N I E U W S B R I E F N O V E M B E R

N I E U W S B R I E F N O V E M B E R 2015

Geachte leden, Het was wel spannend wat de opbrengst zou zijn van de Rabobank Clubkas Campagne. We eindigden op de zesde plaats en de opbrengst was € 2.288,00. Een mooi bedrag, maar lager dan vorig jaar. Dat kwam doordat een stem € 4,00 opleverde in plaats van € 5,00 het vorige jaar en er waren ook 24 stemmen minder. Dus het volgend jaar weer eens flink stemmen werven, want de campagne gaat door. We gaan uit ons dak. Pardon, het dak wordt vervangen. De ingediende omgevingsvergunning, die door Peter van de Westerlo is gemaakt, is goedgekeurd en we hopen eind november weer onder de nieuwe pannen te zijn. Een flinke klus voor Theo van Daele, onze huismeester. Maar ik sta hem bij met …….? U heeft natuurlijk ook gezien, dat de ramen van de zolder zijn vernieuwd. Met name de kozijnen waren flink verrot. De zolder is helemaal geruimd, waarvoor vooral Thom van der Straaten en Hans van Hoek enorm veel werk hebben verzet. Een compliment is zeker op zijn plaats. Op 30 november is de werkgroepenvergadering. De contactpersonen hebben de uitnodiging gekregen met het verzoek om alle werkgroepleden ook uit te nodigen. De bijeenkomst is in het Trefpunt en begint om 19.30 uur. De Uytbeyndel zag er weer mooi uit met deze keer een grote bijdrage van gastschrijvers. Een prima ontwikkeling. De PR-werkgroep heeft het traject voor een nieuwe huisstijl ingezet. U wordt op de hoogte gehouden. Wat een belangstelling was er voor de lezing over Het Riet! Ruim driehonderd bezoekers in twee avonden. Bedankt Ed van de Kerkhof voor de lezing en Leny Hendriks voor de flink wat extra moeite omdat men moest inschrijven . Voorzitter Rob Berkvens Verder in deze Nieuwsbrief: - Opening tentoonstelling 75 Jaar KDO en meer! - Lezing Oost-Brabant in de Franse tijd op 9 november - Film- en fotoavond op 19 november - Deurne-wittut op 21 november - Massale belangstelling voor lezing over Het Riet - Lezing over de Sint en de Sinterklaasviering door de eeuwen heen - Rooster vrijwilligers 1

Tentoonstelling 75 Jaar KDO en meer!

Van zondag 8 november 2015 tot en met 28 februari 2016 loopt in het Heemhuis aan de Stationsstraat 73 de tentoonstelling: 75 jaar KDO en meer! Hierin wordt de geschiedenis belicht van deze bloeiende Deurnese gymnastiekvereniging. De tentoonstelling wordt op 8 november geopend door voorzitter Leo Cuijpers van KDO Deurne. 75 Jaar oud is de huidige club. Heropgericht in 1940 en opvolger van een al in 1913 in het leven geroepen gymnastiekvereniging. We hebben het dan over een geschiedenis van meer dan honderd jaar. In de expositie tonen we wie de sleutelfiguren waren, laten we oude en nieuwe attributen en uniformen zien en proberen we met teksten en foto’s een beeld te geven van de ups en downs die de vereniging in de loop der jaren meemaakte. Gezien de te verwachten toeloop van genodigden is het raadzaam om de tentoonstelling pas na de openingsdatum te bezoeken. Openingstijden: elke tweede en vierde zondag van de maand van 14.00 tot 17.00 uur en elke dinsdag van 19.00 tot 21.00 uur. Gratis entree.

Oost-Brabant in de Franse tijd Wat bracht de Franse Revolutie teweeg in de Peel? Simon van Wetten verzorgt maandag 9 november in Museum Klok & Peel in Asten over dit onderwerp een lezing in het kader van de lezingenreeks: De Peel tussen droom en daad. Ontvangst met koffie/thee vanaf 19.30 uur, aanvang presentatie 20.00 uur, entree € 7,50. 2

