Milieu
Van een gemeenschapsproject voor duurzame energie op een afgelegen Schots eiland tot het gebruik van waterkracht voor de opwekking van energie voor mensen in afgelegen gebieden in Nepal – we helpen onze klanten een positief verschil te maken op ons milieu.
Percentage kredieten en investeringen in milieuprojecten
Duurzame energie en energie-efficiëntie Hoe het energiesysteem van Europa mede door financieringen van Triodos Bank wordt getransformeerd tot een systeem dat ons milieu beschermt en dat eerlijker is voor de mensen die er afhankelijk van zijn.
Biologische landbouw en biologisch voedsel Het verband tussen onze gezondheid en de manier waarop ons voedsel wordt geproduceerd doet ertoe. We werken met kopstukken van de biologische landbouw in heel Europa die de bedrijven financieren achter een duurzaam-voedselsysteem dat flora en fauna beschermt, hoge standaarden voor dierwelzijn hanteert en het milieu beschermt.
Duurzaam vastgoed Naast het aanbieden van groene hypotheken waarmee huishoudens worden gestimuleerd hun CO2-uitstoot te verminderen, financiert Triodos Bank ontwikkelingen in nieuwbouw- en renovatieprojecten, zodat vastgoed aan de hoogste duurzaamheidsstandaarden voldoet.
226
Duurzame energie Impactmetingen Triodos Bank financiert onder andere ondernemingen die duurzame energieprojecten ontwikkelen en exploiteren. Daarnaast richt de bank zich op projecten op het gebied van energiebesparing en bevordering van energie-efficiëntie. Eind 2014 financierden de Triodos Groep en haar beleggingsfondsen gezamenlijk 379 projecten in heel Europa (2013: 376). De gezamenlijke opwekkingscapaciteit van deze projecten was 2.100 MW (2013: 2.300 MW). Dit was voldoende om 1 miljoen Europese huishoudens een jaar lang van energie te voorzien (2013: 1,3 miljoen). Per klant van Triodos Bank hebben we dus de elektriciteitsbehoefte van 1,9 huishoudens gefinancierd.
227
Onze visie en activiteiten Onze visie op duurzame energie Triodos Bank beschouwt energie als een primaire levensbehoefte en daarmee als iets dat zeker duurzaam moet worden opgewekt en gebruikt voor toekomstige generaties.
Waarom het ertoe doet hoe we onze energie opwekken
Kredietverlening duurzame energie Percentage van onze kredieten aan de duurzame-energiesector
De stijgende wereldwijde vraag naar energie, de zorgen over de energieveiligheid en de potentiële impact van de wereldwijde klimaatverandering zijn kwesties geworden die steeds dringender aandacht behoeven. We zien potentieel voor technologieën voor duurzame energie en energie-efficiëntiemaatregelen om een meer veerkrachtig, gedecentraliseerd en duurzaam energiesysteem te creëren dat toegerust is om deze uitdagingen in de toekomst het hoofd te bieden. Europese overheden ondersteunen stappen in deze richting volgens de ‘20-20-20’-doelstelling van de EU waarin wordt gepleit dat voor het jaar 2020 20% van de energie afkomstig is uit duurzame bronnen, voor 20% meer energie-efficiëntie en voor 20% minder uitstoot van broeikasgassen. Triodos Bank speelt een belangrijke rol bij deze inspanningen om de impact van duurzame energie en energie-efficiëntieprojecten te vergroten.
Financiering van duurzame energie per subsector
Onze prioriteiten Door onze aandacht te richten op de inzet van volwassen technologieën zoals wind- en zonne-energie zijn we in staat een zinvolle bijdrage te leveren aan de noodzakelijke overgang naar ons energiesysteem. Doordat we al meer dan 25 jaar duurzame energieprojecten financieren, hebben we een schat aan ervaring en expertise opgebouwd die wordt gewaardeerd door de ontwikkelaars en exploitanten van duurzame energie met wie we samenwerken wordt gewaardeerd.
% ontleend aan gegevens op het moment van publicatie
We vergroten onze impact ook door te werken met meer gevarieerde eigendomsstructuren zoals gemeenschapsprogramma’s voor duurzame energie en het financieren van energie-efficiëntie infrastructuur binnen de gebouwde omgeving.
Onze activiteiten Alle energieprojecten die we financieren dragen bij aan onze visie van een duurzaam-energiesysteem.
228
Of het nu gaat om de installatie van nieuwe opwekkingscapaciteit voor duurzame energie (door wind- of zonneenergie of waterkracht) of energiebesparingen en efficiëntiemaatregelen, al onze projecten leveren een zinvolle bijdrage aan een veerkrachtiger, duurzamer en schoner energiesysteem.
