Mechelen Mei

__________________________________________________________________________________ 2 Een realisatie van EHSAL & Voka Kamer van Koophandel Halle-Vilvoorde / Mechelen – Mei 2006

Inhoudstafel

0.

Inleiding.......................................................................................................................4

I.

Hoofdstuk I: Exporteren, bent u er klaar voor? .......................................................5

II.

Hoofdstuk II: Marktonderzoek en -oriëntatie .........................................................10

III.

Hoofdstuk III: Marketingstrategie (de 4 P’s)...........................................................18

IV. 1 2 3 4 5 6 7 8

Hoofdstuk IV: Exporteren in de praktijk .................................................................27 Reglementering en wetgeving in internationale handel..............................................27 Keuze expediteur-transporteur ...................................................................................33 De incoterms ..............................................................................................................34 Douanedocumenten ...................................................................................................36 Transport ....................................................................................................................41 BTW-reglementering ..................................................................................................46 Goederenverzekering .................................................................................................48 Betalingstechnieken in de internationale handel ........................................................49

V. 1 2 3 4

Hoofdstuk V: Beschikbare steunmaatregelen .......................................................55 De federale agentschappen .......................................................................................55 De gewestelijke steunmaatregelen.............................................................................58 Europese en supranationale programma’s.................................................................61 De privé-instellingen ...................................................................................................64


Inleiding Deze gids, die de startende exporteur tracht te ondersteunen in zijn exportactiviteit, is opgedeeld in vijf delen. Het eerste hoofdstuk wil de manager doen stilstaan bij de vraag of hij werkelijk klaar is voor een exportactiviteit. Aan de hand van een checklist kan nagegaan worden of men aan alle eisen voldoet om te slagen in zijn opzet. Het tweede hoofdstuk zal de entrepreneur wegwijs maken in de mogelijke pistes die hij kan doorlopen wanneer hij een marktonderzoek wil uitvoeren. Handige adressen en websites worden aangeboden op het einde van het hoofdstuk. De marketingstrategie die in hoofdstuk drie besproken wordt overloopt de vier ‘P’s’. De startende exporteur kan zodoende op een overzichtelijke manier informatie vinden wat betreft product, prijs, distributie en communicatie. Het voorlaatste hoofdstuk, exporteren in de praktijk, is zoals de titel reeds aanduidt, meer praktijkgericht. Dit deel is bevat een samenvatting van adressen en websites die informatie verstrekken over allerhande zaken die de exporteur nodig heeft vooraleer hij zijn internationale activiteit aanvangt. Het betreft voornamelijk transport-, rechten administratieaangelegenheden zowel binnen als buiten de Europese Unie. Tenslotte geeft het laatste hoofdstuk een overzicht weer van steunmogelijkheden voor de exporteur en manieren waarop hij geld kan invorderen.


Hoofdstuk I: Exporteren, bent u er klaar voor? Het opstellen van een checklist en een exportplan Het eerste hoofdstuk van deze gids voor startende exporteurs benadrukt voornamelijk het belang van een grondige voorbereiding van het exportproject. Wanneer uw onderneming start met exportactiviteiten geven deze verrichtingen immers aanleiding tot nieuwe vragen en situaties, waarmee het bedrijf voorheen niet geconfronteerd werd. Deze interne- en/of externe knelpunten kunnen vaak vermeden worden door, alvorens aan te vatten met de eigenlijke export, een checklist en een exportplan op te stellen.

1.1 Het opmaken van een checklist Indien uw onderneming beslist om exportverrichtingen te stellen kunnen hiervoor meerdere oorzaken aan de basis liggen. Allereerst is het mogelijk dat uw binnenlandse vraag naar een bepaald product te klein is of geleidelijk aan inkrimpt. Vervolgens is de reden tot export vaak te wijten aan uw beperkte kans om schaalvoordelen te realiseren in een klein land zoals België. Bovendien kan uw onderneming geconfronteerd worden met aanzienlijk veel concurrentie op de binnenlandse markt of gewezen worden op winst –en verkoopsopportuniteiten in het buitenland. Tenslotte bestaat de mogelijkheid om de levensduur van de producten van uw onderneming te verlengen door ze aan te bieden in een andere staat. Wanneer één van bovenstaande of andere, niet vermelde, oorzaken van toepassing zijn op uw onderneming kan er besloten worden om over te gaan tot het exporteren van de, door uw bedrijf aangeboden, producten en/of diensten. Het is echter aanbevelenswaardig om eerst een checklist op te stellen zodat uw onderneming kan nagaan of alle factoren die van belang zijn bij het exporteren in aanmerking werden genomen. Deze te controleren aspecten bevinden zich op het niveau van het product, de onderneming, de financiering en de marketingstrategie.

•

Het product

Uw onderneming dient zich in eerste instantie af te vragen of het product, bestemd voor de export, reeds beschikbaar is of nog in de prototype -of ontwerpfase zit. Vervolgens moet uw bedrijf nagaan waar en in welke mate het product of de dienst op de Belgische markt verkocht wordt. Het exportgoed of de exportdienst kan immers een groot of een klein marktaandeel vertegenwoordigen of bvb slechts in één stad in België verkocht worden. Hierbij dient ook onderzocht te worden of er wel degelijk een markt voor uw goederen en/of diensten bestaat in het buitenland. Bovendien zal uw onderneming moeten controleren of het product of dienst een duidelijk concurrentievoordeel bezit en of het desbetreffende goed of de desbetreffende dienst een productieoverschot kent. Tenslotte kan uw bedrijf nakijken of het gebruik van het product eenvoudig en gemakkelijk te begrijpen is dan wel of het uitleg, een demonstratie of een technische opleiding vereist.


•

De onderneming

Vooreerst moet uw onderneming op de hoogte zijn van de concurrenten op de binnenlandse en buitenlandse markt. Uw bedrijfsdirectie dient tevens bereid te zijn om zich op lange termijn te verbinden en de inspanningen voor de export, waaronder een aanpassing van de bedrijfsstructuur, te steunen. Uw firma zal, alvorens aan te vangen met de exportactiviteiten, ook de productie- en leveringstermijnen in acht moeten nemen. Ten laatste is het ook aangewezen dat het personeel enige ervaring heeft in de exportsector en dat één of meerdere personeelsleden rechtstreeks met de exportbevordering worden belast. Hiervoor kan bovendien een bijkomende opleiding voorzien worden.

•

De financiering

Uw bedrijf moet zich omtrent de financieringswijze en - aanpak meerdere vragen stellen. Het meest cruciale punt rond dit aspect van de checklijst bestaat uit de nodige financiën waarover uw onderneming dient te beschikken om de exportactiviteiten te kunnen betalen. Teneinde een eventueel financieringsplan met een bank te kunnen uitwerken zal uw onderneming zichzelf ook volgende vragen moeten voorleggen: - Richtte uw onderneming zich, bij de beslissing om te exporteren, op de onmiddellijke rendabiliteit of de rendabiliteit op korte termijn? - Welk maximum investeringsbedrag heeft uw bedrijf over om een positie te kunnen innemen op de exportmarkten? - Heeft uw firma reeds een verkoop in het buitenland gemist omwille van uw/haar betalingsmogelijkheden of omdat de concurrentie betere voorwaarden aanbood?

•

De marketingstrategie

Wanneer uw onderneming plannen heeft om bepaalde producten en/diensten aan te bieden in het buitenland dient er vooral rekening gehouden te worden met het imago dat het goed of de dienst in de andere staat geniet. Productstandaardisatie is immers niet aangewezen op elke markt. Vaak dient het goed of de dienst aangepast te worden aan de locale vereisten. Bovendien is het aangewezen een marktonderzoek uit te voeren teneinde de doelgroep en het distributienetwerk te bepalen en mogelijke strategische samenwerkingsverbanden te zoeken. Eventueel kan uw firma ook een website ontwikkelen, indien die nog niet bestaat, als communicatiemiddel naar nieuwe klanten en distributeurs.

1.2 Het opmaken van een exportplan Nadat uw onderneming, door het overlopen van de checklist, een algemeen beeld heeft van zijn positie ten opzichte van de eventuele exportactiviteiten is het aangewezen een exportplan op te stellen. Het exportplan is vergelijkbaar met een businessplan, dat reeds diende opgesteld te worden bij de oprichting van uw onderneming. Het businessplan omschrijft de doelstellingen van uw bedrijf en analyseert en controleert zijn rendement. Wanneer uw firma het businessplan heeft aangepast aan de nieuwe potentiële exportactiviteiten kan er gemakkelijk overgegaan worden tot de opstelling van het exportplan. Dit internationaal businessproject is een handleiding voor de ontwikkeling van de internationale handelspraktijken van de onderneming. Het onderzoekt de verschillende exportmogelijkheden, de kansen en bedreigingen en de haalbaarheid voor uw bedrijf. __________________________________________________________________________________ 6 Een realisatie van EHSAL & Voka Kamer van Koophandel Halle-Vilvoorde / Mechelen – Mei 2006

Op basis hiervan wordt er vervolgens een strategie uitgestippeld. Het ontwerp kan eigenlijk beschouwd worden als een uitgebreidere versie van de checklist en wordt bovendien door financiële instellingen vereist bij de aanvraag van een lening. Het exportplan kent acht verschillende fases die ingedeeld kunnen worden in vijf vraagstellingen:

A. Waar bevindt uw onderneming zich en in welke conditie? •

De bedrijfssector

Uw onderneming dient de industrie waarin ze opereert en haar trends, zoals de groei, de knelpunten, de verzadiging en de concurrentie, te schetsen. Hierbij moet tevens de plaats vermeld worden die deze industrie inneemt in de wereld en wat haar internationale concurrentiekracht is. Tenslotte zal uw bedrijf ook moeten trachten te bepalen waar het preferentiegebied van deze industrie, om internationale activiteiten op te starten, ligt .

•

Het bedrijf

Uw firma moet beschreven worden in alle mogelijke aspecten zoals bijvoorbeeld zijn geschiedenis, handelservaring, personeel, omzetcijfer en de positie die uw onderneming inneemt in de industrie waarin ze werkzaam is. Tevens zal het oogmerk van het exportproject bij voorkeur weergegeven worden, waarbij het financieel evenwicht en het productievermogen dient vertolkt te worden.

B. Op welke exportmarkt gaat u zich richten en met welk product of dienst? •

De afzetmarkt

De wereld telt meer dan 200 landen en oneindig veel markten, uw firma staat dus niet voor een gemakkelijke keuze. Hierbij is het beter dat uw onderneming zich niet onmiddellijk op meerdere afzetgebieden tegelijkertijd richt. Ieder land heeft immers zijn eigenaardigheden en afnemersbehoeften. Probeer in de eerste plaats een top drie van de aantrekkelijkste exportlanden op te stellen, op basis van een aantal macro-economische criteria die de economische positie van een staat enigszins weergeven. Naderhand kan u een selectie maken van de best mogelijke branche per land, door u af te vragen hoe het gesteld is met de koopkracht, concurrentie en vraag naar uw producten. Tenslotte kan uw bedrijf ook een marktonderzoek uitvoeren binnen het land van uw keuze. U moet als ondernemer immers informatie verzamelen over de potentiële afnemers, de distributie en de concurrentie.

•

Het product en de dienst

Het aangeboden goed of de verstrekte service van uw onderneming dient beschreven te worden op basis van de kenmerken, het groeipotentieel en de concurrentievoordelen. Bovendien is het belangrijk om het product of de dienst aan te passen aan de locale vereisten, indien deze verschillen van het land van oorsprong van het product.


C. Hoe gaat u de markt bewerken? •

De strategie

Op basis van de resultaten van het marktonderzoek kan er een marketingstrategie worden uitgestippeld. Dit marketingbeleid omvat uw beslissingen ten aanzien van de vier marketinginstrumenten namelijk het product, de prijs, de plaats en de promotie. Uw product moet voldoen aan de wettelijke bepalingen en de lokale behoeften en omstandigheden. De gangbare service en het garantiebeleid in het exportland dienen ook onder de loep genomen te worden. Uw prijs dient in verhouding te staan met die van de concurrerende producten in het exportland. Een goede prijs- kwaliteitsverhouding is hierbij onontbeerlijk. De plaats waar uw product of dienst verkrijgbaar is, dient op voorhand bepaald te worden. U zal moeten beslissen of u enkel aan de importeur levert of de diensten van locale distributeurs prefereert. Uw gevoerde promotieacties dienen niet enkel betrekking te hebben op reclamecampagnes maar wijzen ook op de contacten met afnemers en tussenpersonen die u kan overtuigen van uw goed of dienst via beurzen, een website of andere kanalen en methodes. Bovendien kan u een SWOT–analyse opstellen die een doorlichting bevat van de sterkten, de zwakten, de kansen en de bedreigingen van de markt.

D. Zijn uw exportplannen commercieel en wettelijk gezien haalbaar? •

Het financieel plan

Allereerst moet uw onderneming, op basis van de kostprijs van de voor export bestemde goederen en/of diensten en de winstverwachting van de verkopen, een raming opstellen van de financieringsbehoeften. Deze schatting zal bovendien rekening moeten houden met de uitrustingsbehoeften die nodig zijn voor de bevoorrading van de buitenlandse markten.

•

De wetgeving

Uw bedrijf moet rekening houden met de intellectuele eigendomsrechten die van toepassing zijn in het land van export. Tevens moet u ook op de hoogte zijn van de internationale wetgeving inzake vervoer en verzekering. Natuurlijk dient uw onderneming bij de aanvang met exportactiviteiten met meer wettelijke aspecten rekening te houden dan deze hierboven beschreven. In hoofdstuk vier en vijf van de exportgids worden deze uitgebreid besproken.


E. Welke risico’s kent uw gekozen exportbestemming? •

Het beheer van de risico’s

Alvorens aan te vatten met de exportactiviteiten zal uw firma de landen-, markt-, wisselkoers- en klantenrisico’s van naderbij moeten bekijken. Het landenrisico omvat politieke, economische en wetgevende knelpunten terwijl het marktgebonden risico duidt op wijzigingen in de marktomstandigheden waaruit knelpunten kunnen voortkomen. Er kunnen bijvoorbeeld op korte termijn meerdere bedrijven een gelijkaardig product en/of dienst aanbieden waardoor de voordelen van export gedeeltelijk verdwijnen. Bovendien dient men de solvabiliteit van de klant na te gaan om klantenrisico’s te vermijden. Teneinde een dergelijk risico te vermijden kan uw onderneming een akkoord afsluiten met een kredietverzekeringsmaatschappij, zoals bijvoorbeeld Delcredere, die een dergelijk risico kan dekken.