In 1794 begon voor de dorpen rond de Peel de Franse Tijd. Een briefje van de Franse generaal Salme illustreert de sprong van de oude naar de nieuwe tijd. Salme leidde de Franse troepen die via de oostelijke helft van Brabant hun weg naar het noorden zochten. Het bedoelde briefje schreef Salme vanuit het kasteeltje van Beek en Donk, dat hij had ingevorderd en inrichtte als hoofdkwartier. Dat Salme juist in dit mooie slotje wenste te resideren geeft al aan waar de Fransen voor kwamen: het uitdragen van de revolutie. Dan kun je namelijk zonder gewetenswroeging kasteeltjes inpikken van zo’n nietsnut als een edelman. Maar… in zijn brief excuseerde Salme zich voor de plunderingen waaraan enkele van zijn soldaten zich hadden schuldig gemaakt. Dat was niet de intentie der Franschen, oorlogende tegen den tyrannen. Zulke soldaten waren de naam der Fransen niet waardig en zij zouden daarom worden geëxecuteerd. Iedereen werd uitgenodigd naar dit spektakel te komen kijken, opdat de Brabanders met eigen ogen konden zien dat de bedoeling der Fransen een goede was! Wat er vervolgens tussen 1794 en 1813 veranderde? Alles! En dat ook nog in een razend tempo. Voor de bewoners van de Peel was het in elk geval behoorlijk wennen! Simon van Wetten (1955) woont in Gemert, is historicus, archiefmedewerker, docent geschiedenis en freelance journalist. Lezing Joks Janssen verzet De wegens ziekte geannuleerde lezing van Joks Janssen van 26 oktober wordt alsnog gegeven op maandag 7 december in Zalen van Bussel in Deurne. De lezingenreeks is een initiatief van Stichting Behoud Kasteelerfgoed Asten, Heemkundekring H.N. Ouwerling Deurne, Heemkundekring De Vonder Asten-Someren, Museum Klok & Peel Asten en Regionaal Historisch Centrum Eindhoven.

Film- en fotoavond op 19 november

Café National aan de Stationsstraat 3 in Deurne kende tijdens zijn korte bestaan van 1914 tot 1923 twee uitbaters: Jan van Gerwen en Helena Obers-Steijvers. (Foto: collectie familie Obers) De werkgroep Beeld en Geluid van onze heemkundekring verzorgt op 19 november een film- en fotoavond in Cultuurcentrum Martien van Doorne in Deurne. Voor de pauze wordt een film over beeldhouwer Joep Coppens en een film over Huize De Romein vertoond. Na de pauze neemt de 3

werkgroep bezoekers aan de hand van foto’s van cafés uit het verleden en heden mee op een kroegentocht door Deurne. Aanvang 20.00 uur. Voor leden is de entree gratis; voor nietleden bedraagt de entree 2,50 euro. De eerste film over kunstenaar Joep Coppens (1940) uit Vlierden is in 2010 gemaakt door Henk Goorts, Paul van Hoek en Jacques Moors van Videoclub Deurne. De aanleiding was het 50-jarig kunstenaarschap van beeldhouwer Coppens, die in de documentaire diverse aspecten van zijn ontwikkeling als kunstenaar en van zijn werk belicht. Zoals, na vroeg werk in hout en steen, zijn keuze om zijn sculpturen in brons vorm te geven. Tevens vertelt hij over thema’s die steeds weer terugkeren in zijn werk. Joep Coppens studeerde aanvankelijk bij de Academie voor Industriële Vormgeving in Eindhoven en van 1961 tot 1964 bij Fred Carasso aan de Jan van Eyck Academie in Maastricht. Van 1965 tot 1967 was hij bij Ateliers ’63 in Haarlem leerling van Wessel Couzijn. Zijn werk is op veel plaatsen in de openbare ruimte te zien en is aangekocht door particulieren en overheden. Deze film duurt 45 minuten. De tweede film is in 2013 gemaakt door Henk Goorts bij het eeuwfeest van Huize De Romein in Deurne. De film vertelt de historie van dit monumentale pand aan de Romeinstraat en van zijn bewoners. De Romein werd in 1913 in opdracht van Hendrik Ouwerling gebouwd onder architectuur van Cor Roffelsen. Het pand bleef ook na het overlijden in 1932 van Hendrik Ouwerling in handen van zijn familie. Pas in 1992 werd het verkocht aan de familie Hoebergen. Huize De Romein werd gerestaureerd en sinds 1994 wonen Willie en Henrica Hoebergen er. In de loop der jaren heeft het pand diverse functies en bewoners gehad en tijdens WO II kende Huize De Romein een bewogen periode. Sinds 2001 heeft het pand de status van Rijksmonument. Deze film duurt 17 minuten Aan de hand van foto’s uit het archief van de heemkundekring wordt na de pauze een kroegentocht gemaakt. Inmiddels verdwenen cafés en huidige etablissementen passeren de revue. De werkgroep Beeld en Geluid zal tal van bijzonderheden weten te vertellen over deze kroegen.