Praktijkvoorbeeld Essel-Clean Solu, Nepal
Welke uitdaging vormde de inspiratie voor uw project? 42% van de bevolking van Nepal heeft geen toegang tot energie ondanks het feit dat het land een enorm waterkrachtpotentieel heeft dankzij de vele rivieren en de grote hoogteverschillen. Deze twee factoren samen vormen ideale omstandigheden voor waterkrachtprojecten. Naar schatting heeft Nepal circa 40.000 megawatt (MW) aan economisch haalbaar waterkrachtpotentieel. Op dit moment is er echter niet meer dan circa 600 MW waterkracht ontwikkeld. In het algemeen is energie schaars in Nepal. In het droge seizoen zijn stroomonderbrekingen tot 18 uur per dag geen uitzondering. Hierdoor wordt de economische ontwikkeling van het land ernstig belemmerd, aangezien ondernemers daardoor niet genoeg goederen kunnen produceren en sommigen zich zelfs genoodzaakt hebben gezien hun bedrijven te sluiten. Het Essel-Clean Solu-project zorgt voor meer dan 10% extra capaciteit op de energiemarkt. We hopen dat hiermee de gemiddelde uitvalduur minder wordt en dat dit de economische ontwikkeling van het land ten goede komt.
Wat was de innovatie waarmee dit probleem wordt aangepakt? Het Essel-Clean Solu-project is een riviercentraleproject in ontwikkeling in het oostelijk deel van Nepal, ten zuiden van de Mount Everest. Het project heeft een geïnstalleerd vermogen van 82 MW en een jaarlijkse energieproductie van naar verwachting bijna 450 GWh. Dit komt overeen met een vermindering met 352 ton CO2.
Welke impact had Triodos Bank op het bedrijf? Triodos Bank heeft een langdurige relatie met Clean Energy Development Bank, een van de initiatiefnemers van het project en lid van de Global Alliance for Banking on Values. Essel-Clean Solu is deels gefinancierd met een lening van Triodos Groenfonds. Een andere trusted partner - de Nederlandse Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO) – was eveneens betrokken bij de financiering van het project. Triodos Bank is al diverse jaren actief in Nepal via haar Emerging Markets-activiteiten en heeft zich met haar expertise in de Energie- en Klimaatsector langdurig aan het project verbonden.
229
Welke impact heeft het bedrijf gehad op de sector waarin het actief is? Als eerste nationaal en internationaal gefinancierde waterkrachtproject van het land wordt met Essel-Clean Solu baanbrekend werk verricht. Het project is de eerste in zijn soort en een hoeksteen van de ontwikkeling van de energiesector in Nepal. Het is de eerste keer dat buitenlandse kredietverleners zijn gaan samenwerken met Nepalese banken. Zonder buitenlandse investeerders zou Essel-Clean Solu nooit tot stand zijn gekomen, omdat Nepal niet over de benodigde middelen op lange termijn beschikt voor projecten van deze omvang. Om het project te laten slagen was het van essentieel belang dat het vertrouwen van buitenlandse kredietverleners werd gewonnen. Doordat het merendeel van het project wordt gefinancierd met Nepalees vermogen en dankzij de productie van energie voor intern gebruik en de betrokkenheid van een groot aantal buitenlandse investeerders, markeert het Essel-Clean Solu-project een historische ontwikkeling in de Nepalese energiesector.
Welke impact had het bedrijf op de gemeenschap? Essel-Clean Solu draagt in hoge mate bij aan de bestrijding van de energie-armoede in het land. Door zo'n drie miljoen mensen toegang te bieden tot energie zal Essel-Clean Solu een cruciale invloed hebben op de ontwikkeling op lange termijn, waardoor de kwaliteit van leven voor een groot deel van de bevolking beter wordt. Bovendien zullen de bouw en de exploitatie van het project naar verwachting meer dan 1.000 banen opleveren en bijdragen aan de algehele ontwikkeling van het projectgebied. Geen van de inwoners van het gebied hoeft als gevolg van de werkzaamheden te verhuizen. Door 10% toe te voegen aan de energiecapaciteit van het land zal het project tot aanzienlijke stabiliteit in het energieaanbod leiden, en zo een bijdrage te leveren aan de economische ontwikkeling.
