gaan geldt voor het beroep tegen tbs-verlengingsbeslissingen, maar ook voor hoger beroep in strafzaken. De termijn waarbinnen in strafzaken in hoger beroep gegaan moet worden kan echter anders liggen. Tijdig overleg met je advocaat is daarom verstandig. Omdat wij bijna altijd op verzoek van onze cliënten zelf het instellen van hoger beroep regelen zijn wij benieuwd naar ervaringen van lezers van deze nieuwsbrief met het instellen van hoger beroep in de kliniek zelf. Graag horen wij hierover van jullie. n
gebleken. Dat het Hof tot deze draconische stap (einde tbs) overgaat, is zeer opvallend en veelzeggend. De laatste jaren kijkt het Hof kritischer naar de voortgang van de behandeling en durft hij soms stevige uitspraken te geven bij (zeer) ernstige tekortkomingen van de kliniek. Het Hof was in kwestie zeer ontstemd over het feit dat bij herhaling geen gevolg was gegeven aan rechterlijke uitspraken en dat daarmee betrokkene zijn – door de rechter gewenste – kans op resocialisatie werd ontzegd. Gelet op de houding van de kliniek en de opgetreden vertragingen vond het Hof een VO niet zinvol en daarom werd de tbs onvoorwaardelijk beëindigd.
n Rechtbank Den Haag, december 2008 In deze zaak (van een longstayer) is de tbs, na een onderzoek door het PBC, voorwaardelijk beëindigd en is de man vervolgens bij zus in Den Haag gaan wonen. Een prachtige uitspraak omdat het laat zien dat de longstay toch niet altijd volledig uitzichtloos is en dat ontsnappen uit de longstay toch mogelijk is! vervolg op pagina 7 >>
INTERESSANTE UITSPRAKEN
n Rechtbank Groningen, maart 2009
vervolg van pagina 6
De rechtbank is echter met de raadsman van oordeel dat er (te) weinig voortgang in de behandeling van betrokkene lijkt te zitten. De rechtbank benadrukt de noodzaak van een spoedige en adequate behandeling en zal de termijn van de verlenging thans beperken tot één jaar, teneinde de voortgang van de behandeling te kunnen monitoren. Namens cliënt had ik uitvoerig gepleit voor een verlenging van één jaar, ondanks het feit dat het de eerste verlengingszitting van cliënt was. Gelet op de onduidelijke vooruitzichten en het ontbreken van een doelmatige behandeling, vond ik een verlenging van één jaar aangewezen. De rechtbank heeft mij in dit pleidooi gevolgd en vond een toetsmoment op een kortere termijn aangewezen.
n Rechtbank Rotterdam, december 2008
De kliniek adviseerde een verlenging van twee jaren. De externe deskundigen, die in het kader van de verplichte 6-jaarsrapportage een psychologisch en psychiatrisch rapport hebben uitgebracht, vonden dat de tijd rijp was voor een VO. Ten behoeve van cliënt is uitvoerig en gemotiveerd gepleit voor een VO, waarna de rechtbank zijn zaak heeft aangehouden met opdracht aan de Reclassering om de mogelijkheden van een VO te onderzoeken. De Reclassering zag mogelijkheden en adviseerde ook om een VO op te leggen. Deze uitspraak is opvallend. Niet alleen omdat contrair aan het verlengingsadvies van twee jaren de tbs voorwaardelijk is beëindigd, maar ook omdat de VO op termijn werd beëindigd, namelijk twee maanden na de uitspraak van de rechter. Dit had te maken met het feit dat cliënt pas twee maanden na de uitspraak kon worden geplaatst in een speciale voorziening.
n Hof Arnhem, april 2009
Het Hof acht zich onvoldoende voorgelicht en zal de behandeling van de zaak heropenen. Onderzocht dient te worden wat de concrete mogelijkheden zijn tot een verantwoorde terugkeer van cliënt naar Marokko. Als de overdracht van de hulpverlening in het thuisland goed kan worden geregeld, zal de tbs van cliënt onvoorwaardelijk worden beëindigd.
n Rechtbank Middelburg, maart 2009
n Hof Arnhem, december 2008 en mei
De rechtbank concludeert op grond van de adviezen dat het recidivegevaar op korte en lange termijn zodanig gering is dat het niet langer is vereist dat de tbs wordt verlengd. De hulpverlening die cliënt in het kader van de tbs werd geboden zal na beëindiging van de maatregel in een vrijwillig kader gecontinueerd worden. Nu niet langer aan het gevaarscriterium wordt voldaan is geen plaats voor een VO, zoals door de officier van justitie is gevorderd. De rechtbank zal de vordering van de officier van justitie daarom afwijzen, zodat de tbs van cliënt zal eindigen.