Hoofdstuk II: Marktonderzoek en –oriëntatie Hoe zit het met de bekendheid van mijn zaak? Bestaat er een markt voor mijn innovatief idee? Hoeveel senioren wonen er in mijn marktgebied? Hoe zit het met de concurrentie in mijn nieuwe markt? Dit is een voorbeeld van vragen die aan bod dienen te komen tijdens een marktonderzoek. Een marktonderzoek heeft het imago zeer duur te zijn en de vraag blijft hoe je aan zo een marktonderzoek begint. Een marktonderzoek heeft als voornaamste doel meer informatie te vergaren over de markt waarin u met uw onderneming actief bent of wenst te worden. Deze informatie is zeer nuttig om het beleid van de onderneming erop af te stemmen. Eerst en vooral willen we benadrukken dat er al heel wat informatie voorhanden is over uw sector of over het land dat u wenst aan de snijden. Deze kan u zelf makkelijk opzoeken, opvragen en bestuderen. We zullen trachten in dit hoofdstuk u wegwijs te maken in de kanalen waarlangs marktinformatie te vinden is.

2.1.

Wanneer is het aangewezen om een marktonderzoek uit te voeren?

• Voor de introductie van een nieuw product of nieuwe dienst; • Voor de introductie van een bestaand product of bestaande dienst. • Om een nieuwe strategie te testen; • Bij het opstarten van een nieuw bedrijf; • Bij het wijzigen van een bestaande marketingformule; • Bij het kiezen van een nieuwe vestigingsplaats; • Ter evaluatie van beslissingen die u genomen hebt; • Om de ervaren voor- en nadelen van een product of dienst schematisch voor te stellen; • Om te ontdekken of uw klant de juiste visie heeft over uw product of dienst; • Als er binnen uw marktsegment veranderingen of verschuivingen zijn; • Als u wil weten hoe uw klanten over u denken.


2.2.

Marktonderzoek enkele stappen

Figuur 2.1: Schematisch overzicht hoofdstuk

A. Bepalen van de doelstellingen van uw onderzoek Het is belangrijk om vooraf te bepalen vanuit welk oogpunt u een marktonderzoek uitvoert. Enerzijds kan u nood hebben aan algemene kennis van de markt. Dit is nodig wanneer u een bestaand product of bestaande dienst op een nieuwe markt wil lanceren of wanneer u een volledig nieuw product wil lanceren. Anderzijds kan u erbij gebaad zijn wanneer u beschikt over specifieke informatie van een bepaald element van de marketingstrategie wanneer u zich op de huidige markt gaat concentreren.

B. Selectie van de te onderzoeken markten In de eerste plaats gaat u het land of de streek bepalen waarop u zich wenst te concentreren. De doelmarkt kan gekozen worden door de verschillende potentiële regio’s met elkaar te vergelijken op basis van enkele belangrijke criteria. Deze criteria kunnen ondermeer markttoegang, culturele- en handelsfactoren, landrisico’s, partnerschappen, enz. zijn. Op het einde van deze fase heeft u een doelmarkt gekozen en kan u naar de volgende stap in uw marktonderzoek.

C. Het marktonderzoek uitbesteden Beslist u om het onderzoek uit te besteden, dan moet u ervoor zorgen dat u van meet af aan met het gekozen onderzoeksbureau duidelijke afspraken maakt: nauwkeurige doelstellingen, een limietdatum, de prijs van het onderzoek. Zo vermijdt u onaangename verrassingen.


•

Hoe kiest u een studiebureau?

Stap 1 is altijd: uitmaken wat voor informatie u precies nodig heeft. Daarna bekijkt u welke bureaus u dat soort informatie kunnen leveren. Zodra die selectiefase achter de rug is, lanceert u een aanbesteding. Dat kan op verschillende manieren: - Ofwel kiest u voor een formele aanbesteding, privé met of zonder lastenboek, of openbaar met lastenboek. - Ofwel houdt u uw aanbesteding informeel en geeft u een eenvoudige briefing. Zorg in elk geval wél voor een volledige en nauwkeurige briefing: alleen dan kunnen de offertes helemaal beantwoorden aan wat u verwacht. Gewoonlijk bepaalt u vooraf meteen ook het beschikbare budget. Reacties op aanbestedingen worden nooit bezoldigd. Soms dienen onderzoeksbureaus zelf spontane voorstellen in, vooral in het kader van projecten voor verschillende klanten.

•

Hoe bezoldigt u uw studiebureau?

Er zijn in de sector vier soorten bezoldigingen: - Tarifering op basis van het aantal vragen en het aantal ondervraagde personen - Forfaitaire bezoldiging voor regelmatig herhaalde studies, ofwel op basis van vooraf bepaalde tarieven, ofwel naargelang van de methodologie (panels) - Bestekken voor ad hoc studies - Vooraf vastgelegde tarieven voor bepaalde standaardproducten. Voor omvangrijke en langdurige contracten wordt een facturatieplanning opgesteld.

D. Het marktonderzoek zelf uitvoeren Beslist u om het onderzoek zelf uit te voeren dan moet u zeker zijn dat u over de nodige tijd en middelen beschikt om bijvoorbeeld de verplaatsing en het onderzoek ter plaatse te verzekeren.

E. Desk research of field research? Als de probleemstelling en informatiebehoefte van een bedrijf eenmaal vaststaan, kan de onderzoeksmethode worden bepaald. Grofweg kan men twee methoden van onderzoek onderscheiden: deskresearch en fieldresearch. Bij deskresearch gebruikt men uitsluitend informatie die binnen of buiten het bedrijf zelf aanwezig is of zonder speciaal onderzoek uit bestaande bronnen kan worden verkregen. Fieldresearch bestaat uit het verzamelen van nieuwe gegevens door middel van enquêtes, interviews en dergelijke.


Deskresearch en fieldresearch hebben elk hun eigen voor- en nadelen. Deskresearch is betrekkelijk goedkoop (vanaf zo'n € 350,00 per mandag), een belangrijk voordeel. Dit soort onderzoek levert niet altijd precies de nodige informatie want als de bronnen incompleet, niet relevant of verouderd zijn, kan het voorkomen dat het onderzoek niet beantwoord aan de noden en behoeften van de exporterende onderneming. Bij fieldresearch kan de onderzoeker direct antwoord krijgen op zijn vragen, exact op de informatiebehoefte toegespitst en actueel. In de praktijk blijken deskresearch en fieldresearch vaak complementair te zijn: de eerste informatie wordt via deskresearch vergaard, aanvullende gegevens via fieldresearch. In het algemeen wordt uit kostenoverwegingen zo veel mogelijk informatie via deskresearch verkregen en wordt pas fieldresearch ingeschakeld wanneer dit absoluut noodzakelijk is om in de informatiebehoefte te voorzien. Op deze manier - door pas in de laatste fase tot fieldresearch over te gaan - kan een bedrijf dus maximaal rendement halen uit marktonderzoek. Bovendien kunnen verouderde gegevens gecontroleerd worden én kan de al gevonden informatie aangevuld worden door field research. Er zijn speciale bureaus die zich bezighouden met desk en/of field research. In de gouden gids vindt u een overzicht van alle marktonderzoekbureaus in uw regio. http://www.goudengids.be/Bedrijven/M/marktonderzoekbureaus.html

F. Welke technieken gebruiken bij marktstudie? De toegepaste methode hangt af van de gekozen benadering (kwantitatief of kwalitatief) en van het tijdgebonden of permanente karakter van de studie.

•

Kwantitatief

Het kan om een tijdgebonden ad-hoc enquête gaan (uitgevoerd op een bepaald tijdstip voor één enkele klant) of om een permanente enquête (panels). Bij marktstudies en opiniepeilingen kan u de steekproef samenstellen op basis van quota (u bepaalt zelf de structuur van de steekproef en stelt die dan samen) of willekeurig (door trekking). Verschillende categorieën van enquêtes kunnen onderscheiden worden: zo hebt u face-to-face interviews, telefonische enquêtes en vele andere. Panels zijn een vorm van repetitieve enquêtes waarbij een permanente of semi-permanente steekproef met regelmatige tussenpozen wordt gepeild.

•

Kwalitatief

Kwalitatief onderzoek gaat op zoek naar dieper- of onderliggende motivaties of attitudes van een doelgroep tegenover alle elementen van de marketingmix die mee aan de basis liggen van het gedrag. De meest courante kwalitatieve analyses onderzoeken de klanten. Enkele belangrijke vragen die u hierbij moet stellen: Wie koopt? Wat is de levensstijl van de kopers? Wat koopt men? Wat zijn de eisen van de klanten inzake kwaliteit, prestatievermogen, klantenservice? Waar koopt men? In welk soort verkooppunten kopen de klanten? __________________________________________________________________________________ 13 Een realisatie van EHSAL & Voka Kamer van Koophandel Halle-Vilvoorde / Mechelen – Mei 2006

Wanneer koopt men? In welke mate beïnvloeden het klimaat en de modeverschijnselen de klanten bij hun aankoop? Hoe koopt men? Doet men beroep op krediet of op contante betaling? Waarom koopt men? Betreft het een impulsieve of doordachte aankoop, is het een middel om zich van een groep te onderscheiden of om erbij te horen (aankoop van een merk)? Let op voor evoluties in de tijd. Om sociaal-economische redenen maar soms ook gebonden aan een modeverschijnsel, kunnen het consumptiepatroon en het koopgedrag van de klanten evolueren. Een laatste factor die van groot belang is en vaak onderschat wordt zijn de culturele verschillen. Een product of dienst dat hier een succes is garandeert niet altijd een succes op een buitenlandse markt. Vaak is het nodig dat u uw product of dienst aanpast aan de lokale cultuur.

G. De toegankelijkheid van de markt: fysieke, commerciële en reglementaire toegankelijkheid. •

Fysieke toegankelijkheid

De vervoerskosten worden in ruime mate beïnvloed door de afstand van de doelmarkt. Men zal dus rekening houden met de afstanden die de exporteur van de doelmarkt scheiden, maar ook met de beschikbare transportmiddelen en de staat van de infrastructuur van het betrokken land. Al deze factoren zijn noodzakelijk voor de schatting van de logistieke belemmeringen. FEBETRA: www.febetra.be Vlaams Instituut voor de Logistiek: http://www.vil.be/nl/index.htm SAV: http://www.sav.be/

•

Commerciële toegankelijkheid

Het onderzoek moet informatie verschaffen over alle factoren van het marketingplan. De vier marketingelementen prijs, product, distributie en communicatie worden uitgebreid besproken in het volgende hoofdstuk. Het is eveneens aangewezen de nationale en de buitenlandse concurrenten te analyseren. Het is raadzaam informatie in te winnen over de lokale concurrerende bedrijven, hun omzet, hun marktaandeel, het verloop van hun verkopen, enz. Wat de buitenlandse concurrenten betreft moet u zich concentreren op de handelsbetrekkingen van deze buitenlandse bedrijven met de lokale bedrijven, de anciënniteit van hun vestiging, de wijze van hun aanwezigheid op de lokale markt (filiaal, franchise, enz.) en de bevoorradingsbronnen die zij gebruiken.


•

Reglementaire toegankelijkheid

De voornaamste reglementaire toetredingsbeperkingen zijn van tarifaire (douanerechten) en niettarifaire (normen) aard. Daarnaast kunnen in het land waarop het onderzoek betrekking heeft bijzondere juridische en fiscale bepalingen van toepassing zijn waarmee u rekening dient te houden: reglementering van de handelsovereenkomst, voorwaarden voor geschillenbeslechting, stelsel voor buitenlandse investeringen in het geval waarbij het bedrijf een lokale vestiging overweegt.

H. Informatiebronnen •

Interne bronnen

Dit zijn bronnen binnen de eigen organisatie. Inventariseer welke personen en afdelingen binnen uw bedrijf relevante informatie hebben. Denk hierbij aan: marketingafdeling, verkoopafdeling, boekhouding, productieplanning/administratie, personeelszaken, overige managementafdelingen. Dergelijke departementen hebben vaak zelf - al dan niet systematisch – gegevens gegenereerd, zoals verkoopcijfers, marketinginformatie, administratieve gegevens of hebben zelf reeds marktonderzoek laten verrichten.

•

Externe verwijzende bronnen

-

Kamers van koophandel Bij de Kamer van Koophandel kan u terecht voor eerste lijnsadvies of kan men u naar de juiste instantie doorverwijzen. http://www.voka.be/

-

EVD Hier vindt u informatie over internationaal ondernemen en samenwerken http://www.evd.nl/

-

FIT Flanders Investment & Trade is een zeer geschikte bron voor allerhande informatie. http://www.flandersinvestmentandtrade.be/

•

Gespecialiseerde externe bronnen

Met gespecialiseerde externe informatiebronnen worden instanties en bedrijven bedoeld die uit hoofde van hun doelstelling informatie verzamelen en uitgeven. -

Federaal planbureau Het FPB geeft ramingen uit over toekomstige economische ontwikkelingen (op middellange en lange termijn). http://www.plan.be/

-

Eurostat Statistische gegevens m.b.t. de Europese Unie http://epp.eurostat.cec.eu.int


-

Kamers van Koophandel Jaarverslagen, balans- en resultatenrekeningen van bedrijven gevestigd in de regio http://www.voka.be/ Bilaterale Kamers van Koophandel: http://www.diplomatie.be/nl/addresses/abroad/chambers.asp

-

Nationale Bank van België http://www.nbb.be/pub/Home.htm?l=nl&t=ho

-

Ministerie van Economische zaken Informatie over vele aspecten van de Belgische economie. Geeft veel (vaak gratis) publicaties uit. http://mineco.fgov.be/homepull_nl.htm

•

Overige externe bronnen

-

Universiteiten, faculteiten en vakgroepen beschikken vaak over uitgebreide bibliotheken op hun vakgebied/specialisaties.