Hoe deelt Triodos Bank de visie achter het project? Triodos Bank deelt de mening dat het voor de overgang van een 'kolengestookte' naar een duurzame economie van essentieel belang is om de vraag naar energie te verminderen, om energie zo efficiënt mogelijk te gebruiken, en om op grote schaal te investeren in duurzame energiesystemen, en tegelijkertijd over te stappen op koolstofarme brandstoffen. Triodos Bank ziet ook de noodzaak in om buitenlandse investeerders te betrekken bij een project dat bedoeld is om meer mensen in afgelegen gebieden toegang te bieden tot energie.
Methoden De berekening van de vermindering van de CO2-uitstoot gebeurt aan de hand van omrekenkoersen (kWh gram CO2) van het Greenhouse Gas Protocol Initiative op basis van het Beoordelingsrapport 2007 van het internationaal klimaatpanel IPCC. De omrekenkoersen geven aan met hoeveel gram de CO2-uitstoot is verminderd in de mix van alle energiecentrales in een land waarin wij actief zijn voor elke kWh groene energie die in 2006 (de meest recente datum waarover wij beschikken) is geproduceerd. In deze mix is ook de opgestelde duurzame energiecapaciteit meegenomen die niet bespaard zou worden met andere groene energie. In werkelijkheid is de CO2-reductie dus iets hoger. Onze berekening is gebaseerd op het gemiddelde energiegebruik per kWh per huishouden om het bijbehorende cijfer te extrapoleren. We houden in ogenschouw dat sommige landen zoals het Verenigd Koninkrijk over andere methodes beschikken (zoals het Britse Renewables).
230
De berekeningen van de 'impact per klant' die in dit jaarverslag worden gebruikt, zijn gemaakt op basis van de gemiddelde spaartegoeden per klant over alle vijf de vestigingen. Deze gemiddelde tegoeden zijn vervolgens gerelateerd aan eenzelfde deel van de totale impact van Triodos Bank in een bepaalde sector. Eind 2014 waren er in totaal 530.000 klanten. Circa 10% hiervan heeft betrekking op energie, opgewekt dankzij de duurzame energiebeleggingen van Triodos Investment Management.
231
Biologische landbouw en voeding Impactmetingen De biologische landbouwbedrijven die door Triodos Bank worden gefinancierd, produceerden in 2014 het equivalent van 23,6 miljoen maaltijden. Dat is voldoende om circa 21.600 mensen gedurende een jaar te voorzien van biologisch voedsel (2013: 21.400). We financieren circa 31.500 hectare biologische landbouwgrond in heel Europa. Dit betekent landbouwgrond ter grootte van één voetbalveld voor elke 10,1 klanten van Triodos Bank, elk voldoende voortbrengend voor 450 maaltijden per jaar.
232
Onze visie en activiteiten Onze visie op biologische landbouw en voeding Onze relatie met de grond en de aarde vereist een systemisch perspectief. We kunnen het ons niet langer permitteren om een wereldbeeld te hanteren dat landbouwgrond ziet als het beginpunt van een grenzeloos winningsproces. In plaats daarvan moet landbouw worden bezien binnen de context van een natuurlijk systeem van voedingsstoffen, water, biodiversiteit, dierwelzijn en sociale omstandigheden.
Kredietverlening biologische landbouw en voeding Percentage van onze kredieten aan de biologische landbouw- en voedingsector
De impact van landbouw We hebben boeren nodig die methodes gaan toepassen die natuurlijke bronnen conserveren en recyclen. We willen een levendige en gevarieerde landbouwsector helpen creëren met meer kleinere landbouwbedrijven die nauwere banden met lokale gemeenschappen en lokale consumenten hebben. Het respecteren van dierenwelzijn is een fundamenteel aspect van hoe we omgaan met de wereld om ons heen en een kernprincipe van biologische landbouw. Bij biologische landbouw staan bescherming van en respect voor de natuur voorop. Daarom is het hanteren van hogere standaarden voor dierenwelzijn dan bij conventionele landbouw een van de voornaamste doelstellingen.
2,8% ann biologische landbouw 1,9% aan biologische voedingsbedrijven
Financiering van biologisch voedsel per subsector
Het respecteren van dierenrechten komt voort uit de overtuiging dat wij mensen een verantwoordelijkheid hebben als dominerende soort op deze planeet. Voorts is er wetenschappelijk bewijs dat hogere standaarden voor dierenwelzijn bij biologische landbouw ook leiden tot gezondere producten voor mensen (denk aan minder gebruik van antibiotica). Hogere standaarden voor dierenwelzijn betekenen gezondere dieren, en positieve voordelen voor mensen die van voedsel kunnen genieten waarbij geen gebruik wordt gemaakt van kunstmatige hormonen of antibiotica.