Deelname aan dorpsquiz Deurne-Wittut Leden van onze heemkundekring, voor het merendeel vaste bezoekers van de dinsdagavonden, gaan deelnemen aan de dorpsquiz Deurne-Wittut. Er is een team gevormd met o.a. de leden Hans Timmers, Piet Hoebergen, Hans van Hoek, Tom van de Straaten, Pieter Koolen, Liesbeth van Veghel, Josée van der Loo, Pierre van der Loo, Anton Vissers en Rob Berkvens. Klaas Hendriks gaat fungeren als teamcaptain. Er is voor de ludieke naam Café Lutters gekozen. Het komt er in het kort op neer dat er op zaterdag 21 november 2015 ’s avonds in het Heemhuis een vragenboek moet worden ingevuld. De quiz heeft een ludiek karakter. Meer informatie kan men vinden op de site www.deurne-wittut.nl

Massale belangstelling bij bijzonder interessante lezing over het Riet Tweehonderd jaar geleden was het Riet in Zeilberg, begrensd door Hornveld, Bandert, Wittedijk en Onderdijk, woeste grond. Broekland, hei, een paar schaapskooien en verder niks. Oké, er werden plaggen gestoken, bijenkorven uitgezet en men liet er schapen grazen. Maar dat was dan ook alles. Hoe en door wie het gebied ontgonnen werd, waardoor het landschap, ondanks specifieke problemen vanwege lage ligging en Peellandbreuk, veranderde in gecultiveerde landbouwgrond in 4

keurige rechthoekige percelen, daarover ging de lezing van heemkundelid Ed van de Kerkhof op 1 en 8 oktober in Den Draai in Zeilberg. Over de geschiedenis van ‘nieuw land’ en zijn bewoners; nieuwkomers toen, Zeilbergers nu. Bewoners, van wie de familiegeschiedenis op het Riet nu al vele generaties teruggaat.

Voor de lezing van Ed van de Kerkhof over het Riet was de zaal van Den Draai toepasselijk ingericht. (Foto: Hein van Bakel) In Den Draai Op verzoek van de werkgroep Historisch Erfgoed Zeilberg werd de lezing niet gehouden op de reguliere locatie, het Parochiecentrum in Deurne, maar in Den Draai in Zeilberg. Leny Hendriks van de organiserende werkgroep van Heemkundekring H.N. Ouwerling en Ed van de Kerkhof stemden hier graag mee in. Mede dank zij de uitstekende voorbereidingen van Leny Hendriks en de voorzieningen in Den Draai was de lezing een succes. Twee keer volle bak De zaal in Den Draai was voor de lezing op 1 oktober in een mum van tijd uitverkocht. Nog nooit bezochten ruim 150 belangstellenden een lezing van de heemkundekring. Vooraf was de belangstelling al als groot ingeschat, maar de opkomst op 1 oktober overtrof de verwachtingen. Belangstellenden kregen daarom nog een kans de lezing bij te wonen. Op 8 oktober heeft Ed van de Kerkhof in Den Draai de geschiedenis van het Riet en zijn bewoners opnieuw belicht. Geïllustreerd met historische afbeeldingen én met foto’s van Hein van Bakel van het landschap en de bewoners van het Riet. Opnieuw was de belangstelling massaal. Er werden 140 bezoekers verwelkomd. Het Riet is een project van Ed van de Kerkhof en Hein van Bakel. Geprobeerd wordt fondsen te werven voor het uitbrengen van een fotoboek over het Riet. 5