-

Banken Belgische Vereniging van Banken en Beursvennootschappen: http://www.abb-bvb.be/gen/ ING: www.ing.be Fortis Bank: www.fortisbank.be Dexia: www.dexia.be KBC: www.kbc.be

-

Sectorfederaties hebben vaak veel informatie over hun vakgebied http://www.industrievlaanderen.be/

-

Ambassades landinformatie over het betreffende land. http://www.diplomatie.be/nl/addresses/belgium/adresdetail.asp?TEXTID=37417 http://www.embassyworld.com/embassy/directory.htm Belgische ambassades in het buitenland: http://www.diplomatie.be/nl/addresses/abroad/websites.asp

-

Vaktijdschriften bevatten gegevens over trends productgegevens enz. http://presscenter.org http://www.newspaperindex.com http://www.iccbooks.com

-

en

ontwikkelingen,

de

belangrijkste

aanbieders,

NIS Officiële statistische site van België http://www.statbel.fgov.be/


-

Commerciële bureaus die gespecialiseerd zijn in het verzamelen van secundaire data http://www.mdinfo.nu/

-

Overige nationale informatiebronnen Brussel export: www.brussels-export.irisnet.be Agence Wallonne à l’Exportation (Waals Exportagentschap): www.awex.be Verbond van ondernemingen te Brussel (V.O.B.): www.vob.be FOD Buitenlandse zaken, Buitenlandse Handel en ontwikkelingssamenwerking: www.diplomatie.be Belgische Maatschappij voor Internationale Investering: www.bmi-sbi.be Agentschap voor Buitenlandse Handel: www.abh-ace.org Comité Finexpo Financiering van de uitvoer: www.finexpo.be Delcredere (garanties bij de export): www.delcredere.be Beurzen: www.beurskalender.be

-

Buitenlandse bronnen: Internationale kamer van koophandel (ICC): www.iccwbo.org LE MOCI moniteur du commerce interntaional: www.lemoci.com Ernst&Young : www.ey.be World Fact Book : www.cia.gov/cia/publications/factbook US National Trade Data Bank: www.stat-usa.gov/tradtest.nsf Market Access Database: http://mkaccdb.eu.int OESO: www.oecd.org IMF: www.imf.org Wereldbank: www.worldbank.org WHO: www.wto.org Bank voor Internationale Betalingen (BIB): www.bis.org Unctad: www.unocc.org/unctad Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP): www.undp.org Europese Commissie: http://europa.eu.int BERD (Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling): www.ebrd.com Aziatische Ontwikkelingsbank: www.adb.org Direction des relations économiques extérieures: www.dree.org


Hoofdstuk III: Marketingstrategie (de 4P’s) STRATEGIE Een marketingstrategie opstellen is zeer belangrijk in een internationale context. De concurrentie in de internationale markt is sterk toegenomen en de onderneming dient sneller en beter in te spelen op de veranderingen binnen de markt. Hiervoor moet uw onderneming zich eerst en vooral bewust zijn van de situatie waarin zij verkeert en hoe zij zich dient te profileren tegenover de concurrerende bedrijven. Voor men zijn strategie kan bepalen binnen een markt moeten volgende stappen genomen worden: - Het analyseren van de huidige marktsituatie en bepalen van de concurrenten. Dit kan via een degelijk marktonderzoek. Meer uitleg hierover vindt u onder puntje 2: ‘marktonderzoek en oriëntatie’ - Het opmaken van een SWOT-analyse. Hier dient u de sterktes en zwaktes van uw bedrijf af te wegen tegenover de kansen en bedreigingen die zich voor uw onderneming voordoen in de markt. Dit voor elk product en elke markt die u wilt betreden. Meer informatie over het opmaken van dergelijke analyse kunt u vinden op volgende site: http://nl.wikipedia.org/wiki/SWOT-analyse Na een degelijke externe en interne analyse kan de strategie bepaald worden. U kan zich richten op één van volgende strategieën: - Een focusstrategie waarbij er gefocust wordt op een bepaald segment van de markt. - Een kostenleiderstrategie waarbij de onderneming verkoopt aan lagere prijzen dan haar concurrent. - Een differentiatiestrategie waarbij er een product of dienst wordt aangeboden die beschouwd wordt als uniek en aldus aan hogere prijzen kan verkocht worden. Wanneer u een marketingstrategie opgesteld heeft, zal u enkele beslissingen moeten nemen in verband met de marketingmix, namelijk de 4 P’s.

PRODUCT •

Merk

Een merk omvat niet alleen een naam maar ook tekeningen, afdrukken, letters en allerhande andere tekens die door de onderneming gebruikt worden om haar diensten of goederen te onderscheiden van haar concurrenten. Het merk zal mede de interpretatie als kwaliteitsgoed van het individuele product door de consument bepalen en zal een zekere consumententrouw opwekken. Indien u onder een eigen merk wil exporteren, is het aan te raden om eerst na te gaan of het merk niet reeds wordt gebruikt in die landen waarnaar u wil exporteren. Indien dit niet het geval is, kan u erover nadenken om uw merk te laten beschermen. Dit uiteraard voor de landen waar u wilt exporteren. Indien uw export zich beperkt tot de Benelux, kan u via het ‘Benelux-merkenbureau’ een aanvraag indienen tot bescherming van uw merknaam. De prijs van een basisrecht individueel recht, inclusief onderzoek bedraagt € 240.


De procedure tot aanvraag en andere tarieven zijn terug te vinden op volgende site: http://www.bmb-bbm.org/merken/nl/filingBnlProcedure.phpµ Naast deze Benelux-inschrijving, is er tevens een mogelijkheid tot beschermen op de Europese markt. Dit kan via ‘the office for harmonization in the internal market’. Via de site: http://oami.eu.int/ kan u verdere informatie hierover bekomen. Er is eveneens een internationale inschrijving. Deze kan handig zijn indien u exporteert naar 1 landen die lid zijn van de ‘Madrid unie’. Hierover kunt u eveneens informatie vinden via de site van het ‘Benelux-merkenbureau’ of via de ‘World Intellectual Property Organization’, ook bekend als WIPO. Meer algemene informatie over het beschermen van uw merk, kan via http://www.mineco.fgov.be/homepull_nl.htm. U kunt er ook voor kiezen om het merk van de distributeur aan te nemen. In dit geval worden verdere afspraken gemaakt tussen uw onderneming en de distributeur.

•

Product op maat van de internationale klant

Wanneer u met uw product naar een buitenlandse markt trekt, moet u ervoor zorgen dat deze in al zijn aspecten geschikt is voor de buitenlandse klant. Hierbij dient u beslissingen te treffen in verband met: - De vorm, grootte en gewicht van uw product. Er kunnen andere consumptiepatronen bestaan in een land waardoor er bijvoorbeeld een grotere verpakking vereist is, enz. - Naverkoop diensten en andere diensten die bij het product worden aangeboden - Het behouden van de productnaam of het omzetten naar de lokale taal. U gaat best na of de naam van uw product of merk een bepaalde betekenis heeft in de lokale taal of moeilijk uit te spreken valt voor de consument. - Een belangrijk aspect is de kleur van het product. Deze heeft in verschillende culturen vaak een heel andere betekenis waardoor er, enkel al door de kleur, een negatieve connotatie aan uw product zou kunnen gegeven worden. - Verpakking - Enz…

•

Specifieke producteisen naargelang het exportland

Er kunnen allerlei wetgevingen aanwezig zijn in het betreffende land die een invloed kunnen uitoefenen op het exporteren van uw product of dienst. Het kan hier gaan om producteisen, veiligheidsstandaarden, wetgevingen i.v.m. hygiëne, verpakkingen, etikettering en allerhande standaarden. Via onderstaande websites kan u allerhande informatie bekomen: - http://www.diplomatie.be/nl/addresses/belgium/adresdetail.asp?TEXTID=37417 - http://www.evd.nl/info/landen/ - http://mkaccdb.cec.eu.int/mkaccdb2/indexPubli.htm - http://export-help.cec.eu.int/ - http://europa.eu.int/comm/taxation_customs/dds/nl/tarhome.htm 1

Leden van de Madrid unie zijn terug te vinden op volgende site: http://www.wipo.int/madrid/en/


PRIJS De strategie die uw onderneming aangenomen heeft, zal invloed hebben op de prijs. Indien u kiest voor exclusiviteit, zal u een hoge prijs zetten. Wilt u eerder een kostenleider zijn, is het belangrijk om de kost zo laag mogelijk te houden.

•

Algemene prijsstrategieën

Als onderneming kan u 3 prijsstrategieën aannemen: - ‘Price skimming’ strategie waarbij het product aan een hoge prijs op de markt komt en na verloop van tijd wordt afgebouwd. - ‘Price penetration’ strategie waarbij men bij een lage prijs start en deze systematisch verhoogt. Bij deze strategie kan u de markt snel veroveren, maar zal u de eerste jaren nauwelijks winst maken. - ‘Comparable pricing’ stategie waarbij de prijs wordt gezet in de buurt van de prijs van de grootste concurrenten. Hier dient opgemerkt te worden dat deze prijsstrategieën uiteraard moeten passen bij uw algemene strategiekeuze. Indien u zich als kostenleider wil profileren, neemt u uiteraard niet de ‘price skimming’ strategie aan.

•

Variabele exportkosten

Het exporteren brengt heel wat extra kosten met zich mee die dienen opgenomen te worden bij de kostprijsberekening van uw product: - kosten i.v.m het marktonderzoek - distributiekosten - werkingskosten van de exportdienst - financiële kosten - kosten betreffende de benodigde documenten - transportkosten - publiciteits- of reclamekosten - allerhande bijkomende kosten i.v.m product/dienst (andere verpakking, etikettering, vertalingen,..)

•

Bepalen van de prijs van het exportproduct

U dient vooreerst de totale kostprijs te berekenen die het exporteren van uw goederen met zich meebrengt. Deze exportkosten kan men opdelen in 2 grote kosten. Ten eerste de vaste kosten om het exportproduct te produceren. Deze kunnen anders zijn dan producten voor uw thuismarkt indien uw producteigenschappen veranderen voor het exporteren. Het is eveneens mogelijk om een deel van de vaste productiekosten over te hevelen naar het nationale product. Zo kunt u een kostenvoordeel bereiken voor uw exportproduct. In de tweede categorie bevinden zich de variabele exportkosten. Nadat u de kostprijs van uw producten bepaald heeft, kunt u de totale prijs bepalen.


Hierbij moet u rekening houden met de lokale markt. Zo zal de prijs afhankelijk zijn van de marktvraag, de bereidheid van de lokale consument om een bepaalde prijs voor uw product te betalen, de concurrenten en de eigenschappen van uw product. Het is hierbij zeer belangrijk dat u in de lijn van uw gekozen strategie blijft en dat u rekening houdt met een marge zodat u steeds kunt inspelen op de markt en een zekere flexibiliteit kan behouden.

COMMUNICATIE Communicatie kan om volgende redenen ingezet worden: - de internationale klant laten weten dat uw merk bestaat. - de internationale klant laten weten waar uw merk voor staat. - het vergroten van de interesse in het merk - het vergroten van de omzet - mispercepties wegwerken. Dit is nodig wanneer er in de markt een onjuist vooroordeel bestaat over uw product.

•

De communicatiebeslissingen

Volgende factoren zijn belangrijk bij de communicatiebeslissingen -

De communicatiedoelgroep. Er dient bepaald te worden naar wie de communicatie gericht is. Dit kan naar de potentiële klant zijn, maar bijvoorbeeld ook naar leveranciers. Indien de doelgroep de afnemer is, dient u een onderscheid te maken tussen een potentiële klant en een huidige klant. De communicatie kan danig verschillen naarmate de doelgroep waarop men zich richt.

-

De inhoud van de boodschap. Hier kan een goede regel het SMILE-principe zijn. (simple, memorable, interesting, linked to the brand, emotionally involving) De boodschap dient eenvoudig te zijn en makkelijk te herkennen. Zij dient eveneens op te vallen bij het publiek en duidelijk gelinkt te zijn aan het merk. Verder moet zij de mensen aansporen om het product te kopen. Dit kan via rationele kenmerken zoals de kwaliteit en prijs van het product maar ook via het bespelen van de emoties van de klant. Zo kunt u uw product weerspiegelen als de basis van ‘een droomwereld’.

-

Het bepalen van het communicatiebudget. Het bepalen van een budget is een belangrijke stap in het communicatiebeleid. Dit kan bijvoorbeeld bepaald worden via de taakstellende methode. Hierbij beslist men hoeveel extra hoeveelheden men wil verkopen en wordt er daarna berekend hoeveel personen er daarvoor dienen bereikt te worden.

-

Het bereiken van de potentiële klant. Er zijn allerhande media zoals bijvoorbeeld audiovisuele- en geschreven pers, internet, beurs, telemarketing, enz. om uw product bekend te maken bij de klant. De keuze is afhankelijk van het aantal mensen dat u wilt bereiken en of u de klant wil betrekken in het gebeuren.


-

De timing van uw reclamecampagne Wilt u de producten constant in de aandacht van de klant houden, of wilt u één grote reclamecampagne zodat het merk gekend is maar zonder verdere specifieke communicatie naar de klant toe?