Onze prioriteiten We richten ons op het ondersteunen van boeren die laten zien wat de voordelen van duurzame en biologische landbouwprincipes zijn. We willen ook meer duurzaam bebouwde grond stimuleren door kredieten te verlenen voor het omschakelen van gangbare naar biologisch bewerkte grond. Ook willen we de gezonde ontwikkeling ondersteunen van de voedselsector in brede zin door producenten, distributeurs, retailers en traiteurs van voedsel te financieren die hun betrokkenheid bij duurzaam voedsel laten zien en die aan de stijgende vraag naar biologisch voedsel voldoen.
233
Onze activiteiten Bij biologische landbouw wordt geen gebruik gemaakt van kunstmatige meststoffen en pesticiden, onderkent men het belang van biodiversiteit en worden de hoogste standaarden van dierenwelzijn doorgevoerd.
Financiering van biologische landbouw per subsector
Alle landbouwkredieten van Triodos Bank zijn verstrekt aan landbouwbedrijven die biologisch zijn gecertificeerd, zich in de overgangsfase bevinden naar biologische productie of duidelijk laten zien dat ze achter die principes en praktijken staan. Daarnaast financieren we detailhandel, groothandel, distributieen cateringbedrijven die biologische voedsel-, drank- en andere producten leveren. Via de door Triodos Investment Management beheerde fondsen ondersteunen we ook biologische en fair-trade voedselproducenten in opkomende markten, waaronder het Triodos Organic Growth Fund, een langetermijn private equity ‘evergreen’ fonds.
% ontleend aan gegevens op het moment van publicatie
234
Biologische landbouwgrond (hectare) en aandeel totale landbouwgrond in Europa 2011
Bron: FiBL
Triodos Bank financiert 29.771 hectare biologische landbouwgrond in heel Europa – het equivalent van circa 60% van de totale biologische landbouwgrond in Nederland.
235
Praktijkvoorbeeld El Huerto de Lucas (De Tuin van Lucas)
Waarop is dit project geïnspireerd? Gezondheid en milieu, dat is waar het allemaal om draait bij De Tuin van Lucas, de eerste 100% biologische markt van Madrid. Meervoudige Chemische Sensitiviteit (MCS) is een aandoening waarbij men overgevoelig is voor bepaalde stoffen die aanwezig zijn in de atmosfeer en in alledaagse producten als deodorant, aftershave, zeep en zelfs kleding. Pilar Muñoz-Calero, een arts die zelf aan MCS lijdt en een van de grondleggers is van De Tuin van Lucas, is voorzitter van de Stichting Alborada en sterk pleitbezorger van de biologische markt. Mede door haar eigen ervaring weet zij het belang van een schone leefomgeving en het gebruik van milieuvriendelijke producten - variërend van voedingswaren tot producten voor persoonlijke hygiëne - op waarde te schatten. Haar doel was het creëren van een ruimte in het centrum van een stad als Madrid die vrij was van vervuiling en giftige chemicaliën, waar mensen boodschappen konden doen, uit eten konden gaan en zich goed konden voelen. Ook haar neven zijn betrokken bij de markt: Javier Muñoz-Calero, gerenommeerd chef-kok en actief voorstander van het eco-restaurant in De Tuin van Lucas, en Alejandro Muñoz-Calero, als manager.
Met welke innovatie is dit probleem aangepakt? De Tuin van Lucas bestaat uit meer dan 450 vierkante meter gewijd aan het behouden van de gezondheid en de bescherming van het milieu door voeding – “het beste medicijn.” In elk stalletje op de markt wordt een ander product verkocht, hetgeen verantwoorde consumptie eenvoudiger maakt. De producten variëren van biologisch fruit en groenten, ecologische stukken vlees, duurzaam gevangen vis, vleeswaren, peulvruchten, ijs, kruidenthee, jam en ambachtelijke producten tot ecologische schoonmaakmiddelen en natuurlijke cosmeticaproducten. In het bedrijfsrestaurant, die zich in het centrum van de markt bevindt, worden biologische maaltijden verkocht tegen betaalbare prijzen. In De Tuin van Lucas is ook een afvalinzamelpunt aanwezig voor papier, plastic, glas, batterijen en afgewerkte olie, dat zowel door restaurateurs als klanten wordt gebruikt. Energiezuinigheid en duurzame bouw staan eveneens centraal bij de marktaanpak. Energie is afkomstig uit duurzame bronnen, materialen zijn milieuvriendelijk en de lucht wordt gefilterd.