2009 Tussenbeslissing december 2008: het Hof constateert dat de kliniek bij herhaling grove fouten heeft gemaakt en heeft hierover een groeiende zorg. De rechtsgang in de zaak van cliënt wordt door de gewraakte gang van zaken belemmerd en hij wordt hierdoor in zijn belangen geschaad. Hoewel het in gebreke blijven van de kliniek voornamelijk de behandeling betreft, lijkt ook de grens van een zorgvuldige rechtsgang in zicht te komen. Tussenbeslissing mei 2009: Nu de kliniek op dezelfde manier is verder gegaan, is het
II AANWIJZINGEN C.Q. BEHANDELADVIEZEN VAN DE RECHTER n Hof Arnhem, maart 2009
Het Hof acht het mede gelet op de door de raadsman van betrokkene terecht naar voren gebrachte bezwaren met betrekking tot de weinig voortvarende opstelling van de kliniek in deze zaak, noodzakelijk dat het verloop van de behandeling van cliënt reeds na één jaar wordt getoetst. Het Hof ziet hierin grond om, hoewel er op dit moment geen reden is om aan te nemen dat de tbs na dat jaar zal worden beëindigd, de tbs te verlengen met een termijn van één jaar.
nieuwsbrief
OO&VO
7
wilt u ook OOenVO ontvangen? zie achterzijde
Hof thans van mening dat de belangen van cliënt zwaarder wegen en de beëindiging van de tbs in zicht komt. Voor een onmiddellijke beëindiging van de tbs zoals verzocht door de raadsman, acht het Hof het thans te vroeg. Het Hof is vooralsnog van oordeel dat gewerkt moet worden aan de beëindiging van de dwangverpleging. Van belang is dat de Reclassering wordt ingeschakeld om onderzoek te doen naar de mogelijkheden van een VO. n Hof Arnhem, februari 2009
Hoewel duidelijk is dat de tbs van betrokkene niet binnen een termijn van een jaar (voorwaardelijk) beëindigd zal kunnen worden en dus verlenging van twee jaren voor de hand ligt, wordt de maatregel met één jaar verlengd, zodat zicht kan worden gehouden op de door de kliniek jegens betrokkene te verrichten inspanningen betreffende het resocialisatietraject. Noot: zoals hierboven aangegeven geeft het Hof de laatste jaren vaker een kritisch behandeladvies en verlangt hij dat deze in principe zal worden opgevolgd. Ook wordt regelmatig een tbs verlengd met één jaar, zodat beter de vinger aan de pols kan worden gehouden en de voortgang kan worden getoetst. III DIVERSEN n Beroepscommissie RSJ, april 2009
Uit de schriftelijke mededelingen blijkt niet dat klager voorafgaand aan de beslissingen is gehoord. De enkele mondelinge mededeling aan cliënt dat ten aanzien van hem dwangmedicatie wordt toegediend, kan niet worden aangemerkt aan het voldoen aan de hoorplicht. De beroepscommissie acht de hoorplicht een essentieel vormvereiste.
vervolg op pagina 8 >>
!
INTERESSANTE UITSPRAKEN vervolg van pagina 7
Verder werd de klacht over cameratoezicht gegrond verklaard. Ter zitting bleek dat de kliniek in de separatiecellen standaard cameratoezicht toepast en dit is in strijd met de wet. In iedere zaak dient het Hoofd van de inrichting een eigen afweging te maken, alvorens wordt beslist tot het toepassen van cameratoezicht. Nu dit niet is gebeurd is de beslissing op onzorgvuldige wijze tot stand gekomen. Gelet op alle gegrondverklaringen in deze kwestie werd aan cliënt een financiële tegemoetkoming toegekend van E30,-.