•

Communicatie in internationale context

Het is vooreerst de vraag of de onderneming zijn communicatiebeleid dient aan te passen of niet. Men spreekt hier van aanpassing aan de lokale markt of standaardisatie. Zowel het aanpassen als het standaardiseren heeft zijn voor- en nadelen. Om deze beslissing te nemen, dient u volgende zaken na te gaan: - Dient de boodschap dezelfde inhoud te hebben als in het thuisland? - Via welke media bereikt men de klant het best? Ook dit kan per land enorm verschillen. - Houdt uw boodschap rekening met de rollen in de samenleving en religie? Zo kan bijvoorbeeld de rol van de vrouw verschillen en kunnen bepaalde zaken als oneerbiedig aanzien worden. - Is het nodig de vorm van de boodschap aan te passen? Hierbij moet u zaken als kleur, taal, symboliek, enz. beschouwen. Voka ondersteunt de ondernemer via GLOBUS (landenclubs) en allerhande thema- en regioseminaries, lunchcauserieën, zitdagen en andere ontmoetingsfora met ambassadeurs, Vlaamse Economische Vertegenwoordigers of specialisten. U kan zo meer informatie over uw exportland te weten komen en u heeft hierbij tevens de kans om ervaren exporteurs te ontmoeten die reeds de mogelijke problemen van uw exportland kennen. Kennisoverdracht, ervaringsuitwisseling en netwerking staan hier centraal. Meer info: www.voka.be

DISTRIBUTIE U kunt ervoor kiezen om zelf te exporteren of via een tussenpersoon of firma. De volgende mogelijkheden zijn er voor de distributie in uw exportland: - een eigen cel oprichten in het buitenland of een joint-venture aangaan met een buitenlandse firma - via een buitenlandse ‘importagent’ die de goederen promoot en verkoopt in zijn thuisland tegen een commissieloon - via een buitenlandse distributeur die de goederen van uw onderneming over koopt en verder verkoopt in zijn thuisland. Om buitenlandse agenten of firma’s te vinden, kan u terecht bij verschillende instanties: www.voka.be http://eic.cec.eu.int/ http://www.diplomatie.be/nl/addresses/belgium/adresdetail.asp?TEXTID=37417 www.fitagency.be http://www.iccwbo.org/ http://europa.eu.int/comm/enterprise/networks/eic/eic.html


•

Distributiebeslissingen

U dient een keuze te maken in het distributiesysteem. Hierbij dient u te kijken naar de lengte en breedte van deze systemen. Onder breedte van het distributiesysteem verstaan we de keuze tussen: - Intensieve distributie waarbij uw product in zoveel mogelijk winkels aanwezig zal zijn. - selectieve distributie waarbij men het product verkoopt via een beperkt aantal kanalen waar ook nog andere producten verkocht worden - Exclusieve distributie waarbij het product verkocht wordt via een beperkt aantal distributiekanalen. Ook hier dient de link aanwezig te blijven met uw gekozen strategie (kostenleider, focus..) De lengte van uw distributiesysteem doelt op het aantal tussenliggende schakels in de gekozen distributiekanalen. Hierbij enkele voorbeelden van distributiekanalen: Directe levering

Kort kanaal

Traditioneel kanaal

Producent ⏐ ⏐ ⏐ ⏐ ↓

Producent ⏐ ↓ Distributeur ⏐ ↓

Producent ↓ Groothandelaar ↓ Kleinhandelaar ↓

Consument

Consument

Consument

Naarmate er meer schakels in uw distributiekanaal komen, zal de prijs van het product de hoogte ingaan. Een voorbeeld van een lang distributiekanaal kan u in volgende tabel waarnemen.2 Lang kanaal Producent ↓ Importagent ↓ Groothandelaar ↓ Kleinhandelaar ↓ Consument

2 Bron: Lagasse L., Van Kenhove P., van Waterschoot W.: “Management van het distributiekanaal” – Standaard Uitgeverij, Antwerpen, 2000 (http://users.pandora.be/werner-haesaerts/Hoofdstuk%204b.doc)


NIET TE VERGETEN Wanneer u met uw onderneming wil exporteren is het belangrijk om een marketingstrategie te bepalen en deze consequent doorheen de marketingmix te behouden. Deze strategie komt er na een duidelijke afweging van de interne analyse van uw onderneming met de externe analyse, namelijk uw marktonderzoek.

Denk er steeds aan dat het buitenland heel andere producteisen kan stellen of een andere perceptie kan hebben over uw product. Het is belangrijk om bij elke P uit de marketingmix na te gaan of er sprake kan zijn van culturele verschillen, of deze dienen opgelost te worden en hoe. Het kan hierbij aan te raden zijn om, vooraleer u begint te exporteren, advies te vragen aan instanties als Voka en contacten te leggen met reeds ervaren exporteurs in het land van uw keuze.


CHECKLIST Exportplan -

Heeft u uw businessplan aangepast aan de nieuwe potentiële exportactiviteiten? Heeft u een exportplan opgesteld?

Marktonderzoek -

Heeft u uw doelmarkt bepaald? Heeft u informatie betreffende fysieke toegankelijkheid? Heeft u informatie inzake commerciële toegankelijkheid? Bent u op de hoogte wat reglementaire toegankelijkheid betreft? Kent u de noden van uw klanten op uw nieuwe markt? Heeft u voldoende informatie omtrent uw nieuwe concurrenten?

4P’s Strategie - Heeft u een algemene strategie bepaald - Zijn alle marketingbeslissingen in overeenstemming met deze strategiebepaling? Product - Indien u een eigen merk heeft, heeft u nagedacht over het beschermen van uw merk? - Is uw product aangepast aan de internationale klant? (Denk aan vorm, productnaam, kleur, enz.) - Is er wel een markt voor het product dat uw onderneming gaat exporteren Prijs -

Heeft u uw variabele exportkosten berekend en mee ingebracht bij het berekenen van de prijs van uw product? Komt de prijs die u voor uw product stelt overeen met de gekozen prijsstrategie en algemene strategie?

Communicatie - Heeft u al de communicatiebeslissingen genomen (doelgroep, inhoud, budget, media, timing)? - Heeft u nagedacht over het verschil in communicatie tussen uw thuisland en uw internationale markt?

Distributie - Heeft u gekozen voor een bepaald distributiesysteem? - Heeft u er rekening mee gehouden dat hoe langer de lengte van uw distributiekanaal wordt, hoe duurder de kostprijs?


EXPORTEREN IN DE PRAKTIJK

-

Weet u dat het bij exporteren enorm belangrijk is om te onderhandelen over een goede overeenkomst?

-

Bent u ervan op de hoogte dat door het opnemen van algemene voorwaarden in het contract een exporteur zich reeds op voorhand kan indekken tegen mogelijke obstakels?

Weet u dat er heel wat overheidsdiensten ter beschikking zijn om de nodige informatie te leveren betreffende tarieven, documenten,…

Weet u dat er ook op internet heel wat sites vrij ter beschikking zijn waarop nuttige en betrouwbare informatie te vinden is betreffende de export?

Weet u dat u bij het transport van uw goederen ook kunt kiezen voor een expediteur i.p.v. enkel voor een transporteur?

Bent u op de hoogte van de internationale afspraken over internationaal transport van goederen, beter bekend onder de term incoterms?

Kent u alle douanedocumenten die van belang zijn bij het internationaal transport?

Bent u op de hoogte van de bestaande documenten en verplichtingen die er enkel zijn voor het transport?

Bent u op de hoogte van het onderscheid dat sinds 01.01.93 dient gemaakt te worden tussen intra-communautaire handel en de handel met derde landen (niet EU).

Weet u dat er diensten worden aangeboden waardoor u als exporteur, ondanks de risico’s gekoppeld aan export, zekerheid van betaling krijgt?

-

-

-

-

-

-

-

-

BESCHIKBARE STEUNMAATREGELEN -

Weet u dat er talrijke steunmaatregelen ter beschikking zijn die u kunnen helpen beschikken over de nodige middelen bij het verzenden van uw eerste bestelling?

-

Bent u reeds te rade gegaan bij de subsidiecel van Voka die op maat advies verleent over beschikbare steunmaatregelen?

-

Bent u op de hoogte van het bestaan van tal van Europese subsidies ter bevordering van de internationale handel?

-

Weet u dat ook privé-instellingen zoals banken en adviesbureaus diensten ter beschikking stellen ter bevordering van de export?


Hoofdstuk IV: Exporteren in de praktijk

Reglementering en wetgeving in Internationale handel Bij het exporteren van goederen komt heel wat meer kijken dan enkel de levering van het product. Zo is het belangrijk om de juridische betrekkingen tussen de exporteur en de potentiële klant vooraf te bepalen teneinde meningsverschillen en dure disputen te voorkomen. In dit onderdeel geven we eerst een korte bespreking van de belangrijkste aspecten waarmee zeker rekening moet gehouden worden bij het opstellen van een contract. Aangezien de vereiste documenten sterk kunnen verschillen naargelang het product en het land van uitvoer worden in het tweede deel de autoriteiten en andere bronnen vermeld waarbij de nodige informatie kan ingewonnen worden.

1. De regelgeving op de internationale verkoop

1.1 Internationale verdragen van de verkoop WAT? Ter bevordering van de uitoefening van de internationale handel worden verschillende verdragen opgesteld. Dergelijke verdragen, samengesteld uit verschillende nationale wetgevingen, vertegenwoordigen een belangrijk rechtsinstrument inzake internationale handel en zijn toepasselijk op verkoopovereenkomsten van goederen tussen partijen uit verschillende landen. Nuttige adressen Het Verdrag van Wenen (Verdrag der Verenigde Naties) inzake internationale verkoopovereenkomsten van goederen tussen partijen die in verschillende landen gevestigd zijn. De tekst en de lijst met deelnemende landen: www.uncitral.org Het verdrag van Den Haag van 15 juni 1955 inzake internationale koopovereenkomsten van roerende lichamelijke goederen (bv. auto, koelkast, meubel). Tekst en lijst: www.hcch.net Er zijn ook andere teksten die door ondernemingen en bedrijfsjuristen helaas niet vaak geraadpleegd worden omwille van de vage kennis van hun bestaan. Beginselen van het Europees overeenkomstenrecht (Principles of European contract law – completed and revised version 1998). U kan deze integraal raadplegen op de Belgische site: www.ufsia.ac.be Beginselen van Internationale Handelsovereenkomsten. Door UNIDROIT opgestelde “tekortkomingen” van het verdrag van Wenen: www.unidroit.org


1.2 Algemene verkoopvoorwaarden voor de export WAT? Om geschillen en betalingsachterstand of wanbetaling te vermijden is het bijzonder belangrijk dat de contractuele documenten van de verkoper op de achterzijde duidelijk en leesbaar de algemene verkoopvoorwaarden (AVV) vermelden. Deze vertegenwoordigen een gedeelte van de offerte aan de klant, maar zijn niet onderworpen aan een specifieke regelgeving. Zij bepalen de rechten van de verkoper en helpen hem zijn belangen te verdedigen ten opzichte van de kopers van zijn producten. Door het vooraf bepalen van een juridisch kader dat voor bestelling toepasselijk is, vermijden ze dat er voor elke verkoop een overeenkomst moet worden opgesteld. Hierna volgen enkele voorbeelden van specifieke clausules voor de export die men kan opnemen in de AVV of in het contract: - Betalingsmodaliteiten (SWIFT-overschrijving3 of documentair krediet) - Arbitrage voor geschillenbeslechting, bevoegde rechtbank, toepasselijke wetgeving (arbitragereglement van de Internationale Kamer van Koophandel te raadplegen op haar website www.iccwbo.org, www.exporter.editions-foucher.fr/upload/fic_9.pdf ) - Taal bij geschillen, bij onderhandelingen - Datum van inwerkingtreding contract Nuttige adressen Er bestaan ook de modelcontracten, gebaseerd op internationale condities die onder andere worden aangeboden door AGORIA en de internationale Kamer van Koophandel (ICC): Voor meer informatie of het verkrijgen van dergelijk contact neemt men contact op met de regionale Kamer of Agoria. www.cci.be of www.voka.be www.agoria.be

1.3 De incoterms WAT? In het kader van de internationale handel werden “International Commercial Terms” uitgewerkt. Ze hebben als doel een uniformisering van begrippen rond plaats van levering, verdeling, transportkosten, overlegging van douanedocumenten, risico-overdracht, enz… Er bestaan een dertiental Incoterms. Ze worden gedefinieerd in het Engels. Nuttige adressen International Chamber of Commerce Stuiversstraat 8 1000 Brussel Tel. 02 515 08 44 Fax 02 513 04 94 [email protected] I.C.C. België: www.iccwbo.be I.C.C. Worldwide: www.iccwbo.org

3

Dit is een wereldwijd beveiligd, zeer betrouwbaar, elektronisch telecommunicatienetwerk tussen financiële instellingen om snel betalingen uit te wisselen.


1.4 Het toepasselijk recht WAT? De exporteur heeft de keuze om ofwel het recht toe te passen van zijn eigen land, van het land van de koper of van een derde land. Meestal wordt door de verkoper het Belgische recht niet als het beste aanzien, vermits dit sterk consumentenbeschermend is. Nuttige adressen Beschikbare zoekrobots betreffende de wetgeving Legal questions, answers and research http://lawguru.com Meta-Index for US Legal Research http://gsulaw.gsu.edu/metaindex FindLaw – LawCrawler http://lawcrawler.findlaw.com FindLaw Belgium http://www.findlaw.com/12international/countries/be.html

2. De overheidsdiensten Hierna volgt een opsomming van de overheidsdiensten of informatiebronnen die men moet contacteren of raadplegen voor alle internationale acties.