236
De Tuin van Lucas biedt ook ruimte aan andere activiteiten plaats ter stimulering van de gezondheid, ecologie en persoonlijke ontwikkeling, zoals discussies, workshops en bijeenkomsten.
Wat was de impact van Triodos Bank op het bedrijf? De Tuin van Lucas is geopend in mei 2014. Triodos Bank heeft onder andere de locatie, de bouw, de materialen en de koelunits gefinancierd. De bank heeft het project van meet af aan gesteund dankzij de betrokkenheid van het project bij initiatieven ter bevordering van verantwoorde consumptie, biologische landbouw en veeteelt, en gezonde voeding. Bij de samenstelling van dit verslag heeft Triodos Bank de verbouwing van de markt gefinancierd zodat klanten makkelijker onder één dak hun boodschappen konden doen.
Wat was de impact van het project op de sector? Hoewel biologische winkels en eco-restaurants al enige tijd bestaan, kan De Tuin van Lucas worden gezien als een pionier die het concept 'biologische markt' in de sector heeft geïntroduceerd. Het doel is om biologische voeding makkelijker verkrijgbaar te maken en een betere prijs/kwaliteitverhouding te bewerkstelligen.
Wat was de impact van uw project op de gemeenschap? De biologische supermarkt en het eco-restaurant van De Tuin van Lucas bevinden zich in Chueca, een strategisch gelegen deel van de hoofdstad waar veel mensen komen. Met het project worden niet alleen de consumenten uit het gebied bereikt; het heeft ook gevolgen voor producenten en distributeurs die zorgen dat de biologische producten van het veld op tafel of in het winkelwagentje komen. De Tuin van Lucas verzet heel wat werk voor de promotie van verantwoorde consumptie van biologisch voedsel en andere producten die helpen bij het behoud van het milieu, de stimulering van lokale economieën en de bescherming van de volksgezondheid.
Hoe draagt Triodos Bank de visie van het project uit? De duurzame benadering van het project werd mogelijk gemaakt door de duurzame financiering door Triodos Bank. “Gezien de waarden van het project was het niet meer dan logisch dat we voor de financiering voor een ethische bank kozen om De Tuin van Lucas te verwezenlijken. Triodos Bank is evenzeer begaan met het milieu en de volksgezondheid en begreep wat met het project van meet af aan werd beoogd," aldus Pilar MuñozCalero.
Methoden We nemen 100% van de impact voor onze rekening wanneer we medefinancier zijn van een project. Zorgboerderijen worden uitsluitend meegenomen wanneer hun hoofdactiviteiten en -inkomsten bestaan uit landbouw en veeteelt, met zorg als nevenactiviteit. Indien het niet mogelijk is om 100% van de benodigde gegevens te verkrijgen, meten we ten minste 80% van de projecten in de portefeuille, middelen we dit cijfer en berekenen we het cijfer voor de resterende 20%. Met behulp van de door het Global Footprint Network en het Wereldnatuurfonds (WNF) ontwikkelde Ecologische Voetafdruk-methode is een inschatting gemaakt van het totaal aantal mensen dat van voedsel zou kunnen worden voorzien dat afkomstig is van de biologische landbouwgrond die wordt bewerkt met behulp van kredieten van Triodos Bank. Uit deze theoretische benadering blijkt het verband tussen het voedingspatroon van mensen en de landbouwgrond die hun voedsel voortbrengt.
237
De Ecologische Voetafdruk (EV) is een meting van de ‘global hectares’ (gha) die verband houden met economische activiteiten die een bepaalde bron verbruiken. Het Global Footprint Network heeft voor een groot aantal landen een schatting van de EV gemaakt. Het WNF schat dat voor de hele EU gemiddeld 1,06 gha landbouwgrond en 0,19 gha weiland nodig is om iedereen in Europa en daarbuiten een jaar lang van voedsel te voorzien dat afkomstig is van de bewerkte grond. Het WNF heeft schattingen gemaakt van de EV voor elk van de vijf landen waar Triodos Bank de biologische landbouw financiert. Deze gegevens zijn gebruikt bij het maken van een schatting van het aantal mensen dat drie keer per dag van een maaltijd kan worden voorzien die afkomstig is van de totale bewerkte landbouwgrond van de Europese voedselproductiebedrijven die door Triodos Bank worden gefinancierd. De berekeningen van de ‘impact per klant’ die in dit jaarverslag worden gebruikt, zijn gemaakt op basis van de gemiddelde spaartegoeden per klant over alle vijf de vestigingen. Deze gemiddelde tegoeden zijn vervolgens gerelateerd aan eenzelfde deel van de totale impact van Triodos Bank in een bepaalde sector. Eind 2014 waren er in totaal 530.000 klanten. Een voetbalveld is ongeveer 0,6 hectare groot.