n Beroepscommissie RSJ, januari 2009 De beslissing van de kliniek om het transmuraal verlof van klager in te trekken op basis van de enkele mededeling van de politie over een tegen klager gedane aangifte, is in strijd met de wet en moet als onredelijk en onbillijk worden aangemerkt. Nu de rechtsgevolgen van de bestreden beslissing niet meer ongedaan zijn te maken, is aan klager een tegemoetkoming toegekend van E100,-.
n Rechtbank Breda, oktober 2008 en november 2008 In twee verschillende tbs-zaken heeft de
rechtbank Breda, om uiteenlopende redenen de tbs met een halfjaar verlengd. De wet staat een verlenging van een halfjaar evenwel niet toe. Het Hof Arnhem heeft inmiddels in een beroepszaak, welke door de officier van justitie was aangetekend, de beslissing van de rechtbank vernietigd en alsnog de tbs met een jaar verlengd. Noot: een halfjaar verlenging zou weliswaar handig zijn, als één jaar verlenging onnodig lang is en drie maanden (praktisch) te kort is. Het Hof wil hier niet aan omdat het in strijd met de wet is.
n Hof Arnhem, november 2008 Het uitgangspunt van het Hof is dat, wanneer aannemelijk is geworden dat de behandeling meer tijd in beslag zal nemen dan de tijd die resteert bij een verlenging van de tbs met een termijn van een jaar, de tbs in principe dient te worden verlengd met een termijn van twee jaren. In afwijking daarvan zal het Hof, gezien de adviezen van de externe deskundigen en de overtuiging van het Hof dat een nieuwe resocialisatiepoging niet gedoemd is te mislukken, de tbs te verlengen voor de duur van één jaar. Het Hof verwacht van de kliniek dat het ten tijde van een volgende verlengingszitting een aanvang is gemaakt met een onderzoek naar de mogelijkheden van een nieuwe resocialisatiepoging van cliënt en dat de kliniek daarvan in haar uit te brengen advies ook verslag zal doen.
n Rechtbank Groningen, juni 2009 Op verzoek van de raadsman heeft de rechtbank de behandeling van de zaak aangehouden teneinde nader geïnformeerd te worden met betrekking tot de longstay van cliënt. De rechtbank heeft in dat kader opdracht gegeven tot het doen opmaken door twee onafhankelijke deskundigen van rapportages over de longstay-status van betrokkene, de behandelingsmethodieken, verlofmogelijkheden en resocialisatie. Gelet op hetgeen door beide externe deskundigen naar voren is gebracht, ligt het in de rede dat de rechtbank zich zo spoedig mogelijk laat informeren over de noodzaak van het voortduren van de longstayplaatsing van betrokkene en over de stand van zaken met betrekking tot een eventuele hervatting van de behandeling van betrokkene. De rechtbank zal daartoe de zaak niet nog een keer aanhouden, maar de verlenging van de termijn op één jaar bepalen, zodat die informatie ter gelegenheid van het eerstvolgende verlengingsadvies verstrekt kan worden door de kliniek. Noot: een prachtige uitspraak voor cliënt, die door deze uitspraak toch wat licht aan het einde van de tunnel kan zien gloren. n
N.A. Heidanus
INFORMATIEBON Al onze vaste cliënten krijgen automatisch en kosteloos de Nieuwsbrief toegezonden! Bent u nog geen cliënt van Yspeert Vwl advocaten, maar wilt u wel graag de Nieuwsbrief ‘OO & VO’ toegezonden krijgen, dan kunt u zich aanmelden door de onderstaande informatiebon aan ons kantoor toe te zenden in een gesloten enveloppe (telefonisch aanmelden mag natuurlijk ook!).
!
Ik wil graag de Nieuwsbrief ‘OO & VO’ automatisch toegezonden krijgen.
naam
kliniek
Ik heb de volgende vraag, suggestie, anekdote en/of opmerking:
VOLGENDE KEER o.a. de volgende onderwerpen
Deze informatiebon kunt u sturen naar het op de voorzijde van de nieuwsbrief vermelde correspondentie adres.
nieuwsbrief
OO&VO
8
-
ervaringen met verlof interessante uitspraken column de zin of onzin van een overplaatsing roadshow Yspeert VWL deel 2