2.1 De dienst der douane en accijnzen WAT? Deze fiscale administratie binnen de FOD financiën staat ondermeer in voor de inning van de invoerrechten, landbouwheffingen, BTW bij invoer, accijnzen, vergunningsrecht, openingsbelasting,… Daarnaast doet ze ook een waaier aan niet-fiscale wettelijke bepalingen naleven. Meestal gaat het hier om reglementeringen die nauw aansluiten bij de inning van belastingen en betrekking hebben op goederencontrole. Deze dienst geeft ook inlichtingen over de documenten die men moet voorleggen bij elke uitvoer van goederen uit België. Nuttige adressen Centrale Administratie der Douane en Accijnzen Rijksadministratief Centrum Financietoren Kruidtuinlaan 50, bus 37 1010 Brussel Tel: 02/ 210 26 11 Website: http://minfin.fgov.be/portail1/nl/cadrenl.htm vervolgens selecteren “Informatie” “Brochures van het departement” – “Wegwijs in de douane en accijnzen” Website: www.mineco.fgov.be


Documentatiedienst der Douane en Accijnzen Kruidtuinlaan 50 bus 37 1010 Brussel

2.2 Flanders Investment and Trade WAT? Dit Vlaams Agentschap voor Internationaal Ondernemen ondersteunt Vlaamse bedrijven bij het internationaal ondernemen. Het begeleidt, ondersteunt en stimuleert Vlaamse ondernemingen bij alle facetten van de internationale handel. Het agentschap staat ook in voor het verschaffen van informatie over evoluties die in de wetgeving verwacht worden. Nuttige adressen Vlaanderen – FIT Gaucherestraat 90 1030 Brussel Tel.: 02/504.87.11 Fax: 02/504.88.99 E-mail: [email protected] [email protected] Website:http://www.flandersinvestmentandtrade.com

2.3 De Kamers van Koophandel WAT? Deze politiek onafhankelijke organisatie behartigt de belangen van zijn leden en bevordert op lokaal en federaal niveau een ondernemingsvriendelijk klimaat. Bij de Kamers van Koophandel kan men onder meer terecht voor het laten certificeren en legaliseren van documenten. Ook beschikken ze over een rijk aanbod aan informatiebronnen en advies, dat vooral gesteund is op hun wereldwijd netwerk en jarenlange expertise op vlak van het internationaal ondernemen. Zo is er onder andere het netwerk van bilaterale Kamers van Koophandel in het buitenland, die de Belgische export naar deze landen moet ondersteunen en bevorderen. Nuttige adressen: Federatie der Kamers voor Handel en Nijverheid van België Montoyerstraat 3 1000 Brussel Tel.: 02/209.05 50 Fax: 02/209.05.68 E-mail: [email protected] [email protected] Website: www.cci.be

Adressen van bilaterale Kamers van Koophandel: Website: http://www.diplomatie.be/nl/addresses/abroad/chambers.asp


2.4 De ambassades – Economische handelsattachés WAT? Het is vaak aan te raden een beroep te doen op de Economische handelsattachés van het land waarnaar men wenst te exporteren. De Waalse (AWEX), Vlaamse (FIT) instanties en het Brussels hoofdstedelijk Gewest beschikken in het buitenland over een netwerk van dergelijke attachés. Het gaat hier om ervaren agenten die vertrouwd zijn met de gang van zaken op het terrein. Bovendien kunnen zij adviseren, oriënteren en zo nodig assisteren. Al deze diensten zijn gratis. Zij staan ter beschikking voor het opzoeken van informatie over de buitenlandse markten : benaderingswijze, handelsmogelijkheden, reglementering, projecten, afzetgebieden, enz. Er kan eventueel ook beroep worden gedaan op de Belgische ambassade in het buitenland voor bijkomende informatie. Belgische diplomaten buiten de EU dragen bij tot een gunstiger juridisch en politiek klimaat voor Belgische bedrijven. Ze zorgen ervoor dat ze over voldoende informatie, middelen en contacten met het bedrijfsleven beschikken. Nuttige adressen Vlaanderen – FIT Gaucherestraat 90 1030 Brussel Tel.: 02/504.87.11 Fax: 02/504.88.99 E-mail: [email protected] [email protected] Website:http://www.flandersinvestmentandtrade.com

Kijk eventueel ook bij het Agentschap voor Export van het Waalse Gewest (AWEX) en Brussels hoofdstedelijk gewest op volgende website: www.awex.be www.brusselstrade.be

Website met de buitenlandse ambassades in België: http://www.diplomatie.be/newyorkun/default.asp?id=5&mnu=5

Voor raadpleging van Belgische ambassades in het buitenland: Federale Oveheidsdienst Buitenlandse Zaken Karmelietenstraat 15 1000 Brussel Tel.: 02/501 811 Website: http://www.diplomatie.be/ Wereldwijde directory voor ambassades: Website: http://www.embassyworld.com/embassy/directory.htm


2.5 De andere informatiebronnen WAT? Er bestaan ook andere nuttige websites die u precieze informatie kunnen verschaffen betreffende de documenten die voor elk land vereist zijn en over de Europese en nationale wetgevingen. Nuttige adressen World Trade Organisation (WTO) De enige wereldwijde organisatie die zich bezighoudt met de wetten in de handel tussen verschillende staten. Zijn basis vindt het WTO in de overeenkomsten die door de meerderheid van de naties werden ondertekend http://www.wto.org De Market Access Database Het belangrijkste Europese hulpmiddel voor het vergareven van gegevens en het uitwisselen van Informatie tussen: de EU-instellingen, lidstaten en de Europese industrie betreffende de douane, wetgeving,… http://mkaccdb.eu.int Het Euro Info Center Netwerk Verstrekt informatie en advies bij allerhande buitenlandse handelskwesties, biedt individuele begeleiding en concrete diensten op maat van het bedrijf. Zo wordt geholpen om de Europese markt voor de onderneming te openen. http://bre.cec.eu.int/ Export Helpdesk Onile service voorzien door de Europese Commissie om de markttoegang voor ontwikkelingslanden tot de Europese Unie makkelijker te maken http://export-help.cec.eu.int/ Belastingen en Douane-Unie http://europa.eu.int/comm/taxation_customs/dds/nl/tarhome.htm http://europa.eu.int/comm/taxation_customs/index_en.htm http://europa.eu.int/comm/taxation_customs/common/about/welcome/index_en.htm Praktische informatie over rechten en mogelijkheden voor uw bedrijf op interne EU-markt http://europa.eu.int/youreurope/nav/nl/business/home.html The world fact book Voor allerhande informatie over de desbetreffende landen http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/ European Patent Office Voor het beschermen van innovaties http://www.european-patent-office.org/index.en.php Kamer van Koophandel West-Vlaanderen Voor nuttige links en informatie over export en expordocumenten http://www.ekamerdesk.be/ EVD - Agentschap van het ministerie van Economische zaken van Nederland Zorgt voor het vereenvoudigen en het stimuleren het internationaal ondernemen http://www.evd.nl/


Keuze expediteur-transporteur Wanneer men uiteindelijk de beslissing genomen heeft om een deel van de productie te gaan exporteren, komt de vraag van het transport opduiken. De organisatie rond dit deel neemt de nodige tijd en werk in beslag. Nemen we het transport zelf voor onze rekening of besteden we deze uit aan een expediteur.

WAT? Een expediteur is een tussenpersoon die verantwoordelijk is voor de organisatie van het transport. Hij adviseert en kiest de juiste vervoermethode. Concreet betekent dit dat de expediteur de gekozen transportmiddelen reserveert, het voor- en navervoer regelt, vervoersdocumenten opstelt en douaneformaliteiten vervult. Een transporteur verzorgt elk vervoer van zaken over de weg verricht voor een tegenprestatie in de vorm van om het even welk rechtstreeks of onrechtstreeks voordeel, in speciën of in natura.. Let wel: de verhuring van een motorvoertuig met bestuurder wordt gelijkgesteld met vervoer van zaken over de weg tegen vergoeding. KOST? De expediteur betaalt, voor rekening van zijn opdrachtgever, de vrachtkosten en alle extra kosten aan de vervoerder en financiert zo eigenlijk de hele vervoersoperatie. Nuttige adressen Confederatie der Expediteurs van België Brouwersvliet 33, bus 1 2000 Antwerpen Tel. 03 233 67 86 Fax 03 231 82 02 [email protected] www.conexbe.be

Koninklijke Federatie van Belgische Transporteurs en Logistieke Dienstverleners (FEBETRA) Stapelhuisstraat 5a 1020 Brussel Tel. 02 425 68 00 Fax 02 425 05 68 www.febetra.be

www.vil.be/nl/index.htm www.sav.be/


De Incoterms Het luik van de incoterms of internationale contract termen (International contract terms) bespreekt de internationale afspraken bij het internationaal transport van goederen. In het contract worden standaardafspraken gemaakt die de kosten en risico's verdelen tussen verkoper en koper. Hierna worden de afspraken kort toegelicht om een beeld te geven van hun inhoud.

WAT? In het kader van de internationale handel werden “International Commercial Terms” uitgewerkt. Ze hebben als doel de uniformisering van begrippen rond plaats van levering, verdeling, transportkosten, overlegging van douanedocumenten, risico-overdracht, enz… Er bestaan een dertiental incoterms en deze worden gedefinieerd in het Engels. De indeling hiervan is: E: tot vertrek F: hoofdvervoer onbetaald door verkoper C: hoofdvervoer betaald door verkoper D: tot aankomst 1) Exclusief vervoer over land: 1. DAF: Delivered At Frontier (franco grens) 2) Exclusief voor maritiem transport: 1. FAS: Free Alogside Ship (franco langszij schip) 2. FOB: Free On Board (franco aan boord) 3. CFR: Cost and Freight (kostprijs en vracht) 4. CIF: Cost, Insurance and Freight (kostprijs, verzekering en vracht) 5. DES: Delivered Ex Ship (franco af schip) 6. DEQ: Delivered Duty Paid (franco af kade) 3) Elke transportvorm: 1. EXW: Ex Works (Af fabriek) 2. FCA: Free Carrier (vrachtvrij tot vervoerder) 3. CPT: Carriage Paid to (vrachtvrij tot) 4. CIP: Carriage and Insurance Paid to (vrachtvrij inclusief verzekering tot) 5. DDU: Delivery Duty Unpaid (franco exclusief rechten) 6. DDP: Delivered Duty Paid (franco inclusief rechten) Bijvoorbeeld: EXW Voornaamste verplichtingen: - Verkoper: Goederen tellen, verpakken, beschikbaar stellen aan de koper. - Koper: Goederen ontvangen, transport zoeken, laden en lossen, inklaren en uitklaren.


Nuttige adressen International Chamber of Commerce Stuiversstraat 8 1000 Brussel Tel. 02 515 08 44 Fax 02 513 04 94 [email protected] I.C.C. België: www.iccwbo.be I.C.C. Worldwide: www.iccwbo.org Wie geïnteresseerd is kan steeds het boek incoterms 2000 aanschaffen (kostprijs: leden €35, nietleden €44)

www.iccwbo.org/incoterms/id3045/index.html?cookies=no www.kvk.nl/artikel/artikel.asp?artikelID=22202


Douanedocumenten Indien u de keuze gemaakt heeft om zelf het transport te verzorgen dan komt er enige voorbereiding bij kijken. Deze voorbereiding vereist het in orde brengen van de nodige documenten vooraleer men kan over gaan tot het transport van de goederen. Men doet er zich goed aan om voldoende informatie in te winnen wat betreft de douanedocumenten. Op die manier zal men zonder enige problemen de goederen ter plaatste kunnen afleveren.

1

Douanedocumenten

1.1 Documenten van oorsprong 1.1.1

EU-certificaat van oorsprong

WAT? Dit is het klassieke en enige certificaat van oorsprong (CO), gebruikt door alle EU-landen. Het verklaart in welk land een product is vervaardigd. Voor de export naar veel landen buiten de EU is een certificaat van oorsprong een noodzakelijk document. KOST? Origineel: € 10,85 Duplicaat: € 1,63 Nuttige adressen De regionale Kamers van Koophandel Voka. Let wel: Voor sommige producten worden deze enkel opgemaakt door de Hoge Raad voor Diamant voor diamanten of door het Federaal voedselagentschap voor landbouwproducten. 1.1.2

EUR1

WAT? Dit document moet gebruikt worden voor de handel tussen de EU en de landen waarmee de EU een handelsakkoord heeft afgesloten, op basis waarvan de betrokken landen elkaar handelspreferenties toestaan. Belangrijke overeenkomstgebieden zijn: EVA (Europese Vrijhandels Associatie) EER (Europese Economische ruimte) Landen van Midden- en Oost-Europa Middellandse Zee-landen Landen in Afrika, Caribisch gebied en de Stille Zuidzee (ACS) Zuid-Afrika Mexico Chili


Wanneer een product aan de voorwaarden van de overeenkomst voldoet, krijgt de importeur korting en vaak ook vrijstelling van invoerrechten. Zeker in landen waar de invoerrechten hoog zijn levert dit een groot voordeel op. Om gebruik te kunnen maken van de voordelen van deze akkoorden, moeten de goederen wel hun oorsprong hebben in een van de overeenkomstgebieden. Dit moet worden vastgelegd in een 'certificaat inzake goederenverkeer', het zogenaamde EUR1-document. Let wel: er zijn veel handelsakkoorden. Veel oorsprongregels en andere voorwaarden zijn ingewikkeld en zij wijken vaak per akkoord of zelfs per product af. Nuttige adressen FOD Financiën (Centrale Administratie der Douane en Accijnzen) North Galaxy – Toren A – 9de verdieping Albert II laan 33 1210 Brussel Tel. 02 336 30 11 Bijkomende informatie: www.mineco.fgov.be europa.eu.int/eur-lex/nl/index.html www.wcoomd.org/ie/index.html www.fiscus.fgov.be/interfdanl/algemeen/contact.htm Bedragen van de invoer- en uitvoerrechten: http://mkaccdb.cec.eu.int http://europa.eu.int/comm/taxation_customs/dds/cgi-bin/tarchap?Lang=NL 1.1.3

Form-A

WAT? De EU heeft met een aantal ontwikkelings- en Midden- en Oost-Europese landen akkoorden voor preferentieel handelsverkeer afgesloten (Algemene Preferenties – Préférences Générales of AGP). Om bij de invoer in de EU van die tariefvoordelen te kunnen genieten, moet bij de invoer een ‘FORM A’ document, dat de preferentiële oorsprong van de goederen bewijst, voorgelegd worden aan de douane. Deze FORM A wordt opgesteld in het exportland en daar geldig gemaakt door de douane. Nuttige adressen FOD Financiën (Centrale Administratie der Douane en Accijnzen) North Galaxy – Toren A – 9de verdieping Albert II laan 33 1210 Brussel Tel. 02 336 30 11 Bijkomende informatie: http://europa.eu.int/eur-lex/nl/index.html


Bijkomende inlichtingen voor zowel de EUR 1 certificaten als de Form A kan u steeds terecht bij:

Het Algemene Directie Economische Potentieel van de Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie: [email protected] (in het nederlands); [email protected] (in het frans); De Administratie der Douane en Accijnzen: [email protected]

1.2 Uitvoerdocumenten 1.2.1

Uitvoervergunningen

WAT? De overheid houdt toezicht op de handel in sommige goederen. De EU heeft hieromtrent een aantal regels opgesteld. Bijgevolg zijn bepaalde goederen bij de uitvoer onderworpen aan een voorafgaande toelating of vergunning van de overheid. Een uitvoervergunning is nodig voor de uitvoer naar alle derde landen (niet EU) van: Goederen die aan een hoeveelheidsbeperking zij onderworpen Goederen voor tweeërlei gebruik (goederen die naast burgerlijke ook militaire toepassingen kennen) Producten van onedele metalen Diamant en edelstenen Vliegtuigen en hefschroefvliegtuigen Chemische stoffen (er wordt gekeken of de stoffen milieugevaarlijk zijn en of ze als grondstof voor drugs of chemische wapens kunnen worden gebruikt) Cultuurgoederen Uitvoer naar andere lidstaten EU (met uitzondering van Nederland en Luxemburg) Wapens en militair materiaal Landbouwproducten KOST? Formulier: 6 cent per stuk Nuttige adressen http://mineco.fgov.be/Default.htm http://mineco.fgov.be/homepull_nl.htm 1.2.2

TIR-carnet

WAT? De letters staan voor ‘Transport International Routier’. Dit carnet is een document in boekvorm. Het is bedoeld om het internationale vervoer van goederen te versnellen, doordat het voertuig verzegeld wordt. Het TIR-carnet kan alleen door de vervoerder worden aangevraagd.