238
Duurzaam vastgoed Impactmetingen Triodos financiert ongeveer 2.400 eco-vriendelijke woningen (2013: 2.200) en ongeveer 120 bedrijfspanden die rond 150.000m2 kantoorruimte beslaan – genoeg voor circa 7.500 mensen. We financieren ook 1.400 hectares (2013: 1.000 hectares) natuur-/beschermd gebied. Dat is circa 27m2 aan natuur-/beschermd gebied per klant – ongeveer de afmeting van een kleine tuin.
239
Onze visie en activiteiten Onze visie op duurzaam vastgoed Gebouwen verbruiken op dit moment 40% van alle energie die in de EU wordt geproduceerd en leveren eenzelfde aandeel aan de CO2uitstoot in Europa. Indien we willen overgaan op een daadwerkelijk duurzame economie moeten we nagaan hoe we gebouwen moeten bouwen en onderhouden.
Kredietverlening duurzaam vastgoed Percentage van onze kredieten aan de duurzame vastgoedsector
Hightech duurzame ontwikkelingen Er zijn technologieën en technieken om nieuwe panden te bouwen met duurzame materialen en ontwerpen. Deze gebouwen verbruiken veel minder energie en stoten minder CO2 uit, waardoor ze een enorme impact realiseren in een sector die van oudsher op dat gebied zeer inefficiënt is. Een fantastische mogelijkheid voor Triodos Bank om mee te bouwen aan de toekomst.
Behouden van het oude, moderniseren van het nieuwe Het merendeel van de hedendaagse gebouwen zal er over 50 jaar nog steeds staan en veel historische gebouwen zullen vanwege hun culturele functie behouden blijven.
Financiering van duurzaam vastgoed per subsector
Voor bestaande panden kunnen renovatie- en moderniseringsprojecten de duurzaamheid van gebouwen enorm verbeteren – onder andere door isolatiemaatregelen, het gebruik van energiezuinige verlichting en verwarming, geavanceerde beheersystemen en energiezuinige apparatuur. De manier waarop een pand wordt gebruikt speelt ook een grote rol bij de totale impact ervan; bijvoorbeeld de bezettingsgraad van een kantoorgebouw en de mate waarin het gebruik maakt van telecommunicatietechnologie zoals videoconferencing om het aantal zakelijke reizen te beperken.
Onze activiteiten Triodos Bank financiert ontwikkelingen in nieuwbouwprojecten zodat vastgoed aan de hoogste duurzaamheidsstandaarden voldoet. We financieren ook de renovatie of herontwikkeling van bestaande panden zodat ze energiezuiniger worden.
% ontleend aan gegevens op het moment van publicatie
Een duurzaam dak boven uw hoofd Sommige vestigingen verstrekken ook hypotheken aan particulieren, waarbij ze voornamelijk hoge duurzaamheidsstandaarden stimuleren, en degenen die de duurzaamheidsklasse van hun woning willen verbeteren ondersteunen.
240
Praktijkvoorbeeld The Lodge: een duurzaam vastgoedproject voor mensen met een beperking
The Lodge is een energiezuinig vastgoedproject voor mensen met een beperking, ontwikkeld door vastgoedkantoor Leiegoed. Triodos Bank hielp met de financiering. Wij hadden een gesprek over het project met de manager van Leiegoed, Luc Peerlinck.
Wat was de uitdaging voor dit project? “Als vastgoedonderneming hechten we veel belang aan ethisch bouwen. Duurzaamheid en ecologie worden steeds belangrijker, daarom kozen we voor een duurzaam laagenergiegebouw. Concreet bouwen we 14 huurwoningen: 8 appartementen, 6 studio’s en een gemeenschappelijke ruimte. Het bijzondere aan The Lodge is dat de helft van de woningen is voorbehouden voor mensen met een fysieke of mentale beperking. Momenteel is er amper aanbod voor mensen met een beperking, dus daar wilden wij verandering in brengen.”