Lezing over de Sint en de Sinterklaasviering door de eeuwen heen

Links: De Byzantijnse manier waarop Sint Nicolaas als heilige wordt afgebeeld. Rechts: In muurschilderingen in aan Sint Nicolaas gewijde kerken en in manuscripten worden legenden over hem afgebeeld. Hier hoe hij een in nood verkerende boot te hulp komt. (Foto’s: Josée van der Loo) Donderdag 20 oktober luisterde in het Parochiecentrum een niet zo’n groot maar zeker wel geïnteresseerd publiek naar de lezing van Frits Booy met de titel: Ziet, hoe St. Nicolaas zijn leven soms waagt. Hij plaatste de Sint en de Sinterklaasviering in een historische context. Frits Booy, voormalig leraar Nederlands, is geboeid geraakt door het leven van de heilige Nicolaas en de viering van zijn naamdag. Onduidelijk is zijn geboortedatum, maar hij moet geleefd hebben tussen 250-325 na Chr. Hij volgde zijn vader op als bisschop van de Oost-Romeinse stad Myra (nu Demre in Turkije) en men weet in ieder geval dat hij aanwezig was bij het Concilie van Nicea in 325. Hij werd in Myra begraven, maar zijn gebeente werd later in de 11de eeuw door inwoners van het Italiaanse Bari door roof gered voor de oprukkende Ottomaanse stammen uit het oosten. In Bari werd hij in een speciaal voor hem gebouwde kerk begraven. Jaarlijks wordt water uit zijn graf getapt, sterk verdund en voor goede prijzen aan pelgrims en toeristen verkocht. Als beschermheilige van zeevaarders werd hij veel vereerd in kerken en kapellen aan de kusten van Europa. Amsterdam heeft maar liefst acht kerken die de naam van Sint Nicolaas dragen of droegen. Hoogtepunt van de verering van de heilige lag rond het jaar 1000. Verhalen en legenden Over hem zijn veel verhalen en legendes overgeleverd. Zoals het verhaal van de drie arme maagden die hij, gouden plakken/ballen strooiend in hun huis, van een bruidschat voorzag; de in nood verkerende boot, die hij naar een veilige haven dirigeerde; en de drie vermoorde, in stukken gehakte en gepekelde studenten die hij weer tot leven bracht. Uit deze laatste legende ontstond in Spanje de 6

gewoonte van verklede studenten om snoepgoed en schoenen uit te delen. Frits vertelde ook dat Sinterklaas op zijn paard in de voorchristelijke tijd al zijn voorloper had in ondermeer de Germaanse god Wodan. De middeleeuwen en later Zwarte Piet ontstond al in de middeleeuwen als de duivel, het zinnebeeld van het kwaad. Zo werd hij ook oorspronkelijk naast Sinterklaas afgebeeld. De Sint legde hem vast met de ketting. In de huidige discussie over Zwarte Piet wordt een verband gelegd met de slavernij. Het beeld van de Sint met de afschuwelijke duivel is ook in Duitsland ( Ruprecht)en Oostenrijk (Krampus) bekend. Tijdens de protestantse overheersing in Nederland werd Sinterklaas verboden. Heiligenverering was taboe en het snoepgoed was ook al niet goed voor het kinderbuikje. Maar de Sint ging ondergronds en zijn naamdag werd binnenshuis gevierd tot grote woede van de dominee. Een bekend gebruik in die tijd was het vergulden van de vrijer van speculaas. Zag die er mooi uit, dan werd die geschonken aan zijn of haar geliefde. Hij zag er in het noorden van het land toen uit als een enge man, terwijl men in het zuiden vasthield aan het beeld van de bisschop. Tot het midden van de 19de eeuw deed de Sint alles alleen. Het eerste plaatje met een Moorse page, staande naast de sint en een bruin paard op een stoomraderboot, verscheen in 1850. De eerste intocht in Nederland vond plaats in Venray. Daarin liepen naast de Sint engelen en knechten mee en een Duitse man speelde een zwarte Ruprecht. Het oudste Sinterklaaslied is van 1720: Sinterklaas goed heiligman… In 1845 verscheen het lied: Zie de maan schijnt door de bomen… Het woord surprise komt van de gewoonte om in een mooi appeltje een zilveren dubbeltje te verbergen. De letter had een praktische herkomst. Een moeder van een groot gezin maakte voor ieder kind een bordje met lekkers en speelgoed en zette bij ieder bord de eerste letter van de naam in deeg. Toen chocoladefabrikant Van Houten ontdekte hoe men chocola hard kon maken, werden de letters daarvan gemaakt. Dit en nog veel meer vertelde Frits Booy aan een niet zo’n groot, maar erg geïnteresseerd publiek dat weer een stuk wijzer werd.

Vrijwilligersrooster Gastvrouw en gastheer tijdens de volgende open zondagen van 14.00 tot 17.00 uur zijn: 8 november : Henk v. Straaten - Peter en Beppie v.d. Berk 22 november : Karin Akkers - Sjaan v.d. Weijst - Sjaak Obers 13 december : Jan Adriaans - Riek Aarts - Loes v.d. Heuvel 27 december : Rob Berkvens - Gerard Goossens - Bep v.d. Crommenacker

Zet in uw agenda Werkgroepenvergadering op 30 november voor alle leden van onze werkgroepen. Aanvang 19.30 uur in het Trefpunt. Denk ook aan het tijdig, vóór 20 november, aanleveren van uw begroting 2016 en uw geplande activiteiten voor komend jaar via onze penningmeester Jan Adriaans, [email protected]

Redactie: Nelly van Rijt

7