Nuttige adressen FOD Financiën (Centrale Administratie der Douane en Accijnzen) North Galaxy – Toren A – 9de verdieping Albert II laan 33 bus 37 1210 Brussel Tel. 02 336 31 23 Fax 02 336 17 68 [email protected]

http://fiscus.fgov.be/interfisc/home_nl.htm http://www.belgium.be/eportal/application?languageParameter=nl&pageid=contentPage&docId=7 348#anchor_ObligationsAndTariff

1.2.3

ATA-carnet

WAT? Het ATA-carnet is een internationaal doorvoerducument dat wordt gebruikt om goederen tijdelijk naar het buitenland te brengen en ze in hun oorspronkelijke staat terug in te voeren, aan de hand van eenvoudige formaliteiten. KOST? Tarieven ATA-Carnets vanaf 1 september 2005: Basisbedrag lid € 193,00 Basisbedrag niet-lid € 238,00 Prijs per blad € 0,65 Waarborg € 30,00 Bijkomend bedrag afhankelijk van de goederenwaarde: Tot € 25.000 0,82 % Van € 25.000,- tot € 75.000 0,64 % Van € 75.000,- tot € 250.000 0,41 % Meer dan € 250.000,00 0,25 % Nuttige adressen De regionale Kamers van Koophandel Voka (voor dit document is er wel geen regionale verplichting). Lijst van landen en toepassingsmogelijkheden http://www.kvk.nl/artikel/artikel.asp?artikelID=743 selecteer vervolgens “ATA-carnets: landenlijst”

1.3 Douaneaangifte bij extra-communautaire handel 1.3.1

Enig Document

WAT? Dit is een standaardformulier dat onder andere wordt gebruikt in het goederenverkeer tussen EUlanden, waarbij vervoer plaatsvindt over het grondgebied van een niet EU-land


Het Enig Document wordt gebruikt voor diverse aangiften: het brengen van goederen in het vrije verkeer (goederen van oorsprong uit derde landen); tijdelijke opslag; plaatsing van goederen onder het stelsel van douane-entrepots; plaatsing van goederen onder de regeling “Behandeling onder douanetoezicht”; communautair douanevervoer; uitvoer; voor het verkrijgen van een bewijsstuk inzake het communautaire karakter (T2L). Indien men gebruik maakt van een expediteur kan hij eventueel helpen bij de invulling ervan of de afhandeling volledig onder zijn supervisie laten gebeuren. Het formulier “Enig Document” bestaat uit 8 exemplaren. Afhankelijk van de bestemming zijn verschillende combinaties van exemplaren mogelijk. Let wel: Eén exemplaar van het Enig Document dient u in uw administratie te bewaren. Dit kan een rol spelen als bewijs dat de goederen daadwerkelijk zijn geëxporteerd en het daarbij toe te passen BTW-nul tarief. Anders bestaat de mogelijkheid dat men achteraf alsnog belasting moet betalen. Voor een voorbeeld van vele van deze documenten kan men altijd een kijkje nemen op: http://www.kvk.nl/artikel/artikel.asp?artikelID=39095


Transport Wanneer goederen getransporteerd worden zijn er belangrijke documenten die steeds aanwezig moeten zijn om legimitatie te voorzien en verdere verplichtingen die kunnen vereist zijn. Welke documenten men hiervoor nodig heeft hangt natuurlijk af van het type transport dat men kiest en het soort van goederen dat men exporteert. Voldoende informatieinwinning is hier vooral de boodschap. Dan kan men zonder problemen het transport uitvoeren.

1

Transportdocumenten

1.1 De factuur WAT? Hiermee bedoelen we de handelsfactuur. Dit is van belang bij de handelstransacties met het buitenland. Bijna in alle landen vereist de douanereglementering dat zowel bij de invoer als bij de uitvoer één of meerdere exemplaren van de factuur vergezeld zijn. Om als factuur volgens het handelsrecht beschouwd te worden, zal deze bepaalde gegevens moeten bevatten. Dit is het allerbelangrijkste document. Bij facturen die verstuurd worden naar klanten in een ander land binnen de Europese Unie is volgend gegeven belangrijk:

Vermelding van het geldige BTW-identificatienummer. De geldigheid van dit nummer kan gecontroleerd worden bij het Ministerie van Financiën.

Op facturen die naar klanten gestuurd worden die buiten die Europese unie gevestigd zijn, komt nog bijkomende vermelding:

Reden van de vrijstelling: vb. 'franco bestemming exporteren'. Dit betekent dat de kosten van het uivoeren betaald worden door de (Belgische) verkoper; Handtekening en firmastempel; Inhoud, prijs, oorsprong… van de artikelen; Land van herkomst van de goederen; Kenmerken en datum van de invoervergunning; Het contractnummer en de datum van de overeenkomst; Douanetariefnummer; Betalingsvoorwaarden; Vracht-, verpakkings- en verzendkosten; Aantal colli, aantal artikelen per colli, aard van de verpakking, volume, bruto- en nettogewicht… ; Land van uiteindelijke bestemming; Haven van vertrek en aankomst, naam van het schip; Merkbenamingen;


Er moet een goede samenwerking zijn tussen klant en verkoper. De verkoper moet de klant tijdig vragen in welke taal de factuur moet opgesteld worden, hoeveel exemplaren er bijgevoegd moeten worden, of de goederen verzegeld moeten zijn,… Let op: sommige landen zullen bij de invoer van goederen de voorlegging eisen van een ‘consulaire factuur’. Dit is een factuur die in het land van uitvoer gelegaliseerd wordt door de daar gevestigde consul van het land van invoer. Dit heeft tot doel het land van oorsprong en de juiste waarde van de goederen te bevestigen.

1.2 Het zeevaartconnossement WAT? Het zeevaartconnossement is een document ondertekend door de kapitein, waarin hij verklaart de in het document beschreven goederen te vervoeren naar een overeengekomen haven van bestemming, om ze daar af te leveren tegen afgifte van het connossement en tegen de betaling van de vrachtprijs. Er bestaan verschillende soorten connossementen van dit type. Let op: dit document vertegenwoordigt de goederen en de rechtmatige houder ervan wordt aanzien als de wettelijke bezitter van de goederen. Het connossement is verhandelbaar en men kan het bezit van de goederen overdragen, zelfs gedurende de reis. Nuttige adressen http://www.alfaportantwerpen.be/documents/contact.xml

1.3 Het binnenvaartconnossement WAT? Het binnenvaartconnossement is een bewijsschrift dat door de inlader wordt opgesteld en door de kapitein wordt ondertekend, waarbij hij zich akkoord verklaart met de staat van de goederen die hij op dat moment aan boord genomen heeft. Hij verbindt zich dan ook om de goederen naar een bepaalde plaats van bestemming te brengen, tegen betaling van de vrachtprijs. Het wordt opgemaakt in een origineel en meerdere kopieën. Nuttige adressen http://www.wenz.be/contactinformatie/adressen.html

1.4 CIM-vrachtbrief WAT? Het is een contract voor het spoorwegvervoer. Het ontstaat bij de afstempeling door de spoorwegmaatschappij. Het is een ontvangstbewijs voor de inlader en het kent geen afleveringstitel. Het document wordt steeds op naam opgemaakt en dit in vijf exemplaren. Nuttige adressen http://portal.bcargo.be/portal/page?_pageid=513,410478&_dad=portal&_schema=PORTAL


1.5 De luchtvrachtbrief of Air Way Bill (AWB) WAT? De luchtvrachtbrief vormt het vervoercontract tussen de inlader en de vervoerder. De afzender is verplicht de nodige informatie aan de vervoerder of zijn agent te verstrekken. Die manier laat hem toe de luchtvrachtbrief correct in te vullen in overeenstemming met de bestaande reglementering en conventies. Dit document is op naam en wordt opgemaakt in drie originelen en negen kopieën. Nuttige adressen Airline Cargo Managers Association of Belgium (ACMAB) e-mail: [email protected] Belgian Air Freight Institute (BAFI) www.bafi.be Organisation of Cargo Handling Agents Brucargo (CCAB) e-mail: [email protected] Organisation of Traffic Managers (OTM) www.otmbe.org

1.6 T1 WAT? Dit is een document dat men nodig heeft als de goederen niet in het vrije verkeer van de EU zijn (de douanerechten zijn niet voldaan). Men spreekt dan over extern communautair douanevervoer. In het land van bestemming moet men aangifte doen van de invoer en moet men de douanerechten en BTW betalen.

1.7 T2 WAT? Dit is een aantekening op het enig document. Dit document heeft men nodig als de goederen in het vrije verkeer van de EU zijn (de douanerechten zijn voldaan) en ze worden via een derde, niet-EU land vervoerd (bijvoorbeeld vanuit België naar Italië via Zwitserland).

1.8 Keuringsattesten of het inspectiecertificaat WAT? Deze documenten worden meestal uitgereikt door gespecialiseerde organisaties waarvan sommigen erkend zijn door controlemaatschappijen die internationaal bekend zijn. Dergelijke ondernemingen inspecteren, als onafhankelijke partij, op aanvraag van bv. de koper de goederen en verklaren of ze in overeenstemming zijn met de technische gegevens, normen en andere mededelingen vermeld op de documenten, dit zowel naar kwaliteit als naar hoeveelheid. Ze kunnen op verzoek eveneens de verpakking, merktekens… controleren en toezien op de verscheping. Bekende maatschappijen zijn het Bureau Veritas (Parijs) of de Société Générale de Surveillance te Genève (SGS). De binnenlandse adressen voor deze bureaus zijn hieronder terug te vinden.


Nuttige adressen SGS Belgium NV Noorderlaan 87 2030 Antwerpen Tel. 03 545 44 00 Fax 03 545 44 99 www.be.sgs.com/nl_be/home_be.htm e-mail: http://www.be.sgs.com/solution_finder/information_request.htm

BVQI (Belgium) NV Paepsemlaan 22 1070 Brussel Tel. 02 520 20 90 Fax 02 520 20 30 www.bvqi.be/webapp/servlet/RequestHandler?mode=PT&pageID=12976&nextpage=siteFrameset .jsp e-mail: [email protected]

1.9 Gewichtscertificaat WAT? Dit document wordt opgesteld door de leverancier of een onafhankelijke derde persoon. Het geeft de duidelijke melding weer van het bruto en netto gewicht.

1.10

Gezondheidscertificaat

WAT? Dit is een document bedoeld voor de uitvoer van levende dieren. De uitvoer kan enkel geschieden na de controle van een dierenarts of na de voorlegging van een gezondheidscertificaat. Dit certificaat moet steeds bijgevoegd worden bij de douaneaangifte. Nuttige adressen Voor niet menselijke consumptie: Ministerie van landbouw Dienst communicatie landbouw en visserij WTC III (15/38) Simon Bolivarlaan 30 1000 Brussel Tel. 02 208 43 67 Fax 02 208 45 40 e-mail: [email protected] http://www2.vlaanderen.be/ned/sites/landbouw/info/faq/index.html


Voor menselijk consumptie: Ministerie van Volksgezondheid Federale overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Eurostation II Victor Hortaplein, 40 bus 10 1060 Brussel Tel. 02 524 71 11 Call Center: 02 524 97 97 e-mail: [email protected] https://portal.health.fgov.be/portal/page?_pageid=56,512460&_dad=portal&_schema=PORTAL

http://www.afsca2006.be/financing/pdf/FAQ_retributions_nl_v2.pdf

1.11

Intrastatformaliteiten

WAT? (PRODCOM: PRODucts of the European COMmunity) Elke natuurlijke of rechtspersoon die intra-communautair (= handel tussen twee lidstaten) goederenverkeer verricht, moet maandelijks een intrastat-aangifte doen. Wie per jaar niet meer dan 250.000 EUR intra-communautaire leveringen (ICL) of voor niet meer dan 250.000 EUR intracommunautaire verwervingen doet (ICV) doet is vrijgesteld van die verplichting. De aangifte gebeurt maandelijks uiterlijk, tegen de 20ste dag van de maand volgend op de verslagmaand. Wie een bepaalde maand geen ICV en ICL verricht heeft, moet toch de aangifte indienen (nihil-aangifte). De aangever die BTW-gerechtigd om per kwartaal aangifte te doen, kan de toelating krijgen ook de Intrastat-aangifte slechts éénmaal per kwartaal op te maken. Door het wegvallen van de douane-aangiften voor de interne handel in communautaire goederen ontvangt de overheid geen gegevens meer over die intra-communautaire handel. Om die leemte op te vullen zijn de ondernemingen verplicht, rechtstreeks die informatie over het intra-communautair goederenverkeer mee te delen aan de NBB4, d.i. de INTRASTAT-aangifte (sinds 01.01.1995 gebeurt deze aangifte aan het NBB i.p.v. aan het NIS5). Nuttige adressen Nationale Bank van België Berlaimontlaan 14 - 1000 Brussel Tel. 02 221 21 11 Fax 02 221 31 00 e-mail: [email protected] http://www.nbb.be/pub/Home.htm?l=nl&t=ho

http://statbel.fgov.be/prodcom

Voor een voorbeeld van vele van deze documenten kan u altijd een kijkje nemen op: http://www.kvk.nl/artikel/artikel.asp?artikelID=39095

4 5

Nationale Bank van België Nationaal Instituut voor de Statistiek, nu Algemene Directie Statistiek en Economische informatie


BTW-reglementering Bij het verrichten van internationale handelstransacties moeten niet alleen douaneformaliteiten in orde worden gebracht, maar heeft de handelaar ook verplichtingen tegenover de BTW-administratie. Net zoals bij douaneformaliteiten dient men sinds 01.01.93 ook hier onderscheid maken tussen intra-communautaire handel en handel met derde landen (niet EU). Het is niet de bedoeling om uitgebreid in te gaan op de BTW-reglementering bij de internationale handel. We beperken ons tot een korte schets van de situatie. Voor informatie verwijzen naar nuttige bronnen.