Op welke manier is jullie aanpak innoverend? “In de eerste plaats omdat we kiezen voor een duurzaam laagenergiegebouw met houtskeletwanden en betonnen vloerplaten. Een houtskeletbouw in de buitenbouw bij appartementen is vrij nieuw, omdat je goed moet nadenken over brandveiligheid en een sterke bouwstructuur. Daar zijn we in geslaagd. Hierdoor kunnen we een laag energieverbruik garanderen. Daarnaast werken we ook met betaalbare huurprijzen, waardoor de woningen voor veel meer mensen toegankelijk zijn. Op het gelijkvloers bouwen we bovendien een gemeenschappelijke ruimte die aangepast is aan rolstoelgebruikers. Die ruimte kan als ontspanningsruimte gebruikt worden, maar bijvoorbeeld ook voor een doktersbezoek of een therapiesessie. De helft van de woningen is sowieso voorbehouden voor mensen met een beperking. Maar het zou kunnen dat een bewoner extra hulp nodig heeft. Daarom kan de andere helft ook verhuurd worden aan een familielid of aan een hulpverlener.”
Welke impact heeft Triodos Bank op uw project? “Leiegoed heeft de oorspronkelijke gebouwen aangekocht. Die worden eerst afgebroken en daarna kunnen we beginnen aan de werf. Triodos financiert iets meer dan de helft van het totaalbudget, ongeveer 2 miljoen euro.
241
Voor Triodos Bank was het erg belangrijk om ons engagement te bewijzen. Het feit dat we bewust kiezen voor een duurzaam laagenergiegebouw voor mensen met een beperking was dan ook doorslaggevend om de financiering binnen te halen.
Welke impact heeft uw project op de vastgoedsector? “Er zijn amper woningen beschikbaar voor mensen met een beperking. Maar ik ben ervan overtuigd dat andere bedrijven uit de vastgoedsector nu mee op de kar zullen springen. Aangepaste woningen voor mensen met een beperking is cruciaal in onze samenleving, dus ik hoop dat ons project een aanzet is voor soortgelijke initiatieven.”
Welke impact heeft uw project op de samenleving? “In de zorgsector zijn er ellenlange wachtlijsten voor mensen met een beperking. The Lodge kan een aanzet zijn om meer middelen vrij te maken voor mensen met een beperking. Voor ons betekent een duurzame samenleving een samenleving met aandacht voor het individu en voor ecologie. Iedereen heeft zijn plek nodig en heeft recht op een kwalitatieve, duurzame woning voor een betaalbare prijs. We willen ook het contact met de medebewoners aanmoedigen. Daarom kiezen we bij The Lodge voor een gemeenschappelijke ruimte, maximumhuurprijzen en een laagenergiebouw. Zo willen we het contact tussen de medebewoners aanmoedigen en het bewustzijn rond energiezuinig wonen laten groeien.”
Op welke manier deelt u dezelfde visie met Triodos Bank? “Zoals Triodos Bank kiest voor ethisch bankieren, kiezen wij voor ethisch bouwen. Zo vonden wij onze ideale partner voor The Lodge.”
De Hallen
Wat was de uitdaging voor dit project? Hoe vormen we een leegstaand rijksmonument om tot een duurzaam en inspirerend complex? Dat was de vraag voor de initiatiefnemers van de renovatie van De Hallen: de voormalige paardentramremise uit het begin van de twintigste eeuw in Amsterdam Oud-West. Ze vonden een antwoord. Want het eens zo verrommelde complex is sinds de heropening in 2014 het kloppend hart van het staddeel. Openbare bibliotheek, leescafé, restaurant, filmhuis, TV-studio, kinderdagverblijf, kunstuitleen, mode-ateliers, ambachtelijke werkplaatsen, publiekspassage: allemaal vonden ze een plaats in De Hallen. In de openbare
242
passage worden activiteiten georganiseerd, waaronder de Local Goods Weekend Market met biologische producten uit de regio. Het openbare karakter maakt het gebouw tot een inspirerende ontmoetingsplek die de verbinding in de samenleving versterkt en de leefbaarheid van Oud-West bevordert. Initiatiefnemer van de renovatie was André van Stigt in nauwe samenspraak met buurtbewoners, toekomstige gebruikers en de gemeente Amsterdam.. Gezamenlijk richtten zij Stichting TramRemise OntwikkelingsMaatschappij (TROM) op, verantwoordelijk voor renovatie, beheer en exploitatie.
