Mijn kind is te dik… Oorzaak, gevolg en behandeling
Rintveld, Altrecht
Medisch contact nr 49 In een nieuwe multidisciplinaire richtlijn is afgesproken dat obesitas een chronische ziekte is. Dit heeft niet alleen consequenties voor de vergoeding van het behandelen van kinderen en volwassenen, maar ook voor de verantwoordelijkheid van artsen.‘ Ieder kind moet op de weegschaal.’ Denkt u dat er een verband is tussen uw gezondheid en uw gewicht?’ Deze zin komt uit een presentatie van huisarts Ton Dapper voor collega-huisartsen.
Mijn kind is te dik... 1. 2. 3. 4.
Incidentie en oorzaken Klachten Complicaties Wanneer zit een dik kind niet lekker in zijn vel? 5. Behandeling
Casus Meisje 14 jaar, verwezen via GGD
Wat vindt u hiervan? Wat valt er op? Herkent u dit? Wat gaat u doen?
% overgewicht 1997:
jongens 4-16 jr:9,7% meisjes 4-16 jr:13%
2003:
jongens 4-16 jr:14,5% meisjes 4-16 jr:17,5%
Oorzaken, de 3 “C’s”
Feiten… • • • •
Schaarste naar overvloed Zelden hormonale oorzaak Veranderde voeding vaker, snoep en dranken Weinig extra calorieen per dag > grote effecten per jaar (Kind +100/dag = 5 kg per jaar) • Beweging afgenomen en hoe ouder hoe minder
Lichamelijk onderzoek
Lichamelijk onderzoek
Lichamelijk onderzoek
Lichamelijk onderzoek • Algemene indruk • Dysmorfe kenmerken • Lengte, gewicht, BMI • Tensie • Puberteitsstadium • Vetverdeling evt taille en heupomtrek • Striae • Acanthosis nigricans • Overbeharing
Casus, meisje 12 jaar Dietiste: “ Er spelen diverse factoren een rol bij het overgewicht, ze beweegt te weinig, beweegt ongemakkelijk, psychische problemen o.a. door scheiding ouders, negatief zelfbeeld” “ In de familie komt diabetes voor eveneens hart en vaatziekten.”
Casus, meisje 12 jaar Voorgeschiedenis: vaatring bij aorta ok op ½ jaar Anamnese: zie dietiste, opa type 2 diabetes, vader “lichte vorm” Lichamelijk onderzoek: obesitas (BMI 28 kg/m2), puberteitsstadium: M5P5
Wat gaat u doen?
Casus, meisje 12 jaar Aanvullend onderzoek ALAT 38 Nuchter glucose 5.3, 2 uur glucose 11.0 Nuchter insuline 25.2, 2 uur insuline 203 mU/l Echo lever: lichte steatosis hepatis
Wat gaat u nu doen?
Casus, meisje 12 jaar Wat is uw vraag aan de dietiste? Wat is uw vraag aan de fysiotherapeut? Wat is uw vraag aan de psycholoog?
Casus, meisje 12 jaar
Dietiste, sporten zelf
Na 1 jaar 5 cm langer, 4 kg lichter: BMI 25,1 kg/m2 (overgewicht) Aanvullend onderzoek: ALAT 20 Glucose nuchter 4.4, 2 uur 6.0 Insuline nuchter 9.1, 2 uur 33.9 Ontslag…
Diagnostiek Overgewicht nuchtere bloedafname -
glucose lipidenprofiel leverfuncties Hb Schildklierfunctie
Diagnostiek (Morbide) Obesitas Dagopname waarin: -OGTT en lab overgewicht -Quick scan, PedsQl en Eetvragenlijst Fysiotherapeutische screening Op indicatie echo lever, Xlinkerhand
Complicaties • NOOIT oorzaak! • Leverfunctiestoornissen 21%, waarvan 4 x bewezen steatose! • Lipidverstoring 19% • Glucoseintolerantie 8% • Verhoogde bloeddruk 5% • PCO 5% • 1x galstenen, 1xhelicobacter
Leversteatose bij kinderen Non-alcoholic fatty liver disease
‘non-alcoholic fatty liver disease’ bij kinderen: een nieuwe complicatie van obesitas. Bocca et all. Ned Tijdschr Geneeskd 2008; 152 (45):2443-7
Leversteatose bij kinderen • • • • • •
Incidentie 10-77% Insulineresistentie van belang Verhoogd aanbod vrije vetzuren Toegenomen lipogenese lever Correlatie visceraal vet Rol metformine?
Lipidverstoring statinen geindiceerd? • Familiaire hypercholesterolemie • Enige geregistreerde middel: pravastatine 20 mg 8-14 jr, > 40 mg • Andere risicogroepen: - Type 1 diabetes - Type 2 diabetes - Obesitas???
Wanneer zit een dik kind niet lekker in zijn vel?
Niet lekker in je vel: symptomen • • • •
School: leren en gedrag! Vrienden: buitenspelen? ‘Geen zin’, piekeren, slecht slapen Lichamelijke klachten: buikpijn, hoofdpijn • Ruzie binnen gezin
Behandeling en waar zit je in de puberteit? Bepaalt mede de kans op succes...
Hypothalame hypofyse gonadenas
Hypothalame hypofyse bijnieras
Hypothalame hypofyse groeihormoon
meisjes versus jongens
Lichaamsverandering mag... - bij meisjes vanaf 8 jaar - bij jongens vanaf 9 jaar
Behandeling -Dietiste -Beweging -Psycholoog -Programma’s in omgeving
Te dik “ alarmsymptomen” •Morbide obesitas •Afbuiging lengtegroei •Menstruatiestoornis •Familieanamnese •Etniciteit •Risicofactoren •Sociaal isolement •Eetbuien en braken