1

verdere

BTW regulering bij intra- en extracommunautaire verrichtingen

1.1 BTW bij Intra-communautaire handel WAT? Bij het verrichten van internationale handelstransacties binnen de grenzen van de EU moet de handelaar naast douaneformaliteiten ook verplichtingen nakomen tegenover de BTW-administratie. Bij leveringen binnen de EU aan niet-particulieren hoeft men in principe geen Belgische BTW in rekening te brengen. Voorwaarde is dat zowel leverancier als afnemer over een BTW nummer beschikt. De leverancier heeft bovendien de plicht om na te gaan of het BTW-identificatienummer van zijn buitenlandse afnemer wel klopt. Men dient er rekening mee te houden dat er talloze uitzonderingen zijn op deze regels Nuttige adressen Voor eerstelijns advies: http://www.cci.be selecteer vervolgens “Local Network” en duidt de kamer aan die voor u van toepassing is.

Website van de Europese Unie over belastingen: http://europe.eu.int/comm/taxation_customs/taxation/vat/how_vat_works/index_en.htm

Agentschap voor Buitenlandse Handel (ABH) World Trade Center – Toren 1 Koning Albertlaan 2-laan 30 bus 36 1000 Brussel E-mail: [email protected] Website: http://www.abh-ace.org/frameset/homepage.html


Voor diepgaande studie kunnen onder andere volgende bronnen worden geraadpleegd: BTWwetboek, uitvoeringsbesluiten, de BTW-handleiding e.a. Centrale Administratie van de BTW Rijksadministratief Centrum Financietoren Kruidtuinlaan 50, bus 39 1010 Brussel Tel: 02/ 210 26 11 Website: www.mineco.fgov.be

1.2 BTW bij uitvoer naar derde landen WAT? Algemeen geldt voor handel met derde landen dat de uitvoer is vrijgesteld van BTW. Gevolg hiervan is dat een Belgische onderneming bij het leveren van goederen buiten de EU, aan zijn klant zal factureren exclusief BTW. De exporteur is op deze levering dus ook geen BTW verschuldigd aan de Belgische BTW administratie. Er gelden echter heel wat uitzonderingen op deze regel. Bij BTW-controle dient de exporteur deze uitvoer wel te kunnen bewijzen, met zijn door de douane afgestempelde exemplaar van de uitvoeraangifte (zie uitvoeraangifte). Nuttige adressen Zie “nuttige adressen” bij intra-communautaire handel.

Online valideren van BTW-nummers Onlangs ging de Europese Commissie van start met een gratis dienst die toegankelijk is via het internet en de BTW-plichtigen de mogelijkheid biedt om de geldigheid van het BTW-nummer van hun handelspartners in de EU na te gaan. De site is te raadplegen op het volgende webadres: http://europa.eu.int/comm/taxation_customs/vies/fr/vieshome.htm.


Goederenverzekering Bij het vervoer van de goederen bestaat steeds de mogelijkheid dat er schade opduikt. Men kan zich tegen deze schade verzekeren. Welke type van verzekering u neemt hangt af van verschillende factoren. Het is aan te raden om zich voldoende te informeren welk type het best past als exporteur.

WAT? Omdat de vervoerder niet altijd aansprakelijk is de voor goederen, is een verzekering onmisbaar. - Exporteert men af en toe, dan kan men per keer een transportverzekering afsluiten; - Exporteert men regelmatig, dan kan men een contractverzekering voor transport afsluiten; - Een exportkredietverzekering dekt het debiteurenrisico, het landen- en het politieke risico; - Verder kan men een rechtsbijstandverzekering of een valutarisicoverzekering overwegen Nuttige adressen Ducroire/Delcredere Montoyerstraat 3 1000 Brussel Tel. 02 788 88 00 Fax 02 788 88 10 Contact: http://www.delcredere.be/WebDucDel/Website.nsf/webnl/Contacts(Visitors)?OpenDocument#0


Betalingstechnieken in de internationale handel Bij export is er vaak een kloof tussen het tijdstip van levering van de goederen en de datum waarop tot betaling wordt overgegaan. Bovendien zijn internationale transactierisico’s groter dan de risico’s op de thuismarkt omwille van, onder meer, de geografische afstand, de politieke risico’s en de wetgeving die in elk land verschillend is. Dit maakt dat het voor een exporteur van cruciaal belang is zich in te dekken tegen mogelijke wanbetalingen, ongeacht of deze veroorzaakt worden door de koper of door externe factoren. In onderstaand hoofdstuk overlopen we de belangrijkste documentaire betalingstechnieken en daarna volgt een opsomming van de, op financieel vlak, meest geschikte begeleidende instanties bij internationaal ondernemen.

1

Documentaire betalingstechnieken

1.1 Het documentair krediet WAT? Het documentair krediet is een verbintenis tot betaling, qua duur en bedrag beperkt, aangegaan door een bank – de kredietopenende bank – op verzoek van een opdrachtgever (de koper), ten voordele van een begunstigde (de verkoper of dienstverlener). De internationale handel wordt immers gekenmerkt door grote bedragen en verre afstanden die moeten overbrugd worden, waardoor aan vele transacties grote risico’s verbonden zijn. In dit opzicht is van alle internationale betaalmethoden het documentair krediet ongetwijfeld het beste en vrijwel het veiligste om zich te beschermen tegen mogelijke hinderpalen. De uitvoering is onderworpen aan de aanbieding, door de begunstigde en binnen de toegestane termijnen, van documenten die conform de kredietvoorwaarden zijn. Nuttige adressen Voor de werking en de verschillende soorten documentaire kredieten kunnen volgende websites worden geraadpleegd: Website van ING waar allerhande info te vinden is over het documentair krediet http://www.ing.be/ : selecteer vervolgens “oplossingen voor uw onderneming”, gevolgd door “buitenlandse handel” en “risico’s afdekken” Website van de specialisten in documentaire kredieten www.credimpex.org Website gewijd aan het documentaire krediet en aan de SBLC (Stand-By Letter of Credit) www.iiblp.org Website gespecialiseerd in opleidingen over documentair krediet, met gratis demoversie www.mantissa.co.uk De eigen bedrijfsbankier


Werking van een documentair krediet Een documentair krediet wordt geopend door de lokale bank van de koper (de kredietopenende bank). Via de kredietdoorgevende bank komt het documentair krediet bij de verkoper terecht. Die kijkt na of de bepalingen van het documentair krediet overeenstemmen met de bepalingen van uw handelscontract. Pas als de verkoper daarvan overtuigd is, kan die de goederen verzenden naar de koper. De nodige documenten (factuur, vervoersdocument, verzekeringsdocumenten…) worden door de verkoper overhandigd aan de kredietdoorgevende bank. Na controle van deze documenten betaalt de kredietdoorgevende bank direct de som die de koper verschuldigd is uit aan de verkoper. De kredietdoorgevende bank stuurt de documenten dan door naar de kredietopende bank, die op haar beurt na controle van de documenten, de verschuldigde som terugbetaalt aan de kredietdoorgevende bank. Via de kredietopenende bank komen de documenten tenslotte bij de koper, die met deze documenten de verscheepte goederen kan ophalen. Tenslotte betaalt de koper dan de verschuldigde som terug aan zijn lokale bank.

Soorten documentaire kredieten Het documentair krediet komt voor in verschillende vormen. We onderscheiden vijf belangrijke kenmerken.

Herroepelijk – onherroepelijk Een herroepelijk documentair krediet kan ten allen tijde door de koper worden ingetrokken of gewijzigd zonder akkoord van de begunstigde. In de praktijk wordt dus in bijna alle gevallen gewerkt met onherroepelijke documentaire kredieten: het krediet kan dan enkel gewijzigd worden mits akkoord van alle betrokken partijen.

Geadviseerd – Geconfirmeerd – Gegarandeerd Bij een geadviseerd documentair krediet gaat de kredietdoorgevende bank geen verbintenis tot betalen aan. Bij een geconfirmeerd documentair krediet gaat de kredietdoorgevende bank, op verzoek van de kredietopenende bank, een verbintenis tot betalen aan. Ze neemt deze verbintenis over van de kredietopenende bank en biedt de begunstigde dus meer zekerheid over de ontvangst van de betaling. Bij een gegarandeerd documentair krediet voegt de kredietdoorgevende bank, op verzoek van de begunstigde, haar eenzijdige confirmatie toe. We spreken van een “silent confirmation” omdat deze verbintenis unilateraal is, d.w.z. dat de koper en de kredietopenende bank niet op de hoogte gebracht moeten worden van deze overeenkomst.


Zicht – termijn Het documentair krediet kan werken met betaling op zicht of betaling op termijn (al dan niet door middel van een wissel).

Betaling – negotiatie Een betalingskrediet is betaalbaar aan de kassen van de kredietdoorgevende bank. Een negotiëringskrediet is betaalbaar aan de kassen van de kredietopenende bank.

Vervalplaats (plaats van geldigheid) Een documentair krediet vermeldt altijd een vervaldag (uiterste datum waarop de documenten voorgelegd moeten worden) en een vervalplaats (de plaats waar de documenten op die datum ten laatste voorgelegd moeten worden). Een documentair krediet kan geldig zijn aan de kassen van de kredietopenende bank of aan de kassen van de kredietdoorgevende bank. Beheer van uw documentaire kredieten

Off-Line beheer van uw documentaire kredieten Bij ING kunt u dankzij de software L/C Plus uw documentaire kredieten rechtstreeks met uw eigen pc beheren. LC Plus is een geavanceerde software geïntegreerd in het pakket Telelink Off-Line. Meer informatie over LC Plus (pdf-formaat; 380 kb) Meer informatie over Telelink @ Isabel vindt u in het hoofdstuk “Elektronisch bankieren” van onze site voor ondernemingen.

On-line beheer van uw documentaire kredieten U kunt uw documentaire kredieten ook on-line beheren met ING InsideBusiness -- Documentary Payments. Meer informatie over ING InsideBusiness -- Documentary Payments

1.2 Het documentair incasso WAT? Het documentair incasso is een betalingstechniek waarbij de uitvoerder zijn bankier incasso-instructies geeft samen met één of meer documenten. Deze documenten worden tegen betaling of tegen het aanvaarden van een wisselbrief aan de koper aangeboden via zijn bankier. Zo komt de koper in het bezit van de nodige documenten om de goederen in ontvangst te nemen. Het documentair incasso wordt door exporteurs doorgaans aangewend bij de handel met een koper die zij voldoende kennen en wanneer de politieke, economische en monetaire situatie in het land van de koper vrij stabiel is. In de internationale handel spreekt men in geval van overhandiging tegen betaling van ‘documents against payment’ (D/P). In geval van aanvaarding is er sprake van ‘Documents against Acceptance’ (D/A). Voor vlot verloop van dit alles kan gebruik worden gemaakt van de Incoterms (zie deel Incoterms).


Nuttige adressen Documentaire incasso’s vallen onder de Uniforme Regelen voor Documentaire Incasso’s van de Internationale Kamer van Koophandel (ICC) Website van Intrum Justicia, incasso op de Belgische en internationale markten www.intrum.be

2

De beschikbare diensten

2.1 Kredietverzekering WAT? De kredietverzekering vervult de vier functies van een kredietbeheer m.n onderzoek naar de solvabiliteit van elke cliënt, opvolging van deze solvabiliteit, vergoeding bij wanbetaling en invordering van schuldvorderingen. Nuttige adressen Coface Belgium Boulevard du Sourevain 100 B-1170 Brussel Tel.: 02/ 663 76 50 Fax: 02/ 663 76 59 E-mail: [email protected] Website: www.cofacebelgium.be

Atradius België Meir 30 B - 2000 Antwerpen Tel: 03/ 202 47 47 Website: http://www.atradius.com/be

Euler Hermes Credit Insurances rue Montoyerstraat 15 1000 Brussel Tel. 02/ 289 44 44 Website: www.eulerhermes.com/belgium

Delcredere – reeds vroeger vermeld www.delcredere.be

Website van Sinosure, kredietverzekeringen en handelsinlichtingen www.sinosure.com.con

De meest aangewende exportkredietverzekeringen naast Exportkredietverzekering op korte termijn en Exportkredietverzekering op middellange termijn zijn: - Investeringsverzekering: zie hiervoor MIGA, lid van wereldbank http://www.miga.org/ - Wisselkoersverzekering: zie hiervoor www.delcredere.be


2.2 De bankdiensten WAT? Bij exportovereenkomsten wordt er bijzondere aandacht besteed aan de betalingstermijnen. In vele gevallen is het belangrijk met de koper een betalingstermijn overeen te komen. In dit domein beschikken de bankinstellingen over een brede waaier van oplossingen: - Het koperskrediet - Forfaitaitage (of forfaitfinanciering) - De exportleasing - Het kaderakkoord Nuttige adressen Belgische Vereniging der Banken Rue de Ravensteinstraat 36, b.5 1000 Brussel Tel.: 02/ 507 68 11 Fax: 02/ 512 58 61 Website: www.abb-bvb.be

2.3 Factoring WAT? De Factor neemt de volledige opvolging van uw debiteurenportefeuille waar. Deze opvolging gaat van de contactname met uw debiteuren, voor de vervaldag van uw facturen tot en met het juridisch incasso. De mogelijkheid bestaat om de procedure aan te passen aan hetgeen u nodig heeft. De factor biedt meerdere diensten: - beheer klantenrekeningen - invordering schuldvorderingen - dekking wisselkoersrisico KOST? Vergoeding van de door factor geleverde diensten gebeurt op basis van de factoringcommissie die varieert volgens de geleverde diensten (van 0.5% tot 2.5%) Nuttige adressen Website van International Factors Belgium www.ifb.be

Eurofactor Louizalaan 140, b.7 1050 Brussel Tel.: 02/ 643 63 63 Fax: 02/643 63 64 Website: www.eurofactor.be


Website van de factoringdochter van Fortis www.fortiscomfin.be

Website van factoringdochter van Dexia www.dexia-factors.be

Belgische Vereniging der Banken Rue de Ravensteinstraat 36, b.5 1000 Brussel Tel.: 02/ 507 68 11 Fax: 02/ 512 58 61 Website: www.abb-bvb.be


Hoofdstuk V: Beschikbare steunmaatregelen Voor wie op zoek is naar een subsidie of regeling die hem verder op weg helpt in het internationaal ondernemerschap geven we in het volgende hoofdstuk de nodige informatie. Het betreft regelingen en instrumenten van de federale agentschappen, de gewestelijke instanties, de Europese Unie en de privé-instellingen die het internationaal ondernemen helpen ondersteunen en financieren. Voor advies over subsidies adviseren we om verder contact op te nemen met de desbetreffende instanties.