Op welke manier is jullie aanpak innoverend? Na de herontwikkeling is De Hallen een energiezuinig complex geworden. De CO2-uitstoot is met meer dan 50% afgenomen en de energieprestatie van het monument kon worden verbeterd van energielabel G naar A. Dit was het hoogst haalbare label voor dit oude gebouw met grote en moeilijk te verwarmen ruimtes. In De Hallen wordt onder meer gebruik gemaakt van zonnecollectoren, warmte-koude-opslag en ledverlichting. Het gebouw is bij de renovatie goed en hoogwaardig geïsoleerd. De Hallen is niet alleen een innovatief project als het gaat om de energieprestatie. Ook in financieel opzicht is het project vernieuwend. Zo maken de opbrengsten uit de huur van horeca en hotel het mogelijk om creatieve starters betaalbare atelierruimte te bieden. De renovatie is grotendeels zonder subsidie gefinancierd. Ook dat is uniek. De benodigde middelen waren naast private investeerders, afkomstig van leningen van bij Triodos Bank, (M: het was geen investering) Triodos Groenfonds en het Nationaal Restauratiefonds.
Welke impact heeft Triodos Bank op uw project? Verbinding en betrokkenheid: dat waren tijdens de renovatie de leidende principes van TROM, de stichting die verantwoordelijk is voor de herontwikkeling van De Hallen. Die uitgangspunten staan nog steeds centraal nu het complex in gebruik is. Beide principes komen tot uiting doordat het gerenoveerde complex een verbindende functie heeft in de omgeving, en doordat gebruikers en buurtbewoners actief betrokken waren bij de renovatie. Ze komen ook terug in de manier waarop financiers al in een vroegtijdig stadium ook inhoudelijk waren betrokken bij de planvorming. Triodos Bank en Triodos Groenfonds verstrekten niet alleen kapitaal, ze hadden een essentiële rol in een voorspoedige voortgang van het bouwproces, dachten actief mee over de haalbaarheid van de exploitatie en waren als betrokken financiers bereid om een aanvullende financiering te verstrekken t.b.v. de realisatie van de Parisienzaal.
Welke impact heeft uw project op de vastgoedsector? De Hallen is voor de vastgoedsector een inspirerend voorbeeld van het duurzaam renoveren van een monumentaal gebouw. De renovatie was technisch innovatief en leidde tot een energiezuinig complex. De herontwikkeling van De Hallen laat zien dat het mogelijk is om een groot complex weer een eigentijdse functie te geven, en dat dat financieel rendabel kan zónder grote subsidies.
Welke impact heeft uw project op de samenleving? Het is eerder genoemd: de gerenoveerde Hallen is een ontmoetingsplek en heeft een verbindende functie in de stad en de buurt. Maar de maatschappelijke bijdrage is veel breder. Een mooi voorbeeld daarvan zijn de opleidingsmogelijkheden die het complex beidt. In Nederland neemt het aantal mensen af dat kennis, vaardigheid en ervaring heeft bij het restaureren en onderhouden van monumenten. Net als het aantal leerlingen dat zich aanmeldt voor ambachtelijke opleidingen: ook dat krimpt. Om aan die ontwikkeling tegenwicht te bieden, zijn in de gerenoveerde tramremise ambachtelijke ateliers en leerlingwerkplekken ingericht.
243
Om jongeren bijvoorbeeld weer warm te maken voor specialistisch onderhoudswerk, leidt het bouwbedrijf zijn mensen onder andere in De Hallen ‘on the job’ op. Op de school en in de ateliers wordt gewerkt aan verschillende projecten rond herstel en verbouw van allerlei monumentale gebouwen in Amsterdam. Verder bieden verschillende gebruikers van het complex werkplekken aan voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Op welke manier deelt u dezelfde visie met Triodos Bank? Triodos Bank financiert duurzame projecten die bijdragen aan levenskwaliteit. Monumentale gebouwen zoals De Hallen bevorderen de leefbaarheid en verhogen de belevingswaarde van hun omgeving. Monumenten hebben een cultureel-historische waarde. Vaak gaat het om markante gebouwen waar mensen zich mee verbonden voelen en die het gezicht van een stad bepalen. Dat maakt het belangrijk om ze te behouden en ze een eigentijdse invulling te geven, zodat ze een verbindende functie kunnen spelen in de samenleving. Bovendien levert een gebouw dat prettig is om in te verblijven, een directe bijdrage aan de levenskwaliteit van bewoners, gebruikers en bezoekers. Ook dat is voor Triodos Bank een belangrijke reden om te investeren in duurzaam vastgoed. De gebouwde omgeving is verantwoordelijk voor 30% van het totale energieverbruik. Met het ontwikkelen van energiezuinig vastgoed is dus veel milieuwinst te behalen. Duurzaam renoveren van bestaande panden, levert een belangrijke bijdrage aan het terugdringen van de CO2-uitstoot.
Methoden Bij onze berekeningen zijn we uitgegaan van een gemiddeld vloeroppervlak per kantoormedewerker van 20m2.
244