De Federale agentschappen

1. Agentschap voor buitenlandse handel WAT? Het agentschap functioneert als een kenniscentrum voor de gewestelijke instellingen en levert diensten die complementair zijn met de diensten van de gewestelijke exportbevorderende instanties. Het Agentschap Buitenlandse Handel zorgt voor het ontwikkelen en verspreiden van informatie, studies en documentatie over buitenlandse markten. Daarnaast staat ze ook in voor de organisatie van een viertal prinselijke handelsmissies per jaar. Nuttige adressen Agentschap voor Buitenlandse Handel Montoyerstraat 3 1000 Brussel Tel.: 02/206 35 11 Fax: 02/203 18 12 E-mail: [email protected] Website: http://www.abh-ace.be

2. FINEXPO – Comité voor de financiële ondersteuning van de export WAT? Deze dienst voor uitvoer en kredietverzekering (FINEXPO) adviseert de Minister van Economie, Buitenlandse Handel en Wetenschapsbeleid voor steunaanvragen inzake intrestvoetstabilisatie, intrestbonificaties met of zonder aanvullende gift, ten behoeve van de uitvoer van uitrustingsgoederen. De dienst verleent ook advies aan de (federale) ministerraad voor leningen van staat tot staat. Kleine, middelgrote en grote ondernemingen komen in aanmerking voor een stabilisering van de rentevoet, intrestbonificaties en intrestbonificaties met aanvullende gift. Nuttige adressen FINEXPO Karmelietenstraat 19 1000 Brussel Tel.: 02/501.82.53 – 02/501.89.78 – 02/501.83.98 Fax: 02/501.88.27 Website: http://www.finexpo.be __________________________________________________________________________________ 55 Een realisatie van EHSAL & Voka Kamer van Koophandel Halle-Vilvoorde / Mechelen – Mei 2006

3. Directie-generaal Bilaterale Zaken WAT? Zie FINEXPO Nuttige adressen Directie-generaal Bilaterale Zaken FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Tel.: 02/ 501 82 53 E-mail: [email protected]

4. Nationale Delcrederedienst (NDD) WAT? De Nationale Delcrederedienst is een openbare instelling met rechtspersoonlijkheid die tot doel heeft de internationale economische betrekkingen te bevorderen door het verzekeren van risico’s verbonden aan export, import en investeringen in het buitenland. Deze dienst voorziet de verzekering van traditionele middellange-en langlopende exportkredieten, speciale transacties, markttransacties, confirmatie van documentaire kredieten en directe investeringen in het buitenland. Ook de verzekering van kredieten met een looptijd van minder dan twee jaar, beheerd onder een polis die is afgegeven aan een exporteur of een importeur en voor het verlenen van douanegaranties of transportgaranteis. Nuttige adressen Nationale Delcrederedienst Montoyerstraat 3 1000 Brussel Tel.: 02/788 88 00 Fax: 02/788 88 10 E-mail: [email protected] Website: http://www.ondd.be

5. Prins Albert Fonds WAT? Het Prins Albert Fonds verstrekt beurzen aan jonge kaderleden om gedurende een jaar voor een Belgische onderneming te werken op verre markten. Nuttige adressen Prins Albert Fonds Brederodestraat 21 1000 Brussel tel. 02 549 03 04, fax 02 511 52 21 www.prinsalbertfonds.be


6. De andere instellingen Er bestaan nog meerdere instellingen die steun bieden aan export zoals: - Het Fonds voor de Buitenlandse Handel - Diplomatieke en consulaire posten - Belgische Maatschappij voor Internationale Investering (BMI) Dit zijn federale instellingen die instaan voor Staatsleningen en het verlenen van kaderkrediet. Voor meer informatie kan men de volgende site raadplegen: http://mineco.fgov.be/homepull_nl.htm Selecteer achtereenvolgens de tabbladen “Ondernemen” – “Vademecum van de onderneming” – “overheidsmaatregelen ten gunste van ondernemingen” – “instellingen en initiatieven ter bevordering van de export”


De gewestelijke steunmaatregelen

1. Vlaams Gewest 1.1.

Flanders Investment and Trade (FIT) (Vlaams Agentschap voor internationaal ondernemen)

WAT? Het FIT kreeg van de Vlaamse regering de opdracht om de exportinitiatieven van het Vlaams bedrijfsleven te ondersteunen, te begeleiden en te stimuleren. F.I.T. informeert en sensibiliseert exportinspanningen, verspreidt informatie via publicaties, organiseert contactdagen met Vlaamse Economische Vertegenwoordigers (VLEV), zorgt voor matching tussen het Vlaams aanbod en de buitenlandse vraag,…F.I.T beschikt over een wereldwijd netwerk van ongeveer 80 kantoren. Eén van hun middelen bij uitstek om de export te bevorderen is het toekennen van subsidies voor exportbevorderende initiatieven. Die subsidies richten zich specifiek naar kleine en middelgrote ondernemingen. Het belangrijkste doel van de subsidieregeling is dat onze exporteurs voor hun goederen en diensten ook afzet zouden zoeken buiten de Europese Economische Ruimte (de lidstaten van de Europese Unie, Noorwegen, Liechtenstein en IJsland vormen samen de EER). Het steunbedrag wordt voor de meeste initiatieven forfaitair berekend en uitbetaald. Export Vlaanderen kent subsidies toe ten belope van 50% van de aanvaarde kosten. Nuttige adressen Voor de aanvraagprocedure en algemene voorwaarden: Vlaanderen – FIT Gaucherestraat 90 1030 Brussel Tel.: 02/504.87.11 Fax: 02/504.88.99 E-mail: [email protected] [email protected] Website: http://www.flandersinvestmentandtrade.be


1.2.

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Ter beschikking stellen van Vlaamse uitrustingsgoederen

WAT? Ter bevordering van de Vlaamse export werd door de Vlaamse regering het besluit goedgekeurd om Vlaamse uitrustingsgoederen ter beschikking te stellen. Kleine en middelgrote ondernemingen die in het Vlaamse Gewest zijn gevestigd komen hiervoor in aanmerking. Nuttige adressen Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Afdeling Europa Economie Markiesstraat 1 1000 Brussel Tel.: 02/553.37.31 – 02/553.39.96 E-mail: [email protected] E-mail: [email protected]

1.3.

Flanders International Technical Agency

WAT? F.I.T.A legt zich toe op de promotie van de Vlaamse proceskennis inzake bouw in het buitenland. Het bevordert de deelname van Vlaamse bedrijven aan investeringen in het buitenland. Nuttige adressen F.I.T.A of VZW "Flanders International Technical Agency Graaf de Ferrarisgebouw, Koning Albert II-laan 20, bus 2 te 1000 Brussel Tel.: 02/553 71 16 - fax: 02/553 71 45 E-mail: [email protected]

1.4.

VLAM

WAT?: Een instelling voor exportpromotie van de Vlaamse landbouw- tuinbouw-en visserijproducten Nuttige adressen Vlam België Leuvenseplein 4 B- 1000 Brussel Tel.: 02 / 510.62.50 Fax: 02 / 510.62.15 E-mail: [email protected]


1.5.

Voka – Vlaams Netwerk van Ondernemingen

WAT? Het Vlaams Netwerk van Ondernemingen, gevormd door het Voka-Vlaams Economisch Verbond en de Voka-Kamers van Koophandel, zorgt voor een ondernemingsvriendelijk klimaat en voor het algemeen belang van de ondernemingen. Het beschikt ook over een subsidiecel die op maat advies verleent over steunmaatregelen aan ondernemingen.

Nuttige adressen

Raadpleeg voor de gegevens van de acht Vlaamse Kamers van Koophandel en het Vlaams Economisch Verbond de volgende Website: http://www.voka.be/


Stimulering van buitenlandse handel in het kader van Europese en supranationale programma’s

1. JAPAN EN DE EUROPESE UNIE - EXPROM 1.1.

EU Gateway to Japan

WAT? Een Europees programma voor steun aan de export, gefinancierd en beheerd door de Europese Commissie. Het richt zich tot Europese KMO’s die wensen toe te treden tot de Japanse markt Nuttige adressen Website: http://www.gatewaytojapan.org/index.jsp Europese Commissie Eenheid voor Betrekkingen met Japan, Korea, Australië en Nieuw-Zeeland Directoraat Generaal Externe Betrekkingen CHAR 14/143 – 1049 Brussel Tel.: 02/296.49.72 – Fax: 02/299.10.33 E-mail: [email protected] Contactpersoon: dhr. Eric Hamelinck Website: http://www.gatewaytojapan.org

Federatie der Kamers voor Handel en Nijverheid van België (FKHNB) De FKHNB heeft als fundamenteel doel de Belgische buitenlandse handel te stimuleren. De uitvoering hiervan gebeurt in het kader van Europese programma’s Fabienne Cleymans Kunstlaan 1-2 b10 1210 Brussel Tel.: 02/209.05 50 Fax: 02/209.05.68 E-mail: [email protected]


1.2.

AD-HOC PROGRAMMA'S

WAT? EXPROM biedt ook ad-hoc programma’s aan waarbij de Europese Commissie de marktstrategieën van Europese bedrijven in Japan ondersteunt. Het EU-Japan Centrum voor Industriële Samenwerking organiseert opleidingen en handelsmissies voor managers van de EU naar Japan. Meer info kunt u bekomen op volgende website: http://www.eujapan.com Nuttige adressen Voor algemene informatie rond Exprom kunt u terecht op volgend adres: Europese Commissie DG Buitenlandse Betrekkingen, Directie C Wetstraat 200 1040 Brussel Tel.: 02/299.00.96 Fax: 02/299.10.43 Website: http://europa.eu.int/comm/external_relations/japan/intro/exprom.htm

2. EU Bedrijfsparteniaten WAT? Dit soort programma’s laat aan de KMO’s toe hun markten te ontwikkelen in het buitenland door het zoeken naar rechtstreekse contacten met buitenlandse partners zorgvuldig geselecteerd volgens een planning van afspraken.

3. Market Access Database (MAD) WAT? De Federatie is de promopartner van de Market Access Database: http://mkaccdb.eu.int of contacteer Federatie der Kamers voor Handel en Nijverheid van België via www.cci.be Nuttige adressen Federatie der Kamers voor Handel en Nijverheid van België Montoyerstraat 3 1000 Brussel Tel.: 02/209.05 50 Fax: 02/209.05.68 E-mail: [email protected] [email protected] Website: www.cci.be


De Market Access Database Het belangrijkste Europese hulpmiddel voor het gergaren van gegevens en het uitwisselen van Informatie tussen de EU-instellingen, de lidstaten en de Europese industrie betreffende de douane, wetgeving,… http://mkaccdb.eu.int

4. Europese steun WAT? Naast de hiervoor vermelde initiatieven beschikt de Europese Unie nog over tal van andere steunmaatregelen om de Europese economie te bevorderen. Nuttige adressen Voor aanvullende inlichtingen: De Europese Unie kent verder nog diverse soorten steunverlening toe, onder meer voor communautaire programma’s en voor export buiten Europa. Voor meer informatie: http://europa.eu.int/comm/index_nl.htm Selecteer in het venster “Beleid van de Europese Unie” in de selectie “Internationale aangelegenheden” de optie “Externe bijstand” of “Buitenlands handel” of nog onder de sectie “Financiën” de optie “Subsidies” Zie ook: www.ifc.org/sme : World Bank Group Small & Medium Enterprise Department, site van de Wereldbank


De privé-instellingen

1. De banken Wij vermelden hier de belangrijkste in België gevestigde banken die dienstverleningen voorstellen voor de steun aan de export.

ING: www.ing.be www.ing.be: selecteer achtereenvolgens “oplossingen voor uw onderneming”, “investeringen” en “subsidies aanvragen” www.ing.be: selecteer achtereenvolgens “oplossingen voor uw onderneming”, “investeringen” en “subsidies: nuttige links”

CommerzBank: www.commerzbank.be/ vervolgens “Commerzbank Belgium” en “International Business” selecteren

KBC: www.kbc.be/IPA/D9e01?t=/BZIQJFB/A19c31&langWebSite=N&idWebSite=KBCO

Fortis: www.fortisbank.be/independants/

2. Ernst & Young Subsidia Dit adviesbureau kan uw onderneming begeleiden om alle subsidiemogelijkheden voor uw exportinspanningen op te sporen. www.subsidia.be/

3. De “Business Angels” of privé-investeerders Deze instelling is bestemd voor natuurlijke personen en rechtspersonen voor zover zij een KMO zijn. De Business angels houden zich vooral bezig met ondernemingen in oprichting en die omwille van innoverend of technologisch karakter van hun project geen toegang hebben tot het traditionele bankkrediet. Nuttige adressen Business Angels Connect : www.business-angels-connect.be/ www.business-angels.com/site


Grenzeloos succes toegewenst !


Colofon De startersgids is een realisatie van EHSAL in opdracht van Voka – Kamer van Koophandel HalleVilvoorde / Mechelen. Coördinatie Nahid Noyen, EIC Officer en Verantwoordelijke internationaal ondernemen, Voka – Kamer van Koophandel Halle-Vilvoorde Johan Van Uytven, medewerker internationaal ondernemen, Voka – Kamer van Koophandel Halle-Vilvoorde Petra Van Bouwelen, Stafmedewerker, Voka – kamer van Koophandel Mechelen Onderzoek, analyse en redactie

Annemieke Pelgrims

Student Handelswetenschappen optie internationale betrekkingen

Fran Kiekens


Daan Cochez


Annelies Seghers


Didier Durinck

Student Handelswetenschappen optie Internationale Betrekkingen

Externe promotor Jean-Pierre Smit, Agoria Lay-out Petra Van Bouwelen




Mechelen Mei

Recommend Documents